-
41 οἷος
οἷος, relativ. zum Fragewort ποῖος, qualis, so beschaffen wie, oft einfach durch wie zu übersetzen, οἷος δὲ βροτολοιγὸς Ἄρης πόλεμόνδε μέτεισιν, Il. 13, 298, wie Arcs in den Kampf geht; – zunächst a) in Vergleichungen und Zusanimcnstellungen; sich bestimmt auf das Demonstrativum τοῖος beziehend, ἀκουέμεν ἀοιδοὖ τοίου, οἷος ὅδ' ἐστίν, einen solchen Sänger zu hören, wie der hier ist, Od. 1, 371, οὐ γάρ πω τοίους ἴδον ἀνέρας, οἷον Πειρίϑοον, Il. 1, 263; οἵη περ φύλλων γενεή, τοιήδε καὶ ἀνδρῶν, 6, 146; auch auf das einfache Demonstrativum bezüglich, χορὸν τῷ ἴκελον, οἷόν ποτε Δαίδαλος ἤσκησεν, 18, 591; so τοιοῠτον, οἷον καὶ στυγοῠντ' ἐποικτίσαι, Soph O. R. 1295; O. C. 874; ἔρημον ἐν κακοῖσι τοῖςδ' οἵοις ὁρᾷς, Phil. 469; τοιοῦτός τις, οἷος, Plat. Crat. 395 a u. A.; – häufiger mit ausgelassenem Demonstrativum, welches leicht zu ergänzen ist, στιβαρώτερον οὐκ ὀλίγον περ ἢ (τοῖον) οἵῳ Φαίηκες ἐδίσκεον, Od. 8, 188; τίνες, οἷ' ἐγώ, μογοῦσιν, Aesch. Prom. 606; Soph. δοκῶ γὰρ οἷον εἶπας ἄντρον εἰςορᾶν, Phil. 27; πράξεις οἷον ἂν ϑέλῃς, O. C. 960, öfter; πάρεστι παῖς Ὀλυμπίου Διὸς –, οἷον ἔρνος οὔτις ἂν τέκοι ϑεός, Aesch. Eum. 636; in Prosa überall; οὐδὲν οἷον τὸ αὐτὸν ἐρωτᾶν, Nichts ist so wie das Selbstfragen, dies ist das Beste, Plat. Gorg. 447 c; die Attraction zu merken, nach der man sagte οὐκ ἄν που περὶ τοῦ τοιούτου ὁ λόγος εἴη οἵου τοῦ ἐνός, über ein solches, wie das Eine ist, Parm. 161 b; σχεδὸν εἰπεῖν οἵῳ γε ἐμοὶ παντάπασιν ἄπορον, für τοιούτῳ, οἷος ἐγώ εἰμι, Soph. 237 c; γνόντες τοῖς οἵοις ἡμῖν τε καὶ ὑμῖν χαλεπὴν εἶναι δημοκρατίαν, Xen. Hell. 2, 3, 25; χαρίζομαι οἵῳ σοι ἀνδρί, = ἀνδρὶ τοιούτῳ, οἷος σὺ εἶ, Mem. 2, 9, 3; πρὸς ἄνδρας τολμηροὺς οἵους καὶ Ἀϑηναίους, zu solch verwegenen Männern, wie auch die Athener sind, Thuc. 7, 21; Sp., wie noch Luc. sagt ἀνδρὶ οἵῳ σοὶ πολεμιστῇ μονομαχῆσαι, Tox. 11. Auffallender sind die Beispiele, wo der Deutlichkeit wegen das subj. in dem Relativsatz unverändert im nom. bleibt, νεανίας δ' οἵους σὺ διαδεδραμηκότας, Ar. Ach. 601; οὐκ ἔφασαν δὲ τῶν οἵων περ αὐτὸς ὄντων, Xen. Hell. 1, 4, 16; οἵοις περ σὺ συμβούλοις, Dem. 24, 185, wo Bekker οἷός περ gegen alle mss. geschrieben, wie er auch Aesch. 2, 151 τρισμυρίους οἷός περ σύ nach einer Handschrift für οἵους schreibt; auch Vrbdgn, wie συγγράφεσϑαι λόγους οἵους εἰς τὰ δικαστήρια, solche Reden, wie sie für die Gerichte passen, Plat. Euthyd. 272 a; mit dem superlat., καί ποτε ὄντος πάγου οἵου δεινοτάτου, Conv. 220 b, was vollständig heißen müßte τοιούτου, οἷος δεινότατός ἐστιν, da einst eine Kälte war, so wie die schrecklichste ist, wie sie am schrecklichsten ist; πολλαὶ ἀπέχϑειαί μοι γεγόνασι καὶ οἷαι χαλεπώταται, Apel. 23 a; Her. ἀφόρητος οἷος κρυμός, 4, 28; ἐδόκει τοιοῦτος εἶναι, οἷος ἂν εἴη ἄριστός γε ἀνήρ, Xen. Mem. 4, 8 a. C.; χωρίον οἷον χαλεπώτατον, An. 4, 8, 2, ganz wie sonst ὡς gebraucht wird; Arist. Eth. 9, 3 u. Sp. – b) in indirecter Frage, von welcher Art, was für ein, u. im verwundernden oder unwilligen Ausruf, Hom. u. Folgende überall; οἶσϑα, οἷος ἐκεῖνος δεινὸς ἀνήρ, Il. 11, 653; οἶσϑα καὶ αὐτή, οἷος ἐκείνου ϑυμός, 15, 94; γνοίης χ' οἵου φωτὸς ἔχεις ϑαλερὴν παράκοιτιν, 3, 53; οἷον δὴ τὸν μῦϑον ἐπεφράσϑης ἀγορεῦσαι, welch eine Rede hast du doch da vorzubringen gewußt! Od. 5, 183, vgl. Il. 5, 601; im neutr., οἷον δή νυ ϑεοὺς βροτοὶ αἰτιόωνται, wie beschuldigen doch die Sterblichen die Götter, Od. 1, 32, vgl. Il. 13, 633. 17, 587. 21, 57; ὦ πούς, οἷά μ' ἐργάσει κακά, Soph. Phil. 775; ὧ τλῆμον, οἷον ἔργον εἴργασαι, Ant. 1213, öfter; οἷον τὸ πῦρ, Aesch. Ag. 1229; δέρκου, οἵαις ὑπ' αὐτοῦ πημοναῖσι κάμπτομαι, Prom. 306; σκέψας, οἷός σε χειμὼν ἔπεισι, 1017; λέξω, οἵας γ' ἀρᾶται καὶ κατεύχεται τύχας, Spt. 615, wo man freilich, wie in der Mehrzahl der Beispiele, auch ein Demonstrativum ergänzen kann, aber diese Ergänzung nicht mehr im Bewußtsein der Sprache liegt, obwohl die eigentliche Form der indirecten Frage ὁποῖος ist; ὅταν προδείξῃς, οἷόν ἐστι τὸ φϑονεῖν, Soph. O. R. 624; ἀκούετ' οἷα φϑέγγεται, O. C. 885; φράσουσα, οἷα πάσχω, Trach. 532; γνώσεταί γε τότ' ἤδη ὁ δῆμος, οἷος οἷον ϑρέμμα γεννῶν ἠσπάζετο, Plat. Rep. VIII, 569 b; ὁρᾶτε δή, ἐν οἵῳ ἐστέ, in was für einer vage ihr seid, Xen. Cyr. 3, 2, 12; ὁρῶν, ἐν οἵοις ἐσμέν, An. 3, 1, 15; wohin auch folgende Beispiele zu rechnen sind: αἰσχύνεσϑαί μοι δοκῶ, οἵους ἡμῶν γνώσεσϑε τοὺς ἐν τῇ χώρᾳ ὄντας ἀνϑρώπους, An. 1, 7, 4, wenn man mit Krüger dem Sinne nach ἐνϑυμούμενος ergänzt; 7, 4, 1 ὅπως φόβον ἐνϑείη καὶ τοῖς ἄλλοις, οἷα πείσονται. – Gewöhnlich pflegt man solche Verbindungen so zu erklären, daß οἷος für ὅτι τοῖος gesetzt sei, κατοικτείρων τήν τε γυναῖκα, οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα, οἵαν γυναῖκα οὐκέτ' ὄψοιτο, Xen. Cyr. 7, 3, 13. Man muß hierbei von einfachen Verbindungen ausgehen, wie ὠκύμορος δή μοι, τέκος, ἔσσεαι, οἷ' ἀγορεύεις, Il. 18, 95, eigtl. κατὰ τοιαῦτα, οἷα ἀγ., nach dem, was du sagst, aus dem zu schließen, was du sprichst; αἵματός εἰς ἀγαϑοῖο, οἷ' ἀγορεύεις, Od. 4, 611; οἷά μ' ἔοργας, nach dem, was du mir gethan hast, Il. 22, 347. Aehnlich τὸν δὲ ἄνακτα χόλος λάβεν, οἷον ἄκουσεν, Il. 6, 166, nach dem, was er gehört, oder weil er solches gehört hatte, also ganz wie ὅτι τοῖον ἤκουσεν; und mit einer dem lat. quae est tua humanitas entsprechenden Wendung, οἷος ἐκείνου ϑυμὸς ὑπέρβιος, οὔ σε μεϑήσει, wie sein Herz ist, d. i. da sein Herz so ist, nach seinem Uebermuthe, Od. 15, 212, vgl. Il. 18, 262; ganz ähnlich πρὸς οἷα δουλείας ζυγὰ χωροῦμεν, οἷοι νῷν ἐφεστᾶσι σκοποί, Soph. Ai. 925, da solche Späher dabei stehen; τίς δὲ τολμήσει κλύων τὰ τοῦδ' ἕπεσϑαι τἀνδρός, οἷ' ἐϑέσπισεν, nach dem, was er weissagte, da er solches geweissagt, O. C. 1430, vgl. 818; Trach. 790; ἔσται ταπεινός, οἷον ἐξαρτύεται γάμον γαμεῖν, Aesch. Prom. 910; αἱ Ἀργεῖαι ἐμακάριζον τὴν μητέρα, οἵων τέκνων ἐκύρησε, Her. 1, 31, eigentlich ein Uebergreifen der directen Rede in die indirecte: welche Kinder hat sie! wo wir einen einfacheren Zusammenhang des Satzes zu haben glauben, wenn wir übersetzen »daß sie solche Kinder habe«; τῷ πολεμίῳ ἀγανάκτησιν ἔχει ὑφ' οἵων κακοπαϑεῖ (direct klagt er ὑφ' οἵων κακοπαϑῶ), Thuc. 2, 41, was man erkl. durch ὅτι ὑπ ὸ τοιούτων κακοπαϑεῖ; vgl. ἡ ἄλλη αἰκία οὐδ' ἃς ῥᾳδία ἐδοξάζετο, ἄλλως τε καὶ ἀπὸ οἵας λαμπρότητος εἰς οἵαν ταπεινότητα ἀφῖκτο, 7, 75, wo man wie in der obigen Stelle des Xen. leicht auch ein ἐνϑυμουμένοις ergänzt oder übersetzt »zumal da man aus solchem Glanz in solches Elend gekommen«; τὴν ἐμαυτοῦ τύχην ἀπέκλαιον, οἵου ἀνδρὸς ἑταίρου ἐστερημένος εἴην, ich beklagte mein Geschick, welches Mannes ich beraubt sei, Plat. Phaed. 117 c, vgl. Conv. 209 d u. Hom. Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ Ἄρει τάδε ἔργα, ὁσσάτιον καὶ οἷον ἀπώλεσε λαόν, zürnst du nicht, was für eine Schaar und wie Viele hat er gemordet! Il. 5, 757, wo wir freilich auch sagen können ὅτι τοσοῦτον καὶ τοιοῦτον λαὸν ἀπώλεσεν, daß er eine so große und solch eine Schaar getödtet hat, Vgl. noch ἦ μάλα μευ καταδάπτετ' ἀκούοντος φίλον ἦτορ, οἷά φατε μνηστῆρας ἀτάσϑαλα μηχανάασϑαι, Od. 16, 92, u. 17, 160, wo nach einer Weissagung über die nahe bevorstehende Ankunft und Rache des Odysseus hinzugefügt wird οἷον ἐγὼν οἰωνὸν – ἐφρασάμην (man vergleiche das unter ὁ, ἡ, τό über den relativen Gebrauch Gesagte, was von anderer Seite diesem ähnlich ist); wir übersetzen »solch ein Vogelzeichen« oder »denn solch ein V.« bemerkte ich. S. noch Od. 17, 479. 8, 12. – c) die nähere Beziehung der Art und Weise wird zuweilen durch einen acc. ausgedrückt, οἶδ' ἀρετὴν οἷός ἐσσι, was für ein Mann an Trefflichkeit du bist, Il. 13, 275; häufiger durch einen inf., οἷος ἐκεῖνος ἔην τελέσαι ἔργον τε ἔπος τε, Od. 2, 272, so wie jener war, ein Werk zu vollenden, d. i. so tüchtig wie er war in der Ausführung eines Werkes; ὁ δ' ἔπειτα νόον σχέϑε τόνδ' ἐνὶ ϑυμῷ, οἷος ἐκεῖνος ἔην βουλευέμεν ἠδὲ μάχεσϑαι, Od. 14, 490; οὐ γὰρ ἦν ὥρα οἵα τὸ πεδίον ἄρδειν, Xen. An. 2, 3, 13; δοκεῖ μοι τὸ πολὺ τῶν ἀνϑρώπων οἷον ἕπεσϑαι, Cyr. 2, 2, 23; mit vorhergehendem τοιοῦτος läßt es sich dann oft sodaß übersetzen, ϑέαμα δ' εἰςόψει τάχα τοιοῠτον οἷον καὶ στυγοῦντ' ἐπ οικτίσαι, Soph. O. R. 1295, ein solches Schauspiel, wie es auch der Feind bejammert, so daß auch der Hassende Mitleid empfindet; τοιοῦτον ἐκβέβηκεν, οἷον ὑμῖν ϑαῦμ' ἀνέλπιστον μαϑεῖν, Trach. 669, vgl. O. C. 1402; τοιοῦτός τις, οἷος διαπονεῖσϑαι καὶ καρτερεῖν, Plat. Crat. 395 a; μὴ τοιοῦτοι ἔσονται οἱ πολῖται οἷοι πονηροῦ τινος ἔργου ἐφίεσϑαι, Xen. Cyr. 1, 2, 3; und ohne vorausgehendes Demonstrativum, οἵ γε ἀγαϑοὶ δίκαιοί τε καὶ οἷοι μὴ ἀδικεῖν, von der Art, daß sie nicht Unrecht thun, Plat. Rep. I, 334 d, vgl. Prot. 352 c Phaedr. 256 a Phaed. 80 a; οὐ γὰρ ἦν οἷος ἀπὸ παντὸς κερδᾶναι, Xen. Mem. 2, 9, 3; ἦν δὲ οὗτος μηδὲν ἧσσον ἥδεσϑαι, Hell. 6, 3, 3. – Wie bei Hom. zu οἷος auch sonst das bei Relativis oft gebrauchte τέ hinzutritt (s. unter τέ), οἷός τε πελώριος ἔρχεται Ἄρης, wie Ares daher kommt, Il. 7, 208, vgl. 17, 157 Od. 7, 106. 11, 536, so tritt es auch in dieser Vrbdg ein, οὐ γάρ τοι σέ γε τοῖον ἐγείνατο πότνια μήτηρ, οἷόν τε ῥυτῆρα βιοῦ τ' ἔμεναι καὶ όϊστῶν, 21, 172, nicht als einen solchen, den Bogen zu spannen, d. i. daß du ein Spanner des Bogens sein solltest, vgl. 19, 160. 21, 117; u. so ist οἷοςτε c. in f. herrschend geworden in der Bdtg im Stande sein, geschickt sein, Etwas zu thun, d. i. ich kann es thun, u. im neutr. οἷόν τέ ἐστιν, esistmöglich, τί σοι οἷοί τε ϑνητοὶ τῶνδ' ἀπαντλῆσαι πόνων, Aesch. Prom. 84, vgl. 107; πείϑειν οἷός τ' εἶ, Soph. O. C. 807; O. R. 24; λέγειν οἷός τ' ἀνήρ, Eur. Bacch. 270, öfter; Ar. u. in Prosa überall; οὐκ οἷοί τε ἦσαν αὐτὸ ποιῆσαι, Her. 1, 29; ἀνευρεῖν οὐκ οἷοί τε ἐγινέατο, 1, 67; οὐκ οἷόν τε ἐγένετο παραγαγεῖν μοίρας, es war nicht möglich, 1, 91; οὐκ οἷά τε εἶναι ἰδεῖν τὸ πρόσω, 4, 31; ἕως ἔτι τὸ πέλαγος οἷόν τε περαιοῠσϑαι, Thuc. 7, 47, so lange es noch möglich; u. so öfter mit Auslassung von εἶναι, vgl. Xen. An. 2, 2, 3. 3, 3, 15; ὥςτ' αὐτῷ οἷός τ' ἐγενόμην ἀποκρίνασϑαι, Plat. Rep. I, 336 a; οἷόν τε οἴει, hältst du es für möglich, VI, 486 a; οἷόν τε ὄν, da es möglich ist, Crit. 46 a; auch bei superl., ὡς οἷόν τε μάλιστα, so sehr wie möglich, Prot. 349 e, ὡς οἷόν τε σμικρότατα, Parm. 144 b; ὡς οἷόν τε μάλιστα πεφυλαγμένως, Xen. An. 2, 4, 24; οὐχ οἷόν τε ἦν αὐτῷ σωϑῆναι, Antiph. 