Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

ann.rep.

  • 81 sentio

    sentĭo, si, sum, 4 ( perf. sync. sensti, Ter. And. 5, 3, 11), v. a.
    I.
    Physically.
    A.
    In gen., to discern by the senses; to feel, hear, see, etc.; to perceive, be sensible of (syn. percipio).
    (α).
    With acc.:

    calorem et frigus,

    Lucr. 1, 496; cf.:

    duritiem saxi,

    id. 4, 268; 3, 381 sq.: feram nare sagaci (venaticā), Enn. ap. Fest. p. 177 Müll. (Ann. v. 346 Vahl.):

    varios rerum odores,

    Lucr. 1, 298:

    sucum in ore,

    id. 4, 617 sq.:

    suavitatem cibi,

    Cic. Phil. 2, 45, 115:

    varios rerum colores,

    Lucr. 4, 492:

    sonitum,

    Plaut. Curc. 1, 2, 69:

    nil aegri,

    Lucr. 3, 832:

    utrumque (calorem et frigus) manu,

    id. 1, 496:

    famem,

    Liv. 25, 13:

    morbos articularios,

    Plin. 32, 4, 14, § 39.—In mal. part.:

    sensit delphina Melantho,

    Ov. M. 6, 120.— Pass.:

    posse prius ad angustias veniri, quam sentirentur,

    before they should be observed, Caes. B. C. 1, 67.—
    (β).
    With inf. or an, object-clause:

    sei movero me seu secari sensero,

    Plaut. Merc. 2, 2, 40: sentio aperiri fores. id. Truc. 2, 3, 29:

    nec quisquam moriens sentire videtur, Ire foras animam,

    Lucr. 3, 607:

    sentire sonare,

    id. 4, 229 Munro.—
    (γ).
    Absol.:

    perpetuo quoniam sentimus,

    Lucr. 4, 228; 6, 935; Plaut. Bacch. 4, 9, 77:

    qui (homines) corruant, sed ita, ut ne vicini quidem sentiant,

    Cic. Cat. 2, 10, 21.—
    b.
    Of things:

    pupula cum sentire colorem dicitur album,

    Lucr. 2, 811 sq. — Absol.:

    haud igitur aures per se possunt sentire,

    Lucr. 3, 633:

    si quis corpus sentire refutat,

    id. 3, 350; 3, 354; cf. id. 3, 552; 3, 625.—
    B.
    In partic.
    1.
    To perceive the effects (esp. the ill effects) of any thing; to feel, experience, suffer, undergo, endure:

    sentiet, qui vir siem,

    Ter. Eun. 1, 1, 21:

    jam curabo sentiat, Quos attentarit,

    Phaedr. 5, 2, 6:

    quid ipse ad Avaricum sensisset, etc.,

    Caes. B. G. 7, 52; cf. Liv. 45, 28, 6:

    Centupirini etiam ceterarum civitatum damna ac detrimenta senserunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 45, § 108; id. Div. in Caecil. 12, 38; cf. id. Verr. 2, 1, 49, § 127:

    tecum Philippos et celerem fugam Sensi,

    Hor. C. 2, 7, 10:

    (Apollinem) vindicem,

    id. ib. 4, 6, 3:

    caecos motus orientis austri,

    id. ib. 3, 27, 22:

    contracta aequora (pisces),

    id. ib. 3, 1, 33:

    prima arma nostra (Salyi),

    Flor. 3, 2, 3:

    sentire paulatim belli mala,

    Tac. H. 1, 89:

    famem,

    Liv. 25, 13, 1; Curt. 9, 10, 11:

    damnum,

    Liv. 2, 64, 6:

    cladem belli,

    id. 35, 33, 6:

    inopiam rerum omnium,

    id. 43, 22, 10; 44. 7, 6:

    incommoda belli,

    id. 44, 14, 10:

    lassitudo jam et sitis sentiebatur,

    id. 44, 36, 2:

    ubi primum dolorem aliquis sentit,

    Cels. 6, 7 init.; cf. Lact. 7, 20, 7:

    cujus ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur,

    Plin. 34, 8, 19, § 59:

    corporis aegri vitia sentire,

    Curt. 8, 10, 29:

    qui in urbe se commoverit... sentiet, in hac urbe esse consules vigilantes, esse egregios magistratus, etc.,

    Cic. Cat. 2, 12, 27; cf. id. Sest. 28, 69; Ov. M. 13, 864.— Absol.:

    iste tuus ipse sentiet Posterius,

    Ter. Ad. 1, 2, 59.—Of beasts, etc.:

    oves penuriam sentiunt,

    Col. 7, 9, 3 sq.:

    frigus aut aestum,

    id. 7, 4, 7:

    praegelidam hiemem omnes pisces sentiunt,

    Plin. 9, 16, 24, § 57.—
    b.
    Of things, to be affected or influenced by:

    meae istuc scapulae sentiunt,

    Plaut. Poen. 1, 1, 25; Liv. 9, 37:

    transitum exercitus (ager),

    id. 9, 41, 58:

    pestilentem Africum (Fecunda vitis),

    Hor. C. 3, 23, 5:

    lacus et mare amorem Festinantis eri,

    id. Ep. 1, 1, 84:

    alnos fluvii cavatas,

    Verg. G. 1, 136 al.; cf. Plin. Pan. 31, 5:

    carbunculi cum ipsi non sentiant ignes,

    Plin. 37, 7, 25, § 92:

    eadem (gemma) sola nobilium limam sentit,

    is affected by, id. 37, 8, 32, § 109:

    cum amnis sentit aestatem, et ad minimum deductus est,

    Sen. Ira, 3, 21, 1:

    miramur quod accessionem fluminum maria non sentiant,

    id. Q. N. 3, 4: illa primum saxa auctum fluminis sentiunt, id. ib. 4, 2, 7:

    totum mare sentit exortum ejus sideris,

    Plin. 9, 16, 25, § 58:

    caseus vetustatem,

    id. 11, 42, 97, § 242:

    herba cariem,

    id. 12, 7, 14, § 28:

    ferrum robiginem,

    id. 34, 14, 41, § 143. —
    2.
    In the elder Pliny, to be susceptible of, to be subject or liable to a disease:

    morbos,

    Plin. 9, 49, 73, § 156:

    rabiem,

    id. 8, 18, 26, § 68:

    cariem,

    id. 12, 7, 14, § 28.—
    II.
    Mentally.
    A.
    Lit., to feel, perceive, observe, notice (syn. intellego).
    (α).
    With acc.:

    id jam pridem sensi et subolet mihi,

    Plaut. Ps. 1, 5, 7; so,

    quid,

    id. Truc. 1, 1, 39:

    quando Aesculapi ita sentio sententiam,

    I observe, understand, id. Curc. 2, 1, 2:

    primus sentio mala nostra,

    Ter. Ad. 4, 2, 7:

    numquam illum ne minimā quidem re offendi, quod quidem senserim,

    that I have perceived, Cic. Lael. 27, 103:

    ut cui bene quid processerit, multum illum providisse, cui secus, nihil sensisse dicamus,

    id. Rab. Post. 1, 1:

    praesentia numina sentit,

    Hor. Ep. 2, 1, 134; cf. id. ib. 2, 2, 162; id. C. S. 73 et saep.:

    de victoriā atque exitu rerum sentire,

    Caes. B. G. 7, 52:

    omnia me illa sentire quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare,

    Sen. Ep. 75, 3:

    illum sensisse quae scripsit,

    id. ib. 100, 11.— Poet.:

    ut vestram sentirent aequora curam,

    Ov. M. 5, 557:

    nec inania Tartara sentit,

    i. e. does not die, id. ib. 12, 619.—
    (β).
    With inf. or an obj.-clause:

    quoniam sentio errare (eum),

    Plaut. Men. 3, 2, 16:

    hoc vir excellenti providentiā sensit ac vidit, non esse, etc.,

    Cic. Rep. 2, 3, 5:

    suspicionem populi sensit moveri,

    id. ib. 2, 31, 54:

    quod quid cogitent, me scire sentiunt, etc.,

    id. Cat. 2, 3, 5 sq.:

    postquam nihil esse pericli Sensimus,

    Hor. S. 2, 8, 58:

    non nisi oppressae senserunt (civitates), etc.,

    Just. 8, 1, 2.—
    (γ).
    With rel.- or interrog.-clause:

    scio ego et sentio ipse, quid agam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 13:

    jam dudum equidem sentio, suspicio Quae te sollicitet,

    id. Bacch. 4, 8, 49:

    quoniam sentio, Quae res gereretur,

    id. ib. 2, 3, 56:

    si quid est in me ingenii, quod sentio quam sit exiguum,

    Cic. Arch. 1, 1:

    ex quo fonte hauriam, sentio,

    id. ib. 6, 13:

    victrices catervae Sensere, quid mens rite, quid indoles... Posset,

    Hor. C. 4, 4, 25.—With the indic., in a rel.clause:

    sentio, quam rem agitis,

    Plaut. Capt. 2, 1, 14.—
    (δ).
    With de:

    hostes postea quam de profectione eorum senserunt,

    became aware of their retreat, Caes. B. G. 5, 32; 7, 52.—
    (ε).
    With nom. of part. ( poet.):

    sensit terrae sola maculans,

    Cat. 63, 6:

    sensit medios delapsus in hostis,

    Verg. A. 2, 377.—
    (ζ).
    Absol.:

    vehementer mihi est irata: sentio atque intellego,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64; cf. id. Trin. 3, 2, 72; id. Mil. 2, 6, 97:

    mentes sapientium cum e corpore excessissent sentire ac vigere (opp. carere sensu),

    Cic. Sest. 21, 47; cf. id. Rep. 6, 24, 26:

    (Aristoteles) paeana probat eoque ait uti omnes, sed ipsos non sentire cum utantur,

    id. Or. 57, 193; cf. Quint. 9, 4, 52:

    priusquam hostes sentirent,

    Liv. 34, 14; 2, 25; 22, 4.— Impers. pass.:

    non ut dictum est, in eo genere intellegitur, sed ut sensum est,

    Cic. de Or. 3, 42, 168.—
    B.
    To feel, experience (with acc. of the feeling;

    rare): quidquid est quod sensum habet, id necesse est sentiat et voluptatem et dolorem,

    Cic. N. D. 3, 14, 36:

    tenesne memoriā quantum senseris gaudium, cum, etc.,

    Sen. Ep. 4, 2:

    non sentire amisso amico dolorem,

    id. ib. 99, 26;

    121, 7: victoriae tantae gaudium sentire,

    Liv. 44, 44, 3; cf.:

    segnius homines bona quam mala sentire,

    id. 30, 21, 6.—
    III.
    Transf. (in consequence of mental perception), to think, deem, judge, opine, imagine, suppose (syn.:

    opinor, arbitror): si ita sensit, ut loquitur, est homo impurus,

    Cic. Rep. 3, 21, 32; cf.:

    jocansne an ita sentiens,

    id. Ac. 2, 19, 63; id. Rep. 3, 5, 8:

    fleri potest, ut recte quis sentiat, et id quod sentit, polite eloqui non possit,

    id. Tusc. 1, 3, 6:

    humiliter demisseque sentire,

    id. ib. 5, 9, 24:

    tecum aperte, quod sentio, loquar,

    id. Rep. 1, 10, 15; cf.:

    quod sentio scribere,

    id. Fam. 15, 16, 3:

    causa est haec sola, in quā omnes sentirent unum atque idem,

    id. Cat. 4, 7, 14:

    idemque et unum sentire,

    Suet. Ner. 43:

    sapiens de dis immortalibus sine ullo metu vera sentit,

    Cic. Fin. 1, 19, 62.—With acc. and inf.:

    idem, quod ego, sentit, te esse huic rei caput,

    Ter. Ad. 4, 2, 29; cf.:

    nos quidem hoc sentimus: si, etc.... non esse cunctandum,

    Cic. Fam. 1, 7, 5:

    voluptatem hanc esse sentiunt omnes,

    id. Fin. 2, [p. 1673] 3, 6 Madv. ad loc.:

    sensit in omni disputatione id fieri oportere,

    id. ib. 2, 2, 4; 5, 8, 23; id. Tusc. 5, 28, 82; id. Att. 7, 6, 2; id. Fam. 1, 7, 5:

    sic decerno, sic sentio, sic affirmo, nullam rerum publicarum conferendam esse cum eā, quam, etc.,

    id. Rep. 1, 46, 70.—With two acc. (very rare):

    aliquem bonum civem,

    Cic. Off. 1, 34, 125 (cf. id. Fin. 2, 3, 0, supra, where Orell. omits esse).—With de and abl.:

    cum de illo genere rei publicae quae sentio dixero,

    Cic. Rep. 1, 42, 65; so,

    quid de re publicā,

    id. ib. 1, 21, 34;

    1, 38, 60: quid de quo,

    id. ib. 1, 11:

    quid gravius de vobis,

    Caes. B. C. 2, 32, 4; Cic. Rep. 1, 13, 19; cf.:

    qui omnia de re publicā praeclara atque egregia sentirent,

    were full of the most noble and generous sentiments, id. Cat. 3, 2, 5:

    mirabiliter de te et loquuntur et sentiunt,

    id. Fam. 4, 13, 5:

    male de illo,

    Quint. 2, 2, 12: sentire cum aliquo, to agree with one in opinion:

    tecum sentio,

    Plaut. Most. 3, 3, 24; id. Ps. 4, 2, 3:

    cum Caesare sentire,

    Cic. Att. 7, 1, 3; id. Rosc. Am. 49, 142; cf.:

    nae iste haud mecum sentit,

    Ter. And. 2, 1, 24: ab aliquo sentire, to dissent from, disagree with:

    abs te seorsum sentio,

    judge otherwise, think differently, Plaut. Capt. 3, 5, 52: ut abs te seorsus sentiam De uxoriā re, Afran. ap. Charis. p. 195 P.: Gr. Omnia istaec facile patior, dum hic hinc a me sentiat. Tr. Atqui nunc abs te stat, is on my side, Plaut. Rud. 4, 4, 56 (cf. ab); cf.

    also: qui aliunde stet semper, aliunde sentiat,

    Liv. 24, 45, 3.—
    B.
    In partic., publicists' and jurid. t. t., to give one's opinion concerning any thing; to vote, declare, decide (syn. censeo):

    sedens iis assensi, qui mihi lenissime sentire visi sunt,

    Cic. Fam. 5, 2, 9; 11, 21, 2; 3, 8, 9:

    quae vult Hortensius omnia dicat et sentiat,

    id. Verr. 2, 2, 31, § 76:

    si judices pro causā meā senserint,

    decided in my favor, Gell. 5, 10, 14; cf.: in illam partem ite quā sentitis, Vet. Form. ap. Plin. Ep. 8, 14, 20.—Hence, sensa, ōrum, n. (acc. to II. B.).
    1.
    Thoughts, notions, ideas, conceptions (class. but very rare):

    sententiam veteres, quod animo sensissent, vocaverunt... Non raro tamen et sic locuti sunt, ut sensa sua dicerent: nam sensus corporis videbantur, etc.,

    Quint. 8, 5, 1:

    exprimere dicendo sensa,

    Cic. de Or 1, 8, 32:

    sensa mentis et consilia verbis explicare,

    id. ib. 3, 14, 55.—
    2.
    Opinions, doctrines (late Lat.):

    sensa et inventa Disarii,

    Macr. S. 7, 5, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sentio

  • 82 repeto

    re-peto, īvī u. iī, ītum, ere, I) wieder auf etw. zu- od. losgehen; dah. a) wieder angreifen mit etw., regem repetitum saepius cuspide ad terram affixit, Liv.: bis cavere, bis repetare, nachstoßen, Quint.: alqm toxico, Suet.: repetuntur pectora luctu, wieder ergriffen, befallen, Val. Flacc.: dulci repetitus amore, sich der früheren Liebe erinnernd, Sil. – b) wiederschlagen, mulam calcibus, Sen. de ira 3, 27, 1. – c) wohin zurückgehen, -kehren, castra, Cic.: urbem, Suet.: Macedoniam, Nep.: retro in Asiam, Liv.: quid repetiimus (verst. patriam), Liv.: absol., febricula repetit, kommt wieder, Cels.: morbi tunc maxime et inchoantur et repetunt, Cels.

    II) übtr.: A) wieder-, zurück-, dagegen verlangen, a) wieder-, von neuem verlangen, repudiatus repetor, nachdem man mich abgewiesen hat, sucht man mich wieder, Ter.: Gallum ab eodem repetit, Caes. – dah. als gerichtl. t. t., jmd. von neuem belangen, nec repeti nisi intra annum permisit, Suet. Dom. 9, 2. – b) wieder-, zurückverlangen, -fordern, promissa, Cic.: me ab istius furore, Cic.: hinc Dardanus ortus huc repetit, der von hier entsprossene Dardanus verlangt uns hierher zurück, Verg.: urbes in antiquum ius, Liv.: civitatem in libertatem, Liv.: Salaminii Homerum repetunt, fordern ihn zurück (= nehmen ihn als ihren Landsmann in Anspruch), Cic.: pecunias ereptas, Cic.: m. dopp. Acc., Parthos (v. den P.) signa, Min. Fel. 7, 4. – Insbes., α) res repetere, vom Feinde Ersatz-, Genugtuung fordern, v. den Fetialen, Varro fr., Cic. u. Liv. – β) auf Schadenersatz klagen, res, Cic. Mur. 3: absol., utrum aequius est decumanum petere an aratorem repetere, Cic. Verr. 3, 27: pecuniae repetundae u. bl. repetundae, die wiederzuerstattenden Gelder, die von den Statthaltern widerrechtlich erpreßt worden waren, der Ersatz für Erpressungen, -Gelderpressungen, lex pecuniarum repetundarum, de pecuniis repetundis, Cic.: postulare alqm de repetundis, Cael. in Cic. ep., od. repetundis, Tac., anklagen wegen Erpressungen: repetundarum insimulari, Quint., convinci, Suet., damnari, Vell.: prägn., metu repetundarum, aus Furcht vor Wiedererstattungsklage, Tac. – c) wieder-, dagegen fordern, -verlangen, neque repeto pro illa quicquam abs te preti, Ter. eun. 749. – d) als sein Recht einfordern, abfordern, ius suum, Cic.: rationem ab alqo, Cic.: eas poenas vi ab alqo, mit G. einfordern = gewaltsam vollziehen, Cic.: pro veteribus Helvetiorum iniuriis populi Romani ab his poenas bello, züchtigen, Caes.

    B) wiederholen, a) zurückholen, qui maxime me repetistis atque revocastis, Cic. de domo 144. – b) wiederholen = α) von neuem holen, auch noch holen, nachholen, ita primis expositis (elephantis) alii deinde repetiti ac traiecti sunt, Liv. 21, 28, 9: traiecto in Siciliam exercitu cum partem reliquam copiarum continenti repeteret, oppressus ex improviso a Demochare, uno demum navigio aegerrime effugit, Suet. Aug. 16, 3. – β) wieder vornehmen, wieder anfangen, erneuern, pugnam, Liv.: viam, denselben Weg zurückgehen, Liv.: studia, Cic.: cuncta repetivere, suchten hervor, Tac.: somnum, wieder schlafen, Cic.: consuetudinem, Cic.: clades post longam saeculorum seriem repetitae, wiederkehrend, Tac. – Partiz. repetitus poet. wie ein Adv. = wiederholentlich, von neuem, repetita robora caedit, führt immer neue Schläge auf die Ei., Ov.: repetita vellera mollibat, krempelte wiederholt durch, Ov. – γ) in Gedanken wiederholen, wieder überdenken, sich erinnern, rei memoriam, Cic.: praecepta, Cic. – mit folg. Acc. u. Infin., repeto me correptum ab eo, cur ambularem, Plin. ep. 3, 5, 16; vgl. 7, 6, 7 u. 13. – absol., inde usque repetens, Cic. Arch. 1. – δ) mündlich oder schriftlich wiederholen, repete, quae coepisti, Cic.: unde tuos repetam fastus? wo soll ich beginnen, deine stolze Kälte zu schildern? Prop.: Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., multum ante repetito concordem sibi coniugem (esse) et sex partus enixam, nachdem er vorher oft wiederholt, seine Gattin lebe in Einigkeit mit ihm usw., Tac. ann. 3, 33. – c) weit, aus alten Zeiten herholen, herleiten, auf etw. zu rückgehen, zu etw. zurückgreifen, originem domus, Verg.: alqd alte et a capite, Cic.: ab initio, Tac., ab altiore initio, Tac., ab ultimo initio, Cornif. rhet.: ab Erechtheo, zurückgehen auf den Er., Cic.: nostrum populum a stirpe, Cic.: supra septingentesimum annum repeti, hergeleitet werden, hinausreichen über usw., Liv.: rep. longe, longius, Cic.: initia amicitiae ex parentibus, Cic.: haec tam longe repetita principia, Cic.: haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita, Cic.: repetendum videtur, qualis status urbis, quae mens exercituum, Tac. – d) wieder erlangen, wieder gewinnen, Politorium rursus bello, wieder erobern, Liv. 1, 33, 3. – rep. libertatem per occasionem, Liv. 3, 49, 2: dies ille libertatis improspere repetitae, Tac. ann. 1, 8: uc ne mors quidem sit in repetenda libertate fugienda, beim Streben nach Wiedererlangung, Cic. Phil. 10, 20. -se rep., wieder zu sich kommen, sich wieder erholen, Sen. ep. 104, 6. – e) das Unterlassene nachholen, quidquid putationis superfuit, Colum.: praetermissa repetimus, inchoata persequimur, Cic. – f) zurückrechnen, -datieren, repetitis et enumeratis diebus, Caes. b. c. 3, 105, 2: repetitis ex die vulneris CCCLXV diebus, ICt.

