Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Capitolina

  • 1 aelia Capitolina

    римская колония в Палестине (1. 1. § 6 1. 8. § 7 D. 50, 15).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > aelia Capitolina

  • 2 sessio

    sessio, sessiōnis, f. [st2]1 [-] action de s'asseoir. [st2]2 [-] endroit où l'on s'assied, siège. [st2]3 [-] action de séjourner, pause. [st2]4 [-] séance (philosophique ou judiciaire), session, assises. [st2]5 [-] bain de siège. [st2]6 [-] cavité de l'oeil. [st2]7 [-] siège, anus, rectum.    - sessiones quaedam, Cic. Fin. 5, 12, 35: certaines façons de s'asseoir.    - sessio illa Capitolina, Cic. Att. 14, 14, 2: cette halte sur le Capitole.    - dies sessionum, Dig. 38, 15, 2, § 1: jours d'audience.
    * * *
    sessio, sessiōnis, f. [st2]1 [-] action de s'asseoir. [st2]2 [-] endroit où l'on s'assied, siège. [st2]3 [-] action de séjourner, pause. [st2]4 [-] séance (philosophique ou judiciaire), session, assises. [st2]5 [-] bain de siège. [st2]6 [-] cavité de l'oeil. [st2]7 [-] siège, anus, rectum.    - sessiones quaedam, Cic. Fin. 5, 12, 35: certaines façons de s'asseoir.    - sessio illa Capitolina, Cic. Att. 14, 14, 2: cette halte sur le Capitole.    - dies sessionum, Dig. 38, 15, 2, § 1: jours d'audience.
    * * *
        Sessio, sessionis, Verbale. Cic. Assiement, ou Lieu à s'asseoir.

    Dictionarium latinogallicum > sessio

  • 3 Capitolinus

    I Capitōlinus, ī m.
    Капитолии, cognomen в родах Квинкциев и Манлиев L
    II Capitōlinus, ī m. (Julius)
    Капитолии, один из шестерых Scriptores Historiae Augustae (конец III и начало IV в. н. э.)
    III Capitōlinus, a, um [ Capitolium ]
    ludi Capitolini Lигры в честь Юпитера Капитолийского
    dapes Capitolinae Mпир во время tectisternium
    Capitolina quercus Jдубовый венок, дававшийся победителям на Капитолийских играх

    Латинско-русский словарь > Capitolinus

  • 4 quercus

    ūs f.
    2) изделие из дуба: корабль (Арго) VF; венок J; кубок Sil; копьё VF
    q. civilis V или Capitolina J (= corona quercea) — венок из дубовых листьев

    Латинско-русский словарь > quercus

  • 5 amphora

    amphora ( später amfora), ae, f. (ἀμφορεύς, zsgz. aus ἀμφιφορεύς v. ἀμφι-φέρω), I) ein großes zylinderförmiges, meist aus Ton ( Hor. art. poët. 21. Cael. Aur. chron. 3, 2, 23), doch auch aus Glas (dah. vitrea, Petr. 34, 6), sogar einmal aus dem Onyx ( Plin. 36, 59) verfertigtes Gefäß mit spitz zulaufendem unterem Ende, um es in die Erde od. in die Löcher des abacus (s.d. no. III) stecken zu können, oben mit einem engen Halse u. zwei Henkeln zum Tragen, mit einem Kork (cortex od. suber) verschlossen u. dieser wieder mit Pech od. Gips versiegelt ( cortex astrictus pice, amphorae diligenter gypsatae), die Amphora, der Krug, gew. zum Aufbewahren des Weins, nachdem er in den doliis gehörig gegoren hatte ( Procul. dig. 33, 6, 15; dann bezeichnet mit den Konsuln, unter denen sie gelagert waren, an den gläsernen auf pittacia, tesserae; vgl. Orelli Hor. carm. 3, 21, 1), oft b. Cato, Hor. u.a.: meton. (poet.) für »Wein«. Hor. u. Mart. – zum Aufbewahren des Honigs, Cic. u. Hor.: des Öls, olearia, Cato: des geschmolzenen Metalls, Nep. – zum Aufbewahren eines Leichnams als Sarg (dah. in der Mitte aufgeschnitten u. nach Hineinlegen des Leichnams wieder zusammengefügt), Prop. 4, 5, 75. – auch als großes Uringefäß mit einem mehr trichterförmigen Halse in Sackgäßchen u. Durchgängen zum Gebrauch für die Vorübergehenden aufgestellt, C. Titius b. Macr. sat. 2, 12 (3, 16), 15. – amphorae sparteae, mit zwei Handhaben versehene Körbe aus Pfriemgras, zum Aufbewahren der Weintrauben, Cato r.r. 11, 2. – II) übtr., 1) als Maß für Flüssigkeiten (auch quadrantal gen.) = 2 urnae od. 8 congii od. 48 sextarii = rund 20 Liter, u. 5 amphorae = rund 100 Liter, Cic. u.a. – amphora Capitolina, die auf dem Kapitol als Normalmaß aufgestellte geeichte Amphora, Capitol. Maximin. 4, 1. – 2) als Gewicht, zur Bestimmung der Größe eines Schiffes, wie unser Tonne, da die amphora im allg. 80 röm. Pfund wiegen sollte (hier meist Genet. Plur. amphorum, s. Charis. 56, 4 sqq.; 100, 14 sqq. Diom. 304, 26; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 32 u. 33: naves onerariae, quarum minor nulla erat duum milium amphorum, Lentul. in Cic. ep.: magnitudo (navium) ad terna milia amphorum, Plin.: navis plus quam trecentarum amphorarum, Liv. – / Die Schreibung ampora verworfen von Prob. app. (IV) 199, 17.