1, 8; Sp., bei denen es auch zuweilen die Geneigtheit Etwas zu thun ausdrückt, wie wir wohl auch sagen: er ist im Stande dies zu thun, für »er ist nicht abgeneigt«, Pol. οὐ γὰρ οἷος ἦν συγκαταβαίνειν εἰς τὰς διαλύσεις, 25, 5, 11, οὐχ οἷοί τε ἦσαν ἐπιτρέπειν, 1, 26, 2, vgl. 3, 88, 8. 90, 5, öfter. – Weil so οἷός τε den Attikern sehr geläufig wurde, schrieb man es auch als ein Wort und hat in neuester Zeit auch wohl angefangen ihm nur einen Accent zu geben ( οἱόςτε), was aber keine Nachahmung verdient. – d) die Attiker verdoppeln gern das Wort in demselben Satze, ἱερῶν οἵαν οἵων ἐπί μοι χάριν ἠνύσω Soph. Tr. 990, λεύσσετε οἷα πρὸς οἵων ἀνδρῶν πάσχω Ant. 933, öfter; οἵας οἷος ὢν ἁμαρ τάνεις, Eur. Alc. 142; οἷος οἵων αἴτιος ὢν τυγχάνει, Plat. Conv. 195 a; σκέψαι δέ, οἵῳ ὄντι μοι περὶ σὲ οἷος ὢν περὶ ἐμὲ ἔπειτά μοι μέμφῃ, Xen. Cyr. 4, 5, 29, vergleiche mein Betragen gegen dich mit deinem gegen mich, und dann tadele mich. – e) die Construction des οἷος mit dem dat. ist sehr zweifelhaft, denn Hes. O. 314 hilft die richtige Interpunction Göttlings: δαίμονι δ', οἷος ἔησϑα, τὸ ἐργάζεσϑαι ἄμεινον, ohne daß man ἶσος zu ändern hätte, vgl. τοιοῦτος. – Adverbial wird oft οἷον, bei Dichtern u. Her. auch οἷα gebraucht, wie, welches auch zu Adjectivis gesetzt wird, οἷον ἐερσήεις, wie frisch, Il. 24, 419, οἷα ἀτάσϑαλα, Od. 16, 93. – Am häufigsten dient es dazu, ein Beispiel oder eine Vergleichung einzuführen; auch Ausdruck einer indirecten Frage und eines verwundernden Ausrufs, wie das adj., oft durch δή verstärkt, οἷον δὴ Μενέλαον ὑπέτρεσας Il. 17, 587, οἷον ὅτε πρῶτον λίπον Ἑλλάδα 9, 447, οἷον ἅπαντες ἧσϑε Od. 2, 239; oft bei Plat., οἷον τοὺς αἰσχρούς Prot. 323, οἷον τοιόνδε λέγω Gorg. 464 a; οἷόν ποτε καὶ Παρμενίδῃ παρεγενόμην Soph. 217 c; οἷον ἐπίδειξιν ποιούμενον, gleichsam, wie δεῖν τοὺς τοιούτους λόγους αὑτοῦ λέγεσϑαι οἷον υἱεῖς γνησίους εἶναι, solche Reden sind gleichsam wie echte Kinder, Phaedr. 278 a; und bei partic., wie quippe, οἷον δὲ διὰ χρόνου ἀφιγμένος ἀσμένως ᾖα, Charmid. u. A.; οἷον δὴ εὐωχίας οὔσης, Conv. 203 b; auch οἷα, für »zum Beispiel«, Rep. IX, 575 b; οἷα δή Her. 2, 82. – Spätere verdoppeln auch οἷον ὡς, οἷον ὥςπερ, ὡς οἷον, ὡς οἷα, vgl. Lob. zu Phryn. 427; οἷον γοῦν oft S. Emp. – Bei Pol. ist οὐχ οἷον – ἀλλ' οὐδέ ich will nicht sagen, nicht nur nicht, – sondern nicht einmal, 1, 20, 12. 3, 82, 5 (wie S. Emp. adv. log. 2, 345); auch οὐχ οἷον μόνον – ἀλλὰ καί, 18, 18, 11. – Auch das adv. οἵως findet sich, οἷος ὢν οἵως ἔχεις, Soph. Ai. 906; Ar. Vesp. 1363. – In der Vrbdg mit Partikeln, οἷός περ, wie ja auch, οἷος δή, οἷος οὖν, οἷος δήποτε, behalten diese ihre eigentliche Bedeutung. – [Die erste Sylbe wird von Hom. zuweilen verkürzt, Il. 13, 275. 18, 105 Od. 7, 312. 20, 89, u. so oft bei den Atikern, z. B. bei Soph. oft im zweiten Fuße des Trimeters, O. R. 1415 O. C. 263. 807 Trach. 739, immer in der Formel οἷός τε; spätere schlechte Dichter brauchen sogar das fem. οἵα als Pyrrhichius, s. Jac. A. P. LXV.]
-
42 διαλεγομαι
[λέγω III] (fut. διαλέξομαι и διαλεχθήσομαι, aor. διελεξάμην и διελέχθην, aor. 2 διαλεγῆναι, pf. διείλεγμαι)1) разговаривать, беседовать(τινι Her., Arph., Arst. и πρός τινα Plat., Arst.)
δ. τινι μέ ποιεῖν μάχην Thuc. — договариваться с кем-л. о том, чтобы не вступать в бой2) обсуждать(τί τινι и τι πρός τινα Xen.)
3) высказывать мнение, рассуждать(περί τινος Isocr.; οὐκ ἐρίζειν, ἀλλὰ δ. Plat.)
4) перен. иметь дело, вступать в сношения(τινι Arph. и τινα Plut.)
5) говорить, изъясняться(φοινικιστί Polyb.)
κατὰ τωὐτὸ δ. Her. — говорить на одном и том же языке;δ. ἐκ τῶν μυκτήρων Arst. — говорить в нос;εὔτροχος ἐν τῷ δ. Plut. — плавно (гладко) говорящий -
43 ΕἼΔΩ
ΕἼΔΩ od. eigtl. FΕἼΔΩ, video, wissen; von diesem im praes. act. ungebräuchl. Stamme kommen vor:
1) in der Bedeutung sehen: – a) aor. II. εἶδον, ἰδεῖν, u. med. εἰδόμην, ἰδέσϑαι, der den aor. von ὁράω bildet, welches Wort über den Gebrauch zu vergleichen. – b) das med. εἴδομαι, auch ἐείδομαι, aor. εἰσάμην, vgl. Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 148, Hom. auch ἐεισάμην; τῷ μιν ἐεισάμενος Il. 2, 22; pass. Bdtg, gesehen werden, erscheinen, εἴδεται ἦμαρ, ἄστρα, der Tag, die Sterne werden sichtbar, erscheinen; Il. 8, 556. 13, 98. 24, 319 Od. 5, 283; sp. D., wie Theocr. 13, 60. Den Anschein haben, wie δοκέω, τὸ δέ τοι κὴρ εἴδεται εἶναι, das scheint, dünkt dir der Tod zu sein, Il. 1, 228; τοῠτό τί μοι κάλλιστον ἐνὶ φρεσὶν εἴδεται εἶναι Od. 9, 11; αὐτῷ τό γε κέρδιον εἴσατο ϑυμῷ Od. 19, 283; οὐ μέν μοι κακὸς εἴδεται Il. 14, 475; ὅ τι οἱ εἴσαιτο γελοίιον Ἀργείοισιν ἔμμεναι 2, 215; πάντα τί μοι κατὰ ϑυμὸν ἐείσω μυϑἠσασϑαι 9, 645; sp. D., wie Theocr. 95, 58 ὥς που καὶ βασιλεῠσιν ἐείδεται – σαώτερος ἔμμεναι οἶκος; εἴσατ' ἴμεν ἐς Λῆμνον Od. 8, 983, er hatte den Anschein, er stellte sich als ob er nach Lemnos ginge; – ähnlich sein, gleichen, bes. im partic. praes. u. aor.; ἐείσατο φϑογγἡν Πολίτῃ, an Stimme glich er dem Polites, Il. 2, 791. 20, 81; in der Od. Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν, eigtl. sich das Ansehen gebend, gleichend dem Mentor an Wuchs u. Sprache; ἐειδόμενος ὄψιν, ϑεὸς ἀνέρι Pind. N. 10, 15; P. 4, 21; δαίμονα – εἰδομέναν τοκεῠσιν Aesch. Ag. 748; sp. D.; auch Her. φάσμα εἰδόμενον Ἀρίστωνι 6, 69; vgl. 7, 56.
2) in der Bedeutung wissen das perf. οἶδα mit Präsensbedeutung; 2. Pers. gew., nach Möris attisch, οἶσϑα, Hom. u. ion. auch οἶδας, Od. 1, 337 u. Anacr. 13; οἶσϑας aus Cratin. B. A. 1295, vgl. Pierson zu Möris p. 283; plur. ἴσμεν, Hom. ἴδμεν, auch οἴδαμεν, Antipho II α 3; vgl. über alle diese Formen die Gramm.; conj. εἰδῶ, auch ἰδέω, Il. 14, 235; opt. εἰδείην; imper. ἴσϑι, ἴστω; inf. εἰδέναι, Hom. ἴδμεναι u. ἴδμεν; partic. εἰδώς, fem. ἰδυῖα, wie Bekker überall schreibt, Wolf nur in der Verbindung ἰδυίῃσι πραπίδεσσι; plusqpf. als imperf. ᾔδειν, ion. ᾔδεα, att. ᾔδη, wozu ἠείδης Il. 22, 280 u. ᾔδησϑ' Od. 19, 93, ἠείδη 9, 206, ἴσαν Il. 18, 405 Od. 4, 772; – fut. gew. εἴσομαι, vgl. Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 148, ep. auch εἰδήσω, Il. 1, 546; εἰδησέμεν Od. 6, 257; ὅπως εἰδήσομεν Arist. Magn. mor. 1, 1. – Das perf. der Bdtg nach u. der aor. werden von γιγνώσκω genommen, doch steht der aor. εἰδῆσαι Arist. Magn. mor. 1, 1, mit Präsensbdtg. – Eigentlich = ich habe gesehen, wahrgenommen, = ich weiß, verstehe, kenne; τὸ γὰρ εἰδέναι τοῦτ' ἐστί, λαβόντα του ἐπιστήμην ἔχειν καὶ μὴ ἀπολωλεκέναι Plat. Phaed. 75 d; Hom. u. Folgde. Bes. vom mittelbaren Wissen, Δελφῶν οἶδα ἀκούσας, ich weiß es aus der Erzählung der D., Her. 1, 20; Dem. 4, 24; ὧν ἀκοῇ ἴσμεν Thuc. 1, 4; καὶ ὁρῶν καὶ ἀκούων οἶδα Xen. Cyr. 4, 1, 14, vgl. σύνοιδα. Hom. εὖ γὰρ ἐγὼ τόδε οἶδα κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμόν, Il. 4, 163, u. öfter so verstärkt durch εὖ u. σάφα; das partic. auch absolut, wissend, kundig, λέγω πρὸς εἰδότα Aesch. Suppl. 723; Ag. 1375; εἰδότας μὲν τοὺς ϑεοὺς καλούμεϑα Ch. 199; μαϑεῖν παρὰ τοῦ εἰδότος Plat. Rep. I, 337 d; sonst gew. mit dem acc., πλείονα οἶδα Il. 19, 219; Hom. abdi auch νοήματα, μήδεα οἶδε, er versteht sich auf kluge Anschläge, Od. 2, 121 Il. 18, 363; πολεμήϊα ἔργα 7, 236; οὔτινα οἶδε ϑέμιστα 5, 761, wie ἀϑεμίστια ᾔδη, er verstand sich auf Ungerechtigkeit u. Frevel, war ein ruchloser Mensch, Od. 9, 189; περὶ γὰρ φρεσὶν αἴσιμα, ἄρτια ᾔδη, 14, 433. 19, 248; ὅμως δέ τοι ἤπια οἶδεν, er ist dir freundlich gesinnt, 13, 405; χάριν εἰδέναι τινί, Einem Dank wissen, Il. 14, 235 u. oft Folgde; φίλα εἰδότες ἀλλήλοισιν, freundschaftliche Gesinnungen gegen einander hegend, Od. 3, 277. Hom. vbdt damit auch den gen., ὃς σάφα ϑυμῷ εἰδείη τεράων II. 12, 229; 15, 412; bes. im part., τόξων εὖ εἰδώς, der sich wohl auf den Bogen versteht, wohl kundig des Bogens, 2, 718; so ϑεοπροπίων 6, 438, αἰχμῆς, ϑοίριδος ἀλκῆς 15, 525. 527 u. ä.; Sp. auch περί τινος, Plat. Alc. I, 106 d Men. 85 c. – C. inf., οἶδ' ἐπὶ δεξιά, οἶδ' ἐπ' ἀριστερὰ νωμῆσαι βῶν, er versteht es, Il. 7, 238; τοιγὰρ τὸ λοιπὸν εἰσόμεσϑα μὲν ϑεοῖς εἴκειν Soph. Ai. 651; ὃς οὐδὲν ᾔδει πλὴν τὸ προςταχϑὲν ποιεῖν Phil. 998; συστενάζειν οἶδα γενναίως φίλοις Ion 935; ἵν' εἰδῇ μὴ πατεῖν τὰ τῶν ϑεῶν ψηφίσματα, damit er lerne, Ar. Vesp. 376. Bei sp. D. = im Stande sein, können. Antip. Th. 26 (aber VII, 231 steht τελέϑεις für τελέϑειν). – Der Objectsatz wird entweder mit ὅτι, ὡς od. einer Fragepartikel ausgedrückt od. steht im partic., τοὺς φιλτάτους γὰρ οἶδα νῷν ὄντας πικρούς, ich weiß, daß sie sind, Aesch. Ch. 232; ἴσϑι τἀληϑῆ κλύων, wisse, daß du die Wahrheit hörtest, Ag. 666; ἴσϑι μοι δώσων ἄποινα 1655. So die andern Tragg., Ar. u. in Prosa; οὐ γὰρ ᾔδεσαν αὐτὸν τεϑνηκότα Xen. An. 1, 10, 16; ἴσϑι μέντοι ἀνόητος ὤν 2, 1, 13; εἰδότες οὐκ ἂν ὁμοίως δυνηϑέντες, daß sie nicht auf gleiche Weise im Stande sein würden, Thuc. 6, 64. Selten der inf., εὖ γὰρ τόδ' ἴσϑι, μηδάμ' ἡμέρᾳ μιᾷ πλῆϑος τοσουτάριϑμον ϑανεῖν Aesch. Pers. 423; ἴσϑι, μὴ ψευδῶς μ' ἐρεῖν Eur. I. A. 1005. – Oft wird das subj. des abhängigen Satzes als obj. zu οἶδα gesetzt, τὴν παρϑένον οὐκ οἶδα, οὗ γῆς εἰσέδυ, ich weiß nicht, wohin die Jungfrau ging, Eur. I. A. 1583; οἶδα κἀμαυτήν, ὅτι Soph. El. 324; ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν, ὅτι ἄδικός ἐστι Plat. Prot. 323 b; οἶδα τὴν ἀλήϑειαν, ὅπη ἔχει Rep. IX, 581 b; καὶ γὰρ ᾔδει αὐτόν, ὅτι μέσον ἔχοι τοῦ στρατεύματος Xen. An. 1, 8, 21. – Aus dem häufigen parenthetischen Gebrauch von οἶδα, σάφ' οἶδα, ἴσϑι, sei versichert, u. ä., bei Tragg. u. in att. Prosa, dem sich οἶδα ὅτι als nachdrückliche Behauptung anschließt, vgl. Heindorf zu Plat. Gorg. 486 b, ist οἶδ' ὅτι ohne Verbum zu erkl., πάρειμι δ' ἄκων οὐχ ἑκοῦσιν οἶδ' ὅτι Soph. Ant. 276, das weiß ich wohl, eigtl. οἶδ' ὅτι πάρειμι; vgl. Eur. Phoen. 1659; οὔτ' ἂν ὑμεῖς, εὖ οἶδ' ὅτι, ἐπαύσασϑε Dem. 6, 29; vgl. Ar. Plut. 183; woraus sich auch πάντων εὖ οἶδ' ὅτι φησάντων Dem. 9, 1 erklärt; vgl. ὧν εὖ οἶδ' ὅτι κακῶν ὄντων Plat. Apol. 37 b. – Beim imperat. haben es bes. die att. Dichter; οἶσϑ' ὡς ποίησον, eigtl. ποίησον οἶσϑ' ὡς, mach' es weißt du wie, weißt du was du thun mußt, Soph. O. R. 543; οἶσϑ' οὖν ὃ δρᾶσον Eur. Heracl. 452; οἶσϑα νῠν ἅ μοι γενέσϑω I. T. 1211. – Häufig ist ἴστω Ζεύς in Betheuerungen, das wisse Zeus, Zeus sei Zeuge, Hom. u. A.; dor. ἴττω, Ar. Ach. 860.
