haud+raro

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

ălĭquandŏ, temp. adv. [aliquis; Corssen, Ausspr. II. p. 856, regards the affix in this word and in quando as from an earlier -da = dies].

A.. In opp. to a definite, fixed point of time, at some time or other, once; at any time, ever (i. e. at an indefinite, undetermined time, of the past, present, and future; mostly in affirmative clauses, while umquam is only used of past and future time, and in negative clauses or those implying doubt; cf. Beier ad Cic. Off. 2, 14, 51).—Of the past: neque ego umquam fuisse tale monstrum in terris ullum puto: quis clarioribus viris quodam tempore jucundior? quis turpioribus conjunctior: quis civis meliorum partium aliquando? Cic. Cael. 5, 12:

Ad quem angelorum dixit aliquando, Sede etc.,

Vulg. Heb. 1, 13.—Of the future:

erit illud profecto tempus et illucescet aliquando ille dies, etc.,

Cic. Mil. 26, 69:

cave, ne aliquando peccato consentias,

Vulg. Tob. 4, 6:

huic utinam aliquando gratiam referre possimus! Habebimus quidem semper,

Cic. Fam. 14, 4:

ne posset aliquando ad bellum faciendum locus ipse adhortari,

id. Off. 1, 11, 35.—Of the present: de rationibus et de controversiis societatis vult dijudicari. Sero: verum aliquando tamen, but yet once, in opp. to not at all, never, Cic. Quint. 13, 43.—

With non, nec (eccl. Lat.):

non peccabitis aliquando,

Vulg. 2 Pet. 1, 10:

nec aliquando defuit quidquam iis,

ib. 1 Reg. 25, 7; 25, 15; ib. Dan. 14, 6; ib 1 Thess. 2, 5.—

In connection with ullus, and oftener, esp. in Cic., with aliquis:

quaerere ea num vel e Philone vel ex ullo Academico audivisset aliquando,

Cic. Ac. 2, 4, 11: Forsitan aliquis aliquando ejusmodi quidpiam fecerit. id. Verr. 2, 32, 78;

ego quia dico aliquid aliquando, et quia, ut fit, in multis exit aliquando aliquid, etc.,

id. Planc 14, 35;

non despero fore aliquem aliquando,

id. de Or. 1, 21, 95:

docendo etiam aliquid aliquando,

id. Or. 42, 144:

Nam aut erit hic aliquid aliquando, etc.,

id. Fam. 7, 11, 2.—So with quisquis:

nec quidquam aliquando periit,

Vulg. 1 Reg. 25, 15; 25, 7.—

Si forte aliquando or si aliquando, if at any time, if ever; or of a distant, but undefined, point of time, if once, at one time, or one day:

si quid hujus simile forte aliquando evenerit,

Ter. Heaut. 3, 2, 40:

quod si aliquando manus ista plus valuerit quam vestra ac rei publicae dignitas, etc.,

Cic. Cat. 4, 10, 20: ampla domus dedecori saepe domino fit, et maxime si aliquando alio domino solita est frequentari, once, i. e. at a former time, id. Off. 1, 39, 139.—

It is often used (opp.: in praesentiā, nunc, adhuc) of an indefinite, past, or future time = olim, quondam, once, formerly; in future time, hereafter:

quod sit in praesentiā de honestate delibatum, virtute aliquando et industriā recuperetur,

Cic. Inv. 2, 58, 174:

aliquando nobis libertatis tempus fuisse, quod pacis vobiscum non fuerit: nunc certe, etc., Liv 25, 29: Iol ad mare, aliquando ignobilis, nunc illustris,

Mel. 1, 6:

Qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei,

Vulg. 1 Pet. 2, 10; ib. Philem. 11:

quam concedis adhuc artem omnino non esse, sed aliquando, etc.,

Cic. de Or 1, 58, 246.—Sometimes the point of time in contrast can be determined only from the context:

quaerere num e Philone audivisset aliquando,

Cic. Ac. Pr. 2, 4, 11:

veritus sum deesse Pompeii saluti, cum ille aliquando non defuisset meae,

id. Fam. 6, 6, 10:

aut quisquam nostri misereri potest, qui aliquando vobis hostis fuit?

Sall. J. 14, 17:

Zacynthus aliquando appellata Hyrie,

Plin. 4, 12, 19, § 54; Plin. Ep. 6, 10:

quae aliquando viderat,

Vulg. Gen. 42, 9; ib. 1 Pet. 3, 20.—

Of that which at times happens, in contrast with that which never or seldom occurs, sometimes, now and then = non numquam, interdum (opp.: numquam, raro; semper, saepe).

Te non numquam a me alienārunt, et me aliquando immutārunt tibi, Cic. Fam. 5, 8, 2:

liceret ei dicere utilitatem aliquando cum honestate pugnare,

id. Off. 3, 3, 12:

sitne aliquando mentiri boni viri?

id. de Or. 3, 29, 113; Quint. 5, 13, 31:

multa proelia et aliquando non cruenta,

Tac. Agr. 17; Suet. Aug. 43.—

With numquam, raro; semper, saepe, saepius, modo in another clause:

convertit se aliquando ad timorem, numquam ad sanitatem,

Cic. Sull. 5, 17:

senatumque et populum numquam obscura nomina, etiam si aliquando obumbrentur,

Tac. H. 2, 32:

quod non saepe, atque haud scio an umquam, in aliquā parte eluceat aliquando,

Cic. Or. 2, 7:

raro, sed aliquando tamen, ex metu delirium nascitur,

Cels. 3, 18; so id. 8, 4; 1 praef.:

aliquando... semper,

Liv. 45, 23, 8:

aliquando fortuna, semper animo maximus,

Vell. 2, 18: Haud semper errat fama;

aliquando et elegit,

Tac. Agr. 9:

aliquando... saepe,

Cels. 1 praef.:

nec tamen ubique cerni, aliquando propter nubila, saepius globo terrae obstante,

Plin. 2, 13, 10, § 56; so Tac. A. 3, 27; id. Agr. 38.—

In partitive clauses, twice, or even several times, like modo—modo, sometimes also alternating with non numquam or modo (so only in the post-Aug. per.), at one time... at another, now.. now:

confirmatio aliquando totius causae est, aliquando partium,

Quint. 5, 13, 58; Plin. 17, 28, 47, § 262; Sen. Q. N. 2, 36, 2:

aliquando emicat stella, aliquando ardores sunt, aliquando fixi et haerentes, non numquam volubiles,

id. ib. 1, 14; cf. Suet. Calig. 52:

Vespasianus modo in spem erectus, aliquando adversa reputabat,

Tac. H. 2, 74; id. A. 16, 10.—

In colloquial lang., to indicate that there is occasion for a certain thing, once, for once, on this occasion, now:

aliquando osculando melius est, uxor, pausam fieri,

Plaut. Rud. 4, 6, 1:

sed si placet, sermonem alio transferamus, et nostro more aliquando, non rhetorico loquamur,

now in our own way, Cic. de Or. 1, 29, 133:

sed ne plura: dicendum enim aliquando est, Pomponium Atticum sic amo, ut alterum fratrem,

I must for once say it, id. Fam. 13, 1, 14.—

In commands, exhortations, or wishes, = tandem, at length, now at last:

audite quaeso, judices, et aliquando miseremini sociorum,

Cic. Verr. 1, 28, 72:

mode scribe aliquando ad nos, quid agas,

id. Fam. 7, 12, 2:

stulti, aliquando sapite,

Vulg. Psa. 93, 8:

ipse agat, ut orbatura patres aliquando fulmina ponat,

Ov. M. 2, 391:

Aliquando isti principes sibi populi Romani auctoritati parendum esse fateantur,

id. Imp. Pomp. 22, 64; id. Verr. 4, 37, 81; Sall. J. 14, 21; Ov. M. 2, 390:

et velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

Cic. Att. 12, 28.—Hence,

Of that which happens after long expectation or delay, freq. in connection with tandem, finally, at length, now at last:

quibus (quaestionibus) finem aliquando amicorum auctoritas fecit,

Cic. Clu. 67, 191:

(dii) placati jam vel satiati aliquando,

id. Marcell. 6, 18:

collegi me aliquando,

id. Clu. 18, 51: aliquando idque sero usum loquendi populo concessi, finally. i. e. after I have for a long time spoken in another manner, id. Or. 48, 160:

te aliquando collaudare possum, quod jam, etc.,

id. Fam. 7, 17; Suet. Aug. 70:

diu exspectaverant, dum retia extraherentur: aliquando extractis piscis nullus infuit,

id. Clar. Rhet. 1.—With tandem:

aliquando tandem huc animum ut adducas tuum,

Ter. Hec. 4, 4, 61:

spes est et hunc aliquan do tandem posse consistere,

Cic. Quint. 30, 94 tandem aliquando L. Catilinam ex urbe ejecimus, id. Cat. 2, 1:

ut tandem aliquando timere desinam,

id. ib. 1, 7, 18; id. Quint. 30, 94:

servus tandem aliquando mihi a te exspectatissimas litteras reddidit,

id. Fam. 16, 9:

tandem aliquando refloruistis,

Vulg. Phil. 4, 10.—With jam:

utile esse te aliquando jam rem transigere,

now at length Cic. Att. 1, 4.

fĕrē and fermē ( fĕrĕ, Aus. Epigr. 10, 5, 5), adv. [Sanscr. dhar-, dhar-ami, to bear, support; Gr. root, thra-, in thrênus, stool, thronos, seat; Lat. firmus; cf.: forma, forum. Ferme is perh. a sup. form for ferime, v. Rib. Lat. Part. p. 6 sq. Erroneously, Varr.: ferme dicitur quod nunc fere: utrumque dictum a ferendo, quod id quod fertur est in motu atque adventat, L. L. 7, § 92 Müll.], approximately, closely, in two senses.

With the idea of approach predominant, nearly, almost, well-nigh, within a little, for the most part, about (esp. with words of number, quantity, multitude; cf.: plerumque, vulgo).

Form fere:

fere sexennis,

Plaut. Poen. 4, 2, 80:

abhinc menses decem fere,

Ter. Hec. 5, 3, 24; cf.:

fere abhinc annos quindecim,

id. Phorm. 5, 8, 28:

fere in diebus paucis, quibus haec acta sunt, Chrysis vicina haec moritur,

soon, only a few days after, id. And. 1, 1, 77:

quinta fere hora,

about the fifth hour, Cic. Pis. 6, 13:

hora fere tertia,

id. Att. 14, 20, 1:

tertia fere vigilia,

Caes. B. G. 4, 23, 1:

sexcentos fere annos,

Cic. Rep. 1, 48:

sexto decimo fere anno,

id. ib. 2, 33:

anno fere ante, quam consul est declaratus,

id. ib. 1, 5:

anno fere centesimo et quadragesimo post mortem Numae,

id. ib. 2, 15; cf.:

anno trecentesimo et quinquagesimo fere post Romam conditam,

id. ib. 1, 16:

decem fere annis post primos consules,

id. ib. 2, 32; cf.

also: decessit fere post annum quartum quam, etc.,

Nep. Arist. 3 fin.:

meus fere aequalis,

Cic. Brut. 48, 179; cf. id. Off. 3, 1, 1:

ipsa Peloponnesus fere tota in mari est,

id. Rep. 2, 4, 8; cf.:

totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,

Caes. B. G. 1, 30, 1:

totis fere a fronte et ab sinistra parte nudatis castris,

id. ib. 2, 23, 4:

rerum omnium fere modus,

Cic. Rep. 6, 18; cf.:

quam fere omnium constans et moderata ratio vitae,

id. Clu. 16, 46:

ex omnibus fere partibus,

Caes. B. G. 7, 19:

in reliquis fere rebus,

id. ib. 6, 13, 3:

omnes fere,

Cic. Fam. 6, 10, 3; Caes. B. G. 2, 25, 1; 4, 20, 1; Nep. Arist. 2, 3; id. Chabr. 3, 4; Liv. 21, 60, 9; Suet. Caes. 87;

and in the order fere omnes,

Caes. B. G. 5, 13, 1; 5, 23, 4:

cujus disputationis fuit extremum fere de immortalitate animorum,

Cic. Lael. 4, 14; cf.: Phalereus ille Demetrius ultimus est fere ex Atticis. Quint. 10, 1, 80: cum fere e regione castris castra poneret, Caes. B. G. 7, 35, 1; id. ib. 3, 12, 1:

plus fere,

Plaut. Truc. 1, 1, 45:

semper fere,

Cic. de Or. 2, 6, 22:

satis fere diximus,

id. Off. 1, 18, 60:

tantum fere,

almost only, id. Rep. 2, 18 fin.:

Lycurgus eadem vidit fere,

id. ib. 2, 23:

haec fere,

id. ib. 1, 34 fin.; cf.:

hoc fere ab reliquis differunt, quod,

in this chiefly, Caes. B. G. 6, 18, 3:

haec fere dicere habui,

Cic. N. D. 3, 39, 93:

haec erant fere, quae, etc.,

id. Fam. 12, 5 fin.; 12, 30 fin.; id. Att. 2, 16, 1; id. Or. 54, 182; id. Ac. 2, 32, 102:

exposui fere non philosophorum judicia, sed, etc.,

id. N. D. 1, 16, 42; cf.:

sic fere componendum, quomodo pronuntiandum erit,

Quint. 9, 4, 138:

fere eodem pacto, quo,

Hor. Ep. 1, 6, 10:

et fere apparet, quid in invidiam, etc.... dicendum sit,

Quint. 5, 12, 16.—

Form ferme:

hoc factum est ferme abhinc biennium,

Plaut. Bacch. 3, 2, 4; so,

abhinc annos ferme L.,

Vell. 2, 90 fin.:

nam ferme ante annos DCCCCL. floruit,

id. 1, 5, 3:

intra XII. ferme annos,

id. 2, 11 fin.:

duodequadragesimo ferme anno, ex quo regnare coeperat Tarquinius,

Liv. 1, 40:

mille ferme delecti propugnatores onerariis imponuntur,

id. 30, 10; cf.:

pars ferme dimidia,

id. 42, 51:

a quo (flumine) aberat mons ferme milia viginti,

Sall. J. 48, 3; cf.:

in tumulo quatuor ferme milia distante ab castris regiis consedit,

Liv. 30, 8:

abest ab Carthagine quindecim milia ferme passuum locus,

id. 30, 9:

ferme eadem omnia, quae, etc.,

Ter. Phorm. 5, 7, 21:

cum ferme cunctos proceres cum honore nominavisset,

Tac. A. 3, 76:

mihi quidem aetas acta est ferme,

for the most part, about, Plaut. Trin. 2, 2, 38.