    lateinisch-deutsches > repeto

  • 83 repeto

    re-peto, īvī u. iī, ītum, ere, I) wieder auf etw. zu- od. losgehen; dah. a) wieder angreifen mit etw., regem repetitum saepius cuspide ad terram affixit, Liv.: bis cavere, bis repetare, nachstoßen, Quint.: alqm toxico, Suet.: repetuntur pectora luctu, wieder ergriffen, befallen, Val. Flacc.: dulci repetitus amore, sich der früheren Liebe erinnernd, Sil. – b) wiederschlagen, mulam calcibus, Sen. de ira 3, 27, 1. – c) wohin zurückgehen, -kehren, castra, Cic.: urbem, Suet.: Macedoniam, Nep.: retro in Asiam, Liv.: quid repetiimus (verst. patriam), Liv.: absol., febricula repetit, kommt wieder, Cels.: morbi tunc maxime et inchoantur et repetunt, Cels.
    II) übtr.: A) wieder-, zurück-, dagegen verlangen, a) wieder-, von neuem verlangen, repudiatus repetor, nachdem man mich abgewiesen hat, sucht man mich wieder, Ter.: Gallum ab eodem repetit, Caes. – dah. als gerichtl. t. t., jmd. von neuem belangen, nec repeti nisi intra annum permisit, Suet. Dom. 9, 2. – b) wieder-, zurückverlangen, -fordern, promissa, Cic.: me ab istius furore, Cic.: hinc Dardanus ortus huc repetit, der von hier entsprossene Dardanus verlangt uns hierher zurück, Verg.: urbes in antiquum ius, Liv.: civitatem in libertatem, Liv.: Salaminii Homerum repetunt, fordern ihn zurück (= nehmen ihn als ihren Landsmann in Anspruch),
    ————
    Cic.: pecunias ereptas, Cic.: m. dopp. Acc., Parthos (v. den P.) signa, Min. Fel. 7, 4. – Insbes., α) res repetere, vom Feinde Ersatz-, Genugtuung fordern, v. den Fetialen, Varro fr., Cic. u. Liv. – β) auf Schadenersatz klagen, res, Cic. Mur. 3: absol., utrum aequius est decumanum petere an aratorem repetere, Cic. Verr. 3, 27: pecuniae repetundae u. bl. repetundae, die wiederzuerstattenden Gelder, die von den Statthaltern widerrechtlich erpreßt worden waren, der Ersatz für Erpressungen, -Gelderpressungen, lex pecuniarum repetundarum, de pecuniis repetundis, Cic.: postulare alqm de repetundis, Cael. in Cic. ep., od. repetundis, Tac., anklagen wegen Erpressungen: repetundarum insimulari, Quint., convinci, Suet., damnari, Vell.: prägn., metu repetundarum, aus Furcht vor Wiedererstattungsklage, Tac. – c) wieder-, dagegen fordern, -verlangen, neque repeto pro illa quicquam abs te preti, Ter. eun. 749. – d) als sein Recht einfordern, abfordern, ius suum, Cic.: rationem ab alqo, Cic.: eas poenas vi ab alqo, mit G. einfordern = gewaltsam vollziehen, Cic.: pro veteribus Helvetiorum iniuriis populi Romani ab his poenas bello, züchtigen, Caes.
    B) wiederholen, a) zurückholen, qui maxime me repetistis atque revocastis, Cic. de domo 144. – b) wiederholen = α) von neuem holen, auch noch holen, nachholen, ita primis expositis (elephantis)
    ————
    alii deinde repetiti ac traiecti sunt, Liv. 21, 28, 9: traiecto in Siciliam exercitu cum partem reliquam copiarum continenti repeteret, oppressus ex improviso a Demochare, uno demum navigio aegerrime effugit, Suet. Aug. 16, 3. – β) wieder vornehmen, wieder anfangen, erneuern, pugnam, Liv.: viam, denselben Weg zurückgehen, Liv.: studia, Cic.: cuncta repetivere, suchten hervor, Tac.: somnum, wieder schlafen, Cic.: consuetudinem, Cic.: clades post longam saeculorum seriem repetitae, wiederkehrend, Tac. – Partiz. repetitus poet. wie ein Adv. = wiederholentlich, von neuem, repetita robora caedit, führt immer neue Schläge auf die Ei., Ov.: repetita vellera mollibat, krempelte wiederholt durch, Ov. – γ) in Gedanken wiederholen, wieder überdenken, sich erinnern, rei memoriam, Cic.: praecepta, Cic. – mit folg. Acc. u. Infin., repeto me correptum ab eo, cur ambularem, Plin. ep. 3, 5, 16; vgl. 7, 6, 7 u. 13. – absol., inde usque repetens, Cic. Arch. 1. – δ) mündlich oder schriftlich wiederholen, repete, quae coepisti, Cic.: unde tuos repetam fastus? wo soll ich beginnen, deine stolze Kälte zu schildern? Prop.: Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., multum ante repetito concordem sibi coniugem (esse) et sex partus enixam, nachdem er vorher oft wiederholt, seine Gattin lebe in Einigkeit mit ihm usw., Tac. ann. 3, 33. – c) weit, aus alten Zeiten herholen, herleiten, auf etw. zu-
    ————
    rückgehen, zu etw. zurückgreifen, originem domus, Verg.: alqd alte et a capite, Cic.: ab initio, Tac., ab altiore initio, Tac., ab ultimo initio, Cornif. rhet.: ab Erechtheo, zurückgehen auf den Er., Cic.: nostrum populum a stirpe, Cic.: supra septingentesimum annum repeti, hergeleitet werden, hinausreichen über usw., Liv.: rep. longe, longius, Cic.: initia amicitiae ex parentibus, Cic.: haec tam longe repetita principia, Cic.: haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita, Cic.: repetendum videtur, qualis status urbis, quae mens exercituum, Tac. – d) wieder erlangen, wieder gewinnen, Politorium rursus bello, wieder erobern, Liv. 1, 33, 3. – rep. libertatem per occasionem, Liv. 3, 49, 2: dies ille libertatis improspere repetitae, Tac. ann. 1, 8: uc ne mors quidem sit in repetenda libertate fugienda, beim Streben nach Wiedererlangung, Cic. Phil. 10, 20. -se rep., wieder zu sich kommen, sich wieder erholen, Sen. ep. 104, 6. – e) das Unterlassene nachholen, quidquid putationis superfuit, Colum.: praetermissa repetimus, inchoata persequimur, Cic. – f) zurückrechnen, -datieren, repetitis et enumeratis diebus, Caes. b. c. 3, 105, 2: repetitis ex die vulneris CCCLXV diebus, ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > repeto

  • 84 stirpis

    stirps (collat. form of the nom. stir-pes or stirpis, in the best MSS., Liv. 1, 1 fin.; 41, 8, 10; 26, 13, 16; v. Drak. ad locc.), pis, f. ( poet. and post-Aug.; also m., Enn. ap. Fest. p. 313 Müll., and ap. Non. 226, 32 (Ann. 184); Pac. ap. Non. 227, 2 (Trag. Fragm. 421), and ap. Charis. p. 85 P.; Cato, R. R. 40, 2; Verg. G. 2, 379; id. A. 12, 208; 12, 770; 12, 781; Col. 5, 9, 13; Plin. 8, 26, 40, § 96; cf. Quint. 1, 6, 2) [root star-; cf. sternere; Gr. storennumi; prop. that which extends or spreads].
    I.
    Lit., the lower part of the trunk of plants, including the roots; a stock, stem, stalk; a root (class. and very freq.; cf.

    radix): arborum altitudo nos delectat. radices stirpesque non item,

    Cic. Or. 43, 147:

    terra stirpes amplexa alat,

    id. N. D. 2, 33, 83; cf. id. ib. 2, 10, 26; 2, 47, 120;

    2, 51, 127: ut tantum modo per stirpis alantur suas,

    id. ib. 2, 32, 81:

    sceptrum in silvis imo de stirpe recisum,

    Verg. A. 12, 208: harundo omnis ex unā stirpe numerosa, Plin. 16, 36, 65, §

    163: palmarum stirpibus ali,

    Cic. Verr. 2, 5, 38, § 99; so,

    palmarum,

    id. ib. 2, 5, 50, §

    131 (for which: radices palmarum,

    id. ib. 2, 5, 33, § 87); cf.:

    lento in stirpe moratus,

    Verg. A. 12, 781 (for which, just before:

    lentā in radice): stirpes raptas volvere,

    Hor. C. 3, 29, 37:

    validis amplexae stirpibus ulmos,

    Verg. G. 2, 367:

    hic stirpes obruit arvo,

    id. ib. 2, 24:

    domos avium cum stirpibus imis Eruit,

    id. ib. 2, 209; cf.

    of hair: vellere albos ab stirpe capillos,

    Prop. 3 (4), 25, 13; Tib. 1, 8, 45:

    ex hac nimiā licentiā, ut ex stirpe quādam, exsistere, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44, 68.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of vegetables.
    a.
    A plant, shrub (esp. freq. in plur.):

    stirpium naturae,

    Cic. Fin. 5, 4, 10; cf.:

    cum arborum et stirpium eadem paene natura sit,

    id. ib. 5, 11, 33; so (with arbores) id. Phil. 2, 22, 55; (with herbae) id. N. D. 2, 64, 161:

    pati (terram) stirpium asperitate vastari,

    id. ib. 2, 39, 99:

    stirpes tenent,

    Luc. 4, 42:

    internatas saxis stirpes et herbas vellentes,

    Tac. H. 4, 60.—
    b.
    A shoot, sprout:

    rami stirpesque,

    Lucr. 5, 1100:

    stirpem praecisum circumligato, etc.,

    Cato, R. R. 40, 2:

    probatissimum genus stirpis deponere, i. e. malleolos,

    Col. 3, 5, 4:

    stirpem post annum praecidi,

    id. 5, 6, 13:

    stirpis committere ramis,

    engraft, Lucr. 5, 1365.—
    2.
    Of persons.
    a.
    A stem, stock, race, family, lineage (cf.:

    genus, familia): ignoratio stirpis et generis,

    Cic. Lael. 19, 70:

    stirpis ac gentilitatis jus,

    id. de Or. 1, 39, 176:

    qui sunt ejusdem stirpis,

    id. Rab. Post. 1, 2: a stirpe supremo, Enn. ap. Non. 226, 32 (Ann. v. 184 Vahl.):

    divinae stirpis Acestes,

    Verg. A. 5, 711:

    Priami de stirpe,

    id. ib. 5, 297:

    Herculis stirpe generatus,

    Cic. Rep. 2, 12, 24:

    hinc orti stirpe antiquissimā sumus,

    id. Leg. 2, 1, 3:

    hominum sceleratorum,

    Caes. B. G. 6, 34:

    ab stirpe socius et amicus populi Romani,

    Sall. J. 14, 2 et saep.:

    unum relictum, stirpem genti Fabiae futurum,

    Liv. 2, 50 fin.
    b.
    Like Engl. scion, = offspring, descendant, progeny (mostly poet.; not in Cic.): stirps liberum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 16 Müll. (Trag. v. 317 Vahl.); so,

    liberum,

    Liv. 45, 11; cf.:

    aliquis magnā de stirpe nepotum,

    Verg. A. 6, 864:

    stirps et genus omne futurum,

    id. ib. 4, 622; cf.:

    en stirps et progenies tot consulum, tot dictatorum,

    Tac. A. 2, 37 fin.:

    stirpis virilis,

    Liv. 1, 1, 11; cf.:

    qui stirpem ex sese domi relinquerent,

    id. 41, 8, 9.—
    II.
    Trop., source, origin, foundation, first beginning, cause, etc.:

    altae stirpes stultitiae,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13:

    superstitionis stirpes,

    id. Div. 2, 72, 149:

    virtutis,

    id. Cael. 32, 79:

    quā ex stirpe orirentur amicitiae cognationum,

    id. Fin. 4, 7, 17:

    quodsi exquiratur usque ab stirpe auctoritas,

    Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    populum a stirpe repetere,

    Cic. Rep. 3, 12, 21 Mos.:

    repetam stirpem juris a naturā,

    id. Leg. 1, 6, 20:

    stirps ac semen malorum omnium,

    id. Cat. 1, 12, 30; cf.:

    ea pars, quae quasi stirps est hujus quaestionis,

    id. Fin. 4, 2, 5:

    non ingenerantur hominibus mores tam a stirpe generis ac seminis, quam, etc.,

    original nature, id. Agr. 2, 35, 95; cf.:

    exoletā stirpe gentis,

    Liv. 37, 8, 4.—So esp. in phrase ab stirpe, utterly:

    Karthago ab stirpe interiit,

    Sall. C. 10, 1:

    gens ab stirpe exstincta est,

    Liv. 9, 34, 19:

    omne genus ab stirpe sublatum esse,

    id. 34, 2, 3; cf.:

    omnis intra annum cum stirpe exstinctos,

    id. 9, 29, 10:

    velut ab stirpibus renata urbs,

    id. 6, 1, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > stirpis

  • 85 stirps

    stirps (collat. form of the nom. stir-pes or stirpis, in the best MSS., Liv. 1, 1 fin.; 41, 8, 10; 26, 13, 16; v. Drak. ad locc.), pis, f. ( poet. and post-Aug.; also m., Enn. ap. Fest. p. 313 Müll., and ap. Non. 226, 32 (Ann. 184); Pac. ap. Non. 227, 2 (Trag. Fragm. 421), and ap. Charis. p. 85 P.; Cato, R. R. 40, 2; Verg. G. 2, 379; id. A. 12, 208; 12, 770; 12, 781; Col. 5, 9, 13; Plin. 8, 26, 40, § 96; cf. Quint. 1, 6, 2) [root star-; cf. sternere; Gr. storennumi; prop. that which extends or spreads].
    I.
    Lit., the lower part of the trunk of plants, including the roots; a stock, stem, stalk; a root (class. and very freq.; cf.

    radix): arborum altitudo nos delectat. radices stirpesque non item,

    Cic. Or. 43, 147:

    terra stirpes amplexa alat,

    id. N. D. 2, 33, 83; cf. id. ib. 2, 10, 26; 2, 47, 120;

    2, 51, 127: ut tantum modo per stirpis alantur suas,

    id. ib. 2, 32, 81:

    sceptrum in silvis imo de stirpe recisum,

    Verg. A. 12, 208: harundo omnis ex unā stirpe numerosa, Plin. 16, 36, 65, §

    163: palmarum stirpibus ali,

    Cic. Verr. 2, 5, 38, § 99; so,

    palmarum,

    id. ib. 2, 5, 50, §

    131 (for which: radices palmarum,

    id. ib. 2, 5, 33, § 87); cf.:

    lento in stirpe moratus,

    Verg. A. 12, 781 (for which, just before:

    lentā in radice): stirpes raptas volvere,

    Hor. C. 3, 29, 37:

    validis amplexae stirpibus ulmos,

    Verg. G. 2, 367:

    hic stirpes obruit arvo,

    id. ib. 2, 24:

    domos avium cum stirpibus imis Eruit,

    id. ib. 2, 209; cf.

    of hair: vellere albos ab stirpe capillos,

    Prop. 3 (4), 25, 13; Tib. 1, 8, 45:

    ex hac nimiā licentiā, ut ex stirpe quādam, exsistere, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44, 68.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of vegetables.
    a.
    A plant, shrub (esp. freq. in plur.):

    stirpium naturae,

    Cic. Fin. 5, 4, 10; cf.:

    cum arborum et stirpium eadem paene natura sit,

    id. ib. 5, 11, 33; so (with arbores) id. Phil. 2, 22, 55; (with herbae) id. N. D. 2, 64, 161:

    pati (terram) stirpium asperitate vastari,

    id. ib. 2, 39, 99:

    stirpes tenent,

    Luc. 4, 42:

    internatas saxis stirpes et herbas vellentes,

    Tac. H. 4, 60.—
    b.
    A shoot, sprout:

    rami stirpesque,

    Lucr. 5, 1100:

    stirpem praecisum circumligato, etc.,

    Cato, R. R. 40, 2:

    probatissimum genus stirpis deponere, i. e. malleolos,

    Col. 3, 5, 4:

    stirpem post annum praecidi,

    id. 5, 6, 13:

    stirpis committere ramis,

    engraft, Lucr. 5, 1365.—
    2.
    Of persons.
    a.
    A stem, stock, race, family, lineage (cf.:

    genus, familia): ignoratio stirpis et generis,

    Cic. Lael. 19, 70:

    stirpis ac gentilitatis jus,

    id. de Or. 1, 39, 176:

    qui sunt ejusdem stirpis,

    id. Rab. Post. 1, 2: a stirpe supremo, Enn. ap. Non. 226, 32 (Ann. v. 184 Vahl.):

    divinae stirpis Acestes,

    Verg. A. 5, 711:

    Priami de stirpe,

    id. ib. 5, 297:

    Herculis stirpe generatus,

    Cic. Rep. 2, 12, 24:

    hinc orti stirpe antiquissimā sumus,

    id. Leg. 2, 1, 3:

    hominum sceleratorum,

    Caes. B. G. 6, 34:

    ab stirpe socius et amicus populi Romani,

    Sall. J. 14, 2 et saep.:

    unum relictum, stirpem genti Fabiae futurum,

    Liv. 2, 50 fin.
    b.
    Like Engl. scion, = offspring, descendant, progeny (mostly poet.; not in Cic.): stirps liberum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 16 Müll. (Trag. v. 317 Vahl.); so,

    liberum,

    Liv. 45, 11; cf.:

    aliquis magnā de stirpe nepotum,

    Verg. A. 6, 864:

    stirps et genus omne futurum,

    id. ib. 4, 622; cf.:

    en stirps et progenies tot consulum, tot dictatorum,

    Tac. A. 2, 37 fin.:

    stirpis virilis,

    Liv. 1, 1, 11; cf.:

    qui stirpem ex sese domi relinquerent,

    id. 41, 8, 9.—
    II.
    Trop., source, origin, foundation, first beginning, cause, etc.:

    altae stirpes stultitiae,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13:

    superstitionis stirpes,

    id. Div. 2, 72, 149:

    virtutis,

    id. Cael. 32, 79:

    quā ex stirpe orirentur amicitiae cognationum,

    id. Fin. 4, 7, 17:

    quodsi exquiratur usque ab stirpe auctoritas,

    Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    populum a stirpe repetere,

    Cic. Rep. 3, 12, 21 Mos.:

    repetam stirpem juris a naturā,

    id. Leg. 1, 6, 20:

    stirps ac semen malorum omnium,

    id. Cat. 1, 12, 30; cf.:

    ea pars, quae quasi stirps est hujus quaestionis,

    id. Fin. 4, 2, 5:

    non ingenerantur hominibus mores tam a stirpe generis ac seminis, quam, etc.,

    original nature, id. Agr. 2, 35, 95; cf.:

    exoletā stirpe gentis,

    Liv. 37, 8, 4.—So esp. in phrase ab stirpe, utterly:

    Karthago ab stirpe interiit,

    Sall. C. 10, 1:

    gens ab stirpe exstincta est,

    Liv. 9, 34, 19:

    omne genus ab stirpe sublatum esse,

    id. 34, 2, 3; cf.:

    omnis intra annum cum stirpe exstinctos,

    id. 9, 29, 10:

    velut ab stirpibus renata urbs,

    id. 6, 1, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > stirps

  • 86 templum

    templum, i, n. [prob. for temulum; root tem- of temnô; cf. temenos, a sacred enclosure; hence],
    I.
    Lit., a space marked out; hence, in partic., in augury, an open place for observation, marked out by the augur with his staff:

    templum dicitur locus manu auguris designatus in aëre, post quem factum ilico captantur auguria,

    Serv. Verg. A. 1, 92:

    dictum templum locus augurii aut auspicii causā quibusdam conceptis verbis finitus. Concipitur verbis non isdem usquequaquae. In Arce sic: templa tescaque me ita sunto quoad ego caste lingua nuncupavero. Olla veter arbor, quirquir est, quam me sentio dixisse, templum tescumque finito in sinistrum, etc.... In hoc templo faciundo arbores constitui fines apparet,

    Varr. L. L. 7, § 6 sq. Müll.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4.—
    B.
    Transf., with the idea of openness, extent, or that of sanctity predominating.
    1.
    An open, clear, broad space, a circuit (so rare and mostly poet.): unus erit, quem tu tolles in caerula caeli Templa, i. e. the space or circuit of the heavens, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 67); cf.:

    nec mare nec tellus neque caeli lucida templa, etc.,

    Lucr. 1, 1014; so,

    caeli,

    Ter. Eun. 3, 5, 42; Lucr. 1, 1064; 1, 1105; 2, 1039; 6, 286; 6, 644; 6, 1228; cf.

    caelestia,

    id. 6, 388; 6, 670: magna caelitum, Enn. ap. Varr. 7, § 6 Müll. (Trag. v. 227 Vahl.): magnum Jovis altitonantis, id. ap. Varr. L. L. 7, § 7 Müll. (Ann. v. 531 Vahl.): mundi magnum et vorsatile templum, the extent or circuit of the world, Lucr. 5, 1436; so,

    mundi,

    id. 5, 1205; 6, 43; cf.:

    deus, cujus hoc templum est omne quod conspicis,

    Cic. Rep. 6, 15, 15;

    Somn. Scip. 3, 6: globus, quem in hoc templo medium vides, quae terra dicitur,

    Cic. Rep. 6, 15, 15.—Of the infernal regions: Acherusia templa alta Orci, salvete, infera, spaces, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 6 Müll. (Trag. v. 107 Vahl.); id. ap. Cic. Tusc. 1, 21, 48.—Of the plain of the sea:

    loca Neptunia templaque turbulenta,

    Plaut. Mil. 2, 5, 3; cf. id. Rud. 4, 2, 4.—Of the hollow space or chamber of the mouth:

    umida linguaï circum sidentia templa,

    Lucr. 4, 624.—
    2.
    A consecrated or sacred place, a sanctuary (syn.: aedes, fanum).
    a.
    In gen.:

    (sacerdotes) urbem et agros et templa liberata et effata habento,

    Cic. Leg. 2, 8, 21; cf.:

    hinc effari templa dicuntur ab auguribus,

    Varr. L. L. 6, § 53 Müll.—Of the Rostra:

    in Rostris, in illo inquam inaugurato templo ac loco,

    Cic. Vatin. 10, 24; cf.:

    rostraque id templum appellatum,

    Liv. 8, 14, 12; Cic. Sest. 29, 62; Liv. 2, 56, 10; 3, 17, 1; 8, 35, 8 Drak.—Of the Curia:

    templum ordini ab se aucto Curiam fecit,

    Liv. 1, 30, 2; 26, 31, 11; 26, 33, 4.—Of a tribunal, Liv. 23, 10 Drak.; Flor. 2, 12, 11. —Of an asylum, Liv. 2, 1, 4.—
    (β).
    Trop., a sanctuary, shrine:

    pectus templaque mentis,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    (curia) templum sanctitatis, amplitudinis, mentis, consilii publici,

    Cic. Mil. 33, 90.—
    b.
    In partic., a place dedicated to some particular deity, a fane, temple, shrine:

    Herculis,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    Jovis,

    id. Fam. 10, 12, 4:

    Junonis Sospitae,

    id. Div. 1, 2, 4; cf. id. ib. 1, 44, 99; Verg. A. 1, 446:

    Virtutis,

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    Vestae,

    Hor. C. 1, 2, 16:

    Minervae,

    Verg. A. 6, 840:

    antiqua deorum,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    donec templa refeceris,

    id. C. 3, 6, 2:

    testudo amica templis,

    id. ib. 3, 11, 6:

    templorum positor, templorum sancte repostor,

    Ov. F. 2, 63.—Of the sepulchral monument of Sychaeus, to whom divine honors were paid, [p. 1851] Verg. A. 4, 457; cf. Sil. 1, 84.—
    II.
    A small timber; in architecture, a purlin lying horizontally upon the rafters, Vitr. 4, 2 and 7; cf.:

    templum significat et tignum, quod in aedificio transversum ponitur,

    Fest. p. 367 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > templum

  • 87 tera

    terra (archaic tera, Varr. L. L. 5, 4, 21), ae ( gen. terras, Naev. ap. Prisc. p. 679 P.: terraï, Enn. ap. Charis. p. 7 ib. (Ann. v. 479 Vahl.); Lucr. 1, 212; 1, 251; 2, 1063; 3, 989 et saep.), f. [perh. Sanscr. root tarsh-, to be dry, thirsty; Lat. torreo, torris; Germ Durst; Engl. thirst; prop. the dry land], the earth, opp. to the heavens, the sea, the air, etc.; land, ground, soil (cf.: tellus, solum).
    I.
    In gen.:

    principio terra universa cernatur, locata in mediā sede mundi, solida et globosa et undique ipsa in sese nutibus suis conglobata, etc.,

    Cic. N. D. 2, 39, 98:

    terra in medio mundo sita,

    id. Tusc. 1, 17, 40:

    hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae, rotundum ut caelum, terra ut media sit, eaque suā vi nutuque teneatur,

    id. de Or. 3, 45, 178:

    umbra terrae,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    terrae motus,

    earthquakes, id. Div. 1, 18, 35; 1, 35, 78; cf. Sen. Q. N. 6, 1, 1 sqq.; Curt. 4, 4 fin.: Plin. 2, 79, 81, § 191 sq.:

    res invectae ex terrā,

    Cic. Rep. 2, 5, 10:

    terra continens adventus hostium denuntiat,

    id. ib. 2, 3, 6:

    Massilia fere ex tribus oppidi partibus mari alluitur: reliqua quarta est, quae aditum habeat a terrā,