-
44 αὐτός
αὐτός, ή, ὁ (Hom.+; W-S. §22; B-D-F index) reflexive pron. ‘self’① intensive marker, setting an item off fr. everything else through emphasis and contrast, self, used in all pers., genders, and numbers.ⓐ used w. a subject (noun or pron.)α. specif. named (X., Cyr. 1, 4, 6; Plut., Caes. 710 [7, 9] αὐ. Κικέρων; 2 Macc 11:12) αὐ. Δαυίδ David himself Mk 12:36f; Lk 20:42; αὐ. Ἰησοῦς Lk 24:15; J 2:24; 4:44; αὐ. ὁ Ἰησοῦς short ending of Mk.β. or otherw. exactly designated αὐ. ὁ θεός (Jos., Bell. 7, 346) Rv 21:3; αὐ. τ. ἐπουράνια Hb 9:23 (cp. 4 Macc 17:17; Sir 46:3b; GrBar); αὐ. ἐγώ I myself Ro 15:14 (cp. 3 Macc 3:13; POxy 294, 13f [22 A.D.]); αὐ. ἐγὼ Παῦλος 2 Cor 10:1; αὐτοὶ ὑμεῖς J 3:28 (cp. 4 Macc 6:19; En 103:7); αὐτοὶ οὗτοι (Thu. 6, 33, 6) Ac 24:15; ἐν ὑμῖν αὐτοῖς among yourselves 1 Cor 11:13.ⓑ to emphasize a subject already known: of Jesus Mt 8:24; Mk 8:29; Lk 5:16f; 9:51; 10:38; 24:36 (cp. the Pythagorean αὐτὸς ἔφα Schwyzer II 211). Of God Hb 13:5 (cp. Wsd 6:7; 7:17; Sir 15:12; 1 Macc 3:22 and oft. LXX).ⓒ differentiating fr. other subjects or pointing out a contrast w. them αὐτὸς καὶ οἱ μετʼ αὐτοῦ Mk 2:25; J 2:12; 4:53; 18:1; Lk 24:15; 1 Cor 3:15. αὐ. οὐκ εἰσήλθατε καὶ τοὺς εἰσερχομένους ἐκωλύσατε you yourselves did not come in etc. Lk 11:52; cp. vs. 46.—J 7:9; 9:21; Mt 23:4; Lk 6:11; Ac 18:15; 1 Th 1:9; 1 Cor 2:15. αὐτὸς ἐγώ I alone 2 Cor 12:13. Ro 7:25 s. e below.—εἰ μὴ αὐ. except himself Rv 19:12. αὐ. ὄγδοός ἐστιν he is the eighth 17:11; s. also 2a. In anticipation of an incorrect inference Ἰησοῦς αὐ. οὐκ ἐβάπτιζεν Jesus did not personally baptize J 4:2 opp. ‘his disciples.’ Of bodily presence, αὐ. παραγενοῦ come in person (as opp. to letter-writing) AcPlCor 1:7; with component of surprise that the subject specified is actually present in person (Philo, De Jos. 238: Jos. to his brothers αὐ. εἰμι ἐγώ) Lk 24:36, 39.ⓓ of one whose action is independent or significant without ref. to someth. else (Hyperid. 1, 19, 11; 3, 2) without help J 2:25; 4:42; 6:6; Ac 20:34; αὐ. ᾠκοδόμησεν he built at his own expense Lk 7:5; αὐ. ὁ πατὴρ φιλεῖ ὑμᾶς the Father personally loves you J 16:27 (i.e. they require no intermediary).ⓔ of one viewed as a solitary figure ‘(be) by oneself, alone’ w. μόνος (cp. μόνος 1aβ) Mk 6:47; J 6:15. W. κατʼ ἰδιαν Mk 6:31.—thrown on one’s own resources αὐ. ἐγὼ τῷ νοὶ̈ δουλεύω νόμῳ θεοῦ thrown on my own resources I am enslaved in mind to God’s interests but in my flesh to the interests of sin Ro 7:25 (JWeiss, Beitr. zur Paulin. Rhetorik, in BWeiss Festschr., 1897, 233f; JKürzinger, BZ 7, ’63, 270–74).ⓕ with climactic force in connection with one or more lexical units καὶ αὐτός even (Sir prol. line 24 καὶ αὐ. ὁ νόμος even the law; 4 Macc 17:1; GrBar 4:13; 9:4 al.) καὶ αὐ. ἡ κτίσις even the created world Ro 8:21. καὶ αὐ. Σάρρα even Sara Hb 11:11 (on the rdg. here s. Windisch ad loc. and B-D-F §194, 1; Rob. 686; Mlt-Turner 220; cp. Ps.-Callisth. 1, 10, 3 καὶ αὐτὸν τὸν Φίλιππον=and even Philip; but the text of the Hb passage is prob. corrupt; s. καταβολή). οὐδὲ ἡ φύσις αὐ. διδάσκει; does not even nature teach? 1 Cor 11:14.—Without ascensive particle, Ro 9:3 Paul expresses extraordinary devotion to his people (imagine!) I myself.ⓖ w. attention directed to a certain pers. or thing to the exclusion of other lexical units, so that αὐ. can almost take on demonstrative sense (s. 2a, also Aeschyl., 7 against Thebes 528; Hes., Works 350): αὐ. τὰ ἔργα the very deeds J 5:36; αὐ. ὁ Ἰωάννης (POxy 745, 3 [I A.D.] αὐ. τὸν Ἀντᾶν) this very (or same) John Mt 3:4 (s. Mlt. 91); αὐτῆς τῆς Ἡρωδίαδος Mk 6:22 v.l. (s. 2bα for the rdg. αὐτοῦ W-H., N. and s. on this RBorger, TRu 52, ’87, 25f); ἐν αὐ. τ. καιρῷ (cp. Tob 3:17 BA; 2:9; SIG 1173, 1 αὐταῖς τ. ἡμέραις) just at that time Lk 13:1.—23:12; 24:13.—2:38; 10:21; 12:12.—10:7. αὐτὸ τοῦτο just this, the very same thing (Oenomaus in Eus., PE 5, 22, 3; PRyl 77, 39; POxy 1119, 11; cp. Phoenix Coloph. 6, 8 Coll. Alex. p. 235) 2 Cor 7:11; Gal 2:10; Phil 1:6; εἰς αὐ. τοῦτο Ro 9:17; 13:6; 2 Cor 5:5; Eph 6:22; Col 4:8. The phrases τοῦτο αὐ. 2 Cor 2:3 and αὐ. τοῦτο 2 Pt 1:5 are adverbial accusatives for this very reason (Pla., Prot. 310e [pl.]; X., An. 1, 9, 21; PGrenf I, 1, 14).② a ref. to a definite person or thing, he, him, she, her, it, they, themⓐ αὐτός refers w. more or less emphasis, esp. in the nom., to a subject, oft. resuming one already mentioned: αὐ. παρακληθήσονται they (not others) shall be comforted Mt 5:4; cp. vs. 5ff. οὐκ αὐ. βλασφημοῦσιν; Js 2:7. αὐ. σώσει Mt 1:21 (cp. Ps 129:8). αὐ. ἀποδώσει 6:4 v.l.—Mk 1:8; 14:15 al. Freq. the emphasis is scarcely felt: Mt 14:2; Lk 4:15; 22:23; J 6:24; Ac 22:19 (cp. Gen 12:12; Tob 6:11 BA; Sir 49:7; Vett. Val. 113, 16.—JWackernagel, Syntax II2 1928, 86).—Perh. the development of αὐ. in the direction of οὗτος (which it practically replaces in Mod. Gk.) is beginning to have some influence in the NT (Pla., Phdr. 229e αὐτά=this; X., An. 4, 7, 7 αὐτό; Dio Chrys. 3, 37; 15 [32], 10 αὐτοί; Aelian, NA 6, 10; Mél. de la fac. orient … Beyrouth 1, 1906, 149 no. 18 εἰς αὐτὸ ἐγεννήθης=for this [purpose] you were born; Schmid IV 69; 616 αὐτός = οὗτος; Synes., Ep. 3, 159a; 4, 165a; Agathias [VI A.D.], Hist. 1, 3 p. 144, 17 D.) καὶ αὐ. ἦν Σαμαρίτης Lk 17:16 (cp. 3:23; 19:2 and 1g above; on 5:1 s. Mussies 169). Yet here αὐ. could mean alone (examples of this from Hom. on in many writers in WSchulze, Quaestiones epicae 1892, p. 250, 3) he alone was a Samaritan; but Luke’s thematic interest in unexpected candidates for the Kingdom (cp. 5:30–32; 15:2; 19:2 [καὶ αὐτός]; 23:43) militates against the view.ⓑ The oblique cases of αὐ. very oft. (in a fashion customary since Hom.) take the place of the 3rd pers. personal pron.; in partic. the gen. case replaces the missing possessive pron.α. w. ref. to a preceding noun διαφέρετε αὐτῶν Mt 6:26; καταβάντος αὐτοῦ 8:1; ἀπεκάλυψας αὐτά 11:25.—26:43f; Mk 1:10; 4:33ff; 12:19; Lk 1:22; 4:41. The gen. is sometimes put first for no special reason (Esth 1:1e) αὐτοῦ τὰ σημεῖα J 2:23, cp. 3:19, 21, 33; 4:47; 12:40. αὐτῶν τὴν συνείδησιν 1 Cor 8:12. Sim. Lk 1:36 αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ w. her who was called barren. Forms of αὐ. are sometimes used without qualifiers in a series, referring to difft. pers.: φέρουσιν αὐτῷ (Jesus) τυφλόν, καὶ παρακαλοῦσιν αὐτὸν (Jesus) ἵνα αὐτοῦ (i.e. τοῦ τυφλοῦ) ἅψηται Mk 8:22. On problems related to the rdg. τῆς θυγατρὸς αὐτοῦ Ἡρωδιάδος εἰσελθούσης when his (Herod’s) daughter Herodias came in (?) Mk 6:22, s. Borger in 1g, and entry Ἡρῳδίας.β. w. ref. to a noun to be supplied fr. the context, and without suggestion of contrast or disparagement: ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν (i.e. τ. Γαλιλαίων) Mt 4:23. ἐν ταῖς πόλεσιν αὐτῶν 11:1. ἐκήρυσσεν αὐτοῖς (i.e. the inhabitants) Ac 8:5. παρακαλέσας αὐτούς 20:2. ἀποταξάμενος αὐτοῖς 2 Cor 2:13. τὰ γινόμενα ὑπʼ αὐτῶν Eph 5:12. ἐδημηγόρει πρὸς αὐτούς Ac 12:21. τὸν φόβον αὐτῶν 1 Pt 3:14 (cp. 13 and s. Is 8:12). Mt 12:9 (cp. vs. 2); Lk 2:22; 18:15; 19:9; 23:51; J 8:44; 20:15; Ac 4:5; Ro 2:26; Hb 8:9.γ. freq. used w. a verb, even though a noun in the case belonging to the verb has already preceded it (cp. Dio Chrys. 6, 23; 78 [29], 20; Epict. 3, 1, 22; POxy 299 [I A.D.] Λάμπωνι ἔδωκα αὐτῷ δραχμὰς η´; FKälker, Quaest. de Eloc. Polyb. 1880, 274) τοῖς καθημένοις ἐν σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς Mt 4:16.—5:40; 9:28; 26:71; J 15:2; 18:11; Js 4:17; Rv 2:7, 17; 6:4 al.δ. used pleonastically after a relative, as somet. in older Gk., e.g. Soph., X., Hyperid. (B-D-F §297; Rob. 683), freq. in the LXX fr. Gen 1:11 (οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ; GrBar 2:11 ὸ̔ν οὐδεὶς δύναται πειρᾶσαι αὐτόν al.) on (Helbing, Grammatik p. iv; Thackeray 46), and quotable elsewh. in the Koine (Callim., Epigr. 43 [42], 3 ὧν … αὐτῶν; Peripl. Eryth. c. 35; POxy 117, 15f ἐξ ὧν δώσεις τοῖς παιδίοις σου ἓν ἐξ αὐτῶν): οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ Mt 3:12; Lk 3:17. οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς … τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ Mk 1:7; Lk 3:16. ἧς εἶχεν τὸ θυγάτριον αὐτῆς Mk 7:25. πᾶν ὸ̔ δέδωκεν … ἀναστήσω αὐτό J 6:39; Ac 15:17. ἣν οὐδεὶς δύναται κλεῖσαι αὐτήν Rv 3:8. οἷς ἐδόθη αὐτοῖς 7:2, cp. 13:12. οὗ ἡ πνοὴ αὐτοῦ 1 Cl 21:9.—Cp. in ref. to an anticipatory noun τὰ Ἐλισαίου ὀστᾶ … νεκροῦ βληθέντος … ἐπʼ αὐτά when a corpse was cast on the bones of Elisha AcPlCor 2:32.ε. continuing a relative clause (an older Gk. constr.; B-D-F §297; Rob. 724): ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν 1 Cor 8:6; οἷς τὸ κρίμα … καὶ ἡ ἀπώλεια αὐτῶν (for καὶ ὧν ἡ ἀπώλεια) 2 Pt 2:3.ζ. w. a change of pers. Lk 1:45; Rv 18:24.η. w. a change of number and gender ἔθνη … αὐτούς Mt 28:19. τοῦ παιδίου … αὐτῇ Mk 5:41. φῶς … αὐτόν J 1:10. λαόν … αὐτῶν Mt 1:21.—14:14; Mk 6:45f; 2 Cor 5:19.③ pert. to someth. that is identical with, or closely related to, someth., w. art. ὁ αὐτός, ἡ αὐτή, τὸ αὐτό the same (Hom. et al.; Ps 101:28, s. Mussies 171).ⓐ w. a noun τὸν αὐ. λόγον Mt 26:44; Mk 14:39; τὸ αὐ. φύραμα Ro 9:21; cp. Lk 23:40; 1 Cor 1:10; 10:3f; 12:4ff; 15:39; Phil 1:30.ⓑ without a noun τὸ (τὰ) αὐ. ποιεῖν (Jos., Ant. 5, 129; 9, 271) Mt 5:46; Lk 6:33; Eph 6:9. τὰ αὐτὰ πράσσειν Ro 2:1. τὸ αὐ. λέγειν agree (not only in words; s. on λέγω 1aα) 1 Cor 1:10. ἀπαγγέλλειν τὰ αὐτά Ac 15:27. τὸ αὐ. as adv. in the same way (X., Mem. 3, 8, 5) Mt 27:44; 18:9 D.—ἐπὶ τὸ αὐ. (Hesychius: ὁμοῦ, ἐπὶ τὸν αὐ. τόπον; Iambl., Vi. Pyth. 30, 167; SIG 736, 66 [92 B.C.]; BGU 762, 9 [II A.D.] ἀπὸ τῶν ἐπὶ τὸ αὐ. καμήλων ε´ of the five camels taken together; PTebt 14, 20; 319, 9 al.; 2 Km 2:13; Ps 2:2 al.; 3 Macc 3:1; Sus 14 Theod.) of place at the same place, together (En 100:2; Jos., Bell. 2, 346; s. συνέρχομαι 1a) Mt 22:34; 1 Cor 11:20; 14:23; B 4:10; IEph 5:3; εἶναι ἐπὶ τὸ αὐ. (TestNapht 6:6) Lk 17:35; Ac 1:15; 2:1. προστιθέναι ἐπὶ τὸ αὐ. add to the total Ac 2:47 (see M-M.). κατὰ τὸ αυ. of pers. being together as a body in each other’s company, together (PEleph 1, 5 εἶναι δὲ ἡμᾶς κατὰ ταὐτό) and also with ref. to simultaneous presence at the same time (Aelian, VH 14, 8 δύο εἰκόνας εἰργάσατο Πολύκλειτος κατὰ τ. αὐ.; 3 Km 3:18) Ac 14:1; the mng. in the same way may also apply (ENestle, Acts 14:1: ET 24, 1913, 187f) as in Hs 8, 7, 1 (cod. A; s. καθά; but s. Bonner 105, n. 17, who restores κατʼ αὐ[τοὺς αἱ ῥάβ]δοι; so also Joly).—In combinations ἓν καὶ τὸ αὐ. (also Pla., Leg. 721c; Aristot., Metaph. 1039a, 28; other exx. in GKypke, Observ. II 1755, 220; Diod S 3, 63, 2 εἷς καὶ ὁ αὐτός) one and the same thing 1 Cor 11:5; cp. 12:11 (Diod S 22, 6, 3 μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἀπόκρισιν; Epict. 1, 19, 15 μία καὶ ἡ αὐ. ἀρχή). W. gen. foll. τὰ αὐ. τῶν παθημάτων the same sufferings as 1 Pt 5:9. Without comparison: ὁ αὐ. (Thu. 2, 61, 2; Plut., Caesar 729 [45, 7], Brutus 989 [13, 1]) εἶ thou art the same Hb 1:12 (Ps 101:28); cp. 13:8. On the variation betw. αὐτοῦ and αὑτοῦ, αὐτῶν and αὑτῶν in the mss., s. ἑαυτοῦ, beg.—WMichaelis, D. unbetonte καὶ αὐτός bei Lukas: StTh 4, ’51, 86–93; MBlack, An Aramaic Approach3, ’67, 96–100; MWilcox, The Semitisms of Ac, ’65, 93–100 (Qumran).—Mussies 168–73. DELG. M-M. Sv. -
45 νοος
стяж. νοῦς ὅ1) мысль, ум, разумἐν νῷ ἔχειν τινά Plat. — мысленно представлять себе (т.е. помнить) кого-л.;
νοῦν ἔχειν πρός τι Arph. — направить свою мысль (обратить внимание) на что-л.2) ум, благоразумие, рассудительность, здравый смыслνόῳ Hom. и σὺν νόῳ Her. — разумно, рассудительно, с толком;
νοῦν ἴσχειν περί τι Plat. — смыслить (разбираться) в чем-л.;ὅσοι καὴ σμικρὸν νοῦ κέκτηνται Plat. — у кого есть хоть немного ума;περισσὰ πράσσειν οὐκ ἔχει νοῦν οὐδένα Soph. — делать невыполнимое бессмысленно;νοῦν σχές Soph. — образумься;ἐν τῷ ἰδίῳ νοΐ NT. — по собственному разумению3) замысел, намерение, думаνόον νοεῖν или βουλεύειν Hom. — возыметь мысль, вознамериться;
λέξατε πρός με τί ἐν νῷ ἔχετε Xen. — скажите мне, что вы имеете в виду4) перен. душа, сердце, грудьμέ κεῦθε νόῳ Hom. — не таи в душе5) мнение, образ мыслейτῷ νῷ λέγειν Soph. — говорить по убеждению;ἀγαθῷ νόῳ Her. — благосклонно, радушно6) желание, воляταύτῃ ὅ νόος ἔφερε Her., — таково же было (и его) желание;
εἰ τεθήσεται κατὰ νοῦν τὰ πράγματα Thuc. — если обстоятельства сложатся как желательно7) смысл, значение(τοῦ ῥήματος Her.)
