Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

do+you+good

  • 101 nuntio

    nuntĭo ( nunc-), āvi, ātum, 1, v. a. [nuntius], to announce, declare, report, relate, narrate, make known, inform, give intelligence of, etc. (cf.: narro, indico, trado, scribo, dico, certiorem facio, etc.).
    I.
    In gen., alike of verbal and of written communications; constr. acc. of thing and dat. of person; for the acc. may stand an acc. and inf., a clause with ut or ne and subj., or subj. alone, or with de and abl.; for the dat. an acc. with ad (ante-class.); in pass., both personal and impersonal, the latter most usually, esp. in perf. nuntiatum est, [p. 1229] with subj.-clause.
    A.
    Act.
    1.
    With acc. of thing (dat. of person):

    non dubito quin celerius tibi hoc rumor, quam ullius nostrum litterae nuntiārint,

    Cic. Att. 1, 15, 1:

    horas quinque puer nondum tibi nuntiat,

    Mart. 8, 67, 1:

    senatui ac populo victoriam,

    Suet. Ner. 1:

    ut nuntiarem nuntium exoptabilem,

    Plaut. Stich. 2, 2, 67:

    voluptatem magnam,

    Ter. Heaut. 1, 2, 10:

    quid est, quod percipi possit, si ne sensus quidem vera nuntiant,

    Cic. Ac. 2, 25, 79:

    talia tibi,

    Plin. Ep. 5, 17, 6:

    horas,

    to tell the time of day, Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—
    2.
    With clause:

    qui nuntiarent, prope omnes naves afflictas esse,

    Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6:

    nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes,

    Liv. 1, 22, 7:

    litterae tuae laeta continebant, quod te in urbe teneri nuntiabant,

    Plin. Ep. 5, 9, 1:

    visus est talis, qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant,

    Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.:

    Catilinae nuntiare, ne eum Lentulus aliique terrerent,

    Sall. C. 48, 4:

    deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent,

    Tac. A. 2, 65:

    nuntiatum, ut prodiret,

    Cic. de Or. 2, 86, 358:

    Vibius nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret,

    Tac. A. 2, 79:

    jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam postero die adesset,

    id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—
    3.
    With inf.:

    ergo nuntiat patri abicere spem et uti necessitate,

    Tac. A. 16, 11 init.
    4.
    Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I will do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—
    B.
    Passive constructions.
    1.
    Pers.:

    utinam meus nunc mortuos pater ad me nuntietur,

    Plaut. Most. 1, 3, 76:

    aquatores premi nuntiantur,

    Caes. B. C. 1, 73:

    crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta,

    Liv. 4, 21, 5:

    (tribuni) summā vi restare nuntiabantur,

    id. 4, 58, 4; 22, 54, 9:

    hoc adeo celeriter fecit, ut simul adesse, et venire nuntiaretur,

    Caes. B. G. 3, 36:

    jamjam adesse ejus equites nuntiabantur,

    id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—
    2.
    Impers.:

    conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur,

    Caes. B. G. 6, 4, 1:

    Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc.,

    id. B. C. 1, 18, 1:

    nuntiatur Afranio magnos commeatus ad flumen constitisse,

    id. ib. 1, 51, 1:

    non dubie mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem,

    Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48:

    nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā,

    Cic. Ac. 1, 1, 1:

    cum paulo esset de hoc incommodo nuntiatum,

    id. Verr. 2, 5, 16, § 41:

    nuntiatumque Hannibali est,

    Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.— Absol.:

    occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat?

    who will be the first bearer of the tidings? Cic. Rosc. Am. 34, 96:

    bene, ita me di ament, nuntias,

    you bring good news, Ter. Hec. 4, 4, 20.—
    II.
    In partic., in jurid. Lat., to denounce, inform against:

    causam pecuniae fisco,

    Dig. 49, 14, 39; cf.:

    cum heres decessisset, exstitit qui bona nuntiaret,

    ib. 29, 5, 22: opus novum, to inform against a work undertaken by another to one's injury:

    opus novum, si tibi nuntiavero,

    ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > nuntio

  • 102 perdo

    per-do, dĭdi, ditum, 3 (old form of the pres. subj. perduim, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

    perduis,

    id. Am. 2, 2, 215; id. Capt. 3, 5, 70:

    perduit,

    id. Ep. 1, 1, 64; id. Poen. 3, 4, 29;

    but esp. freq., perduint,

    Plaut. As. 2, 4, 61; id. Aul. 4, 10, 55; id. Curc. 5, 3, 41; id. Cas. 3, 5, 17; id. Most. 3, 1, 138; id. Men. 2, 2, 34; 3, 1, 6; 5, 5, 31; id. Merc. 4, 3, 11; 4, 4, 53; id. Poen. 3, 2, 33; 4, 2, 41; id. Stich. 4, 2, 15; id. Truc. 2, 3, 10; Ter. Heaut. 4, 6, 7; id. Hec. 3, 4, 27; id. Phorm. 1, 2, 73; Cic. Deiot. 7, 21; id. Att. 15, 4, 3.—As the pass. of perdo, only pereo, perditus, perire appear to be in good use.—The only classical example of a pass. form in the pres. is:

    perditur haec inter misero lux non sine votis,

    Hor. S. 2, 6, 59 (K. and H. ad loc.), where Lachm., perh. needlessly, reads lux porgitur, the day seems too long for me. —In the pass. perdi, in late Lat.; v. infra), v. a., to make away with; to destroy, ruin; to squander, dissipate, throw away, waste, lose, etc. (class.; syn.: dissipo, perimo, deleo).
    I.
    Lit.:

    aliquem perditum ire,

    Plaut. Aul. 4, 10, 5:

    Juppiter fruges perdidit,

    Cic. Rosc. Am. 45, 131:

    funditus civitatem,

    id. Att. 6, 1, 5:

    se ipsum penitus,

    id. Fin. 1, 15, 49:

    perdere et affligere cives,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    perdere et pessundare aliquem,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 3:

    aliquem capitis,

    i. e. to charge with a capital offence, id. As. 1, 2, 6; id. Bacch. 3, 3, 86:

    sumat, consumat, perdat,

    squander, Ter. Heaut. 3, 1, 56; so,

    perde et peri,

    Plaut. Truc. 5, 59:

    perdere et profundere,

    to waste, Cic. Fam. 5, 5, 3:

    perdere tempus,

    id. de Or. 3, 36, 146:

    operam,

    id. Mur. 10, 23; cf.:

    oleum et operam,

    id. Fam. 7, 1, 3:

    Decius amisit vitam: at non perdidit,

    Auct. Her. 4, 44, 57:

    cur perdis adulescentem nobis? cur amat? Cur potat?

    Ter. Ad. 1, 1, 36.—In execrations (very common): di (deaeque omnes) te perduint, may the gods destroy you! See the passages with perduint cited init.—Pass. (late Lat.):

    verbis perderis ipse tuis, Prosp. Epigr.: impii de terrā perdentur,

    Vulg. Prov. 2, 22: quasi sterquilinium in fine perdetur, id. Job, 20, 7.—
    II.
    Transf., in gen., to lose utterly or irrecoverably:

    eos (liberos),

    Cic. Fam. 5, 16, 3:

    omnes fructus industriae et fortunae,

    id. ib. 4, 6, 2:

    litem,

    to lose one's cause, id. de Or. 1, 36, 167:

    libertatem,

    id. Rab. Post. 9, 24:

    dextram manum,

    Plin. 7, 28, 29, § 104:

    memoriam,

    Cic. Sen. 7, 21:

    causam,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    spem,

    Plaut. Rud. 1, 4, 3:

    vitam,

    Mart. Spect. 13, 2:

    perii hercle! nomen perdidi,

    i. e. I have quite forgotten the name, Ter. Phorm. 2, 3, 39.— Pass. (late Lat.):

    si principis vita perditur,

    Amm. 14, 5, 4; Hor. S. 2, 6, 59 (v. supra).—Of loss at play:

    ne perdiderit, non cessat perdere lusor,

    Ov. A. A. 1, 451; Juv. 1, 93.—Hence, perdĭtus, a, um, P. a., lost, i. e.,
    A.
    Hopeless, desperate, ruined, past recovery (class.;

    syn. profligatus): perditus sum, i. q. perii,

    I am lost! Plaut. Bacch. 5, 1, 6; id. Rud. 5, 1, 3:

    per fortunas vide, ne puerum perditum perdamus,

    Cic. Fam. 14, 1, 5:

    perditus aere alieno,

    id. Phil. 2, 32, 78:

    lacrimis ac maerore perditus,

    id. Mur. 40, 86:

    tu omnium mortalium perditissime,

    id. Verr. 2, 3, 26, § 64:

    rebus omnibus perditis,

    id. Caecin. 31, 90:

    senatoria judicia,

    id. Verr. 1, 3, 8:

    valetudo,

    id. Tusc. 5, 10, 29.—
    2.
    In partic., desperately in love; lost, ruined by love ( poet.):

    amore haec perdita est,

    Plaut. Cist. 1, 2, 13:

    in puellā,

    Prop. 1, 13, 7:

    amor,

    Cat. 89, 2.—
    B.
    Lost in a moral sense, abandoned, corrupt, profligate, flagitious, incorrigible:

    adulescens perditus ac dissolutus,

    Cic. Tusc. 4, 25, 55:

    homo contaminatus, perditus, flagitiosus,

    id. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    abjecti homines et perditi,

    id. Mil. 18, 47; id. Cat. 1, 6, 9:

    homo perditā nequitiā,

    id. Clu. 13, 36:

    perdita atque dissoluta consilia,

    id. Agr. 2, 20, 55:

    luxuriae ac lasciviae perditae,

    Suet. Calig. 25:

    nihil fieri potest miserius, nihil perditius, nihil foedius,

    Cic. Att. 8, 11, 4; id. Q. Fr. 3, 9, 1; Cat. 42, 13.—Hence, sup.:

    omnium mortalium perditissimus,

    Cic. Verr. 2, 3, 26, § 65; Just. 21, 5, 5.— Adv.: perdĭtē.
    1.
    In an abandoned manner, incorrigibly:

    se gerere,

    Cic. Att. 9, 2, A, 2.—
    2.
    Desperately, excessively:

    amare,

    Ter. Phorm. 1, 2, 32:

    conari,

    Quint. 2, 12, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > perdo

  • 103 promoveo

    prō-mōvĕo, mōvi, mōtum ( pluperf. promorat. Hor Epod. 11, 14:

    promosset,

    Ov. Am 2, 9, 17 Jahn), 2, v. a., to move forward, cause to advance, push onward, advance.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    saxa vectibus, Caes B. C. 2, 11: onera,

    Col. 11, 1, 8; Plin. 19, 5, 23, § 64:

    assa in alterum apodyterii anguium,

    Cic. Q. Fr 3, 1, 1, § 2:

    legiones,

    Hirt. B. G. 8, 16: castra ad Carthaginem, to move onward, Liv 28, 44 fin.:

    exercitu in Aetoliam promoto,

    Just. 14, 1, 6:

    cornua utrimque (in acie),

    Quint. 2, 13, 3:

    scalas et machinamenta,

    Tac. A. 15, 4 fin.:

    calculum,

    to push forward, move, Quint. 11, 2, 38; 11, 3, 113:

    unum pedem triclinio,

    to put forth, move from, Phaedr. 4, 23, 28:

    ibi te videbo et promovebo,

    will take you along with me, Cic. Att. 4, 12 fin.
    B.
    In partic., to extend, enlarge. moenia Ostia tenus, Suet Ner 16:

    imperium, Ov P 2, 2, 72: vires in immensum orbem,

    id. Am. 2, 9, 17.—
    C.
    Med. t. t., to put out of joint, dislocate, displace:

    in palmā quoque ossa interdum suis sedibus promoventur,

    Cels. 8, 18 init.:

    femur in omnes quattuor partes promovetur, saepissime in interiorem,

    id. 8, 20 init.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring to pass, effect, accomplish (ante- and post-class.):

    promovere parum,

    Ter. Hec. 4, 4, 81:

    aliquis dicat, Nihil promoveris,

    id. And. 4, 1, 17:

    meditatio nihil ad vitam tuendam promovens,

    Gell. 10, 22, 24; cf.

