-
1 परामसति
පරාමසති paraamasati parāmasati(pari + ā + mas + a) touches; holds on to; is attached; caresses. -
2 सम्मसति
සම්මසති sammasati(saṃ + mas + a) grasps; touches; knows thoroughly; meditates on. -
3 अहिशुष्मसत्वन्
-
4 धर्मसत्यव्रत
-
5 धर्मसत्यव्रतेयु
-
6 ब्रह्मसती
brahma-satīf. N. of. the river Sarasvatī L.
-
7 ब्रह्मसत्त्र
-
8 सोमसत्सरु
-
9 ब्रह्मन् _brahman
ब्रह्मन् n. [बृंह्-मनिन् नकारस्याकारे ऋतो रत्वम्; cf. Uṇ.4.145.]1 The Supreme Being, regarded as impersonal and divested of all quality and action; (according to the Vedāntins, Brahman is both the efficient and the mate- rial cause of the visible universe, the all-pervading soul and spirit of the universe, the essence from which all created things are produced and into which they are absorbed; अस्ति तावन्नित्यशुद्धबुद्धमुक्तस्वभावं सर्वज्ञं सर्वशक्तिसमन्वितं ब्रह्म Ś. B.);... यत्प्रयन्त्यभिसंविशन्ति । तद् विजिज्ञा- सस्व । तद् ब्रह्मेति Tai. Up.3.1; समीभूता दृष्टिस्त्रिभुवनमपि ब्रह्म मनुते Bh.3.84; Ku.3.15; दर्शनं तस्य लाभः स्यात् त्वं हि ब्रह्ममयो निधिः Mb.-2 A hymn of praise.-3 A sacred text; मैवं स्याद् ब्रह्मविक्रिया Bhāg.9.1.17.-4 The Vedas; ब्रह्मणः प्रणवं कुर्यात् Ms.2.74; यद् ब्रह्म सम्यगाम्नातम् Ku.6.16; U.1.15; समस्तवदनोद्गीतब्रह्मणे ब्रह्मणे नमः Bm.1.1; Bg.3.15.-5 The sacred and mystic syllable om; एकाक्षरं परं ब्रह्म Ms.2.83.-6 The priestly of Brahmanical class (collectively); तदेतद् ब्रह्म क्षत्रं विट् शूद्रः Bṛi. Up.1.4.15; ब्रह्मैव संनियन्तृ स्यात् क्षत्रं हि ब्रह्मसंभवम् Ms.9.32.-7 The power or energy of a Brāhmaṇa; पवनाग्निसमागमो ह्ययं सहितं ब्रह्म यदस्त्रतेजसा R.8.4.-8 Religious penance or austerities.-9 Celi- bacy, chastity; शाश्वते ब्रह्मणि वर्तते Ś.1.-1 Final eman- cipation or beatitude.-11 Theology, sacred learning, religious knowledge.-12 The Brāhmaṇa portion of the Veda.-13 Wealth.-14 Food.-15 A Brāhmaṇa.-16 Truth.-17 The Brāhmaṇahood (ब्राह्मणत्व); येन विप्लावितं ब्रह्म वृषल्यां जायतात्मना Bhāg.6.2.26.-18 The soul (आत्मा); एतदेषां ब्रह्म Bṛi. Up.1.6.1-3.-19 See ब्रह्मास्त्र. अब्राह्मणे न हि ब्रह्म ध्रुवं तिष्ठेत् कदाचन Mb.12.3.31.-2 The गायत्री mantra; उभे सन्ध्ये च यतवाग्जपन् ब्रह्म समाहितः Bhāg.7. 12.2. -m.1 The Supreme Being, the Creator, the first deity of the sacred Hindu Trinity, to whom is en- trusted the work of creating the world. [The accounts of the creation of the world differ in many respects; but, according to Manu Smṛiti, the universe was enveloped in darkness, and the self-existent Lord manifested himself dispelling the gloom. He first created the waters and deposited in them a seed. This seed became a golden egg, in which he himself was born as Brahmā-- the progenitor of all the worlds. Then the Lord divided the egg into two parts, with which he constructed heaven and earth. He then created the ten Prajāpatis or mind-born sons who completed the work of creation. According to another account (Rāmāyaṇa) Brahmā sprang from ether; from him was descended marīchi, and his son was Kaśyapa. From Kaśyapa sprang Vivasvata, and Manu sprang from him. Thus Manu was the procreator of all human beings. According to a third account, the Supreme deity, after dividing the golden egg, separated himself into two parts, male and female, from which sprang Virāj and from him Manu; cf. Ku.2.7. and Ms.1.32 et seq. Mythologically Brahman is represented as being born in a lotus which sprang from the navel of Viṣṇu, and as creating the world by an illicit connection with his own daughter Sarasvatī. Brahman had originally five heads, but one of them was cut down by Śiva with the ring-finger or burnt down by the fire from his third eye. His vehicle is a swan. He has numerous epithets, most of which have reference to his birth, in a lotus.]-2 A Brāhmaṇa; Ś.4.4.-3 A devout man.-4 One of the four Ritvijas or priests employed at a Soma sacrifice.-5 One conversant with sacred knowledge.-6 The sun.-7 Intellect.-8 An epithet of the seven Prajāpatis:-- मरीचि, अत्रि, अङ्गिरस्, पुलस्त्य, पुलह, क्रतु and वसिष्ठ.-9 An epithet of Bṛihaspati; ब्रह्मन्नध्ययनस्य नैष समयस्तूष्णीं बहिः स्थीयताम् Hanumannāṭaka.-1 The planet Jupiter; ब्रह्मराशिं समावृत्य लोहिताङ्गो व्यवस्थितः Mb. 3.6.18.-11 The world of Brahmā (ब्रह्मलोक); दमस्त्यागो- $प्रमादश्च ते त्रयो ब्रह्मणो हयाः Mb.11.7.23.-1 Of Śiva.-Comp. -अक्षरम् the sacred syllable om.-अङ्गभूः 1 a horse.-2 one who has touched the several parts of his body by the repetition of Mantras; स च त्वदेकेषुनिपात- साध्यो ब्रह्माङ्गभूर्ब्रह्मणि योजितात्मा Ku.3.15 (see Malli. thereon).-अञ्जलिः 1 respectful salutation with folded hands while repeating the Veda.-2 obeisance to a preceptor (at the beginning and conclusion of the repetition of the Veda); अपश्यद्यावतो वेदविदां ब्रह्माञ्जलीनसौ N.17.183; ब्रह्मारम्भे$वसाने च पादौ ग्राह्यौ गुरोः सदा । संहत्य हस्तावध्येयं स हि ब्रह्माञ्जलिः स्मृतः ॥ Ms.2.71.