    Caes. B. C. 2, 1:

    cui parti (insulae) nulla est objecta terra,

    id. B. G. 5, 13:

    iter terrā petere,

    Cic. Planc. 40, 96; cf.:

    ipse terrā eodem pergit,

    Liv. 31, 16, 3:

    esse in terrā atque in tuto loco,

    on solid ground, Plaut. Merc. 1, 2, 87:

    ex magnā jactatione terram videns,

    Cic. Mur. 2, 4: terrā marique, by land and by water (very freq.), id. Att. 9, 1, 3; id. Imp. Pomp. 19, 56; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 2; Sall. C. 13, 3; cf. Cic. Ac. 2, 38, 120:

    insidiae terrā marique factae,

    id. Verr. 1, 2, 3;

    the form et terrā et mari is also class.,

    id. ib. 2, 2, 39, § 96 (B. and K. bracket the first et); 2, 5, 50, § 131; id. Mur. 15, 33; Liv. 37, 29, 5; Nep. Hann. 10, 2; id. Ham. 1, 2; id. Alcib. 1, 2; Sen. Ep 60, 2; 101, 4;

    for which also: bellum terrā et mari comparat,

    id. Att. 10, 4, 3:

    terrā ac mari,

    id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    marique terrāque usque quāque quaeritat,

    Plaut. Poen. prol. 105:

    aut terrā aut mari,

    id. Ps. 1, 3, 83:

    mari atque terrā,

    Sall. C. 53, 2:

    mari ac terrā,

    Flor. 2, 8, 11:

    mari terrāque,

    Liv. 37, 11, 9; 37, 52, 3:

    natura sic ab his investigata est, ut nulla pars caelo, mari, terrā (ut poëtice loquar) praetermissa sit,

    Cic. Fin. 5, 4, 9:

    eorum, quae gignuntur e terrā, stirpes et stabilitatem dant iis, quae sustinent, et ex terrā sucum trahunt, etc.,

    id. N. D. 2, 47, 120:

    num qui nummi exciderunt, ere, tibi, quod sic terram Obtuere?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 17:

    tollere saxa de terrā,

    Cic. Caecin. 21, 60:

    tam crebri ad terram accidebant, quam pira,

    Plaut. Poen. 2, 38; so,

    ad terram,

    id. Capt. 4, 2, 17; id. Pers. 2, 4, 22; id. Rud. 4, 3, 71:

    aliquem in terram statuere,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    ne quid in terram defluat,

    Cic. Lael. 16, 58:

    penitus terrae defigitur arbos,

    Verg. G. 2, 290; so. terrae (dat.), id. ib. 2, 318; id. A. 11, 87; Ov. M. 2, 347; Liv. 5, 51, 3; Plin. 14, 21, 27, § 133 al.:

    sub terris si jura deum,

    in the infernal regions, Prop. 3, 5 (4, 4), 39; cf.:

    mei sub terras ibit imago,

    Verg. A. 4, 654:

    genera terrae,

    kinds of earth, Plin. 35, 16, 53, § 191:

    Samia terra,

    Samian pottery clay, id. 28, 12, 53, § 194: terrae filius, son of earth, i. e. human being, Cic. Att. 1, 13, 4:

    terrā orti,

    natives of the soil, aborigines, autochthones, Quint. 3, 7, 26: cum aquam terramque ab Lacedaemoniis petierunt, water and earth (as a token of subjection), Liv. 35, 17, 7:

    terram edere,

    Cels. 2, 7, 7. —
    B.
    Personified, Terra, the Earth, as a goddess;

    usu. called Tellus, Magna Mater, Ceres, Cybele, etc.: jam si est Ceres a gerendo, Terra ipsa dea est et ita habetur: quae est enim alia Tellus?

    Cic. N. D. 3, 20, 52; cf. Varr. R. R. 1, 1, 5; Ov. F. 6, 299; 6. 460; Hyg. Fab. 55; 140; 152; Naev. 2, 16; Suet. Tib. 75. —
    II.
    In partic., a land, country, region, territory (cf.: regio, plaga, tractus): Laurentis terra, Enn. ap. Prisc. p. 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.):

    terra erilis patria,

    Plaut. Stich. 5. 2, 2; cf.:

    in nostrā terrā in Apuliā,

    id. Cas. prol. 72:

    tua,

    id. Men. 2, 1, 4:

    mea,

    Ov. Tr. 1, 1, 128:

    in hac terrā,

    Cic. Lael. 4, 13:

    in eā terrā (sc. Sicilia),

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    terra Gallia,

    Caes. B. G. 1, 30:

    terra Italia,

    Liv. 25 7, 4 Drak. N. cr.; 29, 10, 5; 30, 32, 6; 38, 47 6; 39, 17, 2;

    42, 29, 1: Africa,

    id. 29, 23, 10 Hispania, id. 38, 58, 5:

    Pharsalia,

    id. 33, 6, 11. —In plur.:

    in quascumque terras,

    Cic. Rep. 2, 4, 9:

    eae terrae,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    qui terras incolunt eas, in quibus, etc.,

    id. N. D. 2, 16, 42:

    abire in aliquas terras,

    id. Cat. 1, 8, 20:

    (Cimbri) alias terras petierunt,

    Caes. B. G. 7, 77 et saep. — Esp., terrae, the earth, the world:

    pecunia tanta, quanta est in terris,

    in the whole earth, in the world, Cic. Agr. 2, 23, 62:

    quid erat in terris, ubi, etc.,

    id. Phil. 2, 19, 48; 2, 20, 50; 2, 23, 57; id. Cael. 5, 12:

    ruberes Viveret in terris te si quis avarior,

    Hor. Ep. 2, 2, 157; Sen. Prov. 2, 9; so,

    aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat,

    Verg. G. 2, 538:

    terrarum cura,

    id. ib. 1, 26. — Ante-class., also in terrā, in the world:

    quibus nunc in terrā melius est?

    Plaut. Poen. 5, 4, 100:

    scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

    id. Cist. 4, 1, 8; id. Mil. 1, 1, 52; 2, 3, 42; id. Bacch. 5, 2, 51; id. Aul. 5, 9, 12; id. Curc. 1, 2, 51.—Hence also the phrase orbis terrarum, the world, the whole world, all nations:

    quae orbem terrarum implevere famā,

    Plin. 36, 36, 13, § 76:

    Graecia in toto orbe terrarum potentissima,

    id. 18, 7, 12, § 65:

    cujus tres testes essent totum orbem terrarum nostro imperio teneri,

    Cic. Balb. 6, 16; but freq. also orbis terrarum, the world, i. e. the empire of Rome:

    orbis terrarum gentiumque omnium,

    id. Agr. 2, 13, 33; cf. id. Rosc. Am. 36, 103;

    while orbis terrae,

    the globe, the earth, the world, id. Phil. 13, 15, 30; id. Fam. 5, 7, 3; id. Fl. 41, 103; id. Agr. 1, 1, 2;

    but also with ref. to the Roman dominion,

    id. de Or. 3, 32, 131; id. Sull. 11, 33; id. Dom. 42, 110; id. Phil. 8, 3, 10; id. Off, 2, 8, 27; id. Cat. 1, 1, 3; cf.

    of the Senate: publicum orbis terrae consilium,

    id. Fam. 3, 8, 4; id. Cat. 1, 4, 9; id. Phil. 3, 14, 34; 4, 6, 14; 7, 7, 19;

    v. orbis: quoquo hinc asportabitur terrarum, certum est persequi,

    Ter. Phorm. 3, 3, 18: ubi terrarum esses, ne suspicabar quidem, in what country, or where in the world, Cic. Att. 5, 10, 4, so, ubi terrarum, id. Rab. Post. 13, 37:

    ubicumque terrarum,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143; id. Phil. 2, 44, 113.

    Lewis & Short latin dictionary > tera

  • 88 terra

    terra (archaic tera, Varr. L. L. 5, 4, 21), ae ( gen. terras, Naev. ap. Prisc. p. 679 P.: terraï, Enn. ap. Charis. p. 7 ib. (Ann. v. 479 Vahl.); Lucr. 1, 212; 1, 251; 2, 1063; 3, 989 et saep.), f. [perh. Sanscr. root tarsh-, to be dry, thirsty; Lat. torreo, torris; Germ Durst; Engl. thirst; prop. the dry land], the earth, opp. to the heavens, the sea, the air, etc.; land, ground, soil (cf.: tellus, solum).
    I.
    In gen.:

    principio terra universa cernatur, locata in mediā sede mundi, solida et globosa et undique ipsa in sese nutibus suis conglobata, etc.,

    Cic. N. D. 2, 39, 98:

    terra in medio mundo sita,

    id. Tusc. 1, 17, 40:

    hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae, rotundum ut caelum, terra ut media sit, eaque suā vi nutuque teneatur,

    id. de Or. 3, 45, 178:

    umbra terrae,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    terrae motus,

    earthquakes, id. Div. 1, 18, 35; 1, 35, 78; cf. Sen. Q. N. 6, 1, 1 sqq.; Curt. 4, 4 fin.: Plin. 2, 79, 81, § 191 sq.:

    res invectae ex terrā,

    Cic. Rep. 2, 5, 10:

    terra continens adventus hostium denuntiat,

    id. ib. 2, 3, 6:

    Massilia fere ex tribus oppidi partibus mari alluitur: reliqua quarta est, quae aditum habeat a terrā,

    Caes. B. C. 2, 1:

    cui parti (insulae) nulla est objecta terra,

    id. B. G. 5, 13:

    iter terrā petere,

    Cic. Planc. 40, 96; cf.:

    ipse terrā eodem pergit,

    Liv. 31, 16, 3:

    esse in terrā atque in tuto loco,

    on solid ground, Plaut. Merc. 1, 2, 87:

    ex magnā jactatione terram videns,

    Cic. Mur. 2, 4: terrā marique, by land and by water (very freq.), id. Att. 9, 1, 3; id. Imp. Pomp. 19, 56; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 2; Sall. C. 13, 3; cf. Cic. Ac. 2, 38, 120:

    insidiae terrā marique factae,

    id. Verr. 1, 2, 3;

    the form et terrā et mari is also class.,

    id. ib. 2, 2, 39, § 96 (B. and K. bracket the first et); 2, 5, 50, § 131; id. Mur. 15, 33; Liv. 37, 29, 5; Nep. Hann. 10, 2; id. Ham. 1, 2; id. Alcib. 1, 2; Sen. Ep 60, 2; 101, 4;

    for which also: bellum terrā et mari comparat,

    id. Att. 10, 4, 3:

    terrā ac mari,

    id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    marique terrāque usque quāque quaeritat,

    Plaut. Poen. prol. 105:

    aut terrā aut mari,

    id. Ps. 1, 3, 83:

    mari atque terrā,

    Sall. C. 53, 2:

    mari ac terrā,

    Flor. 2, 8, 11:

    mari terrāque,

    Liv. 37, 11, 9; 37, 52, 3:

    natura sic ab his investigata est, ut nulla pars caelo, mari, terrā (ut poëtice loquar) praetermissa sit,

    Cic. Fin. 5, 4, 9:

    eorum, quae gignuntur e terrā, stirpes et stabilitatem dant iis, quae sustinent, et ex terrā sucum trahunt, etc.,

    id. N. D. 2, 47, 120:

    num qui nummi exciderunt, ere, tibi, quod sic terram Obtuere?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 17:

    tollere saxa de terrā,

    Cic. Caecin. 21, 60:

    tam crebri ad terram accidebant, quam pira,

    Plaut. Poen. 2, 38; so,

    ad terram,

    id. Capt. 4, 2, 17; id. Pers. 2, 4, 22; id. Rud. 4, 3, 71:

    aliquem in terram statuere,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    ne quid in terram defluat,

    Cic. Lael. 16, 58:

    penitus terrae defigitur arbos,

    Verg. G. 2, 290; so. terrae (dat.), id. ib. 2, 318; id. A. 11, 87; Ov. M. 2, 347; Liv. 5, 51, 3; Plin. 14, 21, 27, § 133 al.:

    sub terris si jura deum,

    in the infernal regions, Prop. 3, 5 (4, 4), 39; cf.:

    mei sub terras ibit imago,

    Verg. A. 4, 654:

    genera terrae,

    kinds of earth, Plin. 35, 16, 53, § 191:

    Samia terra,

    Samian pottery clay, id. 28, 12, 53, § 194: terrae filius, son of earth, i. e. human being, Cic. Att. 1, 13, 4:

    terrā orti,

    natives of the soil, aborigines, autochthones, Quint. 3, 7, 26: cum aquam terramque ab Lacedaemoniis petierunt, water and earth (as a token of subjection), Liv. 35, 17, 7:

    terram edere,

    Cels. 2, 7, 7. —
    B.
    Personified, Terra, the Earth, as a goddess;

    usu. called Tellus, Magna Mater, Ceres, Cybele, etc.: jam si est Ceres a gerendo, Terra ipsa dea est et ita habetur: quae est enim alia Tellus?

    Cic. N. D. 3, 20, 52; cf. Varr. R. R. 1, 1, 5; Ov. F. 6, 299; 6. 460; Hyg. Fab. 55; 140; 152; Naev. 2, 16; Suet. Tib. 75. —
    II.
    In partic., a land, country, region, territory (cf.: regio, plaga, tractus): Laurentis terra, Enn. ap. Prisc. p. 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.):

    terra erilis patria,

    Plaut. Stich. 5. 2, 2; cf.:

    in nostrā terrā in Apuliā,

    id. Cas. prol. 72:

    tua,

    id. Men. 2, 1, 4:

    mea,

    Ov. Tr. 1, 1, 128:

    in hac terrā,

    Cic. Lael. 4, 13:

    in eā terrā (sc. Sicilia),

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    terra Gallia,

    Caes. B. G. 1, 30:

    terra Italia,

    Liv. 25 7, 4 Drak. N. cr.; 29, 10, 5; 30, 32, 6; 38, 47 6; 39, 17, 2;

    42, 29, 1: Africa,

    id. 29, 23, 10 Hispania, id. 38, 58, 5:

    Pharsalia,

    id. 33, 6, 11. —In plur.:

    in quascumque terras,

    Cic. Rep. 2, 4, 9:

    eae terrae,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    qui terras incolunt eas, in quibus, etc.,

    id. N. D. 2, 16, 42:

    abire in aliquas terras,

    id. Cat. 1, 8, 20:

    (Cimbri) alias terras petierunt,

    Caes. B. G. 7, 77 et saep. — Esp., terrae, the earth, the world:

    pecunia tanta, quanta est in terris,

    in the whole earth, in the world, Cic. Agr. 2, 23, 62:

    quid erat in terris, ubi, etc.,

    id. Phil. 2, 19, 48; 2, 20, 50; 2, 23, 57; id. Cael. 5, 12:

    ruberes Viveret in terris te si quis avarior,

    Hor. Ep. 2, 2, 157; Sen. Prov. 2, 9; so,

    aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat,

    Verg. G. 2, 538:

    terrarum cura,

    id. ib. 1, 26. — Ante-class., also in terrā, in the world:

    quibus nunc in terrā melius est?

    Plaut. Poen. 5, 4, 100:

    scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

    id. Cist. 4, 1, 8; id. Mil. 1, 1, 52; 2, 3, 42; id. Bacch. 5, 2, 51; id. Aul. 5, 9, 12; id. Curc. 1, 2, 51.—Hence also the phrase orbis terrarum, the world, the whole world, all nations:

    quae orbem terrarum implevere famā,

    Plin. 36, 36, 13, § 76:

    Graecia in toto orbe terrarum potentissima,

    id. 18, 7, 12, § 65:

    cujus tres testes essent totum orbem terrarum nostro imperio teneri,

    Cic. Balb. 6, 16; but freq. also orbis terrarum, the world, i. e. the empire of Rome:

    orbis terrarum gentiumque omnium,

    id. Agr. 2, 13, 33; cf. id. Rosc. Am. 36, 103;

    while orbis terrae,

    the globe, the earth, the world, id. Phil. 13, 15, 30; id. Fam. 5, 7, 3; id. Fl. 41, 103; id. Agr. 1, 1, 2;

    but also with ref. to the Roman dominion,

    id. de Or. 3, 32, 131; id. Sull. 11, 33; id. Dom. 42, 110; id. Phil. 8, 3, 10; id. Off, 2, 8, 27; id. Cat. 1, 1, 3; cf.

    of the Senate: publicum orbis terrae consilium,

    id. Fam. 3, 8, 4; id. Cat. 1, 4, 9; id. Phil. 3, 14, 34; 4, 6, 14; 7, 7, 19;

    v. orbis: quoquo hinc asportabitur terrarum, certum est persequi,

    Ter. Phorm. 3, 3, 18: ubi terrarum esses, ne suspicabar quidem, in what country, or where in the world, Cic. Att. 5, 10, 4, so, ubi terrarum, id. Rab. Post. 13, 37:

    ubicumque terrarum,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143; id. Phil. 2, 44, 113.

    Lewis & Short latin dictionary > terra

  • 89 vinco

    vinco, vīci, victum, 3, v. a. and n. [perh. causat. of root ik-; Gr. eikô, to yield; but cf. per-vicax; v. Curt. Gr. Etym. p. 106], to conquer, overcome, get the better of, defeat, subdue, vanquish, be victorious, etc. (syn.: supero, debello).
    I.
    Lit.
    A.
    In war or battle:

    jus esse belli, ut qui vicissent, iis, quos vicissent, quemadmodum vellent, imperarent, etc.,

    Caes. B. G. 1, 36:

    Carthaginienses navalibus pugnis,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 55:

    Galliam bello,

    Caes. B. G. 1, 34 fin.:

    non virtute neque in acie vicisse Romanos,

    id. ib. 7, 29:

    id vi et virtute militum victum atque expugnatum oppidum est,

    Plaut. Am. 1, 1, 36:

    vicimus vi feroces,

    id. ib. 1, 1, 82: aio te, Aeacida, Romanos vincere posse, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 186 Vahl.): sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, Enn. ap. Cic. Sen. 5, 14 (Ann. v. 442 ib.): aliquando [p. 1992] ut vincat, ludit assidue aleam, Poët. ap. Suet. Aug. 70 fin.:

    L. milia,

    to win at play, August. ib. 71.—
    B.
    In a lawsuit, etc., to be successful, to gain:

    vincere judicio,

    Cic. Rosc. Com. 18, 53:

    quem tu horum nil refelles, vincam scilicet,

    Ter. Phorm. 1, 2, 82; Hor. S. 1, 2, 134:

    causam suam,

    to win, Ov. H. 16, 76.— Pass.:

    factum est: ventum est: vincimur,

    Ter. Phorm. 1, 2, 85.—
    C.
    In other relations, to win, prevail, be successful, gain, overcome:

    sponsione,

    Cic. Quint. 27, 84:

    sponsionem,

    id. Caecin. 31, 91:

    vicit iter durum pietas,

    controlled, made easy, Verg. A. 6, 688; cf. Mart. 5, 23, 5; Claud. Cons. Hon. 46:

    labor omnia vicit,

    Verg. G. 1, 145; cf.

    difficultates, Auct. B. G. 8, 21: virgam,

    to win, Verg. A. 6, 148:

    vicit tamen in Senatu pars illa, quae, etc.,

    Sall. J. 16, 1:

    factione respectuque rerum privatarum... Appius vicit,

    Liv. 2, 30, 2:

    cum in senatu vicisset sententia, quae, etc.,

    id. 2, 4: Othonem vincas volo, to outbid (in an auction), Cic. Att. 13, 29, 2; 13, 33, 2.—To defeat as a candidate for office:

    competitorem in suffragiis,

    Quint. 7, 1, 29.—
    D.
    Transf., of inanimate subjects.
    1.
    To overcome, overwhelm, prevail over, etc.:

    (naves) neu turbine venti Vincantur,

    Verg. A. 9, 92:

    victa ratis,

    Ov. Tr. 1, 4, 12:

    flammam gurgitibus,

    id. Am. 3, 6, 42:

    noctem flammis,

    Verg. A. 1, 727:

    vincunt aequora navitae,

    prevail against, get the better of, Hor. C. 3, 24, 41:

    victaque concessit prisca moneta novae,

    Ov. F. 1, 222:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    id. ib. 1, 676:

    corpora victa sopore,

    id. ib. 1, 422; cf.:

    blanda quies furtim victis obrepsit ocellis,

    id. ib. 3, 19:

    hi casses (linei) vel ferri aciem vincunt,

    Plin. 19, 1, 2, § 11:

    campum turbā vincente,

    overflowing, Sil. 6, 390.—
    2.
    To outlast, survive:

    (aesculus) Multa virum volvens durando saecula vincit,

    Verg. G. 2, 295:

    vivendo mea fata,

    id. A. 11, 160.—
    3.
    To surmount, scale:

    aëra (sagittae),

    Verg. G. 2, 123; cf.:

    montes ascensu,

    Claud. III. Cons. Hon. 46.—
    4.
    To reduce, change, etc.;

    of cooking: nec viscera quisquam... potest vincere flammā,

    Verg. G. 3, 560:

    cochleas undis calefactas et prope victas,

    Ser. Samm. Med. 319.—Of smelting ores:

    metallorum primitiae nullis fornacibus victae,

    Tac. H. 4, 53.—Of melting snow:

    nive, quae zephyro victa tepente fluit,

    Ov. F. 2, 220.—

    Of digestion: pervigilio quidem praecipue vincuntur cibi,

    Plin. 11, 53, 118, § 283.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to prevail, be superior; to convince, refute, constrain, overcome, etc.:

    argumentis vincit,

    Plaut. Am. 1, 1, 267:

    naturam studio,

    Caes. B. G. 6, 43:

    vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    Cic. Rep. 2, 33, 57; cf. id. ib. 3, 8, 13: si subitam et fortuitam orationem commentatio et cogitatio facile vincit;

    hanc ipsam profecto assidua ac diligens scriptura superabit,

    id. de Or. 1, 33, 150:

    sapientis animus vincetur et expugnabitur?

    id. Par. 4, 1, 27:

    animum,

    Plaut. Trin. 2, 2, 29:

    non est consentaneum, qui invictum se a labore praestiterit, vinci a voluptate,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    labascit, victu'st, uno verbo, quam cito!

    Ter. Eun. 1, 2, 98:

    eludet, ubi te victum senserit,

    id. ib. 1, 1, 10:

    illius stultitiā victa ex urbe tu migres?

    id. Hec. 4, 2, 13:

    adulescentulus saepe eadem audiendo victus est,

    id. Heaut. 1, 1, 62:

    peccavi, fateor, vincor,

    id. ib. 4, 1, 31:

    victus patris precibus lacrimisque,

    Liv. 23, 8, 4:

    divūm pater victus tuis vocibus,

    Hor. C. 4, 6, 21:

    est qui vinci possit,

    id. S. 1, 9, 55:

    pietas Victa furore,

    id. C. 3, 27, 36:

    victus amore pudor,

    Ov. Am. 3, 10, 29:

    filia victa in lacrimas,

    Tac. A. 1, 57:

    victus animi respexit,

    Verg. G. 4, 491:

    triumphantes de lege victā et abrogatā,

    Liv. 34, 3, 9.— With ut:

    ergo negatum, vincor, ut credam miser,

    am constrained, compelled, Hor. Epod. 17, 27.—
    B.
    In partic.
    1.
    To overmatch in some quality, to surpass, exceed, excel, = superare:

    stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant,

    Cic. Rep. 6, 16, 16:

    opinionem vicit omnium, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    exspectationem omnium,

    id. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    eam (noctem) edepol etiam multo haec (nox) vicit longitudine,

    Plaut. Am. 1, 1, 125:

    morum immanitate vastissimas vincit beluas,

    Cic. Rep. 2, 26, 48:

    quamlibet mulierculam Vincere mollitiā,

    Hor. Epod. 11, 24:

    odio qui posset vincere Regem,

    id. S. 1, 7, 6:

    scribere, quod Cassi opuscula vincat,

    id. Ep. 1, 4, 3; cf.:

    qualia (praecepta) vincunt Pythagoran,

    id. S. 2, 4, 2.— Poet. with inf.: vir nulli victus vel ponere castra vel junxisse ratem, etc., excelled by none in pitching a camp, etc., Sil. 5, 552; 6, 141.—
    2.
    To prove triumphantly, show or demonstrate conclusively.
    (α).
    With obj.-clause:

    quid nunc? vincon' argumentis te non esse Sosiam?