With the idea of nearness or closeness predominant, quite, entirely, just.

Form fere:

domum revortor maestus atque animo fere conturbato,

quite distracted, Ter. Heaut. 1, 1, 69:

quod statuas quoque videmus ornatu fere militari,

quite military, Cic. Off. 1, 18, 61:

paria esse fere peccata,

quite equal, Hor. S. 1, 3, 96:

etsi nobis, qui id aetatis sumus, evigilatum fere est, tamen, etc.,

entirely, sufficiently, Cic. Rep. 3, 29:

cum circa hanc fere consultationem disceptatio omnis verteretur,

just on this debated point, Liv. 36, 7, 1: jamque fere, just now, Enn. ap. Non. 217, 11; and ap. Charis. p. 114 P. (Ann. v. 286 and 580 ed. Vahl.); Verg. A. 3, 135; 5, 327; 835; cf.: jam fere, Enn. ap. Non. 355, 17 (Trag. v. 201 ed. Vahl.); and: jam... fere, id. ap. Varr. L. L. 7, § 46 Müll. (Ann. v. 447 ed. Vahl.):

sermo qui tum fere multis erat in ore,

just then, Cic. Lael. 1, 2.—

Form ferme: circumvenire video ferme injuria, altogether wrong, Naev. ap. Varr. L. L. 7, § 92 Müll. (Rib. Trag. Fragm. p. 12); cf.: ferme aderant ratibus, just, Enn. ib. § 23 Müll. (Ann. v. 602 ed. Vahl.); so, quod ferme dirum in tempus cecidere Latinae, Cic. Poët. Div. 1, 11, 18; and:

sed eum constabat virum esse ferme bonum,

Gell. 14, 2, 5:

ferme ut quisque rem accurat suam, Sic ei procedunt post principia denique,

Plaut. Pers. 4, 1, 4; so,

ferme ut pueri,

Ter. Hec. 3, 1, 32:

jam ferme moriens me vocat,

just dying, id. And. 1, 5, 49.—

In partic.

With negatives, scarcely, hardly.

(= vix, non facile.) Form fere:

nihil aut non fere multum differre,

Cic. Brut. 40, 150:

nemo fere saltat sobrius,

id. Mur. 6; id. de Or. 1, 25, 116:

nihil fere intelligit,

id. Off. 3, 3, 15:

non fere labitur,

id. Fin. 1, 6, 18:

quod non fere ante auctumnum Elaver vado transiri solet,

Caes. B. G. 7, 35, 1:

duo spondei non fere jungi patiuntur,

Quint. 9, 4, 101:

in se dicere non est fere nisi scurrarum,

id. 6, 3, 82:

denique ex bellica victoria non fere quemquam est invidia civium consecuta,

hardly any one, Cic. Sest. 23, 51:

rationem sententiae suae non fere reddere,

id. Tusc. 1, 17, 38:

nec adhuc fere inveni, qui, etc.,

id. Att. 7, 6, 1; cf.:

quod non fere contingit, nisi, etc.,

id. Lael. 20, 72:

nec rei fere sane amplius quicquam fuit,

Ter. Heaut. 1, 1, 3:

in qua (disputatione) nihil fere, quod magno opere ad rationes omnium rerum pertineret, praetermissum puto,

Cic. Rep. 1, 8 fin.: tum est Cato locutus;

quo erat nemo fere senior temporibus illis, nemo prudentior,

id. Lael. 1, 5:

dixit, hunc ne in convivio quidem ullo fere interfuisse,

id. Rosc. Am. 14:

neque ullum fere totius hiemis tempus sine sollicitudine Caesaris intercessit,

Caes. B. G. 5, 53, 5: neque enim [p. 736] fere iam est ullus dies occupatus, ut nihil, etc., Quint. 10, 7, 27.—With a neg. interrog.:

nam quid fere undique placet?

Quint. 1, 2, 15.—

Form ferme:

hoc non ferme sine magnis principum vitiis evenit,

Cic. Rep. 1, 45 fin.; id. Tusc. 5, 38, 111:

quod non ferme decernitur, nisi, etc.,

Liv. 22, 9, 8; 24, 25, 9:

voluptatibus erant inferiores, nec pecuniis ferme superiores,

Cic. Rep. 2, 34 fin.; so,

nec ferme res antiqua alia est nobilior,

Liv. 1, 24:

facio, quod manifesto moechi haud ferme solent,

Plaut. Poen. 4, 2, 40; so Ter. And. 3, 1, 2:

haud ferme,

Liv. 21, 7, 9; 27, 28, 14:

ut eo nihil ferme quisquam addere posset,

Cic. Brut. 43, 161:

quia nemo ferme huc sine damno devortitur,

Plaut. Men. 2, 1, 39:

non ferme facilius aliquid tenere,

Cic. Rep. 2, 5 fin.; 1, 45, 69.—

Of time (in the usual course of things; opp. to sometimes, now and then), in general, generally, usually, commonly.

Form fere:

Fit fere, ut, etc.,

Cic. Rep. 6, 10; cf.:

jam hoc fere sic fieri solere accepimus,

id. de Imp. Pomp. 9, 24:

quod fere solet fieri,

id. Inv. 1, 29, 46; cf.

also: ut fere fit,

id. ib. 2, 4, 14:

nam fere maxima pars morem hunc homines habent,

Plaut. Capt. 2, 1, 36:

quod fere libenter homines id, quod volunt, credunt,

Caes. B. G. 3, 18, 6:

aedificio circumdato silva (ut sunt fere domicilia Gallorum, etc.),

id. ib. 6, 30, 3:

ruri fere se continebat,

Ter. Ph. 2, 3, 16:

nam fere non difficile est invenire, quid, etc.,

Auct. Her. 2, 18, 27:

in eum fere est voluntas nostra propensior,

Cic. Off. 2, 20, 69:

sic omnia nimia in contraria fere convertuntur,

id. Rep. 1, 44:

quod in illis singuli fuissent fere, qui, etc.,

id. ib. 2, 1:

nominatim fere referri, quid, etc.,

id. de Or. 2, 33, 142:

nigra fere terra,

commonly black, Verg. G. 2, 203:

qui timet his adversa, fere miratur eodem quo cupiens pacto,

Hor. Ep. 1, 6, 9.—Strengthened by plerumque or plerique:

hic solebamus fere Plerumque eam operiri,

Ter. Ph. 1, 2, 39; cf.

corresp. to plerumque: fortuna eos plerumque efficit caecos, quos complexa est: itaque efferuntur fere fastidio et contumacia,

Cic. Lael. 15, 54:

adducto fere vultu, plerumque tacitus,

Suet. Tib. 68:

non sunt vitiosiores, quam fere plerique, qui avari avaros... reprehendunt,

Cic. Tusc. 3, 30, 73.—Opp. raro, interdum, saepe:

fere praedicta aetas laeto solo truncoque tres materias, raro quatuor desiderat,

Col. 4, 17, 5; cf.:

fereque id in capillo fit, rarius in barba,

Cels. 6, 2:

ipse Circenses ex amicorum fere libertinorumque cenaculis spectabat, interdum e pulvinari,

Suet. Aug. 15:

in consulatu pedibus fere, extra consulatum saepe adaperta sella per publicum incessit,

id. ib. 53.—

Form ferme:

quod ferme evenit,

Cic. Rep. 1, 42:

nam ferme apud Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

Sall. J. 74 fin.:

inculta ferme vestiuntur virgultis vepribusque,

Liv. 21, 54:

intacta invidia media sunt: ad summa ferme tendit,

id. 45, 35; cf.:

mobilis et varia est ferme natura malorum,

Juv. 13, 236:

ceterum parva quoque (ut ferme principia omnia),

Liv. 7, 2:

ut ferme ad nova imperia,

Tac. A. 2, 2:

quae antea dictatorum et consulum ferme fuerant beneficia,

Liv. 9, 30, 3:

nocte ferme proficiscebantur,

id. 34, 13, 3.

aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.

In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.

Used singly, or:

omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,

Cic. de Or. 2, 2, 5:

quibusnam manibus aut quibus viribus,

Caes. B. G. 2, 30:

Vinceris aut vincis,

Prop. 2, 8, 10:

cita mors venit aut victoria laeta,

Hor. S. 1, 1, 8:

ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,

Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—

Repeated, aut... aut, either... or:

Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

Cic. Sen. 16, 57:

Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,

Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:

aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,

Cic. Ac. 2, 30, 96:

partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,

Liv. 44, 6, 15:

terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,

Tac. G. 5:

hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?

Cic. Imp. Pomp. 11,31.—

More than twice repeated:

aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,

id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—

Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:

Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,

Cic. de Or. 1, 9, 35:

res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,

id. Pis. 39, 94.—

Repeated after negatives:

ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,

Ter. Ad. 1, 1, 11:

ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,

Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:

neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,

id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:

nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,

Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:

nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,

Juv. 3, 98 sq.:

neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,

Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:

Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,

Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:

Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,

id. Mil. 36 al. —

In interrogations:

quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?

Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—

In comparative clauses:

talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,

Cic. Off. 1, 15, 44.—

Esp.

Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.

Absol.:

Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,

Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):

quaero, num injuste aut improbe fecerit,

or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:

a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,

id. ib. 2, 20, 69:

quā re vi aut clam agendum est,

or at least by stealth, id. Att. 10, 12:

profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,

Sall. J. 56, 6:

Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,

Liv. 6, 18, 7:

pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,

Tac. A. 1, 30:

potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,

Vell. 2, 29.—

With certe, etc., v. infra, F. 2.—

To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:

Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,

Ter. Hec. 4, 4, 76:

id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,

Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):

nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,

Verg. A. 10, 630:

effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,

Plin. 19, 5, 30, § 96:

Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,

Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—

To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.

Absol.:

de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:

Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,

id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:

Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,

id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—

With potius (v. infra, F. 4.).—

Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;

nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,

Verg. A. 4, 339:

Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,

Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:

Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,

Luc. 1, 287:

Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,

Stat. S. 1, 4, 66:

Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,

Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:

Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,

Cic. Quinct. 5:

non jure aut legibus cognoscunt,

Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:

Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,

id. A. 3, 11; after nihil:

nihil caedis aut praedae,

id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—

The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:

aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,

Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):

Non ars aut astus belli vel dextera deerat,

Sil. 16, 32.—

In connection with other particles.

Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:

quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,

Cic. Tusc. 5, 18, 51:

conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,

id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:

si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,

id. Part. Or. 14, 51:

etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,

id. Att. 4, 1.—So with one aut:

quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,

Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:

si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,

Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—

Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).

Aut certe:

ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,

Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:

quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—

Aut modo:

Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,

Plaut. Cas. 5, 4, 22.—

Aut quidem:

Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,

Suet. Caes. 66.—

Aut sane:

Afer aut Sardus sane,

Cic. Scaur. 15.—

Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:

Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?

Cic. Verr. 2, 4, 78:

Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,

id. de Or. 1, 9, 36.—

Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):

Erravit, aut potius insanivit Apronius?

Cic. Verr. 2, 3, 119:

proditores aut potius apertos hostes,

id. Sest. 35:

nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,

id. Leg. 1, 14, 40:

Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?

id. Verr. 3, 173.—

Aut ne... quidem:

ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,

Cic. Att. 3, 22 fin.

1, 3, 18 Lachm.:

justos aut reperire pedes,

id. 2, 5, 112:

Persequar aut studium linguae etc.,

Prop. 4, 21, 27:

Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,

Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):

Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,

Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558.

sĕmĕl, adv. num. [root sam-, one; Sanscr. sa-, sam-, with, together; Gr. hama, hapax; cf.: sem-per, sim-ilis, sim-plex, sin-gulus, etc.].

Lit., once, a single time: ter sub armis malim vitam cernere, Quam semel modo parere, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.; and ap. Non. 261, 9 (Trag. v. 298 Vahl.); so,

potin' ut semel modo huc respicias?

Plaut. Ps. 1, 3, 30:

satis sum semel deceptus,

id. Capt. 3, 5, 99:

semel fugiendi si data est occasio, Satis est,

id. ib. 1, 2, 8; so,

semel si,

id. As. 1, 3, 66 (but cf.: si semel, infra, II. B. 2 fin.):

qui vel semel ita est usus oculis, ut vera cerneret, is, etc.,

Cic. Div. 2, 52, 107:

ut attendant, semel bisne signum canat in castris,

Liv. 27, 47, 3:

semel in mense sulcos sarrito,

Cato, R. R. 43, 2:

semel die,

Cels. 1, 3 fin.:

in diebus,

Col. 12, 30, 1:

semel anno,

Plin. 12, 14, 32, § 58:

in anno,

id. 4, 12, 26, § 89:

quem (Crassum) semel ait in vitā risisse Lucilius,

Cic. Fin. 5, 30, 92; so,

semel in vitā,

Plin. 7, 13, 11, § 58:

semel adhuc,

id. 2, 25, 22, § 90:

semel umquam,

id. 2, 35, 35, § 100 et saep.:

M. Valerius Corvinus sellā curuli semel ac vicies sedit,

id. 7, 48, 49, § 157;

for which also: vicies et semel,

id. 2, 108, 102, § 243: sol omni terrarum ambitu non semel major, not greater by once, i. e. not as large again, not twice as large, Sen. Q. N. 6, 16:

haud semel sed centies,

Plaut. Poen. 1, 2, 148; cf. id. As. 2, 4, 15:

non semel, sed bis,

Cic. Verr. 2, 3, 77, § 179; Val. Max. 1, 8, 4:

non semel, sed saepe,

Cic. Att. 1, 19, 7; id. Tusc. 5, 19, 56:

non semel sed saepius,

id. Phil. 2, 21, 52; id. N. D. 1, 40, 113; Nep. Epam. 7, 2; Lact. 3, 17, 12; Aug. Ep. 43, 15; 102, 7:

non plus quam semel eloqui,

Cic. Off. 3, 15, 61; Vell. 2, 40, 4; also without quam: plus semel, more than once, Varr. ap. Plin. 14, 14, 17, § 96: Janum Quirinum semel atque iterum clausum, once and again, i. e. twice, Suet. Aug. 22 (for which:

Janus bis clausus,

Liv. 1, 19; Flor. 4, 12, 64; cf. also Plut. Num. 20); Suet. Aug. 27; but also in a more gen. sense: pecuniam semel atque iterum dare coacti sunt, time and again, i. e. repeatedly, Cic. Font. 12, 26 (8, 16):

hoc semel ille iterumque neglexit,

id. Div. 1, 25, 54; cf.:

cum his Aeduos semel atque iterum armis contendisse,

Caes. B.G. 1, 31; Liv. 27, 16 fin.; so too Suet. Claud. 46;

for which: semel iterumque,

Petr. 34, 9; 115, 12:

Piso saepe dicebat, minus saepe Pomponius, raro Carbo, semel aut iterum Philippus,

only once or twice, Cic. Brut. 90, 308; Sen. Contr. 1, 7, 12:

semel et saepius,

Cic. Phil. 14, 8, 22; Varr. L. L. 10, § 33 Müll.; cf.:

an quod semel jus est, idem et saepius?