    in a lusus verbb. with movere se,

    Ter. Eun. 5, 3, 4.— Absol.:

    cum in studio facundiae abunde promovisset,

    Gell. 5, 10, 7.—
    B.
    In partic.
    1.
    To enlarge, increase: doctrina vim promovet insitam, Hor C. 4, 4, 33; so, promovere aliquem, to advance, prefer, promote (post-Aug.; cf.:

    perduco, produco, proveho): vetus miles ad eum gradum promotus,

    Curt. 6, 11, 1:

    promotus ad amplissimas procurationes,

    Plin. Ep. 7, 31, 3; Suet. Oth. 1; id. Vesp. 16; Lampr. Elag. 12; 20; Plin. Pan. 90, 6; Vulg. Dan. 3, 97.—
    2.
    To bring to light, reveal: arcana promorat loco (i. e. ex intimo corde), Hor Epod. 11, 14.—
    3.
    To put off, defer, postpone:

    nuptias alicui,

    Ter. And. 4, 2, 28.—Hence, prōmōtus, a, um, P a.
    A.
    Of time, advanced, i. e. late:

    nocte promotā,

    late at night, far into the night, App. M. 4, p. 152, 38; 7, p. 190, 30.—
    B.
    Subst.: prōmōta, ōrum, n., in the lang. of the Stoics, things that are to be preferred, pref. erable things, as being next in degree to absolute good; a literal transl. of the Gr. proêgmeua, Cic. Fin. 3, 16, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > promoveo

  • 104 reliqua

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > reliqua

  • 105 reliquom

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > reliquom

  • 106 reliqus

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > reliqus

  • 107 reliquum

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > reliquum

  • 108 reliquus

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > reliquus

  • 109 relliquus

    rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
    (α).
    With dat.:

    hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

    Ter. Hec. 4, 1, 55:

    ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

    id. Eun. 2, 2, 9:

    potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

    Cic. Fam. 9, 18, 4:

    quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

    quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

    Sall. C. 28, 4:

    reliqua alia optio,

    Quint. 7, 7, 8.—
    (β).
    Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

    neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

    Ter. Hec. 4, 2, 11:

    ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

    Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

    reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

    id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

    moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

    qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

    Cic. Prov. Cons. 4, 7:

    si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

    id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

    numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

    Plaut. Truc. prol. 15:

    quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

    Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

    Ter. Heaut. 1, 2, 19:

    quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

    Cic. Sull. 31, 89:

    cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    quid reliqui habemus praeter,

    Sall. C. 20, 13:

    nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

    Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

    Agrigentum, quod belli reliquum erat,

    i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

    reliqua belli perfecta,

    id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

    ubi reliquum vitae degere tuto posset,

    Liv. 39, 13:

    reliquum dici,

    id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

    corporis reliqua,

    Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

    reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

    Vulg. 3 Reg. 11, 41:

    urbis,

    id. 1 Par. 11, 8.—
    2.
    Partic. constructions.
    a.
    Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

    relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

    Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

    reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

    Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

    reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

    id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

    nunc hortari modo reliquum est et ire,

    Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
    b.
    Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
    (α).
    To leave behind, leave remaining:

    ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    quos belli calamitas reliquos fecerat,

    id. ib. 2, 3, 53, §

    126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

    id. Att. 3, 8, 2:

    si quos fortuna fecisset reliquos,

    Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

    quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

    Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

    duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

    i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

    quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

    id. Sull. 32, 89.—

    Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

    have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

    quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hi milites nihil reliqui victis fecere,

    Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

    quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

    id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

    ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
    (β).
    To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

    also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

    omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

    prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

    Sall. J. 76, 4:

    me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

    Nep. Att. 21, 5:

    nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

    Tac. A. 1, 21 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, that is left or remains, future, subsequent:

    spe reliquae tranquillitatis,

    Cic. Sest. 34, 73:

    reliquae vitae dignitas,

    id. Fam. 10, 3, 2:

    reliqua et sperata gloria,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

    reliquum in tempus,

    id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

    so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

    Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

    numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

    in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
    2.
    In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

    reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

    Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

    nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

    id. ib. 2, 1, 30:

    rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

    Cato, R. R. 2, 5:

    erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

    Ter. Phorm. 1, 1, 3:

    ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

    Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

    maxime me angit ratio reliquorum meorum,

    id. ib. 16, 3, 5:

    cum tanta reliqua sint,

    id. ib. 16, 15, 4;

    15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

    Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

    reliqua trahere,

    ib. 26, 7, 46:

    computare,

    ib. 40, 7, 34:

    in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

    Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

    nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

    Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

    accipite reliquom, alieno uti nil moror,

    Plaut. Capt. prol. 16; cf.

    also the passage cited above,

    id. Cist. 1, 3, 40.
    II.
    Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
    (α).
    Plur.:

    murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

    decemviros... reliquos magistratus,

    id. ib. 2, 31, 54; cf.:

    Servilius consul reliquique magistratus,

    Caes. B. C. 3, 21:

    sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

    ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

    id. Rep. 2, 23, 43:

    res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

    id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

    ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

    Caes. B. G. 2, 10:

    oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    id. ib. 1, 5:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

    Sall. C. 59, 2.—As subst.:

    princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

    the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

    in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

    id. Att. 16, 15, 1:

    aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

    Cic. Univ. 11; cf.

    thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

    and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

    id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

    si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    audi reliqua,

    Plaut. As. 4, 1, 46:

    age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

    id. Poen. 3, 4, 8:

    reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

    and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

    but post-class.: et reliqua,

    Vop. Firm. 5 fin.
    (β).
    Sing.:

    corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

    Lucr. 3, 648 Lachm.:

    equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

    Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

    neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

    id. ib. 3, 3:

    militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

    Cic. Att. 5, 20, 5:

    jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

    id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

    paene oblitus sum, reliquom dicere,

    Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

    Suet. Ner. 34:

    haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

    as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

    quod reliquum est,

    id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

    de reliquo quid tibi ego dicam?

    Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

    Lewis & Short latin dictionary > relliquus

  • 110 remoratus

    rĕ-mŏror, ātus, 1, v. dep. n. and a.
    I.
    Neutr., to stay, tarry, linger, loiter, delay (so rarely):

    nam quid illaec nunc tam diu intus remorantur remeligines?

    Plaut. Cas. 4, 3, 7:

    ibi corpora,

    Lucr. 2, 75:

    res nulla foris,

    id. 2, 158:

    in concilio,

    id. 2, 564; cf.:

    in Italiā,

    Liv. 27, 12, 3:

    sed postquam remorata suos cognovit amores,

    Ov. M. 4, 137:

    perge, ne remorare. Non diu remoratus es: Jam venis,

    Cat. 61, 200 sq.:

    Etesiae contra fluvium flantes remorantur,

    Lucr. 6, 717.—
    II.
    Act., to hold back, stay, detain, obstruct, hinder, delay, defer (syn. retardare;

    freq. and class.): aliquem,

    Plaut. Mil. 3, 3, 46:

    haec edepol remorata med est,

    id. Ep. 5, 1, 23; id. Rud. 4, 6, 4 et saep.:

    di illum perdant, qui me hodie remoratus est,

    Ter. Eun. 2, 3, 11:

    eae res, quae ceteros remorari solent, non retardarunt,

    Cic. Imp. Pomp. 14, 40:

    nox atque praeda castrorum hostes quominus victoriā uterentur remorata sunt,

    Sall. J. 38, 8; Prop. 1, 6, 5:

    quamvis te longae remorentur fata senectae,

    i. e. should preserve you to a good old age, id. 1, 19, 17:

    num unum diem postea L. Saturninum tribunum plebis et C. Servilium praetorem mors ac poena remorata est?

    i. e. was it put off, deferred? Cic. Cat. 1, 2, 4; cf. Auct. Her. 4, 36, 48:

    cur non remoratur ituros,

    Ov. M. 13, 220.— Absol.:

    ab negotiis numquam voluptas remorata,

    Sall. J. 95, 3.—With inanimate and abstract objects:

    alicujus commodum,

    Ter. And. 4, 3, 24:

    scio te me iis epistulis potius et meas spes solitum esse remorari,

    Cic. Att. 3, 14, 1:

    alicujus iter,

    Sall. J. 50, 1; so,

    iter,

    Ov. M. 11, 233.— Absol.:

    fugiunt, freno non remorante, dies,

    Ov. F. 6, 772.
    rĕmŏrātus, a, um, in a pass. signif.:

    remorandust gradus,

    Plaut. Pers. 1, 2, 28:

    pomi jactu remorata (Atalanta),

    Ov. M. 10, 671.

    Lewis & Short latin dictionary > remoratus

  • 111 remoror

    rĕ-mŏror, ātus, 1, v. dep. n. and a.
    I.
    Neutr., to stay, tarry, linger, loiter, delay (so rarely):

    nam quid illaec nunc tam diu intus remorantur remeligines?

    Plaut. Cas. 4, 3, 7:

    ibi corpora,

    Lucr. 2, 75:

    res nulla foris,

    id. 2, 158:

    in concilio,

    id. 2, 564; cf.:

    in Italiā,

    Liv. 27, 12, 3:

    sed postquam remorata suos cognovit amores,

    Ov. M. 4, 137:

    perge, ne remorare. Non diu remoratus es: Jam venis,

    Cat. 61, 200 sq.:

    Etesiae contra fluvium flantes remorantur,

    Lucr. 6, 717.—
    II.
    Act., to hold back, stay, detain, obstruct, hinder, delay, defer (syn. retardare;

    freq. and class.): aliquem,

    Plaut. Mil. 3, 3, 46:

    haec edepol remorata med est,

    id. Ep. 5, 1, 23; id. Rud. 4, 6, 4 et saep.:

    di illum perdant, qui me hodie remoratus est,

    Ter. Eun. 2, 3, 11:

    eae res, quae ceteros remorari solent, non retardarunt,

    Cic. Imp. Pomp. 14, 40:

    nox atque praeda castrorum hostes quominus victoriā uterentur remorata sunt,

    Sall. J. 38, 8; Prop. 1, 6, 5:

    quamvis te longae remorentur fata senectae,

    i. e. should preserve you to a good old age, id. 1, 19, 17:

    num unum diem postea L. Saturninum tribunum plebis et C. Servilium praetorem mors ac poena remorata est?

    i. e. was it put off, deferred? Cic. Cat. 1, 2, 4; cf. Auct. Her. 4, 36, 48:

    cur non remoratur ituros,

    Ov. M. 13, 220.— Absol.:

    ab negotiis numquam voluptas remorata,

    Sall. J. 95, 3.—With inanimate and abstract objects:

    alicujus commodum,

    Ter. And. 4, 3, 24:

    scio te me iis epistulis potius et meas spes solitum esse remorari,

    Cic. Att. 3, 14, 1:

    alicujus iter,

    Sall. J. 50, 1; so,

    iter,

    Ov. M. 11, 233.— Absol.:

    fugiunt, freno non remorante, dies,

    Ov. F. 6, 772.
    rĕmŏrātus, a, um, in a pass. signif.:

    remorandust gradus,

    Plaut. Pers. 1, 2, 28:

    pomi jactu remorata (Atalanta),

    Ov. M. 10, 671.

    Lewis & Short latin dictionary > remoror

  • 112 rependo

    rĕ-pendo, di, sum, 3, v. a., to weigh back (syn. compenso).
    I.
    Lit. (rare):

    aequaque formosae pensa rependis erae,

    you weigh back, return by weight, the wool weighed out, Ov. H. 9, 78:

    pensa,

    Prop. 4 (5), 7, 41:

    Ravenna ternos (asparagos) libris rependit,

    i. e. produces them three to the pound, Plin. 19, 4, 4, § 54. —
    II. A.
    Lit.: cui (Septumuleio) pro C. Gracchi capite erat aurum repensum, * Cic. de Or. 2, 67, 269:

    cum Septumuleius Gai Gracchi auro rependendum caput abscisum ad Opimium tulerit, etc.,

    Plin. 33, 3, 14, § 48; Val. Max. 9, 4, 3:

    Aethiopico (magneti) laus summa datur, pondusque argento rependitur,

    Plin. 36, 16, 25, § 129:

    (balsamum) duplo rependebatur argento,

    id. 12, 25, 54, § 117: auro repensus Miles, ransomed (syn. redemptus), Hor. C. 3, 5, 25. —
    B.
    Trop.
    1.
    To pay in kind, pay back, repay, requite, recompense, return, reward, in a good and bad sense ( poet. and in postAug. prose):

    hac vitam servatae dote rependis?

    Ov. M. 5, 15; cf.:

    gratiam facto,

    id. ib. 2, 694:

    gratiam,

    Phaedr. 2, prol. 12:

    magna,

    Verg. A. 2, 161:

    fatis contraria fata,

    to balance, id. ib. 1, 239:

    pretium vitae,

    Prop. 4 (5), 11, 100:

    vices,

    id. 4 (5), 4, 58:

    pro officiis pretium,

    Ov. Am. 2, 8, 21:

    pia vota,

    Stat. S. 3, 3, 155:

    decus suum cuique (posteritas),

    Tac. A. 4, 35:

    exemplum contra singulos utilitate publicā,

    id. ib. 14, 44 fin.:

    ingenio formae damna,

    to counterbalance, compensate, Ov. H. 15, 32; cf.:

    rependere et compensare leve damnum delibatae honestatis majore aliā honestate,

    Gell. 1, 3, 23:

    incolumitatem turpitudine,

    to pay for, purchase, Plin. Pan. 44, 5; cf.:

    honorem servitute, donis, Col. praef. § 10: culpam hanc magno terrore,

    Val. Fl. 6, 744:

    regis pacta magno luctu,

    id. 6, 4:

    moestam noctem (with ulcisci socios),

    Stat. Th. 8, 666.—
    * 2.
    To weigh in the mind, to meditate upon, ponder, consider:

    qui facta rependens, Consilio punire potest,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 228.