    lateinisch-deutsches > amphora

  • 6 area

    ārea, ae, f. (areo), ein hoch gelegener freier Platz, eine Fläche, I) eig.: A) im allg.: collis erat, collemque super planissima campi area, Ov. met. 10, 87: ar. pelagi, Oberfläche, Sil. 14, 378. – B) insbes.: I) ein ebener, freier Platz in der Stadt (Varr. LL. 5, 38), nach Art des englischen square, wie sie die Umgebung von Tempeln und Palästen bildeten, ar. Vulcani, ar. Capitolii, Liv.: ar. Capitolina, Suet., Palatina, Gell.: ar. fori, Suet.: dann aber auch selbständig angelegt waren und teils als Verkaufsplätze dienten, ar. pannaria, Curios. Urb. Reg. I, teils als Tummelplatz der Jugend, nunc et campus et areae repetantur, Hor. carm. 1, 9, 18. – 2) die Baustätte, der Bauplatz eines Hauses, die Grundfläche, ponendaeque domo quaerenda est area primum, Hor.: pontifices si sustulerint religionem, aream praeclaram habebimus, Cic.: domum dirui iussit, ut monumento area esset oppressae nefariae spei, Liv.; vgl. (für no. 1 u. 2) Vitr. 1, 7, 1. – 3) der innere Hofraum des Hauses, das Impluvium (s. impluvium das Nähere), palma in area enata, Liv.: resedimus in area domus, Plin. ep. – 4) die Tenne, die Dreschtenne, bei den Alten ein freier Platz auf dem Felde (vgl. Varr. LL. 5, 38), Cato, Cic. u.a.; vgl. Voß Verg. georg. 1, 176 sqq. – 5) = στάδιον, die Fläche im Zirkus, worin das Wettfahren abgehalten wurde, die Rennbahn, Lauf bahn, media area, Liv. 33, 32, 4: circi area media, Arnob. 7, 39: per varias artes, omnis quibus area fervit, ludere, cum liceat currere, pigritia est, Mart. 7, 32, 13 sq.: bildl., die Laufbahn, das Feld, Gebiet, cane facta virorum; haec animo, dices, area facta meo est, Ov. am. 3, 1, 25: nunc teritur nostris area maior equis, Ov. fast. 4, 10: vitae tribus areis peractis, Mart. 10, 24, 19: et patet in curas area lata meas, für meine Sorgen eröffnet sich ein großes Feld (= ich mache mir viele Sorgen), Ov. her. 1, 72: quidquid inter fortunae aream geritur, Boëth. cons. phil. 2, 1. p. 20, 25 Obbar. – 6) die Grundfläche der Länderei, Cic. parad. 6, 51. – 7) Gartenbeet, Rabatte, Varr. LL., Col. u.a. – 8) der Vogelherd, Plaut. asin. 216 u. 220. – 9) der Gottesacker, Tert. ad Scap. 3. – 10) areae salinarum, die Salzplätze, Salzbuchten, Vitr. 8, 3, 10. – II) übtr.: 1) der Hof um die Sonne od. um den Mond, Sen. nat. quaest. 1, 2, 3. – 2) die Glatze, Platte auf dem Kopfe, Cels. u. Mart. – 3) als mathem. t. t.: a) die Fläche, Ebene in der Geometrie (= planum), Quint. 1, 10, 43. Gell. 1, 20 in. – b) der Flächeninhalt einer mathem. Figur, quadratus locus, qui erit longus et latus pedes denos, efficit areae pedes centum, hält 100 Flächenfuß, Vitr. 9. praef. § 4: u. so ib. § 5 sqq. – Nbf. āria, Gloss. u. Corp. inscr. Lat. 6, 9422 u. 14, 28.

    lateinisch-deutsches > area

  • 7 arx

    arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.