8) филос. (в идеалистич. системах древности) мировой разум(πάντα ὅ ν. διεκόσμησε Diog.L.) или мыслительное начало, принцип мышления
λέγω δὲ νοῦν ᾧ διανοεῖται καὴ ὑπολαμβάνει ἥ ψυχή Arst. — я называю умом то, чем душа мыслит и воспринимает -
46 τυγχανω
(fut. τεύξομαι, aor. 1 ἐτύχησα, aor. 2 ἔτῠχον - эп. τύχον, pf. τετύχηκα - поздн. τέτευχα; ион. 3 л. sing. ppf. ἐτετεύχεε)1) попадать (в цель), поражать(τινά, τι и κατά τι Hom., чаще τινός Hom., Pind., Xen.)
ὀρθότατα τοῦ σκοποῦ τ. Plat. — точно попадать в цель;ἤμβροτες, οὐδ΄ ἔτυχες Hom. — ты промахнулся, не попал;εἰ μή τι καιροῦ τυγχάνω Soph. — если я ошибаюсь;οὐ πάνυ ἔτυχες οὗ λέγω Plat. — ты не вполне угадал смысл моих слов2) попадать, оказываться; очутитьсяτύχε ἀμάθοιο Hom. — (падая), он угодил в песок
3) (случайно) встречать(ся), попадатьсяτ. φιλότητος παρά τινος Hom. — встречать любезный прием у кого-л.;πάντων τῶν χαλεπωτάτων τ. Xen. — наталкиваться на всевозможные трудности;εἰ τῆς τύχης εὐδαίμονος τύχοιτε Eur. — если вы встретитесь со счастливой судьбой, т.е. если счастье будет вам благоприятствовать4) находить, заставатьὁποίων τινῶν ἡμῶν ἔτυχον Xen. — (спросите их), что нашли они у нас, т.е. как мы обошлись с ними
5) получать, достигатьτυχεῖν τινος οἰκητοῦ Soph. — дать приют кому-л.;
θεῶν τυχεῖν Eur. — заручиться поддержкой богов;τ. τί τινος Xen. — получать что-л. у кого-л.;νόστοιο τυχεῖν παρά τινος Hom. — дождаться благодаря кому-л. возвращения;τεύξει τάχα Soph. — ты вскоре добьешься (своего);ἐπαίνου ἔκ τινος τυχεῖν Soph. — заслужить чью-л. похвалу;τραυμάτων εἰ τόσων ἐτύγχανεν Aesch. — если он получил столько ран;ἀληθείας τυχεῖν Plat. — постичь истину;τῆς τελευτῆς τυχεῖν Xen. — найти свою гибель;τ. δίκης τε καὴ τιμωρίας Plat. — подвергаться судебному преследованию и наказанию6) иметь удачу, преуспеватьοὐκ ἐτύχησεν ἑλίξας Hom. — он неудачно повернул (колесницу);
καὴ ἄγαν εἰ τύχοιμεν Thuc. — даже если нам очень повезет;ὅ μέ τυχὼν γνώμης Thuc. — тот, чье мнение отвергнуто;τῆς ἑκάστου βουλήσεως τυχεῖν Thuc. — угодить желанию каждого;τὸ τυχεῖν Pind. — удача, успех7) выпадать на долю8) случаться, приключатьсяὅς κε τύχη Hom. — как у кого выйдет (получится);
τ. καλῶς Aesch. — удачно складываться;ἄλγη ἐν Ἀτρέως δόμοις τυχόντα Aesch. — несчастья, случившиеся в доме Атрея;εἴ τι τυγχάνει τινί Eur. — если что-л. (дурное) приключится с кем-л.;πρὸς τὸ τυγχάνον и πρὸς τὰ τυγχάνοντα νῦν Eur. — при данных обстоятельствах;ὅπως (ὡς) ἔτυχε Thuc., Xen., Polyb. — как пришлось, как-нибудь;ὅταν τύχῃ Thuc., Xen. — если придется, при случае;τὰ τυχόντα Polyb., Luc. — случайные, т.е. незначительные обстоятельства;οἱ τυχόντες (ἄνθρωποι) Xen., Dem. — первые встречные, т.е. рядовые люди;ὅπου ἂν τύχῃ τῶν λεγομένων Plat. — в любом месте речи;οὐχ ὧν ἔτυχεν ἦν Dem. — (это дело) было не из обычных;τυχόν Xen. etc. — возможно, пожалуй;τυχὸν καὴ ἕτερόν τι προσαπολαύσῃς Plat. — а может быть тебе и еще кое-что попадет;τυχὸν ἴσως εἴποι τις ἄν Polyb. — кто-нибудь, пожалуй, скажет9) (в качестве вспомогательного глагола с причастием другого глагола, - причастие ὤν часто опускается, - действие второго глагола приобретает оттенок случайности, совпадения и т.п.)τὰ νοέων τυγχάνω Her. — то, что я как раз теперь думаю;
τυγχάνει καθεύδων Arph. — в данный момент он спит;τύγχανε εὖ βουλευόμενος Her. — постарайся хорошо обдумать (положение);ἔτυχον καθήμενος ἐνταῦθα Plat. — случилось (вышло) так, что я там сидел;παρὼν ἐτύγχανε Xen. — он как раз присутствовал;ἐτύγχανον λέγων Xen. — тогда (по этому поводу) я сказал10) иногда быть, пребывать, находитьсяὃν πέρι πέτρη τετύχηκε Hom. — (порт), вокруг которого протянулась скала;
ἔνδον ἁνέρ ἄρτι τυγχάνει Soph. — теперь он как раз у себя;ἀνεπαύοντο ὅπου ἐτύγχανεν ἕκαστος Xen. — они расположились на отдых вповалку ( точнее где кто находился);ἡμᾶς δὲ ποῦ χρέ τηνικαῦτα τ. ; Eur. — где же нам тем временем быть?;διασαφῆσαι τί ποτε τυγχάνει τὸ δηλούμενον ὑπὸ τοῦ λόγου Arst. — разъяснить, что же такое есть выражаемое определением -
47 γε
γε, [dialect] Dor. and [dialect] Boeot. [full] γα, enclitic Particle, giving emphasis to the word or words which it follows.I with single words, at least, at any rate, but often only to be rendered by italics in writing, or emphasis in pronunciation: τὸ γὰρ.. σιδήρου γε κράτος ἐστίν such is the power of iron, Od.9.393; εἴ που πτωχῶν γε θεοὶ.. εἰσίν if the poor have any gods to care for them, 17.475;μάλιστά γε 4.366
; ὅ γ' ἐνθάδε λεώς at any rate the people here, S.OC42, etc.: with negs., οὐ δύο γε not even two, Il.5.303, 20.286; οὔκουν φθόγγος γε not the least sound, E.IA9.2 with Pronouns: with Pron. of [ per.] 1st Pers. so closely joined, that the accent is changed, in ἔγωγε, ἔμοιγε (also ἔγωγα [dialect] Lacon., but ἐγώνγα, ἰώνγα [dialect] Boeot.): in Hom. freq. with Art. used as Pron., v. ὅ γε: with demonstr. Pronouns, κεῖνός γε, τοῦτό γε, etc.: in Com. coalescing with -ί final, ; τουτογί, ταυταγί, etc., Id.V. 781, Pax 1057, etc. (but ): after possess. Pronouns,ἐμόν γε θυμόν Il.20.425
, etc.: freq. after relat. Pronouns, ὅς γε, οἵ γε, etc.,οἵ γέ σου καθύβρισαν S.Ph. 1364
;ὅς γ' ἐξέλυσας δασμόν Id.OT35
, etc.; ὅσον γε χρῄζεις even as much as.., ib. 365;οἷόν γέ μοι φαίνεται Pl.R. 329a
: rarely with interrog. Pronouns,τίνα γε.. εἶπας
;E.
Tr. 241; ;S.
Ph. 441.3 after Conjunctions, to emphasize the modification or condition introduced by the subjoined clause, πρίν γε, before at least, sts. repeated,οὐ μὲν.. ὀΐω πρίν γ' ἀποπαύσεσθαι, πρίν γε.. αἵματος ἆσαι Ἀρῆα Il.5.288
, cf. Od.2.127; πρὶν ἄν γε or πρίν γ' ἄν, Ar.Eq. 961, Ra.78, etc.; ; ;ἐπεί γε X.An.1.3.9
;ἐπειδή γε Th.6.18
;ὅπου γε X.Cyr.2.3.11
; εἴ γε, ἐάν γε, if that is to say, if really, Th.6.18, Pl.Phdr.25<*>c; also simply to lay stress on the condition, κἄν γε μὴ λέγω and if I do not.., Ar.Ach. 317; εἴπερ γε if at any rate, Hdt.7.16.γ, 143, etc.; ὥστε γε (v.l. ὥς γε), with inf., so far at least as to.., Pl.Phdr. 230b;ὥς γ' ἐμοὶ χρῆσθαι κριτῇ E.Alc. 801
; ὥς γε or ὥσπερ γε as at least, S.Ant. 570, OT 715, etc.:—γε may follow τε, when τε is closely attached to the preceding word,ὡς οἷόν τέ γε μάλιστα X.Mem.4.5.2
, Pl.R. 412b; ; :—for its use in opposed or disjunctive clauses, v. infr. 11.3.4 after other Particles, καὶ μὴν.. γε, οὐ μὴν.. γε, with words intervening, X.Mem.1.4.12, E.Alc. 518, etc.; after ἄν in apodosi, when preceded by οὐ or καί, Id.Ph. 1215, Or. 784; ἄταρ.. γε but yet, Ar.Ach. 448; καίτοι γε, v. καί τοι; ἀλλά γε (without intervening words) is f.l. in Pl.Hp.Ma. 287b (leg. ἀλλ' ἄγε), R. 331b ( ἀλλά γε ἕν codd.,ἀλλὰ ἕν γε Stob.
