Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

certātiō

  • 1 certatio

    certātĭo, ōnis, f. [2. certo], a contending, striving, a combat, strife, contest, etc. (in good prose, most freq. in Cic.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    jam ludi publici sint corporum certatione, cursu, etc.,

    Cic. Leg. 2, 15, 38; cf. id. ib. 2, 9, 22; Ter. Ad. 2, 2, 4:

    certationes xysticorum,

    Suet. Aug. 45.—
    B.
    Esp., a military contest, a fight (very rare), Sisenn. ap. Non. p. 196, 1.—
    II.
    Trop.: Medea nequaquam istuc istac ibit: magna inest certatio, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 25, 65 (Trag. Rel. v. 304 Vahl.):

    relinquitur non mihi cum Torquato sed virtuti cum voluptate certatio,

    Cic. Fin. 2, 14, 44:

    haec inter eos (amicos) fit honesta certatio,

    id. Lael. 9, 32:

    ingenia exercere certationibus,

    Vitr. 2, 1, 3.—Of a judicial contest:

    haec est iniqua certatio,

    Cic. Quint. 22, 73:

    non par,

    id. ib. 21, 68; hence: per populum multae poenae certatio esto, Lex ap. Cic. Leg. 3, 3, 6; Liv. 25, 4, 8.—So in the lang. of political life:

    certatio multae,

    a public discussion concerning a punishment to be inflicted, Cic. Leg. 3, 3, 6; Liv. 25, 4, 8 (cf. id. 25, 3, 13).

    Lewis & Short latin dictionary > certatio

  • 2 certātiō

        certātiō ōnis, f    [2 certo], a competition, contest, strife, rivalry: inter eos honesta, honorable rivalry: iniqua, unfair. — A dispute, discussion: relinquitur virtuti cum voluptate certatio: omissā multae certatione, the demand of a fine, L.
    * * *
    striving; contest; struggling for superiority/mastery; (fight/sports/legal)

    Latin-English dictionary > certātiō

  • 3 praecertatio

    prae-certātĭo, a false read. for par certatio, Auct. Her. 4, 30, 41.

    Lewis & Short latin dictionary > praecertatio

  • 4 equitō

        equitō āvī, ātus, āre    [eques], to ride, be a horseman, practise riding: in exercitu: uti mos gentis est, S.: Exiguis campis, range, H.: illa (certatio) quā tu contra Alfenum equitabas, manœuvred.—Poet., of the wind, to ride, career, H.
    * * *
    equitare, equitavi, equitatus V

    Latin-English dictionary > equitō

  • 5 honestus

        honestus adj. with comp. and sup.    [honos], regarded with honor, respected, honored, of high birth, distinguished, honorable, respectable, noble: is mihi videtur, etc.: imago, L.: cum honesto aliquo homine: loco natus honesto, of good family, Cs.: eques in primis, eminent: milites honestissimi sui generis, Cs.: quia deus auctor culpae honestior erat, L.: dies honestissimus nobis: omnium honestarum rerum egens, befitting his rank, S.—As subst m.: turpis honesto (confusus), H.— Noble, fine, handsome, beautiful: facies, T.: formā praeter ceteras, T.: caput, V.—Fig., deserving honor, honorable, respectable, creditable, worthy, decent, proper, becoming: ut (civium vita) virtute honesta sit: postulatio: praescriptio, Cs.: certatio: homines honestissimi: censor, conscientious, H.: soror, chaste, H.: mors, Ta.: honestius est laborare, quam, etc.: neque quicquam nisi honestum postulare: feminis lugere honestum est, Ta.: mores honestos tradere, Iu.
    * * *
    honesta -um, honestior -or -us, honestissimus -a -um ADJ
    distinguished, reputable, respected, honorable, upright, honest; worthy

    Latin-English dictionary > honestus

  • 6 inīquē

        inīquē adv. with comp. and sup.    [iniquus], unequally: Quam inique comparatum est, T.: iniquius Certatio comparata, more unequally matched, T.: iniquissime comparatum est.—Fig., unfairly, unjustly: damnati: occidere, L.: pacisci: locum immeritum causari, H.

    Latin-English dictionary > inīquē

  • 7 istāc

        istāc adv.    [ abl f. of istic, sc. viā], there, that way: Abi istac, T.—Fig., in that way, in such wise: Nequaquam istuc istac ibit; magna inest certatio, Enn. ap. C.
    * * *
    there, that way; in that way, in such a way

    Latin-English dictionary > istāc

  • 8 equito

    ĕquĭto, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [eques], to ride.
    I.
    Neutr.
    A.
    In gen. (class.):

    cum in illo nostro exercitu equitaret,

    Cic. Deiot. 10; Sall. J. 6, 1; Suet. Caes. 57; Hor. C. 2, 9, 24 al.:

    in equo,

    Dig. 9, 2, 57; cf.:

    in equuleis,

    Cic. Verr. 2, 4, 20; v. Equuleus, II. A.; and:

    in arundine longa,

    Hor. S. 2, 3, 248.—
    B.
    In partic. (acc. to eques, II. A.): EQVITARE antiqui dicebant equum publicum merere, Paul. ex Fest. 81, 15 Müll.—
    C.
    Transf.
    1.
    To skirmish, manœuvre:

    illa (certatio) qua tu contra Alfenum equitabas,

    Cic. Quint. 22, 73.—
    2.
    Of the horse, to go, Lucil. ap. Gell. 18, 5, 10, and ap. Non. 107, 1.—
    3.
    Of the wind, like hippeuein, to blow violently:

    Eurus per undas,

    Hor. C. 4, 4, 44: per caelum, Poët. ap. Censor. Fr. 14, § 9.—
    4.
    In mal. part., Juv. 6, 311.—
    II.
    Act., to ride through (post-Aug.).—In pass.:

    flumen equitatur,

    Flor. 3, 4, 5:

    equitataque Culmina Taÿgeti,

    Claud. Bell. Get. 192:

    fluxis equitata Bactra Parthis,

    Sid. Carm. 23, 249.

    Lewis & Short latin dictionary > equito

  • 9 honestiores

    hŏnestus, a um, adj. [honos, honor, qs. furnished or clothed with honor], full of honor, honorable.
    I.
    Regarded with honor, enjoying respect or consideration, honored, distinguished, honorable, respectable, noble, = honoratus:

    qui me honore honestiorem fecit,

    Plaut. Capt. 2, 3, 32: cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem;

    qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur, etc.,

    Cic. Brut. 81, 281:

    satis honestam honoratamque imaginem fore,

    Liv. 36, 40, 9: magnus atque honestus, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 4; cf.:

    salvi et honesti,

    id. ib. 11, 2, 2:

    honestus homo et nobilis,

    Cic. Mur. 36, 75:

    cum honesto aliquo homine,

    id. Fam. 16, 9, 4:

    amplae et honestae familiae,

    illustrious and honorable families, id. Mur. 7, 15; cf.: homines honestis parentibus ac majoribus nati, id. Fragm. ap. Quint. 11, 1, 85:

    bonis parentibus atque honesto loco natus,

    id. Tusc. 5, 20, 58:

    cum Sabinas honesto ortas loco virgines rapi jussit,

    id. Rep. 2, 7:

    loco natus honesto,

    Caes. B. G. 5, 45, 2:

    Polla, Nursiae honesto genere orta,

    Suet. Vesp. 1:

    equite Romano in primis honesto et ornato,

    distinguished, eminent, Cic. Fam. 13, 14, 1; 13, 31, 1:

    eques Romanus,

    id. ib. 13, 62; cf.:

    erant complures honesti adulescentes, senatorum filii et ordinis equestris,

    Caes. B. C. 1, 51, 3:

    publicani, homines honestissimi atque ornatissimi,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 17:

    homo honestissimus,

    Caes. B. G. 1, 53, 6:

    milites honestissimi sui generis,

    id. B. C. 1, 20, 1:

    virginis honestae vaticinatione,

    Suet. Galb. 9 et saep.:

    quia deus auctor culpae honestior erat,

    Liv. 1, 4, 2:

    tam grave, tam firmum, tam honestum municipium,

    Cic. Fam. 13, 4, 2:

    honestissimus conventus,

    Quint. 1, 2, 9:

    ut honestiore judicio conflictere?

    more honorable, Cic. Quint. 13, 44:

    dies honestissimus nobis,

    id. Fam. 1, 2, 2:

    atque erit illa mihi mortis honesta dies,

    Prop. 3 (4), 21, 34:

    honesta paupertas,

    Vell. 129, 3:

    omnium honestarum rerum egens,

    not able to live suitably to his rank, Sall. J. 14, 17: honestis manibus omnia laetius proveniunt, i. e. of generals (cf. shortly before:

    ipsorum tunc manibus imperatorum colebantur agri),

    Plin. 18, 3, 4, § 19.—As substt.
    1.
    hŏnestĭōres, um, m., men of noble birth:

    qui hominem castraverit... sive is servus sive liber sit, capite punitur: honestiores publicatis bonis in insulam deportantur,

    Paul. Sent. 5, 23, 13; 1, 21, 4 sq.;

    opp. humiliores,

    id. ib. 5, 25, 1 sq.; Mos. et Rom. Leg. Coll. 1, 2, 2; 8, 4, 2.—
    2.
    hŏnestum, i, n., honorable conduct, morality, virtue:

    nec honesto quicquam honestius,

    Cic. Fin. 4, 7, 25:

    rigidi servator honesti (Cato),

    Luc. 2, 389.
    II. A.
    In gen.:

    ut (civium vita) opibus firma, copiis locuples, gloria ampla, virtute honesta sit,

    Cic. Att. 8, 11, 1:

    in convivio moderato atque honesto,

    id. Mur. 6, 13:

    aequa et honesta postulatio,

    id. Rosc. Am. 2, 7:

    honestum ac probabile nomen,

    id. Caecin. 25, 71; cf.:

    ut honesta praescriptione rem turpissimam tegerent,

    Caes. B. C. 3, 32, 4:

    causas abeundi quaerat honestas,

    Lucr. 4, 1181:

    certatio,

    Cic. Lael. 9, 32:

    honestam rem actionemve aut non suscipere aut, etc.,

    id. ib. 13, 47:

    res, causa (opp. turpis),

    Auct. Her. 1, 3, 5; cf.:

    honesta res dividitur in rectum et laudabile,

    id. 3, 2, 3:

    hominum honestissimorum testimoniis non credere,

    Cic. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 6, 16:

    homines honestissimi,

    id. ib. 17, 49:

    quod omnium sit votum parentum, ut honestiores quam sint ipsi, liberos habeant,

    Quint. 1, 1, 82:

    soror,

    virtuous, chaste, Hor. S. 2, 3, 58:

    vita honestissima,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48; so in sup.:

    labor,

    Quint. 12, 7, 10:

    praecepta,

    id. 12, 2, 27:

    testimonia,

    id. 5, 11, 37:

    vitae instituta sic distant, ut Cretes et Aetoli latrocinari honestum putent,

    Cic. Rep. 3, 9:

    honestum quibusdam rapto vivere,

    Quint. 3, 7, 24:

    honestius est de amicorum pecunia laborare quam de sua,

    Cic. Fam. 13, 14, 2:

    ut neque rectum neque honestum sit, nec fieri possit, ut, etc.,

    id. Lael. 21, 76:

    honestum et rectum,

    id. ib. 22, 82:

    honestum id intellegimus, quod tale est, ut, detracta omni utilitate, sine ullis praemiis fructibusve per se ipsum possit jure laudari,

    id. Fin. 2, 14, 45; cf. id. Inv. 2, 53, 159; id. Leg. 1, 18, 48:

    si maritus uxorem suam in adulterio deprehensam occidit... non inique aliquid ejus honestissimo calori permittitur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 4, 10, 1: mores honestos tradere,

    Juv. 6, 239.—As subst.: hŏnestum, i, n., honesty, integrity, virtue (cf.:

    honor, virtus, etc.): quandoquidem honestum aut ipsa virtus est aut res gesta virtute,

    id. Fin. 5, 23, 66; cf.:

    sive honestum solum bonum est, ut Stoicis placet, sive quod honestum est, id ita summum bonum est, ut, etc.,

    id. Off. 3, 3, 13; 1, 4, 14:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. ib. 1, 5, 14:

    omnis honesti justique disciplina,

    Quint. 12, 2, 1:

    honesti praesens imago,

    id. 12, 1, 28:

    quo (honesto) detracto quid poterit beatum intellegi?

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    de honesto ac bono,

    Quint. 2, 2, 5:

    honesta ac turpia,

    Cic. Leg. 1, 16, 44; 1, 17, 46:

    honestis similia sunt quaedam non honesta,

    id. Ac. 2, 16, 50:

    in eodem pectore nullum est honestorum turpiumque consortium,

    Quint. 12, 1, 4:

    de honestis, justis, utilibus quaestiones,

    id. 3, 6, 41.—Prov.:

    honesta mors turpi vita potior,

    Tac. Agr. 33:

    imponit finem sapiens et rebus honestis,

    Juv. 6, 444:

    honestus rumor alterum est patrimonium,

    Pub. Syr. 217 Rib.—
    B.
    In partic., of personal appearance, noble, fine, handsome, beautiful (mostly poet.):

    ille erat honesta facie et liberali,

    Ter. Eun. 4, 4, 15; 2, 1, 24; cf.: ita me di ament, honestus est. id. ib. 3, 2, 21:

    erat forma praeter ceteras honesta,

    id. And. 1, 1, 96:

    facies,

    Suet. Tib. 68:

    caput,

    Verg. A. 10, 133; id. G. 2, 392:

    asini,

    Varr. R. R. 2, 6, 2:

    (equi),

    Verg. G. 3, 81:

    ager honestior,

    Varr. R. R. 1, 4, 2:

    tunc ora rigantur honestis Imbribus (i. e. lacrimis),

    Stat. Th. 2, 234.—As subst.: hŏnestum, i, n., beauty:

    nec, si quid honesti est, jactat habetque palam, quaerit, quo turpia celet, = si quid pulchri habent,

    Hor. S. 1, 2, 84.—Hence, adv.: hŏ-nestē.
    1.
    (Acc. to I.) Honorably, nobly (very rare):

    honeste natus,

    of noble birth, Suet. Aug. 43.—Far more freq. and class.,
    2.
    (Acc. to II.) Decently, becomingly, properly, creditably, virtuously:

    neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

    Plaut. Merc. 2, 3, 69; id. Rud. 2, 3, 77:

    sic volo Te ferre (aquam) honeste, ut ego fero,

    id. ib. 2, 5, 7:

    unde Mundior exiret vix libertinus honeste,

    Hor. S. 2, 7, 12:

    ut videamur vestiti esse honeste,

    Varr. L. L. 8, § 31 Müll.:

    (Lucretia) tum quoque jam moriens, ne non procumbat honeste, Respicit,

    Ov. F. 2, 833:

    (Caesar) sinum ad ima crura deduxit, quo honestius caderet,

    Suet. Caes. 82; Lucil. ap. Non. 427, 26:

    valde se honeste gerunt,

    Cic. Att. 6, 1, 13:

    honestius hic, quam Q. Pompeius,

    id. Off. 3, 30, 109:

    quae in nostris rebus non satis honeste, in amicorum fiunt honestissime,

    id. Lael. 16, 57:

    aliquid recte honesteque dicere,

    id. Rep. 1, 2:

    beate et honeste vivere,

    id. ib. 4, 3:

    honeste vivere (opp. turpiter),

    Quint. 5, 10, 24:

    facere ac dicere (opp. turpiter),

    id. 11, 1, 14; 10, 5, 13:

    tam jejuna fames, cum possit honestius tremere, etc.,

    Juv. 5, 10. iste quidem veteres inter ponetur honeste, fairly, properly, Hor. Ep. 2, 1, 43:

    fastigium nunc honeste vergit in tectum inferioris porticus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > honestiores

  • 10 honestum

    hŏnestus, a um, adj. [honos, honor, qs. furnished or clothed with honor], full of honor, honorable.
    I.
    Regarded with honor, enjoying respect or consideration, honored, distinguished, honorable, respectable, noble, = honoratus:

    qui me honore honestiorem fecit,

    Plaut. Capt. 2, 3, 32: cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem;

    qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur, etc.,

    Cic. Brut. 81, 281:

    satis honestam honoratamque imaginem fore,

    Liv. 36, 40, 9: magnus atque honestus, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 4; cf.:

    salvi et honesti,

    id. ib. 11, 2, 2:

    honestus homo et nobilis,

    Cic. Mur. 36, 75:

    cum honesto aliquo homine,

    id. Fam. 16, 9, 4:

    amplae et honestae familiae,

    illustrious and honorable families, id. Mur. 7, 15; cf.: homines honestis parentibus ac majoribus nati, id. Fragm. ap. Quint. 11, 1, 85:

    bonis parentibus atque honesto loco natus,

    id. Tusc. 5, 20, 58:

    cum Sabinas honesto ortas loco virgines rapi jussit,

    id. Rep. 2, 7:

    loco natus honesto,

    Caes. B. G. 5, 45, 2:

    Polla, Nursiae honesto genere orta,

    Suet. Vesp. 1:

    equite Romano in primis honesto et ornato,

    distinguished, eminent, Cic. Fam. 13, 14, 1; 13, 31, 1:

    eques Romanus,

    id. ib. 13, 62; cf.:

    erant complures honesti adulescentes, senatorum filii et ordinis equestris,

    Caes. B. C. 1, 51, 3:

    publicani, homines honestissimi atque ornatissimi,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 17:

    homo honestissimus,

    Caes. B. G. 1, 53, 6:

    milites honestissimi sui generis,

    id. B. C. 1, 20, 1:

    virginis honestae vaticinatione,

    Suet. Galb. 9 et saep.:

    quia deus auctor culpae honestior erat,

    Liv. 1, 4, 2:

    tam grave, tam firmum, tam honestum municipium,

    Cic. Fam. 13, 4, 2:

    honestissimus conventus,

    Quint. 1, 2, 9:

    ut honestiore judicio conflictere?

    more honorable, Cic. Quint. 13, 44:

    dies honestissimus nobis,

    id. Fam. 1, 2, 2:

    atque erit illa mihi mortis honesta dies,

    Prop. 3 (4), 21, 34:

    honesta paupertas,

    Vell. 129, 3:

    omnium honestarum rerum egens,

    not able to live suitably to his rank, Sall. J. 14, 17: honestis manibus omnia laetius proveniunt, i. e. of generals (cf. shortly before:

    ipsorum tunc manibus imperatorum colebantur agri),

    Plin. 18, 3, 4, § 19.—As substt.
    1.
    hŏnestĭōres, um, m., men of noble birth:

    qui hominem castraverit... sive is servus sive liber sit, capite punitur: honestiores publicatis bonis in insulam deportantur,

    Paul. Sent. 5, 23, 13; 1, 21, 4 sq.;

    opp. humiliores,

    id. ib. 5, 25, 1 sq.; Mos. et Rom. Leg. Coll. 1, 2, 2; 8, 4, 2.—
    2.
    hŏnestum, i, n., honorable conduct, morality, virtue:

    nec honesto quicquam honestius,

    Cic. Fin. 4, 7, 25:

    rigidi servator honesti (Cato),

    Luc. 2, 389.
    II. A.
    In gen.:

    ut (civium vita) opibus firma, copiis locuples, gloria ampla, virtute honesta sit,

    Cic. Att. 8, 11, 1:

    in convivio moderato atque honesto,

    id. Mur. 6, 13:

    aequa et honesta postulatio,

    id. Rosc. Am. 2, 7:

    honestum ac probabile nomen,

    id. Caecin. 25, 71; cf.:

    ut honesta praescriptione rem turpissimam tegerent,

    Caes. B. C. 3, 32, 4:

    causas abeundi quaerat honestas,

    Lucr. 4, 1181:

    certatio,

    Cic. Lael. 9, 32:

    honestam rem actionemve aut non suscipere aut, etc.,

    id. ib. 13, 47:

    res, causa (opp. turpis),

    Auct. Her. 1, 3, 5; cf.:

    honesta res dividitur in rectum et laudabile,

    id. 3, 2, 3:

    hominum honestissimorum testimoniis non credere,

    Cic. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 6, 16:

    homines honestissimi,

    id. ib. 17, 49:

    quod omnium sit votum parentum, ut honestiores quam sint ipsi, liberos habeant,

    Quint. 1, 1, 82:

    soror,

    virtuous, chaste, Hor. S. 2, 3, 58:

    vita honestissima,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48; so in sup.:

    labor,

    Quint. 12, 7, 10:

    praecepta,

    id. 12, 2, 27:

    testimonia,

    id. 5, 11, 37:

    vitae instituta sic distant, ut Cretes et Aetoli latrocinari honestum putent,

    Cic. Rep. 3, 9:

    honestum quibusdam rapto vivere,

    Quint. 3, 7, 24:

    honestius est de amicorum pecunia laborare quam de sua,

    Cic. Fam. 13, 14, 2:

    ut neque rectum neque honestum sit, nec fieri possit, ut, etc.,

    id. Lael. 21, 76:

    honestum et rectum,

    id. ib. 22, 82:

    honestum id intellegimus, quod tale est, ut, detracta omni utilitate, sine ullis praemiis fructibusve per se ipsum possit jure laudari,

    id. Fin. 2, 14, 45; cf. id. Inv. 2, 53, 159; id. Leg. 1, 18, 48:

    si maritus uxorem suam in adulterio deprehensam occidit... non inique aliquid ejus honestissimo calori permittitur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 4, 10, 1: mores honestos tradere,

    Juv. 6, 239.—As subst.: hŏnestum, i, n., honesty, integrity, virtue (cf.:

    honor, virtus, etc.): quandoquidem honestum aut ipsa virtus est aut res gesta virtute,

    id. Fin. 5, 23, 66; cf.:

    sive honestum solum bonum est, ut Stoicis placet, sive quod honestum est, id ita summum bonum est, ut, etc.,

    id. Off. 3, 3, 13; 1, 4, 14:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. ib. 1, 5, 14:

    omnis honesti justique disciplina,

    Quint. 12, 2, 1:

    honesti praesens imago,

    id. 12, 1, 28:

    quo (honesto) detracto quid poterit beatum intellegi?