-अण्डम् 'the egg of Brahman', the primordial egg from which the universe sprang, the world, universe; ब्रह्माण्डच्छत्रदण्डः Dk.1. ˚कपालः the hemisphere of the world. ˚भाण्डोदरम् the hollow of the universe; ब्रह्मा येन कुलालवन्नियमितो ब्रह्माण्ड- भाण्डोदरे Bh.2.95. ˚पुराणम् N. of one of the eighteen Purāṇas.-अदि(द्रि)जाता an epithet of the river Godāvarī.-अधिगमः, अधिगमनम् study of the Vedas.-अम्भस् n. the urine of a cow.-अभ्यासः the study of the Vedas.-अयणः, -नः an epithet of Nārāyaṇa.-अरण्यम् 1 a place of religious study.-2 N. of a forest.-अर्पणम् 1 the offering of sacred knowledge.-2 devoting oneself to the Supreme Spirit.-3 N. of a spell.-4 a mode of performing the Śrāddha in which no Piṇḍas or rice-balls are offered.-अस्त्रम् a missile presided over by Brahman.-आत्मभूः a horse.-आनन्दः bliss or rapture of absorption into Brahma; ब्रह्मानन्दसाक्षात्क्रियां Mv.7.31.-आरम्भः beginning to repeat the Vedas; Ms.2.71.-आवर्तः N. of the tract between the rivers Sarasvatī and Dṛiṣavatī (northwest of Hastināpura); सरस्वतीदृषद्वत्योर्देवनद्योर्यदन्तरम् । तं देवनिर्मितं देशं ब्रह्मावर्तं प्रचक्षते Ms.2.17,19; Me.5.-आश्रमः = ब्रह्मचर्याश्रमः; वेदाध्ययननित्यत्वं क्षमा$थाचार्यपूजनम् । अथोपाध्यायशुश्रूषा ब्रह्माश्रमपदं भवेत् ॥ Mb.12.66.14.-आसनम् a particular position for profound meditation.-आहुतिः f.1 the offering of prayers; see ब्रह्मयज्ञ.-2 the study of the Vedas.-उज्झता forgetting or neglecting the Vedas; Ms.11.57 (अधीतवेदस्यानभ्यासेन विस्मरणम् Kull.).-उत्तर a.1 treating principally of Brahman.-2 consisting chiefly of Brāhmaṇas.-उद्यम् explaining the Veda, treatment or discussion of theological problems; ब्राह्मणा भगवन्तो हन्ताहमिमं द्वौ प्रश्नौ प्रक्ष्यामि तौ चेन्मे वक्ष्यति न वै जातु युष्माकमिमं कश्चिद् ब्रह्मोद्यं जेतेति Bṛi. Up.-उपदेशः instruc- tion in the Vedas or sacred knowledge. ˚नेतृ m. the Palāśa tree.-ऋषिः (ब्रह्मर्षिः orब्रह्माऋषिः) a Bra- hmanical sage. ˚देशः N. of a district; (कुरुक्षेत्रं च मत्स्याश्च पञ्चालाः शूरसेनकाः । एष ब्रह्मर्षिदेशो वै ब्रह्मावर्तादनन्तरः Ms.2.19).-ओदनः, -नम् food given to the priests at a sacrifice.-कन्यका an epithet of Sarasvatī.-करः a tax paid to the priestly class.-कर्मन् n.1 the religious duties of a Brāhmaṇa, the office of Brahman, one of the four principal priests at a sacrifice.-कला an epithet of Dākṣāyaṇī (who dwells in the heart of man).-कल्पः an age of Brahman.-काण्डम् the portion of the Veda relating to spiritual knowledge.-काष्ठः the mulberry tree.-किल्बिषम् an offence against Brāhmaṇas.-कूटः a thoroughly learned Brāhmaṇa.-कूर्चम् a kind of penance; अहोरात्रोषितो भूत्वा पौर्णमास्यां विशेषतः । पञ्चगव्यं पिबेत् प्रातर्ब्रह्मकूर्चमिति स्मृतम् ॥.-कृत् one who prays. (-m.) an epithet of Viṣṇu.-कोशः the treasure of the Vedas, the entire collection of the Vedas; क्षात्रो धर्मः श्रित इव तनुं ब्रह्मकोशस्य गुप्त्यै U.6.9.-गायत्री N. of a magical mantra composed after the model of गायत्री mantra.-गिरिः N. of a mountain.-गीता f. The preaching of Brahmā as included in the Anuśāsana parva of the Mahābhārata.-गुप्तः N. of an astronomer born in 598. A. D.-गोलः the universe.-गौरवम् respect for the missile presided over by Brahman; विष्कम्भितुं समर्थो$पि ना$चलद् ब्रह्मगौरवात् Bk.9.76 (मा भून्मोघो ब्राह्मः पाश इति).-ग्रन्थिः 1 N. of a particular joint of the body.-2 N. of the knot which ties together the 3 threads of the यज्ञोपवीत.-ग्रहः, -पिशाचः, -पुरुषः, -रक्षस् n.,-राक्षसः a kind of ghost, the ghost of a Brāhmaṇa, who during his life time indulges in a disdainful spirit and carries away the wives of others and the property of Brāh- maṇas; (परस्य योषितं हृत्वा ब्रह्मस्वमपहृत्य च । अरण्ये निर्जले देशे भवति ब्रह्मराक्षसः ॥ Y.3.212; cf. Ms.12.6 also).-ग्राहिन् a. worthy to receive that which is holy.-घातकः, -घातिन् m. the murderer of a Brāhmaṇa.-घातिनी a woman on the second day of her courses.-घोषः 1 recital of the Veda.-2 the sacred word, the Vedas collectively; U.6.9 (v. l.).-घ्नः the murderer of a Brāhmaṇa.-चक्रम् 1 The circle of the universe; Śvet. Up.-2 N. of a magical circle.-चर्यम् 1 religious studentship, the life of celibacy passed by a Brāhmaṇa boy in studying the Vedas, the first stage or order of his life; अविप्लुतब्रह्मचर्यो गृहस्थाश्रममाचरेत् Ms.3.2;2. 249; Mv.1.24; यदिच्छन्तो ब्रह्मचर्यं चरन्ति तत्ते पदं संग्रहेण ब्रवीम्योमित्येतत् Kaṭh.-2 religious study, self-restraint.-3 celibacy, chastity, abstinence, continence; also ब्रह्म- चर्याश्रम. (-र्यः) a religious student; see ब्रह्मचारिन्. (-र्या) chastity, celibacy. ˚व्रतम् a vow of chastity. ˚स्खलनम् falling off from chastity, incontinence.-चारिकम् the life of a religious student.-चारिन् a.1 studying the Vedas.-2 practising continence of chastity. (-m.) a religious student, a Brāhmaṇa in the first order of his life, who continues to live with his spiritual guide from the investiture with sacred thread and performs the duties pertaining to his order till he settles in life; ब्रह्मचारी वेदमधीत्य वेदौ वेदान् वा चरेद् ब्रह्मचर्यम् Kaṭha- śrutyopaniṣad 17; Ms.2.41,175;6.87.