); ἀλλά γε δή dub. in Id.Phdr.262a; later, Plu.2.394c, Ael.NA10.49 codd.: but,5 when preceding other Particles, γε commonly refers to the preceding word, while the Particle retains its own force: but sts. modifies the sense of the following Particle, γε μήν nevertheless,πάντως γε μήν Ar.Eq. 232
, cf. E.El. 754, X., etc.; [dialect] Ep. and [dialect] Ion.γε μέν Il.2.703
, Od.4.195, Hdt.7.152; , S.Tr. 484; , X.An.2.3.9, etc.: γε δή freq. strengthens an assertion, A.Pr.42, Th.2.62, etc.;οἰόμεθά γε δή Pl.Euthd. 275a
(cf. also 11.1); γέ τοι, implying that the assertion is the least that one can say, Ar.V. 934, Pl. 424, 1041, etc.; ; , Pl.Phdr. 264b;γέ τοί που Id.Lg. 888e
; , etc.; γέ που at all events, any how, Ar. Ach. 896, Pl.R. 607d, 478a, etc.; for γε οὖν, v. γοῦν.II exercising an influence over the whole clause:1 epexegetic, namely, that is, Διός γε διδόντος that is if God grant it, Od.1.390; κλῦθι, Ποσείδαον.., εἰ ἐτεόν γε σός εἰμι if indeed I am really thine, 9.529: hence to limit, strengthen or amplify a general assertion, ἀνὴρ.. ὅστις πινυτός γε any man— at least any wise man, 1.229; freq. preceded by καί, usu. with words intervening, ἦ μὴν κελεύσω κἀπιθωΰξω γε πρός ay and besi <*>es that.., A.Pr.73; παρῆσάν τινες καὶ πολλοί γε some, ay and a great many, Pl.Phd. 58d;καὶ γελοίως γε Id.R. 531a
; freq. with the last term in an enumeration,ταύτῃ ἄρα.. πρακτέον καὶ γυμναστέον καὶ ἐδεστέον γε καὶ ποτέον Id.Cri. 47b
;ὄψεις τε καὶ ἀκοαὶ καὶ.. καὶ ἡδοναί γε δή Id.Tht. 156b
; repeated, ; rarely without intervening words,καί γε ὁ θάνατος διὰ τὴν μοίρην ἔλαχεν Hp.Septim.9
, cf. Lys.11.7 codd.;καί γε.. ἐκχεῶ Act.Ap.2.18
: hence,2 in dialogue, in answers where something is added to the statement of the previous speaker, as ἔπεμψέ τίς σοι.. κρέα; Answ. καλῶς γε ποιῶν yes and quite right too, Ar.Ach. 1049; κενὸν τόδ' ἄγγος, ἢ στέγει τι; Answ. σά γ' ἔνδυτα .. yes indeed, your clothes, E. Ion 1412; οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα δηχθείη πόσις. Answ. σὺ δ' ἂν γένοιο γ' ἀθλιωτάτη γυνή yes truly, and you.., Id.Med. 817, cf. S.OT 680, etc.; πάνυ γε yes certainly, Pl.Euthphr.8e, etc.; οὕτω γέ πως yes somehowso, Id.Tht. 165c; sts. preceded by καί, καὶ οὐδέν γ' ἄτοπον yes and no wonder, ib. 142b, cf. d, 147e; sts. ironically,εὖ γε κηδεύεις πόλιν E.IT 1212
.3 to heighten a contrast or opposition,a after conditional clauses, εἰ μὲν δὴ σύ γ'.., τῷ κε Ποσειδάων γε .. if you do so, then at all events Poseidon will.., Il.15.49 sq.; ἐπεὶ πρὸς τοῦτο σιωπᾶν ἥδιόν σοι.. τόδε γε εἰπέ at any rate tell me this, X.Cyr. 5.5.20;εἰ μὴ τὸ ὅλον, μέρος γ' ἐπιβάλλει D.18.272
:—sts. in the protasis, εἰ γὰρ μὴ ἑκόντες γε.. ἀλλ' ἀέκοντας .. Hdt.4.120.b in disjunctive sentences to emphasize an alternative, ἤτοι κεῖνόν γε.. δεῖ ἀπόλλυσθαι ἢ σέ .. Id.1.11; ;πατὴρ δ' ἐμός.. ζώει ὅ γ' ἢ τέθνηκε Od.2.131
, cf. Il.10.504: also in the second clause,εἰπέ μοι, ἠὲ ἑκὼν ὑποδάμνασαι ἤ σέ γε λαοὶ ἐχθαίρουσι Od.3.214
, cf. Hdt.7.10.θ, S.OT 1098 sq.4 in exclamations, etc., ὥς γε μή ποτ' ὤφελον λαβεῖν dub. in E.IA70, cf. S.OC 977, Ph. 1003, Ar.Ach.93, 836, etc.; in oaths, οὔτοι μὰ τὴν Δήμητρά γ' v.l. in Ar.Eq. 698;μὰ τὸν Ποσειδῶ γ' οὐδέποτ' Id.Ec. 748
;καὶ ναὶ μὰ Δία γε X.Ap.20
;καὶ νὴ Δία γε Ar.Eq. 1350
, D.Chr.17.4, Luc. Merc.Cond.28, Lib.Or.11.59, etc.: with words intervening, καὶ νὴ Δί', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἕτεροί γε .. D.13.16;νὴ Δία, ὦ Ἀθηναῖοι, ὥρα γε ὑμῖν X.HG7.1.37
; merely in strong assertions, τίς ἂν φιλέοντι μάχοιτο; ἄφρων δὴ κεῖνός γέ .. Od.8.209, etc.5 implying concession, εἶμί γε well then I will go (in apodosi), E.HF 861;δρᾶ γ' εἴ τι δράσεις Id.IA 817
, cf. Andr. 239.III γε freq. repeated in protasis and apodosis, as πρίν γε.., πρίν γε, v. supr.1.3;εἰ μή γε.. τινὶ μείζονι, τῇ γε παρούσῃ ἀτιμίᾳ Lys.31.29
; even in the same clause, , cf. Hdt.1.187, E.Ph. 554, Pl.R. 335b, Grg. 502a.IV POSITION: γε normally follows the word which it limits; but is freq. placed immediately after the Article, asὅ γε πόλεμος Th.1.66
, etc.; or the Prep.,κατά γε τὸν σὸν λόγον X.Cyr.3.1.15
;ἔν γε ταῖς Θήβαις S.OT 1380
; orδέ, νῦν δέ γε Pl.Tht. 144e
; τὸ δέ γε ib. 164b;δοῖμεν δέ γέ που ἄν Id.R. 607d
, cf. Phd. 94a, etc.; freq. in retorts, ἁμές ποκ' ἦμες ἄλκιμοι νεανίαι. Answ.ἁμὲς δέ γ' εἰμές Carm.Pop.18
; οὐκ οἶδ' ὅτι λέγεις. Answ.ἡ γραῦς δέ γε οἶδ', ὡς ἐγῷμαι Men.Epit. 577
, cf. A.Th. 1031, etc. -
48 ὑπέρ
ὑπέρ, ep. auch ὑπείρ, wenn die letzte Sylbe vor einem Vocal lang sein soll, bei Hom. nur in der einen Vrbdg ὑπεὶρ ἁλός; – über.
I. als Adv. hat es sich in wenigen Stellen erhalten, die einfacher als tmesis behandelt werden können, oder wo sich, wie Soph. Ant. 514 πορϑῶν γε τήνδε γῆν· ὁ δ' ἀντιστὰς ὑπέρ, der Casus, hier γῆς, leicht aus dem Zusammenhang ergänzen läßt; mit Zahlbestimmungen, wie ὑπὲρ ἑξακιςχίλιοι, Dem. 59, 89, wird es besser in ein Wort geschrieben.
II. Präposition. A. c. gen., über; zunächst – 1) örtlich; – a) darüber hin, bei Verbis der Bewegung, ἕλκεν ὑπὲρ ἄντυγος, Il. 16, 406; ἐγχείη δ' ὑπὲρ νώτου ἐνὶ γαίῃ ἔστη ἱεμένη, 20, 279, d. i. über den Rücken hinfliegend, vgl. 21, 69; κῦμα νηὸς ὑπὲρ τοίχων καταβήσεται, 15, 382, vgl. 24, 320 Ol. 17, 675; τρὶς μὲν ὑπὲρ τάφρου μεγάλ' ἴαχε, er schrie über den Graben, Il. 18, 228; ὑπὲρ τειχέων ὁ λεύκασπις ὄρνυται λαός, Aesch. Spt. 88, über die Mauern her; ὑπὲρ ϑαλάσσης καὶ χϑονὸς ποτώμενοι, darüber hinfliegend, Ag. 562; Διρκαίων ὑπὲρ ῥεέϑρων μολοῦσα, Soph. Ant. 105; Ai. 688; πηδῶντος Ἕκτορος τάφρου ὕπερ, 1258; ὑπὲρ τῶν πρόσϑεν ἀκοντίζειν, über die Vordern hinwegschießen, Xen. Cyr. 6, 3, 24. – b) drüben, jenseits, τηλοῦ ὑπὲρ πόντου, Od. 13, 275, wie Pind. P. 9, 52; ὑπὲρ ἁλὸς οἰκέων, N. 7, 65; ἡ δ' ἔϑεεν μέσσον ὑπὲρ Κρήτης, Od. 14, 300; u. so bei geographischen Bestimmungen, wo auch wir über brauchen, οἱ ὑπὲρ Χεῤῥονήσου Θρᾷκες, Xen. An. 2, 6, 3, u. sonst. Aehnlich ist auch χιτωνίσκους ἐνεδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων, über die Kniee, die bis über die Kniee reichten, Xen. An. 5, 4, 13. – c) bei Verbis der Ruhe, darüber, über, oben darauf, ἕστηκε ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπὲρ αἴης, Il. 23, 327; στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς, Od. 6, 21, über den Kopf, zu Häupten, wie Od. 4, 803 u. öfter. In einzelnen Vrbdgn ist an die vorangegangene Bewegung zu denken, wie νεφέλην ἔστησε Κρονίων νηὸς ὕπερ, 12, 406, er führte sie herauf über das Schiff und ließ sie dort stehen; auch ἔβαλε κεφαλὴν ὑπὲρ οὔατος, Il. 15, 433, vgl. 13, 616; βάλε δουρὶ στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, 4, 528, vgl. 11, 108, u. sonst; ὑπὲρ κεφαλῆς ἡμῶν, Plat. Phaedr. 258 e; στὰς δ' ὑπὲρ μελάϑρων, Soph. Ant. 117; τὸ οὖρος τὸ ὑπὲρ Τεγέης, das Gebirge, das sich über Tegea erhebt, Her. 2, 105; οἱ ὑπὲρ ϑαλάσσης, 7, 115; λιμὴν καὶ πόλις ὑπὲρ αὐτοῦ, Thuc. 1, 46; ὁ ὑπὲρ τῆς κώμης γήλοφος, Xen. An. 1, 10, 12 u. sonst. – Daran reiht sich 2) die Bdtg zum Schutz, für, wie τεῖχος ἐτειχίσσαντο νεῶν ὕπερ, Il. 7, 449, eigtl. eine Mauer, die über die Schiffe hinreicht und sie schützt; vgl. 12, 5; Φοίβῳ ἑκατόμβην ῥέξαι ὑπὲρ Δαναῶν, ὄφρ' ἱλασόμεσϑα ἄνακτα, 1, 444, zum Besten der Danaer; νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών, Aesch. Pers. 397; Soph. Phil. 1278; ἐπισκήπτω τελεῖν ὑπέρ τ' ἐμαυτοῦ τοῦ ϑεοῦ τε τῆςδέ τε γῆς, O. R. 253; ὁ γοῠν λόγος σοι πᾶς ὑπὲρ κείνης ὅδε, Ant. 744; u. so bes. für Jem. sprechen, kämpfen, sterben, δεσποτῶν ϑνήσκειν ὕπερ, Eur. I. A. 312; häufig bei Her. u. in attischer Prosa, λέγειν, ἀπολογεῖσϑαι ὑπέρ τινος, Xen. Cyr. 5, 5, 11 An. 6, 4, 18 u. öfter; πολλὰ εἶπεν ὑπὲρ ἐμοῦ βοηϑῶν ἐμοί, Plat. Prot. 309 b; διαμάχεσϑαι, Conv. 207 b; dah. ὁ ὑπὲρ τῆς δικαιοσύνης λόγος, Rep. II, 359 c; auch ἡ ὑπὲρ τῆς χώρας φυλακή, die zum Besten des Landes bestellte Wache, Menex. 238 b; ὑπὲρ τῶν -πολλῶν ἐστι, zum Besten, Dem. 24, 193; Folgde. – 3) bei den Verbis des Sprechens schwächt sich diese Bdtg ab zu einem einsachen über, von, betreffend, de, ὑπὲρ σέϑεν αἴσχε' ἀκούω, ich höre Schimpfliches über dich, von dir, Il. 6, 524; τὰ λεγόμενα ὑπέρ τινος, Her. 2, 120; u. einzeln bei den Att., διαλέγεσϑαι ὑπέρ τινος, Plat. Apol. 39 e; ϑαῤῥεῖν, Xen. Cyr. 7, 1, 17; ἡ εἰςαγγελία ἐδόϑη εἰς τὴν βουλὴν ὑπὲρ Ἀριστάρχου, Dem. 21, 121, in Betreff des Aristarch; sehr geläufig bei Pol., ἱστορεῖν, διελϑεῖν, γράφειν ὑπέρ τινος, 1, 13, 7. 10. 1, 14, 1 u. sonst; ὑπὲρ τῆς φιλίας ἔϑετο πρὸς αὐτοὺς πίστεις, Pol. 3, 67, 7; ὑπὲρ Κρήτης ὁμολογεῖται, Strab. 10, 4, 9. – Auch Soph. O. R. 1444 οὕτως ἄρ' ἀνδρὸς ἀϑλίου πεύσεσϑ' ὕπερ ist ein ähnlicher Gebrauch. – 4) wegen, um Jemandes willen, bei Hom. nur mit λίσσομαι vrbdn, ὑπὲρ τοκέων, ὑπὲρ πατρὸς καὶ μητρός, ὑπὲρ ψυχῆς, ὑπὲρ ϑυέων καὶ δαίμονος σῆς τ' αὐτοῦ κεφαλῆς, ich flehe um deiner Eltern willen, bei deinen Eltern, Il. 15, 660. 665. 22, 338. 24, 466 Od. 15, 261; so γουνάζομαι Ap. Rh. 3, 701, und einzeln bei a. sp. D. – Aehnlich σῶν ὑπὲρ στένω πόνων, Aesch. Prom. 66; ὑπὲρ σοῦ τοιάδ' ἔστ' ὀδύρματα, Ch. 501; τοῖσιν ἄγουσιν κλαύμαϑ' ὑπάρξει βραδυτῆτος ὕπερ, Soph. Ant. 923, um ihrer Saumseligkeit willen; vgl. Markl. Eur. Suppl. 1125; so ἀγανακτεῖν ὑπέρ τινος, Plat. Phaed. 115 e; φοβεῖσϑαι, Rep. III, 387 c. – Dah. ὑπέρ c. inf., umzu, damit, ὑπὲρ τοῦ μὴ πράττειν τὸ προςταττόμενον, um das Befohlene nicht zu thun, Xen. u. A.; ὑπὲρ τοῦ μὴ παϑεῖν κακῶς ὑπὸ Φιλίππου, Dem. 4, 43; ὑπὲρ τοῦ μὴ ἀποϑανεῖν, um nicht zu sterben. – 5) für, anstatt, in Jemandes Namen, ὑπὲρ ἑαυτοῦ, an seiner Statt, Thuc. 1, 141; ἀποϑανεῖν ὑπὲρ τοῠ αὑτῆς ἀνδρός, Plat. Conv. 179 b; ἵνα ὑπὲρ ἐμοῦ διαλεχϑῇς αὐτῷ, Prot. 310 e; ἐγω ὑπὲρ σοῦ ἀποκρινοῦμαι, Gorg. 515 c; ἐγὼ ὑπὲρ Σεύϑου λέγω, ich spreche in Seuthes Namen, Xen. An. 7, 7, 3; αἰσχύνη ὑπέρ τινος, in Jemandes Seele, Luc. Prom. 7, wie Aesch. 1, 26; dah. auch στρατηγῶν ὑπὲρ ὑμῶν, eigtl., als er in eurem Namen, in eurem Auftrage Feldherr war, d. i. als er euer Feldherr war, Dem. 20, 83; vgl. ὑπὲρ τῆς Ἀσίας στρατηγήσας, Isocr. 4, 154, im Namen des Perserkönigs.
B. c. accusat., – 1) örtlich darüber hin, darüber hinaus, darüber hinweg, so daß das Ziel jenseits zu denken ist; ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυϑ' ἀκωκὴ ἔγχεος, οὐδ' ἔβαλ' αὐτόν, Il. 5, 16. 10, 373; ὑπὲρ οὐδὸν ἐβήσετο δώματος εἴσω, Od. 7, 135; ὑπὲρ μέγα λαῖτμα ϑαλάσσης, 9, 260; τεῖχος ὑπὲρ πᾶν δοῠπος ὀρώρει, Il. 12, 289; ὑπὲρ πόντον ἦλϑον, Aesch. Eum. 241; μολεῖν Παρνησίαν ὑπὲρ κλιτύν, Soph. Ant. 1129; selten in Prosa, dah. Thom. Mag. die Vrbdg des ὑπὲρ τὴν ἐπάνω σχέσιν δηλοῠν mit dem accus. für hellenistisch erklärt; ῥιπτέουσι ὑπὲρ τὸν δόμον, Her. 4, 188; ὑπερίσχειν τὰς κεφαλὰς ὑπὲρ τὸ ὑγρόν, Pol. 3, 84, 9; Sp.; darüber hinaus, jenseits, οἱ ὑπὲρ Ἡρακλείας στήλας ἔξω οἰκοῠντες, Plat. Crat. 108 e. – 2) über das Maaß hinaus, ὑπὲρ αἶσαν, im Ggstz von κατὰ αἶσαν, Il. 6, 333. 487. 16, 780 u. sonst; ὑπὲρ μοῖραν, 20, 336, über das Geschick hinaus, also nicht in demselben einbegriffen, dah. auch wider das Geschick, vgl. ὑπέρμορον. So ὑπὲρ ϑεόν, Il. 17, 327; ὑπὲρ ὅρκια, 3, 299. 4, 67. 236. 271; σοφόν τι τὸ μηχανόεν τέχνας ὑπὲρ ἐλπίδ' ἔχων, Soph. Ant. 363; φλεόντων δωμάτων ὑπέρφευ ὑπὲρ τὸ βέλτιστον, Aesch. Ag. 368; ὑπὲρ τὴν ἀξίαν, Eur. Herc. fur. 146; ὑπὲρ ἀμπλακίαν, Pind. I. 5, 29; so bes. ὡς οὐκ ἔστιν ὑπὲρ ἄνϑρωπον, über den Menschen, über das Wesen u. die Kraft desselben hinausgehend, Plat. Legg. VIII, 839 d; ὑπὲρ ἡμᾶς φαίνεται τὰ εἰρημένα εἰρῆσϑαι, über unsere Fassungskraft, Parmend. 128 b; οἱ ὑπὲρ τὴν οὐσίαν ποιούμενοι τοὺς παῖδας, Rep. II, 372 b, über das Vermögen hinaus, mehr als das Vermögen erlaubt; λόγοι ὑπὲρ τοὺς ἰδιώτας ἔχοντες, Isocr. 4, 11, wie ὑπερέχοντες; ὁ εὐδαίμων ὑπὲρ τὴν πόλιν, Dem. 13, 20; Sp., ὑπὲρ τὸν Πρωτέα μηχανᾷ τὴν ἐμὴν ἀκρόασιν ἀποδιδράσκειν, Luc. enc. Dem. 25, d. i. geschickter als Proteus; u. so ὑπὲρ δύναμιν, über Vermögen; ὑπὲρ λόγον, über alle Worte; οὐκ ἔστι μαϑητὴς ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον, Matth. 10, 24; ὁ φιλῶν πατέρα ὑπὲρ ἐμέ, 10, 37. – Bes. so von Zahlen u. Zeitbestimmungen, ὑπὲρ τὰ τεσσερήκοντα ἔτη, Her. 5, 64; τοὺς ὑπὲρ τριάκοντα ἔτη γεγονότας, Plat. Legg. II, 664 d; Xen. u. Folgde; ὑπὲρ τὸ ἥμισυ, über die Hälfte, Xen. Cyr. 3, 3, 47 An. 5, 10, 11. – Weiter geführt ist diese Bdtg noch von Pol., der 3, 79, 8 sagt κατεφϑείροντο ὑπὲρ τοὺς ἄλλους οἱ Κελτοί, sie kamen vor allen Andern, vorzugsweise um.