Quint. 7, 8, 3.—Late Lat.:

semel et bis,

repeatedly, Vulg. Phil. 4, 16; Greg. M. Ep. 5, 18 fin. —

Transf.

Pregn., like the Gr. hapax, of that which occurs no more than [p. 1664] once, but once, but a single time, once for all:

cum facile orari, Caesar, tum semel exorari soles,

Cic. Deiot. 3, 9:

quibus semel ignotum a te esse oportet,

id. ib. 14, 39:

hostis est datus, cum quo dimicantes aut vitam semel aut ignominiam finirent,

Liv. 25, 6:

totas semel absorbere placentas,

to swallow entire cakes at once, Hor. S. 2, 8, 24:

procubuit moriens et humum semel ore momordit,

once for all, Verg. A. 11, 418; cf.: nulla reparabilis arte Laesa pudicitia est;

deperit illa semel,

Ov. H. 5, 104:

semel aeternā nocte premenda fui,

id. ib. 10, 112:

nobis vero homicidio semel interdicto,

once for all, Tert. Apol. 9:

sic et semel Christus oblatus est,

Vulg. Heb. 9, 28; id. 1 Pet. 3, 18:

quoniam se semel a caeli contemplatione averterunt,

Lact. 6, 1, 7;

hence in Florus: semel in perpetuum,

Flor. 2, 12, 2:

semel et in perpetuum,

id. 3, 6, 7.—Of speech, at once, once for all, in a word, briefly:

cum postulasset, ut sibi fundus, cujus emptor erat, semel indicaretur,

Cic. Off. 3, 15, 62 (for which, just before:

non plus quam semel): interim, quod pluribus collegit adversarius, satis est semel proponere,

Quint. 5, 13, 14; cf.:

ut semel, plura complectar,

id. 11, 1, 66; 1, 2, 24; 2, 15, 34:

ut semel dicam,

id. 10, 1, 17:

ut, quod sentio, semel finiam,

id. 5, 13, 3; cf.:

quisquam denique, ut semel finiam, in lite cantat?

id. 11, 3, 59; so (after denique) id. 10, 3, 22.—

In a succession = primum, primo, the first time, first:

demonstravimus, L. Vibullium Rufum bis in potestatem pervenisse Caesaris, semel ad Corfinium, iterum in Hispaniā,

Caes. B. C. 3, 10; so after bis, with iterum, Liv. 1, 19, 3; Suet. Caes. 36; id. Aug. 25; id. tib. 6 Oud.; 72; id. Claud. 6; after ter, with iterum and tertio, Liv. 23, 9, 11.—Without iterum, etc.:

cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint,

Cic. Rep. 6, 22, 24; cf.:

uti exorta est semel,

Plaut. Am. 1, 1, 118.—

In gen., like primum, to denote the simple antecedence of an occurrence; hence, most freq. with the particles ut, ubi, quando, cum, si, etc., once, ever, at some time, at any time:

quod semel dixi, haud mutabo,

what I have once said, Plaut. Bacch. 5, 2, 85:

quod Complacitum est semel,

id. Am. prol. 106:

satis sum semel deceptus,

id. Capt. 3, 5, 99:

verebamini, ne non id facerem quod recepissem semel?

Ter. Phorm. 5, 7, 9:

nec accidere, ut quisquam te timere incipiat eorum, qui semel a te sint liberati timore,

Cic. Deiot. 14, 39:

in id, quod semel invasit, incumbit,

Quint. 2, 12, 2:

retrahi nequitum, quoquo progressa est semel, Plaut. Fragm. ap. Fest. s. v. nequitum, p. 162 Müll.—So too in the comically formed proper name: Quodsemelarripides,

Plaut. Pers. 4, 6, 23.—With particles; with ut:

in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit, semel ut emigravimus,

Plaut. Most. 2, 2, 40:

ut occepi semel,

id. Am. 3, 1, 13:

ut semel eloquentia evecta est,

Cic. Brut. 13, 51:

ut semel gloriam consecutus sum,

id. Att. 1, 19, 6; Caes. B. G. 1, 31:

denique ut semel finiam,

Quint. 9, 4, 138.—With ubi:

ubi erit accubitum semel,

Plaut. Bacch. 4, 4, 105:

ubi animus semel cupiditate se devinxit malā,

Ter. Heaut. 1, 2, 34; 2, 4, 12; Liv. 22, 2.—With quandoquidem:

perge, quandoquidem occepisti semel,

Plaut. Merc. 3, 4, 34.—With quando:

quando in apertum semel discrimen evasura esset res,

Liv. 10, 14, 8.—With cum:

quae proclivius ad perniciem, cum semel coepit, labitur,

Cic. Lael. 12, 41.—With quoniam:

(Antonius) quoniam semel induxit animum, sibi licere quod vellet, etc.,

Cic. Att. 14, 13, 6;

Ov H. 12, 11: illam partem, quoniam semel ita vobis placuit, non recusabo quominus perpoliam,

Cic. de Or 2, 28, 121; id. Rosc. Am. 11, 31; id. Phil. 12, 7, 18; Liv. 40, 13, 7.—With si:

si semel amoris peculum accepit, Extemplo et ipsus periit et res,

Plaut. Truc. 1, 1, 22; so,

si semel,

id. Mil. 3, 3, 42:

si istam semel amiseris libertatem,

id. ib. 3, 1, 106 Brix ad loc.; Ov. M. 13, 101:

si illum semel prehendero,

Plaut. Ep. 3, 1, 6:

si semel animum tuom perspexerit,

Ter. Heaut. 3, 1, 69:

et semel emissum volat inrevocabile verbam,

Hor. Ep. 1, 18, 71 (but, semel si, if once, if ever, whenever, as an emphatic numeral, Plaut. As. 1, 3, 66; id. Capt. 1, 2, 8; v. supra, I. init.).—With participles (several times in Liv. and Quint.): ut adversando remorandoque incitato semel militi adderent impetum, Liv. 2, 45, 7; so id. 5, 6, 8; 25, 6, 15; Quint. 4, 2, 115; 7, 10, 9; 10, 7, 24 al.

sentĭo, si, sum, 4 ( perf. sync. sensti, Ter. And. 5, 3, 11), v. a.

Physically.

In gen., to discern by the senses; to feel, hear, see, etc.; to perceive, be sensible of (syn. percipio).

With acc.:

calorem et frigus,

Lucr. 1, 496; cf.:

duritiem saxi,

id. 4, 268; 3, 381 sq.: feram nare sagaci (venaticā), Enn. ap. Fest. p. 177 Müll. (Ann. v. 346 Vahl.):

varios rerum odores,

Lucr. 1, 298:

sucum in ore,

id. 4, 617 sq.:

suavitatem cibi,

Cic. Phil. 2, 45, 115:

varios rerum colores,

Lucr. 4, 492:

sonitum,

Plaut. Curc. 1, 2, 69:

nil aegri,

Lucr. 3, 832:

utrumque (calorem et frigus) manu,

id. 1, 496:

famem,

Liv. 25, 13:

morbos articularios,

Plin. 32, 4, 14, § 39.—In mal. part.:

sensit delphina Melantho,

Ov. M. 6, 120.— Pass.:

posse prius ad angustias veniri, quam sentirentur,

before they should be observed, Caes. B. C. 1, 67.—

With inf. or an, object-clause:

sei movero me seu secari sensero,

Plaut. Merc. 2, 2, 40: sentio aperiri fores. id. Truc. 2, 3, 29:

nec quisquam moriens sentire videtur, Ire foras animam,

Lucr. 3, 607:

sentire sonare,

id. 4, 229 Munro.—

Absol.:

perpetuo quoniam sentimus,

Lucr. 4, 228; 6, 935; Plaut. Bacch. 4, 9, 77:

qui (homines) corruant, sed ita, ut ne vicini quidem sentiant,

Cic. Cat. 2, 10, 21.—

Of things:

pupula cum sentire colorem dicitur album,

Lucr. 2, 811 sq. — Absol.:

haud igitur aures per se possunt sentire,

Lucr. 3, 633:

si quis corpus sentire refutat,

id. 3, 350; 3, 354; cf. id. 3, 552; 3, 625.—

In partic.

To perceive the effects (esp. the ill effects) of any thing; to feel, experience, suffer, undergo, endure:

sentiet, qui vir siem,

Ter. Eun. 1, 1, 21:

jam curabo sentiat, Quos attentarit,

Phaedr. 5, 2, 6:

quid ipse ad Avaricum sensisset, etc.,

Caes. B. G. 7, 52; cf. Liv. 45, 28, 6:

Centupirini etiam ceterarum civitatum damna ac detrimenta senserunt,

Cic. Verr. 2, 3, 45, § 108; id. Div. in Caecil. 12, 38; cf. id. Verr. 2, 1, 49, § 127:

tecum Philippos et celerem fugam Sensi,

Hor. C. 2, 7, 10:

(Apollinem) vindicem,

id. ib. 4, 6, 3:

caecos motus orientis austri,

id. ib. 3, 27, 22:

contracta aequora (pisces),

id. ib. 3, 1, 33:

prima arma nostra (Salyi),

Flor. 3, 2, 3:

sentire paulatim belli mala,

Tac. H. 1, 89:

famem,

Liv. 25, 13, 1; Curt. 9, 10, 11:

damnum,

Liv. 2, 64, 6:

cladem belli,

id. 35, 33, 6:

inopiam rerum omnium,

id. 43, 22, 10; 44. 7, 6:

incommoda belli,

id. 44, 14, 10:

lassitudo jam et sitis sentiebatur,

id. 44, 36, 2:

ubi primum dolorem aliquis sentit,

Cels. 6, 7 init.; cf. Lact. 7, 20, 7:

cujus ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur,

Plin. 34, 8, 19, § 59:

corporis aegri vitia sentire,

Curt. 8, 10, 29:

qui in urbe se commoverit... sentiet, in hac urbe esse consules vigilantes, esse egregios magistratus, etc.,

Cic. Cat. 2, 12, 27; cf. id. Sest. 28, 69; Ov. M. 13, 864.— Absol.:

iste tuus ipse sentiet Posterius,

Ter. Ad. 1, 2, 59.—Of beasts, etc.:

oves penuriam sentiunt,

Col. 7, 9, 3 sq.:

frigus aut aestum,

id. 7, 4, 7:

praegelidam hiemem omnes pisces sentiunt,

Plin. 9, 16, 24, § 57.—

Of things, to be affected or influenced by:

meae istuc scapulae sentiunt,

Plaut. Poen. 1, 1, 25; Liv. 9, 37:

transitum exercitus (ager),

id. 9, 41, 58:

pestilentem Africum (Fecunda vitis),

Hor. C. 3, 23, 5:

lacus et mare amorem Festinantis eri,

id. Ep. 1, 1, 84:

alnos fluvii cavatas,

Verg. G. 1, 136 al.; cf. Plin. Pan. 31, 5:

carbunculi cum ipsi non sentiant ignes,

Plin. 37, 7, 25, § 92:

eadem (gemma) sola nobilium limam sentit,

is affected by, id. 37, 8, 32, § 109:

cum amnis sentit aestatem, et ad minimum deductus est,

Sen. Ira, 3, 21, 1:

miramur quod accessionem fluminum maria non sentiant,

id. Q. N. 3, 4: illa primum saxa auctum fluminis sentiunt, id. ib. 4, 2, 7:

totum mare sentit exortum ejus sideris,

Plin. 9, 16, 25, § 58:

caseus vetustatem,

id. 11, 42, 97, § 242:

herba cariem,

id. 12, 7, 14, § 28:

ferrum robiginem,

id. 34, 14, 41, § 143. —

In the elder Pliny, to be susceptible of, to be subject or liable to a disease:

morbos,

Plin. 9, 49, 73, § 156:

rabiem,

id. 8, 18, 26, § 68:

cariem,

id. 12, 7, 14, § 28.—

Mentally.

Lit., to feel, perceive, observe, notice (syn. intellego).