-2 one who vows to lead the life of a celibate.-3 an epithet of Śiva.-4 of Skanda.-चारिणी 1 an epithet of Durgā.-2 a woman who observes the vow of chastity.-जः an epithet of Kārtikeya.-जन्मन् n.1 spirtual birth.-2 investiture with the sacred thread; ब्रह्मजन्म हि विप्रस्य प्रेत्य चेह च शाश्वतम् Ms.2.146,17.-जारः the paramour of a Brāhmaṇa's wife; Rāmtā. Up.-जिज्ञासा desire to know Brahman; अयातो ब्रह्मजिज्ञासा Brahmasūtra.-जीविन् a. living by sacred knowledge. (-m.) a mercenary Brāhmaṇa (who converts his sacred knowledge into trade), a Brāhmaṇa who lives by sacred knowledge.-ज्ञानम् knowledge about Brahman; वेदान्तसाङ्ख्यसिद्धान्त- ब्रह्मज्ञानं वदाम्यहम् Garuḍa. P.-ज्ञ, -ज्ञानिन् a. one who knows Brahma.(-ज्ञः) 1 an epithet of Kārtikeya.-2 of Viṣṇu.-ज्ञानम् true or divine knowledge, knowledge of the identity of the universe with Brahma; ब्रह्मज्ञान- प्रभासंध्याकालो गच्छति धीमताम् Paśupata. Up.7.-ज्येष्ठः the elder brother of Brahman; ब्रह्मज्येष्ठमुपासते T. Up.2.5. (-a.) having Brahmā as first or chief.-ज्योतिस् n.1 the light of Brahma or the Supreme Being.-2 an epithet of Śiva.-तत्त्वम् the true knowledge of the Supreme Spirit.-तन्त्रम् all that is taught in the Veda.-तालः (in music) a kind of measure.-तेजस् n.1 the glory of Brahman.-2 Brahmanic lustre, the lustre or glory supposed to surround a Brāhmaṇa.-दः a spiritual preceptor; Ms.4.232.-दण्डः 1 the curse of a Brāhmaṇa; एकेन ब्रह्मदण्डेन बहवो नाशिता मम Rām.-2 a tribute paid to a Brāhmaṇa.-3 an epithet of Śiva.-4 N. of a mythical weapon (ब्रह्मास्त्र); स्वरस्य रामो जग्राह ब्रह्मदण्डमिवापरम् Rām.3.3.24.-5 magic, spells, incanta- tion (अभिचार); ब्रह्मदण्डमदृष्टेषु दृष्टेषु चतुरङ्गिणीम् Mb.12. 13.27.-दर्मा Ptychotis Ajowan (Mar. ओवा).-दानम् 1 the imparting of sacred knowledge.-2 sacred knowledge, received as an inheritance or hereditary gift; सर्वेषामेव दानानां ब्रह्मदानं विशिष्यते Ms.4.233.-दायः 1 instruction in the Vedas, the imparting of sacred knowledge.-2 sacred knowledge received as an in- heritance; तं प्रतीतं स्वधर्मेण ब्रह्मदायहरं पितुः Ms.3.3.-3 the earthly possession of a Brāhmaṇa.-दायादः 1 one who receives the Vedas as his hereditary gift, a Brāhmaṇa.-2 the son of a Brāhmaṇa.-दारुः the mulberry tree.-दिनम् a day of Brahman.-दूषक a. falsifying the vedic texts; Hch.-देय a. married according to the Brāhma form of marriage; ब्रह्मदेयात्मसंतानो ज्येष्ठसामग एव च Ms.3.185. (-यः) the Brāhma form of marriage.(-यम्) 1 land granted to Brahmaṇas; श्रोत्रियेभ्यो ब्रह्मदेयान्यदण्डकराण्यभिरूपदायकानि प्रयच्छेत् Kau. A.2.1.19.-2 instruction in the sacred knowledge.-दैत्यः a Brāhmaṇa changed into a demon; cf. ब्रह्मग्रह.-द्वारम् entrance into Brahmā; ब्रह्मद्वारमिदमित्येवैतदाह यस्त- पसाहतपाप्मा Maitra. Up.4.4.-द्विष्, -द्वेषिन् a.1 hating Brāhmaṇas; Ms.3.154 (Kull.).-2 hostile to religi- ous acts or devotion, impious, godless.-द्वेषः hatred of Brāhmaṇas.-धर a. possessing sacred knowledge.-नदी an epithet of the river Sarasvatī.-नाभः an epithet of Viṣṇu.-निर्वाणम् absorption into the Supreme Spirit; स्थित्वास्यामन्तकाले$पि ब्रह्मनिर्वाणमृच्छति Bg.2.72.-2 = ब्रह्मानन्द q. v.; तं ब्रह्मनिर्वाणसमाधिमाश्रितम् Bhāg.4.6.39.-निष्ठ a. absorbed in or intent on the contemplation of the Supreme Spirit; ब्रह्मनिष्ठस्तथा योगी पृथग्भावं न विन्दति Aman. Up.1.31. (-ष्ठः) the mulberry tree.-नीडम् the resting-place of Brahman.-पदम् 1 the rank or position of a Brāhmaṇa.-2 the place of the Supreme Spirit.-पवित्रः the Kuśa grass.-परिषद् f. an assembly of Brāhmṇas.-पादपः, -पत्रः the Palāśa tree.-पारः the final object of all sacred knowledge.-पारायणम् a complete study of the Vedas, the entire Veda; याज्ञवल्क्यो मुनिर्यस्मै ब्रह्मपारायणं जगौ U.4.9; Mv.1.14.-पाशः N. of a missile presided over by Brahman; अबध्नादपरिस्कन्दं ब्रह्मपाशेन विस्फुरन् Bk.9.75.-पितृ m. an epithet of Viṣṇu.-पुत्रः 1 a son of Brahman.-2 N. of a (male) river which rises in the eastern extremity of the Himālaya and falls with the Ganges into the Bay of Bengal.(-त्रा) 1 a kind of vegetable poison.-2 See ब्रह्मपुत्रः (2). (-त्री) an epithet of the river Sarasvatī.-पुरम् the heart; दिव्ये ब्रह्मपुरे ह्येष व्योम्न्यात्मा प्रतिष्ठितः Muṇḍ.2.2.7.-2 the body; Ch. Up.-पुरम्, -पुरी 1 the city of Brahman (in heaven).-2 N. of Benares.-पुराणम् N. of one of the eighteen Purāṇas.-पुरुषः a minister of Brahman (the five vital airs).-प्रलयः the universal destruction at the end of one hundred years of Brahman in which even the Supreme Being is supposed to be swallowed up.-प्राप्तिः f. absorp- tion into the Supreme spirit.-बलम् the Brahmani- cal power.-बन्धुः 1 a contemptuous term for a Brāh- maṇa, an unworthy Brāhmaṇa (cf. Mar. भटुर्गा); वस ब्रह्मचर्यं न वै सोम्यास्मत्कुलीनो$ननूज्य ब्रह्मबन्धुरिव भवतीति Ch. Up.6.1.1; ब्रह्मबन्धुरिति स्माहम् Bhāg.1.81.16; M.4; V.2.