    B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.

    II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.

    B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.

    C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.

    D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan.

    lateinisch-deutsches > arx

  • 8 Hierosolyma

    Hierosolyma (Ierosolyma), ōrum, n. (Ἱεροσόλυμα), die Hauptstadt Judäas, von Titus erobert u. zerstört, noch j. Ierusalem (vom Kaiser Hadrian Aelia Capitolina gen.), Cic. Flacc. 67. Tac. ann. 5, 9 sqq. Tac. hist. 5, 2 u. 11. Flor. 3, 5, 30. Suet. Aug. 93. Sulp. Sev. dial. 3, 18, 1. Lact. 4, 13, 24. Mart. Cap. 6. § 679: heteroklit. Hierosolyma (Ierosolyma), ae, f., Nomin., Sulp. Sev. chron. 2, 33, 4: omnis Ieros., Vulg. Matth. 2, 3: Genet. Hierosolymae, Sulp. Sev. chron. 1, 1, 3; 1, 42, 1 u. 2, 30, 2: oft Akk. Hierosolymam (Ierosolymam), Plin. 27, 15 D. Tert. adv. Marc. 5, 3. Hieron. epist. 5, 1. Vulg. 1. Mach. 1, 22; 2. Mach. 3, 9 u. ö. Sulp. Sev. chron. 1, 41, 5 u. ö. Corp. inscr. Lat. 6, 944. – Nbf. Solyma, ōrum, n., Mart. 11, 94, 5 (vgl. Solymi): und Hierusālēm ( auch Ierusālēm), bei den Eccl. (s. Obbar. Prud. psych. 811 not. cr. die Belegstellen). – Dav.: A) Hierosolymārius, scherzh. Beiname des Pompejus = der »Held von Jerusalem«, weil sich P. viel auf seine asiatischen Eroberungen einbildete, Cic. ad Att. 2, 9, 1. – B) Hierosolymīta, ae, m. (Ἱεροσολυμίτης), ein Bewohner von Jerusalem, Hieron. in Ioann. Hierosol. no. 19: Plur., Interpr. Iren. 3, 21, 2. – C) Hierosolymītānus (Ierosolymītānus), a, um, von Jerusalem, episcopus, Hieron. epist. 51, 1 lemm.: regnum, Augustin. de civ. dei 17, 21.

    lateinisch-deutsches > Hierosolyma

  • 9 sessio

    sessio, ōnis, f. (sedeo), I) das Sitzen, 1) im allg.: status, incessio, sessio, Cic.: statio significat permansionem, sessio humilitatem, Augustin.: medicamentum sessionis deambulatio est, Augustin.: sessiones quaedam contra naturam sunt, gewisse Haltungen im Sitzen, Cic. de fin. 5, 35. – 2) insbes.: a) das Müßigsitzen, Verweilen, Capitolina, Cic. ad Att. 14, 14, 2: ursae pigrā sessione languidae, Apul. met. 4, 14. – b) die Sitzung, α) zum Disputieren, posmeridiana, Cic. de or. 3, 121. – β) die gerichtl. Session des Prätors, Ulp. dig. 38, 15, 2. § 1. – II) meton., der Sitz, 1) der Ort zum Sitzen, a) der Sitzplatz im Freien, bes. die exedra (s. d. no. I), Cic. de fin. 5, 2: Plur., Cic. de or. 2, 20. – b) die Stelle, wo etw. festsitzt, die Wurzel, veretri, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 66: oculorum, die Augenhöhlung, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 7, 94. – 2) = εγκάθισμα, das Sitzbad, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 69. – 3) (wie εδρα), das Gesäß, der Hintere, Cael. Aur. de morb. chron. 3, 3, 50. – 4) = intestinum rectum, der Mastdarm, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 22, 220.