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    de honesto ac bono,

    Quint. 2, 2, 5:

    honesta ac turpia,

    Cic. Leg. 1, 16, 44; 1, 17, 46:

    honestis similia sunt quaedam non honesta,

    id. Ac. 2, 16, 50:

    in eodem pectore nullum est honestorum turpiumque consortium,

    Quint. 12, 1, 4:

    de honestis, justis, utilibus quaestiones,

    id. 3, 6, 41.—Prov.:

    honesta mors turpi vita potior,

    Tac. Agr. 33:

    imponit finem sapiens et rebus honestis,

    Juv. 6, 444:

    honestus rumor alterum est patrimonium,

    Pub. Syr. 217 Rib.—
    B.
    In partic., of personal appearance, noble, fine, handsome, beautiful (mostly poet.):

    ille erat honesta facie et liberali,

    Ter. Eun. 4, 4, 15; 2, 1, 24; cf.: ita me di ament, honestus est. id. ib. 3, 2, 21:

    erat forma praeter ceteras honesta,

    id. And. 1, 1, 96:

    facies,

    Suet. Tib. 68:

    caput,

    Verg. A. 10, 133; id. G. 2, 392:

    asini,

    Varr. R. R. 2, 6, 2:

    (equi),

    Verg. G. 3, 81:

    ager honestior,

    Varr. R. R. 1, 4, 2:

    tunc ora rigantur honestis Imbribus (i. e. lacrimis),

    Stat. Th. 2, 234.—As subst.: hŏnestum, i, n., beauty:

    nec, si quid honesti est, jactat habetque palam, quaerit, quo turpia celet, = si quid pulchri habent,

    Hor. S. 1, 2, 84.—Hence, adv.: hŏ-nestē.
    1.
    (Acc. to I.) Honorably, nobly (very rare):

    honeste natus,

    of noble birth, Suet. Aug. 43.—Far more freq. and class.,
    2.
    (Acc. to II.) Decently, becomingly, properly, creditably, virtuously:

    neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

    Plaut. Merc. 2, 3, 69; id. Rud. 2, 3, 77:

    sic volo Te ferre (aquam) honeste, ut ego fero,

    id. ib. 2, 5, 7:

    unde Mundior exiret vix libertinus honeste,

    Hor. S. 2, 7, 12:

    ut videamur vestiti esse honeste,

    Varr. L. L. 8, § 31 Müll.:

    (Lucretia) tum quoque jam moriens, ne non procumbat honeste, Respicit,

    Ov. F. 2, 833:

    (Caesar) sinum ad ima crura deduxit, quo honestius caderet,

    Suet. Caes. 82; Lucil. ap. Non. 427, 26:

    valde se honeste gerunt,

    Cic. Att. 6, 1, 13:

    honestius hic, quam Q. Pompeius,

    id. Off. 3, 30, 109:

    quae in nostris rebus non satis honeste, in amicorum fiunt honestissime,

    id. Lael. 16, 57:

    aliquid recte honesteque dicere,

    id. Rep. 1, 2:

    beate et honeste vivere,

    id. ib. 4, 3:

    honeste vivere (opp. turpiter),

    Quint. 5, 10, 24:

    facere ac dicere (opp. turpiter),

    id. 11, 1, 14; 10, 5, 13:

    tam jejuna fames, cum possit honestius tremere, etc.,

    Juv. 5, 10. iste quidem veteres inter ponetur honeste, fairly, properly, Hor. Ep. 2, 1, 43:

    fastigium nunc honeste vergit in tectum inferioris porticus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > honestum

  • 11 honestus

    hŏnestus, a um, adj. [honos, honor, qs. furnished or clothed with honor], full of honor, honorable.
    I.
    Regarded with honor, enjoying respect or consideration, honored, distinguished, honorable, respectable, noble, = honoratus:

    qui me honore honestiorem fecit,

    Plaut. Capt. 2, 3, 32: cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem;

    qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur, etc.,

    Cic. Brut. 81, 281:

    satis honestam honoratamque imaginem fore,

    Liv. 36, 40, 9: magnus atque honestus, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 4; cf.:

    salvi et honesti,

    id. ib. 11, 2, 2:

    honestus homo et nobilis,

    Cic. Mur. 36, 75:

    cum honesto aliquo homine,

    id. Fam. 16, 9, 4:

    amplae et honestae familiae,

    illustrious and honorable families, id. Mur. 7, 15; cf.: homines honestis parentibus ac majoribus nati, id. Fragm. ap. Quint. 11, 1, 85:

    bonis parentibus atque honesto loco natus,

    id. Tusc. 5, 20, 58:

    cum Sabinas honesto ortas loco virgines rapi jussit,

    id. Rep. 2, 7:

    loco natus honesto,

    Caes. B. G. 5, 45, 2:

    Polla, Nursiae honesto genere orta,

    Suet. Vesp. 1:

    equite Romano in primis honesto et ornato,

    distinguished, eminent, Cic. Fam. 13, 14, 1; 13, 31, 1:

    eques Romanus,

    id. ib. 13, 62; cf.:

    erant complures honesti adulescentes, senatorum filii et ordinis equestris,

    Caes. B. C. 1, 51, 3:

    publicani, homines honestissimi atque ornatissimi,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 17:

    homo honestissimus,

    Caes. B. G. 1, 53, 6:

    milites honestissimi sui generis,

    id. B. C. 1, 20, 1:

    virginis honestae vaticinatione,

    Suet. Galb. 9 et saep.:

    quia deus auctor culpae honestior erat,

    Liv. 1, 4, 2:

    tam grave, tam firmum, tam honestum municipium,

    Cic. Fam. 13, 4, 2:

    honestissimus conventus,

    Quint. 1, 2, 9:

    ut honestiore judicio conflictere?

    more honorable, Cic. Quint. 13, 44:

    dies honestissimus nobis,

    id. Fam. 1, 2, 2:

    atque erit illa mihi mortis honesta dies,

    Prop. 3 (4), 21, 34:

    honesta paupertas,

    Vell. 129, 3:

    omnium honestarum rerum egens,

    not able to live suitably to his rank, Sall. J. 14, 17: honestis manibus omnia laetius proveniunt, i. e. of generals (cf. shortly before:

    ipsorum tunc manibus imperatorum colebantur agri),

    Plin. 18, 3, 4, § 19.—As substt.
    1.
    hŏnestĭōres, um, m., men of noble birth:

    qui hominem castraverit... sive is servus sive liber sit, capite punitur: honestiores publicatis bonis in insulam deportantur,

    Paul. Sent. 5, 23, 13; 1, 21, 4 sq.;

    opp. humiliores,

    id. ib. 5, 25, 1 sq.; Mos. et Rom. Leg. Coll. 1, 2, 2; 8, 4, 2.—
    2.
    hŏnestum, i, n., honorable conduct, morality, virtue:

    nec honesto quicquam honestius,

    Cic. Fin. 4, 7, 25:

    rigidi servator honesti (Cato),

    Luc. 2, 389.
    II. A.
    In gen.:

    ut (civium vita) opibus firma, copiis locuples, gloria ampla, virtute honesta sit,

    Cic. Att. 8, 11, 1:

    in convivio moderato atque honesto,

    id. Mur. 6, 13:

    aequa et honesta postulatio,

    id. Rosc. Am. 2, 7:

    honestum ac probabile nomen,

    id. Caecin. 25, 71; cf.:

    ut honesta praescriptione rem turpissimam tegerent,

    Caes. B. C. 3, 32, 4:

    causas abeundi quaerat honestas,

    Lucr. 4, 1181:

    certatio,

    Cic. Lael. 9, 32:

    honestam rem actionemve aut non suscipere aut, etc.,

    id. ib. 13, 47:

    res, causa (opp. turpis),

    Auct. Her. 1, 3, 5; cf.:

    honesta res dividitur in rectum et laudabile,

    id. 3, 2, 3:

    hominum honestissimorum testimoniis non credere,

    Cic. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 6, 16:

    homines honestissimi,

    id. ib. 17, 49:

    quod omnium sit votum parentum, ut honestiores quam sint ipsi, liberos habeant,

    Quint. 1, 1, 82:

    soror,

    virtuous, chaste, Hor. S. 2, 3, 58:

    vita honestissima,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48; so in sup.:

    labor,

    Quint. 12, 7, 10:

    praecepta,

    id. 12, 2, 27:

    testimonia,

    id. 5, 11, 37:

    vitae instituta sic distant, ut Cretes et Aetoli latrocinari honestum putent,

    Cic. Rep. 3, 9:

    honestum quibusdam rapto vivere,

    Quint. 3, 7, 24:

    honestius est de amicorum pecunia laborare quam de sua,

    Cic. Fam. 13, 14, 2:

    ut neque rectum neque honestum sit, nec fieri possit, ut, etc.,

    id. Lael. 21, 76:

    honestum et rectum,

    id. ib. 22, 82:

    honestum id intellegimus, quod tale est, ut, detracta omni utilitate, sine ullis praemiis fructibusve per se ipsum possit jure laudari,

    id. Fin. 2, 14, 45; cf. id. Inv. 2, 53, 159; id. Leg. 1, 18, 48:

    si maritus uxorem suam in adulterio deprehensam occidit... non inique aliquid ejus honestissimo calori permittitur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 4, 10, 1: mores honestos tradere,