-2 one who is a Brāhmaṇa only by caste, a nominal Brāhmaṇa.-बिन्दुः a drop of saliva sputtered while reciting the Veda.-बीजम् 1 the mystic syllable om; मनो यच्छेज्जितश्वासो ब्रह्मबीजमविस्मरन् Bhāg.2.1.17.-2 the mulberry tree.-ब्रुवः, -ब्रुवाणः one who pretends to be a Brāhmaṇa.-भवनम् the abode of Brahman.-भागः 1 the mulberry tree.-2 the share of the chief priest; अथास्मै ब्रह्मभागं पर्याहरन्ति Śat. Br.-भावः absorp- tion into the Supreme Spirit-भावनम् imparting religious knowledge; छेत्ता ते हृदयग्रन्थिमौदर्यो ब्रह्मभावनः Bhāg.3.24.4.-भिद् a. dividing the one Brahma into many.-भुवनम् the world of Brahman; आ ब्रह्म- भुवनाल्लोकाः पुनरावर्तिनो$र्जुन Bg.8.16.-भूत a. become one with Brahma, absorbed into the Supreme Spirit; आयुष्मन्तः सर्व एव ब्रह्मभूता हि मे मताः Mb.1.1.14.-भूतिः f. twilight.-भूमिजा a kind of pepper.-भूयम् 1 identity with Brahma, absorption or dissolution into Brahma, final emancipation; स ब्रह्मभूयं गतिमागजाम R.18.28; ब्रह्मभूयाय कल्पते Bg.14.26; Ms.1.98.-2 Brahmanahood, the state or rank of a Brāhmaṇa. धृष्टाद्धार्ष्टमभूत् क्षत्र ब्रह्मभूयं गतं क्षितौ Bhāg.9.2.17.-भूयस n. absorption into Brahma.-मङ्गलदेवता an epithet of Lakshmī.-महः a festival in honour of Brāhmaṇas.-मित्र a. having Brāhmaṇas for friends.-मीमांसा the Vedānta philosophy which inquires into the nature of Brahma or Supreme Spirit.-मुहूर्तः a particular hour of the day.-मूर्ति a. having the form of Brahman.-मूर्धभृत् m. an epithet of Śiva.-मेखलः the Munja plant.-यज्ञः one of the five daily Yajñas or sacrifices (to be performed by a householder), teaching and reciting the Vedas; अध्यापनं ब्रह्मयज्ञः Ms.3.7 (अध्यापनशब्देन अध्य- यनमपि गृह्यते Kull.)-योगः cultivation or acquisition of spiritual knowledge.-योनि a.1 sprung from Brahman; गुरुणा ब्रह्मयोनिना R.1.64. (-निः) f.1 original source in Brahman.-2 the author of the Vedas or of Brahman; किं पुनर्ब्रह्मयोनेर्यस्तव चेतसि वर्तते Ku.6.18. ˚स्थ a. intent on the means of attaining sacred knowledge; ब्राह्मणा ब्रह्मयोनिस्था ये स्वकर्मण्यवस्थिताः Ms.1.74.-रत्नम् a valuable present made to a Brāhmaṇa.-रन्ध्रम् an aperture in the crown of the head through which the soul is said to escape on its leaving the body; आरोप्य ब्रह्मरन्ध्रेण ब्रह्म नीत्वोत्सृजेत्तनुम् Bhāg.11.15.24.-राक्षसः See ब्रह्मग्रह; छिद्रं हि मृगयन्ते स्म विद्वांसो ब्रह्मराक्षसाः Rām. 1.8.17.-रवः muttering of prayers.-रसः Brahma's savour. ˚आसवः Brahma's nectar.-रातः an epithet of Śuka; Bhāg.1.9.8.-रात्रः early dawn.-रात्रिः an epithet of Yājñavalkya, (wrong for ब्रह्मरातिः)-राशिः 1 the whole mass or circle of sacred know- ledge.-2 an epithet of Paraśurāma.-3 a particular constellation.-रीतिः f. a kind of brass.-रे(ले)खा -लिखितम्, -लेखः lines written by the creator on the forehead of a man which indicate his destiny, the predestined lot of any man.-लोकः the world of Brahman.-लौकिक a. inhabiting the ब्रह्मलोक.-वक्तृ m. an expounder of the Vedas.-वद्यम् knowledge of Brahma.-वधः, -वध्या, -हत्या the murder of a Brāh- maṇa.-वर्चस् n.,-वर्चसम् 1 divine glory or splendour, spiritual pre-eminence or holiness resulting from sacred knowledge; स य एवमेतद्रथन्तरमग्नौ प्रोतं वेद ब्रह्मवर्चस्यन्नादो भवति Ch. Up.2.12.2; (तस्य) हेतुस्त्वद्ब्रह्मवर्चसम् R.1.63; Ms.2.37;4.94.-2 the inherent sanctity or power of a Brāhmaṇa; Ś.6.-वर्चसिन्, -वर्चस्विन् a. holy or sanctified by spiritual pre-eminence, holy; अपृथग्धीरुपा- सीत ब्रह्मवर्चस्व्यकल्मषः Bhāg.11.17.32. (-m.) an eminent or holy Brāhmaṇa; ब्रह्मवर्चस्विनः पुत्रा जायन्ते शिष्टसंमताः Ms. 3.39.-वर्तः see ब्रह्मावर्त.-वर्धनम् copper.-वाच् f. the sacred text.-वादः a discourse on the sacred texts; ब्रह्मवादः सुसंवृत्तः श्रुतयो यत्र शेरते Bhāg.1.87.1.-वादिन् m.1 one who teaches or expounds the Vedas; U.1; Māl.1.-2 a follower of the Vedānta philosophy; तस्याभिषेक आरब्धो ब्राह्मणैर्ब्रह्मवादिभिः Bhāg.4.15.11. (-नी) an epithet of Gāyatrī; आयाहि वरदे देवि त्र्यक्षरे ब्रह्मवादिनि Gāyatryāvāhanamantra.-वासः the abode of Brāhma- ṇas.-विद्, -विद a.1 knowing the Supreme Spirit; ब्रह्मविद् ब्रह्मैव भवति. (-m.) a sage, theologian, philosopher.-विद्या, -वित्त्वम् knowledge of the Supreme Spirit. ब्रह्मविद्यापरिज्ञानं ब्रह्मप्राप्तिकरं स्थितम् Śuka. Up.3.1.-विन्दुः see ब्रह्मबिन्दु.-विवर्धनः an epithet of Indra.-विहारः a pious conduct, perfect state; Buddh.-वीणा a particular Vīṇā.-वृक्षः 1 the Palāśa tree.-2 the Udumbara tree.-वृत्तिः f. livelihood of a Brāhmaṇa; ब्रह्मवृत्त्या हि पूर्णत्वं तया पूर्णत्वमभ्यसेत् Tejobindu Up.1.42.-वृन्दम् an assemblage of Brāhmaṇas.-वेदः 1 knowledge of the Vedas.-2 monotheism, knowledge of Brahma.-3 the Veda of the Brāhmaṇas (opp. क्षत्रवेद).-4 N. of the Atharvaveda; ब्रह्मवेदस्याथर्वर्णं शुक्रमत एव मन्त्राः प्रादु- र्बभूवुः Praṇava Up.4.-वेदिन् a. knowing the Vedas; cf. ब्रह्मविद्.-वैवर्तम् N. of one of the eighteen Purāṇas-व्रतम् a vow of chastity.-शल्यः Acacia Arabica (Mar. बाभळ).