    Plaut. Am. 1, 1, 277:

    profecto ita esse, et praedico, vero vincam,

    id. Most. 1, 2, 12:

    vince deinde, bonum virum fuisse Oppianicum,

    Cic. Clu. 44, 124: dicendo vincere non postulo, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 4:

    vincet enim stultos ratio insanire nepotes,

    Hor. S. 2, 3, 225.—
    (β).
    With ut:

    nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque Qui, etc.,

    Hor. S. 1, 3, 115.—
    (γ).
    Absol.:

    si doceo non ab Avito, vinco ab Oppianico,

    Cic. Clu. 23, 64.—
    3.
    With respect to something disputed, to prevail, gain one's point, carry the day. So only in the expressions,
    a.
    Vicimus:

    cui si esse in urbe tuto licebit, vicimus,

    Cic. Att. 14, 20, 3:

    rumpantur iniqui. Vicimus: assiduas non tulit illa preces,

    Prop. 1, 8, 28: vicimus exclamat;

    mecum mea vota feruntur,

    Ov. M. 6, 513:

    vicimus et meus est,

    id. ib. 4, 356.—
    b.
    Vincite, viceris, vincerent, have it your own way, just as you like, carry your point, an expression of reluctant assent:

    vincite, si ita vultis,

    Caes. B. G. 5, 30; Ov. M. 8, 509:

    vincerent ac sibi haberent, dummodo scirent,

    Suet. Caes. 1 fin.:

    viceris,

    Ter. And. 5, 3, 21.—
    4.
    To treat worthily, set forth with dignity ( poet.):

    nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,

    Verg. G. 3, 289; cf.:

    vincere verbis,

    Lucr. 5, 733.

    Lewis & Short latin dictionary > vinco

  • 90 saepe

    saepe, adv. [old acc. n. of saepis].
    I.
    Often, oft, oftentimes, many times, frequently (at indefinite intervals, while crebro denotes in close succession):

    aperitur ostium, unde saturitate saepe ego exii ebrius,

    Plaut. Capt. 1, 1, 35:

    multis damno et mihi lucro saepe eris,

    id. Cist. 1, 1, 52:

    audivi saepe hoc vulgo dicier,

    id. Stich. 1, 3, 13:

    saepe ex te audivi pater,

    id. Merc. 2, 3, 40; cf. Cic. Rep. 1, 30, 46:

    saepe hoc de majoribus natu audivimus,

    id. ib. 2, 15, 28:

    cum saepe mecum ageres, ut, etc.,

    id. Lael. 1, 4:

    sed... saepe enim redeo ad Scipionem, etc.,

    id. ib. 17, 62; cf. comp.:

    quocirca... dicendum est enim saepius, etc.,

    id. ib. 22, 85:

    licet lascivire, dum nihil metuas, ut in navi ac saepe etiam in morbo levi,

    id. Rep. 1, 40, 63; so,

    saepe etiam,

    id. ib. 1, 17, 26:

    in hoc statu rei publicae, quem dixi jam saepe non posse esse diuturnum,

    id. ib. 2, 37:

    minime saepe,

    least frequently, Caes. B. G. 1, 1:

    haud saepe,

    Plaut. Curc. 1, 2, 33:

    non saepe,

    id. Ps. 2, 4, 37:

    solet jocari saepe mecum illo modo,

    id. Men. 2, 2, 42; cf. id. ib. 5, 2, 18; so (with solere) Cic. Rep. 3, 5, 9; cf. sup.:

    de quo (Homero) saepissime vigilans (Ennius) solebat cogitare et loqui,

    id. ib. 6, 10; id. Lael. 8, 26:

    vidi ego multa saepe picta, quae Acherunti fierent cruciamenta,

    Plaut. Capt. 5, 4, 1; so (with multus) id. ib. 2, 2, 78; id. Cas. 2, 5, 41; id. Mil. 3, 3, 12; id. Poen. 1, 1, 1; Cic. Rep. 3, 30, 42; id. Lael. 1, 2; id. Off. 2, 6, 20; Hor. Ep. 2, 1, 219; cf.:

    saepe et multum hoc mecum cogitavi,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    in hac (causā) multum et saepe versatus,

    id. Quint. 1, 3:

    quorum saepe et diu ad pedes jacuit stratus,

    id. ib. 31, 96; Plaut. Cist. 2, 1, 28:

    nullus (piscis) minus saepe ad terram venit,

    id. Rud. 4, 3, 56: illos (inimicos) saepe verum dicere, hos (amicos) numquam, Cato ap. Cic. Lael. 24, 90:

    quod vos nimium saepe dicitis,

    Cic. Fin. 2, 13, 41: bene saepe, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 241 Vahl.):

    saepe antea (ante),

    Sall. J. 107, 1; 112, 2.—
    (β).
    Comp.:

    ibi eos conspicias quam praetorem saepius,

    Plaut. Poen. 3, 2, 8; cf.:

    ego saepius quam vellem,

    Cic. Rep. 1, 38, 59.— More usu. without quam:

    quod, etsi saepe dictum est, dicendum est tamen saepius, etc.,

    Cic. Off. 3, 17, 69; cf. Caes. ap. Cic. Att. 9, 6, A:

    semel atque iterum ac saepius,

    Cic. Font. 12, 26 (16):

    semel et saepius,

    id. Inv. 2, 4, 14:

    bis ac saepius,

    Quint. 10, 5, 7:

    iterum et saepius te rogo,

    Cic. Fam. 13, 42, 2; id. Imp. Pomp. 11, 30:

    iterum ac saepius,

    Quint. 12, 8, 8:

    quo quidem schemate utuntur poëtae saepius, sed ne oratores quidem raro,

    id. 9, 3, 44:

    quo magis novi, tanto saepius,

    Ter. Phorm. 2, 2, 14:

    propterea saepius te, ut memineris, moneo,

    Plaut. Capt. 2, 1, 43:

    ut verbis, quid sit... definiam saepius,

    Cic. Rep. 1, 24, 38:

    quasi ipsos induxi loquentes, ne inquam et inquit saepius interponeretur,

    id. Lael. 1, 3:

    quae potestas si mihi saepius sine meo vestroque periculo fiet, utar,

    id. Phil. 1, 15, 38:

    si saepius decertandum sit,

    id. ib. 2, 17, 43.—
    (γ).
    Sup.:

    tibi saepissime Cyathisso,

    Plaut. Men. 2, 2, 28; id. Ps. 2, 4, 56:

    optare ut quam saepissime peccet amicus,

    Cic. Lael. 16, 59:

    ut vinum aegrotis, qui prodest raro, nocet saepissime,

    id. N. D. 3, 27, 69:

    de quo (avo tuo) audisti multa ex me, eaque saepissime,

    id. Phil. 1, 14, 34.—
    II.
    In general propositions stating the results of experience, to denote that which is wont to take place frequently, Plaut. Capt. prol. 44:

    illud saepe fit, tempestas venit, etc.,

    id. Most. 1, 2, 27; cf.:

    nam saepe est, quibus in rebus alius ne iratus quidem est, Cum, etc.,

    Ter. Hec. 3, 1, 28:

    saepe ex hujusmodi re quāpiam... magna familiaritas Conflatast,

    id. Eun. 5, 2, 34:

    non licet hominem esse saepe ita ut volt,

    id. Heaut. 4, 1, 53:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    Cic. Rep. 2, 33, 57;

    repeated: saepe... saepe,

    Hor. C. 1, 8, 11; id. Ep. 1, 19, 19; Liv. 23, 15:

    saepe, five times in succession,

    Cic. Lael. 10, 33 sq.; cf.:

    saepe... persaepe... saepe... saepe... saepe... modo... modo,

    Hor. S. 1, 3, 9:

    modo... saepe... modo... interdum,

    id. ib. 1, 10, 11:

    saepe... modo,

    id. ib. 2, 7, 8.— Sup.:

    bonum consilium subripitur saepissime, si, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 8.—
    III.
    Sometimes with numero, and also joined in one word with it, saepenumero, to strengthen the main idea, like our oftentimes, again and again (perh. not before the class. per.):

    Aeduos fratres consanguineosque saepenumero a senatu appellatos,

    Caes. B. G. 1, 33; 1, 39; 1, 40; 6, 8; 7, 62; Cic. de Or. 1, 1, 1; id. Sen. 2, 4; id. Rosc. Am. 24, 67; 41, 119; id. Fam. 16, 21, 3; Sall. C. 52, 7; 53, 3; Auct. B. Afr. 35, 4 al.—Once also in comp.:

    gigni hominem saepe nono, saepiusnumero decimo mense,

    Gell. 3, 16, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > saepe

  • 91 scribo

    scrībo, psi, ptum, 3 ( perf. sync. scripsti, Plaut. As. 4, 1, 57: scripstis, Enn. ap. Non. 153, 28, or Trag. v. 239 Vahl.; inf. scripse, Aus. Sept. Sap. Lud. 1; cf. 2. dico init.), v. a. [root skrabh-, to dig; whence, Gr. graphô; Lat. scrobis, scrofa; cf. Germ. schreiben], prop., to scratch, grave, engrave with a sharp point; hence,
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., to write, draw, or otherwise make lines, letters, figures, etc. (cf. scalpo):

    in libro cum scribuntur calamo litterae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 131; cf. id. Bacch. 4, 4, 76 sq.:

    litteras, tabellas,

    id. Ps. 1, 1, 28:

    (littera M) etiamsi scribitur, tamen parum exprimitur,

    Quint. 9, 4, 40; cf. id. 1, 7, 28:

    nostri praeceptores cervum servumque u et o litteris scripserunt,

    id. 1, 7, 26; cf. id. 1, 7, 4; 1, 7, 20; 1, 7, 30; 12, 10, 28;

    12, 10, 30: terra in augurum libris scripta cum r uno,

    Varr. L. L. 5, § 21 Müll.:

    hic carmen mediā scribe columnā,

    Prop. 4 (5), 7, 83; cf.:

    scribitur vestris Cynthia corticibus,

    id. 1, 18, 22; Ov. M. 9, 527; Luc. 2, 343:

    in aquā,

    Cat. 68, 4; cf.

    also: fac lapis his scriptus stet super ossa notis: hic jacet, etc.,

    Tib. 1, 3, 54 (but the better reading is inscriptis):

    scribere decore,

    to write a good hand, Amm. 30, 9, 4:

    erat scriptum ipsius manu,

    Cic. Cat. 3, 5, 10:

    suā manu scripsit,

    Liv. 37, 10.—Of drawing, etc.:

    si quis fugitivo stigmata scripserit,

    has branded a runaway, Quint. 7, 4, 14; cf.: charaxat ambas ungulis scribentibus genas, Prud. steph. 10, 557:

    totius vobis Frontem tabernae scipionibus scribam,

    Cat. 37, 10:

    (Diodotus Stoicus) geometriae munus tuebatur, verbis praecipiens discentibus, unde, quo quamque lineam scriberent,

    Cic. Tusc. 5, 39, 113:

    ut formam (porticus) secundum rationem loci scribas,

    draw, design, Plin. Ep. 9, 39, 5; Stat. S. 1, 3, 9:

    quae Attalicis variata per artem Aulaeis scribuntur acu,

    i. e. are embroidered, Sil. 14, 660:

    scripto radiat Germanicus auro, i. e. sculpto,

    Juv. 6, 205; cf. Mart. 11, 5, 3.—
    B.
    Trop.: memor essem? etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis De Glycerio, graven, imprinted (syn.:

    inscripta, insculpta),

    Ter. And. 1, 5, 48:

    arva sanguineo scribit rutilantia gyro,

    Stat. Th. 11, 514.—
    II.
    In partic., with the accessory idea of intellectual action, of written composition of every kind, to write, write down, compose, describe, depict; to draw up, communicate, announce in writing (syn.: compono, perscribo).
    (α).
    With acc.:

    quoniam de re publicā multa quaesierint et scripserint,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    Cn. Aufidius praetorius (caecus) Graecam scribebat historiam,

    id. Tusc. 5, 38, 112; so,

    historiam,

    id. de Or. 2, 12, 51; id. Brut. 75, 262:

    bellum,

    Liv. 21, 1:

    res gestas,

    Hor. A. P. 74; id. Ep. 1, 3, 7 al.:

    librum de rebus rusticis,

    Cic. Sen. 15, 54:

    scripsi etiam versibus tres libros de temporibus meis,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute,

    id. Lael. 1, 4:

    carmen in aliquem,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    Furius defensionem causae suae scripsit,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112; cf. Quint. 2, 15, 29:

    libellos,

    Ov. Tr. 5, 12, 61; id. P. 4, 13, 19:

    notas,

    id. ib. 3, 2, 90:

    Diphilus Hanc (fabulam) Graece scripsit,

    Plaut. Cas. prol. 33; Ter. Heaut. prol. 43; id. Hec. prol. 6 (cf. also infra, d):

    versus,

    Lucr. 1, 24; Hor. S. 1, 9, 23; 1, 10, 60:

    carmina,

    id. ib. 2, 5, 74; id. Ep. 1, 19, 3:

    poëmata,

    id. ib. 2, 2, 66 et saep.; cf.: scripsere alii rem Versibus, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 221 Vahl.):

    formam et situm agri alicui,

    to describe, Hor. Ep. 1, 16, 4 et saep.—Of written communications, letters, etc.:

    epistulis tuis perdiligenter scriptis,

    Cic. Att. 1, 11, 1; cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 1:

    haec scripsi properans,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    litteras, quas ad Pompeium scripsi, tibi misi,

    id. ib. 3, 9, 3:

    litterae extemplo Romam scriptae,

    Liv. 41, 16:

    plura ad te scribam, si, etc.,

    Cic. Att. 11, 10, 3:

    scriberem ad te de hoc plura, si Romae esses,

    id. ib. 6, 4, 11:

    haec ad te scripsi verbosius,

    id. Fam. 7, 3, 5:

    scriptā jam epistulā superiore,

    id. ib. 1, 9, 26:

    non quo haberem, quod tibi scriberem,

    id. Att. 4, 4, a:

    epistulam,

    Plin. Ep. 7, 9, 8 et saep.:

    scribere salutem,

    to send a greeting, Plaut. Bacch. 4, 9, 77; cf.:

    laudes atque gratias populo Romano,

    Gell. 3, 8, 5.—With a personal object:

    nullos habeo scriptos (homines), memini tamen,

    written down, Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    per eum Marium, quem scripsissem,

    Cic. Att. 12, 49, 1: quis Martem digne scripserit aut...Merionem aut...Tydiden? who could depict, represent, etc., Hor. C. 1, 6, 14; id. S. 2, 1, 16; cf. in the pass.:

    scriberis Vario fortis et hostium Victor,

    id. C. 1, 6, 1.—With two acc.: cum auctor pugnae se A. Cornelium Cossum consulem scripserit, subscribed himself, declared himself in the inscription to be, Liv. 4, 20, 11.—
    (β).
    With object-clause:

    in foribus scribat occupatum esse se,

    Plaut. As. 4, 1, 15:

    ut Africanum avum meum scribit Cato solitum esse dicere,

    Cic. Rep. 1, 17, 27; id. Att. 1, 8, 1; cf.:

    Romae quod scribis sileri, ita putabam,

    id. ib. 2, 13, 2:

    quod ad te scripseram me in Epiro futurum,

    id. ib. 3, 13, 1:

    Graeceius ad me scripsit, C. Cassium sibi scripsisse, homines comparari, qui, etc.,

    id. ib. 15, 8, 2:

    Cicero quodam loco scribit, id esse optimum, etc.,

    Quint. 11, 1, 92:

    post paulo scribit, sibi millia quinque Esse domi chlamydum,

    Hor. Ep. 1, 6, 43 et saep.—In pass., with nom. or acc.:

    eadem haec avis scribitur conchis se solere complere, etc.,

    Cic. N. D. 2, 49, 125: scribitur nobis, magnam veteranorum multitudinem Romam convenisse jam, etc., Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 1:

    scriptum est item, quaesivisse (Socratem), quid esset,

    Cic. Div. 1, 54, 123.—
    (γ).
    With rel.-clause:

    nec scribis, quam ad diem te exspectemus,

    Cic. Att. 3, 7, 1:

    scribe aliquando ad nos, quid agas,

    id. Fam. 7, 12, 2:

    ad me Valerius scripsit... quem ad modum ducta esses, etc.,

    id. ib. 14, 2, 2.—
    (δ).
    Absol.:

    quo (Platone) nemo in scribendo praestantior fuit,

    Cic. Rep. 2, 11, 21; cf. id. ib. 3, 8, 13:

    Demophilus scripsit, Marcus vortit barbare,

    Plaut. As. prol. 11; id. Trin. prol. 19:

    poëta quom primum ad scribendum animum appulit,

    Ter. And. prol. 1; id. Heaut. prol. 7:

    sumite materiem vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

    Hor. A. P. 38:

    sic raro scribis, ut toto non quater anno Membranam poscas,

    id. S. 2, 3, 1 et saep.:

    Samiae, ut ibi (i. e. in oratione) scribit Laelius, capedines,

    Cic. Rep. 6, 2, 11; cf. id. ib. 1, 16, 25:

    ut, quemadmodum scribit ille, cottidiano, etc.,

    id. ib. 6, 2, 8:

    denique non video de tot scribentibus unum,

    Ov. Tr. 2, 495.—So freq. of written communications, letters; usually with ad aliquem (less freq. alicui) or de aliquā re:

    tv si, ut scribis, Kal. Jun. Romā profectus es, etc.,

    Cic. Att. 3, 9, 3:

    ego te, ut scribis, cito videbo,

    id. ib. 3, 27:

    nihil habeo, quod ad te scribam, scribo tamen, non ut te delectem, etc.,

    id. ib. 14, 12, 3:

    senatusconsultum si erit factum, scribes ad me,

    id. ib. 5, 4, 2; cf.:

    scripsi etiam ad Camillum, ad Lamiam,

    id. ib. 5, 8, 3:

    in quā (epistulā) de agro Campano scribis,

    id. ib. 2, 16, 11:

    ut nuper me scis scripsisse ad te de Varronis erga me officio, etc.,

    id. ib. 2, 25, 1; cf.:

    Hermae tui Pentelici, de quibus ad me scripsisti,

    id. ib. 1, 8, 2; 1, 9, 2 et saep.— With ut, ne, etc.:

    velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

    Cic. Att. 4, 14, 1:

    ad me scriberet, ut in Italiam quam primum venirem,

    id. ib. 11, 7, 2; 5, 11, 6.— With dat.:

    consules Fulvio, ut ex Falisco, Postumio, ut ex Vaticano exercitum ad Clusium admoveant, scribunt,

    Liv. 10, 27; 42, 27; Tac. A. 1, 29.—With ne:

    Scipioni scribendum, ne bellum remitteret,

    Liv. 30, 23.—With simple subj.:

    scribit Labieno, si rei publicae commodo facere posset, cum legione ad fines Nerviorum veniat,

    Caes. B. G. 5, 46 fin. —In Tac. also, with inf.:

    scribitur tetrarchis ac regibus, jussis Corbulonis obsequi,

    Tac. A. 15, 25 fin. —In eccl. Lat. as a formula of quotation from the Scriptures:

    scriptum est,

    i. e. it is said in Holy Writ, Vulg. Matt. 4, 4; id. Luc. 19, 46; id. Rom. 11, 8 et saep.—
    B.
    Publicists', milit., jurid., and business t. t., of written plans, drafts, and other writings of various import.
    1.
    Publicists' t. t., to draw up, draught a law, decree, treaty, etc.:

    quod proditum memoria est, X. viros, qui leges scripserint, etc.,

    Cic. Rep. 2, 31, 54; so,

    leges,

    id. ib. 2, 36, 61; 2, 10, 18; id. Rosc. Am. 25, 70; id. de Or. 1, 19, 86; id. Inv. 1, 38, 68 al.; cf.

    in a transf. signif.: cui non apparet, inopiam et miseriam civitatis istam legem scripsisse, etc.,

    Liv. 34, 6 fin.; and:

    testamentum, quod pietas, fides, pudor scripsit,

    Plin. Ep. 8, 18, 7:

    haec senatusconsulta non ignoro ab amicissimis ejus, cujus de honore agitur, scribi solere,

    Cic. Fam. 15, 6, 2.—So very freq.: senatusconsulto scribendo, or simply scribendo adesse, or also, ad scribendum esse, to witness the drawing up of a decree of the Senate; to subscribe it: erat nobis dictum, te existimare, alicui senatusconsulto, quod contra dignitatem tuam fieret, scribendo Lamiam [p. 1648] affuisse, qui omnino consulibus illis numquam fuit ad scribendum, Cic. Fam. 12, 29, 2 Orell. N. cr.; cf.: senatusconsulta scribuntur apud familiarem meum (i. e. Caesarem). Et quidem cum in mentem venit (Caesari), ponor ad scribendum (i. e. he adds my signature to it), id. ib. 9, 15, 4:

    quod me esse ad scribendum vides,

    id. Att. 1, 19, 9; id. Fam. 9, 15, 3: S. C. auctoritas. Pridie Kal. Octob. in aede Apollinis scrib. affuerunt L. Domitius, etc., an official formula ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq. (v. assum):

    Boeotorum gentem numquam ad scribendum amicitiae foedus adduci potuisse,

    to make, enter into, conclude, Liv. 42, 12.—
    2.
    Milit. t. t.: scribere milites (legiones, supplementum, etc.), to enlist, enroll, levy:

    milites,

    Sall. J. 43, 3:

    legiones,

    id. C. 32, 1:

    exercitui supplementum,

    id. J. 39, 2:

    supplementum legionibus,

    Cic. Fam. 3, 3, 1; Liv. 8, 8:

    exercitum,

    id. 4, 43; 9, 8; 9, 19:

    equites,

    id. 10, 25; 21, 40; 35, 20:

    socios navales,

    id. 37, 2; so, too: sex milia colonorum Albam in Aequos, to enroll for the purpose of sending, to send, id. 10, 1:

    socios scribere in urbem,

    id. 4, 11, 4.—
    b.
    Poet., transf.:

    scribe tui gregis hunc,

    enroll him among your retinue, Hor. Ep. 1, 9, 13.—
    3.
    Jurid. and business t. t.: dicam scribere (alicui), like dikên graphein tini, to bring an action in writing against any one (v. dica); of a lawyer, to draw up legal instruments (complaints or charges, contracts, wills, etc.):

    Servius hanc urbanam militiam respondendi, scribendi, cavendi secutus est,

    Cic. Mur. 9, 19; id. Fam. 7, 14 Manut.; cf. id. Leg. 1, 4, 14:

    omnia testamenta tu scribes unus,

    id. de Or. 2, 6, 24; Dig. 28, 2, 25.—Hence, transf., with a personal object: aliquem heredem, to appoint or designate any one as heir:

    testamentum palam fecerat et illum heredem et me scripserat,

    Cic. Mil. 18, 48; cf.:

    in testamento Ptolemaei patris heredes erant scripti, etc.,

    Caes. B. C. 3, 108:

    quem Micipsa testamento secundum heredem scripsit,

    Sall. J. 65, 1; Auct. B. Alex. 33; Plin. Pan. 43, 1 sq.; Tac. A. 14, 31; Hor. S. 2, 5, 48; Juv. 3, 161; 9, 87:

    aliquem coheredem,

    Tac. Agr. 43 fin.:

    aliquem exheredem,

    to disinherit any one by will, Dig. 37, 4, 8, §§

    1 and 6: aliquem tutorem liberis suis,

    to appoint as guardian by will, Cic. Clu. 14, 41:

    libertatem servo,

    to bequeath to a slave his freedom, Dig. 29, 2, 71.—Of contracts, notes, drafts, etc.:

    pulchre scripsti: scitum syngraphum!