Seinem Casus kann ὑπέρ in allen Vrbdgn nachstehen u. erleidet dann die Anastrophe des Tones, ὕπερ, s. z. B. Il. 5, 339. 7, 449. 12, 5. 15, 665 Od. 19, 450; Tragg.
In der Zusammensetzung drückt ὑπέρ das Darübersein aus, sowohl a) örtlich, darüber, jenseits, – als b) darüber stehen zum Schutz, Bedecken, gew. c. gen. – c) das Darüberhinausgehen, sowohl übertreffen, als eine Steigerung des Begriffs enthaltend, u. das Uebermäßige, Außerordentliche ausdrückend, gew. mit tadelndem Nebenbegriff der Uebertreibung.
-
49 κατατεινω
1) натягивать(ἡνία ὀπίσσω Hom.; τὰ ὅπλα, χαλινούς Her.; τὰ νεῦρα Plat.)
2) растягивать на дыбе, пытать3) протягивать, простирать4) вытягивать в длину, выпрямлять(τέν κέρκον Arst.)
5) растягивать, делать длиннымδολιχὸν κ. τοῦ λόγου Plat. — произносить длинную речь;pass. — распространяться, разливаться, растекаться (ἐπὴ γῆν Plat.)6) повергать, валить(τοὺς φοίνικας ἐπὴ τῆς γῆς Arst.; τινὰ ἐπὴ τοὔδαφος Plut.)
7) стягивать, связывать(δεσμῷ Plut.)
8) протягивать, проводить по прямой линии(διώρυχας Her.)
9) протягиваться, простираться, тянуться(ἐκ τῶν Ταυρικῶν οὐρέων εἰς τέν Μαιῆτιν λίμνην Her.; διὰ τοῦ μεσεντερίου παράπαν Arst.)
10) вытягиваться(ὅ λέων τρέχει κατατείνας Arst.)
11) напрягать(τέν ῥώμην ὅλην εἴς τι Polyb.)
λόγοι κατατεινόμενοι Eur. — речи спорящих, т.е. противоположные мнения;δρόμημα κατατεταμένον Arst. — бег во всю прыть;κατατείνεσθαι ταῖς βελτίοσι (sc. κινήσεσιν) Plut. — устремиться к лучшему12) напрягать все силыὁ Κλέαρχος ἰσχυρῶς κατέτεινεν Xen. — Клеарх решительно настаивал;
λέγω κατατείνας Plat. — я решительно утверждаю -
50 χαίρω
A : [tense] impf., [dialect] Ep.χαῖρον Il.14.156
, [dialect] Ion.χαίρεσκον 18.259
: [tense] fut.χαιρήσω 20.363
, Hdt. 1.128, Ar.Pl.64, And.1.101, Arr.An.5.20.6; [dialect] Ep. redupl. inf.κεχᾰρησέμεν Il.15.98
; later χᾰρῶ v.l. in Apoc. 11.10: [tense] aor.ἐχαίρησα Plu. Luc.25
: [tense] pf. , part.- ηκώς Hdt.3.42
, etc., [dialect] Ep. acc. κεχᾰρηότα, pl. -ότας, Il.7.312, Hes.Fr.77:—[voice] Med. (in same sense), χαίρομαι, noted as a barbarism in Ar. Pax 291 (v. Sch.), but found in BCH36.622 (Perinthus, written χέρ-), Alex.Aphr.Pr.1.20, al.: [tense] fut. χᾰρήσομαι Ps.-Luc.Philopatr.24, ([etym.] συγ-) Plb.30.18.1, D.S. 31.15; [dialect] Dor.χαρησοῦμαι Pythag.Ep.3.7
; χᾰροῦμαι LXXZa.4.10, ([etym.] κατα-) ib.Pr.1.26; [dialect] Ep.κεχᾰρήσομαι Od.23.266
: [tense] aor. 1 part. (ii A. D.): [dialect] Ep. [tense] aor.1χήρατο Il.14.270
;ἐχ- Opp.C.1.509
, etc.; part.χηράμενος AP7.198
(Leon.): [dialect] Ep. redupl. [tense] aor. 2, [ per.] 3pl.κεχάροντο Il.16.600
(χάροντο Q.S.6.315
); opt. [ per.] 3sg. and pl. κεχάροιτο, -οίατο, Od.2.249, Il.1.256:—[voice] Pass. (in same sense), [tense] aor. 2 ἐχάρην [pron. full] [ᾰ] 7.54, etc., [dialect] Ep. [ per.] 3sg.χάρη 5.682
, 13.609; subj. ; opt.χᾰρείη Il.6.481
; inf.χᾰρῆναι Simon.164
; part.χᾰρείς Il.10.541
, Sapph.118, Pi.I.6(5).10, Ar.Th. 981 (lyr.), etc.; [tense] pf.κεχάρημαι h.Bacch.7.10
, E.IA 200 (lyr.), Ar.V. 389 (anap.); part.κεχαρμένος E.Or. 1122
, Tr. 529 (lyr.), Cyc. 367 (lyr.): [tense] plpf. [ per.] 3sg. and pl. κεχάρητο, -ηντο, Hes.Sc.65, h.Cer. 458:—rejoice, be glad, Il.3.111, 21.347, etc.;γραῦς ἥδε οἰνοφόρος κεχαρημένη ὧδε κάθηται IG12(8).679
(Scyros, ii B. C.):χ. θυμῷ Il.7.191
, al.;ἐν θυμῷ 24.491
, Od.22.411;φρεσὶν ᾗσι Il.13.609
;φρένα 6.481
; χ. νόῳ to rejoice in wardly, Od. 8.78;χαίρει δέ μοι ἦτορ Il.23.647
;αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ χ. Od.4.260
;χ. καὶ γελᾶν S.El. 1300
; ; opp. λυπεῖσθαι, A.Fr.266.3, S.Aj. 555, etc.; opp. ἀλγεῖν, Id.Tr. 1119. —Constr.,1 c. dat. rei, rejoice at, take pleasure in a thing,νίκῃ Il.7.312
;φήμῃ Od.2.35
; ;μόλπᾳ Sapph.Supp. 25.5
, cf. S.OT 1070, Pl.Mx. 238d, etc.: c. dat. pers.,χαῖρε.. ἀνδρὶ δικαίῳ Od.3.52
; with a part. added,χάρη δ' ἄρα οἱ προσιόντι Il.5.682
, cf. 24.706, Od.19.463: with Preps.,χαίρειν ἐπί τινι S.Fr. 926
, X. Mem.2.6.35, Cyr.8.4.12, Isoc.2.30, Pl.Lg. 739d, etc.;πρὸς τοῖς παιδικοῖς Eup.327
; with a part. added,ἐπ' ἐξεργασμένοις κακοῖσι χ. E.Ba. 1040
, cf. 1033: rarely (lyr.), S.Tr. 1119: also c. dat. modi, χ. γέλωτι express one's joy by laughter, X.Cyr.8.1.33.b of a plant,χαίρει ὑφάμμοις χωρίοις Thphr.HP6.5.2
; alsoἡ κύστις χ. τῇ χολῇ Gal.19.646
.2 rarely c. acc., with a part. added,χαίρω δέ σ' εὐτυχοῦντα E.Rh. 390
;τοὺς γὰρ εὐσεβεῖς θεοὶ θνῄσκοντας οὐ χ. Id.Hipp. 1340
; χαίρω σ' <ἐλθόντα> Id.Fr. 673 (this usage is said to be Oropian, EM808.4).b with a neut. Adj., : c. acc. cogn.,ἁπλῆν χαίρειν ἡδονήν Arist.EN 1154b26
;χ. ἀνδραπόδων τινὰ χαράν Plu.2.1091e
.3 c. part., χαίρω.. τὸν μῦθον ἀκούσας I rejoice at having heard, am glad to hear, Il.19.185, cf. 7.54, 11.73;χαίρουσιν βίοτον νήποινον ἔδοντες Od.14.377
, cf. 12.380, Hes.Op.55;χαίρω.. κόμπον ἱείς Pi.N.8.49
;χαίρεις ὁρῶν φῶς, πατέρα δ' οὐ χαίρειν δοκεῖς; E.Alc. 691
;χαίρω φειδόμενος Ar.Pl. 247
;θωπευόμενος χαίρεις Id.Eq. 1116
(lyr.), cf. Pl.Smp. 191e, etc.b c. part. [tense] pres., delight in doing, to be wont to do,χρεώμενοι χαίρουσι Hdt.7.236
, cf. S.Ph. 449, Ar.V. 764, Pl.Prt. 318d, 346c, 358a.4 χαίρειν ὅττι or ὅτι .., Od.14.51, 526, Pi.N.5.46; ἐχάρην καὶ ἐθρασυνάμην ὅτι ἔμαθον .. Metrod.Fr.42; χ. οὕνεκα .. Od.8.200.II with negat., esp. with [tense] fut., οὐ χαιρήσεις thou wilt or shalt not rejoice, i.e. thou shalt not go unpunished, shalt repent it, Ar.Pl.64;οὐ χαιρήσετον Id.Eq. 235
; soοὐδέ τιν' οἴω Τρώων χαιρήσειν Il.20.363
, cf.15.98, Od.2.249, Ar.V. 186; ἀλλ' οὐδ' ὣς Κῦρόςγε χαιρήσει Hdt.1.128
; with an interrog.,σὺ.. χαιρήσειν νομίζεις; Plu.Alex.51
: rarely with other tenses,ὅπως ἂν μὴ χαίρωσιν. D.19.299
;οὐκ ἐχαίρησεν Plu.Luc.25
: for a similar use of the part., v. infr. IV. 2.1 at meeting, hail, welcome (esp. in the morning, acc. to D.C.69.18, cf. Luc.Laps.), Il.9.197, Od.13.229, etc.;χαῖρε, ξεῖνε, παρ' ἄμμι φιλήσεαι 1.123
; strengthd.,οὖλέ τε, καὶ μάλα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν 24.402
;χαῖρέ μοι Il.23.19
, cf. S.OC 1137; repeated, A.Eu. 996, 1014 (both lyr.), S.Aj.91, etc.;χαῖρ' ὡς μέγιστα, χαῖρε Id.Ph. 462
; in greeting one's native land, the sun, etc., A.Ag. 508,22, S.Ph. 1453 (anap.).b sts. implied in the use of χαίρω, κῆρυξ Ἀχαιῶν, χαῖρε .. Answ. χαίρω I accept the greeting, A.Ag. 538; νῦν πᾶσι χαίρω, νῦν με πᾶς ἀσπάζεται I hear the word χαῖρε from all, S.OT 596: so in inf., τὸ χαίρειν dub. l. in Pl.Chrm. 164e; χαίρειν δὲ τὸν κήρυκα προὐννέπω I bid him welcome, S.Tr. 227;προσειπών τινα χ. οὐκ ἀντιπροσερρήθη X.Mem.3.13.1
; but χαίρειν τἄλλ' ἐγώ σ' ἐφίεμαι I bid thee have thy pleasure, S.Aj. 112.c inf. alone at the beginning of letters, Κῦρος Κυαζάρῃ χαίρειν (sc. λέγει) X.Cyr.4.5.27, cf. Theoc.14.1; used by Alexander the Great to Phocion as a mark of respect, Duris 51J.2 at leavetaking, fare-thee-well, Od.5.205, 13.59, 15.151;χαῖρε πόλλ' ὦδελφέ Ar.Ra. 164
; pl.,χαίρετε πολλάκι Theoc.1.144
; freq. put into the mouth of the dying, S.Aj. 863, Tr. 921, Pl.Phd. 116d, etc.: hence in sepulchral inscriptions, IG7.203, etc.b hence, imper. χαιρέτω, χαιρόντων, have done with.., away with..,εἴτ' ἐγένετο ἄνθρωπος εἴτ' ἐστὶ δαίμων, χαιρέτω Hdt.4.96
;χαιρέτω βουλεύματα τὰ πρόσθεν E. Med. 1044
,χαιρόντων πόνοι Id.HF 575
; cf. Pl.Smp. 199a, Lg. 636d, 886d.c ἐᾶν χαίρειν τινά or τι dismiss from one's mind, put away, renounce, Hdt.6.23, 9.41, Ar.Pl. 1187, Pl.Phd. 63e, Prt. 348a, X.An.7.3.23, etc.;συχνὰ χ. ἐᾶν τινα Pl.Phlb. 59b
;ἐλευθερίαν μακρὰ χ. ἐᾶν Luc.Apol.3
;μακρὰ χ. εἰποῦσα Ael.VH12.1
; ;τὴν Κύπριν πόλλ' ἐγὼ χαίρειν λέγω E.Hipp. 113
, cf. 1059, Pl.Tht. 188a;χ. κελεύων πολλὰ τοὺς Ἀχαρνέας Ar.Ach. 200
;εἰπεῖν χαίρειν τινά Ath.Mitt.56.131
(Milet., Hellenistic), cf. Luc.Dem.Enc.50;χαίρειν προσαγορεύειν Ar.Pl. 322
(metaph. in Pl.Lg. 771a);χαίρειν προσειπεῖν Eup.308
: less freq. c. dat. pers. (never with ἐᾶν χ.), πολλὰ χαίρειν ξυμφοραῖς καταξιῶ A.Ag. 572
(nisi leg. ξυμφοράς); φράσαι.. χαίρειν Ἀθηναίοισι Ar.Nu. 609
(troch.);πολλὰ εἰπόντα χ. τῷ ἀληθεῖ Pl.Phdr. 272e
, cf. Phd. 64c, R. 406d, X.HG4.1.31 (codd., fort. ἀλλήλους), Jul.ad Them.255a.3 on other occasions, as in comforting, be of good cheer, Od.8.408; at meals, 4.60, 18.122; χαῖρε, γύναι, φιλότητι good luck be on our union, 11.248;εὐχωλῇς χαίρετε 13.358
:χαῖρε ἀοιδῇ h.Hom.9.7
.IV part. glad, joyful,Il.