    Lewis & Short latin dictionary > rependo

  • 113 Respiciens

    rē-spĭcĭo, spexi, spectum, 3 (old form of subj. perf. respexis, Plaut. Aul. 1, 1, 19; id. Most. 2, 2, 90; id. Rud. 3, 3, 16), v. n. and a., to look back or behind, to look about, look; to see behind one; to look back upon, to look at, look to or for any thing (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Neutr.:

    respicere quasi retro aspicere, Varro Manio: sedens... neque post respiciens, neque ante prospiciens,

    Non. p. 442, 31 sq. (cf. infra, b):

    longe retro respicere non possunt,

    Cic. Tusc. 5, 2, 6; Liv. 21, 22, 7; cf. Cic. Div. 1, 24, 49:

    subito exaudivit hinnitum respexitque et equum alacrem laetus aspexit,

    id. ib. 1, 33 fin.: Er. Ergasilum qui vocat? He. Respice... respice ad me, Plaut. Capt. 4, 2, 54 sq.:

    huc ad aliquem,

    id. Trin. 4, 3, 61; so,

    ad aliquem,

    id. Curc. 1, 2, 20; id. Cas. 3, 5, 10; id. Ps. 1, 3, 16; id. Poen. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 2, 2; Ter. And. 2, 5, 6; id. Phorm. 5, 1, 13 al.; cf.:

    nocte ad oppidum,

    Cic. Div. 1, 32, 69:

    patriae ad oras,

    Ov. M. 11, 547:

    ad libellos,

    Quint. 10, 7, 31; 11, 2, 45; Ter. Eun. 2, 3, 51:

    ad laevam,

    Plaut. Mil. 2, 4, 8:

    in aliquem,

    App. M. 2, p. 118:

    huc,

    Plaut. Ps. 1, 3, 30; id. Rud. 3, 4, 2; id. Truc. 1, 2, 20; 21:

    tanta militum virtus fuit, ut non modo de vallo decederet nemo, sed paene ne respiceret quidem quisquam,

    Caes. B. G. 5, 43:

    transque caput jace, nec respexeris,

    Verg. E. 8, 102:

    respicit Aeneas subito,

    id. A. 6, 548:

    a tergo,

    id. ib. 8, 697:

    quod respicere vetitus est,

    Liv. 21, 22.—
    (β).
    Act. (in lit. sense rare in good prose, but freq. in all styles in the trop. signif.; v. infra, II.):

    ipsi Respiciunt atram in nimbo volitare favillam,

    look back on, see behind them, Verg. A. 5, 666:

    modo Prospicit occasus, interdum respicit ortus,

    Ov. M. 2, 190:

    respice me et relinque egentem parasitum,

    Plaut. Stich. 2, 2, 7:

    repudia istos comites atque hoc respice et revortere,

    id. Merc. 5, 2, 30:

    proxima respiciens signa,

    Caes. B. C. 2, 39; cf.

    Caesarem,

    id. ib. 3, 91:

    (Hannibalem) respexisse saepe Italiae litora,

    Liv. 30, 20, 7:

    nec prius amissam (Creüsam) respexi animumve reflexi, Quam, etc.,

    Verg. A. 2. 741; id. G. 4, 491; Ov. M. 11, 66; cf.:

    ut stetit et frustra absentem respexit amicum,

    Verg. A. 9, 389:

    instantem tergo Cloanthum,

    id. ib. 5, 168:

    donec versas ad litora puppes Respiciunt,

    id. ib. 10, 269; cf. id. ib. 5, 666:

    oculis pignora cara,

    Ov. Tr. 1, 3, 60: medio cum Sol altissimus orbe Tantum respiceret, quantum superesse videret, looked back upon, i. e. had already passed over, id. M. 11, 354. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to look, have regard, turn attention.
    (α).
    Neutr.:

    neque se in multa simul intendere animus totum potest: et, quocumque respexit, desinit intueri, quod propositum erat,

    at whatsoever it looks, Quint. 10, 3, 23:

    si propter singula verba ad singulas formas respiciendum erit,

    id. 11, 2, 26; cf.:

    non respiciendum ad haec,

    id. 7, 10, 14:

    M. Bibulus cuncta administrabat: ad hunc summa imperii respiciebat,

    looked to him, was centred in him, Caes. B. C. 3, 5 fin.; cf.:

    periculum (emptionis) ad venditorem respicere,

    Dig. 18, 6, 4 (with ad venditorem pertinere). —
    (β).
    Act., to look at, regard, look to:

    quom respicias immensi temporis omne Praeteritum spatium,

    Lucr. 3, 854; cf.:

    quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis,

    Cic. Arch. 1, 1: cum vastitatem Italiae respexerint, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 33, 1: subsidia, quae respicerent in re trepidā, etc., which they might look to, i. e. from which they might expect aid, Liv. 4, 46; cf.:

    ne respicere spem ullam ab Romanis posset,

    id. 4, 17:

    respicere exemplar vitae morumque jubebo Doctum imitatorem,

    to look at, have in his eye, Hor. A. P. 317:

    de te pendentis, te respicientis amici,

    id. Ep. 1, 1, 105. — With rel.-clause:

    quid sit prius actum, respicere aetas Nostra nequit, nisi, etc.,

    Lucr. 5, 1446; cf. id. 3, 972:

    respiciens, an vera soror,

    Val. Fl. 6, 661.—
    B.
    Pregn., to look at with solicitude, i. e. to have a care for, regard, be mindful of, consider, respect, etc. (in this sense mostly act.; cf. provideo).
    1.
    Of a protecting deity:

    di homines respiciunt,

    Plaut. Rud. 5, 2, 29:

    deus respiciet nos aliquis,

    id. Bacch. 4, 2, 39; Ter. Phorm. 5, 3, 34; id. Hec. 5, 2, 6:

    nisi quis nos deus respexerit,

    Cic. Att. 1, 16, 6: [p. 1581] Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor, Hor. C. 1, 2, 36; Verg. E. 1, 28:

    nisi idem deus, qui, etc., respexerit rem publicam,

    Cic. Att. 7, 1, 2:

    et me et te, nisi quid dī respiciunt, perdidi,

    Ter. And. 4, 1, 19.— Hence, Rēspĭcĭens, the Provident, an epithet of Fortuna:

    ad opem ferendam,

    Cic. Leg. 2, 11, 28; Inscr. Orell. 477; 1766.—

    Rarely, in a bad sense, of an avenging deity: at vos, devota capita, respiciant di perjuriorum vindices,

    may they remember it against you, Just. 14, 4, 10.—
    2.
    Of persons that have a care or regard for any thing:

    hercle alius nemo respicit nos,

    Ter. Ad. 3, 2, 55; so,

    aliquem,

    Plaut. Truc. 2, 3, 19; id. Aul. 2, 2, 54:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11; id. Ad. 5, 8, 9:

    miseros aratores,

    Cic. Verr. 2, 3, 10, § 26; Caes. B. G. 7, 77:

    sin Caesarem respiciant,

    id. B. C. 1, 1; Mart. 10, 10, 5:

    non Pylium Nestora respicis,

    Hor. C. 1, 15, 22:

    quantum quisque ferat respiciendus erit,

    Ov. Am. 1, 8, 38: mox deos respexere;

    restitui Capitolium placuit,

    bethought themselves of, Tac. H. 4, 4:

    aetatem tuam,

    Ter. Phorm. 2, 3, 87:

    populi Romani commoda (with prospicere),

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 127:

    salutem cum meam tum aliorum,

    id. Planc 38, 91; cf. Caes. B. C. 1, 5:

    rem publicam,

    Cic. Phil. 2, 46, 118; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 3:

    mala sua,

    Lucr. 4, 1159 et saep. —With se, to think of or have regard for one ' s self, Plaut. Ps. 2, 2, 18; Ter. Heaut. 1, 1, 18; 5, 1, 46; Cic. Fin. 2, 24, 79; id. pro Scaur. Fragm. 41, p. 267 Orell.: quod si Caesar se respexerit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 8.—With ad (Quintilian):

    ad utilitatem Ligarii respicit,

    looks to the advantage of, Quint. 9, 2, 28; so,

    modice ad hanc partem,

    id. 9, 4, 36:

    Graecas litteras (corresp. to studere Latinis),

    id. 1, 12, 6:

    saepius ad curam rerum ab elocutione,

    id. 10, 1, 120.—With an abstr. subj.:

    si quid pietas antiqua labores Respicit humanos,

    Verg. A. 5, 689.— With object-clause, to observe, perceive, notice:

    respicio nihili meam vos gratiam facere,

    Plaut. Curc. 1, 2, 68.

    Lewis & Short latin dictionary > Respiciens

  • 114 respicio

    rē-spĭcĭo, spexi, spectum, 3 (old form of subj. perf. respexis, Plaut. Aul. 1, 1, 19; id. Most. 2, 2, 90; id. Rud. 3, 3, 16), v. n. and a., to look back or behind, to look about, look; to see behind one; to look back upon, to look at, look to or for any thing (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Neutr.:

    respicere quasi retro aspicere, Varro Manio: sedens... neque post respiciens, neque ante prospiciens,

    Non. p. 442, 31 sq. (cf. infra, b):

    longe retro respicere non possunt,

    Cic. Tusc. 5, 2, 6; Liv. 21, 22, 7; cf. Cic. Div. 1, 24, 49:

    subito exaudivit hinnitum respexitque et equum alacrem laetus aspexit,

    id. ib. 1, 33 fin.: Er. Ergasilum qui vocat? He. Respice... respice ad me, Plaut. Capt. 4, 2, 54 sq.:

    huc ad aliquem,

    id. Trin. 4, 3, 61; so,

    ad aliquem,

    id. Curc. 1, 2, 20; id. Cas. 3, 5, 10; id. Ps. 1, 3, 16; id. Poen. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 2, 2; Ter. And. 2, 5, 6; id. Phorm. 5, 1, 13 al.; cf.:

    nocte ad oppidum,

    Cic. Div. 1, 32, 69:

    patriae ad oras,

    Ov. M. 11, 547:

    ad libellos,

    Quint. 10, 7, 31; 11, 2, 45; Ter. Eun. 2, 3, 51:

    ad laevam,

    Plaut. Mil. 2, 4, 8:

    in aliquem,

    App. M. 2, p. 118:

    huc,

    Plaut. Ps. 1, 3, 30; id. Rud. 3, 4, 2; id. Truc. 1, 2, 20; 21:

    tanta militum virtus fuit, ut non modo de vallo decederet nemo, sed paene ne respiceret quidem quisquam,

    Caes. B. G. 5, 43:

    transque caput jace, nec respexeris,

    Verg. E. 8, 102:

    respicit Aeneas subito,

    id. A. 6, 548:

    a tergo,

    id. ib. 8, 697:

    quod respicere vetitus est,

    Liv. 21, 22.—
    (β).
    Act. (in lit. sense rare in good prose, but freq. in all styles in the trop. signif.; v. infra, II.):

    ipsi Respiciunt atram in nimbo volitare favillam,

    look back on, see behind them, Verg. A. 5, 666:

    modo Prospicit occasus, interdum respicit ortus,

    Ov. M. 2, 190:

    respice me et relinque egentem parasitum,

    Plaut. Stich. 2, 2, 7:

    repudia istos comites atque hoc respice et revortere,

    id. Merc. 5, 2, 30:

    proxima respiciens signa,

    Caes. B. C. 2, 39; cf.