    Plaut. As. 4, 1, 57: nummos, usuras, etc. (alicui), to give a note or bond for:

    scribit nummos,

    id. ib. 2, 4, 34:

    sibi creditam pecuniam,

    Dig. 26, 7, 9, § 7:

    genero usuras praestandas quasi ex dotis promissione,

    ib. 4, 4, 17:

    lecta est cautio hujusmodi: Lutius Titius scripsi, me accepisse a Publio Maevio quindecim mutua numerata mihi de domo, etc.,

    ib. 12, 1, 40: scribe decem (tabulas) a Nerio, give ten notes or bonds drawn up by the usurer Nerius, Hor. S. 2, 3, 69. scriptos expendere nummos, v. l. ap. Hor. Ep. 2, 1, 105 (Hold. cautos); cf. rescribo.—Hence, scriptum, i, n., something written, viz.,
    A.
    (Acc. to I.) A line; so only: duodecim scripta, a game played with colored stones (calculi) on a draught-board marked into spaces by twelve oblique lines: tibi concedo, quod in duodecim scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicujus dati poenitet, Cic. Fragm. ap. Non. 170, 30; cf.:

    in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset essetque victus, etc.,

    Quint. 11, 2, 38;

    v. also scriptula, and Becker, Gall. 3, pp. 261 and 264 sq.: duodecim scriptis ludere,

    Cic. de Or. 1, 50, 217.—
    B.
    (Acc. to II.) A written composition, writing, treatise, book, work, etc. (most freq. in plur.):

    ex scripto et sententiā controversia nascitur cum videtur scriptoris voluntas cum scripto ipso dissentire,

    the writing, the written expression, Auct. Her. 1, 11, 19:

    incredibile dictu est, quam multi Graeci de harum valvarum pulchritudine scriptum reliquerunt,

    have left something written concerning it, speak of it in their writings, Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124; so Quint. 6, 1, 7; cf. in plur., Cic. Rep. 1, 22, 36:

    quod a Democrito et Platone in scriptis relictum esse dicunt,

    id. de Or. 2, 46, 194:

    utinam exstarent illa carmina, quae multis saeculis ante suam aetatem in epulis esse cantata, in Originibus scriptum reliquit Cato!

    id. Brut. 19, 75: ut ipsis scriptis non ea mandaremus, id. Off. 2, 1, 3:

    in quo libro scriptum hoc invenitur,

    Quint. 1, 1, 15:

    Hortensius erat memoriā tantā, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset,

    without notes, Cic. Brut. 88, 301; cf. on the contrary: de scripto dicere, to speak or read from a written paper:

    recitetur oratio, quae propter rei magnitudinem dicta de scripto est,

    id. Planc. 30, 74; id. Phil. 10, 2, 5; id. Brut. 12, 46; id. Att. 4, 3, 3; id. Fam. 10, 13, 1:

    laudavit pater scripto meo,

    in a speech composed by me, id. Q. Fr. 3, 8, 5:

    adire aliquem scripto,

    Tac. H. 4, 39:

    cum eorum inventis scriptisque se oblectent,

    writings, Cic. Rep. 1, 17, 28:

    ardeo cupiditate...nomen ut nostrum scriptis illustretur et celebretur tuis,

    id. Fam. 5, 12, 1:

    scripta recitare,

    Hor. S. 1, 4, 75:

    nosmet Lucili scripta legentes,

    id. ib. 1, 10, 56:

    Graecorum Scripta optima,

    id. Ep. 2, 1, 29:

    si non accipiet scriptum,

    Ov. A. A. 1, 469:

    debueram scripto certior esse tuo,

    id. H. 6, 4.—
    2.
    (Acc. to II. B. 1.) Scriptum legis, and simply scriptum, a written ordinance, a law:

    quam tu mihi ex ordine recita de legis scripto populi Romani auctionem,

    Cic. Agr. 2, 18, 48:

    (Crassus) ita multa tum contra scriptum pro aequo et bono dixit, ut, etc.,

    id. Brut. 39, 145; cf. id. Inv. 2, 46, 135; 2, 47, 138; cf.:

    (senatus) scripto illo istius sententiam dicere vetabatur,

    rescript, id. Dom. 26, 69.

    Lewis & Short latin dictionary > scribo

  • 92 stabilio

    stăbĭlĭo, īvi, ītum (sync. imperf. stabilibat, Enn. Ann. 44), 4, v. a. [stabilis], to make firm, steadfast, or stable; to fix, stay, establish (class.; esp. in the trop. sense).
    I.
    Lit.: semita nulla pedem stabilibat, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

    eo stabilita magis sunt,

    Lucr. 3, 202; cf.: confirmandi et stabiliendi causā singuli ab infimo solo pedes terrā exculcabantur, * Caes. B. G. 7, 73:

    vineas,

    Col. 4, 33, 1:

    loligini pedes duo, quibus se velut ancoris stabiliunt,

    Plin. 9, 28, 44, § 83.—
    II.
    Trop.: regni stabilita scamna solumque, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48 fin. (Ann. v. 99 Vahl.):

    alicui regnum suom,

    Plaut. Am. 1, 1, 39; cf.: libertatem civibus, Att. ap. Cic. Sest. 58, 123:

    rem publicam (opp. evertere),

    Cic. Fin. 4, 24, 65; so,

    rem publicam,

    id. Sest. 68, 143:

    leges,

    id. Leg. 1, 23, 62:

    nisi haec urbs stabilita tuis consiliis erit,

    id. Marcell. 9, 29:

    matrimonia firmiter,

    id. Rep. 6, 2, 2: pacem, concordiam, Pseud.-Sall. Rep. Ordin. 1 fin. (p. 267 Gerl.):

    res Capuae stabilitas Romana disciplina,

    Liv. 9, 20:

    nomen equestre in consulatu (Cicero),

    Plin. 33, 2, 8, § 34:

    (aegrum) ad retinendam patientiam,

    to strengthen, fortify him, Gell. 12, 5, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > stabilio

  • 93 ob

    ŏb (old form obs, v. III.), prep. with acc. (in late Lat. also with the abl.:

    OB PERPETVO EIVS ERGA SE AMORE,

    Inscr. Orell. 106) [Osc. op; kindr. with Sanscr. api; Gr. epi].
    I.
    Lit.
    A.
    With verbs of motion, towards, to (only ante-class.): IS TERTHS DIEBVS OB PORTVM OBVAGVLATVM ITO, let him go before his house to summon him, Fragm. XII. Tab. ap. Paul. ex Fest. s. v. portum, p. 233 Müll.: ob Romam legiones ducere, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.); cf.:

    ob Troiam duxit,

    id. ib. p. 178 Müll. (Incert. libr. v. 5 Vahl.): cujus ob os Grai ora obvertebant sua, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39; and ap. Cic. Fam. 9, 26, 2 (Trag. Rel. p. 211 Rib.).—
    B.
    With verbs of rest, about, before, in front of, over (in Cic.):

    follem sibi obstringit ob gulam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23:

    lanam ob oculum habere,

    id. Mil. 5, 37:

    ob oculos mihi caliginem obstitisse,

    before my eyes, id. ib. 2, 4, 51:

    mors ob oculos saepe versata est,

    Cic. Rab. Post. 14, 39; id. Sest. 21, 47:

    ignis qui est ob os offusus,

    id. Univ. 14.—
    II.
    Transf., to indicate the object or cause, on account of, for, because of, by reason of, etc.
    A.
    In gen. (freq. and class.):

    etiam ob stultitiam tuam te tueris?

    do you still defend yourself with regard to your folly? Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    pretium ob stultitiam fero,

    Ter. And. 3, 5, 4; id. Phorm. 2, 3, 23:

    ob eam rem iratus,

    on that account, Plaut. Bacch. 4, 4, 33:

    neu quid ob eam rem succenseat,

    id. ib. 4, 4, 39; Ter. Ad. 5, 6, 7: Mi. Ob eam rem? De. Ob eam, id. ib. 5. 9, 20:

    ob rem nullam,

    id. Hec. 5, 3, 2:

    hanc Epicurus rationem induxit ob eam rem, quod veritus est, ne, etc.,

    Cic. Fat. 10, 23:

    ob eam causam, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 7, 12: quam ob causam venerant, id. de Or. 1, 7, 26:

    non solum ob eam causam fieri volui, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 21, 34:

    ob hanc causam, quod,

    id. ib. 2, 1, 3:

    nec ob aliam causam ullam, etc.,

    id. Lael. 20, 74:

    ob meas injurias,

    Ter. Heaut. 1, 1, 85; cf.:

    quodnam ob facinus?

    id. ib. 5, 2, 3: ob peccatum hoc. id. ib. v. 37:

    ob malefacta haec,

    id. Ad. 2, 1, 46:

    ob illam injuriam,

    Cic. Rep. 2, 25, 46:

    ob aliquod emolumentum suum,

    id. Font. 8, 17: (eum) ac Troiam misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):

    ob rem judicandam pecuniam adcipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78; id. Att. 1, 17, 8; id. Mur. 1, 1; id. Verr. 2, 2, 48, § 119; Sall. J. 89, 2; Quint. 5, 10, 87:

    nec meliores ob eam scientiam nec beatiores esse possumus,

    on account of, for that knowledge, Cic. Rep. 1, 19, 32:

    ob eam (amicitiam) summā fide servatam,

    id. Lael. 7, 25:

    is igitur dicitur ab Amulio ob labefactandi regni timorem, ad Tiberim exponi jussus esse,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    unius ob iram Prodimur,

    Verg. A. 1, 251; cf.:

    saevae memorem Junonis ob iram,

    id. ib. 1, 4; cf.

    also: aut ob avaritiam aut miserā ambitione laborat,

    Hor. S. 1, 4, 26:

    barbarus eum quidam palam ob iram interfecti ab eo domini obtruncat,

    Liv. 21, 2, 6:

    non noxā neque ob metum,

    Tac. H. 2, 49:

    Germanicum mortem ob rem publicam obiisse,

    for the republic, id. A. 2, 83:

    cum quibus ob rem pecuniariam disceptabat,

    id. ib. 6, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    In consideration of, in return for, instead of (mostly ante-class.):

    ob asinos ferre argentum,

    Plaut. As. 2, 2, 80; id. Ep. 5, 2, 38:

    quin arrhabonem a me accepisti ob mulierem?

    id. Rud. 3, 6, 23:

    ager oppositus est pignori Ob decem minas,

    Ter. Phorm. 4, 3, 56: talentum magnum ob unam fabulam datum esse, C. Gracch. ap. Gell. 11, 10 fin.:

    pecuniam ob absolvendum accipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78:

    pecuniam ob delicta dare,

    Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Ob rem, like ex re (opp. frustra), to the purpose, with advantage, profitably, usefully (very rare): An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, Ter Phorm. 3, 2, 41:

    verum id frustra an ob rem faciam, in vostrā manu situm est,

    Sall. J. 31, 5.—
    3.
    Ob industriam, on purpose, intentionally, Plaut. Cas. 4, 3, 6; 2, 3, 58 (id. ib. 2, 3, 60, de industriā); cf. id. Men. 1, 2, 14.—
    4.
    Quam ob rem, also written in one word, quamobrem, on which account, wherefore, therefore, hence, accordingly; a very freq. particle of transition, esp. in Cic.:

    quam ob rem id primum videamus, quatenus, etc.,

    Cic. Lael. 11, 36:

    quam ob rem utrique nostrūm gratum admodum feceris,

    id. ib. 4, 16; 2, 10; 3, 12; 4, 15; id. Rep. 1, 5, 9; 1, 19, 32 et saep.—
    5.
    Ob id, ob hoc, ob haec, ob ea, ob quae, on that account, therefore (not ante-Aug.).
    a.
    Ob id:

    ignaris hostibus et ob id quietis,

    Liv. 25, 35; 28, 2; Tac. A. 2, 66; 3, 75; 13, 5:

    ob id ipsum,

    Curt. 4, 16, 23.—
    b.
    Ob hoc:

    ob hoc cum omnia neglecta apud hostes essent,

    Liv. 25, 37; Sen. Q. N. 7, 14, 4; Col. 7, 3, 21; cf.:

    ob hoc miserior,

    Sen. Ep. 98, 5. —
    c.
    Ob haec:

    ob haec cum legatos mitti placuisset,

    Liv. 8, 23; 21, 50; 38, 34; Cels. 1 praef.—
    d.
    Ob ea:

    ob ea consul Albinus senatum de foedere consulebat,

    Sall. J. 39, 2.—
    e.
    Ob quae:

    ob quae posterum diem reus petivit,

    Tac. A. 2, 30 fin.; Suet. Ner. 13.—
    III.
    In composition, the b of ob remains unchanged before vowels and most consonants; only before p, f, c, g, is assimilation more common: oppeto, offero, occido, ogganio, etc.—An ancient form obs, analogous to abs, is implied in obs-olesco and os-tendo.—In signification, that of direction towards, or of existence at or before a thing is predominant, although it likewise gives to the simple verb the accessory notion of against: obicere, opponere, obrogare.

    Lewis & Short latin dictionary > ob

  • 94 obs

    ŏb (old form obs, v. III.), prep. with acc. (in late Lat. also with the abl.:

    OB PERPETVO EIVS ERGA SE AMORE,

    Inscr. Orell. 106) [Osc. op; kindr. with Sanscr. api; Gr. epi].
    I.
    Lit.
    A.
    With verbs of motion, towards, to (only ante-class.): IS TERTHS DIEBVS OB PORTVM OBVAGVLATVM ITO, let him go before his house to summon him, Fragm. XII. Tab. ap. Paul. ex Fest. s. v. portum, p. 233 Müll.: ob Romam legiones ducere, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.); cf.:

    ob Troiam duxit,

    id. ib. p. 178 Müll. (Incert. libr. v. 5 Vahl.): cujus ob os Grai ora obvertebant sua, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39; and ap. Cic. Fam. 9, 26, 2 (Trag. Rel. p. 211 Rib.).—
    B.
    With verbs of rest, about, before, in front of, over (in Cic.):

    follem sibi obstringit ob gulam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23:

    lanam ob oculum habere,

    id. Mil. 5, 37:

    ob oculos mihi caliginem obstitisse,

    before my eyes, id. ib. 2, 4, 51:

    mors ob oculos saepe versata est,

    Cic. Rab. Post. 14, 39; id. Sest. 21, 47:

    ignis qui est ob os offusus,

    id. Univ. 14.—
    II.
    Transf., to indicate the object or cause, on account of, for, because of, by reason of, etc.
    A.
    In gen. (freq. and class.):

    etiam ob stultitiam tuam te tueris?

    do you still defend yourself with regard to your folly? Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    pretium ob stultitiam fero,

    Ter. And. 3, 5, 4; id. Phorm. 2, 3, 23:

    ob eam rem iratus,

    on that account, Plaut. Bacch. 4, 4, 33:

    neu quid ob eam rem succenseat,

    id. ib. 4, 4, 39; Ter. Ad. 5, 6, 7: Mi. Ob eam rem? De. Ob eam, id. ib. 5. 9, 20:

    ob rem nullam,

    id. Hec. 5, 3, 2:

    hanc Epicurus rationem induxit ob eam rem, quod veritus est, ne, etc.,

    Cic. Fat. 10, 23:

    ob eam causam, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 7, 12: quam ob causam venerant, id. de Or. 1, 7, 26:

    non solum ob eam causam fieri volui, quod, etc.,

    id. Rep. 1, 21, 34:

    ob hanc causam, quod,

    id. ib. 2, 1, 3:

    nec ob aliam causam ullam, etc.,

    id. Lael. 20, 74:

    ob meas injurias,

    Ter. Heaut. 1, 1, 85; cf.:

    quodnam ob facinus?

    id. ib. 5, 2, 3: ob peccatum hoc. id. ib. v. 37:

    ob malefacta haec,

    id. Ad. 2, 1, 46:

    ob illam injuriam,

    Cic. Rep. 2, 25, 46:

    ob aliquod emolumentum suum,

    id. Font. 8, 17: (eum) ac Troiam misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):

    ob rem judicandam pecuniam adcipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78; id. Att. 1, 17, 8; id. Mur. 1, 1; id. Verr. 2, 2, 48, § 119; Sall. J. 89, 2; Quint. 5, 10, 87:

    nec meliores ob eam scientiam nec beatiores esse possumus,

    on account of, for that knowledge, Cic. Rep. 1, 19, 32:

    ob eam (amicitiam) summā fide servatam,

    id. Lael. 7, 25:

    is igitur dicitur ab Amulio ob labefactandi regni timorem, ad Tiberim exponi jussus esse,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    unius ob iram Prodimur,

    Verg. A. 1, 251; cf.:

    saevae memorem Junonis ob iram,

    id. ib. 1, 4; cf.

    also: aut ob avaritiam aut miserā ambitione laborat,

    Hor. S. 1, 4, 26:

    barbarus eum quidam palam ob iram interfecti ab eo domini obtruncat,

    Liv. 21, 2, 6:

    non noxā neque ob metum,

    Tac. H. 2, 49:

    Germanicum mortem ob rem publicam obiisse,

    for the republic, id. A. 2, 83:

    cum quibus ob rem pecuniariam disceptabat,

    id. ib. 6, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    In consideration of, in return for, instead of (mostly ante-class.):

    ob asinos ferre argentum,

    Plaut. As. 2, 2, 80; id. Ep. 5, 2, 38:

    quin arrhabonem a me accepisti ob mulierem?

    id. Rud. 3, 6, 23:

    ager oppositus est pignori Ob decem minas,

    Ter. Phorm. 4, 3, 56: talentum magnum ob unam fabulam datum esse, C. Gracch. ap. Gell. 11, 10 fin.:

    pecuniam ob absolvendum accipere,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78:

    pecuniam ob delicta dare,

    Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Ob rem, like ex re (opp. frustra), to the purpose, with advantage, profitably, usefully (very rare): An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, Ter Phorm. 3, 2, 41:

    verum id frustra an ob rem faciam, in vostrā manu situm est,

    Sall. J. 31, 5.—
    3.
    Ob industriam, on purpose, intentionally, Plaut. Cas. 4, 3, 6; 2, 3, 58 (id. ib. 2, 3, 60, de industriā); cf. id. Men. 1, 2, 14.—
    4.
    Quam ob rem, also written in one word, quamobrem, on which account, wherefore, therefore, hence, accordingly; a very freq. particle of transition, esp. in Cic.:

    quam ob rem id primum videamus, quatenus, etc.,

    Cic. Lael. 11, 36:

    quam ob rem utrique nostrūm gratum admodum feceris,

    id. ib. 4, 16; 2, 10; 3, 12; 4, 15; id. Rep. 1, 5, 9; 1, 19, 32 et saep.—
    5.
    Ob id, ob hoc, ob haec, ob ea, ob quae, on that account, therefore (not ante-Aug.).
    a.
    Ob id:

    ignaris hostibus et ob id quietis,

    Liv. 25, 35; 28, 2; Tac. A. 2, 66; 3, 75; 13, 5:

    ob id ipsum,

    Curt. 4, 16, 23.—
    b.
    Ob hoc:

    ob hoc cum omnia neglecta apud hostes essent,

    Liv. 25, 37; Sen. Q. N. 7, 14, 4; Col. 7, 3, 21; cf.:

    ob hoc miserior,

    Sen. Ep. 98, 5. —
    c.
    Ob haec:

    ob haec cum legatos mitti placuisset,

    Liv. 8, 23; 21, 50; 38, 34; Cels. 1 praef.—
    d.
    Ob ea:

    ob ea consul Albinus senatum de foedere consulebat,

    Sall. J. 39, 2.—
    e.
    Ob quae:

    ob quae posterum diem reus petivit,

    Tac. A. 2, 30 fin.; Suet. Ner. 13.—
    III.
    In composition, the b of ob remains unchanged before vowels and most consonants; only before p, f, c, g, is assimilation more common: oppeto, offero, occido, ogganio, etc.—An ancient form obs, analogous to abs, is implied in obs-olesco and os-tendo.—In signification, that of direction towards, or of existence at or before a thing is predominant, although it likewise gives to the simple verb the accessory notion of against: obicere, opponere, obrogare.

    Lewis & Short latin dictionary > obs

  • 95 Magnus

    1.
    magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

    magnai reipublicai gratia,

    Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
    I.
    Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

    the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

    a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

    magna ossa lacertosque Exuit,

    Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

    magnus fluens Nilus,

    Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

    magna et pulcra domus,

    spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    montes,

    Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

    templa caelitum,

    vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    aquae,

    great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    oppidum maximum,

    Caes. B. G. 1, 23.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

    maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    magna pecunia mutua,

    id. Att. 11, 3, 3:

    copia pabuli,

    Caes. B. G. 1, 16:

    multitudo peditatus,

    id. ib. 4, 34:

    divitiae,

    Nep. Dion. 1, 2:

    populus,

    Verg. A. 1, 148.—
    2.
    Rarely of time, for longus, multus:

    interea magnum sol circumvolvitur annum,

    Verg. A. 3, 284:

    magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

    Macr. S. 2, 11:

    magno post tempore,

    Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
    3.
    Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

    magna voce confiteri,

    Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

    tribunorum,

    Liv. 9, 46, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

    vir magnus in primis,

    Cic. N. D. 1, 43, 120:

    nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

    id. ib. 2, 66, 167:

    magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

    Nep. Them. 6, 1:

    Cato clarus atque magnus habetur,

    Sall. C. 53, 1:

    amicus,

    great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

    virtus,

    Caes. B. G. 2, 15:

    infamia,

    Cic. Fam. 1, 1:

    eloquentia, gravitas, studium, contentio,

    id. ib.:

    multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

    Caes. B. G. 1, 46:

    causa,

    great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

    opus et arduum,

    id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

    quamquam id magnum, et arduum est,

    something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

    magna loqui,

    to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

    magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

    it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

    probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

    what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

    quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

    Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

    jam magno natu,

    Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

    homo magnus natu,

    id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

    qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

    audivi ex majoribus natu,

    id. Off. 1, 30, 109:

    hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

    Verg. A. 5, 644:

    annos natus major quadraginta,

    more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    civis major annis viginti,

    Suet. Caes. 42:

    cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

    ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

    Liv. 6, 34:

    Gelo maximus stirpis,

    id. 23, 30:

    ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

    App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

    in gen.: Cyrus major,

    Lact. 4, 5, 7:

    quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

    Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 16:

    ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

    id. Mil. 2, 4, 20:

    L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    patres majoresque nostri,

    id. Div. in Caecil. 21, 69:

    more majorum,

    id. Att. 1, 1, 1:

    spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

    id. Fam. 12, 22, 2:

    majores natu,

    Nep. Iphicr. 1, 1:

    maxima virgo,

    the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

    de istis rebus in patria majores natu consulemus,

    Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
    2.
    In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

    magni esse,

    to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

    magni aestimare,

    id. Tusc. 5, 7, 20:

    magni existimans interesse ad decus,

    to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

    emere agros poterunt quam volent magno,

    id. Agr. 2, 13, 34:

    magno vendere,

    id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

    conducere aliquid nimium magno,

    too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

    magno illi ea cunctatio stetit,

    cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

    ornatus muliebris majoris pretii,

    Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

    multo majoris alapae mecum veneunt,

    dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

    senatus auctoritatem sibi maximi videri,

    Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

    extollere aliquid in majus,

    more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

    celebrare,

    id. ib. 13, 8:

    nuntiare,

    id. H. 3, 38:

    credere,

    to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

    accipere,

    to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
    3.
    Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

    magnum clamat,

    greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

    inclamare,

    Gell. 5, 9 fin.:

    exclamat derepente maximum,

    Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
    A.
    Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
    B.
    In gen.
    1.
    With no qualifying words.
    a.
    With the addition of the second term of the comparison.
    (α).
    With verbs:

    quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

    id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

    magis honorem tribuere quam salutem accipere,

    Caes. B. G. 7, 20, 7:

    nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

    Cic. Mil. 7, 17:

    magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

    id. Clu. 32, 89.—Repeated:

    quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

    Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

    tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

    quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 2:

    magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

    id. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

    umbra es amantum magis quam amator,

    Plaut. Mil. 3, 1, 31:

    magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

    id. Mur. 8, 17:

    magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

    Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

    ut magis virtute quam dolo contenderent,

    id. ib. 1, 13, 6:

    se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

    id. ib. 2, 32, 1:

    timori magis quam religioni consulere,

    id. B. C. 1, 67, 3:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

    Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

    in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

    Quint. 9, 1, 23:

    Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

    Liv. 10, 4, 10:

    pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

    Sen. Suas. 6, 17:

    non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

    Curt. 7, 6, 15; cf.:

    nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

    Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

    non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

    Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

    quid philosophia magis colendum?