With acc.:

id jam pridem sensi et subolet mihi,

Plaut. Ps. 1, 5, 7; so,

quid,

id. Truc. 1, 1, 39:

quando Aesculapi ita sentio sententiam,

I observe, understand, id. Curc. 2, 1, 2:

primus sentio mala nostra,

Ter. Ad. 4, 2, 7:

numquam illum ne minimā quidem re offendi, quod quidem senserim,

that I have perceived, Cic. Lael. 27, 103:

ut cui bene quid processerit, multum illum providisse, cui secus, nihil sensisse dicamus,

id. Rab. Post. 1, 1:

praesentia numina sentit,

Hor. Ep. 2, 1, 134; cf. id. ib. 2, 2, 162; id. C. S. 73 et saep.:

de victoriā atque exitu rerum sentire,

Caes. B. G. 7, 52:

omnia me illa sentire quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare,

Sen. Ep. 75, 3:

illum sensisse quae scripsit,

id. ib. 100, 11.— Poet.:

ut vestram sentirent aequora curam,

Ov. M. 5, 557:

nec inania Tartara sentit,

i. e. does not die, id. ib. 12, 619.—

With inf. or an obj.-clause:

quoniam sentio errare (eum),

Plaut. Men. 3, 2, 16:

hoc vir excellenti providentiā sensit ac vidit, non esse, etc.,

Cic. Rep. 2, 3, 5:

suspicionem populi sensit moveri,

id. ib. 2, 31, 54:

quod quid cogitent, me scire sentiunt, etc.,

id. Cat. 2, 3, 5 sq.:

postquam nihil esse pericli Sensimus,

Hor. S. 2, 8, 58:

non nisi oppressae senserunt (civitates), etc.,

Just. 8, 1, 2.—

With rel.- or interrog.-clause:

scio ego et sentio ipse, quid agam,

Plaut. Trin. 3, 2, 13:

jam dudum equidem sentio, suspicio Quae te sollicitet,

id. Bacch. 4, 8, 49:

quoniam sentio, Quae res gereretur,

id. ib. 2, 3, 56:

si quid est in me ingenii, quod sentio quam sit exiguum,

Cic. Arch. 1, 1:

ex quo fonte hauriam, sentio,

id. ib. 6, 13:

victrices catervae Sensere, quid mens rite, quid indoles... Posset,

Hor. C. 4, 4, 25.—With the indic., in a rel.clause:

sentio, quam rem agitis,

Plaut. Capt. 2, 1, 14.—

With de:

hostes postea quam de profectione eorum senserunt,

became aware of their retreat, Caes. B. G. 5, 32; 7, 52.—

With nom. of part. ( poet.):

sensit terrae sola maculans,

Cat. 63, 6:

sensit medios delapsus in hostis,

Verg. A. 2, 377.—

Absol.:

vehementer mihi est irata: sentio atque intellego,

Plaut. Truc. 2, 6, 64; cf. id. Trin. 3, 2, 72; id. Mil. 2, 6, 97:

mentes sapientium cum e corpore excessissent sentire ac vigere (opp. carere sensu),

Cic. Sest. 21, 47; cf. id. Rep. 6, 24, 26:

(Aristoteles) paeana probat eoque ait uti omnes, sed ipsos non sentire cum utantur,

id. Or. 57, 193; cf. Quint. 9, 4, 52:

priusquam hostes sentirent,

Liv. 34, 14; 2, 25; 22, 4.— Impers. pass.:

non ut dictum est, in eo genere intellegitur, sed ut sensum est,

Cic. de Or. 3, 42, 168.—

To feel, experience (with acc. of the feeling;

rare): quidquid est quod sensum habet, id necesse est sentiat et voluptatem et dolorem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

tenesne memoriā quantum senseris gaudium, cum, etc.,

Sen. Ep. 4, 2:

non sentire amisso amico dolorem,

id. ib. 99, 26;

121, 7: victoriae tantae gaudium sentire,

Liv. 44, 44, 3; cf.:

segnius homines bona quam mala sentire,

id. 30, 21, 6.—

Transf. (in consequence of mental perception), to think, deem, judge, opine, imagine, suppose (syn.:

opinor, arbitror): si ita sensit, ut loquitur, est homo impurus,

Cic. Rep. 3, 21, 32; cf.:

jocansne an ita sentiens,

id. Ac. 2, 19, 63; id. Rep. 3, 5, 8:

fleri potest, ut recte quis sentiat, et id quod sentit, polite eloqui non possit,

id. Tusc. 1, 3, 6:

humiliter demisseque sentire,

id. ib. 5, 9, 24:

tecum aperte, quod sentio, loquar,

id. Rep. 1, 10, 15; cf.:

quod sentio scribere,

id. Fam. 15, 16, 3:

causa est haec sola, in quā omnes sentirent unum atque idem,

id. Cat. 4, 7, 14:

idemque et unum sentire,

Suet. Ner. 43:

sapiens de dis immortalibus sine ullo metu vera sentit,

Cic. Fin. 1, 19, 62.—With acc. and inf.:

idem, quod ego, sentit, te esse huic rei caput,

Ter. Ad. 4, 2, 29; cf.:

nos quidem hoc sentimus: si, etc.... non esse cunctandum,

Cic. Fam. 1, 7, 5:

voluptatem hanc esse sentiunt omnes,

id. Fin. 2, [p. 1673] 3, 6 Madv. ad loc.:

sensit in omni disputatione id fieri oportere,

id. ib. 2, 2, 4; 5, 8, 23; id. Tusc. 5, 28, 82; id. Att. 7, 6, 2; id. Fam. 1, 7, 5:

sic decerno, sic sentio, sic affirmo, nullam rerum publicarum conferendam esse cum eā, quam, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70.—With two acc. (very rare):

aliquem bonum civem,

Cic. Off. 1, 34, 125 (cf. id. Fin. 2, 3, 0, supra, where Orell. omits esse).—With de and abl.:

cum de illo genere rei publicae quae sentio dixero,

Cic. Rep. 1, 42, 65; so,

quid de re publicā,

id. ib. 1, 21, 34;

1, 38, 60: quid de quo,

id. ib. 1, 11:

quid gravius de vobis,

Caes. B. C. 2, 32, 4; Cic. Rep. 1, 13, 19; cf.:

qui omnia de re publicā praeclara atque egregia sentirent,

were full of the most noble and generous sentiments, id. Cat. 3, 2, 5:

mirabiliter de te et loquuntur et sentiunt,

id. Fam. 4, 13, 5:

male de illo,

Quint. 2, 2, 12: sentire cum aliquo, to agree with one in opinion:

tecum sentio,

Plaut. Most. 3, 3, 24; id. Ps. 4, 2, 3:

cum Caesare sentire,

Cic. Att. 7, 1, 3; id. Rosc. Am. 49, 142; cf.:

nae iste haud mecum sentit,

Ter. And. 2, 1, 24: ab aliquo sentire, to dissent from, disagree with:

abs te seorsum sentio,

judge otherwise, think differently, Plaut. Capt. 3, 5, 52: ut abs te seorsus sentiam De uxoriā re, Afran. ap. Charis. p. 195 P.: Gr. Omnia istaec facile patior, dum hic hinc a me sentiat. Tr. Atqui nunc abs te stat, is on my side, Plaut. Rud. 4, 4, 56 (cf. ab); cf.

also: qui aliunde stet semper, aliunde sentiat,

Liv. 24, 45, 3.—

In partic., publicists' and jurid. t. t., to give one's opinion concerning any thing; to vote, declare, decide (syn. censeo):

sedens iis assensi, qui mihi lenissime sentire visi sunt,

Cic. Fam. 5, 2, 9; 11, 21, 2; 3, 8, 9:

quae vult Hortensius omnia dicat et sentiat,

id. Verr. 2, 2, 31, § 76:

si judices pro causā meā senserint,

decided in my favor, Gell. 5, 10, 14; cf.: in illam partem ite quā sentitis, Vet. Form. ap. Plin. Ep. 8, 14, 20.—Hence, sensa, ōrum, n. (acc. to II. B.).

Thoughts, notions, ideas, conceptions (class. but very rare):

sententiam veteres, quod animo sensissent, vocaverunt... Non raro tamen et sic locuti sunt, ut sensa sua dicerent: nam sensus corporis videbantur, etc.,

Quint. 8, 5, 1:

exprimere dicendo sensa,

Cic. de Or 1, 8, 32:

sensa mentis et consilia verbis explicare,

id. ib. 3, 14, 55.—

Opinions, doctrines (late Lat.):

sensa et inventa Disarii,

Macr. S. 7, 5, 4.

tunc, adv. demonstr., of time [tum, and demonstr. suffix -ce], then, at that time; but in ante-class. and class. prose tunc is always emphatic, and generally refers to a point of time. In post-Aug. style tunc freq. occurs without emphasis, and is freely used of periods of time. Tunc = deinde occurs first in the class. per. and rarely in prose; but is very freq. after the Aug. per. Tunc in mere co-ordinative use is very rare and not ante-class. (v. I. C.). Tunc coupled with an emphatic or temporal particle is very rare in class. prose, but freq. in the postAug. period. Poets often use tunc instead of tum before vowels for the sake of the metre. In general, tunc is not freq. till after the Aug. period. Cic. has tum about thirty times as often as tunc; Caes. has tunc only five times; Livy, in the first two books, has tunc five times, tum eighty-two times; but Val. Max. has tunc four times as often as tum. Sen. almost always has tunc; tum only in a few passages, mostly in co ordinative use. In Vitr., Suet., Plin., Just., and the jurists, tunc largely predominates; but Nep. has tunc once only, and Tac., who employs both words sparingly, has tum oftener than tunc. The Codd. very freq. vary between the words, and in many passages the reading is still doubtful. Undue weight has been given by some critics to opposition to nunc and connection with cum; cf. Kritz ad Sall. J. 5, 1; Zumpt ad Cic. Verr. 2, 4, 64, § 142; 2, 5, 10, § 27. Both tum and tunc are freq. opposed to nunc, and connected with cum.

Referring an event to a time before mentioned.

To definite past time.

To a period of time, = illis temporibus (only post-Aug.):

tunc melius tenuere fidem cum paupere cultu Stabat in exigua ligneus aede deus,

Tib. 1, 10, 19:

nulli tunc subsessores alienorum matrimoniorum oculi metuebantur,

Val. Max. 2, 1, 5:

sed tunc clarissimus quisque juvenum pro amplificanda patria plurimum periculi sustinebat,

id. 3, 2, 6:

nunc quo ventum est? A servis vix impetrari potest ne eam supellectilem fastidiant qua tunc consul non erubuit,

id. 4, 3, 7:

quo pacto inter amicos viguisse tunc justitiam credimus, cum inter accusatores quoque, etc.,

id. 6, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas qui tunc erant volumus, fatebimur, etc.,

Curt. 4, 16, 33:

sed civitati nullae tunc leges erant,

Just. 2, 7, 3; 6, 9, 5.—

Referring to a point of time spoken of: cives Romani [p. 1914] tunc facti sunt Campani, Enn. ap. Censor. 14 (Ann. v. 174 Vahl.): tanto sublatae sunt Augmine tunc lapides, id. ap. Non. p. 211, 8 (Ann. v. 542 ib.): tunc ipsos adoriant, ne quis Spartam referat nuntium, Naev. ap. Prisc. 8, p. 801 P. (Trag. Rel. v. 16 Rib.):

(Sulla) statim ex iis rebus quas tunc vendebat jussit ei praemium tribui, etc.,

Cic. Arch. 10, 25:

neque ego tunc princeps ad salutem esse potuissem si, etc.,

id. Sull. 3, 9:

his tunc cognitis rebus amici regis his... liberaliter responderunt,

Caes. B. C. 3, 104:

tunc duces Nerviorum... colloqui sese velle dicunt,

at this time, id. B. G. 5, 41:

quod se facturos minabantur, aegreque tunc sunt retenti quin oppidum irrumperent,

id. B. C. 2, 13 fin.:

Romanus tunc exercitus in agro Larinati erat,

Liv. 22, 24, 1:

itaque cum in ipsum, et innocentia tutum et magistratu in quo tunc erat, impetus fieri non posset, etc.,

id. 4, 44, 6; cf. id. 2, 2, 2; 4, 8, 6; 10, 37, 10;

44, 44, 3: nec, si rescindere posses (sc. jussa Jovis), Tunc aderas,

Ov. M. 2, 679:

tunc ego nec cithara poteram gaudere sonora, nec, etc.,

Tib. 3, 4, 69:

tunc urbis custodiis praepositus C. Maecenas,

Vell. 2, 88, 2:

forte evenit ut tunc summae dignitatis ibi femina veneno consumere se destinarit,

Val. Max. 2, 6, 8:

qui tunc Libitinam exercebant,

id. 5, 2, 10:

Coriolanus ad Volscos, infestos tunc Romanis, confugit,

id. 5, 4, 1; cf. id. 2, 10, 3; 4, 8, 5; 5, 5, 3; 7, 6, 5 fin.;

8, 1 damn. 1: Carthaginiensium legati ad celebrandum sacrum anniversarium more patrio tunc venerant,

Curt. 4, 2, 10:

et tunc aestas erat, cujus calor, etc.,

id. 3, 5, 1:

perierat imperium, quod tunc in extremo stabat, si Fabius, etc.,

Sen. Troad. 1, 11, 5:

tunc,distractis Orientis viribus, casus Mithridati datus est occupandi Armeniam,

Tac. A. 11, 9; cf. id. ib. 2, 25:

quidam ex eis qui tunc egerant, decesserunt,

Plin. Ep. 4, 24, 3:

ardente tunc in Africa bello,

Suet. Caes. 70; cf. id. Calig. 48; id. Ner. 20; 21:

Asiam tunc tenebat imperio rex Darius,

Gell. 17, 9, 20:

hostes tunc populi Romani fuerant Fidenates,

id. 17, 21, 17; cf. id. 13, 5, 2 and 3; 14, 1, 8; Ael. Spart. Had. 11; 23; 24.—Repeated by anaphora:

tunc victus abiere feri, tunc consita pomus, tunc bibit inriguas fertilis hortus aquas, Aurea tunc pressos, etc.,

Tib. 2, 1, 43:

tunc Parmenio et Philotas, tunc Amyntas consobrinus, tunc noverca fratresque interfecti, tunc Attalus, Eurylochus... occurrebant,

Just. 12, 6, 14; so id. 43, 3, 2; 43, 4, 2.—Attributively:

regem tunc Lacedaemoniorum,

Just. 6, 2, 4.—

Referring to a state no longer in existence:

silvae tunc circa viam erant, plerisque incultis,

Liv. 21, 25, 8:

urbs (Corinthus) erat tunc praeclara ante excidium,

id. 45, 28, 2:

hic (Curio) primo pro Pompei partibus, id est, ut tunc habebatur, pro republica, mox... pro Caesare stetit,

Vell. 2, 48, 3:

certissimum tunc proscriptorum perfugium penetravit,

Val. Max. 7, 3, 9:

docuit in atrio Catulinae domus, quae pars Palatii tunc erat,

Suet. Gram. 17: tunc (i. e. olim) in usu erat, eam hereditatem, etc., Gai Inst. 2, 254 erat autem tunc mos ut cum princeps causam cognosceret... sententiam ex omnium deliberatione proferret, Ael. Spart. Had. 8.—

Expressly opposed to present time: tunc igitur pelles, nunc aurum et purpura exercent hominum vitam, Lucr 5, 1423;

ea lege quae tunc erat Sempronia, nunc est Cornelia,

Cic. Clu. 56, 154:

cum vero causam justam deus ipse dederit, ut tunc Socrati, nunc Catoni, etc.,

id. Tusc. 1, 30, 74, cf. id. Verr. 2, 2, 18, § 45; 2, 3, 67, § 156; id. Arch. 3, 5; id. Pis. 13, 30; id. Rab. Post. 12, 34; id. Phil. 7, 5, 14:

cur privati non damus remiges, sicut tunc dedimus?

Liv. 34, 6, 18:

munitiones et locis opportunioribus tunc fuerunt et validiores impositae (i. e. quam nunc),

id. 36, 17, 4:

parva nunc res videri potest quae tunc patres ac plebem accendit,

id. 4, 25, 13; cf. id. 8, 31, 4; 21, 18, 5:

Macedones milites ea tunc erant fama qua nunc Romani feruntur,

Nep. Eum. 3, 4: nunc solvo poenas;

tunc tibi inferias dedi,

Sen. Phoen. 172:

nunc haberent socios quos tunc hostes habuerant,

Just. 6, 7, 5; cf. id. 8, 2, 9:

hoc tunc Veii fuere, nunc fuisse quis meminit?