    lateinisch-deutsches > sessio

  • 10 amphora

    amphora ( später amfora), ae, f. (ἀμφορεύς, zsgz. aus ἀμφιφορεύς v. ἀμφι-φέρω), I) ein großes zylinderförmiges, meist aus Ton ( Hor. art. poët. 21. Cael. Aur. chron. 3, 2, 23), doch auch aus Glas (dah. vitrea, Petr. 34, 6), sogar einmal aus dem Onyx ( Plin. 36, 59) verfertigtes Gefäß mit spitz zulaufendem unterem Ende, um es in die Erde od. in die Löcher des abacus (s.d. no. III) stecken zu können, oben mit einem engen Halse u. zwei Henkeln zum Tragen, mit einem Kork (cortex od. suber) verschlossen u. dieser wieder mit Pech od. Gips versiegelt ( cortex astrictus pice, amphorae diligenter gypsatae), die Amphora, der Krug, gew. zum Aufbewahren des Weins, nachdem er in den doliis gehörig gegoren hatte ( Procul. dig. 33, 6, 15; dann bezeichnet mit den Konsuln, unter denen sie gelagert waren, an den gläsernen auf pittacia, tesserae; vgl. Orelli Hor. carm. 3, 21, 1), oft b. Cato, Hor. u.a.: meton. (poet.) für »Wein«. Hor. u. Mart. – zum Aufbewahren des Honigs, Cic. u. Hor.: des Öls, olearia, Cato: des geschmolzenen Metalls, Nep. – zum Aufbewahren eines Leichnams als Sarg (dah. in der Mitte aufgeschnitten u. nach Hineinlegen des Leichnams wieder zusammengefügt), Prop. 4, 5, 75. – auch als großes Uringefäß mit einem mehr trichterförmigen Halse in Sackgäßchen u. Durchgängen zum Gebrauch für die Vor-
    ————
    übergehenden aufgestellt, C. Titius b. Macr. sat. 2, 12 (3, 16), 15. – amphorae sparteae, mit zwei Handhaben versehene Körbe aus Pfriemgras, zum Aufbewahren der Weintrauben, Cato r.r. 11, 2. – II) übtr., 1) als Maß für Flüssigkeiten (auch quadrantal gen.) = 2 urnae od. 8 congii od. 48 sextarii = rund 20 Liter, u. 5 amphorae = rund 100 Liter, Cic. u.a. – amphora Capitolina, die auf dem Kapitol als Normalmaß aufgestellte geeichte Amphora, Capitol. Maximin. 4, 1. – 2) als Gewicht, zur Bestimmung der Größe eines Schiffes, wie unser Tonne, da die amphora im allg. 80 röm. Pfund wiegen sollte (hier meist Genet. Plur. amphorum, s. Charis. 56, 4 sqq.; 100, 14 sqq. Diom. 304, 26; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 32 u. 33: naves onerariae, quarum minor nulla erat duum milium amphorum, Lentul. in Cic. ep.: magnitudo (navium) ad terna milia amphorum, Plin.: navis plus quam trecentarum amphorarum, Liv. – Die Schreibung ampora verworfen von Prob. app. (IV) 199, 17.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > amphora

  • 11 area

    ārea, ae, f. (areo), ein hoch gelegener freier Platz, eine Fläche, I) eig.: A) im allg.: collis erat, collemque super planissima campi area, Ov. met. 10, 87: ar. pelagi, Oberfläche, Sil. 14, 378. – B) insbes.: I) ein ebener, freier Platz in der Stadt (Varr. LL. 5, 38), nach Art des englischen square, wie sie die Umgebung von Tempeln und Palästen bildeten, ar. Vulcani, ar. Capitolii, Liv.: ar. Capitolina, Suet., Palatina, Gell.: ar. fori, Suet.: dann aber auch selbständig angelegt waren und teils als Verkaufsplätze dienten, ar. pannaria, Curios. Urb. Reg. I, teils als Tummelplatz der Jugend, nunc et campus et areae repetantur, Hor. carm. 1, 9, 18. – 2) die Baustätte, der Bauplatz eines Hauses, die Grundfläche, ponendaeque domo quaerenda est area primum, Hor.: pontifices si sustulerint religionem, aream praeclaram habebimus, Cic.: domum dirui iussit, ut monumento area esset oppressae nefariae spei, Liv.; vgl. (für no. 1 u. 2) Vitr. 1, 7, 1. – 3) der innere Hofraum des Hauses, das Impluvium (s. impluvium das Nähere), palma in area enata, Liv.: resedimus in area domus, Plin. ep. – 4) die Tenne, die Dreschtenne, bei den Alten ein freier Platz auf dem Felde (vgl. Varr. LL. 5, 38), Cato, Cic. u.a.; vgl. Voß Verg. georg. 1, 176 sqq. – 5) = στάδιον, die Fläche im Zirkus, worin das Wettfahren abgehalten wurde, die Rennbahn, Lauf-
    ————
    bahn, media area, Liv. 33, 32, 4: circi area media, Arnob. 7, 39: per varias artes, omnis quibus area fervit, ludere, cum liceat currere, pigritia est, Mart. 7, 32, 13 sq.: bildl., die Laufbahn, das Feld, Gebiet, cane facta virorum; haec animo, dices, area facta meo est, Ov. am. 3, 1, 25: nunc teritur nostris area maior equis, Ov. fast. 4, 10: vitae tribus areis peractis, Mart. 10, 24, 19: et patet in curas area lata meas, für meine Sorgen eröffnet sich ein großes Feld (= ich mache mir viele Sorgen), Ov. her. 1, 72: quidquid inter fortunae aream geritur, Boëth. cons. phil. 2, 1. p. 20, 25 Obbar. – 6) die Grundfläche der Länderei, Cic. parad. 6, 51. – 7) Gartenbeet, Rabatte, Varr. LL., Col. u.a. – 8) der Vogelherd, Plaut. asin. 216 u. 220. – 9) der Gottesacker, Tert. ad Scap. 3. – 10) areae salinarum, die Salzplätze, Salzbuchten, Vitr. 8, 3, 10. – II) übtr.: 1) der Hof um die Sonne od. um den Mond, Sen. nat. quaest. 1, 2, 3. – 2) die Glatze, Platte auf dem Kopfe, Cels. u. Mart. – 3) als mathem. t. t.: a) die Fläche, Ebene in der Geometrie (= planum), Quint. 1, 10, 43. Gell. 1, 20 in. – b) der Flächeninhalt einer mathem. Figur, quadratus locus, qui erit longus et latus pedes denos, efficit areae pedes centum, hält 100 Flächenfuß, Vitr. 9. praef. § 4: u. so ib. § 5 sqq. – Nbf. āria, Gloss. u. Corp. inscr. Lat. 6, 9422 u. 14, 28.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > area