-शाला 1 the hall of Brahman.-2 a place for reciting the Vedas.-शासनम् 1 a decree addressed to Brāhmaṇas.-2 a command of Brahman.-3 the command of a Brāhmaṇa.-4 instruction about sacred duty.-शिरस्, -शीर्षन् n. N. of a particular missile; अस्त्रं ब्रह्मशिरस्तस्मै ततस्तोषाद्ददौ गुरुः Bm.1.649.-श्री N. of a Sāman.-संसद् f. an assembly of Brāh- maṇas.-संस्थ a. wholly devoted to the sacred know- ledge (ब्रह्म); ब्रह्मसंस्थो$मृतत्वमेति Ch. Up.2.23.1.-सती an epithet of the river Sarasvatī.-सत्रम् 1 repeating and teaching the Vedas (= ब्रह्मयज्ञ q. v.); ब्रह्मसत्रेण जीवति Ms.4.9; ब्रह्मसत्रे व्यवस्थितः Mb.12.243.4.-2 medita- tion of Brahma (ब्रह्मविचार); स्वायंभुव ब्रह्मसत्रं जनलोके$भवत् पुरा Bhāg.1.87.9.-3 absorption into the Supreme Spirit.-सत्रिन् a. offering the sacrifice of prayer.-सदस् n. the residence of Brahman.-सभा the hall or court of Brahman.-संभव a. sprung or coming from Brahman. (-वः) N. of Nārada.-सर्पः a kind of snake.-सवः distillation of Soma.-सायुज्यम् com- plete identification with the Supreme Spirit; cf. ब्रह्मभूय.-सार्ष्टिता identification or union or equality with Brahma; Ms.4.232.-सावर्णिः N. of the tenth Manu; दशमो ब्रह्मसावर्णिरुपश्लोकसुतो महान् Bhāg.8.13.21.-सुतः 1 N. of Nārada, Marīchi &c.-2 a kind of Ketu.-सुवर्चला f.1 N. of a medicinal plant (ब्राह्मी ?).-2 an infusion (क्वथितमुदक); पिबेद् ब्रह्मसुवर्चलाम् Ms.11.159.-सूः 1 N. of Aniruddha.-2 N. of the god of love.-सूत्रम् 1 the sacred thread worn by the Brāhmaṇas or the twice-born (द्विज) over the shoulder; Bhāg. 1.39.51.-2 the aphorisms of the Vedānta philosophy by Bādarāyaṇa; ब्रह्मसूत्रपदैश्चैव हेतुमद्भिर्विनिश्चितैः Bg.13.4.-सूत्रिन् a. invested with the sacred thread.-सृज् m. an epithet of Śiva.-स्तम्बः the world, universe; ब्रह्मस्तम्बनिकुञ्जपुञ्जितघनज्याघोषघोरं धनुः Mv.3.48.-स्तेयम् acquiring holy knowledge by unlawful means; स ब्रह्मस्तेयसंयुक्तो नरकं प्रतिपद्यते Ms.2.116.-स्थली a place for learning the Veda (पाठशाला);...... ब्रह्मस्थलीषु च । सरी- सृपाणि दृश्यन्ते... Rām.6.1.16.-स्थानः the mulberry tree.-स्वम् the property or possessions of a Brāhmaṇa; परस्य योषितं हृत्वा ब्रह्मस्वमपहृत्य च । अरण्ये निर्जले देशे भवति ब्रह्मराक्षसः ॥ Y.3.212. ˚हारिन् a. stealing a Brāhmaṇa's property.-स्वरूप a. of the nature of the Supreme Spirit.-हत्या, -वधः Brahmanicide, killing a Brāh- maṇa; ब्रह्महत्यां वा एते घ्नन्ति Trisuparṇa. हन् a. murderer of a Brāhmaṇa; ब्रह्महा द्वादश समाः कुटीं कृत्वा वने वसेत् Ms.11.72.-हुतम् one of the five daily Yajñas or sacrifices, which consists in offering the rites of hospitality to guests; cf. Ms.3.74.-हृदयः, -यम् N. of a star (Capella). -
10 धर्म
dhárma1) m. (rarely n. gaṇa ardharcâ̱di;
the older form of the RV. is dhárman q.v.) that which is established orﾠ firm, steadfast decree, statute, ordinance, law;
usage, practice, customary observance orﾠ prescribed conduct, duty;
right, justice (often as a synonym of punishment);
virtue, morality, religion, religious merit, good works ( dhármeṇa orﾠ - māt ind. according to right orﾠ rule, rightly, justly, according to the nature of anything;
cf. below;
mesthita mfn. holding to the law, doing one's duty) AV. etc. etc.;
Law orﾠ Justice personified (as Indra ṠBr. etc.;
as Yama MBh. ;
as born from the right breast of Yama andﾠ father of Ṡama, Kāma andﾠ Harsha ib. ;
as Vishṇu Hariv. ;
as Prajā-pati andﾠ son-in-law of Daksha Hariv. Mn. etc.;
as one of the attendants of the Sun L. ;
as a Bull Mn. VIII, 16 ;
as a Dove Kathās. VII, 89, etc..);
the law orﾠ doctrine of Buddhism (as distinguished from the sañgha orﾠ monastic order MWB. 70);
the ethical precepts of Buddhism ( orﾠ the principal dharma called sūsra, as distinguished from the abhi-dharma orﾠ, further dharma andﾠ from the vinaya orﾠ discipline, these three constituting the canon of Southern Buddhism MWB. 61);
the law of Northern Buddhism (in 9 canonical scriptures,
viz. Prajñā-pāramitā, Gaṇḍa-vyūha, Daṡa-bhūmîṡvara, Samadhirāja, Laṇkâvatāra, Saddharma-puṇḍarika, Tathagata-guhyaka, Lalita-vistara, Suvarṇa-prabhāsa, ib. 69);
nature, character, peculiar condition orﾠ essential quality, property, mark, peculiarity (= sva-bhāva L. ;
cf. daṡa-dh-gata ṠBr. etc. etc.;
upamānôpameyayordh-, the tertium comparationis Pāṇ. 2-1, 55 Sch.);
a partic. ceremony MBh. XIV, 2623 ;
sacrifice L. ;
the ninth mansion Var. ;
an Upanishad. L. ;
associating with the virtuous L. ;
religious abstraction, devotion L. ;
= upamā L. (cf. above);
a bow Dharmaṡ. ;
a Soma-drinker L. ;
N. of the 15th Arhat of the present Ava-sarpiṇī L. ;
of a son of Anu andﾠ father of Ghṛita Hariv. ;
of a son of Gāndhāra andﾠ father of Dhṛita Pur. ;
of a son of Haihaya andﾠ father of Netra BhP. ;
of a son of Pṛithu-ṡravas andﾠ of Uṡanas ib. ;
of a son of Su-vrata VP. (cf. dharma-sūtra);
of a son of Dīrgha-tapas, Vāyup. ;
of a king of Kaṡmīra, Rāj. IV, 678 ;
of another man ib. VII, 85 ;