Flor. 1, 12, 11.—And tunc and tum in co-ordinated sentences: qui ager nunc multo pluris est quam tunc fuit. Tum enim, etc., nunc, etc.;

tum erat ager incultus, nunc est cultissimus,

Cic. Rosc. Com. 12, 33: vos etiamsi tunc faciendum non fuerit, nunc utique faciendum putatis;

ego contra, etiamsi tum migrandum fuisset, nunc has ruipas relinquendas non censerem,

Liv. 5, 53, 3 (in such connections tum generally refers to a previous tunc, rarely vice versa).—

Opposed to a previous or a later time:

quae ipsum Hannibalem, armis tunc invictum voluptate vicit (i. e. etsi non postea),

Cic. Agr. 2, 35, 95:

raro alias tribuni popularis oratio acceptior plebi quam tunc severissimi consulis fuit,

Liv. 3, 69, 1:

(Syphax) tunc accessio Punici belli fuerat, sicut Gentius Macedonici,

id. 45, 7, 2; 5, 37, 2; 45, 25, 10:

non ab Scipionibus aliisque veteribus Romanorum ducum quidquam ausum fortius quam tunc a Caesare,

Vell. 2, 80, 3:

et tunc Aeanti, ut deo, immolaverunt, et deinceps, etc.,

Val. Max. 1, 5, ext. 2:

praetor hic Alexandri fuerat, tunc transfuga,

Curt. 3, 11, 18; cf. id. 4, 13, 18:

Cilicum nationes saepe et alias commotae, tunc Troxoboro duce, montes asperos castris cepere,

Tac. A. 12, 55; cf. id. ib. 2, 62; id. H. 3, 58:

ob res et tunc in Africa, et olim in Germania gestas,

Suet. Galb. 8; cf. id. Tib. 10; 18; id. Oth. 4:

idem tunc Faesulae quod Carrhae nuper,

Flor. 1, 5, 8.—

In general statements, applied to the actual state of affairs:

mos est regibus quotiens in societatem coeant, pollices inter se vincire, etc. Sed tunc, qui ea vincula admovebat decidisse simulans, genua Mithridatis invadit,

Tac. A. 12, 47:

legebatur ergo ibi tunc in carmine Latino, etc.,

Gell. 2, 22, 2.— Pregn., as matters then stood:

aptissimum tempus fuerat, delinimentum animis Bolani agri divisionem obici: tunc haec ipsa indignitas angebat animos,

Liv. 4, 51, 6.—

Of coincidence in time: tunc = cum hoc fieret, on that occasion:

quodsi tu tunc, Crasse, dixisses, omnem eorum importunitatem evellisset oratio tua,

Cic. de Or. 1, 53, 230; id. Clu. 56, 153; id. Lig. 5, 16; id. Phil. 7, 5, 14:

tunc Lacedaemoniis accusantibus respondendum erat, nunc a vobis ipsis accusati sumus,

Liv. 39, 36, 7:

jam Horatius secundam pugnam petebat. Tunc... clamore adjuvant militem suum,

while he was doing so, id. 1, 25, 9; 45, 23, 17:

sed neque... nubes Tunc habuit, nec... imbres,

Ov. M. 2, 310:

quid mihi tunc animi fuit?

id. ib. 7, 582:

quid mihi tunc animi credis, germane, fuisse?

id. H. 11, 87; 12, 31:

quid tunc homines timuerint, quae senatus trepidatio... neque mihi exprimere vacat, neque, etc.,

Vell. 2, 124, 1:

non Catoni tunc praetura, sed praeturae Cato negatus est,

Val. Max. 7, 5, 6; cf. id. 1, 8, 6; 4, 5, 3; 6, 1, 8; 6, 2, 3; 6, 2, 6; 6, 6, ext. 1;

9, 3, 1: tunc ego dicere debui,

Sen. Ep. 63, 15:

non possum dicere aliud tunc mihi quam deos adfuisse,

Plin. Ep. 1, 5, 5:

tunc domus priscorum ducum arserunt,

Suet. Ner. 38; Just. 18, 3, 14; Gell. 6 (7), 3, 48; 12, 13, 21; 19, 1, 11.—Tunc and tum co-ordinate: sanguine tunc (Phaethontis) credunt... Tum facta'st Libya... arida;

tum, etc.,

Ov. M. 2, 235 sqq.: tunc... sorores Debuerant, etc.;

Tum potui Medea mori bene,

id. H. 12, 3 sqq.—And referring to a supposed action at a definite time:

nobis tunc repente trepidandum in acie instruenda erat,

if we had accepted the battle then, Liv. 44, 38, 11.—

Redundant (post-class.):

id quale fuerit, neque ipse tunc prodidit, neque cuiquam facile succurrat,

Suet. Tit. 10; cf.: in ejusmodi temporibus tunc eae ambulationes aperiuntur, Vitr 5, 9, 9.—

= nunc, in oblique discourse (rare):

quod si consulatus tanta dulcedo sit, jam tunc ita in animum inducant, consulatum captum a tribunicia potestate esse,

Liv. 2, 54, 5:

ut cum multis saeculis murus urbi civium virtus fuerit, tunc cives salvos se fore non existimaverint nisi intra muros laterent,

Just. 14, 5, 7.—

Referring to indefinite time.

Then, at such a time of the year, day, etc.; at such a season:

tunc (i. e. autumno) praecidi arbores oportere secundum terram,

Varr. R. R. 1, 27:

ab eo in fastis dies hordicalia nominantur, quod tunc hordae boves immolantur,

id. ib. 2, 5:

omnes (nubes sol) enim sub se tunc (= medio die),

Sen. Q. N. 1, 8, 7:

tunc enim maximae et integrae adhuc nives (= aestate prima),

id. ib. 4, 2, 21:

et tunc potest ventis concitari mare,

id. ib. 4, 2, 25; cf. id. ib. 4, 5, 2.—

With the force of an indefinite temporal clause:

tunc ignes tenuissimi iter exile designant et caelo producunt, of shooting stars,

Sen. Q. N. 1, 1, 6: nemo observat lunam nisi laborantem. Tunc urbes conclamant, tunc pro se quisque superstitione vana trepidat, id. ib. 7, 1, 2:

adjuvari se tunc (i. e. cum faces vident) periclitantes existimant Pollucis et Castoris numine,

id. ib. 1, 1, 13; cf. id. ib. 1, 8, 3; 2, 55, 2; 5, 3, 1; 6, 12, 2; id. Ep. 42, 4; id. Brev. Vit. 11, 1: si ancilla ex cive Romand conceperit, deinde civis Romana facta sit, et tunc pariat, etc., Gai Inst. 1, 88; 1, 90; Dig. 1, 6, 8; 40, 12, 22, § 3.—

With the force of a conditional clause, in this instance: Tr. Erus peregre venit. Si. Tunc tibi actutum chorda tenditur, Plaut. Most. 3, 2, 55 Lorenz (al. tum):

dominae mentem convertite... Tunc ego crediderim vobis, et sidera et amnes Posse, etc.,

Prop. 1, 1, 23:

itaque tunc dividere optimum erit (= si plura sunt quae nocent),

Quint. 4, 2, 101; so id. 6, 1, 22:

cuperem tecum communicare tam subitam mutationem mei: tunc amicitiae nostrae certiorem fiduciam habere coepissem,

Sen. Ep. 6, 2: nemo est ex inprudentibus qui reliqui sibi debeat. Tunc mala consilia agitant, tunc aut aliis aut ipsis pericula struunt;

tunc cupiditates improbas ordinant, tunc... tunc... denique, etc.,

id. ib. 10, 2;

7, 2: tunc enim (i. e. si cottidie reputes) subit recordatio: Quot dies quam frigidis rebus absumpsi!

Plin. Ep. 1, 9, 3:

propter liberos retentio fit (dotis) si culpa mulieris divortium factum sit, tunc enim sextae retinentur ex dote,

Ulp. Fragm. 6, 10: veluti si a femina manumissa sit: tunc enim e lege Atilia petere debet tutorem, Gai Inst. 1, 195; 1, 76; 1, 40; 3, 181; Fragm. Vat. 52; Dig. 2, 4, 8; 5, 3, 13, § 12; 7, 3, 1; 19, 1, 11, § 15; 11, 1, 20; Just. Inst. 1, 12, § 6; in the jurists, saep.—

Referring to future time.

In gen.: tunc illud vexillum... coloniae Capuae inferetur;

tunc contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,

Cic. Agr. 2, 32, 86:

tunc, ut quaeque causa crit statuetis, nunc libertatem repeti satis est,

Liv. 3, 53, 10:

senatus consultum adjectum est ut... praetor qui tunc esset... apud eorum quem qui manumitteretur... jusjurandum daret, etc.,

id. 41, 9, 11:

nec taedebit avum parvo advigilare nepoti... Tunc operata deo pubes discumbet in herba, etc.,

Tib. 2, 5, 95:

tunc interea tempus exercitus ex hoc loco educendi habebis,

Gell. 3, 7, 7.—

With the force of a conditional clause:

tunc me biremis Tutum... Aura feret geminusque Pollux (i. e. si mugiat malus procellis),

Hor. C. 3, 29, 62:

vectabor umeris tunc ego inimicis eques (i. e. si hoc feceris),

id. Epod. 17, 74:

tunc tua me infortunia laedent (i. e. si dolebis tibi),

id. A. P. 103:

tunc ego jurabo quaevis tibi numina... Tunc ego... Efficiam, etc.,

Ov. H. 15 (16), 319:

tunc piger ad nandum, tunc ego cautus ero,

id. ib. 17 (18), 210.—

Representing sequence or succession in events, = deinde.

Simple sequence in time.

Time proper (rare till after the Aug. per.;

in Cic. perh. only in the foll. passages): Herodotus cum Roma reverteretur, offendit eum mensem qui sequitur mensem comitialem. Tunc Cephaloeditani decrerunt intercalarium XLV dies longum,

Cic. Verr. 2, 2, 52, § 130:

veni in eum sermonem ut docerem, etc. Tunc mihi ille dixit quod, etc.,

id. Fam. 3, 5, 3:

dixi ei, me ita facturum esse ut, etc. Tunc ille a me petivit, etc.,

id. ib. 3, 6, 2 is finis pugnae equestris fuit. Tunc adorti peditum aciem, nuntios ad consules rei gestae mittunt, Liv. 3, 70, 8:

tandem curia excesserunt. Tunc sententiae interrogari coeptae,

id. 45, 25, 1:

equites, relictis equis, provolant ante signa... Tunc inter priores duorum populorum res geritur,

id. 7, 8, 1:

iterum deinde interpellatus, in proposito persistit. Tunc Poppedius, abjecturum inde se... minatus est,

Val. Max. 3, 1, 2; cf. id. 5, 4, 1; 7, 3, 2; 7, 3, 6: tunc intendit arcum, et ipsum cor adulescentis figit, Sen. de Ira, 3, 14, 2; so id. Ot. Sap. 1, 1; id. Q. N. 1, 12, 1:

Dareum XXX inde stadia abesse praemissi indicabant. Tunc consistere agmen jubet,

Curt. 3, 8, 24:

contionem discedere in manipulos jubet. Tunc a veneratione Augusti orsus flexit ad victorias,

Tac. A. 1, 34; cf. id. ib. 1, 67; 12, 31; 12, 33; 12, 69; id. H. 4, 72; Vitr. 1, 4, 12; 1, 6, 7; 2, 1, 2; 2, 1, 4; 5, 12, 5; 7, praef. 5; 7, 1, 3; 7, 2, 2; 8, 1, 1; Suet. Ner. 49; id. Vit. 15 fin.; id. Dom. 16; Front. Strat. 2, 5, 4; Gell. 1, 22, 6; 6 (7), 17, 6; 13, 31 (30), 6; 14, 2, 9; [p. 1915] Flor. 2, 13 (4, 2), 71; Just. 11, 4, 1; 11, 10, 2; 12, 7, 7; 13, 3, 4; 18, 4, 10 et saep.; Dig. 1, 2, 2, § 26.—

Before an abl. absol. (postclass.):

statuunt tempus quo foedissimum quemque invadant. Tunc, signo inter se dato, inrumpunt contubernia,

Tac. A. 1, 48:

tunc, Campaniae ora proximisque insulis circuitis, Caprearum secessui quadriduum impendit,

Suet. Aug. 98:

tunc, exercitu in Aetoliam promoto, pecunias civitatibus imperat,

Just. 14, 1, 6; 21, 5, 2; 22, 2, 7; 25, 2, 6.—

Implying a consequence, then, under these circumstances, hence, accordingly:

caedere januam saxis, instare ferro, ligna circumdare ignemque circumicere coeperunt. Tunc cives Romani, qui Lampsaci negotiabantur, concurrunt,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 69: huc tota Vari conversa acies suos fugere videbat. Tunc Rebilus; Perterritum, inquit, hostem vides;

quid dubitas, etc.,

Caes. B. C. 2, 34:

animadversum est, extra consuetudinem longius a vallo esse aciem Pompei progressum. Tunc Caesar apud suos Differendum est iter, inquit, etc.,

id. ib. 3, 85:

omnium spe celerius Saguntum oppugnari adlatum est. Tunc relata de integro res ad senatum,

Liv. 21, 6, 5; cf. id. 9, 30, 10:

Tisiphoneque Saevit et huc illuc impia turba fugit. Tunc niger in porta serpentum Cerberus ore Stridet,

Tib. 1, 3, 71:

apud patres disseruit, nec posse Orientem nisi Germanici sapientia conponi, etc. Tunc decreto patrum permissae Germanico provinciae,

Tac. A. 2, 43; id. H. 4, 83; Vitr. 2, 8, 14; 2, 9, 16; Just. 39, 3, 11.—Emphatically, = tum vero:

donec ipse quoque longinquo morbo est implicitus. Tunc adeo fracti simul cum corpore sunt spiritus illi feroces ut, etc.,

Liv. 1, 31, 6.—And = tum primum:

multitudo tandem perrumpit ordines hostium. Tunc vinci pertinacia coepta, et averti manipuli quidam,

Liv. 9, 39, 10. —

In enumerations with tum... deinde... postea, etc.