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

    Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

    quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

    Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17.—
    (γ).
    With pronn.:

    quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

    Plaut. Poen. 1, 2, 64:

    quis homo sit magis meus quam tu es?

    id. Mil. 3, 1, 20:

    quam mage amo quam matrem meam,

    id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

    quem ego ecastor mage amo quam me,

    id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

    jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

    Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

    nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

    Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
    (δ).
    With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

    neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

    id. Am. 2, 1, 54:

    ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

    Cic. de Or. 1, 42, 190:

    corpora magna magis quam firma,

    Liv. 5, 44, 4:

    vultu pulchro magis quam venusto,

    Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

    neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

    id. Ps. 4, 1, 27:

    ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

    Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

    ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

    Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
    b.
    Without the addition of the second term.
    (α).
    With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

    sapiunt magis,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

    magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

    id. ib. 4, 10, 3:

    magis metuant,

    id. Mil. 5, 44:

    tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

    Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

    cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

    id. Fam. 1, 9, 20:

    magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

    Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
    (β).
    With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

    magis aedilis fieri non potuisset,

    better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
    (γ).
    With pronn.:

    ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

    Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
    (δ).
    With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

    ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    magis anxius,

    Ov. M. 1, 182:

    hic magis tranquillu'st,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

    nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

    Ter. Eun. 5, 4, 12:

    nemo fuit magis severus nec magis continens,

    id. ib. 2, 1, 21:

    quod est magis verisimile,

    Caes. B. G. 3, 13, 6:

    magis admirabilis oratio,

    Quint. 8, 3, 24:

    magis communia verba,

    id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

    nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

    Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

    magis aperte,

    Ter. Ad. 4, 5, 30:

    magis impense,

    id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

    magis est dulcius,

    Plaut. Stich. 5, 4, 22:

    magis majores nugae,

    id. Men. prol. 55:

    magis modum in majorem,

    id. Am. 1, 1, 145:

    contentiores mage erunt,

    id. Poen. 2, 15.—
    2.
    Strengthened.
    a.
    By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

    qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

    Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

    illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

    id. de Or. 2, 32, 139:

    tanto magis Dic, quis est?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

    ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

    id. Most. 3, 2, 146:

    vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

    Lucr. 6, 460:

    quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

    Cic. Mil. 9, 25:

    sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

    Plaut. Most. 4, 2, 22:

    atque eo magis, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    eoque magis quod, etc.,

    id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

    5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

    Caes. B. C. 2, 20:

    quo magis cogito ego cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

    magis quam id reputo, tam magis uror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

    tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

    Verg. A. 7, 787:

    quanto mage... tam magis,

    Lucr. 4, 81 sq.:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    densior hinc suboles Quam magis, etc.,

    Verg. G. 3, 309:

    cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

    Caes. B. G. 6, 53.—
    b.
    By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

    cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

    Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    de Graecia cotidie magis et magis cogito,

    Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

    magis deinde ac magis,

    Suet. Vit. 10:

    post hoc magis ac magis,

    id. Gram. 3;

    for which also: magisque ac magis deinceps,

    id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

    magis atque magis,

    Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

    post, vento crescente, magis magis increbescunt,

    id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
    3.
    Pleon.
    a.
    With potius (anteclass.):

    magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

    Plaut. As. 3, 3, 99:

    mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    id. Trin. 2, 1, 38.—
    b.
    With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

    his vero auditis multo magis,

    Cic. Tusc. 1, 31, 76:

    finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

    Dig. 17, 2, 52, § 10. —
    C.
    In partic.: non (neque) magis quam.
    1.
    To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

    domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

    i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

    non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

    Liv. 22, 27, 2:

    conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

    Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

    si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

    non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

    Sen. Ep. 87, 25;

    Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

    Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

    nec eo magis lege liberi sunto,

    just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
    2.
    For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

    deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

    Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

    miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

    Liv. 2, 5; 1, 28.—
    3.
    Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

    sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

    Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

    minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

    Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

    quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

    Sen. Ep. 40, 11; cf.:

    quosdam minus aut magis osos veritatem,

    id. Suas. 1, 5:

    aut minus, aut magis,

    id. Ep. 82, 14.—
    4.
    With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

    alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

    Cic. Fin. 4, 16, 43:

    sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    alii aliis magis recusare,

    Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    Alone.
    a.
    With a verb:

    haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    quid commemorem primum aut laudem maxime?

    Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

    nos coluit maxime,

    id. Ad. 3, 2, 54:

    quem convenire maxime cupiebam,

    Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

    de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

    Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

    extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

    id. Quint. 10, 35:

    in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

    most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

    quem Homero crederet maxime accedere,

    came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

    pugnare,

    most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

    jubere,

    most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

    id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

    Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

    ab eo exordiri volui maxime,

    id. Off. 1, 2, 4:

    cernere naturae vim maxime,

    id. Tusc. 1, 15, 35.—
    b.
    With an adj.:

    res maxime necessaria,

    Cic. Lael. 23, 86:

    loca maxime frumentaria,

    Caes. B. G. 1, 10:

    loci ad hoc maxime idonei,

    Quint. 1, 11, 13:

    maxime naturali carent amicitia,

    Cic. Lael. 21, 80:

    maxime feri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

    id. ib. 1, 3:

    idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

    Quint. 1, 11, 13:

    elegans maxime auctor,

    id. 10, 1, 93:

    maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

    id. 2, 4, 37:

    noto enim maxime utar exemplo,

    id. 7, 3, 3.—So with supp.:

    quae maxime liberalissima,

    Cic. Att. 12, 38, 3:

    maxime gravissimam omniumque (rerum),

    Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
    c.
    With numerals, at most:

    puer ad annos maxime natus octo,

    Gell. 17, 8, 4.—
    d.
    With an adv.:

    ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
    2.
    Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

    qui proelium unus maxime accenderat,

    Curt. 5, 2, 5:

    cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

    Nep. Milt. 1, 1:

    quae maxime omnium belli avida,

    Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

    atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

    Ter. Hec. 1, 2, 85:

    imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

    Sall. C. 36, 4:

    illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

    Cic. N. D. 2, 65, 162:

    hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    quae quidem vel maxime suspicionem movent,

    id. Part. Or. 33, 114:

    quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

    as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

    ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

    Ter. Ad. 5, 8, 2:

    ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

    quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

    Quint. 12, 6, 6.—
    3.
    With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

    tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

    as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

    grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

    Liv. 5, 25; 7, 33.—
    4.
    With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

    hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

    Cic. Off. 1, 15, 49:

    ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

    id. ib. 1, 19, 64; cf.

    , in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

    id. ib. 1, 15, 47:

    ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

    id. Leg. 1, 18, 49.—
    5.
    In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

    hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

    si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

    id. Rab. Post. 12, 33:

    in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

    Varr. R. R. 2, 9, 1:

    maxime... dein,

    Plin. 9, 16, 23, § 56:

    sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

    Col. 5, 6, 4:

    maxime... deinde... postea... minume,

    Plin. 37, 12, 75, § 196:

    maxime... postea... ultimae,

    Col. 6, 3, 6:

    post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

    Plin. 18, 7, 17, § 77.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

    quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

    Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

    scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

    Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

    maxime quod de judicatu meo,

    id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

    cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

    id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

    scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56:

    plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

    Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

    tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

    id. de Or. 2, 23, 96:

    longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

    id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

    cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

    Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

    haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

    2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

    tum cum maxime,

    at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

    tunc cum maxime,

    Curt. 3, 2, 17:

    nunc cum maxime,

    Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
    2.
    In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

    scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

    Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
    2.
    Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

    Lewis & Short latin dictionary > Magnus

  • 96 magnus

    1.
    magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

    magnai reipublicai gratia,

    Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
    I.
    Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

    the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

    a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

    magna ossa lacertosque Exuit,

    Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

    magnus fluens Nilus,

    Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

    magna et pulcra domus,

    spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    montes,

    Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

    templa caelitum,

    vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    aquae,

    great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    oppidum maximum,

    Caes. B. G. 1, 23.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

    maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    magna pecunia mutua,

    id. Att. 11, 3, 3:

    copia pabuli,

    Caes. B. G. 1, 16:

    multitudo peditatus,

    id. ib. 4, 34:

    divitiae,

    Nep. Dion. 1, 2:

    populus,

    Verg. A. 1, 148.—
    2.
    Rarely of time, for longus, multus:

    interea magnum sol circumvolvitur annum,

    Verg. A. 3, 284:

    magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

    Macr. S. 2, 11:

    magno post tempore,

    Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
    3.
    Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

    magna voce confiteri,

    Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

    tribunorum,

    Liv. 9, 46, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

    vir magnus in primis,

    Cic. N. D. 1, 43, 120:

    nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

    id. ib. 2, 66, 167:

    magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

    Nep. Them. 6, 1:

    Cato clarus atque magnus habetur,

    Sall. C. 53, 1:

    amicus,

    great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

    virtus,

    Caes. B. G. 2, 15:

    infamia,

    Cic. Fam. 1, 1:

    eloquentia, gravitas, studium, contentio,

    id. ib.:

    multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

    Caes. B. G. 1, 46:

    causa,

    great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

    opus et arduum,

    id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

    quamquam id magnum, et arduum est,

    something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

    magna loqui,

    to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

    magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

    it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

    probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

    what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

    quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

    Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

    jam magno natu,

    Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

    homo magnus natu,

    id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

    qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

    audivi ex majoribus natu,

    id. Off. 1, 30, 109:

    hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

    Verg. A. 5, 644:

    annos natus major quadraginta,

    more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    civis major annis viginti,

    Suet. Caes. 42:

    cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

    ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

    Liv. 6, 34:

    Gelo maximus stirpis,

    id. 23, 30:

    ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

    App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

    in gen.: Cyrus major,

    Lact. 4, 5, 7:

    quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

    Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 16:

    ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

    id. Mil. 2, 4, 20:

    L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    patres majoresque nostri,

    id. Div. in Caecil. 21, 69:

    more majorum,

    id. Att. 1, 1, 1:

    spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

    id. Fam. 12, 22, 2:

    majores natu,

    Nep. Iphicr. 1, 1:

    maxima virgo,

    the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

    de istis rebus in patria majores natu consulemus,

    Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
    2.
    In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

    magni esse,

    to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

    magni aestimare,

    id. Tusc. 5, 7, 20:

    magni existimans interesse ad decus,

    to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

    emere agros poterunt quam volent magno,

    id. Agr. 2, 13, 34:

    magno vendere,

    id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

    conducere aliquid nimium magno,

    too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

    magno illi ea cunctatio stetit,

    cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

    ornatus muliebris majoris pretii,

    Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

    multo majoris alapae mecum veneunt,

    dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

    senatus auctoritatem sibi maximi videri,

    Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

    extollere aliquid in majus,

    more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

    celebrare,

    id. ib. 13, 8:

    nuntiare,

    id. H. 3, 38:

    credere,

    to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

    accipere,

    to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
    3.
    Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

    magnum clamat,

    greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

    inclamare,

    Gell. 5, 9 fin.:

    exclamat derepente maximum,

    Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
    A.
    Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
    B.
    In gen.
    1.
    With no qualifying words.
    a.
    With the addition of the second term of the comparison.
    (α).
    With verbs:

    quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

    id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

    magis honorem tribuere quam salutem accipere,

    Caes. B. G. 7, 20, 7:

    nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

    Cic. Mil. 7, 17:

    magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

    id. Clu. 32, 89.—Repeated:

    quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

    Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

    tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

    quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 2:

    magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

    id. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

    umbra es amantum magis quam amator,

    Plaut. Mil. 3, 1, 31:

    magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

    id. Mur. 8, 17:

    magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

    Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

    ut magis virtute quam dolo contenderent,

    id. ib. 1, 13, 6:

    se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

    id. ib. 2, 32, 1:

    timori magis quam religioni consulere,

    id. B. C. 1, 67, 3:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

    Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

    in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

    Quint. 9, 1, 23:

    Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

    Liv. 10, 4, 10:

    pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

    Sen. Suas. 6, 17:

    non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

    Curt. 7, 6, 15; cf.:

    nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

    Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

    non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

    Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

    quid philosophia magis colendum?

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

    Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

    quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

    Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17.—
    (γ).
    With pronn.:

    quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

    Plaut. Poen. 1, 2, 64:

    quis homo sit magis meus quam tu es?

    id. Mil. 3, 1, 20:

    quam mage amo quam matrem meam,

    id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

    quem ego ecastor mage amo quam me,

    id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

    jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

    Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

    nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

    Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
    (δ).
    With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

    neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

    id. Am. 2, 1, 54:

    ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

    Cic. de Or. 1, 42, 190:

    corpora magna magis quam firma,

    Liv. 5, 44, 4:

    vultu pulchro magis quam venusto,

    Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

    neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

    id. Ps. 4, 1, 27:

    ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

    Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

    ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

    Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
    b.
    Without the addition of the second term.
    (α).
    With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

    sapiunt magis,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

    magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

    id. ib. 4, 10, 3:

    magis metuant,

    id. Mil. 5, 44:

    tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

    Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

    cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

    id. Fam. 1, 9, 20:

    magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

    Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
    (β).
    With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

    magis aedilis fieri non potuisset,

    better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
    (γ).
    With pronn.:

    ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

    Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
    (δ).
    With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

    ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    magis anxius,

    Ov. M. 1, 182:

    hic magis tranquillu'st,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

    nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

    Ter. Eun. 5, 4, 12:

    nemo fuit magis severus nec magis continens,

    id. ib. 2, 1, 21:

    quod est magis verisimile,

    Caes. B. G. 3, 13, 6:

    magis admirabilis oratio,

    Quint. 8, 3, 24:

    magis communia verba,

    id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

    nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

    Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

    magis aperte,

    Ter. Ad. 4, 5, 30:

    magis impense,

    id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

    magis est dulcius,

    Plaut. Stich. 5, 4, 22:

    magis majores nugae,

    id. Men. prol. 55:

    magis modum in majorem,

    id. Am. 1, 1, 145:

    contentiores mage erunt,

    id. Poen. 2, 15.—
    2.
    Strengthened.
    a.
    By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

    qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

    Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

    illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

    id. de Or. 2, 32, 139:

    tanto magis Dic, quis est?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

    ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

    id. Most. 3, 2, 146:

    vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

    Lucr. 6, 460:

    quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

    Cic. Mil. 9, 25:

    sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

    Plaut. Most. 4, 2, 22:

    atque eo magis, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    eoque magis quod, etc.,

    id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

    5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

    Caes. B. C. 2, 20:

    quo magis cogito ego cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

    magis quam id reputo, tam magis uror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

    tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

    Verg. A. 7, 787:

    quanto mage... tam magis,

    Lucr. 4, 81 sq.:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    densior hinc suboles Quam magis, etc.,

    Verg. G. 3, 309:

    cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

    Caes. B. G. 6, 53.—
    b.
    By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

    cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

    Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    de Graecia cotidie magis et magis cogito,

    Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

    magis deinde ac magis,

    Suet. Vit. 10:

    post hoc magis ac magis,

    id. Gram. 3;

    for which also: magisque ac magis deinceps,

    id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

    magis atque magis,

    Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

    post, vento crescente, magis magis increbescunt,

    id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
    3.
    Pleon.
    a.
    With potius (anteclass.):

    magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

    Plaut. As. 3, 3, 99:

    mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    id. Trin. 2, 1, 38.—
    b.
    With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

    his vero auditis multo magis,

    Cic. Tusc. 1, 31, 76:

    finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

    Dig. 17, 2, 52, § 10. —
    C.
    In partic.: non (neque) magis quam.
    1.
    To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

    domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

    i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

    non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

    Liv. 22, 27, 2:

    conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

    Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

    si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

    non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

    Sen. Ep. 87, 25;

    Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

    Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

    nec eo magis lege liberi sunto,

    just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
    2.
    For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

    deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

    Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

    miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

    Liv. 2, 5; 1, 28.—
    3.
    Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

    sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

    Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

    minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

    Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

    quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

    Sen. Ep. 40, 11; cf.:

    quosdam minus aut magis osos veritatem,

    id. Suas. 1, 5:

    aut minus, aut magis,

    id. Ep. 82, 14.—
    4.
    With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

    alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

    Cic. Fin. 4, 16, 43:

    sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    alii aliis magis recusare,

    Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    Alone.
    a.
    With a verb:

    haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    quid commemorem primum aut laudem maxime?

    Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

    nos coluit maxime,

    id. Ad. 3, 2, 54:

    quem convenire maxime cupiebam,

    Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

    de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

    Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

    extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

    id. Quint. 10, 35:

    in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

    most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

    quem Homero crederet maxime accedere,

    came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

    pugnare,

    most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

    jubere,

    most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

    id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

    Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

    ab eo exordiri volui maxime,

    id. Off. 1, 2, 4:

    cernere naturae vim maxime,

    id. Tusc. 1, 15, 35.—
    b.
    With an adj.:

    res maxime necessaria,

    Cic. Lael. 23, 86:

    loca maxime frumentaria,

    Caes. B. G. 1, 10:

    loci ad hoc maxime idonei,

    Quint. 1, 11, 13:

    maxime naturali carent amicitia,

    Cic. Lael. 21, 80:

    maxime feri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

    id. ib. 1, 3:

    idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

    Quint. 1, 11, 13:

    elegans maxime auctor,

    id. 10, 1, 93:

    maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

    id. 2, 4, 37:

    noto enim maxime utar exemplo,

    id. 7, 3, 3.—So with supp.:

    quae maxime liberalissima,

    Cic. Att. 12, 38, 3:

    maxime gravissimam omniumque (rerum),

    Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
    c.
    With numerals, at most:

    puer ad annos maxime natus octo,

    Gell. 17, 8, 4.—
    d.
    With an adv.:

    ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
    2.
    Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

    qui proelium unus maxime accenderat,

    Curt. 5, 2, 5:

    cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

    Nep. Milt. 1, 1:

    quae maxime omnium belli avida,

    Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

    atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

    Ter. Hec. 1, 2, 85:

    imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

    Sall. C. 36, 4:

    illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

    Cic. N. D. 2, 65, 162:

    hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    quae quidem vel maxime suspicionem movent,

    id. Part. Or. 33, 114:

    quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

    as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

    ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

    Ter. Ad. 5, 8, 2:

    ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

    quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

    Quint. 12, 6, 6.—
    3.
    With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

    tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

    as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

    grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

    Liv. 5, 25; 7, 33.—
    4.
    With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

    hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

    Cic. Off. 1, 15, 49:

    ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

    id. ib. 1, 19, 64; cf.

    , in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

    id. ib. 1, 15, 47:

    ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

    id. Leg. 1, 18, 49.—
    5.
    In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

    hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

    si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

    id. Rab. Post. 12, 33:

    in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

    Varr. R. R. 2, 9, 1:

    maxime... dein,

    Plin. 9, 16, 23, § 56:

    sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

    Col. 5, 6, 4:

    maxime... deinde... postea... minume,

    Plin. 37, 12, 75, § 196:

    maxime... postea... ultimae,

    Col. 6, 3, 6:

    post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

    Plin. 18, 7, 17, § 77.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

    quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

    Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

    scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

    Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

    maxime quod de judicatu meo,

    id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

    cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

    id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

    scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56:

    plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

    Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

    tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

    id. de Or. 2, 23, 96:

    longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

    id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

    cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

    Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

    haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

    2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

    tum cum maxime,

    at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

    tunc cum maxime,

    Curt. 3, 2, 17:

    nunc cum maxime,

    Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
    2.
    In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

    scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

    Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
    2.
    Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

    Lewis & Short latin dictionary > magnus

  • 97 majores

    1.
    magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

    magnai reipublicai gratia,

    Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
    I.
    Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

    the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

    a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

    magna ossa lacertosque Exuit,

    Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

    magnus fluens Nilus,

    Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

    magna et pulcra domus,

    spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    montes,

    Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

    templa caelitum,

    vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    aquae,

    great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    oppidum maximum,

    Caes. B. G. 1, 23.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

    maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    magna pecunia mutua,

    id. Att. 11, 3, 3:

    copia pabuli,

    Caes. B. G. 1, 16:

    multitudo peditatus,

    id. ib. 4, 34:

    divitiae,

    Nep. Dion. 1, 2:

    populus,

    Verg. A. 1, 148.—
    2.
    Rarely of time, for longus, multus:

    interea magnum sol circumvolvitur annum,

    Verg. A. 3, 284:

    magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

    Macr. S. 2, 11:

    magno post tempore,

    Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
    3.
    Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

    magna voce confiteri,

    Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

    tribunorum,

    Liv. 9, 46, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

    vir magnus in primis,

    Cic. N. D. 1, 43, 120:

    nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

    id. ib. 2, 66, 167:

    magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

    Nep. Them. 6, 1:

    Cato clarus atque magnus habetur,

    Sall. C. 53, 1:

    amicus,

    great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

    virtus,

    Caes. B. G. 2, 15:

    infamia,

    Cic. Fam. 1, 1:

    eloquentia, gravitas, studium, contentio,

    id. ib.:

    multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

    Caes. B. G. 1, 46:

    causa,

    great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

    opus et arduum,

    id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

    quamquam id magnum, et arduum est,

    something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

    magna loqui,

    to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

    magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

    it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

    probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

    what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

    quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

    Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

    jam magno natu,

    Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

    homo magnus natu,

    id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

    qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

    audivi ex majoribus natu,

    id. Off. 1, 30, 109:

    hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

    Verg. A. 5, 644:

    annos natus major quadraginta,

    more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    civis major annis viginti,

    Suet. Caes. 42:

    cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

    ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

    Liv. 6, 34:

    Gelo maximus stirpis,

    id. 23, 30:

    ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

    App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

    in gen.: Cyrus major,

    Lact. 4, 5, 7:

    quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

    Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 16:

    ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

    id. Mil. 2, 4, 20:

    L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    patres majoresque nostri,

    id. Div. in Caecil. 21, 69:

    more majorum,

    id. Att. 1, 1, 1:

    spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

    id. Fam. 12, 22, 2:

    majores natu,

    Nep. Iphicr. 1, 1:

    maxima virgo,

    the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

    de istis rebus in patria majores natu consulemus,

    Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
    2.
    In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

    magni esse,

    to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

    magni aestimare,

    id. Tusc. 5, 7, 20:

    magni existimans interesse ad decus,

    to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

    emere agros poterunt quam volent magno,

    id. Agr. 2, 13, 34:

    magno vendere,

    id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

    conducere aliquid nimium magno,

    too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

    magno illi ea cunctatio stetit,

    cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

    ornatus muliebris majoris pretii,

    Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

    multo majoris alapae mecum veneunt,

    dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

    senatus auctoritatem sibi maximi videri,

    Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

    extollere aliquid in majus,

    more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

    celebrare,

    id. ib. 13, 8:

    nuntiare,

    id. H. 3, 38:

    credere,

    to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

    accipere,

    to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
    3.
    Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

    magnum clamat,

    greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

    inclamare,

    Gell. 5, 9 fin.:

    exclamat derepente maximum,

    Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
    A.
    Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
    B.
    In gen.
    1.
    With no qualifying words.
    a.
    With the addition of the second term of the comparison.
    (α).
    With verbs:

    quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

    id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

    magis honorem tribuere quam salutem accipere,

    Caes. B. G. 7, 20, 7:

    nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

    Cic. Mil. 7, 17:

    magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

    id. Clu. 32, 89.—Repeated:

    quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

    Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

    tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

    quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 2:

    magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

    id. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

    umbra es amantum magis quam amator,

    Plaut. Mil. 3, 1, 31:

    magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

    id. Mur. 8, 17:

    magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

    Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

    ut magis virtute quam dolo contenderent,

    id. ib. 1, 13, 6:

    se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

    id. ib. 2, 32, 1:

    timori magis quam religioni consulere,

    id. B. C. 1, 67, 3:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

    Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

    in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

    Quint. 9, 1, 23:

    Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

    Liv. 10, 4, 10:

    pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

    Sen. Suas. 6, 17:

    non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

    Curt. 7, 6, 15; cf.:

    nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

    Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

    non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

    Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

    quid philosophia magis colendum?