  • 12 arx

    arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non
    ————
    est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.
    B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das
    ————
    Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.
    II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.
    B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die
    ————
    Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.
    C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.
    D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > arx

  • 13 Hierosolyma

    Hierosolyma (Ierosolyma), ōrum, n. (Ἱεροσόλυμα), die Hauptstadt Judäas, von Titus erobert u. zerstört, noch j. Ierusalem (vom Kaiser Hadrian Aelia Capitolina gen.), Cic. Flacc. 67. Tac. ann. 5, 9 sqq. Tac. hist. 5, 2 u. 11. Flor. 3, 5, 30. Suet. Aug. 93. Sulp. Sev. dial. 3, 18, 1. Lact. 4, 13, 24. Mart. Cap. 6. § 679: heteroklit. Hierosolyma (Ierosolyma), ae, f., Nomin., Sulp. Sev. chron. 2, 33, 4: omnis Ieros., Vulg. Matth. 2, 3: Genet. Hierosolymae, Sulp. Sev. chron. 1, 1, 3; 1, 42, 1 u. 2, 30, 2: oft Akk. Hierosolymam (Ierosolymam), Plin. 27, 15 D. Tert. adv. Marc. 5, 3. Hieron. epist. 5, 1. Vulg. 1. Mach. 1, 22; 2. Mach. 3, 9 u. ö. Sulp. Sev. chron. 1, 41, 5 u. ö. Corp. inscr. Lat. 6, 944. – Nbf. Solyma, ōrum, n., Mart. 11, 94, 5 (vgl. Solymi): und Hierusālēm ( auch Ierusālēm), bei den Eccl. (s. Obbar. Prud. psych. 811 not. cr. die Belegstellen). – Dav.: A) Hierosolymārius, scherzh. Beiname des Pompejus = der »Held von Jerusalem«, weil sich P. viel auf seine asiatischen Eroberungen einbildete, Cic. ad Att. 2, 9, 1. – B) Hierosolymīta, ae, m. (Ἱεροσολυμίτης), ein Bewohner von Jerusalem, Hieron. in Ioann. Hierosol. no. 19: Plur., Interpr. Iren. 3, 21, 2. – C) Hierosolymītānus (Ierosolymītānus), a, um, von Jerusalem, episcopus, Hieron. epist. 51, 1 lemm.: regnum, Augustin. de civ. dei 17, 21.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Hierosolyma