1.446, etc.; ;χαίροντι φέρειν.. χαίρων 17.83
; λυπούμενοι καὶ χαίροντες in sorrow and in joy, Arist.Rh. 1356a16: also [tense] pf. part.κεχαρηκώς Hdt.3.27
,42, etc.2 joined with another Verb, safe and sound, with impunity, χαίροντα ἀπαλλάσσειν ib.69, cf. 9.106, D.24.153; more freq. with a neg., οὐ χαίρων to one's cost,οὐ χαίροντες γέλωτα ἐμὲ θήσεσθε Hdt.3.29
;οὔ τι χαίρων.. ἐρεῖς S. OT 363
, cf. Ant. 759, Ph. 1299, E.Med. 398, Ar.Ach. 563, Pl.Grg. 510d;οὐ γὰπ.. χαίρων τις.. τοὐμὸν ἀλγυνεῖ κέαρ Eup.90
;οὔτε χαίροντες ἂν ἀπαλλάζαιτε X.An.5.6.32
; alsoοὔτι χαιρήσων γε σύ Ar.V. 186
; cf. supr. 11.3 in the same sense as imper. (supr. 111), σὺ δέ μοι χαίρων ἀφίκοιο fare-thee-well, and may'st thou arrive, Od.15.128, cf. Theoc.2.163; χαίροισ' ἔρχεο go thy way rejoicing, Sapph.Supp.23.7; ἀλλ' ἑρπέτω χαίρουσα let her go with a benison, S.Tr. 819; χαίρων ἴθι fare-thee-well, E.Alc. 813, Ph. 921;χαίρουσα.. στεῖχε Id.Hipp. 1440
.4τὸ χαῖρον τῆς ψυχῆς Plu.2.136c
, 1089e. -
51 ὁ
ὁ, ἡ, τό, der, die, das; (1) als reines Demonstrativum; (a) substantivisch gebraucht; ὁ γὰρ ἦλϑε, denn der war gekommen; unserem 'er, sie, es' entsprechend; τοῦ εἵνεκα, ἵνα , ὅτι , deswegen, damit , weil ; sogar τοῦ αἵματος ἐμπίνει, für τούτου, dessen Blut; τό μοι ἔννεπε, τί σοι χρεὼν ὑπουργεῖν, das sage mir; τῆς γὰρ πέφυκα μητρός, von der bin ich geboren, die ist meine Mutter; bes. ὁ μὲν ὁ δέ, οἱ μὲν οἱ δέ, einen Gegensatz und gewöhnlich eine Einteilung ausdrückend (der zwar der aber), der eine der andere, dieser jener; auch, bes. τὸ μὲν τὸ δέ, durch teils teils zu übersetzen; auch τὰ μὲν τὰ δέ, wie τὸ μὲν τὸ δέ, in Beziehung auf ein Adjectivum oder Verbum, teils teils. Aber auch ohne ein vorangegangenes ὁ μέν steht oft ὁ δέ allein, der aber, um das Subject des Folgenden im Gegensatz hervorzuheben. Auch = auf diese Weise; τῇπερ τελευτήσεσϑαι ἔμελλεν, so sollte es vollendet werden. Wiederholt τῇ μὲν τῇ δέ, bes. vom Orte: hier dort, bald hier bald dort; auch = teils teils. Τοῦ, deswegen. Mit Präpositionen von der Zeit, ἐκ τοῦ, seitdem, πρὸ τοῦ, vor dem, ἐν τῷ, unterdessen. Auch auf die erste Person bezieht sich, ὅ σφιν ἀμύνω ἦμαρ ἀναγκαῖον, der hier, der ich; (b) adjectivisch; παῖδα δ' ἐμοὶ λῦσαί τε φίλην τά τ' ἄποινα δέχεσϑαι, das, was er in den Händen hält, als Lösegeld anzunehmen; sich auf einen Relativsatz beziehend, ὁ ξεῖνος, τὸν πάντες ἀτίμων, der Fremdling, den alle beschimpften; oder wenn das subst. nur im Verlaufe des Satzes erklärend hinzugefügt ist: αἴ κεν πως ἐϑέλῃσιν ἐπὶ Τρώεσσιν ἀρῆξαι, τοὺς δὲ κατὰ πρύμνας τε καὶ ἀμφ' ἅλα ἔλσαι Ἀχαιούς, ob er nicht den Troern helfen wolle, die aber zu den Schiffen u. an das Meer in die Enge treiben wolle, nämlich die Achäer; eine hinzeigende, stark hervorhebende Kraft: ἂψ δ' ὁ πάϊς ἐκλίνϑη, der aber, nämlich der Knabe, bog sich zurüch; τὸν Χρύσην ἠτίμησε, den Chryses da, den ehrwürdigen, beschimpfte er; Νέστωρ ὁ γέρων, Nestor, der bekannte, ehrwürdige Greis, wie ὁ γέρων Πρίαμος, der alte, der Priamos; τὰ τεύχεα καλά, von den berühmten Waffen des Achilleus. (2) Das Pronomen ὁ, ἡ, τό steht auch für das Relativum ὅς, ἥ, ὅ (articulus postpositivus); Νέστωρ ἀνόρουσε λιγὺς Πυλίων ἀγορητής, τοῦ καὶ ἀπὸ γλώσσης μέλιτος γλυκίων ῥέεν αὐδή· τῷ δ' ἤδη δύο μὲν γενεαὶ ἐφϑίατο, Nestor erhob sich, der helltönende Redner. Von dessen Zunge floß auch die Rede süßer als Honig. Dem waren aber schon zwei Geschlechter hingeschwunden; einmal τά, ἀλλὰ τὰ μὲν πολίων ἐξ ἐπράϑομεν, τὰ δέδασται, in lebhaftem Ausdrucke, für unsere Auffassungsweise allerdings auffallend, 'das erbeuteten wir, das ist geteilt', in welcher Stelle allein der relative Gebrauch stattzufinden scheinen könnte. (3) ὁ, ἡ, τό, als bloßer Artikel; (a) ἐφόνευσας τὸν ἀδελφόν, du hast deinen Bruder getötet; ὁ ἀγαϑὸς ἀνήρ, ὁ τῶν Ἑλλήνων πρὸς τοὺς Πέρσας πόλεμος, ἡ ἄνω πόλις, der brave Mann, der Krieg der Griechen gegen die Perser (eigtl. der griechische Perserkrieg als ein Begriff zu fassen), die Oberstadt; οὗτος ὁ ἀνήρ, ὁ ἐμὸς παῖς, auch ὁ τοιοῠτος ἀνήρ, ein solcher Mann, wie er vorher beschrieben ist; οἱ Θρᾷκες δεῦρο, ihr Thracier da, hierher!; (b) auch Eigennamen, wenn sie entweder übh. als bekannte, berühmte bezeichnet werden sollen, od. wenn darauf hingewiesen wird, daß von ihnen schon die Rede gewesen ist, erhalten häufig den Artikel; (c) die näheren Bestimmungen mit dem Artikel werden dem Substantivum nachgesetzt; auch oft ohne Substantivum, wenn dies ein leicht zu ergänzendes ist, und bilden dann mit dem Artikel einen eigenen Begriff. Bes. geläufig ist ό Διός, der Sohn des Zeus, ἡ Λητοῦς, die Tochter der Leto; δεῖ φέρειν τὰ τῶν ϑεῶν, was die Götter schicken; τὰ μὲν ϑεῶν παρέβαν, die Befehle der Götter; τὰ τῆς τύχης κρατεῖ, die Bestimmungen des Geschicks; τὰ τῶν Ἀϑηναίων φρονεῖν, es mit den Athenern halten; τὸ τῶν παίδων, was die Kinder gewöhnlich tun; ἀνεμνήσϑην τὸ τῶν ἁλιέων, was die Schiffer zu tun pflegen. Eben so durch Auslassung eines subst. oder des partic. ὤν ist auch der Gebrauch des Artikels bei Adverbien zu erklären, ἡ αὔριον, sc. ἡμέρα, der morgende Tag, ἡ Λυδιστί, sc. ἁρμονία, die lydische Tonart, οἱ ἐνϑάδε, sc. ἄνϑρωποι, die Hiesigen; οἱ πάνυ τῶν στρατιωτῶν, die Besten der Soldaten. Ohne daß ein bestimmtes Nomen zu ergänzen ist, steht τό und τά vor Adverbien, bes. der Zeit, teils um sie wirklich zu Substantiven zu machen, τὸ νῦν, das Jetzt, τὸ πρίν, das Vormals, teils so, daß sie Adverbia bleiben, die nur bes. hervorgehoben werden, τὸ πάρος, eigtl. was das Frühere anbetrifft; (d) bei pronom. tritt der Artikel in der Frage auf; ποῖον τὸν μῦϑον ἔειπες, was hast du da für ein Wort gesagt?; τὸ ποῖον εὑρὼν φάρμακον νόσου, was ist das für ein Heilmittel, das er erfunden hat ?; τὰ ποῖα ταῦτα, was ist das, was du sagst?; (e) Adjectiva werden durch den Artikel zu Substantiven erhoben, οἱ ἀγαϑοί, die Guten, τὸ καλόν, das Schöne. So auch Participia ( οἱ ἔχοντες, die Reichen), welche jedesmal den Artikel bei sich haben, wenn sie für einen Erklärungssatz stehen: der, welcher, τίς οὖν ὁ λύσων σ' ἐστίν; wer ist der, welcher dich befreien wird, dein Retter?; τὰ δοκοῦντα, die Beschlüsse, ὁ βουλόμενος, jeder, der da will, wofür im Deutschen oft der unbestimmte Artikel ein gesetzt wird; οὐκ ἂν εὗρες ῥᾳδίως τὸν νύκτωρ πορευόμενον, man hätte nicht leicht Einen gefunden, der bei Nacht reifte; ὅτι μέλλοιεν Ἀϑηναῖοι αἱρεῖσϑαι τὸν ἐροῦντα, Einen, der da eine Rede halten sollte; μάλα γὰρ χαλεπὸν εὑρεῖν τοὺς ἐϑελήσοντας μένειν, ἐπειδάν τινας φεύγοντας τῶν ἑαυτοῦ ὁρῶσι, Leute zu finden, die da werden Stand halten wollen; auch εἰσὶν οἱ λέγοντες, es gibt Leute, die da sagen. So auch in der Anrede, ἄνδρες οἱ παρεόντες, ihr Anwesenden, und beim Prädicat; (f) beim Infinitiv; τοῦ ζῆν ἀπεστέρησεν, des Lebens; ἀλλ' ἴσως ἐγὼ αἴτιος τὸ σὲ ἀποκρί. νασϑαι, wahrscheinlich bin ich schuld, daß du antwortest; (g) Überhaupt kann jedes Wort und jeder Satz durch Vorsetzung von τό als ein für sich bestehender Gegenstand behandelt werden; ἐρωτώμενος τὸ Ποδαπὸς εἴη, als die bekannte Frage 'was für ein Landsmann er sei' an ihn gerichtet wurde; bei Philosophen u. bes. Gramm. τὸ ἄνϑρωπος, τὸ λέγω, der Begriff oder das Wort Mensch -
52 ἡ
ὁ, ἡ, τό, der, die, das; (1) als reines Demonstrativum; (a) substantivisch gebraucht; ὁ γὰρ ἦλϑε, denn der war gekommen; unserem 'er, sie, es' entsprechend; τοῦ εἵνεκα, ἵνα , ὅτι , deswegen, damit , weil ; sogar τοῦ αἵματος ἐμπίνει, für τούτου, dessen Blut; τό μοι ἔννεπε, τί σοι χρεὼν ὑπουργεῖν, das sage mir; τῆς γὰρ πέφυκα μητρός, von der bin ich geboren, die ist meine Mutter; bes. ὁ μὲν ὁ δέ, οἱ μὲν οἱ δέ, einen Gegensatz und gewöhnlich eine Einteilung ausdrückend (der zwar der aber), der eine der andere, dieser jener; auch, bes. τὸ μὲν τὸ δέ, durch teils teils zu übersetzen; auch τὰ μὲν τὰ δέ, wie τὸ μὲν τὸ δέ, in Beziehung auf ein Adjectivum oder Verbum, teils teils. Aber auch ohne ein vorangegangenes ὁ μέν steht oft ὁ δέ allein, der aber, um das Subject des Folgenden im Gegensatz hervorzuheben. Auch = auf diese Weise; τῇπερ τελευτήσεσϑαι ἔμελλεν, so sollte es vollendet werden. Wiederholt τῇ μὲν τῇ δέ, bes. vom Orte: hier dort, bald hier bald dort; auch = teils teils. Τοῦ, deswegen. Mit Präpositionen von der Zeit, ἐκ τοῦ, seitdem, πρὸ τοῦ, vor dem, ἐν τῷ, unterdessen. Auch auf die erste Person bezieht sich, ὅ σφιν ἀμύνω ἦμαρ ἀναγκαῖον, der hier, der ich; (b) adjectivisch; παῖδα δ' ἐμοὶ λῦσαί τε φίλην τά τ' ἄποινα δέχεσϑαι, das, was er in den Händen hält, als Lösegeld anzunehmen; sich auf einen Relativsatz beziehend, ὁ ξεῖνος, τὸν πάντες ἀτίμων, der Fremdling, den alle beschimpften; oder wenn das subst. nur im Verlaufe des Satzes erklärend hinzugefügt ist: αἴ κεν πως ἐϑέλῃσιν ἐπὶ Τρώεσσιν ἀρῆξαι, τοὺς δὲ κατὰ πρύμνας τε καὶ ἀμφ' ἅλα ἔλσαι Ἀχαιούς, ob er nicht den Troern helfen wolle, die aber zu den Schiffen u. an das Meer in die Enge treiben wolle, nämlich die Achäer; eine hinzeigende, stark hervorhebende Kraft: ἂψ δ' ὁ πάϊς ἐκλίνϑη, der aber, nämlich der Knabe, bog sich zurüch; τὸν Χρύσην ἠτίμησε, den Chryses da, den ehrwürdigen, beschimpfte er; Νέστωρ ὁ γέρων, Nestor, der bekannte, ehrwürdige Greis, wie ὁ γέρων Πρίαμος, der alte, der Priamos; τὰ τεύχεα καλά, von den berühmten Waffen des Achilleus. (2) Das Pronomen ὁ, ἡ, τό steht auch für das Relativum ὅς, ἥ, ὅ (articulus postpositivus); Νέστωρ ἀνόρουσε λιγὺς Πυλίων ἀγορητής, τοῦ καὶ ἀπὸ γλώσσης μέλιτος γλυκίων ῥέεν αὐδή· τῷ δ' ἤδη δύο μὲν γενεαὶ ἐφϑίατο, Nestor erhob sich, der helltönende Redner. Von dessen Zunge floß auch die Rede süßer als Honig. Dem waren aber schon zwei Geschlechter hingeschwunden; einmal τά, ἀλλὰ τὰ μὲν πολίων ἐξ ἐπράϑομεν, τὰ δέδασται, in lebhaftem Ausdrucke, für unsere Auffassungsweise allerdings auffallend, 'das erbeuteten wir, das ist geteilt', in welcher Stelle allein der relative Gebrauch stattzufinden scheinen könnte. (3) ὁ, ἡ, τό, als bloßer Artikel; (a) ἐφόνευσας τὸν ἀδελφόν, du hast deinen Bruder getötet; ὁ ἀγαϑὸς ἀνήρ, ὁ τῶν Ἑλλήνων πρὸς τοὺς Πέρσας πόλεμος, ἡ ἄνω πόλις, der brave Mann, der Krieg der Griechen gegen die Perser (eigtl. der griechische Perserkrieg als ein Begriff zu fassen), die Oberstadt; οὗτος ὁ ἀνήρ, ὁ ἐμὸς παῖς, auch ὁ τοιοῠτος ἀνήρ, ein solcher Mann, wie er vorher beschrieben ist; οἱ Θρᾷκες δεῦρο, ihr Thracier da, hierher!; (b) auch Eigennamen, wenn sie entweder übh. als bekannte, berühmte bezeichnet werden sollen, od. wenn darauf hingewiesen wird, daß von ihnen schon die Rede gewesen ist, erhalten häufig den Artikel; (c) die näheren Bestimmungen mit dem Artikel werden dem Substantivum nachgesetzt; auch oft ohne Substantivum, wenn dies ein leicht zu ergänzendes ist, und bilden dann mit dem Artikel einen eigenen Begriff. Bes. geläufig ist ό Διός, der Sohn des Zeus, ἡ Λητοῦς, die Tochter der Leto; δεῖ φέρειν τὰ τῶν ϑεῶν, was die Götter schicken; τὰ μὲν ϑεῶν παρέβαν, die Befehle der Götter; τὰ τῆς τύχης κρατεῖ, die Bestimmungen des Geschicks; τὰ τῶν Ἀϑηναίων φρονεῖν, es mit den Athenern halten; τὸ τῶν παίδων, was die Kinder gewöhnlich tun; ἀνεμνήσϑην τὸ τῶν ἁλιέων, was die Schiffer zu tun pflegen. Eben so durch Auslassung eines subst. oder des partic. ὤν ist auch der Gebrauch des Artikels bei Adverbien zu erklären, ἡ αὔριον, sc. ἡμέρα, der morgende