    Caesarem,

    id. ib. 3, 91:

    (Hannibalem) respexisse saepe Italiae litora,

    Liv. 30, 20, 7:

    nec prius amissam (Creüsam) respexi animumve reflexi, Quam, etc.,

    Verg. A. 2. 741; id. G. 4, 491; Ov. M. 11, 66; cf.:

    ut stetit et frustra absentem respexit amicum,

    Verg. A. 9, 389:

    instantem tergo Cloanthum,

    id. ib. 5, 168:

    donec versas ad litora puppes Respiciunt,

    id. ib. 10, 269; cf. id. ib. 5, 666:

    oculis pignora cara,

    Ov. Tr. 1, 3, 60: medio cum Sol altissimus orbe Tantum respiceret, quantum superesse videret, looked back upon, i. e. had already passed over, id. M. 11, 354. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to look, have regard, turn attention.
    (α).
    Neutr.:

    neque se in multa simul intendere animus totum potest: et, quocumque respexit, desinit intueri, quod propositum erat,

    at whatsoever it looks, Quint. 10, 3, 23:

    si propter singula verba ad singulas formas respiciendum erit,

    id. 11, 2, 26; cf.:

    non respiciendum ad haec,

    id. 7, 10, 14:

    M. Bibulus cuncta administrabat: ad hunc summa imperii respiciebat,

    looked to him, was centred in him, Caes. B. C. 3, 5 fin.; cf.:

    periculum (emptionis) ad venditorem respicere,

    Dig. 18, 6, 4 (with ad venditorem pertinere). —
    (β).
    Act., to look at, regard, look to:

    quom respicias immensi temporis omne Praeteritum spatium,

    Lucr. 3, 854; cf.:

    quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis,

    Cic. Arch. 1, 1: cum vastitatem Italiae respexerint, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 33, 1: subsidia, quae respicerent in re trepidā, etc., which they might look to, i. e. from which they might expect aid, Liv. 4, 46; cf.:

    ne respicere spem ullam ab Romanis posset,

    id. 4, 17:

    respicere exemplar vitae morumque jubebo Doctum imitatorem,

    to look at, have in his eye, Hor. A. P. 317:

    de te pendentis, te respicientis amici,

    id. Ep. 1, 1, 105. — With rel.-clause:

    quid sit prius actum, respicere aetas Nostra nequit, nisi, etc.,

    Lucr. 5, 1446; cf. id. 3, 972:

    respiciens, an vera soror,

    Val. Fl. 6, 661.—
    B.
    Pregn., to look at with solicitude, i. e. to have a care for, regard, be mindful of, consider, respect, etc. (in this sense mostly act.; cf. provideo).
    1.
    Of a protecting deity:

    di homines respiciunt,

    Plaut. Rud. 5, 2, 29:

    deus respiciet nos aliquis,

    id. Bacch. 4, 2, 39; Ter. Phorm. 5, 3, 34; id. Hec. 5, 2, 6:

    nisi quis nos deus respexerit,

    Cic. Att. 1, 16, 6: [p. 1581] Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor, Hor. C. 1, 2, 36; Verg. E. 1, 28:

    nisi idem deus, qui, etc., respexerit rem publicam,

    Cic. Att. 7, 1, 2:

    et me et te, nisi quid dī respiciunt, perdidi,

    Ter. And. 4, 1, 19.— Hence, Rēspĭcĭens, the Provident, an epithet of Fortuna:

    ad opem ferendam,

    Cic. Leg. 2, 11, 28; Inscr. Orell. 477; 1766.—

    Rarely, in a bad sense, of an avenging deity: at vos, devota capita, respiciant di perjuriorum vindices,

    may they remember it against you, Just. 14, 4, 10.—
    2.
    Of persons that have a care or regard for any thing:

    hercle alius nemo respicit nos,

    Ter. Ad. 3, 2, 55; so,

    aliquem,

    Plaut. Truc. 2, 3, 19; id. Aul. 2, 2, 54:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11; id. Ad. 5, 8, 9:

    miseros aratores,

    Cic. Verr. 2, 3, 10, § 26; Caes. B. G. 7, 77:

    sin Caesarem respiciant,

    id. B. C. 1, 1; Mart. 10, 10, 5:

    non Pylium Nestora respicis,

    Hor. C. 1, 15, 22:

    quantum quisque ferat respiciendus erit,

    Ov. Am. 1, 8, 38: mox deos respexere;

    restitui Capitolium placuit,

    bethought themselves of, Tac. H. 4, 4:

    aetatem tuam,

    Ter. Phorm. 2, 3, 87:

    populi Romani commoda (with prospicere),

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 127:

    salutem cum meam tum aliorum,

    id. Planc 38, 91; cf. Caes. B. C. 1, 5:

    rem publicam,

    Cic. Phil. 2, 46, 118; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 3:

    mala sua,

    Lucr. 4, 1159 et saep. —With se, to think of or have regard for one ' s self, Plaut. Ps. 2, 2, 18; Ter. Heaut. 1, 1, 18; 5, 1, 46; Cic. Fin. 2, 24, 79; id. pro Scaur. Fragm. 41, p. 267 Orell.: quod si Caesar se respexerit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 8.—With ad (Quintilian):

    ad utilitatem Ligarii respicit,

    looks to the advantage of, Quint. 9, 2, 28; so,

    modice ad hanc partem,

    id. 9, 4, 36:

    Graecas litteras (corresp. to studere Latinis),

    id. 1, 12, 6:

    saepius ad curam rerum ab elocutione,

    id. 10, 1, 120.—With an abstr. subj.:

    si quid pietas antiqua labores Respicit humanos,

    Verg. A. 5, 689.— With object-clause, to observe, perceive, notice:

    respicio nihili meam vos gratiam facere,

    Plaut. Curc. 1, 2, 68.

    Lewis & Short latin dictionary > respicio

  • 115 saluto

    sălūto, āvi, ātum ( gen. plur. salutantum, Lucr. 1, 318; Verg. G. 2, 462; Ov. M. 5, 295), 1, v. a. [salus].
    * I.
    (Acc. to salus, I. A.) To keep safe, to preserve:

    sequenti anno palmites salutentur pro viribus matris singuli aut gemini,

    Plin. 17, 22, 35, § 177. —
    II.
    (Acc. to salus, I. B.) To greet, wish [p. 1623] health to, pay one ' s respects to, salute any one (freq. in all periods and kinds of composition; cf.: salvere jubeo).
    A.
    In gen.:

    Charmidem Lysiteles salutat,

    greets, bids good-day, Plaut. Trin. 5, 2, 29: Ly. Di te ament, Agorastocles. Ag. Magis me benigne nunc salutas, quam antidhac, id. Poen. 3, 5, 7; cf. Cic. Phil. 13, 2, 4; id. Att. 5, 2, 2; Suet. Aug. 53:

    equidem te heri advenientem ilico et salutavi et, valuissesne usque, exquisivi simul,

    Plaut. Am. 2, 2, 83 sq.:

    cum ille eum salutasset, ut fit, dixissetque: Quid agis, Grani? respondit: Immo vero, tu Druse, quid agis?

    Cic. Planc. 14, 33:

    aliquem paulo liberius,

    id. Cael. 16, 38 fin.:

    salutabunt benigne, comiter appellabunt unum quemque nostrum,

    id. Phil. 13, 2, 4:

    eo me salutat blandius,

    Plaut. Aul. 2, 2, 8:

    quos postquam salutavi, Quid vos, inquam, Brute et Attice, nunc?

    Cic. Brut. 3, 10:

    quem quidem sui Caesarem salutabant,

    greeted as Cœsar, saluted by the name of Cœsar, id. Att. 14, 12, 2; cf. passively: Pompeius eo proelio Imperator est appellatus. Hoc nomen obtinuit, atque ita se postea salutari passuś est, * Caes. B. C. 3, 71; so,

    aliquem imperatorem,

    Tac. A. 2, 18; id. H. 2, 80: aliquem dominum regemque. Juv. 8, 161:

    Nero Britannicum nomine, illi Domitium salutavere,

    Tac. A. 12, 41; Liv. 1, 6; Suet. Aug. 58: bene vale Tironemque meum saluta nostris verbis, greet in my name, for me, Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 2:

    Dionysius te omnesque vos salutat,

    salutes, sends greeting to, Cic. Att. 4, 11, 2:

    esse salutatum vult te,

    Ov. P. 2, 7, 1.— Absol.:

    ut salutem,

    Ter. Ad. 3, 3, 92; id. Eun. 2, 2, 28.—Of paying reverence to a divinity:

    deos atque amicos iit salutatum ad forum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 113; Cato, R. R. 2, 1; Plaut. Stich. 4, 1, 29; id. Curc. 1, 1, 70; Ter. Phorm. 2, 1, 81: Cic. Rosc. Am. 20, 56 al.—Of wishing one well when sneezing:

    cur sternumentis salutamus?

    why do we say, God bless you? Plin. 28, 2, 5, § 23.—Of greeting a place:

    Italiam laeto socii clamore salutant,

    Verg. A. 3, 524:

    agros,

    Ov. M. 3, 25; cf.

    templa,

    id. ib. 15, 687; id. Tr. 1, 1, 15.—
    2.
    To bid farewell, to take leave (rare):

    etiamnunc saluto te, priusquam eo,

    Plaut. Mil. 4, 8, 29:

    notam puppem de rupe salutant,

    Stat. Th. 4, 31.—
    B.
    In partic.
    1.
    To visit out of compliment, to pay one ' s respects to, to wait upon a person:

    Curtius venit salutandi causā,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    cum ad me salutandi causā venisset,

    id. ib. 6, 2, 1:

    eram continuo Piliam salutaturus,

    id. ib. 14, 20, 5:

    salutatum introire,

    Sall. C. 28, 1; Hor. S. 1, 6, 101; cf. Juv. 10, 90; 3, 184.—
    2.
    To greet one's visitors (rare):

    mane salutamus domi et bonos viros multos, etc.... Veniunt etiam, qui, etc.,

    Cic. Fam. 9, 20, 3.—
    3.
    Under the emperors, of the morning attendance at court, Suet. Tib. 32; id. Galb. 17; id. Oth. 6; id. Vesp. 12; 21; Tac. H. 2, 92 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > saluto

  • 116 scilicet

    scīlĭcet, adv. [contr. from sci- (root of scire) licet; cf. vide-licet, i-licet], or scīre lĭcet, as it is freq. written in Lucr. and in archaic lang. in Liv., and sometimes in Cels.; prop., you may understand or know, = Gr. dêlonoti, and serving to imply that a statement is in itself obviously true, and is not overlooked by the speaker (cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 1, 3).
    I.
    Lit., it is evident, clear, plain, or manifest; of course, naturally, evidently, certainly, undoubtedly, etc. (freq. and class.; cf.: nimirum, nempe).
    (α).
    With obj.-clause on account of scire (ante-class., and several times in Sall.; cf. videlicet): Pa. Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat, etc. Di. Optumumst:

    Ita scilicet facturam,

    very good; of course she will do so, Plaut. As. 4, 1, 42; id. Curc. 2, 2, 13; id. Rud. 2, 3, 64; id. Ps. 4, 7, 83; Ter. Heaut. 2, 3, 117; 4, 8, 15; Lucr. 2, 469; Sall. J. 4, 6; 102, 9; 113, 3; id. Fragm. 1, Orat. Phil. § 5.—
    (β).
    As a simple particle: Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res est, that is clear enough, no one disputes that, Plaut. As. 2, 4, 83: Co. Utrum amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam? Ba. Pol ego amicis scilicet, id. Ps. 3, 2, 89; id. Men. 2, 3, 41:

    nunc vivat necne, id Orcum scire oportet scilicet,

    id. Capt. 2, 2, 33:

    pol me haud paenitet Scilicet boni dimidium mihi dividere cum Jove,

    id. Am. 5, 1, 73:

    video jam illum virum cui praeficias officio et muneri. Huic scilicet, Africanus (inquit), uni paene: nam in hoc fere uno sunt cetera,

    Cic. Rep. 2, 42, 69; cf. id. ib. 1, 38, 60: quā mente esset Antonius, demonstravit: pessima scilicet et infidelissima, Nam, etc., Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 1: a te litteras exspectabam: nondum scilicet;

    nam has mane rescribebam,

    not yet to be sure, Cic. Att. 13, 3, 1:

    me in dolore... maxime scilicet consolatur spes, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1; id. Q. Fr. 2, 6, 2:

    quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.,

    id. Quint. 17, 55:

    ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem,

    id. Fam. 16, 3, 2; id. Att. 2, 19, 4:

    videtis ut senectus sit operosa et semper agens aliquid et moliens: tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit,

    such, naturally, id. Sen. 8, 26:

    Brutus terram osculo contigit: scilicet, quod ea communis mater omnium mortalium esset,

    evidently because, Liv. 1, 56 fin. —Often followed by sed, tamen, etc.:

    cognoscat (orator) rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium,

    Cic. Or. 34, 120:

    scilicet nimis hic quidem est progressus, sed ex eo ipso est conjectura facilis,

    id. de Or. 3, 23, 128; id. Q. Fr. 2, 12, 2:

    maxime scilicet in homine, sed in omni animali,

    id. Fin. 5, 20, 55:

    me species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamen,

    id. ib. 5, 1, 3: nihil scilicet novi, ea tamen quae te ipsum probaturum esse confidam, id. ib. 1, 8, 28:

    tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire,

    id. Fam. 9, 23: tu interea Romae scilicet amicis praesto fuisti;

    sed tamen illud cogita, etc.,

    id. Mur. 20, 42; id. Tusc. 5, 39, 114:

    Meneclides quidam, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

    Nep. Epam. 5, 2: nota scilicet illa res, cum Decimus quidam Verginius, etc., that event is surely well known, etc., id. Rep. 2, 37, 63.—In an assertion put in the form of a question: Ch. Huc cum advenio, nulla erat. Pa. Comites secuti scilicet sunt virginem? followed her of course, Ter. Eun. 2, 3, 54.—
    (γ).
    Elliptically (only ante-class.):

    manifesta palam res indicat, inquis, in auras Aëris e terrā res omnes crescere alique, etc.... Scilicet: et nisi nos, etc.,

    to be sure, by all means, quite right, certainly, Lucr. 1, 809. —Esp. as an answer: Le. Abi ad meam sororem. St. Ibitur. Le. Et gratulator meae sorori. St. Scilicet, of course, certainly, Plaut. Trin. 2, 4, 178; id. Ps. 4, 7, 82; id. Poen. 3, 2, 23; 3, 4, 25; id. Rud. 4, 3, 12; Ter. Eun. 3, 1, 11; 5, 8, 10; id. Ad. 4, 7, 11; 4, 7, 33; id. Hec. 3, 5, 17; id. Phorm. 5, 3, 9. —
    B.
    In partic., of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, when an assertion that is obviously false is ironically made or accepted (class.): Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. Id populus curat scilicet! of course people trouble themselves a great deal about that! Ter. And. 1, 2, 14 (also cited Cic. Att. 13, 34); cf.:

    scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat,

    Verg. A. 4, 379; Cic. Q. Fr. 1, 3, 1:

    et ego id scilicet nesciebam!

    id. Fin. 2, 31, 102:

    et tu scilicet mavis numine deorum id factum quam casu arbitrari?

    id. Div. 2, 21, 47; id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratris, et tibi acerbior ejus patrui mors est, quem numquam vidisti quam illi ejus fratris, quicum concordissime vixerat, etc.,

    id. Rab. Perd. 5, 14:

    scilicet is sum, qui existimem, Cn. Pisonem et Catilinam nihil scelerate ipsos per sese sine P. Sullā facere potuisse,

    id. Sull. 24, 67; id. Pis. 9, 19; Quint. 8, prooem. § 25; cf.:

    unde illa scilicet egregia laudatio: Tanto melior, ne ego quidem intellexi,

    id. 8, 2, 18:

    scilicet medio triennio defuerat tempus, etc.,

    Tac. A. 6, 23; 1, 8 fin.; 3, 59; 11, 24; id. Agr. 2 al.—
    II.
    Transf., in the postAug. per. sometimes, like dêlonoti in later Greek, merely as an expletory or explanatory particle, namely, to wit, that is to say:

    quaedam etiam opera sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisque, fecit,

    Suet. Aug. 29; id. Tib. 14:

    manente villā, qualis fuerit olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret,

    id. Vesp. 2; so,

    ne scilicet,

    id. Gram. 4; Vulg. Gen. 2, 25 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > scilicet

  • 117 scire licet

    scīlĭcet, adv. [contr. from sci- (root of scire) licet; cf. vide-licet, i-licet], or scīre lĭcet, as it is freq. written in Lucr. and in archaic lang. in Liv., and sometimes in Cels.; prop., you may understand or know, = Gr. dêlonoti, and serving to imply that a statement is in itself obviously true, and is not overlooked by the speaker (cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 1, 3).
    I.
    Lit., it is evident, clear, plain, or manifest; of course, naturally, evidently, certainly, undoubtedly, etc. (freq. and class.; cf.: nimirum, nempe).
    (α).
    With obj.-clause on account of scire (ante-class., and several times in Sall.; cf. videlicet): Pa. Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat, etc. Di. Optumumst:

    Ita scilicet facturam,

    very good; of course she will do so, Plaut. As. 4, 1, 42; id. Curc. 2, 2, 13; id. Rud. 2, 3, 64; id. Ps. 4, 7, 83; Ter. Heaut. 2, 3, 117; 4, 8, 15; Lucr. 2, 469; Sall. J. 4, 6; 102, 9; 113, 3; id. Fragm. 1, Orat. Phil. § 5.—
    (β).
    As a simple particle: Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res est, that is clear enough, no one disputes that, Plaut. As. 2, 4, 83: Co. Utrum amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam? Ba. Pol ego amicis scilicet, id. Ps. 3, 2, 89; id. Men. 2, 3, 41:

    nunc vivat necne, id Orcum scire oportet scilicet,

    id. Capt. 2, 2, 33:

    pol me haud paenitet Scilicet boni dimidium mihi dividere cum Jove,

    id. Am. 5, 1, 73:

    video jam illum virum cui praeficias officio et muneri. Huic scilicet, Africanus (inquit), uni paene: nam in hoc fere uno sunt cetera,

    Cic. Rep. 2, 42, 69; cf. id. ib. 1, 38, 60: quā mente esset Antonius, demonstravit: pessima scilicet et infidelissima, Nam, etc., Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 1: a te litteras exspectabam: nondum scilicet;

    nam has mane rescribebam,

    not yet to be sure, Cic. Att. 13, 3, 1:

    me in dolore... maxime scilicet consolatur spes, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1; id. Q. Fr. 2, 6, 2:

    quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.,

    id. Quint. 17, 55:

    ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem,

    id. Fam. 16, 3, 2; id. Att. 2, 19, 4:

    videtis ut senectus sit operosa et semper agens aliquid et moliens: tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit,

    such, naturally, id. Sen. 8, 26:

    Brutus terram osculo contigit: scilicet, quod ea communis mater omnium mortalium esset,

    evidently because, Liv. 1, 56 fin. —Often followed by sed, tamen, etc.:

    cognoscat (orator) rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium,

    Cic. Or. 34, 120:

    scilicet nimis hic quidem est progressus, sed ex eo ipso est conjectura facilis,

    id. de Or. 3, 23, 128; id. Q. Fr. 2, 12, 2:

    maxime scilicet in homine, sed in omni animali,

    id. Fin. 5, 20, 55:

    me species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamen,

    id. ib. 5, 1, 3: nihil scilicet novi, ea tamen quae te ipsum probaturum esse confidam, id. ib. 1, 8, 28:

    tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire,

    id. Fam. 9, 23: tu interea Romae scilicet amicis praesto fuisti;

    sed tamen illud cogita, etc.,

    id. Mur. 20, 42; id. Tusc. 5, 39, 114:

    Meneclides quidam, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

    Nep. Epam. 5, 2: nota scilicet illa res, cum Decimus quidam Verginius, etc., that event is surely well known, etc., id. Rep. 2, 37, 63.—In an assertion put in the form of a question: Ch. Huc cum advenio, nulla erat. Pa. Comites secuti scilicet sunt virginem? followed her of course, Ter. Eun. 2, 3, 54.—
    (γ).
    Elliptically (only ante-class.):

    manifesta palam res indicat, inquis, in auras Aëris e terrā res omnes crescere alique, etc.... Scilicet: et nisi nos, etc.,

    to be sure, by all means, quite right, certainly, Lucr. 1, 809. —Esp. as an answer: Le. Abi ad meam sororem. St. Ibitur. Le. Et gratulator meae sorori. St. Scilicet, of course, certainly, Plaut. Trin. 2, 4, 178; id. Ps. 4, 7, 82; id. Poen. 3, 2, 23; 3, 4, 25; id. Rud. 4, 3, 12; Ter. Eun. 3, 1, 11; 5, 8, 10; id. Ad. 4, 7, 11; 4, 7, 33; id. Hec. 3, 5, 17; id. Phorm. 5, 3, 9. —
    B.
    In partic., of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, when an assertion that is obviously false is ironically made or accepted (class.): Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. Id populus curat scilicet! of course people trouble themselves a great deal about that! Ter. And. 1, 2, 14 (also cited Cic. Att. 13, 34); cf.:

    scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat,

    Verg. A. 4, 379; Cic. Q. Fr. 1, 3, 1:

    et ego id scilicet nesciebam!

    id. Fin. 2, 31, 102:

    et tu scilicet mavis numine deorum id factum quam casu arbitrari?

    id. Div. 2, 21, 47; id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratris, et tibi acerbior ejus patrui mors est, quem numquam vidisti quam illi ejus fratris, quicum concordissime vixerat, etc.,

    id. Rab. Perd. 5, 14:

    scilicet is sum, qui existimem, Cn. Pisonem et Catilinam nihil scelerate ipsos per sese sine P. Sullā facere potuisse,

    id. Sull. 24, 67; id. Pis. 9, 19; Quint. 8, prooem. § 25; cf.:

    unde illa scilicet egregia laudatio: Tanto melior, ne ego quidem intellexi,

    id. 8, 2, 18:

    scilicet medio triennio defuerat tempus, etc.,

    Tac. A. 6, 23; 1, 8 fin.; 3, 59; 11, 24; id. Agr. 2 al.—
    II.
    Transf., in the postAug. per. sometimes, like dêlonoti in later Greek, merely as an expletory or explanatory particle, namely, to wit, that is to say:

    quaedam etiam opera sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisque, fecit,

    Suet. Aug. 29; id. Tib. 14:

    manente villā, qualis fuerit olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret,

    id. Vesp. 2; so,

    ne scilicet,

    id. Gram. 4; Vulg. Gen. 2, 25 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > scire licet

  • 118 sto

    sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:

    cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    si iste ibit, ito: stabit, astato simul,

    Plaut. Ps. 3, 2, 74:

    abi intro, noli stare,

    id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:

    i: quid stas, lapis?

    id. Heaut. 4, 7, 3:

    ante aedes,

    Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:

    ante ostium,

    Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:

    ante oculos,

    Ov. Am. 1, 5, 17:

    ad januam,

    Cic. de Or. 2, 86, 353:

    ad undam,

    Verg. G. 4, 356:

    orantem juxta,

    Stat. Th. 11, 618:

    hic foris,

    Plaut. Men. 2, 3, 12:

    hinc procul,

    Ter. Hec. 4, 3, 1:

    propter in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78; cf.:

    qui proximi steterant,

    Caes. B. G. 5, 35, 3:

    propius,

    Hor. A. P. 361:

    sta ilico,

    Ter. Phorm. 1, 4, 18:

    qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,

    Cic. Phil. 7, 8, 21:

    stans pede in uno,

    Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:

    ita statim stant signa,

    Plaut. Am. 1, 1, 120:

    quorum statuae steterunt in Rostris,

    Cic. Phil. 9, 2, 4:

    statua,

    id. Div. 1, 34, 75:

    signa ad impluvium, ad valvas Junonis,

    id. Verr. 2, 1, 23, § 61:

    stabat acuta silex,

    Verg. A. 8, 233:

    columna,

    Hor. C. 1, 35, 14:

    cerea effigies,

    id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:

    aeneus ut stes,

    id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:

    confecto munerum cursu moriar stando,

    Amm. 24, 3, 7.—Prov.:

    inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,

    i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):

    nec domus ulla nec urbs stare poterit,

    Cic. Lael. 7, 23:

    stantibus Hierosolymis,

    id. Fl. 28, 69:

    ut praeter spem stare muros viderunt,

    Liv. 38, 5:

    urbem innoxiam stare incolumem pati,

    id. 31, 31, 15:

    hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,

    stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:

    missum stetit inguine ferrum,

    id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;

    8, 415: stat glacies iners,

    Hor. C. 2, 9, 5:

    aquae,

    Ov. M. 4, 732:

    longā stare senectā,

    Sil. 3, 94:

    cornus stetit inter tempora frontis,

    id. 4, 142.—
    2.
    To remain, tarry, linger any where (cf. moror):

    paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,

    Cic. Pis. 6, 13:

    hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,

    id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;

    so (opp. fugio),

    id. Tusc. 2, 23, 54:

    cum gladiis in conspectu senatus,

    id. Phil. 2, 4, 8:

    qui domi stare non poterant,

    id. Fl. 6, 13:

    (meretrix) olente in fornice stans,

    Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.

    of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,

    Lucr. 6, 1058. —
    3.
    In milit. lang.
    a.
    To stand in the ranks or under arms, to fight:

    quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,

    Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):

    cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,

    Liv. 26, 44:

    in Asia totius Asiae steterunt vires,

    id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:

    pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,

    Sen. Phoen. 389; cf.:

    stetit ordine certo Infelix acies,

    Luc. 7, 2, 16.—
    b.
    Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),

    Liv. 22, 60, 25:

    Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,

    id. 2, 6, 11:

    comminus,

    Caes. B. C. 1, 47:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43; cf.:

    contra leonem,

    Spart. Carac. 5.—
    c.
    Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,

    Liv. 29, 2:

    diu pugna neutro inclinata stetit,

    id. 27, 2:

    ita anceps dicitur certamen stetisse,

    id. 8, 38:

    primo stetit ambiguā spe pugna,

    id. 7, 7.—
    4.
    Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:

    ante hostium portus in salo stare,

    Liv. 37, 16;

    Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,

    Liv. 36, 20:

    classis instructa in portu,

    id. 37, 11:

    classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,

    Verg. A. 6, 901.—
    5.
    Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:

    sto exspectans, si quid mihi imperent,

    Ter. Eun. 3, 5, 46:

    ad cyathum et vinum,

    Suet. Caes. 49; cf.:

    ad pedes,

    id. Galb. 22.—
    6.
    Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):

    intra annum nova urbs stetit,

    Liv. 6, 4, 6:

    jam stabant Thebae,

    Ov. M. 3, 131:

    moenia jam stabant,

    id. F. 3, 181:

    stet Capitolium Fulgens,

    Hor. C. 3, 3, 42:

    aedificant muros... Stabat opus,

    Ov. M. 11, 205:

    jam stare ratem,

    Val. Fl. 1, 96.—
    7.
    Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):

    stat num quam facies,

    Luc. 5, 214:

    stant ora metu,

    are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:

    cur ad patrios non stant tua lumina vultus,

    Stat. Th. 10, 693.—
    8.
    To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:

    mammae,

    Plin. 28, 19, 77, § 249:

    steterunt comae,

    Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:

    crines fulvi pulvere,

    Stat. Th. 3, 326:

    setae,

    Ov. M. 8, 286:

    in vertice cristae,

    id. ib. 6, 672:

    aristae,

    id. ib. 10, 655:

    stantes oculi,

    prominent, Ov. F. 6, 133:

    oculis rigentibus et genis stantibus,

    fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:

    sanguis stetit,

    Sen. Oedip. 585.—
    9.
    With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,

    ager sentibus,

    Caecil. ib. 391, 23:

    vides ut altā stet nive candidum Soracte,

    Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:

    pulvere caelum,

    Verg. A. 12, 408:

    pulvereo globo astra,

    Stat. Th. 7, 124:

    stant lumina (Charontis) flammā,

    Verg. A. 6, 300:

    stant pulvere Syrtes,

    Claud. Laud. Stil. 1, 257.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):

    stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,

    Quint. 12, 1, 20.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:

    moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,

    Liv. 8, 7:

    res publica staret,

    Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:

    stante urbe et curiā,

    id. Planc. 29, 71:

    ut eo neglecto civitas stare non possit,

    id. Cael. 1, 1:

    utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,

    id. Off. 2, 1, 3:

    qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,

    id. Fam. 6, 6, 2:

    ut stante re publicā facere solebamus,

    id. Off. 2, 1, 3:

    neque enim aliter stare possemus,

    id. Sest. 45, 97:

    per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,

    id. Fam. 13, 29, 7; cf.:

    eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,

    id. ib. 7, 2, 3:

    respublica stetit virtute tuā,

    Liv. 4, 40:

    stetit regnum puero,

    id. 1, 3:

    dum stetimus,

    Ov. Tr. 1, 9, 17:

    stamus animis,

    Cic. Att. 5, 18, 2:

    stas animo,

    Hor. S. 2, 3, 213:

    Gabinium sine provinciā stare non posse,

    could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:

    nedum sermonum stet honos,

    Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:

    pausam stare fragori,

    id. 1, 747.—
    b.
    (Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:

    cum in senatu pulcherrime staremus,

    Cic. Fam. 1, 4, 1.—
    c.
    Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.
    (α).
    In aliquā re:

    si in fide non stetit,

    Cic. Rab. Perd. 10, 28:

    sin in eo non stat,

    id. Att. 2, 4, 1:

    stare oportet in eo, quod sit judicatum,

    id. Fin. 1, 14, 47:

    in sententiā,

    Liv. 4, 44.—
    (β).
    With abl.:

    eā omnes stant sententiā,

    Plaut. Curc. 2, 1, 35:

    suis stare judiciis,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81:

    censoris opinione,

    id. Clu. 47, 132:

    alicujus decreto,

    Caes. B. G. 6, 13:

    stare conditionibus,

    Cic. Att. 7, 15, 2:

    stare conventis,

    id. Off. 3, 25, 95:

    stare jurejurando,

    Quint. 5, 6, 4:

    nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,

    Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:

    stabitur consilio,

    Liv. 7, 35:

    etsi priore foedere staretur,

    id. 21, 19:

    famā rerum standum est,

    id. 7, 6.—
    (γ).
    With dat.:

    arbitri sententiae stare,

    Dig. 4, 7, 23 fin.:

    voluntati patris,

    ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:

    rei judicatae,

    ib. 42, 1, 32:

    emptioni,

    ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—
    (δ).
    Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:

    Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,

    Liv. 21, 30:

    stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,

    Ov. M. 8, 67:

    modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,

    Cic. Fam. 9, 2, 5:

    stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,

    Val. Fl. 5, 289:

    nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,

    Cic. Att. 3, 14, 2:

    mihi stat alere morbum,

    Nep. Att. 21, 6:

    quos ut seponi stetit,

    Sil. 3, 68:

    stat, casus renovare omnes,

    Verg. A. 2, 750. —
    d.
    In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:

    omnis in Ascanio stat cura parentis,

    Verg. A. 1, 646:

    regnum fraternā stare concordiā,

    Liv. 45, 19:

    quā (disciplinā) stetit Romana res,

    id. 8, 7:

    hac arte (i.e. bello) in patriā steti,

    id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:

    magis famā quam vi stare res suas,

    Tac. A. 6, 30:

    apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,

    id. H. 2, 69 fin.:

    famā bella stare,

    Curt. 3, 8, 7.—
    2.
    In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:

    quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,

    Ter. Phorm. prol. 9 sq.:

    partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,

    Hor. Ep. 2, 1, 176:

    illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,

    id. S. 1, 10, 17.—
    3.
    Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:

    ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,

    Cic. Brut. 79, 273:

    a se potius quam ab adversariis,

    id. Inv. 1, 43, 81:

    a mendacio contra verum,

    id. ib. 1, 3, 4:

    a contrariā ratione,

    Auct. Her. 4, 2, 4:

    cum di prope ipsi cum Hannibale starent,

    Liv. 26, 41, 17; 5, 38:

    stabat cum eo senatus majestas,

    id. 8, 34, 1:

    nobiscum adversus bar, baros,

    Nep. Ages. 5, 4:

    si pro meā patriā ista virtus staret,

    Liv. 2, 12:

    pro jure gentium,

    id. 38, 25:

    pro vobis adversus reges stetimus,

    id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:

    pro Jubā atque Afris,

    Quint. 11, 1, 80:

    pro signis,

    Ov. A. A. 1, 200:

    quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,

    Flor. 4, 7, 10:

    hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,

    Vell. 2, 48, 4:

    voluptas pro iisdem partibus standi,

    Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:

    et dii quoque pro meliore stant causā,

    Curt. 4, 1, 13:

    hinc stas, illinc causam dicis,

    Plaut. Men. 4, 2, 48:

    unde stetisset, eo se victoria transferret,

    Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:

    Graeci, qui in Darei partibus steterant,

    Curt. 3, 11, 18.—
    4.
    Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.
    (α).
    With quin:

    quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,

    Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—
    (β).
    With quominus (freq.):

    si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,

    Ter. And. 4, 2, 16 sq.:

    Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,

    Caes. B. C. 1, 41:

    graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,

    id. ib. 2, 13; so,

    nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,

    Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—
    (γ).
    With ne:

    ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,

    Liv. 45, 23, 6:

    non per milites stetisse, ne vincerent,

    id. 3, 61, 2:

    quasi per ipsum staret, ne redderetur,

    Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:

    per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,

    Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:

    id est, non per me stetit, sed per illud,

    Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:

    si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,

    Dig. 32, 1, 36.—
    5.
    Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):

    Periclum vitae meae tuo stat periculo,

    Plaut. Capt. 3, 5, 82:

    Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,

    Liv. 34, 50; cf.:

    sit argumento tibi gratis stare navem,

    Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:

    haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,

    Verg. A. 10, 494:

    quae neque magno Stet pretio,

    Hor. S. 1, 2, 122:

    multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,

    Liv. 23, 30:

    haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,

    id. 3, 60:

    utrique vindicta libertatis morte stetit,

    Vell. 2, 64, 3:

    heu quanto regnis nox stetit una tuis?

    Ov. F. 2, 812 et saep.:

    nulla pestis humano generi pluris stetit,

    Sen. Ira, 1, 2, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > sto

  • 119 sum

    1.
    sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

    esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

    Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

    FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

    fuerim,

    id. ib. 4, 8, 54:

    fuerit,

    id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

    sies,

    Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

    siet,

    Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

    sient,

    Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

    fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

    fuant,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.
    I.
    As a verb substantive, to be.
    A.
    In gen.
    1.
    Asserting existence, to be, exist, live:

    definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

    Cic. Top. 5, 26 sq.:

    si abest, nullus est,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

    nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

    id. Truc. 1, 2, 95:

    omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

    Cic. de Or. 2, 38, 157:

    non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

    Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

    flumen est Arar, quod, etc.,

    Caes. B. G. 1, 12:

    homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

    Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

    id. Lael. 22, 83:

    nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

    id. Fam. 6, 3, 4:

    si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

    id. Att. 11, 4, 1:

    si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

    id. Fam. 2, 16, 6:

    nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

    id. Fam. 2, 16, 5:

    fuimus Troes, fuit Ilium,

    Verg. A. 2, 325:

    sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

    Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—
    2.
    Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

    illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    neque enim est periculum, ne, etc.,

    id. ib. 1, 23, 37:

    amabo, quid tibi est?

    Ter. Heaut. 2, 4, 24:

    quid se futurum esset,

    Liv. 33, 27. —
    3.
    Of location, to be present, to be at a place.
    (α).
    With adv., or other expressions of place:

    cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

    cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

    id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

    cum Africanus constituisset in hortis esse,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cum essemus in castris,

    id. ib. 1, 15:

    nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

    id. Fam. 4, 7, 4:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

    deinceps in lege est, ut, etc.,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

    id. Fam. 2, 16, 1.—
    (γ).
    Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

    cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

    id. Brut. 90, 309:

    erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

    id. Fam. 5, 21, 1:

    qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

    id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

    Smyrnae cum simul essemus complures dies,

    id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

    cujus soror est cum P. Quintio,

    Cic. Quint. 24, 77:

    ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

    Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

    cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

    Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

    Curio fuit ad me sane diu,

    Cic. Att. 10, 4, 8:

    cum ad me bene mane Dionysius fuit,

    id. ib. 10, 16, 1; cf.:

    esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

    Liv. 28, 18.—
    4.
    Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

    cum est in sagis civitas,

    Cic. Phil. 8, 11, 32:

    in laxa toga,

    Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

    Sive erit in Cois, Coa decere puta,

    Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

    11: in servitute,

    id. Clu. 7, 21:

    in illa opinione populari,

    id. ib. 51, 142:

    in magno nomine et gloria,

    id. Div. 1, 17, 31:

    in spe,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    in tanta moestitia,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    in odio,

    id. Att. 2, 22, 1:

    in probris, in laudibus,

    id. Off. 1, 18, 61:

    in officio,

    id. ib. 1, 15, 49:

    in injustitia,

    id. ib. 1, 14, 42:

    in vitio,

    id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

    ne in mora quom opus sit, sies,

    Ter. And. 2, 5, 13:

    ne in mora illi sis,

    id. ib. 3, 1, 9:

    hic in noxia'st,

    id. Phorm. 2, 1, 36:

    quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    in ingenti periculo,

    Liv. 5, 47:

    in pace,

    id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

    (statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

    Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

    id. Lael. 23, 87:

    ne quo periculo proprio existimares esse,

    id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

    in periculo): ego sum spe bona,

    id. ib. 12, 28, 3:

    res nunc difficili loco mihi videtur esse,

    id. ib. 12, 28, 3:

    incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

    id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

    rem illam suo periculo esse,

    id. Att. 6, 1, 6:

    ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

    Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

    dare nummos meo periculo,

    Dig. 46, 1, 24:

    communi periculo,

    ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—
    5.
    To depend upon, rest with, with in and abl.:

    res erat non in opinione dubia,

    Cic. Dom. 5, 11:

    sed totum est in eo, si, etc.,

    id. Att. 2, 22, 5:

    omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

    Liv. 10, 14, 12:

    quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

    Col. 12, 4, 3. —
    B.
    In partic.
    1.
    Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.
    a.
    With indic.
    (α).
    Without subject expressed:

    mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

    Plaut. Cist. 4, 2, 37:

    sunt hic quos credo inter se dicere,

    id. Cas. prol. 67:

    sunt quae te volumus percontari,

    id. Ps. 1, 5, 47:

    quid est, quod tu gestas tabellas?

    id. ib. 1, 1, 10:

    quid est, quod tu me nunc optuere?

    id. Most. 1, 1, 69; cf.:

    quid hoc est, quod foris concrepuit?

    id. ib. 5, 1, 15:

    tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

    id. Ep. 4, 1, 34:

    quid est, quod tuo animo aegre est?