In gen. (postclass.): ante omnia instituit ut e libertorum bonis dextans... cogeretur; deinde ut ingratorum, etc.;

tunc ut lege majestatis facta omnia... tenerentur,

Suet. Ner. 32 med.; so,

tunc... deinde... tunc, etc.,

Vitr. 1, 6, 12 and 13:

tunc... tunc... deinde... tunc,

id. 3, 5, 5 and 6; cf. id. 5, 12, 4; cf. Suet. Oth. 6; Flor. 4, 2, 88.—With tum: terras primum situmque earum quaerit; deinde condicionem maris;

tunc quidquid inter caelum terrasque interjacet perspicit... tum, peragratis humilioribus, ad summa prorumpit,

Sen. Cons. Helv. 17 fin.; so Gai Inst. 3, 6, 3.—

Of successive speakers in dialogue (rare):

tu vero abi, inquit, etc. Tunc Mucius Quandoquidem, inquit, est apud te virtuti honos, etc.,

Liv. 2, 12, 15:

apud quem Valerius in hunc modum egit, etc. Tunc Collatinus Quaero inquit, etc.,

Val. Max. 2, 8, 2.—With tum:

tunc poeta... inquit, etc. Tum Fronto ita respondit, etc.,

Gell. 19, 8, 10 and 11; 12, 13, 19; Val. Max. 7, 3, ext. 4.—

In co-ordination (very rare).

= praeterea, and then:

(Romulus) hoc consilio fultus... locupletari civis non destitit. Tunc, id quod retinemus hodie magna cum salute rei publicae, auspiciis plurimum obsecutus est Romulus,

Cic. Rep. 2, 9, 15 sq.:

praeter has, frugalitas et continentia... splendorem illi suum adfunderent. Tunc providentia cum elegantia quantum decoris illi adderent!

Sen. Ep. 115, 3.—

In the connection cum... tunc (v. tum, I. C. 3.):

vivendum recte est cum propter plurima, tunc est Idcirco, etc.,

Juv. 9, 118 ( poet. for tum, on account of the foll. vowel).—

Vid. tunc etiam, III. B. 7. b.

As correlative of dependent clauses.

Of temporal clauses with cum.

Referring to definite past time.

Tunc as antecedent of the clause:

set Stalagmus quojus erat tunc nationis quom hinc abit?

Plaut. Capt. 4, 2, 108:

etiamne in ara tunc sedebant mulieres Quom ad me profectu's ire?

id. Rud. 3, 6, 8:

quo damnato tunc, cum judicia fiebant, HS. IV milibus lis aestimata est,

Cic. Verr. 2, 4, 10, § 22:

etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiscebatur,

id. ib. 2, 5, 43, §

111: atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat: vos tunc paruistis cum paruit nemo nisi qui voluit,

id. Lig. 7, 20: se ita pugnaturos ut Romae pugnaverint in repetenda patria, ut postero die ad Gabios, tunc cum effecerint ne quis hostium, etc., Liv. 6, 28, 9:

et quod tunc fecimus cum hostem Hannibalem in Italia haberemus, id nunc, pulso Hannibale, cunctamur facere?

id. 31, 7, 5:

infelix Dido, nunc te facta impia tangunt? Tunc decuit cum sceptra dabas,

Verg. A. 4, 597 (Rib. tum; v. Prisc. p. 8, 841 P.):

prudenter sensit tunc incrementum Romano imperio petendum fuisse cum intra septimum lapidem triumphi quaerebantur,

Val. Max. 4, 1, 10:

quorum nihil tunc cum diceretur parum aptum fuit,

Quint. 11, 1, 89; cf. Val. Max. 8, 8, ext. 1; 9, 8, ext. 1.—

Introducing the apodosis.

Of coincident actions:

cum jam adpropinquantium forma lemborum haud dubie esset... tunc injecta trepidatio,

Liv. 44, 28, 10.—

= deinde:

adversus singula quaeque cum respondere haud facile esset, et quereretur... purgaretque se invicem, tunc Papirius, redintegrata ira, virgas et secures expediri jussit,

Liv. 8, 32, 10:

divus Caesar cum exercitum habuisset circa Alpes, imperavissetque, etc., tunc qui in eo castello fuerunt... noluerunt imperio parere,

Vitr. 2, 9, 15:

cum nuntiatum esset Leonidae a XX milibus hostium summum cacumen teneri, tunc hortatur socios, recedant,

Just. 2, 11, 5.—

Of definite present time, tunc is not found; v. tum.—

Referring to indefinite time.

As antecedent:

arbitror, quo nos etiam tunc utimur cum ea dicimus jurati quae comperta habemus,

Cic. Font. 13, 29 (9, 19):

tunc obsequatur naturae cum senserit, etc.,

id. Fragm. Hort. Phil. 75 B. and K.; id. Tusc. 2, 6, 16; id. Verr. 1, 18, 55; 2, 5, 12, § 29: qui tunc vocat me, cum malum librum legi, only... when, never... unless (= tote dê), Cat. 44, 21 Ellis (Mull. tum):

deum tunc adfuisse cum id evenisset, veteres oratores aiebant,

Quint. 10, 7, 14:

tunc est commovendum theatrum cum ventum est ad illud Plodite,

id. 6, 1, 52; cf. id. 4, 2, 8; 12, 11, 7; Vitr. 2, 9, 3:

voluptas tunc, cum maxime delectat, exstinguitur,

Sen. Vit. Beat. 7, 4; cf. id. Q. N. 1, prol. 3; 5, 3, 3; 6, 3, 1; id. Ep. 10, 5; 85, 38:

in tantam quantitatem tenetur quae tunc in peculio fuit cum sententiam dicebat,

Dig. 5, 1, 15: tunc cum certum esse coeperit neminem ex eo testamento fore heredem, Gai Inst. 3, 13; 4, 71; Dig. 28, 3, 6, § 6; 40, 12, 16, § 2; 40, 7, 34.—

Introducing the apodosis:

cum autem fundamenta ita distantia inter se fuerint constituta, tunc inter ea alia transversa... collocentur,

Vitr. 1, 5, 7; 2, 1, 6; 2, 3, 2; 2, 5, 2;

3, 5, 13: cum folia pauca in acumine germinent, tunc maxime serendas ficus,

Plin. 18, 26, 65, § 245; Just. 41, 2, 9.—

Referring to future time:

ex ceteris autem generibus tunc pecunia expedietur cum legionibus victricibus erunt quae spopondimus persolvenda, Cic. Fragm. Ep. Caes. jun. 1, 8: tunc inter eas fore finem belli dixit cum alterutra urbs in habitum pulveris esset redacta,

Val. Max. 9, 3, ext. 3:

poterant videri tunc incohanda cum omnia quae... peregissem,

Quint. 6, 4, 1; Col. praef. 33; v. infra, III. A. 2. b.—

With temporal clauses introduced by ubi (rare).

Of definite past time:

ad quod bellum ubi consules dilectum habere occipiunt, obstare tunc enixe tribuni,

Liv. 4, 55, 2:

haec ubi convenerunt, tunc vero Philomelus consuetudinem nocte egrediendi frequentiorem facere,

id. 25, 8, 9.—

Of indefinite time.

As antecedent:

tunc autem est consummata infelicitas, ubi turpia non solum delectant, sed etiam placent,

Sen. Ep. 39, 6; id. Ben. 2, 3, 3; 2, 17, 3; id. Ep. 89, 19.—

In apodosis:

stillicidia ubi plura coiere et turba vires dedit, tunc fluere et ire dicuntur,

Sen. Q. N. 5, 13, 4; 6, 17, 2; 6, 18, 2.—

With temporal clauses introduced by postquam (posteaquam); rare.

Of definite past time:

posteaquam ingenuae virgines et ephebi venerunt ad deprecandum, tunc est pollicitus his legibus ut, etc.,

Vitr. 10, 16, 7 (but in Sall. C. 51, 40 Dietsch reads tum).—

Of indefinite time: si vero posteaquam eam destinasses, tunc perierit, etc., Dig 17, 2, 58, § 1.—

With temporal clauses introduced by ut (very rare):

ut vero... casus suorum miseris eluxit, tunc toto littore plangentium gemitus, tunc infelicium matrum ululatus... audiebantur,

Just. 19, 2, 11.—

With temporal clauses introduced by quando (rare).

As antecedent:

tunc quando abiero,

Plaut. Pers. 4, 7, 19 (4, 8, 8): tunc inserentur (cerasi) quando his vel non est, vel desinit gummi effluere, Pall. Oct. 12.—

In apodosis:

quando quodque eorum siderum cursum decorum est adeptum... tunc ex alterius naturae motione transversa... vinci a tardioribus videbantur,

Cic. Univ. 9.—

With temporal clauses introduced by dum (very rare):

tunc tamen utrumque tolerabile est, dum illi vis sua est,

Sen. Ep. 83, 21.—

With conditional clauses.

In gen.

As antecedent:

consilium istud tunc esset prudens si rationes ad Hispaniensem casum accommodaturi essemus,

Cic. Att. 10, 8, 2:

sin autem ventus interpellaverit et... tunc habeat canalem longum pedes quinque, etc.,

Vitr. 8, 5, 2:

tunc fidem fallam, tunc inconstantiae crimen audiam si, cum omnia eadem sint quae erant promittente me, non praestitero promissum,

Sen. Ben. 4, 35, 2.—

In apodosis:

si se simul cum gloria rei gestae exstinxisset, tunc victorem, quidquid licuerit in magistro equitum, in militibus ausurum,

Liv. 8, 31, 7:

quem si inclusit mare, tum ille exitu simul redituque praecluso, volutatur,

Sen. Q. N. 6, 15:

quod si non illum, sed me peccasse putabis, tunc ego te credam cordis habere nihil,

Mart. 2, 8, 6: si nullus sit suorum heredum, tunc hereditas pertinet ad adgnatos, Gai Inst. 3, 9:

si vero dissentiunt, tunc praetoris partes necessariae sunt,

Dig. 2, 14, 7, § 19; Sen. Q. N. 6, 9, 2; Gai Inst. 3, 205; Dig. 1, 3, 22.—

With a supposition contrary to fact:

audivi te cum alios consolareris: tunc conspexissem, si te ipse consolatus esses,

Sen. Prov. 4, 5.—

After abl. absol. (rare):

legatis auditis, tunc de bello referre sese Aemilius dixit,

Liv. 44, 21, 1:

his ita praeparatis, tunc in rotae modiolo tympanum includatur,

Vitr. 10, 9 (14), 2.

Particular connections.

With other particles of time.

Jam tunc (rare):

nisi jam tunc omnia negotia diligentissime confecissem,

Cic. Fam. 3, 12, 3: bellum jam tunc ab illis geri coeptum cum sibi Phrygiam ademerint, Trog. Pomp. ap. Just. 38, 53:

At. C. Marius L. Sullam jam tunc, ut praecaventibus fatis, copulatum sibi quaestorem habuit,

Vell. 2, 12, 1:

Archilochum Nepos Cornelius tradit, Tullo Hostilio Romae regnante, jam tunc fuisse poematis clarum et nobilem,

Gell. 17, 21, 8:

palam jam tunc multae civitates libertatem bello vindicandam fremebant,

Just. 13, 5, 5. —

With demum and denique, not until then, then only, then at last.

Tunc demum.

Absol.:

tunc demum nuntius missus ad tertiam legionem revocandam,

Liv. 41, 3, 5:

tunc demum pectora plangi Contigit,

Ov. H. 11, 91:

tunc demum intrat tabernaculum,

Curt. 4, 13, 20:

tunc demum alia mala (exstiterunt),

Sen. Q. N. 1, 17, 6:

(aquilae) primo deponunt, expertaeque pondus, tunc demum abeunt,

Plin. 10, 3, 4, § 14:

tunc demum... invidiam quae sibi fieret deprecati sunt,

Suet. Calig. 9:

tunc demum ad otium concessit,

id. Claud. 5.—

With cum clause:

postero die cum circumsessi aqua arceremur, nec ulla... erumpendi spes esset, tunc demum pacti sumus, etc.,

Liv. 21, 59, 6:

et serius cum redisset, tum demum, recepto sospite filio, victoriae tantae gaudium consul sensit,

id. 44, 44, 3:

cum ab his oritur, tunc demum ei ratio constat,

Val. Max. 4, 8 prooem.: quos ordine suo tunc demum persequar cum praefaturus fuero, Col. praef. 33; Sen. Ep. 84, 6; id. Q. N. 7, 13, 1.—

Tunc denique (very rare): hi dicebantur in eo tempore mathêmatikoi. Exinde ad perspicienda principia naturae procedebant ac tunc denique nominabantur phusikoi, Gell. 1, 9, 7.—

Tunc primum:

quia tunc primum superbiae nobilitatis obviam itum est,

Sall. J. 5, 2:

tunc primum circo qui nunc maximus dicitur, designatus locus est,

Liv. 1, 35, 8:

eum dolorem ulta est (plebs) tunc primum plebeis quaestoribus creatis,

id. 4, 54, 2:

tunc primum equo merere equites coeperunt,

id. 5, 7, 13:

lectisternio tunc primum in urbe Romana facto,

id. 5, 13, 6; Tac. A. 11, 38; Suet. Ner. 17; Just. 8, 5, 1; 11, 10, 2; Jul. Capitol. Anton. Phil. 5; 7.—

With deinde (cf.: tum deinde).

Deinde tunc:

roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

Sen. Ep. 10, 4; 74, 23; 117, 1.—

Tunc deinde: primum militiae vinculum est religio et signorum amor, et deserendi nefas; tunc deinde facile cetera [p. 1916] exiguntur, Sen. Ep. 95, 35; 11, 4; Val. Fl. 8, 109; Cels. 4, 15.—So, tunc postea, Vitr. 1, 6, 7.—

Tunc tandem:

simul enim cessit possessione Dii, excitavit hostem, ut tunc tandem sciret recuperanda esse quae prius amissa forent,

Liv. 44, 8, 4.—

With emphatic particles.

Tunc vero (or enimvero):

in turbatos jam hostes equos inmittunt. Tunc vero Celtiberi omnes in fugam effunduntur,

Liv. 40, 40, 10:

cunctantem tamen ingens vis morbi adorta est. Tunc enim vero deorum ira admonuit,

id. 2, 36, 6:

tunc vero impotentis fortunae species conspici potuit,

Curt. 3, 11, 23: Tiberioque suspensa semper verba;

tunc vero nitenti, etc.,

Tac. A. 1, 11.—

Tunc quidem: et tunc quidem Perseus copias reduxit;

postero die, etc.,

Liv. 42, 57, 9:

tunc quidem sacrificio rite perpetrato, reliquum noctis rediit, etc.,

Curt. 4, 13, 16; cf. id. 3, 12, 21.—

Ne tunc quidem:

quia ne tunc quidem obsistebatur,

Front. Strat. 3, 17, 9:

ac ne tum quidem senatu aut populo appellato,

Suet. Ner. 41; cf. Just. 27, 3, 6.—

Tunc maxime (or tunc cum maxime).