of a lexicographer etc. ( alsoﾠ - paṇḍita, - bhaṭṭa andﾠ - ṡāstrin) Cat. ;
+ Cf. Lat. firmus,
Lith. dermé
dharma2) Nom. P. - mati, to become, law Vop. ;
3) in comp. for - man q.v.
- धर्मकञ्चुक
- धर्मकथक
- धर्मकथा
- धर्मकरोपाध्याय
- धर्मकर्मन्
- धर्मकाङ्क्षिणी
- धर्मकाण्ड
- धर्मकाम
- धर्मकाय
- धर्मकार
- धर्मकारण
- धर्मकार्य
- धर्मकाल
- धर्मकीर्ति
- धर्मकील
- धर्मकूट
- धर्मकूप
- धर्मकृच्छ्र
- धर्मकृत्
- धर्मक्रित्य
- धर्मकेतु
- धर्मकोश
- धर्मकोष
- धर्मकोशव्याख्या
- धर्मक्रिया
- धर्मक्षेत्र
- धर्मखण्ड
- धर्मगञ्ज
- धर्मगवेष
- धर्मगहनाभ्युद्गतराज
- धर्मगुप्
- धर्मगुप्त
- धर्मगोप
- धर्मघट
- धर्मघोष
- धर्मघ्न
- धर्मचक्र
- धर्मचक्षुस्
- धर्मचन्द्र
- धर्मचर
- धर्मचरण
- धर्मचर्या
- धर्मचारिन्
- धर्मचिन्तक
- धर्मचिन्तन
- धर्मचिन्ता
- धर्मचिन्तिन्
- धर्मच्छल
- धर्मज
- धर्मजन्मन्
- धर्मञिज्ञासा
- धर्मजीवन
- धर्मज्ञ
- धर्मज्ञान
- धर्मतत्त्व
- धर्मतन्त्र
- धर्मतस्
- धर्मता
- धर्मतीर्थ
- धर्मत्याग
- धर्मत्रात
- धर्मत्व
- धर्मद
- धर्मदक्षिणा
- धर्मदत्त
- धर्मदर्शन
- धर्मदर्शिन्
- धर्मदान
- धर्मदार
- धर्मदास
- धर्मदिन्ना
- धर्मदीप
- धर्मदीपिका
- धर्मदुघा
- धर्मदृढाभेद्यसुनिलम्ब्ब
- धर्मदृश्
- धर्मदृष्टि
- धर्मदेव
- धर्मदेशक
- धर्मदेशना
- धर्मदोग्ध्री
- धर्मद्रवी
- धर्मद्रुह्
- धर्मद्रोण
- धर्मद्रोहिन्
- धर्मद्वार
- धर्मद्वेषिन्
- धर्मद्वैतनिर्णय
- धर्मधर
- धर्मधातु
- धर्मधात्री
- धर्मधारय
- धर्मधुर्य
- धर्मधृक्
- धर्मधृत्
- धर्मधेनु
- धर्मध्वज
- धर्मनद
- धर्मनन्दन
- धर्मनन्दिन्
- धर्मनाथ
- धर्मनाभ
- धर्मनाशा
- धर्मनित्य
- धर्मनिबन्ध
- धर्मनिवेश
- धर्मनिष्ठ
- धर्मनिष्पत्ति
- धर्मनेत्र
- धर्मंदद
- धर्मपञ्चविंशतिका
- धर्मपट्ट
- धर्मपट्टन
- धर्मपति
- धर्मपत्तन
- धर्मपत्त्र
- धर्मपत्नी
- धर्मपथ
- धर्मपथिन्
- धर्मपर
- धर्मपरायण
- धर्मपरिक्षा
- धर्मपर्याय
- धर्मपाठक
- धर्मपाल
- धर्मपाश
- धर्मपीठ
- धर्मपीडा
- धर्मपुत्र
- धर्मपुर
- धर्मपुरस्कार
- धर्मपुराण
- धर्मपूत
- धर्मप्रकाश
- धर्मप्रचार
- धर्मप्रतिरूपक
- धर्मप्रदीप
- धर्मप्रधान
- धर्मप्रभास
- धर्मप्रमाणपरिच्छेद
- धर्मप्रवक्त्रि
- धर्मप्रवचन
- धर्मप्रवृत्ति
- धर्मप्रश्न
- धर्मप्रस्थ
- धर्मप्रिय
- धर्मप्रेक्ष
- धर्मप्लव
- धर्मबल
- धर्मबाणिजिक
- धर्मबाह्य
- धर्मबिन्दु
- धर्मबुद्धि
- धर्मभगिनी
- धर्मभग्न
- धर्मभागिन्
- धर्मभाणक
- धर्मभिक्षुक
- धर्मभीरु
- धर्मभृत्
- धर्मभृत
- धर्मभ्रातृ
- धर्ममति
- धर्ममय
- धर्ममहामात्र
- धर्ममात्र
- धर्ममार्ग
- धर्ममित्र
- धर्ममीमांसा
- धर्ममूल
- धर्ममृज्
- धर्ममेघ
- धर्ममेरु
- धर्मयज्ञ
- धर्मयशस्
- धर्मयुक्त
- धर्मयुग
- धर्मयुज्
- धर्मयुद्ध
- धर्मयोगेश्वर
- धर्मयोनि
- धर्मरक्षिता
- धर्मरत
- धर्मरति
- धर्मरत्न
- धर्मरथ
- धर्मरसायन
- धर्मरहस्य
- धर्मराज्
- धर्मराज
- धर्मराजन्
- धर्मराजिका
- धर्मरात्री
- धर्मरुचि
- धर्मरोधिन्
- धर्मलक्षण
- धर्मलोप
- धर्मवत्
- धर्मवत्सल
- धर्मवर्तिन्
- धर्मवर्धन
- धर्मवर्मन्
- धर्मवसुप्रद
- धर्मवाचस्पति
- धर्मवाणिजक
- धर्मवाणिजिक
- धर्मवाणिज्यक
- धर्मवाद
- धर्मवासर
- धर्मवाह
- धर्मवाहन
- धर्मवाह्य
- धर्मविचार
- धर्मविजय
- धर्मविद्
- धर्मविद्या
- धर्मविधर्मन्
- धर्मविधि
- धर्मविप्लव
- धर्मविरोधवत्
- धर्मविवरण
- धर्मविव्रिति
- धर्मविवर्धन
- धर्मविवेक
- धर्मविवेचन
- धर्मवृत्ति
- धर्मवृद्ध
- धर्मवैतंसिक
- धर्मव्यतिक्रम
- धर्मव्यवस्था
- धर्मव्याध
- धर्मशरीर
- धर्मशर्मन्
- धर्मसाटप्रतिच्छन्न
- धर्मशाला
- धर्मशासन
- धर्मशास्त्र
- धर्मसास्त्रिन्
- धर्मशील
- धर्मशुद्धि
- धर्मशेरवण
- धर्मश्रेष्ठिन्
- धर्मसंयुक्त
- धर्मसंसृत
- धर्मसंहिता
- धर्मसंकथा
- धर्मसङ्ग
- धर्मसंगर
- धर्मसंगीति
- धर्मसंग्रह
- धर्मसंचय
- धर्मसंज्ञ
- धर्मसत्यव्रत
- धर्मसत्यव्रतेयु
- संतानसू
- धर्मसभा
- धर्मसमय
- धर्मसम्प्रदायदीपिका
- धर्मसहाय
- धर्मसागर
- धर्मसांकथ्य
- धर्मसाधन
- धर्मसार
- धर्मसारथि
- धर्मसावर्णि
- धर्मसावर्णिक
- धर्मसिंह
- धर्मसिन्धु
- धर्मसुत
- धर्मसुबोधिनी
- धर्मसू
- धर्मसूक्त
- धर्मसूत्र
- धर्मसेतु
- धर्मसेन
- धर्मसेवन
- धर्मस्कन्ध
- धर्मस्थ
- धर्मस्थल
- धर्मस्थविर
- धर्मस्थितिता
- धर्मस्थूणाराज
- धर्मस्मारक
- धर्मस्मृति
- धर्मस्वामिन्
- धर्महन्तृ
- धर्महानि
- धर्महीन
-
11 अरूप _arūpa
अरूप a.1 Formless, shapeless.-2 Ugly, deformed.-3 Dissimilar, unlike.-पम् 1 A bad or ugly figure. तामरूपामसतीं भक्षयिष्यामि मानुषीम् Rām-2 The Pradhāna of the Sāṅkhyas and Brahman of the Vedāntins.-4 Not possessed of द्रव्य and देवता; अरूपः शब्दः श्रूयमाणः &c. ŚB. on MS.4.4.1. (It may be observed that द्रव्य and देवता form the रूप or form of a sacrifice).-Comp. -हार्य a. not to be attracted or won over by beauty; अरूपहार्यं मदनस्य निग्रहात् Ku.5.53. -
12 असत् _asat