    Juv. 6, 239.—As subst.: hŏnestum, i, n., honesty, integrity, virtue (cf.:

    honor, virtus, etc.): quandoquidem honestum aut ipsa virtus est aut res gesta virtute,

    id. Fin. 5, 23, 66; cf.:

    sive honestum solum bonum est, ut Stoicis placet, sive quod honestum est, id ita summum bonum est, ut, etc.,

    id. Off. 3, 3, 13; 1, 4, 14:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. ib. 1, 5, 14:

    omnis honesti justique disciplina,

    Quint. 12, 2, 1:

    honesti praesens imago,

    id. 12, 1, 28:

    quo (honesto) detracto quid poterit beatum intellegi?

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    de honesto ac bono,

    Quint. 2, 2, 5:

    honesta ac turpia,

    Cic. Leg. 1, 16, 44; 1, 17, 46:

    honestis similia sunt quaedam non honesta,

    id. Ac. 2, 16, 50:

    in eodem pectore nullum est honestorum turpiumque consortium,

    Quint. 12, 1, 4:

    de honestis, justis, utilibus quaestiones,

    id. 3, 6, 41.—Prov.:

    honesta mors turpi vita potior,

    Tac. Agr. 33:

    imponit finem sapiens et rebus honestis,

    Juv. 6, 444:

    honestus rumor alterum est patrimonium,

    Pub. Syr. 217 Rib.—
    B.
    In partic., of personal appearance, noble, fine, handsome, beautiful (mostly poet.):

    ille erat honesta facie et liberali,

    Ter. Eun. 4, 4, 15; 2, 1, 24; cf.: ita me di ament, honestus est. id. ib. 3, 2, 21:

    erat forma praeter ceteras honesta,

    id. And. 1, 1, 96:

    facies,

    Suet. Tib. 68:

    caput,

    Verg. A. 10, 133; id. G. 2, 392:

    asini,

    Varr. R. R. 2, 6, 2:

    (equi),

    Verg. G. 3, 81:

    ager honestior,

    Varr. R. R. 1, 4, 2:

    tunc ora rigantur honestis Imbribus (i. e. lacrimis),

    Stat. Th. 2, 234.—As subst.: hŏnestum, i, n., beauty:

    nec, si quid honesti est, jactat habetque palam, quaerit, quo turpia celet, = si quid pulchri habent,

    Hor. S. 1, 2, 84.—Hence, adv.: hŏ-nestē.
    1.
    (Acc. to I.) Honorably, nobly (very rare):

    honeste natus,

    of noble birth, Suet. Aug. 43.—Far more freq. and class.,
    2.
    (Acc. to II.) Decently, becomingly, properly, creditably, virtuously:

    neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

    Plaut. Merc. 2, 3, 69; id. Rud. 2, 3, 77:

    sic volo Te ferre (aquam) honeste, ut ego fero,

    id. ib. 2, 5, 7:

    unde Mundior exiret vix libertinus honeste,

    Hor. S. 2, 7, 12:

    ut videamur vestiti esse honeste,

    Varr. L. L. 8, § 31 Müll.:

    (Lucretia) tum quoque jam moriens, ne non procumbat honeste, Respicit,

    Ov. F. 2, 833:

    (Caesar) sinum ad ima crura deduxit, quo honestius caderet,

    Suet. Caes. 82; Lucil. ap. Non. 427, 26:

    valde se honeste gerunt,

    Cic. Att. 6, 1, 13:

    honestius hic, quam Q. Pompeius,

    id. Off. 3, 30, 109:

    quae in nostris rebus non satis honeste, in amicorum fiunt honestissime,

    id. Lael. 16, 57:

    aliquid recte honesteque dicere,

    id. Rep. 1, 2:

    beate et honeste vivere,

    id. ib. 4, 3:

    honeste vivere (opp. turpiter),

    Quint. 5, 10, 24:

    facere ac dicere (opp. turpiter),

    id. 11, 1, 14; 10, 5, 13:

    tam jejuna fames, cum possit honestius tremere, etc.,

    Juv. 5, 10. iste quidem veteres inter ponetur honeste, fairly, properly, Hor. Ep. 2, 1, 43:

    fastigium nunc honeste vergit in tectum inferioris porticus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > honestus

  • 12 istac

    istāc, adv. ( = istā viā), there, that way (ante-class. and very rare):

    exi istac per hortum,

    Plaut. Ep. 5, 1, 53; so id. Pers. 3, 3, 39; Ter. Heaut. 3, 3, 27.—
    II.
    Trop. ( = eo modo), in that way, in such wise: nequaquam istuc istac ibit: magna inest certatio, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 25 fin. (Trag. v. 304 Vahl.):

    istac indico,

    on this side, Plaut. Trin. 2, 2, 101.

    Lewis & Short latin dictionary > istac

  • 13 litigatio

    lītĭgātĭo, ōnis, f. [litigo], a dispute, quarrel (post-class. for lis, jurgium, certatio):

    omissis litigationibus (al. litigatoribus),

    Lact. 3, 8 init. dub. (al. litigatoribus): litigatio machê hê dia logôn, Gloss. Philox.

    Lewis & Short latin dictionary > litigatio

  • 14 multa

    1.
    multa ( mulcta), ae, f. [Sabine, acc. to Varr. ap. Gell. 11, 1, 5; Oscan, acc. to Paul. ex Fest. p. 142 Müll.], a penalty involving loss of property, a fine, amercement, mulct; in the most ancient times riches consisted only in the possession of flocks and herds; it accordingly signified, at first, a fine in cattle; but in later times, when money was the measure of wealth, it signified a pecuniary fine (whereas poena denotes a punishment of any kind, e. g. corporal punishment, imprisonment, capital punishment):

    vocabulum ipsum multae M. Varro non Latinum, sed Sabinum esse dicit,

    Gell. 11, 1, 5: multam Osce dici putant poenam quidam. M. Varro ait poenam esse, sed pecuniariam, Paul. ex Fest. p. 142 Mull.:

    cum pecore diceretur multa,

    Varr. L. L. 5, § 95 Müll. The highest penalty in the earliest times was thirty head of cattle, the lowest a sheep, in specifying which the word ovis is used as of the masculine gender: ego ei unum ovem multam dico, I condemn him to pay, fine him, a legal formula ap. Gell. 11, 1, 4:

    multae dictio ovium et bovium,

    Cic. Rep. 2, 9, 16.—Later, of a pecuniary fine:

    multa praesens quingentum milium aeris in singulas civitates imposita,

    Liv. 10, 37:

    multam alicui dicere,

    to decree, award, Cic. Phil. 11, 8, 18:

    indicere,

    Plin. 18, 3, 3, § 11:

    subire,

    Ov. F. 5, 289:

    committere,

    to deserve, incur, Cic. Clu. 37, 103:

    exigere,

    Varr. L. L. 5, § 177 Müll.:

    remittere,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    irrogare (of the plaintiff, or people's tribune),

    to propose that the accused be fined a certain sum, id. Mil. 14, 36; so,

    petere,

    id. Clu. 33, 91:

    aliquem multā et poenā multare,

    id. Balb. 18, 42:

    multam alicui facere,

    Gell. 7, 14, 8: certare, to contend on both sides whether or not the proposed fine should be paid:

    duo tribuni plebis ducentum milium aeris multam M. Postumio dixerunt: cui certandae cum dies advenisset,