Tag, ἡ Λυδιστί, sc. ἁρμονία, die lydische Tonart, οἱ ἐνϑάδε, sc. ἄνϑρωποι, die Hiesigen; οἱ πάνυ τῶν στρατιωτῶν, die Besten der Soldaten. Ohne daß ein bestimmtes Nomen zu ergänzen ist, steht τό und τά vor Adverbien, bes. der Zeit, teils um sie wirklich zu Substantiven zu machen, τὸ νῦν, das Jetzt, τὸ πρίν, das Vormals, teils so, daß sie Adverbia bleiben, die nur bes. hervorgehoben werden, τὸ πάρος, eigtl. was das Frühere anbetrifft; (d) bei pronom. tritt der Artikel in der Frage auf; ποῖον τὸν μῦϑον ἔειπες, was hast du da für ein Wort gesagt?; τὸ ποῖον εὑρὼν φάρμακον νόσου, was ist das für ein Heilmittel, das er erfunden hat ?; τὰ ποῖα ταῦτα, was ist das, was du sagst?; (e) Adjectiva werden durch den Artikel zu Substantiven erhoben, οἱ ἀγαϑοί, die Guten, τὸ καλόν, das Schöne. So auch Participia ( οἱ ἔχοντες, die Reichen), welche jedesmal den Artikel bei sich haben, wenn sie für einen Erklärungssatz stehen: der, welcher, τίς οὖν ὁ λύσων σ' ἐστίν; wer ist der, welcher dich befreien wird, dein Retter?; τὰ δοκοῦντα, die Beschlüsse, ὁ βουλόμενος, jeder, der da will, wofür im Deutschen oft der unbestimmte Artikel ein gesetzt wird; οὐκ ἂν εὗρες ῥᾳδίως τὸν νύκτωρ πορευόμενον, man hätte nicht leicht Einen gefunden, der bei Nacht reifte; ὅτι μέλλοιεν Ἀϑηναῖοι αἱρεῖσϑαι τὸν ἐροῦντα, Einen, der da eine Rede halten sollte; μάλα γὰρ χαλεπὸν εὑρεῖν τοὺς ἐϑελήσοντας μένειν, ἐπειδάν τινας φεύγοντας τῶν ἑαυτοῦ ὁρῶσι, Leute zu finden, die da werden Stand halten wollen; auch εἰσὶν οἱ λέγοντες, es gibt Leute, die da sagen. So auch in der Anrede, ἄνδρες οἱ παρεόντες, ihr Anwesenden, und beim Prädicat; (f) beim Infinitiv; τοῦ ζῆν ἀπεστέρησεν, des Lebens; ἀλλ' ἴσως ἐγὼ αἴτιος τὸ σὲ ἀποκρί. νασϑαι, wahrscheinlich bin ich schuld, daß du antwortest; (g) Überhaupt kann jedes Wort und jeder Satz durch Vorsetzung von τό als ein für sich bestehender Gegenstand behandelt werden; ἐρωτώμενος τὸ Ποδαπὸς εἴη, als die bekannte Frage 'was für ein Landsmann er sei' an ihn gerichtet wurde; bei Philosophen u. bes. Gramm. τὸ ἄνϑρωπος, τὸ λέγω, der Begriff oder das Wort Mensch -
53 τό
ὁ, ἡ, τό, der, die, das; (1) als reines Demonstrativum; (a) substantivisch gebraucht; ὁ γὰρ ἦλϑε, denn der war gekommen; unserem 'er, sie, es' entsprechend; τοῦ εἵνεκα, ἵνα , ὅτι , deswegen, damit , weil ; sogar τοῦ αἵματος ἐμπίνει, für τούτου, dessen Blut; τό μοι ἔννεπε, τί σοι χρεὼν ὑπουργεῖν, das sage mir; τῆς γὰρ πέφυκα μητρός, von der bin ich geboren, die ist meine Mutter; bes. ὁ μὲν ὁ δέ, οἱ μὲν οἱ δέ, einen Gegensatz und gewöhnlich eine Einteilung ausdrückend (der zwar der aber), der eine der andere, dieser jener; auch, bes. τὸ μὲν τὸ δέ, durch teils teils zu übersetzen; auch τὰ μὲν τὰ δέ, wie τὸ μὲν τὸ δέ, in Beziehung auf ein Adjectivum oder Verbum, teils teils. Aber auch ohne ein vorangegangenes ὁ μέν steht oft ὁ δέ allein, der aber, um das Subject des Folgenden im Gegensatz hervorzuheben. Auch = auf diese Weise; τῇπερ τελευτήσεσϑαι ἔμελλεν, so sollte es vollendet werden. Wiederholt τῇ μὲν τῇ δέ, bes. vom Orte: hier dort, bald hier bald dort; auch = teils teils. Τοῦ, deswegen. Mit Präpositionen von der Zeit, ἐκ τοῦ, seitdem, πρὸ τοῦ, vor dem, ἐν τῷ, unterdessen. Auch auf die erste Person bezieht sich, ὅ σφιν ἀμύνω ἦμαρ ἀναγκαῖον, der hier, der ich; (b) adjectivisch; παῖδα δ' ἐμοὶ λῦσαί τε φίλην τά τ' ἄποινα δέχεσϑαι, das, was er in den Händen hält, als Lösegeld anzunehmen; sich auf einen Relativsatz beziehend, ὁ ξεῖνος, τὸν πάντες ἀτίμων, der Fremdling, den alle beschimpften; oder wenn das subst. nur im Verlaufe des Satzes erklärend hinzugefügt ist: αἴ κεν πως ἐϑέλῃσιν ἐπὶ Τρώεσσιν ἀρῆξαι, τοὺς δὲ κατὰ πρύμνας τε καὶ ἀμφ' ἅλα ἔλσαι Ἀχαιούς, ob er nicht den Troern helfen wolle, die aber zu den Schiffen u. an das Meer in die Enge treiben wolle, nämlich die Achäer; eine hinzeigende, stark hervorhebende Kraft: ἂψ δ' ὁ πάϊς ἐκλίνϑη, der aber, nämlich der Knabe, bog sich zurüch; τὸν Χρύσην ἠτίμησε, den Chryses da, den ehrwürdigen, beschimpfte er; Νέστωρ ὁ γέρων, Nestor, der bekannte, ehrwürdige Greis, wie ὁ γέρων Πρίαμος, der alte, der Priamos; τὰ τεύχεα καλά, von den berühmten Waffen des Achilleus. (2) Das Pronomen ὁ, ἡ, τό steht auch für das Relativum ὅς, ἥ, ὅ (articulus postpositivus); Νέστωρ ἀνόρουσε λιγὺς Πυλίων ἀγορητής, τοῦ καὶ ἀπὸ γλώσσης μέλιτος γλυκίων ῥέεν αὐδή· τῷ δ' ἤδη δύο μὲν γενεαὶ ἐφϑίατο, Nestor erhob sich, der helltönende Redner. Von dessen Zunge floß auch die Rede süßer als Honig. Dem waren aber schon zwei Geschlechter hingeschwunden; einmal τά, ἀλλὰ τὰ μὲν πολίων ἐξ ἐπράϑομεν, τὰ δέδασται, in lebhaftem Ausdrucke, für unsere Auffassungsweise allerdings auffallend, 'das erbeuteten wir, das ist geteilt', in welcher Stelle allein der relative Gebrauch stattzufinden scheinen könnte. (3) ὁ, ἡ, τό, als bloßer Artikel; (a) ἐφόνευσας τὸν ἀδελφόν, du hast deinen Bruder getötet; ὁ ἀγαϑὸς ἀνήρ, ὁ τῶν Ἑλλήνων πρὸς τοὺς Πέρσας πόλεμος, ἡ ἄνω πόλις, der brave Mann, der Krieg der Griechen gegen die Perser (eigtl. der griechische Perserkrieg als ein Begriff zu fassen), die Oberstadt; οὗτος ὁ ἀνήρ, ὁ ἐμὸς παῖς, auch ὁ τοιοῠτος ἀνήρ, ein solcher Mann, wie er vorher beschrieben ist; οἱ Θρᾷκες δεῦρο, ihr Thracier da, hierher!; (b) auch Eigennamen, wenn sie entweder übh. als bekannte, berühmte bezeichnet werden sollen, od. wenn darauf hingewiesen wird, daß von ihnen schon die Rede gewesen ist, erhalten häufig den Artikel; (c) die näheren Bestimmungen mit dem Artikel werden dem Substantivum nachgesetzt; auch oft ohne Substantivum, wenn dies ein leicht zu ergänzendes ist, und bilden dann mit dem Artikel einen eigenen Begriff. Bes. geläufig ist ό Διός, der Sohn des Zeus, ἡ Λητοῦς, die Tochter der Leto; δεῖ φέρειν τὰ τῶν ϑεῶν, was die Götter schicken; τὰ μὲν ϑεῶν παρέβαν, die Befehle der Götter; τὰ τῆς τύχης κρατεῖ, die Bestimmungen des Geschicks; τὰ τῶν Ἀϑηναίων φρονεῖν, es mit den Athenern halten; τὸ τῶν παίδων, was die Kinder gewöhnlich tun; ἀνεμνήσϑην τὸ τῶν ἁλιέων, was die Schiffer zu tun pflegen. Eben so durch Auslassung eines subst. oder des partic. ὤν ist auch der Gebrauch des Artikels bei Adverbien zu erklären, ἡ αὔριον, sc. ἡμέρα, der morgende Tag, ἡ Λυδιστί, sc. ἁρμονία, die lydische Tonart, οἱ ἐνϑάδε, sc. ἄνϑρωποι, die Hiesigen; οἱ πάνυ τῶν στρατιωτῶν, die Besten der Soldaten. Ohne daß ein bestimmtes Nomen zu ergänzen ist, steht τό und τά vor Adverbien, bes. der Zeit, teils um sie wirklich zu Substantiven zu machen, τὸ νῦν, das Jetzt, τὸ πρίν, das Vormals, teils so, daß sie Adverbia bleiben, die nur bes. hervorgehoben werden, τὸ πάρος, eigtl. was das Frühere anbetrifft; (d) bei pronom. tritt der Artikel in der Frage auf; ποῖον τὸν μῦϑον ἔειπες, was hast du da für ein Wort gesagt?; τὸ ποῖον εὑρὼν φάρμακον νόσου, was ist das für ein Heilmittel, das er erfunden hat ?; τὰ ποῖα ταῦτα, was ist das, was du sagst?; (e) Adjectiva werden durch den Artikel zu Substantiven erhoben, οἱ ἀγαϑοί, die Guten, τὸ καλόν, das Schöne. So auch Participia ( οἱ ἔχοντες, die Reichen), welche jedesmal den Artikel bei sich haben, wenn sie für einen Erklärungssatz stehen: der, welcher, τίς οὖν ὁ λύσων σ' ἐστίν; wer ist der, welcher dich befreien wird, dein Retter?; τὰ δοκοῦντα, die Beschlüsse, ὁ βουλόμενος, jeder, der da will, wofür im Deutschen oft der unbestimmte Artikel ein gesetzt wird; οὐκ ἂν εὗρες ῥᾳδίως τὸν νύκτωρ πορευόμενον, man hätte nicht leicht Einen gefunden, der bei Nacht reifte; ὅτι μέλλοιεν Ἀϑηναῖοι αἱρεῖσϑαι τὸν ἐροῦντα, Einen, der da eine Rede halten sollte; μάλα γὰρ χαλεπὸν εὑρεῖν τοὺς ἐϑελήσοντας μένειν, ἐπειδάν τινας φεύγοντας τῶν ἑαυτοῦ ὁρῶσι, Leute zu finden, die da werden Stand halten wollen; auch εἰσὶν οἱ λέγοντες, es gibt Leute, die da sagen. So auch in der Anrede, ἄνδρες οἱ παρεόντες, ihr Anwesenden, und beim Prädicat; (f) beim Infinitiv; τοῦ ζῆν ἀπεστέρησεν, des Lebens; ἀλλ' ἴσως ἐγὼ αἴτιος τὸ σὲ ἀποκρί. νασϑαι, wahrscheinlich bin ich schuld, daß du antwortest; (g) Überhaupt kann jedes Wort und jeder Satz durch Vorsetzung von τό als ein für sich bestehender Gegenstand behandelt werden; ἐρωτώμενος τὸ Ποδαπὸς εἴη, als die bekannte Frage 'was für ein Landsmann er sei' an ihn gerichtet wurde; bei Philosophen u. bes. Gramm. τὸ ἄνϑρωπος, τὸ λέγω, der Begriff oder das Wort Mensch
См. также в других словарях:
προς — πρός ΝΜΑ, επικ. τ. προτί, κρητ. τ. πορτί, αργείος τ. προτ(ί), παμφυλιακός τ. περτ(ί), αιολ. τ. πρές Α (πρόθεση, κύρια, μονοσύλλαβη, η οποία, γενικά, συντάσσεται με γενική, δοτική και αιτιατική και δηλώνει την από τόπου κίνηση, τη στάση σε τόπο… … Dictionary of Greek
λέγω — και λέω (AM λέγω, Μ και λέω) 1. εκφράζομαι με τον προφορικό λόγο, ομιλώ, λαλώ (α. «ο καθένας είπε τις απόψεις του» β. «λεγέτω μὲν οὖν περὶ αὐτοῡ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει», Θουκ. γ. «ἔλεξαν ὑπὲρ τῶν στρατηγῶν τάδε», Ξεν.) 2. φρονώ, νομίζω (α. «τί λες… … Dictionary of Greek
προσκατελέχθησαν — πρός , κατά λέγω 2 pick up aor ind pass 3rd pl πρός , κατά λέγω 3 lay aor ind pass 3rd pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
προσκατειλεγμένοι — πρός , κατά λέγω 2 pick up perf part mp masc nom/voc pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
συντακτικό — Μελέτη των συντακτικών αξιών των γλωσσικών τύπων. Από τους διάφορους τομείς έρευνας, που κληρονόμησε η σύγχρονη γλωσσολογία από την παραδοσιακή κανονιστική γραμματική, το σ. είναι εκείνο που θέτει τα περισσότερα προβλήματα. Κατά την αρχαία και τη … Dictionary of Greek
λόγος — I Η ομιλία, η λαλιά του ανθρώπου ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Βλ. λ. γλώσσα. Λ. επίσης ονομάζεται η λογική. Βλ. λ. λογική. II (Μαθημ.). Ας είναι Α και Β δύο ομοειδή γεωμετρικά μεγέθη, για παράδειγμα, δύο ευθύγραμμα τμήματα· ενδέχεται φυσικά … Dictionary of Greek
Επτάνησα ή Επτάνησος — Ιστορική και γεωγραφική νησιωτική περιοχή (2.307 τ. χλμ., 212.984 κάτ.) που εκτείνεται κατά μήκος των δυτικών παραλίων της Ελλάδας μέχρι τη νότια Πελοπόννησο. Περιλαμβάνει από τα Β προς τα Ν τα νησιά Κέρκυρα, Παξοί, Λευκάδα, Ιθάκη, Κεφαλονιά,… … Dictionary of Greek
Ελλάδα - Θέατρο — ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ Ένας λαός που έχει έξι πτώσεις και κλίνει τα ρήματά του με χίλιους τρόπους, έχει μια πλήρη, συλλογική και υπερχειλίζουσα ψυχή. Αυτός ο λαός, που δημιούργησε μια τέτοια γλώσσα, χάρισε τον πλούτο της ψυχής του σε όλο το… … Dictionary of Greek
δίκη — Με τον όρο δ. υποδηλώνεται το σύνολο των πράξεων οι οποίες αποτελούν την ιδιαίτερη εκείνη νομική σχέση που ονομάζεται δικονομική σχέση και αναπτύσσεται μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών και των δικαστικών οργάνων του κράτους προς τον σκοπό της… … Dictionary of Greek
αρχαιολογία — Η επιστήμη που μελετά την αρχαιότητα μέσα από όλα τα μνημεία και τα υλικά κατάλοιπά της. Η α. επιδιώκει να αποκαταστήσει τις διάφορες εκδηλώσεις του αρχαίου κόσμου, αφήνοντας κατά μέρος όμως τις μαρτυρίες, που ανήκουν στη σφαίρα αρμοδιότητας της… … Dictionary of Greek
στόμα — (Ανατ.). Το πρώτο τμήμα του πεπτικού συστήματος. Είναι μια κοιλότητα που ορίζεται μπροστά από τα χείλη και πίσω από τον ισθμό του φάρυγγα, δια του οποίου συνεχίζεται στον φάρυγγα. Το σ. διαιρείται από τις οδοντοστοιχίες σ’ ένα εξωτερικό μέρος, το … Dictionary of Greek