असत् a.1 Not being or existing; तदभावे सदप्यसत् H.3.3; असति त्वयि Ku.4.12; Ms.9.154.-2 Non- existent, unreal; आत्मनो ब्रह्मणो$भेदमसन्तं कः करिष्यति.-3 Bad (opp. सत्); सदसद्व्यक्तिहेतवः R.1.1.-4 Wicked, vile, evil; ˚विचार.-5 Not manifest.-6 Wrong, improper, false, untrue; इति यदुक्तं तदसत् (oft. occurring in controversial works).-7 Not answering its purpose. m (न्) Indra. n. (त्)1 Non-existence, non-entity; नासदासीन्नो सदासीत् Rv.1.129.1; असद्वा इदमग्र आसीत् ततो वै सदजायत Tait. Up.2.7.1; नासतो विद्यते भावः Bg.2.16. Ms.12.118;1.11,14,74.-2 An evil, a harm.-3 Untruth, falsehood.-ती An unchaste woman; असती भवति सलज्जा Pt.1.418.-Comp. -अध्येतृ m. a Brāhmaṇa who reads heterodox works, one who neg- lects his own Śākhā and studies another; also called शाखारण्डः, स्वशाखां यः परित्यज्य अन्यत्र कुरुते श्रमम् । शाखारण्डः स विज्ञेयो वर्जयेत्तं क्रियासु च ॥-आगमः 1 a heterodox Śāstra or doctrine.-2 acquisition (of wealth) by un- fair or foul means.-3 a foul means itself.-आचार a. following evil practices, wicked. (-रः) an evil prac- tice.-आचारिन् a. one who follows evil practices, wicked, vile.-कर्मन् -क्रिया &c. See below.-कल्पना 1 an untrue action, one which never took place.-2 fabri- cation of falsehood.-ख्यातिः f. wrong or improper perception or knowledge; आत्मख्याति रसख्यातिरख्यातिः ख्यातिरन्यथा Sarva. S.-ग्र (ग्रा) हः 1 a bad trick.-2 a bad opinion, prejudice. मोहाद् गृहीत्वा$सद्ग्राहान्प्रवर्तन्ते$- शुचिव्रताः Bg.16.1.-3 childish desire.-चेष्टितम् harm, injury; प्राणिष्वसच्चेष्टितम् Ś.5.9.-जनः a bad, wicked, or contemptible man.-दृश् a. evil-eyed.-पथः 1 a bad road (lit.)-2 evil practices or doctrines; नाशो हन्त सतामसत्पथजुषामायुः समानां शतम् Bv.4.36.-परिग्रहः acceptance of unfit presents, receiving presents from improper persons; Ms.12.32.-पुत्रः 1 a childless man; Ms.9.154.-2 a bad son or disreputable son.-प्रतिग्रहः 1 present of bad things; Ms.11.194.-2 receiving unfit presents (such as तिल) or from improper persons.-भावः 1 non-existence, absence.-2 a bad or wicked opinion.-3 an evil disposition.-वादिन् a. one who says that a matter (or idea) is non-existent, who negatives the existence or declares the non-existence of an idea or matter; असद्वादी हि विद्यमानमपि अनुपलभ्य ब्रूयात् । ŚB. on MS.1.8.4. ˚त्वम् Being an असद्वादिन्; सद्वादित्वाच्च पाणिनेर्वचनं प्रमाणम् । असद्वादित्वान्न कात्यायनस्य । ŚB. on MS.1.8.4.-वृत्ति, -व्यवहार a. following evil practices, wicked. (-त्तिः f.)1 a low or degrading occupation.-2 wickedness,-व्यवहार a. following evil practices. (-रः) evil practice.-शास्त्रम् 1 a wrong doctrine.-2 a heterodox doctrine (such as that of the Bauddhas); Ms.11.65.-संसर्गः bad company.-हेतुः 1 a statement having exceptions (in न्याय).-2 a bad or fallacious hetu; See हेत्वाभास. -
13 असत्कृत _asatkṛta
असत्कृत a.1 Not honoured, disrespected; यच्चावहासार्थ- मसत्कृतो$सि Bg.11.42.-2 Done from improper motives.-तम् bad or wicked deed.-असत्कृतमवज्ञातम् Bg.17.22. -
14 रुशत् _ruśat
रुशत् a.1 Hurting, disagreeable, displeasing (as words); छिन्द्यात् प्रसह्य रुशतीमसतीं प्रभुश्चेत् Bhāg.4.4.17;6. 1.28.-2 Ved. Bright, white. -
15 व्रतिक _vratika _व्रतिन् _vratin
व्रतिक व्रतिन् a. Observing a vow, practising pen- ance, devout, pious; नायज्वभिर्नाव्रतिकैः Mb.3.43.5; व्रतिनः पापशीलानामसतीनां कुलस्त्रियः (द्वेष्याः) Pt.1.416. -m.1 A religious student; भैक्षेण वर्तयेन्नित्यं नैकान्नादी भवेद् व्रती । भैक्षेण व्रतिनो वृत्तिरुपवाससमा स्मृता ॥ Ms.2.188.-2 An ascetic, a devotee; किं तावद् व्रतिनामुपोढतपसां विघ्नैस्तपो दूषितम् Ś.5. 9.-3 One who institutes a sacrifice; cf. यजमान.Sanskrit-English dictionary > व्रतिक _vratika _व्रतिन् _vratin
-
16 अहि
áhim. ( aṉh), a snake RV. etc.;
the serpent of the sky, the demon Vṛitra RV. ;
( seeﾠ alsoﾠ áhirbudhnyás below);
a cloud Naigh. ;
water ib. ;
the sun L. ;
a N. of Rāhu L. ;
a traveller L. ;
the navel L. ;
lead L. ;
(in arithm.) the number eight;
N. of a Ṛishi (with the patron. auṡanasa) andﾠ of another (with the patron. paidva)
+ Zd. aži;
Lat. angui-s;
Gk. ἔχις, ἔχισνα, ἔγχελυς, andﾠ ὄφις;
Lith. ungury-s;
Armen. ôṡ;
Germ. unc
- अहिकान्त
- अहिकोश
- अहिक्षत्र
- अहिगोपा
- अहिघ्न
- अहिचक्र
- अहिचुम्बक
- अहिच्छत्त्र
- अहिच्छत्त्रक
- अहिजित्
- अहितुण्डिक
- अहिदत्
- अहिदन्त
- अहिदेव
- अहिदैवत
- अहिद्विष्
- अहिनकुलिका
- अहिनस्
- अहिनामन्
- अहिनिर्व्लयनी
- अहिपताक
- अहिपति
- अहिपुत्रक
- अहिपुष्प
- अहिपूतन
- अहिपूतना
- अहिफेन
- अहिब्रध्न
- अहिभय
- अहिभानु
- अहिभुज्
- अहिभृत्
- अहिमत्
- अहिमन्यु
- अहिमर्दनी
- अहिमाय
- अहिमार
- अहिमारक
- अहिमेद
- अहिमेदक
- अहिरिपु
- अहिलता
- अहिलोचन
- अहिलोलिका
- अहिवल्ली
- अहिविद्विष्
- अहिविषापहा
- अहिशुष्मसत्वन्
- अहिहत्य
- अहिहन्
- अहिह्रद
- अहीन्द्र
- अहीवती
- अहीश्वर
- अह्यर्षु
-
17 सोम
sóma1) m. (fr. 3. su) juice, extract,
(esp.) the juice of the Soma plant, ( alsoﾠ) the Soma plant itself (said to be the climbing plant Sarcostema Viminalis orﾠ Asclepias Acida, the stalks < aṉṡu> of which were pressed between stones < adri> by the priests, then sprinkled with water, andﾠ purified in a strainer < pavitra>;
whence the acid juice trinkled into jars < kalaṡa> orﾠ larger vessels < droṇa>;
after which it was mixed with clarified butter, flour etc., made to ferment, andﾠ then offered in libations to the gods < in this respect corresponding with the ritual of the Iranian Avesta> orﾠ was drunk by the Brāhmans, by both of whom its exhilarating effect was supposed to be prized;
it was collected by moonlight on certain mountains <in RV. X, 34, 1, the mountain Mūja-vat is mentioned>;