Chiefly at that time, especially then:

Theophrastus est auctor, in Ponto quosdam amnes crescere tempore aestivo... aut quia tunc maxime in umorem mutabilis terra est, aut quia, etc.,

Sen. Q. N. 3, 26, 2.—

Just then:

hospitem tunc cum maxime utilia suadentem abstrahi jussit ad capitale supplicium,

Curt. 3, 2, 17:

non incidunt causae quae iram lacessant? sed tunc maxime illi oppugnandae manus sunt, Sen. de Ira, 2, 14, 2: sapiens tunc maxime paupertatem meditatur cum in mediis divitiis constitit,

id. Vit. Beat. 26, 1.—

Tunc interea, Gell. 3, 7, 7; v. supra, I. A. 4. a.—

Etiam tunc.

Even then:

experiri etiam tunc volens an ullae sibi reliquae vires essent, etc.,

Gell. 15, 16, 3.—

Still:

quam defunctam praetextatus etiam tunc pro rostris laudavit,

Suet. Calig. 10.— And with cum, Plaut. Rud. 3, 6, 8; v. supra, II. A. 1. a.—

Tunc etiam.

Etiam as connective, tum = eo tempore:

in civitate plena religionum, tunc etiam ob recentem cladem superstitiosis principibus, ut renovarentur auspicia, res ad interregnum redit,

Liv. 6, 5, 6.—

Poet. for tum etiam, on account of the vowel:

ultima prona via est, et eget moderamine certo, Tunc etiam... Tethys solet ipsa vereri,

Ov. M. 2, 68.—

Tunc quoque.

Also then:

irae adversus Vejentes in insequentem annum dilatae sunt. Tunc quoque ne confestim bellum indiceretur religio obstitit,

Liv. 4, 30, 13; 44, 37, 12: saepe legit flores;

et tunc quoque forte legebat,

Ov. M. 4, 315:

quare et sereno tonat? quia tunc quoque per quassum et scissum aera spiritus prosilit,

Sen. Q. N. 2, 18:

cum quidam histriones producti olim, tunc quoque producerentur,

Suet. Claud. 21:

tunc quoque in Hyrcaniam remittitur,

Just. 38, 9, 9.—

Even then:

tunc quoque cum antiqui illi viri inclite viverent, cura comere capillum fuit,

Sen. Q. N. 1, 17, 7:

faba vero non antequam trium foliorum. Tunc quoque levi sarculo purgare melius quam fodere,

Plin. 18, 26, 65, § 241; Suet. Ner. 26; Flor. 1, 7, 12.—With tum demum:

tametsi ad audiendum pigre coitur. Plerique in stationibus sedent... ac sibi nuntiari jubent an jam recitator intraverit... an ex magna parte evolverit librum: tum demum ac tunc quoque lente cunctanterque veniunt,

Plin. Ep. 1, 13, 2.—

= sic quoque, even as it was:

quin nisi firmata extrema agminis fuissent, ingens in eo saltu accipienda clades fuerit. Tunc quoque ad extremum periculi ventum est,

Liv. 21, 34, 8.—

Tunc temporis (postclass.;

v. tum, III. E.): ex gente obscura tunc temporis Persarum,

Just. 1, 4, 4:

parvae tunc temporis vires Atheniensibus erant,

id. 3, 6, 6:

ad abolendam invidiae famam qua insignis praeter ceteros tunc temporis habebatur,

id. 8, 3, 7:

erat namque tunc temporis urbs Appulis Brundisium,

id. 12, 2, 7.

saepe, adv. [old acc. n. of saepis].

Often, oft, oftentimes, many times, frequently (at indefinite intervals, while crebro denotes in close succession):

aperitur ostium, unde saturitate saepe ego exii ebrius,

Plaut. Capt. 1, 1, 35:

multis damno et mihi lucro saepe eris,

id. Cist. 1, 1, 52:

audivi saepe hoc vulgo dicier,

id. Stich. 1, 3, 13:

saepe ex te audivi pater,

id. Merc. 2, 3, 40; cf. Cic. Rep. 1, 30, 46:

saepe hoc de majoribus natu audivimus,

id. ib. 2, 15, 28:

cum saepe mecum ageres, ut, etc.,

id. Lael. 1, 4:

sed... saepe enim redeo ad Scipionem, etc.,

id. ib. 17, 62; cf. comp.:

quocirca... dicendum est enim saepius, etc.,

id. ib. 22, 85:

licet lascivire, dum nihil metuas, ut in navi ac saepe etiam in morbo levi,

id. Rep. 1, 40, 63; so,

saepe etiam,

id. ib. 1, 17, 26:

in hoc statu rei publicae, quem dixi jam saepe non posse esse diuturnum,

id. ib. 2, 37:

minime saepe,

least frequently, Caes. B. G. 1, 1:

haud saepe,

Plaut. Curc. 1, 2, 33:

non saepe,

id. Ps. 2, 4, 37:

solet jocari saepe mecum illo modo,

id. Men. 2, 2, 42; cf. id. ib. 5, 2, 18; so (with solere) Cic. Rep. 3, 5, 9; cf. sup.:

de quo (Homero) saepissime vigilans (Ennius) solebat cogitare et loqui,

id. ib. 6, 10; id. Lael. 8, 26:

vidi ego multa saepe picta, quae Acherunti fierent cruciamenta,

Plaut. Capt. 5, 4, 1; so (with multus) id. ib. 2, 2, 78; id. Cas. 2, 5, 41; id. Mil. 3, 3, 12; id. Poen. 1, 1, 1; Cic. Rep. 3, 30, 42; id. Lael. 1, 2; id. Off. 2, 6, 20; Hor. Ep. 2, 1, 219; cf.:

saepe et multum hoc mecum cogitavi,

Cic. Inv. 1, 1, 1:

in hac (causā) multum et saepe versatus,

id. Quint. 1, 3:

quorum saepe et diu ad pedes jacuit stratus,

id. ib. 31, 96; Plaut. Cist. 2, 1, 28:

nullus (piscis) minus saepe ad terram venit,

id. Rud. 4, 3, 56: illos (inimicos) saepe verum dicere, hos (amicos) numquam, Cato ap. Cic. Lael. 24, 90:

quod vos nimium saepe dicitis,

Cic. Fin. 2, 13, 41: bene saepe, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 241 Vahl.):

saepe antea (ante),

Sall. J. 107, 1; 112, 2.—

Comp.:

ibi eos conspicias quam praetorem saepius,

Plaut. Poen. 3, 2, 8; cf.:

ego saepius quam vellem,

Cic. Rep. 1, 38, 59.— More usu. without quam:

quod, etsi saepe dictum est, dicendum est tamen saepius, etc.,

Cic. Off. 3, 17, 69; cf. Caes. ap. Cic. Att. 9, 6, A:

semel atque iterum ac saepius,

Cic. Font. 12, 26 (16):

semel et saepius,

id. Inv. 2, 4, 14:

bis ac saepius,

Quint. 10, 5, 7:

iterum et saepius te rogo,

Cic. Fam. 13, 42, 2; id. Imp. Pomp. 11, 30:

iterum ac saepius,

Quint. 12, 8, 8:

quo quidem schemate utuntur poëtae saepius, sed ne oratores quidem raro,

id. 9, 3, 44:

quo magis novi, tanto saepius,

Ter. Phorm. 2, 2, 14:

propterea saepius te, ut memineris, moneo,

Plaut. Capt. 2, 1, 43:

ut verbis, quid sit... definiam saepius,

Cic. Rep. 1, 24, 38:

quasi ipsos induxi loquentes, ne inquam et inquit saepius interponeretur,

id. Lael. 1, 3:

quae potestas si mihi saepius sine meo vestroque periculo fiet, utar,

id. Phil. 1, 15, 38:

si saepius decertandum sit,

id. ib. 2, 17, 43.—

Sup.:

tibi saepissime Cyathisso,

Plaut. Men. 2, 2, 28; id. Ps. 2, 4, 56:

optare ut quam saepissime peccet amicus,

Cic. Lael. 16, 59:

ut vinum aegrotis, qui prodest raro, nocet saepissime,

id. N. D. 3, 27, 69:

de quo (avo tuo) audisti multa ex me, eaque saepissime,

id. Phil. 1, 14, 34.—

In general propositions stating the results of experience, to denote that which is wont to take place frequently, Plaut. Capt. prol. 44:

illud saepe fit, tempestas venit, etc.,

id. Most. 1, 2, 27; cf.:

nam saepe est, quibus in rebus alius ne iratus quidem est, Cum, etc.,

Ter. Hec. 3, 1, 28:

saepe ex hujusmodi re quāpiam... magna familiaritas Conflatast,

id. Eun. 5, 2, 34:

non licet hominem esse saepe ita ut volt,

id. Heaut. 4, 1, 53:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

Cic. Rep. 2, 33, 57;

repeated: saepe... saepe,

Hor. C. 1, 8, 11; id. Ep. 1, 19, 19; Liv. 23, 15:

saepe, five times in succession,

Cic. Lael. 10, 33 sq.; cf.:

saepe... persaepe... saepe... saepe... saepe... modo... modo,

Hor. S. 1, 3, 9:

modo... saepe... modo... interdum,

id. ib. 1, 10, 11:

saepe... modo,

id. ib. 2, 7, 8.— Sup.:

bonum consilium subripitur saepissime, si, etc.,

Plaut. Mil. 3, 1, 8.—

Sometimes with numero, and also joined in one word with it, saepenumero, to strengthen the main idea, like our oftentimes, again and again (perh. not before the class. per.):

Aeduos fratres consanguineosque saepenumero a senatu appellatos,

Caes. B. G. 1, 33; 1, 39; 1, 40; 6, 8; 7, 62; Cic. de Or. 1, 1, 1; id. Sen. 2, 4; id. Rosc. Am. 24, 67; 41, 119; id. Fam. 16, 21, 3; Sall. C. 52, 7; 53, 3; Auct. B. Afr. 35, 4 al.—Once also in comp.:

gigni hominem saepe nono, saepiusnumero decimo mense,

Gell. 3, 16, 1.

umquam ( unquam), adv. temp. [etym dub.], at any time, ever (opp. never; cf. aliquando); most freq. in neg. clauses, sometimes also in interrogations and in conditional clauses; but very seldom in affirmations. [p. 1929]

In neg. clauses.

Lit.:

quod (principium) si numquam oritur, ne occidit quidem umquam,

Cic. Rep. 6, 25, 27: quod nemo umquam homo antehac Vidit, Plant. Am. 2, 1, 16; cf. id. ib. 2, 1, 41:

neque umquam quicquam me juvat quod edo domi,

id. Capt. 1, 2, 33; id. Aul. 3, 1, 3:

quam opinionem nemo umquam mortalis assequi potuit sine, etc.,

Cic. Rep. 2, 10, 17; 2, 15, 29:

quod nec didicerint, nec uniquam scire curaverint,

id. ib. 1, 6, 11:

atque haud sciam an ne opus sit quidem nihil umquam omnino deesse amicis,

id. Lael. 14, 51:

nemo umquam adiit,

id. Har. Resp. 17, 37:

cum ita sim adflictus ut nemo umquam,

id. Att. 3, 12, 1:

itaque quantus non umquam antea exercitus venit,

Liv. 9, 37, 2; 9, 39, 5:

non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat,

Verg. E. 1, 36; cf. Prop. 1, 6, 21:

non mehercule hoc umquam dixi,

Quint. 6, 3, 74: utinam ne umquam Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn. ap. Non. 297, 20 (Trag. v. 311 Vahl.).—

In clauses, affirmative in form, in which a negation is implied (cf. II. infra):

cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,

Ter. Heaut. 5, 4, 8:

raro umquam, nisi forte, etc.,

hardly ever, Quint. 4, 1, 4; cf.:

difficilior (interrogatio) hoc, quod raro umquam possunt ante judicium scire, quid testis dicturus sit,

id. 5, 7, 22.—

Transf.

In interrogations implying a negative: Le. Sed tu, en umquam cum quiquam viro Consuevisti? Si. Nisi quidem cum Alcesimarcho nemine, Plaut. Cist. 1, 1, 88; Ter. Phorm. 2, 2, 15; so, en umquam, very freq.; v. en: Ps. Eho an umquam tu hujus nupsisti patri? Ba. Di melius faciant, Plaut. Ps. 1, 3, 95:

ullamne ego rem umquam in vita meā Volui, quin? etc.,

Ter. Heaut. 5, 3, 4: dic mihi hoc;

solent tibi umquam oculi duri fieri?

Plaut. Men. 5, 5, 24; 5, 5, 26:

quis homo pro moecho umquam vidit in domo meretriciā Prendi quemquam?

Ter. Eun. 5, 4, 38.—

In conditional clauses;

si umquam in dicendo fuimus aliquid... tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2: Al. Di me perdant... Si illam uxorem duxero mihi umquam, quam despondit pater. Me. Et me, si umquam tibi uxorem filiam dedero meam, Plaut. Cist. 2, 1, 31 sq.:

date ergo, daturae Si umquam estis hodie uxorem,

id. Cas. 4, 4, 11:

si te in plateā offendero hac post umquam, periisti,

Ter. Eun. 5, 9 (8), 34:

mihi si umquam filius erit, nae, etc.,

id. Heaut. 2, 1, 5:

si umquam ullum fuit tempus, mater, cum, etc.,

id. ib. 5, 4, 1; id. Hec. 3, 3, 29:

vovisse hunc dicam, si salvos domum redisset umquam,

id. ib. 3, 4, 21:

si quando umquam equestri ope adjutam rempublicam meminerint, illo die annitantur, ut, etc.,

Liv. 10, 14, 11.—

In affirmative clauses (cf. I. A. 2. supra):

plus amat quam te umquam amavit,

Plaut. Ep. 1, 1, 63; id. Bacch. 3, 4, 14; cf. id. ib. 3, 4, 22;

4, 8, 71: ut minime mirum futurum sit, si (Isocrates)... reliquis praestet omnibus, qui umquam orationes attigerunt,

Cic. Or. 13, 41:

quod ei praeter spem acciderat, ut illam terram umquam attingeret,

id. Imp. Pomp. 9, 25: cum tyranno instituere amicitiam;

et tyranno quam, qui umquam fuit, saevissimo, Liv 24, 32, 3: quare nunc quoque, licet major quam umquam moles premat, tamen, etc.,

Quint. 12, prooem. §

2: utinam sit tempus umquam quo perfectus aliquis orator, etc.,

for once, ever, id. 12, 2, 9:

excute: sic umquam longā relevere catenā, Nec tibi perpetuo serva bibatur aqua,

Ov. Am. 1, 6, 25:

scintillam e stellā cadere et augeri terrae appropinquantem... semel umquam proditur, Cn. Octavio C. Scribonio coss.,

Plin. 2, 35, 35, § 100.

as-surgo ( ads-, B. and K., Rib., Merk., Halm, Weissenb.; ass-, Roth), surrexi, surrectum, 3, v. n., to rise up, rise, stand up (cf. ad, II. B.; class.; freq. in Verg., once in Ov., never in Hor.; syn.: surgo, consurgo, insurgo, orior).