    id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

    at ego est quod volo loqui,

    id. As. 1, 3, 79:

    est quod te volo secreto,

    id. Bacch. 5, 2, 30:

    sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

    id. Trin. 1, 2, 54:

    ita subitum'st, quod eum conventum volo,

    id. ib. 5, 2, 51:

    sunt quae ego ex te scitari volo,

    id. Capt. 2, 2, 13:

    sed est quod suscenset tibi,

    Ter. And. 2, 6, 17:

    est quod me transire oportet,

    id. Hec. 2, 2, 31:

    quid sit quapropter te jussi, etc.,

    id. ib. 5, 1, 7:

    sunt item quae appellantur alces,

    Caes. B. G. 6, 27 init.:

    (nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

    id. ib. 4, 10 fin.:

    sunt qui putant posse te non decedere,

    Cic. Fam. 1, 9, 25:

    sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

    id. Inv. 1, 40, 72:

    quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

    id. ib. 2, 55, 167:

    sunt autem quae praeterii,

    id. Att. 10, 4, 11:

    sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

    id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

    sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

    id. Off. 1, 24, 84:

    Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

    Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

    sunt qui ita dicunt,

    Sall. C. 19, 4:

    sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

    Quint. 11, 3, 55:

    sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

    sunt quibus in satira videor nimis acer,

    id. S. 2, 1, 1:

    sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

    id. ib. 2, 4, 47.—
    (β).
    With a subject expressed by an indefinite word or clause:

    sunt alii qui te volturium vocant,

    Plaut. Trin. 1, 2, 64:

    est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

    Ter. Eun. 2, 2, 17:

    multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

    id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

    erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

    id. ib. 3, 5, 21:

    multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

    Cic. Lael. 16, 57:

    sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

    id. Brut. 48, 177:

    fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

    id. de Or. 3, 17, 62:

    nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

    id. Cat. 1, 12, 301:

    sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

    id. Lael. 20, 72:

    sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

    id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

    multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

    id. N. D. 2, 52, 130:

    sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

    id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

    fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

    Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

    alia fuere, quae illos magnos fecere,

    Sall. C. 52, 21.—
    b.
    With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

    sunt qui nullum censeant fieri discessum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

    id. Off. 1, 21, 71:

    de impudentia singulari sunt qui mirentur,

    id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

    est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

    id. Tusc. 3, 15, 32:

    praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

    id. Ac. 2, 32, 101:

    quicquid est quod deceat, id, etc.,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 28:

    sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

    id. Ep. 1, 1, 78:

    vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

    id. ib. 2, 2, 182 et saep.—
    (β).
    With a more or less indefinite expression of the subject:

    sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 31:

    rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

    id. Div. 1, 49, 111:

    quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

    id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

    solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

    id. Lael. 23, 86:

    erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

    id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

    quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

    id. Phil. 2, 25, 61:

    sit aliquis, qui nihil mali habeat,

    id. Tusc. 1, 35, 85:

    sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

    id. Off. 1, 2, 5:

    est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

    id. Tusc. 4, 13, 30:

    Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

    id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

    unus est qui curet constantia magis quam consilio,

    id. Att. 1, 18, 7:

    si est una ex omnibus quae sese moveat,

    id. Rep. 6, 26, 28:

    multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

    Sen. Ep. 24, 26:

    erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

    Caes. B. C. 2, 30:

    fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

    Sall. C. 36, 4:

    sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

    Hor. Ep. 1, 1, 34:

    sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

    id. A. P. 347.—
    * c.
    Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    2.
    With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

    nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

    Cic. Brut. 10, 40:

    est igitur homini cum deo similitudo,

    id. Leg. 1, 8, 25:

    familiaritas, quae mihi cum eo est,

    id. Att. 8. 3, 2:

    privatus illis census erat brevis,

    Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

    Trojae et huic loco nomen est,

    Liv. 1, 1, 5:

    Hecyra est huic nomen fabulae,

    Ter. Hec. prol. 1:

    cui saltationi Titius nomen esset,

    Cic. Brut. 62, 225:

    cui (fonti) nomen Arethusa est,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

    Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

    nec rubor est emisse palam (sc. ei),

    nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

    neque testimonii dictio est (sc. servo),

    has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—
    b.
    Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

    tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

    Ter. Phorm. 2, 3, 74:

    sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

    Cic. Phil. 2, 31, 77:

    jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

    id. Quint. 6, 25:

    si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

    id. Fam. 15, 10, 2.—
    3.
    Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).
    (α).
    Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

    es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

    do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

    ab Andria est ancilla haec,

    Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

    erat enim ab isto Aristotele,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

    makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —
    (β).
    Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

    (judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    Cic. Clu. 32, 88.—
    (γ).
    Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

    (creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

    Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

    duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

    id. Or. 63, 212:

    etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

    id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —
    4.
    Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

    horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

    i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

    nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

    Tib. 3, 5, 32:

    fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

    Verg. A. 2, 325:

    certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

    Ov. H. 16, (17), 192.—
    5.
    Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

    quid tibi vis dicam, nisi quod est?

    Plaut. Ep. 1, 1, 17:

    sunt ista, Laeli,

    Cic. Lael. 2, 6:

    ista esse credere,

    id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

    est ut dicis, inquam,

    id. Fin. 3, 5, 19:

    sit quidem ut sex milia seminum intereant,

    Col. 3, 3, 13:

    esto: ipse nihil est, nihil potest,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

    verum esto,

    id. Fin. 2, 23, 75:

    esto,

    Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,
    b.
    The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.
    (α).
    Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

    sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

    Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

    si est, ut dicat velle se, Redde,

    id. Hec. 4, 1, 43:

    si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

    id. Phorm. 2, 1, 40:

    est, ut id maxime deceat,

    Cic. Or. 59, 199:

    quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

    id. Cael. 20, 48:

    non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

    id. Div 1, 56, 128:

    non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

    Lucr. 5, 979:

    futurum esse ut omnes pellerentur,

    Caes. B. G. 1, 31:

    non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

    Hor. Ep. 1, 12, 2:

    est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

    id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

    numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

    Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

    magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

    Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

    quid erat cur Milo optaret,

    id. ib. 13, 34:

    neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

    Plin. 18, 1, 1, § 3. —
    (β).
    Est ubi, sometime or another, sometimes:

    erit, ubi te ulciscar, si vivo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 26:

    est, ubi id isto modo valeat,

    Cic. Tusc. 5, 8, 23.—
    (γ).
    Est cum, sometimes:

    est cum non est satius, si, etc.,

    Auct. Her. 4, 26, 36.—
    (δ).
    Est quod, there is reason to, I have occasion:

    est quod visam domum,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

    I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

    est quod referam ad consilium: sin, etc.,

    Liv. 30, 31, 9:

    quod timeas non est,

    Ov. H. 19, 159:

    nil est illic quod moremur diutius,

    Ter. Heaut. 4, 7, 6:

    non est quod multa loquamur,

    Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

    non est cur eorum spes infragatur,

    Cic. Or. 2, 6:

    nihil est cur,

    id. Fam. 6, 20, 1.—
    (ε).
    Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

    est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

    Hor. Ep. 1, 1, 32:

    Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

    Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

    neque est te fallere quicquam,

    Verg. G. 4, 447:

    unde Plus haurire est,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    est Gaudia prodentem vultum celare,

    id. ib. 2, 5, 103:

    quod versu dicere non est,

    id. ib. 1, 5, 87:

    quod tangere non est,

    Ov. M. 3, 478:

    quae verbo objecta, verbo negare sit,

    Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

    ut conjectare erat intentione vultus,

    Tac. A. 16, 34:

    est videre argentea vasa,

    id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

    ne tibi sit frigida saxa adire,

    Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

    tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

    Verg. E. 10, 46:

    fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

    Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—
    (ζ).
    In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

    cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

    Liv. 2, 17, 5:

    si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

    id. 28, 22, 8:

    jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

    id. 8, 27, 3:

    cum res non in eo essent ut, etc.,

    id. 33, 41, 9:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

    id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

    cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

    Hyg. Fab. 261. —
    6.
    Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

    ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

    Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

    nam numero mi in mentem fuit,

    id. Am. 1, 1, 26:

    ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

    Cic. Quint. 5, 22:

    portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

    id. Imp. Pomp. 12, 33:

    ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

    id. Att. 15, 4, 2:

    qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

    id. Fam. 8, 8, 8:

    quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

    Liv. 2, 14, 4:

    nec prius militibus in conspectum fuisse,

    Suet. Aug. 16:

    esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

    Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

    in eorum potestatem portum futurum,

    id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—
    7.
    Of time, to pass, elapse (rare but class.):

    diem scito nullum esse, quo, etc.,

    Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.
    II.
    As a copula, to be any thing or in any manner.
    A.
    In gen.
    1.
    With an adj., subst., or pron.:

    et praeclara res est et sumus otiosi,

    Cic. Lael. 5, 17:

    quod in homine multo est evidentius,

    id. ib. 8, 27:

    sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

    id. ib. 4, 15:

    non sum ita hebes, ut istud dicam,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

    id. Lael. 7, 24:

    consul autem esse qui potui? etc.,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    nos numerus sumus et fruges consumere nati,

    are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

    pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

    Liv. 45, 49:

    nobile erit Romae pascua vestra forum,

    Prop. 4 (5), 9, 20:

    sanguis erant lacrimae,

    Luc. 9, 811:

    ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

    Plaut. Stich. 5, 4, 49:

    tuos sum,

    id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

    is enim fueram, cui, etc.,

    id. ib. 1, 4, 7.—
    2.
    Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

    sic, inquit, est,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    est, inquit, ut dicis,

    id. ib. 1, 40, 63:

    quod ita cum sit,

    id. ib. 1, 45, 69:

    quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

    id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

    nec vero habere virtutem satis est,

    id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

    dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

    apud matrem recte est,

    Cic. Att. 1, 7:

    cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

    id. Deiot. 7, 19:

    omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    dicta impune erant,

    Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

    quod in maritimis facillime sum,

    Cic. Fam. 2, 16, 2:

    locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

    id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—
    B.
    In partic.
    1.
    With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

    in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

    Nep. Att. 6, 1:

    qui ejusdem civitatis fuit,

    id. Them. 9, 1:

    qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

    Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

    si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

    id. 7, 30, 9 sq. —
    2.
    With gen. or abl. denoting quality.
    (α).
    With gen.:

    nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

    Cic. Sest. 16, 36:

    disputatio non mediocris contentionis est,

    id. de Or. 1, 60, 257:

    magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

    id. Or. 21, 70:

    (virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

    id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

    Sall. J. 95, 3:

    summi ut sint laboris,

    Caes. B. G. 4, 2:

    civitas magnae auctoritatis,

    id. ib. 5, 54:

    refer, Cujus fortunae (sit),

    Hor. Ep. 1, 7, 54:

    se nullius momenti apud exercitum futurum,

    Nep. Alcib. 8, 4:

    qui ejusdem aetatis fuit,

    id. ib. 11, 1:

    invicti ad laborem corporis erat,

    Liv. 9, 16:

    nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

    id. 21, 60:

    somni brevissimi erat,

    Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

    classis centum navium,

    Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

    annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

    Suet. Caes. 40.—
    (β).
    With abl.:

    bono animo es,

    Ter. Eun. 1, 2, 4:

    jam aetate ea sum, ut, etc.,

    id. Hec. 5, 1, 11:

    bellum varia victoria fuit,

    Sall. J. 5, 1:

    L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

    id. C. 5, 1:

    Sulla animo ingenti,

    id. J. 95, 3:

    esse magna gratia,

    Caes. B. G. 1, 8:

    tenuissima valetudine esse,

    id. ib. 5, 40:

    si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    mira sum alacritate ad litigandum,

    id. Att. 2, 7, 2:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    ut bono essent animo,

    id. Rep. 1, 17, 29:

    ut uxores eodem jure sint quo viri,

    id. ib. 1, 43, 67:

    qui capite et superciliis semper est rasis,

    id. Rosc. Com. 7, 20:

    abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

    Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —
    3.
    With gen. or abl. of price or value.
    (α).
    With gen.:

    pluris est oculatus testis quam auriti decem,

    Plaut. Truc. 2, 6, 8:

    videtur esse quantivis pretii,

    Ter. And. 5, 2, 15:

    a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

    id. Ad. 5, 9, 20:

    si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

    id. Rosc. Com. 12, 33:

    ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

    id. Par. 6, 2, 48:

    magni erunt mihi tuae litterae,

    id. Fam. 15, 15, 4:

    parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

    id. Off. 1, 22, 76:

    an emat denario quod sit mille denarium,

    id. ib. 3, 23, 92:

    parvi pretii est quod nihili est,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

    neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

    Sall. J. 85, 39:

    erat (agellus) centum milium nummum,

    Plin. Ep. 6, 3, 1. —
    (β).
    With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—
    4.
    With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.
    (α).
    In gen.:

    audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

    who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

    ea ut civitatis Rhodiorum essent,

    Liv. 37, 55, 5:

    teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

    Cic. Rep. 1, 2, 3:

    quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

    id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

    sapientis est consilium explicare suum, etc.,

    id. ib. 2, 81, 333:

    temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

    id. Sen. 6, 20:

    est adulescentis majores natu vereri,

    id. Off. 1, 34, 122:

    Aemilius, cujus tum fasces erant,

    Liv. 8, 12, 13:

    tota tribuniciae potestatis erat,

    id. 3, 48:

    alterius morientis prope totus exercitus fuit,

    id. 22, 50:

    jam me Pompeii totum esse scis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    hominum, non causarum, toti erant,

    Liv. 3, 36:

    plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

    were devoted to, favored, id. 23, 14:

    Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

    id. 38, 3:

    Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

    id. 42, 29:

    est miserorum ut malevolentes sint,

    Plaut. Capt. 3, 4, 51:

    quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

    Cic. de Or. 2, 20, 86:

    negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

    id. Fam. 5, 16, 5:

    est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

    est tuum, Cato, videre quid agatur,

    Cic. Mur. 38, 83:

    fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

    id. Att. 12, 28, 2.—
    (β).
    Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

    quae res evertendae rei publicae solerent esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

    Sall. C. 6, 7:

    qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

    Liv. 3, 31, 7:

    ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

    id. 27, 9, 12:

    nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

    id. 38, 51, 8:

    frustrationem eam legis tollendae esse,

    id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—
    5.
    With dat. of the end, object, purpose, etc.:

    vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48:

    etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

    Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

    ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

    Liv. 2, 9:

    magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

    id. 4, 21, 5:

    cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

    id. 31, 13:

    iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

    Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

    tu nec solvendo eras,

    Cic. Phil. 2, 2, 4:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—
    6.
    With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.
    (α).
    Without second dat. of pers.:

    auxilio is fuit,

    Plaut. Am. prol. 94:

    magis curae'st,

    id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

    cui bono fuerit,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

    Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

    tamen ero frugi bonae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 51:

    magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

    Cic. Sen. 21, 78:

    multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

    Cic. Rosc. Com. 4, 11:

    haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

    Liv. 4, 13:

    cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

    Quint. 7, 1, 2.—
    (β).
    With second dat. of pers.:

    obsecro vos ego mi auxilio sitis,

    Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

    ne quid Captioni mihi sit,

    id. ib. 3, 3, 19:

    mihi cordi est,

    id. Cist. 1, 1, 110:

    ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

    id. As. 3, 2, 25:

    metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

    id. Mil. 2, 6, 12:

    nec Salus nobis saluti jam esse potest,

    id. Most. 2, 1, 4:

    bono usui estis nulli,

    id. Curc. 4, 2, 15:

    quae sint nobis morbo mortique,

    Lucr. 6, 1095:

    quo magis quae agis curae sunt mihi,

    Ter. Ad. 4, 5, 46:

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

    Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

    accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

    Liv. 35, 23, 1:

    sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

    id. 4, 7, 6:

    si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

    Plin. Ep. 6, 8, 9:

    quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

    id. Pan. 25, 3:

    quantae sit mihi curae,

    id. Ep. 6, 8, 2:

    si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

    Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

    nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

    Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—
    7.
    Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato, R. R. 125:

    completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101:

    valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—
    8.
    Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

    sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

    Cic. Brut. 46, 172:

    quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

    id. Lael. 26, 97:

    meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    si Epicurum, id est si Democritum probarem,

    id. ib. 1, 2, 6:

    ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

    id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

    cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

    id. 8, 3, 89.—
    9.
    Poet., with Greek inf. pleonastically:

    esse dederat monumentum,

    Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).
    2.
    sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.
    3.
    sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sum

  • 120 Superbus

    sŭperbus, a, um, adj. [super; cf. Gr. huperbios].
    I.
    In a bad sense, that thinks himself above others, haughty, proud, arrogant, insolent, discourteous, uncivil, rude, supercilious, domineering (cf.: arrogans, insolens, fastidiosus, vanus, elatus): reges odisse superbos, Poët. ap. Cic. Att. 6, 3, 7:

    reges,

    Lucr. 5, 1222:

    domini,

    id. 2, 1091; Verg. A. 12, 236:

    juvenis,

    id. ib. 3, 326; 10, [p. 1805] 514:

    victor,

    id. G. 3, 226:

    non decet superbum esse hominem servom,

    Plaut. As. 2, 4, 64:

    freti virtute et viribus superbi,

    id. Am. 1, 1, 58:

    superbum se praebuit in fortunā,

    Cic. Att. 8, 4, 1:

    vide ne superbi (animi) sit aspernari ejusdem liberalitatem,

    id. Fam. 4, 9, 4:

    atque meo nunc Superbus incedis malo,

    Hor. Epod. 15, 18:

    licet superbus ambules pecuniā,

    id. ib. 4, 5:

    opibus superbi,

    Verg. A. 5, 268:

    utrum superbiorem te pecunia facit, an quod te imperator consulit,

    Cic. Fam. 7, 13, 1:

    laudato pavone superbior,

    Ov. M. 13, 802:

    homines superbissimi,

    Sall. J. 31, 12;

    Auct. B. Afr. 57, 6: eum, qui de suā unius sententiā omnia gerat, superbum judico magis quam sapientem,

    Liv. 44, 22, 11:

    non respondere vereor, ne superbum sit,

    id. 42, 40, 2.—In a pun on the literal meaning of super: Merc. Faciam ego te superbum, nisi hinc abis. So. Quonam modo? Merc. Auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, I will make you, i. e. one who rides or is carried, rather than walks, Plaut. Am. 1, 1, 201.—
    b.
    Transf., of things concr. or abstr.:

    aures,

    Liv. 34, 5, 13:

    oculi,

    Ov. M. 6, 169:

    arces,

    Hor. Epod. 7, 5:

    postisque superbos Unguit amaracino,

    Lucr. 4, 1179:

    sceptra,

    id. 5, 1137:

    voces,

    id. 5, 1173:

    dens,

    delicate, fastidious, squeamish, Hor. S. 2, 6, 87:

    corpus,

    id. ib. 2, 2, 109:

    inguen,

    id. Epod. 8, 19:

    manus,

    Sen. Med. 205:

    vultus,

    id. Herc. Fur. 721:

    non est inhumana virtus neque immanis neque superba,

    Cic. Lael. 14, 50:

    victoria, quae naturā insolens et superba est,

    id. Marcell. 3, 9:

    pax,

    Liv. 9, 12, 1:

    jura,

    id. 31, 29, 9; cf.:

    superbissima lex,

    id. 4, 4, 10:

    mutatio vestis,

    id. 9, 18, 4:

    vita,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 48:

    aures quarum est judicium superbissimum,

    i. e. very severe, utterly impartial, Cic. Or. 44, 150:

    scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, superba responsa,

    uncivil, arrogant, id. Vatin. 3, 8:

    cujus tu superbissima decreta et preces repudiasti,

    id. Pis. 27, 64:

    ipsum dicendi genus nihil superbum, nihil elatum saltem ac sublime desideret,

    Quint. 6, 2, 19; cf. id. 11, 1, 37.—With foll. inf., Sil. 3, 374; 12, 433; 14, 646.— Neutr. absol.:

    reliqua multo major multitudo neque excluderetur suffragiis, ne superbum esset, nec valeret nimis, ne esset periculosum,

    Cic. Rep. 2, 22, 39:

    superba loqui,

    Prop. 1, 10, 22.—Superbum est, with a subject-clause, Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45; Ov. M. 13, 17.—
    B.
    Sŭperbus, i, m., surname of the younger Tarquin, the last king of Rome, Cic. Rep. 2, 15, 28; id. Tusc. 1, 16, 38; Liv. 1, 49, 1; Ov. F. 2, 718 al.; cf. Cic. Rep. 1, 37, 58.—
    II.
    In a good sense, proud, superior, excellent, distinguished; splendid, magnificent, superb ( poet. and in post-Aug. prose):

    quae (virtus) inter hanc fortunam et illam superba incedit cum magno utriusque contemptu,

    Sen. Ep. 76, 21:

    populum late regem belloque superbum,

    Verg. A. 1, 21:

    animae virtute et factis,

    Sil. 10, 573:

    triumphus,

    Hor. C. 1, 35, 3; 1, 37, 31:

    merum,

    id. ib. 2, 14, 27; cf.:

    limina civium potentiorum,

    id. Epod. 2, 7:

    postes,

    id. C. 4, 15, 7:

    Tibur,

    Verg. A. 7, 630:

    Phoebe superbe lyrā,

    Tib. 4, 2, 22:

    sedes Dolopum,

    Verg. A. 2, 785; Cat. 64, 85:

    domus,

    Sen. Herc. Oet. 509:

    dapes,

    Mart. 3, 45, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Superba pira, an excellent kind of pear, perh. the muscatel, Col. 5, 10, 18; Plin. 15, 15, 16, § 54; cf. superbia, II. B.—
    2.
    Olivae, of a very large and plump kind, Plin. 15, 3, 4, § 17.—
    3.
    Herba = chamaemeli, App. Herb. 23.—Hence, adv. (acc. to I.), haughtily, proudly, superciliously.
    (α).
    Form sŭ-perbē, Plaut. Merc. 5, 4, 38; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 22; Lucr. 5, 1224:

    imperare,

    Caes. B. G. 1, 31 (with crudeliter); Liv. 2, 45, 6 (with insolenter); 37, 10, 2 (with contemptim); 24, 25, 8 (opp. humiliter); 9, 14;

    10, 10: Rhodii, superbe commemoratis meritis suis, etc.,

    id. 44, 14, 8.—
    (β).
    Form sŭperbĭter (anteclass.), Naev. and Afran. ap. Non. 515, 10 sq.; 516, 1; Enn. ap. Prisc. p. 1010 P. (Enn. p. 180, 40 Vahl.).—
    b.
    Comp.:

    superbius,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

    preces alicujus superbius accipere,

    Tac. A. 2, 37.—
    c.
    Sup.:

    superbissime,

    Cic. Pis. 27, 64.

    Lewis & Short latin dictionary > Superbus

См. также в других словарях:

  • All You Good Good People EP — Infobox Single Name = All You Good Good People EP Artist = Embrace from Album = The Good Will Out Released = October 27, 1997 Format = 7 , CD Recorded = ? Genre = Alternative Length = 6:06 Label = Hut Records Last single = One Big Family EP… …   Wikipedia

  • A Change Would Do You Good — Infobox Single Name = A Change Would Do You Good Artist = Sheryl Crow from Album = Sheryl Crow B side = Released =July 1997 Format = Recorded = Genre = Rock Length = 3:50 Label = A M Records Writer = Sheryl Crow J. Trott B. MacLeod Producer =… …   Wikipedia

  • All You Good Good People — Infobox Single Name = All You Good Good People Artist = Embrace from Album = The Good Will Out Released = February 17, 1997 Format = 7 , CD Recorded = ? Genre = Alternative Length = 6:06 Label = Fierce Panda This single = All you Good Good People …   Wikipedia

  • Thank You Good Night Sold Out — Infobox Album | Name = Thank You Good Night Sold Out Type = Live Album Artist = The Dears Released = 26 October, 2004 Recorded = Genre = indie rock Length = 68:37 Label = MapleMusic Recordings Producer = Reviews = * Allmusic Rating|3.5|5… …   Wikipedia

  • I Love You! Good Morning! — Infobox Album Name = I Love You! Good Morning! Type = Album Artist = Rocktopus Released = 2002 Recorded = Genre = Rock Length = Label = Producer = Reviews = Last album = This album = I Love You! Good Morning! (2002) Next album = Something Fierce… …   Wikipedia

  • Good As I Been To You — Album par Bob Dylan Sortie 3 novembre 1992 Enregistrement été 1992 Durée 55:31 Genre(s) folk Producteur(s) …   Wikipédia en Français

  • Good as i been to you — Album par Bob Dylan Sortie 3 novembre 1992 Enregistrement été 1992 Durée 55:31 Genre(s) folk Producteur(s) …   Wikipédia en Français

  • Good Evening, Europe! — is a national final song for the Eurovision Song Contest. It was performed by musical theatre singer Birgitte Einarsen in the Norwegian Melodi Grand Prix 2003, where it ended third, placing after Jostein Hasselgård and Alfie. It has since become… …   Wikipedia

  • good for someone — good for/on/someone phrase used for saying that you are happy about something good that someone has done or that has happened to them You want to join the army do you? Good for you. Thesaurus: ways of expressing happiness and pleasuresynonym …   Useful english dictionary

  • good on someone — good for/on/someone phrase used for saying that you are happy about something good that someone has done or that has happened to them You want to join the army do you? Good for you. Thesaurus: ways of expressing happiness and pleasuresynonym …   Useful english dictionary

  • Good Times, Bad Times — Good Times Bad Times Good Times Bad Times Single par Led Zeppelin extrait de l’album Led Zeppelin Face A Good Times Bad Times Face B Communication Breakdown Sortie …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»