it is sometimes described as having been brought from the sky by a falcon < ṡyena> andﾠ guarded by the Gandharvas;
it is personified as one of the most important of Vedic gods, to whose praise all the 114 hymns of the 9th book of the RV. besides 6 in other books andﾠ the whole SV. are dedicated;
in post-Vedic mythology andﾠ even in a few of the latest hymns of the RV. ;
(although not in the whole of the 9th book_
as well as sometimes in the AV. andﾠ in the Br., Soma is identified with the moon
as the receptacle of the other beverage of the gods called Amṛita, orﾠ as the lord of plants cf. indu, oshadi-pati> andﾠ with the god of the moon, as well as with Vishṇu, Ṡiva, Yama, andﾠ Kubera;
he is called rājan, andﾠ appears among the 8 Vasus andﾠ the 8 Loka-pālas Mn. V, 96, andﾠ is the reputed author of RV. X, 124, 1, 5-9, of a lawbook etc.;
cf. below) RV. etc. etc.;
the moon orﾠ moon-god ( seeﾠ above);
a Soma sacrifice AitĀr. ;
a day destined for extracting the Soma-juice ĀṡvṠr. ;
Monday (= soma-vāra) Inscr. ;
nectar L. ;
camphor L. ;
air, wind L. ;
water L. ;
a drug of supposed magical properties W. ;
a partic. mountain orﾠ mountainous range (accord. toﾠ some the mountains of the moon) ib. ;
a partic. class of Pitṛis (prob. for soma-pā) ib. ;
N. of various authors ( alsoﾠ with paṇḍita, bhaṭṭa, ṡarman etc.;
cf. above) Cat. ;
= somacandra, orﾠ somêndu HPariṡ. ;
N. of a monkey-chief L. ;
(ā) f. the Soma plant L. ;
N. of an Apsaras MBh. ;
of a river MārkP. ;
of a queen Inscr. ;
(ī) f. gaṇa gaurâ̱di;
(am) n. rice-water, rice-gruel L. ;
heaven, sky, ether L. ;
mfn. relating to Soma (prob. w.r. for sauma) Kāṭh. ;
sôma2) mfn. (prob.) together with Umā, IndSt. ;
- सोमकन्या
- सोमकरणी
- सोमकर्मन्
- सोमकलश
- सोमकल्प
- सोमकवि
- सोमकान्त
- सोमकाम
- सोमकारिका
- सोमकीर्ति
- सोमकुल्या
- सोमक्रतवीय
- सोमक्रतु
- सोमक्रयण
- सोमक्षय
- सोमक्षीरा
- सोमक्षीरी
- सोमखड्डक
- सोमगणक
- सोमगर्भ
- सोमगिरि
- सोमगृहपति
- सोमगोपा
- सोमग्रह
- सोमग्रहण
- सोमघृत
- सोमचक्षस्
- सोमचन्द्र
- सोमचमस
- सोमच्युत
- सोमज
- सोमजम्भन्
- सोमजम्भा
- सोमजा
- सोमजामि
- सोमजुष्ट
- सोमतिलकसूरि
- सोमतीर्थ
- सोमतेजस्
- सोमत्व
- सोमदक्ष
- सोमदत्त
- सोमदत्ति
- सोमदर्शन
- सोमदा
- सोमदीक्षाविधि
- सोमदेव
- सोमदेवत
- सोमदेवत्य
- सोमदैवज्ञ
- सोमदैवत्य
- सोमधान
- सोमधारा
- सोमधेय
- सोमनन्दिन्
- सोमनन्दीश्वर
- सोमनाथ
- सोमनाथीय
- सोमनीति
- सोमनेत्र
- सोमप
- सोमपञ्चक
- सोमपञ्चकप्रयोग
- सोमपञ्चिका
- सोमपण्डित
- सोमपति
- सोमपत्त्र
- सोमपत्नी
- सोमपद
- सोमपद्धति
- सोमपरिबाध्
- सोमपरिश्रयण
- सोमपर्ण
- सोमपर्याणहन
- सोमपर्वन्
- सोमपा
- सोमपात्र
- सोमपाथिन्
- सोमपान
- सोमपायिन्
- सोमपाल
- सोमपावन्
- सोमपित्सरु
- सोमपीडा
- सोमपीति
- सोमपीतिन्
- सोमपीथ
- सोमपीथिन्
- सोमपीविन्
- सोमपुत्र
- सोमपुर
- सोमपुरुष
- सोमपुरोगव
- सोमपूजा
- सोमपृष्ठ
- सोमपेय
- सोमप्रतिप्रस्थातृप्रयोग
- सोमप्रतीक
- सोमप्रथम
- सोमप्रभ
- सोमप्रयोग
- सोमप्रयोगकारिका
- सोमप्रयोगपद्धति
- सोमप्रयोगप्रायश्चित्त
- सोमप्रयोगमन्त्र
- सोमप्रयोगरत्नमाला
- सोमप्रयोगवृत्ति
- सोमप्रवाक
- सोमप्रश्न
- सोमप्रायश्चित्त
- सोमबन्धु
- सोमबृहस्पति
- सोमभक्ष
- सोमभट्ट
- सोमभागवताचार्य
- सोमभव
- सोमभाव
- सोमभुजगावली
- सोमभू
- सोमभृत्
- सोमभोजन
- सोममख
- सोममद्
- सोममद
- सोममन्त्रानुक्रमणिका
- सोममय
- सोममान
- सोममित्र
- सोममिश्र
- सोममैत्रावरुण
- सोमयज्ञ
- सोमयशस्
- सोमयाग
- सोमयाजमान
- सोमयाजमानप्रयोग
- सोमयाजिन्
- सोमयाज्या
- सोमयोग
- सोमयोगिन्
- सोमयोनि
- सोमरक्ष
- सोमरक्षि
- सोमरभस्
- सोमरश्मि
- सोमरस
- सोमराग
- सोमराज
- सोमराजक
- सोमराजन्
- सोमराजिका
- सोमराजिन्
- सोमराजी
- सोमराज्य
- सोमरात
- सोमराष्ट्र
- सोमरूप
- सोमरोग
- सोमरौद्र
- सोमर्षि
- सोमलता
- सोमलतिका
- सोमलिप्त
- सोमलोक
- सोमवंश
- सोमवंशिन्
- सोमवंशीय
- सोमवंश्य
- सोमवत्
- सोमवर्चस्
- सोमवल्क
- सोमवल्लरि
- सोमवल्लरी
- सोमवल्लिका
- सोमवल्ली
- सोमवहन
- सोमवह्निप्रकाश
- सोमवामिन्
- सोमवायव्य
- सोमवार
- सोमवार्यमावास्याव्रत
- सोमवासर
- सोमवाह
- सोमविक्रयिन्
- सोमविध
- सोमविधान
- सोमविहारकारिका
- सोमवीथी
- सोमवीर्य
- सोमवृक्ष
- सोमवृद्ध
- सोमवृद्धिवर्धन
- सोमवेश
- सोमवेष्टन
- सोमव्यास
- सोमव्रत
- सोमशकला
- सोमशतक
- सोमशतद्वयी
- सोमशम्भ
- सोमशम्भु
- सोमशर्मन्
- सोमशित
- सोमशुष्म
- सोमशुष्मन्
- सोमशूर
- सोमशेखराख्यनिबन्ध
- सोमश्रवस्
- सोमश्री
- सोमश्रेष्ठ
- सोमश्रौत
- सोमसंस्था
- सोमसखि
- सोमसंज्ञ
- सोमसत्सरु
- सोमसद्
- सोमसप्तहौत्रप्रयोग
- सोमसरण
- सोमसलिल
- सोमसव
- सोमसवन
- सोमसामन्
- सोमसार
- सोमसिद्धान्त
- सोमसिद्धान्तिन्
- सोमसिन्धु
- सोमसुत्
- सोमसुत
- सोमसुति
- सोमसुत्या
- सोमसुत्वन्
- सोमसूक्त
- सोमसूक्ष्मन्
- सोमसूत्र
- सोमसुर्यप्रकाश
- सोमसेन
- सोमस्वामिन्
- सोमहार
- सोमहारिन्
- सोमहूति
- सोमहोतृसप्तक
- सोमहोत्राग्निष्टोम
- सोमहौत्र
- सोमहौत्रप्रयोग
См. также в других словарях:
áhi-ṡushma-sátvan — अहिशुष्मसत्वन् … Indonesian dictionary
brahma-satī — ब्रह्मसती … Indonesian dictionary
brahma-sattra — ब्रह्मसत्त्र … Indonesian dictionary
dhárma-satya-vrata — धर्मसत्यव्रत … Indonesian dictionary
dhárma-satya-vrateyu — धर्मसत्यव्रतेयु … Indonesian dictionary
sóma-sátsaru — सोमसत्सरु … Indonesian dictionary