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

    Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

    quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

    Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17.—
    (γ).
    With pronn.:

    quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

    Plaut. Poen. 1, 2, 64:

    quis homo sit magis meus quam tu es?

    id. Mil. 3, 1, 20:

    quam mage amo quam matrem meam,

    id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

    quem ego ecastor mage amo quam me,

    id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

    jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

    Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

    nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

    Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
    (δ).
    With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

    neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

    id. Am. 2, 1, 54:

    ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

    Cic. de Or. 1, 42, 190:

    corpora magna magis quam firma,

    Liv. 5, 44, 4:

    vultu pulchro magis quam venusto,

    Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

    neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

    id. Ps. 4, 1, 27:

    ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

    Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

    ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

    Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
    b.
    Without the addition of the second term.
    (α).
    With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

    sapiunt magis,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

    magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

    id. ib. 4, 10, 3:

    magis metuant,

    id. Mil. 5, 44:

    tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

    Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

    cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

    id. Fam. 1, 9, 20:

    magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

    Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
    (β).
    With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

    magis aedilis fieri non potuisset,

    better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
    (γ).
    With pronn.:

    ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

    Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
    (δ).
    With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

    ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    magis anxius,

    Ov. M. 1, 182:

    hic magis tranquillu'st,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

    nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

    Ter. Eun. 5, 4, 12:

    nemo fuit magis severus nec magis continens,

    id. ib. 2, 1, 21:

    quod est magis verisimile,

    Caes. B. G. 3, 13, 6:

    magis admirabilis oratio,

    Quint. 8, 3, 24:

    magis communia verba,

    id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

    nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

    Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

    magis aperte,

    Ter. Ad. 4, 5, 30:

    magis impense,

    id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

    magis est dulcius,

    Plaut. Stich. 5, 4, 22:

    magis majores nugae,

    id. Men. prol. 55:

    magis modum in majorem,

    id. Am. 1, 1, 145:

    contentiores mage erunt,

    id. Poen. 2, 15.—
    2.
    Strengthened.
    a.
    By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

    qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

    Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

    illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

    id. de Or. 2, 32, 139:

    tanto magis Dic, quis est?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

    ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

    id. Most. 3, 2, 146:

    vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

    Lucr. 6, 460:

    quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

    Cic. Mil. 9, 25:

    sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

    Plaut. Most. 4, 2, 22:

    atque eo magis, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    eoque magis quod, etc.,

    id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

    5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

    Caes. B. C. 2, 20:

    quo magis cogito ego cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

    magis quam id reputo, tam magis uror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

    tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

    Verg. A. 7, 787:

    quanto mage... tam magis,

    Lucr. 4, 81 sq.:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    densior hinc suboles Quam magis, etc.,

    Verg. G. 3, 309:

    cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

    Caes. B. G. 6, 53.—
    b.
    By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

    cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

    Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    de Graecia cotidie magis et magis cogito,

    Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

    magis deinde ac magis,

    Suet. Vit. 10:

    post hoc magis ac magis,

    id. Gram. 3;

    for which also: magisque ac magis deinceps,

    id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

    magis atque magis,

    Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

    post, vento crescente, magis magis increbescunt,

    id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
    3.
    Pleon.
    a.
    With potius (anteclass.):

    magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

    Plaut. As. 3, 3, 99:

    mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    id. Trin. 2, 1, 38.—
    b.
    With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

    his vero auditis multo magis,

    Cic. Tusc. 1, 31, 76:

    finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

    Dig. 17, 2, 52, § 10. —
    C.
    In partic.: non (neque) magis quam.
    1.
    To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

    domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

    i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

    non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

    Liv. 22, 27, 2:

    conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

    Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

    si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

    non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

    Sen. Ep. 87, 25;

    Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

    Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

    nec eo magis lege liberi sunto,

    just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
    2.
    For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

    deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

    Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

    miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

    Liv. 2, 5; 1, 28.—
    3.
    Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

    sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

    Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

    minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

    Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

    quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

    Sen. Ep. 40, 11; cf.:

    quosdam minus aut magis osos veritatem,

    id. Suas. 1, 5:

    aut minus, aut magis,

    id. Ep. 82, 14.—
    4.
    With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

    alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

    Cic. Fin. 4, 16, 43:

    sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    alii aliis magis recusare,

    Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    Alone.
    a.
    With a verb:

    haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    quid commemorem primum aut laudem maxime?

    Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

    nos coluit maxime,

    id. Ad. 3, 2, 54:

    quem convenire maxime cupiebam,

    Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

    de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

    Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

    extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

    id. Quint. 10, 35:

    in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

    most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

    quem Homero crederet maxime accedere,

    came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

    pugnare,

    most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

    jubere,

    most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

    id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

    Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

    ab eo exordiri volui maxime,

    id. Off. 1, 2, 4:

    cernere naturae vim maxime,

    id. Tusc. 1, 15, 35.—
    b.
    With an adj.:

    res maxime necessaria,

    Cic. Lael. 23, 86:

    loca maxime frumentaria,

    Caes. B. G. 1, 10:

    loci ad hoc maxime idonei,

    Quint. 1, 11, 13:

    maxime naturali carent amicitia,

    Cic. Lael. 21, 80:

    maxime feri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

    id. ib. 1, 3:

    idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

    Quint. 1, 11, 13:

    elegans maxime auctor,

    id. 10, 1, 93:

    maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

    id. 2, 4, 37:

    noto enim maxime utar exemplo,

    id. 7, 3, 3.—So with supp.:

    quae maxime liberalissima,

    Cic. Att. 12, 38, 3:

    maxime gravissimam omniumque (rerum),

    Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
    c.
    With numerals, at most:

    puer ad annos maxime natus octo,

    Gell. 17, 8, 4.—
    d.
    With an adv.:

    ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
    2.
    Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

    qui proelium unus maxime accenderat,

    Curt. 5, 2, 5:

    cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

    Nep. Milt. 1, 1:

    quae maxime omnium belli avida,

    Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

    atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

    Ter. Hec. 1, 2, 85:

    imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

    Sall. C. 36, 4:

    illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

    Cic. N. D. 2, 65, 162:

    hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    quae quidem vel maxime suspicionem movent,

    id. Part. Or. 33, 114:

    quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

    as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

    ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

    Ter. Ad. 5, 8, 2:

    ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

    quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

    Quint. 12, 6, 6.—
    3.
    With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

    tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

    as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

    grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

    Liv. 5, 25; 7, 33.—
    4.
    With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

    hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

    Cic. Off. 1, 15, 49:

    ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

    id. ib. 1, 19, 64; cf.

    , in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

    id. ib. 1, 15, 47:

    ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

    id. Leg. 1, 18, 49.—
    5.
    In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

    hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

    si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

    id. Rab. Post. 12, 33:

    in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

    Varr. R. R. 2, 9, 1:

    maxime... dein,

    Plin. 9, 16, 23, § 56:

    sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

    Col. 5, 6, 4:

    maxime... deinde... postea... minume,

    Plin. 37, 12, 75, § 196:

    maxime... postea... ultimae,

    Col. 6, 3, 6:

    post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

    Plin. 18, 7, 17, § 77.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

    quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

    Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

    scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

    Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

    maxime quod de judicatu meo,

    id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

    cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

    id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

    scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56:

    plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

    Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

    tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

    id. de Or. 2, 23, 96:

    longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

    id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

    cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

    Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

    haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

    2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

    tum cum maxime,

    at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

    tunc cum maxime,

    Curt. 3, 2, 17:

    nunc cum maxime,

    Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
    2.
    In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

    scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

    Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
    2.
    Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

    Lewis & Short latin dictionary > majores

  • 98 maxume

    1.
    magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

    magnai reipublicai gratia,

    Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
    I.
    Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

    the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

    a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

    magna ossa lacertosque Exuit,

    Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

    magnus fluens Nilus,

    Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

    magna et pulcra domus,

    spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    montes,

    Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

    templa caelitum,

    vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    aquae,

    great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    oppidum maximum,

    Caes. B. G. 1, 23.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

    maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    magna pecunia mutua,

    id. Att. 11, 3, 3:

    copia pabuli,

    Caes. B. G. 1, 16:

    multitudo peditatus,

    id. ib. 4, 34:

    divitiae,

    Nep. Dion. 1, 2:

    populus,

    Verg. A. 1, 148.—
    2.
    Rarely of time, for longus, multus:

    interea magnum sol circumvolvitur annum,

    Verg. A. 3, 284:

    magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

    Macr. S. 2, 11:

    magno post tempore,

    Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
    3.
    Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

    magna voce confiteri,

    Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

    tribunorum,

    Liv. 9, 46, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

    vir magnus in primis,

    Cic. N. D. 1, 43, 120:

    nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

    id. ib. 2, 66, 167:

    magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

    Nep. Them. 6, 1:

    Cato clarus atque magnus habetur,

    Sall. C. 53, 1:

    amicus,

    great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

    virtus,

    Caes. B. G. 2, 15:

    infamia,

    Cic. Fam. 1, 1:

    eloquentia, gravitas, studium, contentio,

    id. ib.:

    multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

    Caes. B. G. 1, 46:

    causa,

    great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

    opus et arduum,

    id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

    quamquam id magnum, et arduum est,

    something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

    magna loqui,

    to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

    magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

    it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

    probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

    what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

    quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

    Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

    jam magno natu,

    Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

    homo magnus natu,

    id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

    qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

    audivi ex majoribus natu,

    id. Off. 1, 30, 109:

    hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

    Verg. A. 5, 644:

    annos natus major quadraginta,

    more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    civis major annis viginti,

    Suet. Caes. 42:

    cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

    ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

    Liv. 6, 34:

    Gelo maximus stirpis,

    id. 23, 30:

    ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

    App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

    in gen.: Cyrus major,

    Lact. 4, 5, 7:

    quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

    Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 16:

    ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

    id. Mil. 2, 4, 20:

    L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    patres majoresque nostri,

    id. Div. in Caecil. 21, 69:

    more majorum,

    id. Att. 1, 1, 1:

    spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

    id. Fam. 12, 22, 2:

    majores natu,

    Nep. Iphicr. 1, 1:

    maxima virgo,

    the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

    de istis rebus in patria majores natu consulemus,

    Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
    2.
    In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

    magni esse,

    to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

    magni aestimare,

    id. Tusc. 5, 7, 20:

    magni existimans interesse ad decus,

    to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

    emere agros poterunt quam volent magno,

    id. Agr. 2, 13, 34:

    magno vendere,

    id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

    conducere aliquid nimium magno,

    too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

    magno illi ea cunctatio stetit,

    cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

    ornatus muliebris majoris pretii,

    Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

    multo majoris alapae mecum veneunt,

    dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

    senatus auctoritatem sibi maximi videri,

    Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

    extollere aliquid in majus,

    more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

    celebrare,

    id. ib. 13, 8:

    nuntiare,

    id. H. 3, 38:

    credere,

    to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

    accipere,

    to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
    3.
    Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

    magnum clamat,

    greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

    inclamare,

    Gell. 5, 9 fin.:

    exclamat derepente maximum,

    Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
    A.
    Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
    B.
    In gen.
    1.
    With no qualifying words.
    a.
    With the addition of the second term of the comparison.
    (α).
    With verbs:

    quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

    id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

    magis honorem tribuere quam salutem accipere,

    Caes. B. G. 7, 20, 7:

    nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

    Cic. Mil. 7, 17:

    magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

    id. Clu. 32, 89.—Repeated:

    quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

    Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

    tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

    quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 2:

    magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

    id. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

    umbra es amantum magis quam amator,

    Plaut. Mil. 3, 1, 31:

    magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

    id. Mur. 8, 17:

    magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

    Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

    ut magis virtute quam dolo contenderent,

    id. ib. 1, 13, 6:

    se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

    id. ib. 2, 32, 1:

    timori magis quam religioni consulere,

    id. B. C. 1, 67, 3:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

    Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

    in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

    Quint. 9, 1, 23:

    Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

    Liv. 10, 4, 10:

    pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

    Sen. Suas. 6, 17:

    non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

    Curt. 7, 6, 15; cf.:

    nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

    Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

    non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

    Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

    quid philosophia magis colendum?

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

    Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

    quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

    Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17.—
    (γ).
    With pronn.:

    quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

    Plaut. Poen. 1, 2, 64:

    quis homo sit magis meus quam tu es?

    id. Mil. 3, 1, 20:

    quam mage amo quam matrem meam,

    id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

    quem ego ecastor mage amo quam me,

    id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

    jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

    Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

    nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

    Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
    (δ).
    With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

    neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

    id. Am. 2, 1, 54:

    ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

    Cic. de Or. 1, 42, 190:

    corpora magna magis quam firma,

    Liv. 5, 44, 4:

    vultu pulchro magis quam venusto,

    Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

    neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

    id. Ps. 4, 1, 27:

    ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

    Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

    ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

    Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
    b.
    Without the addition of the second term.
    (α).
    With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

    sapiunt magis,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

    magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

    id. ib. 4, 10, 3:

    magis metuant,

    id. Mil. 5, 44:

    tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

    Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

    cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

    id. Fam. 1, 9, 20:

    magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

    Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
    (β).
    With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

    magis aedilis fieri non potuisset,

    better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
    (γ).
    With pronn.:

    ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

    Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
    (δ).
    With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

    ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    magis anxius,

    Ov. M. 1, 182:

    hic magis tranquillu'st,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

    nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

    Ter. Eun. 5, 4, 12:

    nemo fuit magis severus nec magis continens,

    id. ib. 2, 1, 21:

    quod est magis verisimile,

    Caes. B. G. 3, 13, 6:

    magis admirabilis oratio,

    Quint. 8, 3, 24:

    magis communia verba,

    id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

    nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

    Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

    magis aperte,

    Ter. Ad. 4, 5, 30:

    magis impense,

    id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

    magis est dulcius,

    Plaut. Stich. 5, 4, 22:

    magis majores nugae,

    id. Men. prol. 55:

    magis modum in majorem,

    id. Am. 1, 1, 145:

    contentiores mage erunt,

    id. Poen. 2, 15.—
    2.
    Strengthened.
    a.
    By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

    qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

    Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

    illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

    id. de Or. 2, 32, 139:

    tanto magis Dic, quis est?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

    ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

    id. Most. 3, 2, 146:

    vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

    Lucr. 6, 460:

    quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

    Cic. Mil. 9, 25:

    sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

    Plaut. Most. 4, 2, 22:

    atque eo magis, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    eoque magis quod, etc.,

    id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

    5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

    Caes. B. C. 2, 20:

    quo magis cogito ego cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

    magis quam id reputo, tam magis uror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

    tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

    Verg. A. 7, 787:

    quanto mage... tam magis,

    Lucr. 4, 81 sq.:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    densior hinc suboles Quam magis, etc.,

    Verg. G. 3, 309:

    cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

    Caes. B. G. 6, 53.—
    b.
    By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

    cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

    Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    de Graecia cotidie magis et magis cogito,

    Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

    magis deinde ac magis,

    Suet. Vit. 10:

    post hoc magis ac magis,

    id. Gram. 3;

    for which also: magisque ac magis deinceps,

    id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

    magis atque magis,

    Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

    post, vento crescente, magis magis increbescunt,

    id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
    3.
    Pleon.
    a.
    With potius (anteclass.):

    magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

    Plaut. As. 3, 3, 99:

    mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    id. Trin. 2, 1, 38.—
    b.
    With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

    his vero auditis multo magis,

    Cic. Tusc. 1, 31, 76:

    finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

    Dig. 17, 2, 52, § 10. —
    C.
    In partic.: non (neque) magis quam.
    1.
    To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

    domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

    i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

    non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

    Liv. 22, 27, 2:

    conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

    Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

    si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

    non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

    Sen. Ep. 87, 25;

    Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

    Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

    nec eo magis lege liberi sunto,

    just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
    2.
    For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

    deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

    Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

    miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

    Liv. 2, 5; 1, 28.—
    3.
    Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

    sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

    Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

    minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

    Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

    quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

    Sen. Ep. 40, 11; cf.:

    quosdam minus aut magis osos veritatem,

    id. Suas. 1, 5:

    aut minus, aut magis,

    id. Ep. 82, 14.—
    4.
    With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

    alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

    Cic. Fin. 4, 16, 43:

    sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    alii aliis magis recusare,

    Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    Alone.
    a.
    With a verb:

    haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    quid commemorem primum aut laudem maxime?

    Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

    nos coluit maxime,

    id. Ad. 3, 2, 54:

    quem convenire maxime cupiebam,

    Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

    de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

    Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

    extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

    id. Quint. 10, 35:

    in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

    most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

    quem Homero crederet maxime accedere,

    came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

    pugnare,

    most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

    jubere,

    most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

    id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

    Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

    ab eo exordiri volui maxime,

    id. Off. 1, 2, 4:

    cernere naturae vim maxime,

    id. Tusc. 1, 15, 35.—
    b.
    With an adj.:

    res maxime necessaria,

    Cic. Lael. 23, 86:

    loca maxime frumentaria,

    Caes. B. G. 1, 10:

    loci ad hoc maxime idonei,

    Quint. 1, 11, 13:

    maxime naturali carent amicitia,

    Cic. Lael. 21, 80:

    maxime feri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

    id. ib. 1, 3:

    idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

    Quint. 1, 11, 13:

    elegans maxime auctor,

    id. 10, 1, 93:

    maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

    id. 2, 4, 37:

    noto enim maxime utar exemplo,

    id. 7, 3, 3.—So with supp.:

    quae maxime liberalissima,

    Cic. Att. 12, 38, 3:

    maxime gravissimam omniumque (rerum),

    Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
    c.
    With numerals, at most:

    puer ad annos maxime natus octo,

    Gell. 17, 8, 4.—
    d.
    With an adv.:

    ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
    2.
    Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

    qui proelium unus maxime accenderat,

    Curt. 5, 2, 5:

    cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

    Nep. Milt. 1, 1:

    quae maxime omnium belli avida,

    Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

    atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

    Ter. Hec. 1, 2, 85:

    imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

    Sall. C. 36, 4:

    illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

    Cic. N. D. 2, 65, 162:

    hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    quae quidem vel maxime suspicionem movent,

    id. Part. Or. 33, 114:

    quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

    as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

    ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

    Ter. Ad. 5, 8, 2:

    ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

    quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

    Quint. 12, 6, 6.—
    3.
    With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

    tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

    as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

    grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

    Liv. 5, 25; 7, 33.—
    4.
    With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

    hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

    Cic. Off. 1, 15, 49:

    ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

    id. ib. 1, 19, 64; cf.

    , in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

    id. ib. 1, 15, 47:

    ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

    id. Leg. 1, 18, 49.—
    5.
    In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

    hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

    si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

    id. Rab. Post. 12, 33:

    in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

    Varr. R. R. 2, 9, 1:

    maxime... dein,

    Plin. 9, 16, 23, § 56:

    sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

    Col. 5, 6, 4:

    maxime... deinde... postea... minume,

    Plin. 37, 12, 75, § 196:

    maxime... postea... ultimae,

    Col. 6, 3, 6:

    post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

    Plin. 18, 7, 17, § 77.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

    quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

    Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

    scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

    Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

    maxime quod de judicatu meo,

    id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

    cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

    id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

    scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56:

    plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

    Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

    tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

    id. de Or. 2, 23, 96:

    longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

    id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

    cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

    Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

    haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

    2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

    tum cum maxime,

    at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

    tunc cum maxime,

    Curt. 3, 2, 17:

    nunc cum maxime,

    Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
    2.
    In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

    scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

    Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
    2.
    Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

    Lewis & Short latin dictionary > maxume

  • 99 maxumus

    1.
    magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

    magnai reipublicai gratia,

    Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
    I.
    Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

    the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

    a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

    magna ossa lacertosque Exuit,

    Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

    magnus fluens Nilus,

    Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

    magna et pulcra domus,

    spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    montes,

    Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

    templa caelitum,

    vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    aquae,

    great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    oppidum maximum,

    Caes. B. G. 1, 23.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

    maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    magna pecunia mutua,

    id. Att. 11, 3, 3:

    copia pabuli,

    Caes. B. G. 1, 16:

    multitudo peditatus,

    id. ib. 4, 34:

    divitiae,

    Nep. Dion. 1, 2:

    populus,

    Verg. A. 1, 148.—
    2.
    Rarely of time, for longus, multus:

    interea magnum sol circumvolvitur annum,

    Verg. A. 3, 284:

    magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

    Macr. S. 2, 11:

    magno post tempore,

    Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
    3.
    Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

    magna voce confiteri,

    Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

    tribunorum,

    Liv. 9, 46, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

    vir magnus in primis,

    Cic. N. D. 1, 43, 120:

    nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

    id. ib. 2, 66, 167:

    magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

    Nep. Them. 6, 1:

    Cato clarus atque magnus habetur,

    Sall. C. 53, 1:

    amicus,

    great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

    virtus,

    Caes. B. G. 2, 15:

    infamia,

    Cic. Fam. 1, 1:

    eloquentia, gravitas, studium, contentio,

    id. ib.:

    multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

    Caes. B. G. 1, 46:

    causa,

    great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

    opus et arduum,

    id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

    quamquam id magnum, et arduum est,

    something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

    magna loqui,

    to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

    magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

    it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

    probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

    what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

    quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

    Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

    jam magno natu,

    Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

    homo magnus natu,

    id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

    qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

    audivi ex majoribus natu,

    id. Off. 1, 30, 109:

    hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

    Verg. A. 5, 644:

    annos natus major quadraginta,

    more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    civis major annis viginti,

    Suet. Caes. 42:

    cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

    ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

    Liv. 6, 34:

    Gelo maximus stirpis,

    id. 23, 30:

    ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

    App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

    in gen.: Cyrus major,

    Lact. 4, 5, 7:

    quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

    Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 16:

    ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

    id. Mil. 2, 4, 20:

    L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    patres majoresque nostri,

    id. Div. in Caecil. 21, 69:

    more majorum,

    id. Att. 1, 1, 1:

    spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

    id. Fam. 12, 22, 2:

    majores natu,

    Nep. Iphicr. 1, 1:

    maxima virgo,

    the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

    de istis rebus in patria majores natu consulemus,

    Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
    2.
    In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

    magni esse,

    to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

    magni aestimare,

    id. Tusc. 5, 7, 20:

    magni existimans interesse ad decus,

    to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

    emere agros poterunt quam volent magno,

    id. Agr. 2, 13, 34:

    magno vendere,

    id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

    conducere aliquid nimium magno,

    too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

    magno illi ea cunctatio stetit,

    cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

    ornatus muliebris majoris pretii,

    Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

    multo majoris alapae mecum veneunt,

    dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

    senatus auctoritatem sibi maximi videri,

    Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

    extollere aliquid in majus,

    more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

    celebrare,

    id. ib. 13, 8:

    nuntiare,

    id. H. 3, 38:

    credere,

    to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

    accipere,

    to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
    3.
    Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

    magnum clamat,

    greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

    inclamare,

    Gell. 5, 9 fin.:

    exclamat derepente maximum,

    Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
    A.
    Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
    B.
    In gen.
    1.
    With no qualifying words.
    a.
    With the addition of the second term of the comparison.
    (α).
    With verbs:

    quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

    id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

    magis honorem tribuere quam salutem accipere,

    Caes. B. G. 7, 20, 7:

    nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

    Cic. Mil. 7, 17:

    magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

    id. Clu. 32, 89.—Repeated:

    quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

    Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

    tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

    quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 2:

    magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

    id. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

    umbra es amantum magis quam amator,

    Plaut. Mil. 3, 1, 31:

    magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

    id. Mur. 8, 17:

    magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

    Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

    ut magis virtute quam dolo contenderent,

    id. ib. 1, 13, 6:

    se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

    id. ib. 2, 32, 1:

    timori magis quam religioni consulere,

    id. B. C. 1, 67, 3:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

    Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

    in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

    Quint. 9, 1, 23:

    Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

    Liv. 10, 4, 10:

    pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

    Sen. Suas. 6, 17:

    non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

    Curt. 7, 6, 15; cf.:

    nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

    Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

    non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

    Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

    quid philosophia magis colendum?