    Liv. 25, 3:

    multae certatio,

    Cic. Leg. 8, 3, 6:

    multa erat Veneri,

    for the benefit of Venus, id. Verr. 2, 2, 9, § 25:

    multa gravis praedibus Valerianis,

    a heavy loss, great damage, id. Fam. 5, 20, 4.—
    II.
    In gen., a penalty:

    singulos jure jurando adigam non aliter quam stantes cibum capturos esse... hanc multam feretis, etc.,

    Liv. 24, 16, 13:

    haec ei multa esto: vino viginti dies Ut careat,

    Plaut. As. 4, 1, 55.
    2.
    multa, adj. fem., v. multus.

    Lewis & Short latin dictionary > multa

  • 15 relinquo

    rĕ-linquo, līqui, lictum, 3, v. a.
    I.
    (With the idea of the re predominating.) To leave behind (cf. desero, omitto).
    A.
    In gen., to leave behind by removing one's self; to leave, move away from; to leave, abandon (a person or thing).
    1.
    Lit.:

    puerum apud matrem domi,

    Plaut. Men. prol. 28:

    ipse abiit foras, me reliquit pro atriensi in sedibus,

    id. Poen. 5, 5, 4:

    me filiis Relinquont quasi magistrum,

    Ter. Phorm. 1, 2, 22:

    dicerent non me plane de provinciā decessisse, quoniam alterum me reliquissem,

    Cic. Fam. 2, 15, 4:

    C. Fabium legatum cum legionibus II. castris praesidio relinquit,

    Caes. B. G. 7, 40:

    cum me servum in servitute pro te hic reliqueris,

    Plaut. Capt. 2, 3, 75; cf. id. ib. 5, 1, 18:

    fratrem, sc. in provinciā,

    Cic. Fam. 2, 15, 4:

    post tergum hostem relinquere,

    Caes. B. G. 4, 22; cf. id. ib. 7, 11:

    ille omnibus precibus petere contendit, ut in Galliā relinqueretur,

    might be left behind, id. ib. 5, 6:

    greges pecorum... sub opacā valle reliquit,

    Ov. M. 11, 277 et saep.:

    ea causa miles hic reliquit symbolum,

    Plaut. Ps. 1, 1, 53:

    hic exemplum reliquit ejus,

    id. ib. 2, 2, 56:

    (Hecuba) Hectoris in tumulo canum de vertice crinem... relinquit,

    leaves behind, Ov. M. 13, 428:

    (cacumina silvae) limum tenent in fronde relictum,

    left behind, remaining, id. ib. 1, 347.— To leave behind one's self by moving away:

    longius delatus aestu, sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,

    Caes. B. G. 5, 8:

    jamque hos, jamque illos, populo mirante, relinquit,

    Sil. 16, 503; cf. in pass., to remain or be left behind, Lucr. 5, 626.—
    2.
    Trop.: hanc eram ipsam excusationem relicturus ad Caesarem, was about to leave behind me just this excuse (for my departure), Cic. Att. 9, 6, 1:

    aculeos in animis,

    id. Brut. 9, 38:

    quod coeptum est dici, relinquitur in cogitatione audientium,

    Auct. Her. 4, 30, 41:

    aetate relictā,

    Ov. M. 7, 170:

    repetat relicta,

    Hor. Ep. 1, 7, 97.—

    Of rank or merit: (Homerus) omnes sine dubio et in omni genere eloquentiae procul a se reliquit,

    Quint. 10, 1, 51.—
    B.
    In partic.
    1. a.
    Lit.:

    ea mortua est: reliquit filiam adulescentulam,

    Ter. Heaut. 3, 3, 41:

    cum pauper cum duobus fratribus relictus essem,

    Varr. R. R. 3, 16, 2; cf.:

    pauper jam a majoribus relictus,

    Nep. Epam. 2, 1:

    agri reliquit ei non magnum modum,

    Plaut. Aul. prol. 13:

    heredem testamento reliquit hunc P. Quintium,

    Cic. Quint. 4, 15:

    cum ei testamento sestertiūm milies relinquatur,

    id. Off. 3, 24, 93:

    non, si qui argentum omne legavit, videri potest signatam quoque pecuniam reliquisse,

    Quint. 5, 11, 33:

    qui mihi reliquit haec quae habeo omnia,

    Ter. Eun. 1, 2, 40:

    cedo, quid reliquit Phania,

    id. Hec. 3, 5, 8 and 13:

    fundos decem et tres reliquit,

    Cic. Rosc. Am. 7, 20:

    aliquantum aeris alieni,

    id. Quint. 4, 15:

    servus aut donatus aut testamento relictus,

    Quint. 5, 10, 67:

    alicui arva, greges, armenta,

    Ov. M. 3, 585:

    se testamento liberum relictum,

    Dig. 21, 1, 17, § 16.—
    b.
    Trop., to leave, leave behind one:

    consiliorum ac virtutum nostrarum effigiem,

    Cic. Arch. 12, 30:

    qui sic sunt, haud multum heredem juvant, Sibi vero hanc laudem relinquont: vixit, dum vixit, bene,

    Ter. Hec. 3, 5, 11:

    rem publicam nobis,

    Cic. Rep. 1, 46, 70; cf.:

    statum civitatis,

    id. ib. 1, 21, 34; id. Par. 1, 2, 10:

    opus alicui,

    id. Rep. 1, 22, 35: memoriam [p. 1558] aut brevem aut nullam, id. Off. 2, 16, 55:

    monumentum audaciae suae aeternum,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 129:

    quae scripta nobis summi ex Graeciā sapientissimique homines reliquerunt,

    id. Rep. 1, 22, 35:

    scriptum in Originibus,

    id. Brut. 19, 75:

    scripta posteris,

    Quint. 1, praef. 1:

    in scriptis relictum,

    Cic. de Or. 2, 46, 194:

    orationes reliquit et annales,

    id. Brut. 27, 106:

    duo tantum volumina,

    Suet. Gram. 7:

    librum de suis rebus imperfectum,

    id. ib. 12; cf.:

    si non omnia vates Ficta reliquerunt,

    Ov. M. 13, 734:

    pater, o relictum Filiae nomen,

    Hor. C. 3, 27, 34.—
    2.
    To leave a thing behind; to leave remaining; to allow or permit to remain, to let remain, leave; pass., to be left, to remain.
    a.
    Lit.:

    nihil relinquo in aedibus, Nec vas, nec vestimentum,

    Ter. Heaut. 1, 1, 88:

    multis autem non modo granum nullum, sed ne paleae quidem ex omni fructu atque ex annuo labore relinquerentur,

    Cic. Verr. 2, 3, 48, § 114:

    nihil de tanto patrimonio,

    id. Rosc. Am. 3, 10:

    equitatus partem illi adtribuit, partem sibi reliquit,

    Caes. B. G. 7, 34:

    angustioribus portis relictis,

    id. ib. 7, 70;

    41: unam (filiam) minimamque relinque,

    leave to me, Ov. M. 6, 299:

    jam pauca aratro jugera regiae Moles relinquent,

    Hor. C. 2, 15, 2:

    dapis meliora relinquens,

    id. S. 2, 6, 89:

    magis apta tibi tua dona relinquam,

    id. Ep. 1, 7, 43:

    haec porcis hodie comedenda relinquis,

    id. ib. 1, 7, 19; cf.:

    habitanda fana Apris reliquit,

    id. Epod. 16, 20:

    relinquebatur una per Sequanos via,

    remained, Caes. B. G. 1, 9; cf.:

    unā ex parte leniter acclivis aditus relinquebatur,

    id. ib. 2, 29:

    se cum paucis relictum videt,

    Sall. C. 60, 7:

    nec aliud dicionis Atheniensium praeter ipsam urbem reliquit,

    Just. 5, 7, 3.—
    b.
    Trop.:

    quasi corpori reliqueris Tuo potestatem coloris ulli capiendi mala,

    Plaut. Truc. 2, 2, 37:

    quam igitur relinquis populari rei publicae laudem?