  • 14 sessio

    sessio, ōnis, f. (sedeo), I) das Sitzen, 1) im allg.: status, incessio, sessio, Cic.: statio significat permansionem, sessio humilitatem, Augustin.: medicamentum sessionis deambulatio est, Augustin.: sessiones quaedam contra naturam sunt, gewisse Haltungen im Sitzen, Cic. de fin. 5, 35. – 2) insbes.: a) das Müßigsitzen, Verweilen, Capitolina, Cic. ad Att. 14, 14, 2: ursae pigrā sessione languidae, Apul. met. 4, 14. – b) die Sitzung, α) zum Disputieren, posmeridiana, Cic. de or. 3, 121. – β) die gerichtl. Session des Prätors, Ulp. dig. 38, 15, 2. § 1. – II) meton., der Sitz, 1) der Ort zum Sitzen, a) der Sitzplatz im Freien, bes. die exedra (s. d. no. I), Cic. de fin. 5, 2: Plur., Cic. de or. 2, 20. – b) die Stelle, wo etw. festsitzt, die Wurzel, veretri, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 66: oculorum, die Augenhöhlung, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 7, 94. – 2) = εγκάθισμα, das Sitzbad, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 69. – 3) (wie εδρα), das Gesäß, der Hintere, Cael. Aur. de morb. chron. 3, 3, 50. – 4) = intestinum rectum, der Mastdarm, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 22, 220.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sessio

  • 15 capitulensis

    житель колонии Aelia Capitolina в Палестине (1. 1 § 6. 1. 8 § 7 D. 50, 15).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > capitulensis

  • 16 Capitōlīnus

        Capitōlīnus adj.    [Capitolium], of the Capitol, Capitoline: clivus: ludi, L.: quercus, a crown of oak awarded in the Capitoline games, Iu.— Plur m. as subst., the directors of the Capitoline games.
    * * *
    Capitolina, Capitolinum ADJ
    Capitoline; (one of 7 hills of Rome); of the Capitol; (temple of capitolinus Jupiter)

    Latin-English dictionary > Capitōlīnus

  • 17 sessiō

        sessiō ōnis, f    [SED-], a sitting: status, sessio: sessiones quaedam, postures in sitting.—A seat, sitting-place: sessiones gymnasiorum.— A sitting idly, loitering, tarrying: Capitolina.— A session: pomeridiana.
    * * *
    sitting; session

    Latin-English dictionary > sessiō

  • 18 amphora

    amphŏra,, ae ( gen. plur. as a measure, usually amphorūm, v infra, II.; cf. Charis. [p. 110] p. 41 P.), f., = amphoreus, a vessel, usually made of clay, with two handles or ears; for liquids, esp. wine, a flagon, pitcher. flask, bottle, jar, etc.; cf. Smith, Dict. Antiq.
    I.
    Lit.:

    amphoras implere,

    Cato, R. R. 113, 2:

    amphora coepit Institui,

    Hor. A. P. 22; so id. C. 3, 8, 11; 3, 16, 34; Petr. 34 al.—

    Also for holding wine: amphora vini,

    Vulg. 1 Reg. 1, 24; ib. Dan. 14, 2;

    oil: amphorae oleariae,

    Cato, R. R. 10, 2;

    honey: aut pressa puris mella condit amphoris,

    Hor. Epod. 2, 15;

    water: amphoram aquae portans,

    Vulg. Luc. 22, 10.— Poet. for the wine contained therein, Hor. C. 3, 28, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    A measure for liquids (also called quadrantal; cf. Fest. p. 258 Müll.), = 2 urnae, or 8 congii, etc. = 6 gals. 7 pts.:

    in singulas vini amphoras,

    Cic. Font. 5, 9; Plin. 9, 30, 48, § 93. Since such a measure was kept as a standard at the Capitolium, amphora Capitolina signifies an amphora of the full measure, Capitol. Max. 4.—
    B.
    The measure of a ship (as the ton with us): naves, quarum minor nulla erat duūm milium amphorūm, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2; Plin. 6, 22, 24, § 82:

    navem, quae plus quam CCC. amphorarum esset,

    Liv. 21, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > amphora

  • 19 arx

    arx, arcis, f. [arx ab arcendo, quod is locus munitissimus rubis, a quo facillime possit hostis prohiberi, Varr. L. L. 5, § 151 Müll; cf. Serv. ad Verg. A. 1, 20; Isid. Orig. 15, 2, 32; Doed. Syn. IV. p. 428; v. arceo], a stronghold, castle, citadel, fortress, akropolis; in Rome, the Capitolium.
    I.
    A.. Lit.: arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Müll.): optumates, Corinthum quae arcem altam habetis, id. ap. ejusd. Fam. 7, 6: edicite per urbem ut omnes qui arcem astuque accolunt, cives, etc.; Att. ap. Non. p. 357, 14:

    Illa autem in arcem [hinc] abiit,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 59; so id. Ps. 4, 6, 2:

    In arcem transcurso opus est,

    Ter. Hec. 3, 4, 17:

    Condere coeperunt urbīs arcemque locare,

    Lucr. 5, 1107:

    arcis servator, candidus anser,

    id. 4, 683:

    munire arcem,

    Cic. Pis. 34 fin.:

    cum Tarento amisso arcem tamen Livius retinuisset,

    id. de Or. 2, 67, 273: arx intra moenia in immanem altitudinem edita; Liv. 45, 28:

    arx Sion,

    Vulg. 2 Reg. 5, 7:

    arx Jerusalem,

    ib. 1 Macc. 13, 49:

    Romana,

    Liv. 1, 12:

    Capitolina,

    id. 6, 20; cf. id. 3, 18:

    Sabinus arcem Capitolii insedit mixto milite,

    Tac. H. 3, 69; Suet. Claud. 44 et saep. As the place on which auguries were received (cf. auguraculum):

    ut cum in arce augurium augures acturi essent,

    Cic. Off. 3, 16, 66; so Liv. 1, 18 and 24.—Hence,
    B.
    Trop., defence, prolection, refuge, bulwark, etc.:

    Castoris templum fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii,

    Cic. Pis. 5, 11:

    haec urbs, lux orbis terrarum atque arx omnium gentium,

    id. Cat. 4, 6; cf. id. Agr. 1, 6, 18:

    Africa arx omnium provinciarum,

    id. Lig. 7, 22:

    Stoicorum,

    id. Div. 1, 6, 10:

    arx finitimorum, Campani,

    Liv. 7, 29; 37, 18:

    tribunicium auxilium et provocationem, duas arces libertatis tuendae,

    id. 3, 45:

    arx ad aliquid faciendum,

    id. 28, 3:

    eam urbem pro arce habiturus Philippus adversus Graeciae civitates,

    id. 33, 14; Flor. 3, 6, 5:

    quasi arx aeternae dominationis,

    Tac. A. 14, 31.—
    C.
    As the abode of tyrants, a poet. designation of tyranny (cf. Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 5), Claud. IV. Cons. Hon. 293 Heins.:

    cupidi arcium,

    Sen. Thyest. 342; cf. id. Contr. 4, 27:

    non dum attigit arcem, Juris et humani culmen,

    Luc. 7, 593 Corte; cf. id. 8, 490, and 4, 800; Tert. Apol. 4.—
    D.
    Prov.:

    arcem facere e cloacā,

    to make a mountain of a mole-hill, Cic. Planc. 40.—
    II.
    Since castles were generally on a height, meton., a height, summit, pinnacle, top, peak (usu. poet. and in Aug. and postAug. prose), lit. and trop.
    A.
    Lit.:

    summā locum sibi legit in arce,

    upon the extreme height, Ov. M. 1, 27; cf. id. ib. 12, 43. —So,
    2.
    In partic.
    a.
    Of mountains:

    Parnasi constitit arce,

    Ov. M. 1, 467:

    arce loci summā,

    id. ib. 11, 393:

    Rhipaeae arces,

    Verg. G. 1, 240:

    flērunt Rhodopeïae arces,

    id. ib. 4, 461:

    septemque unā sibi muro circumdedit arces,

    id. ib. 2, 535:

    primus inexpertas adiit Tirynthius arces, i. e. Alpes,

    Sil. 3, 496; cf. Drak. ad id. 15, 305; Val. Fl. 3, 565:

    impositum arce sublimi oppidum cernimus,

    Petr. 116; cf. id. 123, 205, and 209.—
    b.
    Of houses built on an eminence, Petr. 121, 107, and 293.—
    c.
    Of the citadel of heaven:

    quae pater ut summā vidit Saturnius arce,

    Ov. M. 1, 163:

    summam petit arduus arcem,

    id. ib. 2, 306:

    sideream mundi qui temperat arcem,

    id. Am. 3, 10, 21.—
    d.
    Of the heavens themselves: aetheriae [p. 170] arces, Ov. Tr. 5, 3, 19:

    arces igneae,

    Hor. C. 3, 3, 10:

    caeli quibus adnuis arcem,

    Verg. A. 1, 250; cf. id. ib. 1, 259.—
    e.
    Of temples erected on an eminence:

    dexterā sacras jaculatus arces,

    Hor. C. 1, 2, 3.—
    f.
    Of the head:

    arx corporis,

    Sen. Oedip. 185; Claud. IV. Cons. Hon. 235.—
    B.
    Trop., height, head, summit, etc. (rare):

    celsā mentis ab arce,

    Stat. S. 2, 2, 131:

    summae laudum arces,

    Sil. 13, 771; Sid. Carm. 2, 173:

    ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse,

    head and front, Liv. 28, 42:

    arx eloquentiae,

    Tac. Or. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > arx

  • 20 quercus

    quercus, ūs ( gen. querci, Pall. 4, 7, 8; gen. plur. quercorum, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 717 P.; dat. and abl. plur. do not occur), f. [perh. from root kar (kal-k), to be hard; cf.: cornu calx, calculus].
    I.
    An oak, oaktree, esp. the Italian or esculent oak, sacred to Jupiter (cf. robur): quercus dicitur, quod id genus arboris grave sit ac durum, tum etiam in ingentem evadat amplitudinem: querqueram enim gravem et magnam putant dici, Paul. ex Fest. p. 259 Müll.: percellunt magnas quercus, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

    magna Jovis quercus,

    Verg. G. 3, 332:

    glandiferae,

    Lucr. 5, 939; Cic. Leg. 1, 1, 2:

    aëriae,

    Verg. A. 3, 680:

    quercus et ilex Multā fruge pecus juvat,

    Hor. Ep. 1, 16, 9:

    auritae,

    id. C. 1, 12, 12:

    aridae,

    id. ib. 4, 13, 10:

    durior annosā quercu,

    Ov. M. 13, 799: quercorum rami, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 717 P.—
    II.
    Poet., transf.
    A.
    Of things made of oak-wood. Of a ship, of the ship Argo, Val. Fl. 5, 65.— Of a javelin, Val. Fl. 6, 243.— Of a drinkingvessel, Sil. 7, 190.—

    Capitolina,

    a garland of oak-leaves, Juv. 6, 386;

    usually bestowed upon one who had saved the life of a citizen in battle,

    Ov. F. 4, 953; id. M. 1, 563; Luc. 1, 357:

    civilis,

    Verg. A. 6, 772. —
    B.
    For acorns (very rare):

    veteris fastidia quercūs,

    Juv. 14, 184.

    Lewis & Short latin dictionary > quercus

См. также в других словарях:

  • Capitolina — Wappen Karte Basisdaten Universität: Universitäten der Stadt Rom Gründung: 26. November 1986 in Rom …   Deutsch Wikipedia

  • Capitolina, SS. — SS. Capitolina et Erotheis, (27. Oct.), Martyrer in Kappadocien, welche in der diokletianischen Verfolgung die Martyrpalme erhielten. Sie kommen am 27. Oct. auch im Mart. Rom. vor, in welchem noch bemerkt wird, daß die hl. Erotheis die Magd der… …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • CAPITOLINA palmata — in Epistola Taciti ad Probum, c. 7. tunica est palmata. quam triumphantes olim e Capitolio petebant. Capitolin. in Gordiams trib. c. 4. Palmatam tunicam et Togam pictam primus Romanorum privatus suam propriam habuit, cum ante Imperatores etiam de …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Claudia Capitolina — (Greek: η Κλαuδία Καπιτωλίνα) was an Egyptian Greek woman who lived in the Roman Empire, in the 1st century and possibly in the 2nd century. Capitolina came from a distinguished family of Equestrian rank. She was born and raised in Alexandria,… …   Wikipedia

  • Aelia Capitolina — (Jerusalem) 130 CE–324 325 CE Jerusalem in the Roman empire under Hadrian showing the location of the Roman legions Preceded by   Jerusalem during the Early Roman period Followed by   Jeru …   Wikipedia

  • K.A.V. Capitolina — Wappen Karte Basisdaten Universität: Universitäten der Stadt Rom Gründung: 26. November 1986 in Rom …   Deutsch Wikipedia

  • K.A.V. Capitolina Rom — Wappen Karte Basisdaten Universität: Universitäten der Stadt Rom Gründung: 26. November 1986 in Rom …   Deutsch Wikipedia

  • Unione Rugby Capitolina — Rugby team teamname = Unione Rugby Capitolina imagesize = 100px union = Federazione Italiana Rugby fullname = Unione Rugby Capitolina founded = 1996 ground = Stadio Flaminio location = Rome, Italy chairman = flagicon|Italy Claudio Tinari captain …   Wikipedia

  • Almaviva Capitolina — Unione Rugby Capitolina Voller Name Unione Rugby Capitolina Gegründet 1996 Stadion Stadio Flaminio …   Deutsch Wikipedia

  • Aelia Capitolina — Mosaico del siglo VI en la que se aprecia el Cardus Maximus, la calle principal que comenzaba en la puerta norte (la actual puerta de Damasco) y atravesaba la ciudad hacia el sur. Aelia Capitolina (en latín: Colonia Aelia Capitolina) era una… …   Wikipedia Español

  • Colina Capitolina — Piazza del Campidoglio, situada en lo alto de la Colina Capitolina, con la fachada del Palazzo Senatorio …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»