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

    Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

    quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

    Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

    Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

    Hor. S. 2, 8, 17.—
    (γ).
    With pronn.:

    quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

    Plaut. Poen. 1, 2, 64:

    quis homo sit magis meus quam tu es?

    id. Mil. 3, 1, 20:

    quam mage amo quam matrem meam,

    id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

    quem ego ecastor mage amo quam me,

    id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

    jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

    Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

    nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

    Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
    (δ).
    With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

    neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

    id. Am. 2, 1, 54:

    ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

    Cic. de Or. 1, 42, 190:

    corpora magna magis quam firma,

    Liv. 5, 44, 4:

    vultu pulchro magis quam venusto,

    Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

    neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

    id. Ps. 4, 1, 27:

    ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

    Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

    ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

    Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
    b.
    Without the addition of the second term.
    (α).
    With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

    sapiunt magis,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

    magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

    id. ib. 4, 10, 3:

    magis metuant,

    id. Mil. 5, 44:

    tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

    Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

    cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

    id. Fam. 1, 9, 20:

    magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

    Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
    (β).
    With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

    magis aedilis fieri non potuisset,

    better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
    (γ).
    With pronn.:

    ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

    Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
    (δ).
    With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

    ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    magis anxius,

    Ov. M. 1, 182:

    hic magis tranquillu'st,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

    nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

    Ter. Eun. 5, 4, 12:

    nemo fuit magis severus nec magis continens,

    id. ib. 2, 1, 21:

    quod est magis verisimile,

    Caes. B. G. 3, 13, 6:

    magis admirabilis oratio,

    Quint. 8, 3, 24:

    magis communia verba,

    id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

    nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

    Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

    magis aperte,

    Ter. Ad. 4, 5, 30:

    magis impense,

    id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

    magis est dulcius,

    Plaut. Stich. 5, 4, 22:

    magis majores nugae,

    id. Men. prol. 55:

    magis modum in majorem,

    id. Am. 1, 1, 145:

    contentiores mage erunt,

    id. Poen. 2, 15.—
    2.
    Strengthened.
    a.
    By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

    qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

    Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

    illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

    id. de Or. 2, 32, 139:

    tanto magis Dic, quis est?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

    ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

    id. Most. 3, 2, 146:

    vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

    Lucr. 6, 460:

    quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

    Cic. Mil. 9, 25:

    sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

    Plaut. Most. 4, 2, 22:

    atque eo magis, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    eoque magis quod, etc.,

    id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

    5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

    Caes. B. C. 2, 20:

    quo magis cogito ego cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

    magis quam id reputo, tam magis uror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

    tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

    Verg. A. 7, 787:

    quanto mage... tam magis,

    Lucr. 4, 81 sq.:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    densior hinc suboles Quam magis, etc.,

    Verg. G. 3, 309:

    cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

    Caes. B. G. 6, 53.—
    b.
    By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

    cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

    Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    de Graecia cotidie magis et magis cogito,

    Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

    magis deinde ac magis,

    Suet. Vit. 10:

    post hoc magis ac magis,

    id. Gram. 3;

    for which also: magisque ac magis deinceps,

    id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

    magis atque magis,

    Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

    post, vento crescente, magis magis increbescunt,

    id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
    3.
    Pleon.
    a.
    With potius (anteclass.):

    magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

    Plaut. As. 3, 3, 99:

    mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    id. Trin. 2, 1, 38.—
    b.
    With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

    his vero auditis multo magis,

    Cic. Tusc. 1, 31, 76:

    finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

    Dig. 17, 2, 52, § 10. —
    C.
    In partic.: non (neque) magis quam.
    1.
    To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

    domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

    i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

    non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

    Liv. 22, 27, 2:

    conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

    Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

    si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

    non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

    Sen. Ep. 87, 25;

    Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

    Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

    nec eo magis lege liberi sunto,

    just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
    2.
    For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

    deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

    Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

    miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

    Liv. 2, 5; 1, 28.—
    3.
    Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

    sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

    Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

    minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

    Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

    quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

    Sen. Ep. 40, 11; cf.:

    quosdam minus aut magis osos veritatem,

    id. Suas. 1, 5:

    aut minus, aut magis,

    id. Ep. 82, 14.—
    4.
    With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

    alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

    Cic. Fin. 4, 16, 43:

    sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    alii aliis magis recusare,

    Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    Alone.
    a.
    With a verb:

    haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    quid commemorem primum aut laudem maxime?

    Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

    nos coluit maxime,

    id. Ad. 3, 2, 54:

    quem convenire maxime cupiebam,

    Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

    de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

    Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

    extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

    id. Quint. 10, 35:

    in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

    most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

    quem Homero crederet maxime accedere,

    came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

    pugnare,

    most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

    jubere,

    most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

    id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

    Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

    ab eo exordiri volui maxime,

    id. Off. 1, 2, 4:

    cernere naturae vim maxime,

    id. Tusc. 1, 15, 35.—
    b.
    With an adj.:

    res maxime necessaria,

    Cic. Lael. 23, 86:

    loca maxime frumentaria,

    Caes. B. G. 1, 10:

    loci ad hoc maxime idonei,

    Quint. 1, 11, 13:

    maxime naturali carent amicitia,

    Cic. Lael. 21, 80:

    maxime feri,

    Caes. B. G. 2, 4:

    qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

    id. ib. 1, 3:

    idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

    Quint. 1, 11, 13:

    elegans maxime auctor,

    id. 10, 1, 93:

    maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

    id. 2, 4, 37:

    noto enim maxime utar exemplo,

    id. 7, 3, 3.—So with supp.:

    quae maxime liberalissima,

    Cic. Att. 12, 38, 3:

    maxime gravissimam omniumque (rerum),

    Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
    c.
    With numerals, at most:

    puer ad annos maxime natus octo,

    Gell. 17, 8, 4.—
    d.
    With an adv.:

    ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
    2.
    Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

    qui proelium unus maxime accenderat,

    Curt. 5, 2, 5:

    cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

    Nep. Milt. 1, 1:

    quae maxime omnium belli avida,

    Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

    atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

    Ter. Hec. 1, 2, 85:

    imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

    Sall. C. 36, 4:

    illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

    Cic. N. D. 2, 65, 162:

    hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    quae quidem vel maxime suspicionem movent,

    id. Part. Or. 33, 114:

    quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

    as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

    ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

    Ter. Ad. 5, 8, 2:

    ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

    quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

    Quint. 12, 6, 6.—
    3.
    With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

    tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

    as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

    grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

    Liv. 5, 25; 7, 33.—
    4.
    With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

    hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

    Cic. Off. 1, 15, 49:

    ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

    id. ib. 1, 19, 64; cf.

    , in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

    id. ib. 1, 15, 47:

    ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

    id. Leg. 1, 18, 49.—
    5.
    In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

    hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

    si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

    id. Rab. Post. 12, 33:

    in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

    Varr. R. R. 2, 9, 1:

    maxime... dein,

    Plin. 9, 16, 23, § 56:

    sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

    Col. 5, 6, 4:

    maxime... deinde... postea... minume,

    Plin. 37, 12, 75, § 196:

    maxime... postea... ultimae,

    Col. 6, 3, 6:

    post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

    Plin. 18, 7, 17, § 77.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

    quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

    Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

    scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

    Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

    maxime quod de judicatu meo,

    id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

    cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

    id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

    scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56:

    plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

    Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

    tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

    id. de Or. 2, 23, 96:

    longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

    id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

    cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

    Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

    haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

    2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

    tum cum maxime,

    at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

    tunc cum maxime,

    Curt. 3, 2, 17:

    nunc cum maxime,

    Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
    2.
    In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

    scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

    Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
    2.
    Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

    Lewis & Short latin dictionary > maxumus

  • 100 homo

    hŏmo, ĭnis (archaic form hemonem hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. humanus init., and nēmo, from nĕ-hĕmo: homōnem, Enn. ap. Prisc. p. 683 P. = [p. 860] Ann. v. 141 Vahl.:

    hŏmōnes,

    Naev. 1, 1), comm. [root in humus, Gr. chamai; cf. Germ. -gam in Bräutigam; O. H. Germ. gomo; Goth. guma; Old Engl. goom; Engl. groom; cf. also Gr. epichthonioi; Hebr. Adam], a human being, man.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    animal hoc providum, sagax, multiplex, acutum, memor, plenum rationis et consilii quem vocamus hominem, praeclara quadam condicione generatum esse a summo deo, etc.,

    Cic. Leg. 1, 7, 22; cf.

    , on the natural history of man,

    Plin. 7 praef. sq.; § 5 sq.: decem hominibus vitam eripis, indictā causā, Cato ap. Gell. 13, 25 (24), 12: dum quidem unus homo Romanus toga superescit, Enn. ap. Fest. p. 302 Müll. (Ann. v. 486 Vahl.); cf.: unus homo nobis cunctando restituit rem, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 313 ib.): navus repertus homo Graio patre Graius homo rex, id. ap. Fest. p. 169 Müll. (Ann. v. 183 ib.):

    homo jam grandior,

    Ter. Phorm. 2, 3, 15:

    homo amicus nobis... homo antiqua virtute ac fide,

    id. Ad. 3, 3, 86 sq.; cf.:

    bonus homo et nobis amicus,

    Cic. Fam. 16, 18 fin.: quid est, quod homo masculus lubentius videre debeat bella uxore? Varr. ap. Non. 248, 16:

    infelix,

    Plaut. Am. 1, 1, 169:

    homo omni doctrina eruditus,

    Cic. Fin. 1, 5, 13; cf.:

    homo summā prudentiā, multā etiam doctrinā,

    id. Fam. 3, 7, 5:

    de hujus hominis (i. e. Pompei) felicitate, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 16, 47:

    iners atque inutilis,

    id. Off. 3, 6, 31; cf.:

    contemptus et abjectus,

    id. Agr. 2, 34, 93:

    insulsus,

    id. Tusc. 1, 8, 15; cf.

    also: hominum homo stultissime,

    Ter. Ad. 2, 2, 10:

    quid hoc homine faciatis?

    Cic. Verr. 2, 1, 16, § 42:

    consulere generi hominum,

    the human race, mankind, id. Rep. 3, 12:

    genus hominum,

    id. ib. 2, 26; id. de Or. 1, 9, 36; Hor. Ep. 2, 1, 7 et saep. (more freq., genus humanum; v. humanus and genus); cf.:

    natura hominem conciliat homini... hominum coetus et celebrationes,

    Cic. Off. 1, 4, 12:

    placet Stoicis, quae in terris gignantur, ad usum hominum omnia creari, homines autem hominum causa esse generatos,

    id. ib. 1, 7, 22:

    homines plurimum hominibus et prosunt et obsunt,

    id. ib. 2, 5, 17: is dictus popularibus olim, Qui tum vivebant homines, Enn. ap. Cic. Brut. 15, 58 (Ann. v. 308 Vahl.):

    homines Romani,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    lege conciliati homines cum dis putandi sunt,

    id. Leg. 1, 7, 23:

    pro deum atque hominum fidem!

    Plaut. Curc. 5, 3, 16 et saep.: divumque hominumque pater, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 65 Müll. (Ann. v. 566 Vahl.); so, id. ap. Cic. N. D. 2, 2, 4 (Ann. v. 567) and ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 254); but homo, sing., is used of the human race, mankind (= homines, genus humanum), when it has no predicate joined with it:

    qua haud scio an quidquam melius sit homini datum,

    Cic. Lael. 6, 20; 3, 11:

    taces, Monstrum hominis?

    Ter. Eun. 4, 4, 29; cf.:

    odium illud hominis impuri,

    Cic. Fam. 12, 1, 1:

    quid hoc sit hominis?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf.:

    quid illuc hominus est?

    Ter. Eun. 5, 1, 17;

    in addresses: nisi caves tu homo, etc.,

    id. Heaut. 5, 3, 1:

    tu homo adigis me ad insaniam,

    id. Ad. 1, 2, 31.—In apposition:

    mares homines,

    Plaut. Poen. 5, 5, 32:

    amanti homini adulescenti,

    id. Trin. 1, 2, 94; cf.:

    filius homo adulescens,

    Ter. Phorm. 5, 8, 52;

    v. adulescens: verberare hominem senem,

    id. Ad. 4, 2, 23:

    servom hominem,

    id. Phorm. 2, 1, 62:

    oculi hominis histrionis,

    Cic. de Or. 2, 46, 193:

    nemo homo,

    Plaut. Pers. 2, 2, 29; cf.:

    ut homo nemo velit nisi hominis similis esse,

    Cic. N. D. 1, 28, 78;

    v. nemo. —Of females: mater, cujus ea stultitia est, ut eam nemo hominem appellare possit,

    Cic. Clu. 70, 199:

    quae (Io) bos ex homine est,

    Ov. F. 5, 620; Juv. 6, 284:

    dulcissimum ab hominis camelinum lac,

    Plin. 28, 9, 33, § 123: homines feminae (opp. mares homines), Aug. Civ. Dei, 3, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    Quot homines, tot sententiae, many men, many minds, i. e. every one has his own opinion, Ter. Phorm. 2, 4, 14; Cic. Fin. 1, 5, 15.—
    b.
    Ut homo est, ita morem geras, Ter. Ad. 3, 3, 77 (but in Plaut. Most. 3, 2, 36 spurious, v. Ritschl ad h. l.).—
    c.
    Homines, dum docent, discunt, Sen. Ep. 7, 8 fin.
    d.
    Aiunt homines plus in alieno negotio videre quam in suo, the lookers-on see farther in the game than the players, id. ib. 109, 16. —
    e.
    Homo nulli coloris, neither fish nor flesh, Plaut. Ps. 4, 7, 99.—
    f.
    Homo sum; humani nihil a me alienum puto, Ter. Heaut. 1, 1, 25; cf.:

    homo ego sum, homo tu es,

    Plaut. Trin. 2, 4, 46.—
    g.
    Lupus homo homini, non homo, quom qualis sit non novit, Plaut. As. 2, 4, 88.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., in a good or a bad sense.
    a.
    In a good sense (cf. vir), a man, as a reasonable or moral being:

    homo es, qui me emunxisti mucidum,

    Plaut. Ep. 3, 4, 57:

    si homo esset, eum potius legeret,

    Cic. Att. 2, 2, 2:

    nox te expolivit hominemque reddidit,

    id. de Or. 2, 10, 40:

    si vis homo esse,

    id. Att. 4, 15, 2:

    homines visi sumus,

    id. ib. 13, 52, 2:

    nos quod simus, quod habeamus, quod homines existimemur, id omne abs te habere,

    id. Fam. 7, 29, 1:

    si tu sis homo,

    Ter. Ad. 5, 8, 11:

    et tu illum tuom, si esses homo, sineres, etc.,

    if you had a man's sense, id. ib. 1, 2, 27:

    exuens hominem ex homine,

    Cic. Fin. 5, 12, 35: cum Socrates Alcibiadi persuasisset, eum nihil hominis esse, that he was nothing of a man (i. e. in no respect such as a man should be), id. Tusc. 3, 32, 77:

    (Nero) dicebat se quasi hominem tandem habitare coepisse,

    like a human being, Suet. Ner. 31:

    me hominem inter homines voluit esse,

    Petr. 39. —
    b.
    In a bad sense, a man, as a weak, mortal being, subject to error, of low condition (rare):

    fateor me saepe peccasse, nam et homo sum et adhuc juvenis,

    Petr. 130: cf.

    homines sumus, non dei,

    id. 75:

    (Demosthenes, Homerus) summi sunt, homines tamen,

    Quint. 10, 1, 25.—In fem.: quae si hoc tempore non diem suum obiisset, paucis post annis tamen ei moriendum fuit, quoniam homo nata fuerat, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4.—Also of servants (as distinguished from a free Roman): homo P. Quinti, Quintus's man, i. e. his slave, servant, Cic. Quint. 19, 61:

    vinum familiae... Saturnalibus et Compitalibus in singulos homines congios,

    Cato, R. R. 57, 2; Cat. 10, 16.—
    2.
    In opp. to a woman, a man (anteand post-class., and very rare):

    mi homo et mea mulier, vos saluto,

    Plaut. Cist. 4, 2, 57; Lact. 2, 12; Dig. 48, 19, 38.—
    * 3.
    In milit. lang., homines, opp. to cavalry, foot-soldiers, infantry:

    capti homines equitesque producebantur,

    Caes. B. C. 2, 39, 5; cf. vir. —
    4.
    Homo novus, v. novus.—
    5.
    Bodies, corpses:

    jam pigritia singulos sepeliendi promisce acervatos cumulos hominum urebant,

    Liv. 5, 48, 3.—
    6.
    Particular phrases.
    a.
    Paucorum hominum esse, to have but few intimates, be choice in one's company: (Maecenas) paucorum hominum et mentis bene sanae. Hor. S. 1, 9, 44:

    homo est Perpaucorum hominum,

    Ter. Eun. 3, 1, 19.— Hence, comically, of the favorite but rare fish, acipenser: Scipio vide, quid agas: acipenser iste paucorum hominum est, Cic. Fragm. ap. Macr. S. 2, 12 (see the anecdote in connection).—
    b.
    Inter homines esse (agere).
    (α).
    To be among the living, to be alive, to live (very rare):

    Hercules numquam abiisset ad deos, nisi cum inter homines esset, eam sibi viam munivisset,

    Cic. Tusc. 1, 14, 32:

    inter homines esse desinere,

    i. e. to die, Dig. 31, 1, 59; so,

    agere inter homines desinere,

    Tac. A. 15, 74 fin.:

    ab hominibus ereptus est,

    Dig. 31, 1, 58.—
    (β).
    To see the world, be among men:

    iste homo qui numquam inter homines fuerit,

    Cic. Rosc. Am. 28, 76.—
    II.
    Transf., esp. in familiar lang., the man, the fellow, instead of the pron. he, his, him:

    haben argentum ab homine?

    Plaut. Ps. 4, 7, 65:

    ibi homo coepit me obsecrare, ut, etc.,

    Ter. Eun. 2, 2, 30:

    itast homo,

    id. Ad. 1, 2, 63:

    dixit, se senatui roganti de Marcello ne hominis quidem causa negaturum,

    Cic. Fam. 4, 4, 3:

    ei medico imperasti, ut venas hominis incideret,

    id. Pis. 34, 83:

    tantum esse in homine sceleris,

    id. Sest. 9, 22 Halm.; 41, 89; id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    persuasit homini,

    Nep. Dat. 10, 3:

    aut insanit homo aut versus facit,

    Hor. S. 2, 7, 117:

    agnoscit hominem Caesar,

    Phaedr. 2, 5, 19 Burm. ad loc.; al.—
    B.
    Hic homo, this man, = I, myself (ante-class. and poet.):

    hunc hominem velles si tradere,

    Hor. S. 1, 9, 47:

    solus hic homo est, qui sciat, etc.,

    Plaut. Curc. 2, 1, 33:

    tibi verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 2, 114 (cf. hic, G.).

    Lewis & Short latin dictionary > homo

См. также в других словарях:

  • Ann Haydon — Jones  Ne pas confondre avec Elizabeth Jones, Marion Jones, Tami Jones, également joueuses de tennis. Ann Haydon (épouse Jones) …   Wikipédia en Français

  • Ann Haydon Jones —  Ne pas confondre avec Elizabeth Jones, Marion Jones, Tami Jones, également joueuses de tennis. Ann Haydon (épouse Jones) …   Wikipédia en Français

  • Ann Coulter — At a book signing at CPAC FL in Orlando, Florida …   Wikipedia

  • Ann Wright — Mary Ann Wright (born 1947) is a retired United States Army colonel and retired official of the U.S. State Department, known for her outspoken opposition to the Iraq War. She is most noted for having been one of three State Department officials… …   Wikipedia

  • Mary Ann Love — Maryland House of Delegates In office 1993 – present Constituency District 32, Anne Arundel County …   Wikipedia

  • Mary Ann McLaughlin — Mary Ann McLaughlin, MD, MPH is an American cardiologist, the author of multiple book chapters and an Associate Professor at Mount Sinai Medical Center in New York City. Her research – funded with grants from the Agency for Healthcare Research… …   Wikipedia

  • Benjamin Lincoln Robinson — Saltar a navegación, búsqueda Benjamin Lincoln Robinson (* 8 de noviembre de 1864, Bloomington, Illinois † 27 de julio de 1935, Jaffrey, New Hampshire) fue un botánico y micólogo estadounidense. Era hijo de James Harvey y de Latricia Maria Drake …   Wikipedia Español

  • Робинсон, Бенджамин Линкольн — Бенджамин Линкольн Робинсон англ. Benjamin Lincoln Robinson Дата рождения: 8 ноября 1864(1864 11 08) Дата смерти: 27 июл …   Википедия

  • Сиджвик, Невил Винсент — В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Сиджвик. Невил Винсент Сиджвик Nevil Vincent Sidgwick Род деятельности: Химик Дата рождения: 8 мая …   Википедия

  • Bodenphysik — Bodenphysik, die Lehre von den physikalischen Eigenschaften des Bodens und deren Beziehungen zu den chemischen Vorgängen in der Vegetationsschicht sowie zu dem Wachstum der Kulturpflanzen; von G. Schübler [1] begründet, durch W. Schumacher u.a.… …   Lexikon der gesamten Technik

  • Rogers McVaugh — Nacimiento 30 de mayo de 1909 Nueva York Fallecimiento 24 de septiembre de 2009, 101 años Carolina del Norte Residencia EE.UU. Nacionalidad …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»