    Cic. Rep. 3, 35, 48:

    ut vobis non modo dignitatis retinendae, sed ne libertatis quidem recuperandae spes relinquatur,

    id. Agr. 1, 6, 17:

    ceterorum sententiis semotis, relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio,

    id. Fin. 2, 14, 44; cf.:

    ne qua spes in fugā relinqueretur,

    Caes. B. G. 1, 51:

    nullā provocatione ad populum contra necem et verbera relicta,

    Cic. Rep. 2, 37, 62; Hor. S. 1, 10, 51:

    quis igitur relictus est objurgandi locus?

    Ter. And. 1, 1, 127; cf.:

    nihil est preci loci relictum,

    id. ib. 3, 4, 22; id. Phorm. 3, 3, 14;

    and, in another sense: plane nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

    i. e. he leaves no occasion for them, renders them superfluous, Cic. Fam. 1, 1, 2:

    ne cui iniquo relinqueremus vituperandi locum,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    Aedui nullum sibi ad cognoscendum spatium relinquunt,

    Caes. B. G. 7, 42:

    spatium deliberandi,

    Nep. Eun, 12, 3:

    vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

    Cic. Quint. 15, 49; Plaut. Cas. 2, 3, 33; cf. Cic. Brut. 72, 253 (v. Bernhardy ad loc.):

    vita relicta est tantum modo,

    Ov. P. 4, 16, 49:

    quod munitioni castrorum tempus relinqui volebat,

    Caes. B. G. 5, 9 fin.:

    mihi consilium et virtutis vestrae regimen relinquite,

    Tac. H. 1, 84:

    suspicionem alicui relinquere,

    Suet. Caes. 86:

    aliquem veniae vel saevitiae alicujus,

    Tac. H. 1, 68 fin.:

    aliquem poenae,

    Plin. Ep. 2, 11, 20:

    aliquem poenae,

    Ov. M. 7, 41: leto, poenaeque, id. id. 14, 217; cf.:

    urbem direptioni et incendiis,

    to give up, surrender, abandon, Cic. Fam. 4, 1, 2:

    neu relinquas hominem innocentem ad alicujus tui dissimilis quaestum,

    do not leave, id. ib. 13, 64:

    aliquid in alicujus spe,

    id. Div. in Caecil. 8, 26; cf. id. ib. 4, 16. — Poet., with obj.-clause:

    (metus) Omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam Esse voluptatem liquidam puramque relinquit,

    Lucr. 3, 40; 1, 703; Ov. M. 14, 100:

    dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,

    Hor. S. 1, 1, 52; Sil. 3, 708: nihil relinquitur nisi fuga, there is nothing left, nothing remains, but, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6:

    relinquitur illud, quod vociferari non destitit, non debuisse, etc.,

    Cic. Fl. 34, 85; cf.:

    mihi nihil relicti quicquam aliud jam esse intellego,

    Plaut. Merc. 3, 4, 81.— Impers. relinquitur, with ut (Zumpt, Gram. §

    621): relinquitur, ut, si vincimur in Hispaniā, quiescamus,

    it remains, that, Cic. Att. 10, 8, 2; cf.: relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur, Caes. B. G. 5, 19 fin. — In a logical conclusion: relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum, hence it follows that, etc., Cic. Inv. 1, 9, 12; id. Div. 2, 5, 14.—
    3.
    With double predicate, to leave a thing behind in a certain state; to leave, let remain, suffer to be, etc.:

    eum Plautus locum Reliquit integrum,

    has left untouched, Ter. Ad. prol. 10:

    praesertim cum integram rem et causam reliquerim,

    have left unaltered, Cic. Att. 5, 21, 13; cf.:

    Scaptius me rogat, ut rem sic relinquam,

    id. ib. 5, 21, 13, §

    12: Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens pacatos reliquerat,

    Caes. B. G. 4, 37; cf.:

    amici, quos incorruptos Jugurtha reliquerat,

    Sall. J. 103, 2:

    reliquit (eam) Incertam et tristi turbatam volnere mentis,

    Verg. A. 12, 160:

    (naves) in litore deligatas ad ancoram relinquebat,

    Caes. B. G. 5, 9:

    erat aeger in praesidio relictus,

    id. ib. 6, 38:

    in mediis lacerā nave relinquor aquis,

    Ov. P. 2, 3, 28:

    quod insepultos reliquissent eos, quos, etc.,

    Cic. Rep. 4, 8, 26; 2, 11, 21:

    aliquid incohatum,

    id. ib. 1, 35, 55; cf.:

    inceptam oppugnationem,

    to give up, abandon, quit, Caes. B. G. 7, 17:

    incoepta fila,

    Ov. M. 6, 34:

    infecta sacra,

    id. ib. 6, 202:

    opus incoeptum,

    id. A. A. 2, 78:

    verba imperfecta,

    id. H. 13, 13:

    pro effectis relinquunt, vixdum incohata,

    Quint. 5, 13, 34:

    aliquid injudicatum,

    id. 10, 1, 67:

    aliquid neglectum,

    id. 1, 1, 29:

    incertum,

    id. 2, 10, 14:

    tantas copias sine imperio,

    Caes. B. G. 7, 20 init.; cf.:

    sine ture aras,

    Ov. M. 8, 277:

    verbum in ambiguo,

    Lucr. 4, 1137:

    mulierem nullam nominabo: tantum in medio relinquam,

    Cic. Cael. 20, 48; cf.:

    correptio in dubio relicta,

    Quint. 7, 9, 13.
    II.
    (With the idea of the verb predominant.) To leave behind one, to leave, go away from; to forsake, abandon, desert a person or thing.
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.:

    ubi illaec obsecrost quae me hic reliquit,

    Plaut. Truc. 2, 6, 32: relinquamus nebulonem hunc, Scip. Afr. ap. Gell. 4, 18, 3; cf.:

    non ego te hic lubens relinquo neque abeo abs te,

    Plaut. Am. 1, 3, 33:

    domum propinquosque reliquisse,

    Caes. B. G. 1, 44; cf. id. ib. 1, 30:

    relictis locis superioribus,

    Hirt. B. G. 8, 36:

    loci relinquendi facultas,

    Caes. B. G. 3, 4 fin.:

    Ilio relicto,

    Hor. C. 1, 10, 14:

    urbes,

    id. ib. 2, 20, 5:

    moenia,

    id. Epod. 17, 13:

    litus relictum Respicit,

    Ov. M. 2, 873:

    Roma relinquenda est,

    id. Tr. 1, 3, 62:

    colles clamore relinqui (sc.: a bubus),

    were left behind, Verg. A. 8, 216 Wagn.:

    limen,

    id. ib. 5, 316:

    mensas,

    id. ib. 3, 213:

    dominos,

    Cat. 61, 51:

    volucres Ova relinquebant,

    Lucr. 5, 802 et saep.—
    2.
    Trop.: me somnu' reliquit, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 52 Vahl.); cf.:

    quem vita reliquit,

    Lucr. 5, 63: reliquit aliquem vita, for to die, Ov. M. 11, 327:

    ubi vita tuos reliquerit artus,

    id. Ib. 339;

    for which, also, reversely: animam relinquam potius, quam illas deseram,

    Ter. Ad. 3, 4, 52; so,

    vitam,

    Verg. G. 3, 547; cf. Tac. A. 4, 34:

    lucem,

    Verg. A. 4, 452:

    lumen vitale,

    Ov. M. 14, 175:

    consitus sum senectute, vires Reliquere,

    Plaut. Men. 5, 2, 6:

    aliquem animus,

    id. Mil. 4, 8, 37; Caes. B. G. 6, 38:

    animus reliquit euntem,

    Ov. M. 10, 459:

    aliquem anima,

    Nep. Eum. 4, 2:

    ab omni honestate relictus,

    abandoned, destitute of, Cic. Rab. Perd. 8, 23:

    ab alterā (quartanā) relictum esse,

    id. Att. 8, 6, 3; cf. Hor. S. 2, 3, 290.—
    B.
    In partic., pregn., to leave in the lurch; to forsake, abandon, desert, etc. (v. desero, destituo, prodo).
    1.
    Lit.:

    qui... Reliquit deseruitque me,

    has forsaken me, has given me the slip, Plaut. Most. 1, 3, 45; cf.:

    reliquit me homo atque abiit,

    Ter. And. 4, 4, 5:

    succurrere relictae,

    Verg. A. 9, 290.—

    Of the forsaking of a lover by his mistress,

    Plaut. Truc. 2, 4, 64; Tib. 3, 6, 40; Prop. 1, 6, 8; Ov. H. 10, 80; id. M. 8, 108:

    paucos, qui ex fugā evaserant, reliquerunt,

    i. e. let them escape, Caes. B. G. 3, 19. — Of things, to leave, give up, abandon, etc.:

    argentum si relinquo ac non peto, etc.,

    Plaut. Aul. 1, 2, 31:

    auctores signa relinquendi et deserendi castra,

    Liv. 5, 6; cf.:

    relictā non bene parmulā,

    Hor. C. 2, 7, 10.—
    2.
    Trop., to leave, let alone, give up, resign, neglect, forsake, abandon, relinquish:

    rem et causam et utilitatem communem non relinquere solum, sed etiam prodere,

    Cic. Caecin. 18, 50 (for which:

    derelinquo jam communem causam,

    id. ib. 35, 103):

    jus suum dissolute,

    id. ib. 36, 103:

    affectum, cum ad summum perduxerimus,

    Quint. 6, 1, 29:

    (puella) Quod cupide petiit, mature plena reliquit,

    Hor. Ep. 2, 1, 100: eum rogato, ut relinquat alias res et huc veniat, to leave or lay aside every thing else, Plaut. Rud. 4, 6, 8; cf.:

    omnibus relictis rebus,

    id. Cist. 1, 1, 6; so,

    relictis rebus (omnibus),

    id. Ep. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 1, 25; Ter. And. 2, 5, 1; id. Eun. 1, 2, 86; id. Heaut. 4, 7, 12; Lucr. 3, 1071; Cic. de Or. 3, 14, 51; Caes. B. C. 3, 102; cf.

    also: res omnes relictas habeo prae quod tu velis,

    Plaut. Stich. 2, 2, 38:

    omnia relinques, si me amabis, cum, etc.,

    Cic. Fam. 2, 14:

    et agrorum et armorum cultum,

    to give up, abandon, neglect, id. Rep. 2, 4, 7:

    si tu ea relinquis et deseris,

    id. Verr. 2, 4, 36, § 80:

    studium exquirendi,

    id. Ac. 1, 3, 7:

    agrum alternis annis,

    to suffer to lie fallow, Varr. R. R. 1, 44, 3:

    loca relicta,

    uncultivated, wild lands, Front. Limit. p. 42 Goes.; so,

    relictae possessiones,

    Cic. Agr. 1, 1, 3:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    abandoned, relinquished, id. Rep. 2, 37, 63; cf. possessionem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:

    obsidionem,

    to raise the siege, Liv. 5, 48:

    caedes relinquo, libidines praetereo,

    leave unmentioned, Cic. Prov. Cons. 3, 6:

    consulto relinquere (locum), opp. praetermittere,

    id. Off. 3, 2, 9; cf.:

    hoc certe neque praetermittendum neque relinquendum est,

    id. Cat. 3, 8, 18; and:

    audistis haec, judices, quae nunc ego omnia praetereo et relinquo,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 106;

    in this sense also,

    id. Brut. 45, 165; cf. id. ib. 19, 76; Hor. A. P. 150:

    cur injurias tuas conjunctas cum publicis reliquisti?

    left unnoticed, uncensured, Cic. Verr. 2, 1, 33, § 84; cf.:

    vim et causam efficiendi reliquerunt,

    id. Fin. 1, 6, 18:

    vos legatum omni supplicio interfectum relinquetis?

    id. Imp. Pomp. 5, 11:

    quis est, qui vim hominibus armatis factam relinqui putet oportere,

    id. Caecin. 3, 9.— Poet., with obj.clause:

    quod si plane contueare, mirari multa relinquas,

    leave off, cease, Lucr. 6, 654.

    Lewis & Short latin dictionary > relinquo

См. также в других словарях:

  • certatio — index contest (competition), strife Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • МУЛЬТА —    • Multa (не mulcta),          первоначально штраф, выплачиваемый скотом, позже особый род денежного штрафа. Этот штраф налагался либо магистратами в силу их imperium или potestas, либо по определению закона, либо по решению народа в комициях.… …   Реальный словарь классических древностей

  • contest — con·test 1 /kən test/ vt: to dispute or challenge through legal procedures contest a will con·test 2 / kän ˌtest/ n: a challenge brought through formal or legal procedures boundary controversies or other contest s between states Felix… …   Law dictionary

  • strife — I noun agitation, altercation, animosity, battle, belligerency, broil, certamen, certatio, clash, combat, competition, conflict, contention, contest, contestation, contrariety, controversy, counteraction, disaccord, disaggreement, discord,… …   Law dictionary

  • combat — [ kɔ̃ba ] n. m. • 1538; de combattre 1 ♦ Action de deux ou de plusieurs adversaires armés, de deux armées qui se battent. ⇒ bataille. Spécialt Phase d une bataille. ⇒ 1. action, affrontement, choc, engagement, mêlée, 1. rencontre; baroud. Combat… …   Encyclopédie Universelle

  • Zertation — Zer|ta|ti|on die; <aus lat. certatio »Wettkampf« zu certare, vgl. ↑zertieren> Erscheinung, dass männliche Samenfäden die Eizelle bei der Befruchtung schneller erreichen als weibliche (Biol.) …   Das große Fremdwörterbuch

  • ԸՄԲՇԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0762 Chronological Sequence: 6c, 12c գ. ԸՄԲՇԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ ԸՄԲՇԱՄՐՑՈՒԹԻՒՆ. ἅθλησις certatio, athletica, lucta, luctatio, luctamen որ եւ ՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ ՅԱՍՊԱՐԻԶԻ. Մարտ եւ մրցանք եւ արուեստ ըմբշաց. գօտեմարտութիւն.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • debat — et different de quelque chose, Altercatio, Certatio, Concertatio, Decertatio, Controuersia, Contentio, Disceptatio, Lis, Velitatio. Petit debat, Discrimen tenue. Le debat est en la ville de Brindese, qui premier entrera dedans, Certamen vertitur… …   Thresor de la langue françoyse

  • certation — (ˌ)sərˈtāshən noun ( s) Etymology: Latin certation , certatio contest, from certatus, past participle of certare to fight, contend, settle something by a contest, from certus certain more at certain : competition between male elements of… …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»