Lit.

Of persons:

quae dum laudatio recitatur, vos quaeso, qui eam detulistis, adsurgite,

Cic. Clu. 69, 196:

fratrem adsurrexisse ex morbo,

Liv. 3, 24: Valentem e gravi corporis morbo adsurgentem, Tac. H. 2, 99:

intortis adsurgens arduus undis,

Val. Fl. 3, 476:

desine viso adsurgere pulvere,

Claud. Cons. Stil. 3, 3.—Hence, with dat. or absol., to rise up to one, to rise up, out of respect.

With dat.:

an quisquam in curiam venienti adsurrexit?

Cic. Pis. 12:

Utque viro Phoebi chorus adsurrexerit omnis,

Verg. E. 6, 66: Ruricolae Cereri teneroque adsurgite Baccho, * Ov. Am. 3, 2, 53:

honori numinis,

Stat. Th. 2, 60:

cum palam esset ipsum quoque iisdem et assurgere et decedere viā,

Suet. Tib. 31:

cum conaretur assurgere,

id. Caes. 78 al.:

non adsurrexisse sibi,

Vulg. Esth. 5, 9; so with coram (eccl. Lat.):

coram te adsurgere nequeo,

Vulg. Gen. 31, 35.—

Absol.:

neque assurgere neque salutare se dignantem,

Suet. Vesp. 13; Claud. Laud. Stil. 1, 48:

et senes adsurgentes stabant,

Vulg. Job, 29, 8. —In pass. impers.:

ut majoribus natu adsurgatur,

Cic. Inv. 1, 30, 48:

cum adsurrectum ei non esset,

Liv. 9, 46:

ludos ineunti semper adsurgi etiam ab senatu in more est,

Plin. 16, 4, 5, § 13; Suet. Aug. 56: so in a zeugma: haec enim ipsa sunt honorabilia... salutari, appeti, decedi, adsurgi, deduci, etc. (decedi and adsurgi being impers. here, the other verbs pers.), Cic. Sen. 18, 63.—Hence, trop., to give the preference to, to yield to:

sunt et Aminaeae vites... Tmolius adsurgit quibus,

yields the palm, Verg. G. 2, 98.— Poet.:

jamque adsurgentis dextrā plagamque ferentis Aeneae subiit mucronem, i.e. dextram attollentis,

Verg. A. 10, 797.—

Of inanimate things:

colles adsurgunt,

rise, Liv. 22, 4; so Col. 2, 2, 1, and Tac. A. 13, 38:

Pyramis adsurgit trecentis sexaginta tribus pedibus,

Plin. 36, 12, 17, § 80:

Delos adsurgit Cynthio monte,

id. 4, 12, 22, § 66.—

Transf.

To mount up, to rise, to increase in size, swell, tower up ( poet.):

cum subito adsurgens fluctu nimbosus Orion,

Verg. A. 1. 535:

adsurgens nox aurea,

Val. Fl. 5, 566:

tumores oriuntur, deinde desinunt, deinde rursus adsurgunt,

Cels. 2, 8:

non coeptae adsurgunt turres,

Verg. A. 4, 86:

terra jacet aggeribus niveis informis septemque adsurgit in ulnas,

rises seven ells high, id. G. 3, 355: Adsurgit ceu forte minor sub matre virente Laurus, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 244.—

Of mental objects.

To rise:

nunc sera querellis Haud justis adsurgis,

i. e. break out in complaints, Verg. A. 10, 95:

adsurgunt irae,

id. ib. 12, 494:

in ultionem adsurgere,

Flor. 3, 1, 10.—

To rise in courage, to rise (cf. the opp. affligi):

gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus,

Stat. Th. 10, 227.—

Of style, etc., to rise, soar:

raro adsurgit Hesiodus,

Quint. 10, 1, 52:

neque comoedia cothurnis adsurgit,

id. 10, 2, 22; cf.:

sublimitate heroici carminis animus adsurgat,

id. 1, 8, 5.

as-surgo ( ads-, B. and K., Rib., Merk., Halm, Weissenb.; ass-, Roth), surrexi, surrectum, 3, v. n., to rise up, rise, stand up (cf. ad, II. B.; class.; freq. in Verg., once in Ov., never in Hor.; syn.: surgo, consurgo, insurgo, orior).

Lit.

Of persons:

quae dum laudatio recitatur, vos quaeso, qui eam detulistis, adsurgite,

Cic. Clu. 69, 196:

fratrem adsurrexisse ex morbo,

Liv. 3, 24: Valentem e gravi corporis morbo adsurgentem, Tac. H. 2, 99:

intortis adsurgens arduus undis,

Val. Fl. 3, 476:

desine viso adsurgere pulvere,

Claud. Cons. Stil. 3, 3.—Hence, with dat. or absol., to rise up to one, to rise up, out of respect.

With dat.:

an quisquam in curiam venienti adsurrexit?

Cic. Pis. 12:

Utque viro Phoebi chorus adsurrexerit omnis,

Verg. E. 6, 66: Ruricolae Cereri teneroque adsurgite Baccho, * Ov. Am. 3, 2, 53:

honori numinis,

Stat. Th. 2, 60:

cum palam esset ipsum quoque iisdem et assurgere et decedere viā,

Suet. Tib. 31:

cum conaretur assurgere,

id. Caes. 78 al.:

non adsurrexisse sibi,

Vulg. Esth. 5, 9; so with coram (eccl. Lat.):

coram te adsurgere nequeo,

Vulg. Gen. 31, 35.—

Absol.:

neque assurgere neque salutare se dignantem,

Suet. Vesp. 13; Claud. Laud. Stil. 1, 48:

et senes adsurgentes stabant,

Vulg. Job, 29, 8. —In pass. impers.:

ut majoribus natu adsurgatur,

Cic. Inv. 1, 30, 48:

cum adsurrectum ei non esset,

Liv. 9, 46:

ludos ineunti semper adsurgi etiam ab senatu in more est,

Plin. 16, 4, 5, § 13; Suet. Aug. 56: so in a zeugma: haec enim ipsa sunt honorabilia... salutari, appeti, decedi, adsurgi, deduci, etc. (decedi and adsurgi being impers. here, the other verbs pers.), Cic. Sen. 18, 63.—Hence, trop., to give the preference to, to yield to:

sunt et Aminaeae vites... Tmolius adsurgit quibus,

yields the palm, Verg. G. 2, 98.— Poet.:

jamque adsurgentis dextrā plagamque ferentis Aeneae subiit mucronem, i.e. dextram attollentis,

Verg. A. 10, 797.—

Of inanimate things:

colles adsurgunt,

rise, Liv. 22, 4; so Col. 2, 2, 1, and Tac. A. 13, 38:

Pyramis adsurgit trecentis sexaginta tribus pedibus,

Plin. 36, 12, 17, § 80:

Delos adsurgit Cynthio monte,

id. 4, 12, 22, § 66.—

Transf.

To mount up, to rise, to increase in size, swell, tower up ( poet.):

cum subito adsurgens fluctu nimbosus Orion,

Verg. A. 1. 535:

adsurgens nox aurea,

Val. Fl. 5, 566:

tumores oriuntur, deinde desinunt, deinde rursus adsurgunt,

Cels. 2, 8:

non coeptae adsurgunt turres,

Verg. A. 4, 86:

terra jacet aggeribus niveis informis septemque adsurgit in ulnas,

rises seven ells high, id. G. 3, 355: Adsurgit ceu forte minor sub matre virente Laurus, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 244.—

Of mental objects.

To rise:

nunc sera querellis Haud justis adsurgis,

i. e. break out in complaints, Verg. A. 10, 95:

adsurgunt irae,

id. ib. 12, 494:

in ultionem adsurgere,

Flor. 3, 1, 10.—

To rise in courage, to rise (cf. the opp. affligi):

gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus,

Stat. Th. 10, 227.—

Of style, etc., to rise, soar:

raro adsurgit Hesiodus,

Quint. 10, 1, 52:

neque comoedia cothurnis adsurgit,

id. 10, 2, 22; cf.:

sublimitate heroici carminis animus adsurgat,

id. 1, 8, 5.

săpĭo, īvi or ĭi (sapui, Aug. Civ. Dei, 1, 10; id. Ep. 102, 10; but sapivi, Nov. ap. Prisc. p. 879 P.; id. ap. Non. 508, 21:

saPisti,

Mart. 9, 6, 7:

sapisset,

Plaut. Rud. 4, 1, 8), 3, v. n. and a. [kindr. with opos, saphês, and sophos], to taste, savor; to taste, smack, or savor of, to have a taste or flavor of a thing (cf. gusto).

Lit. (so only in a few examples).

Of things eaten or drunk:

oleum male sapiet,

Cato, R. R. 66, 1:

occisam saepe sapere plus multo suem,

Plaut. Mil. 2, 6, 104:

quin caseus jucundissime sapiat,

Col. 7, 8, 2:

nil rhombus nil dama sapit,

Juv. 11, 121.—With an acc. of that of or like which a thing tastes:

quis (piscis) saperet ipsum mare,

Sen. Q. N. 3, 18, 2:

cum in Hispaniā multa mella herbam eam sapiunt,

Plin. 11, 8, 8, § 18:

ipsum aprum (ursina),

Petr. 66, 6.— Poet.: anas plebeium sapit, has a vulgar taste, Petr. poët. 93, 2:

quaesivit quidnam saperet simius,

Phaedr. 3, 4, 3.—

Of that which tastes, to have a taste or a sense of taste (perh. so used for the sake of the play upon signif. II.):

nec sequitur, ut, cui cor sapiat, ei non sapiat palatus,

Cic. Fin. 2, 8, 24.—

Transf., of smell, to smell of or like a thing (syn.: oleo, redoleo; very rare): Cicero, Meliora, inquit, unguenta sunt, quae terram quam crocum sapiunt. Hoc enim maluit dixisse quam redolent. Ita est profecto;

illa erit optima, quae unguenta sapiat,

Plin. 17, 5, 3, § 38:

invenitur unguenta gratiosiora esse, quae terram, quam quae crocum sapiunt,

id. 13, 3, 4, § 21.—In a lusus verbb. with signif. II.: istic servus quid sapit? Ch. Hircum ab alis, Plaut. Ps. 2, 4, 47.—

Trop.

To taste or smell of, savor of, i. e.,

To resemble (late Lat.):

patruos,

Pers. 1, 11.—

To suggest, be inspired by:

quia non sapis ea quae Dei sunt,

Vulg. Matt. 16, 23; id. Marc. 8, 33.—

Altum or alta sapere, to be high-minded or proud:

noli altum sapere,

Vulg. Rom. 11, 20:

non alta sapientes,

id. ib. 12, 16.—

To have good taste, i.e. to have sense or discernment; to be sensible, discreet, prudent, wise, etc. (the predominant signif. in prose and poetry; most freq. in the P. a.).

Neutr., Plaut. Ps. 2, 3, 14:

si aequum siet Me plus sapere quam vos, dederim vobis consilium catum, etc.,

id. Ep. 2, 2, 73 sq.:

jam diu edepol sapientiam tuam abusa est haec quidem. Nunc hinc sapit, hinc sentit,

id. Poen. 5, 4, 30; cf.:

populus est moderatior, quoad sentit et sapit tuerique vult per se constitutam rem publicam,

Cic. Rep. 1, 42, 65;

so (with sentire),

Plaut. Am. 1, 1, 292; id. Bacch. 4, 7, 19; id. Merc. 2, 2, 24; id. Trin. 3, 2, 10 sq.; cf.:

qui sapere et fari possit quae sentiat,

Hor. Ep. 1, 4, 9; Plaut. Bacch. 1, 2, 14:

magna est admiratio copiose sapienterque dicentis, quem qui audiunt intellegere etiam et sapere plus quam ceteros arbitrantur,

Cic. Off. 2, 14, 48:

veluti mater Plus quam se sapere Vult (filium),

Hor. Ep. 1, 18, 27:

qui (puer) cum primum sapere coepit,

Cic. Fam. 14, 1, 1; Poët. ap. Cic. Fam. 7, 16, 1:

malo, si sapis, cavebis,

if you are prudent, wise, Plaut. Cas. 4, 4, 17; so,

si sapis,

id. Eun. 1, 1, 31; id. Men. 1, 2, 13; id. Am. 1, 1, 155; id. Aul. 2, 9, 5; id. Curc. 1, 1, 28 et saep.; Ter. Eun. 4, 4, 53; id. Heaut. 2, 3, 138:

si sapias,

Plaut. Merc. 2, 3, 39; 4, 4, 61; id. Poen. 1, 2, 138; Ter. Heaut. 3, 3, 33; Ov. H. 5, 99; 20, 174:

si sapies,

Plaut. Bacch. 4, 9, 78; id. Rud. 5, 3, 35; Ter. Heaut. 4, 4, 26; Ov. M. 14, 675:

si sapiam,

Plaut. Men. 4, 2, 38; id. Rud. 1, 2, 8:

si sapiet,

id. Bacch. 4, 9, 74:

si saperet,

Cic. Quint. 4, 16: hi sapient, * Caes. B. G. 5, 30: Ph. Ibo. Pl. Sapis, you show your good sense, Plaut. Mil. 4, 8, 9; id. Merc. 5, 2, 40:

hic homo sapienter sapit,

id. Poen. 3, 2, 26:

quae (meretrix) sapit in vino ad rem suam,

id. Truc. 4, 4, 1; cf. id. Pers. 1, 3, 28:

ad omnia alia aetate sapimus rectius,

Ter. Ad. 5, 3, 46:

haud stulte sapis,

id. Heaut. 2, 3, 82:

te aliis consilium dare, Foris sapere,

id. ib. 5, 1, 50:

pectus quoi sapit,

Plaut. Bacch. 4, 4, 12; id. Mil. 3, 1, 191; id. Trin. 1, 2, 53; cf.:

cui cor sapiat,

Cic. Fin. 2, 8, 24:

id (sc. animus mensque) sibi solum per se sapit, id sibi gaudet,

Lucr. 3, 145.—