Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

tumult

  • 1 tumultus

    tŭmultus, ūs ( gen. tumulti, Enn., Att., Afran., Turp., and Pompon. ap. Non. 489, 29 sq.; Plaut. Cas. 3, 5, 22; id. Poen. 1, 1, 79; Ter. And. 2, 2, 28; id. Hec. 3, 2, 21; Sall. C. 59, 5), m. [Sanscr. tumalas, tumulas, disturbing; cf. tumeo], an uproar, bustle, violent commotion, disturbance, tumult (freq. and class.; cf.: turba, perturbatio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: quid hoc hic clamoris, quid hoc hic tumulti est? Enn. ap. Non. 489, 29 (Trag. v. 204 Vahl.):

    quis sonitu ac tumultu tanto nomine nominat me atque pulsat aedes?

    Plaut. Bacch. 5, 2, 1:

    magno cum strepitu ac tumultu castris egressi,

    Caes. B. G. 2, 11;

    so with strepitus,

    id. ib. 6, 7; Liv. 25, 23, 17:

    cum omnia terrore ac tumultu streperent,

    id. 25, 25, 9:

    arx inter tumultum capta est,

    id. 28, 19, 18:

    numquae trepidatio? numqui tumultus?

    Cic. Dejot. 7, 20;

    so with trepidatio,

    Liv. 25, 13, 10:

    urbi, sine vestro motu ac sine ullo tumultu, satis esset praesidii,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    turbae ac tumultūs concitatores,

    Liv. 25, 4, 10:

    repentino tumultu perterriti,

    Caes. B. G. 7, 47:

    tumultu armorum et cantuum truces,

    Tac. A. 4, 47:

    verborum,

    id. H. 1, 85:

    Acheron rapitur tumultu ingenti,

    Sen. Herc. Fur. 714:

    urbis,

    Tib. 2, 3, 43.— Plur.:

    inque repentinos convivia versa tumultus,

    Ov. M. 5, 5:

    ille caecos instare tumultus Saepe monet,

    Verg. G. 1, 464:

    canunt ignes subitosque tumultus,

    Manil. 1, 894:

    novos moveat F ortuna tumultus,

    Hor. S. 2, 2, 126.—
    2.
    Of thunder, storm, etc.:

    tremendo Juppiter ipse ruens tumultu,

    i. e. the roar of thunder, Hor. C. 1, 16, 12; cf. Ov. M. 3, 308:

    vides, quanto trepidet tumultu Pronus Orion,

    storm, tempest, Hor. C. 3, 27, 17:

    (me) per Aegaeos tumultus Aura feret,

    id. ib. 3, 29, 63:

    pelagi caelique,

    Luc. 5, 592:

    maris,

    Sen. Herc. Fur. 1091.—
    3.
    Of the body: stomacho tumultum Lenta feret pituita, i. e. a rumbling of the bowels, Hor. S. 2, 2, 75; Sen. Thyest. 999.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., a sudden or impending war, civil war, insurrection, tumult, sedition, rebellion: potest enim esse bellum ut tumultus non sit, tumultus esse sine bello non potest. Quid est enim aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut major timor oriatur? unde etiam nomen ductum est tumultus. Itaque majores nostri tumultum Italicum, quod erat domesticus;

    tumultum Gallicum, quod erat Italiae finitimus, praeterea nullum nominabant. Gravius autem tumultum esse quam bellum hinc intellegi licet, quod bello vacationes valent, tumultu non valent,

    Cic. Phil. 8, 1, 2 sq.:

    censeo tumultum decerni,

    that a state of civil war be proclaimed, id. ib. 5, 12, 31:

    Bojorum gentem ad rebellionem spectare: ob eas res tumultum esse decrevit senatus,

    Liv. 34, 56, 11; and:

    tumultūs Gallici causā,

    id. 7, 9, 6:

    factum nuper in Italiā, servili tumultu,

    Caes. B. G. 1, 40:

    sedato tandem Istrico tumultu,

    Liv. 41, 6, 1:

    in Sardiniā magnum tumultum esse cognitum est,

    id. 41, 6, 5:

    hostilis,

    Tac. A. 4, 29:

    remedium tumultūs fuit alius tumultus,

    id. H. 2, 68:

    repentino tumultu excitae,

    Just. 2, 4, 22; Flor. 3, 19, 2:

    tumultus magis quam proelium fuit,

    Curt. 6, 5, 12.—
    2.
    Excitement, anxiety:

    supremo die exquirens, an jam de se tumultus foris esset,

    Suet. Aug. 99:

    alteri apud alteros formidinem simul et tumultum facere,

    Sall. J. 53, 7; cf.:

    cui lapis externus curae est, urbisque tumultus,

    Tib. 2, 3, 43.—
    II.
    Trop. ( poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    Disturbance, disquietude, agitation, tumult of the mind or feelings:

    tumultus Mentis,

    Hor. C. 2, 16, 10; Luc. 7, 183:

    pulsata tumultu pectora, Petr. poët. 123: sceleris tumultus,

    Hor. S. 2, 3, 208.—
    B.
    Of speech, confusion, disorder:

    sermonis,

    Plin. 7, 12, 10, § 55:

    criminum,

    Quint. Decl. 1, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > tumultus

  • 2 concursus

        concursus ūs, m    [concurro], a running together, concourse, throng, mob, tumult: hominum: concursūs facere: magni domum ad Afranium fiebant, Cs.: in forum a totā urbe, L.: ingens, V.: undique, H.: in oppido.—An assault, onset, attack, charge: exercitūs, Cs.: acerrimo concursu pugnare, N.: Ut nostris concursibus insonet aether, O.: concursūs philosophorum sustinere, assaults: caeli, thunder, O.—Fig., a dashing together, encountering, meeting, concourse, collision: nubila Excutiunt concursibus ignes, O.: fortuitus (atomorum): ut utraque (navis) ex concursu laborarent, Cs.: navium, L.: asper verborum, a harsh combination. — A combination, union, coincidence: studiorum: calamitatum.
    * * *
    running to and fro/together, collision, charge/attack; assembly/crowd; tumult; encounter; combination, coincidence; conjunction, juxtaposition; joint right

    Latin-English dictionary > concursus

  • 3 procella

        procella ae, f    [pro+1 CEL-], a violent wind, storm, hurricane, tempest: nimbi, procellae, turbines: stridens Aquilone, V.: si mugiat Africis Malus procellis, H.: raperent mea poma procellae, O.: procella nivem effuderat, Cu.— A storm, tumult, violence, commotion, vehemence: tempestates et procellas in illis fluctibus contionum: procellam temporis devitare: seditionum procellae, L.: procellae civiles, civil commotions, N.: ferimur procellā, V.— A charge, onset, sudden attack: haec velut procella consternavit equos, L.: equestris, L.
    * * *
    storm, gale; tumult, commotion

    Latin-English dictionary > procella

  • 4 tumultus

        tumultus ūs (gen. tumultī, T., S.), m    [1 TV-], an uproar, bustle, commotion, disturbance, disorder, tumult, panic: magno cum tumultu castris egressi, Cs.: sine tumultu evadere, L.: arx inter tumultum capta est, L.: num qui tumultus?: turbae ac tumultūs concitatores, L.: alteri apud alteros formidinem simul et tumultum facere, S.: tumultus magis quam proelium fuit, Cu.: novos moveat fortuna tumultūs, H.—Of the forces of nature, an uproar, disturbance, storm, tempest: tremendo Iuppiter ipse ruens tumultu, H.: corpus tumultūs Non tulit aetherios, O.: (me) per Aegaeos tumultūs Aura feret, H.—In the body, a rumbling: stomacho tumultum Lenta feret pituita, H.— A national peril, social disturbance, general alarm, civil war, insurrection, rebellion: censeo tumultum decerni, a state of civil war: tumultūs Gallici causā, L.: factum nuper in Italiā, servili tumultu, Cs.: Hic rem Romanam, magno turbante tumultu, Sistet, V.—Fig., of the mind, agitation, disquietude, tumult: Mentis, H.
    * * *
    commotion, confusion, uproar; rebellion, uprising, disturbance

    Latin-English dictionary > tumultus

  • 5 turba

        turba ae, f    [TVR-], a turmoil, hubbub, uproar, disorder, tumult, commotion, disturbance: ut exsistat ex populo turba: fugientium, Cs.: turbā atque seditionibus sine curā aluntur, S.— A brawl, disturbance, quarrel: iam tum inceperat Turba inter eos, T.: turba atque rixa.— A disorderly multitude, crowd, throng, mob, band, train, troop: videt in turbā Verrem: cum ex hac turbā et col luvione discedam: Iliadum, V.— A great number, throng, multitude: plebes, turbā conspectior cum dignitates deessent, L.: omnis eum stipata tegebat Turba ducum, V.: canum, O.: turba mea, i. e. my brood, Ph.: iaculorum, O.— The common crowd, vulgar, mass: velut unus turbae militaris, L.: poëtarum seniorum, H.: ignotorum deorum.
    * * *
    commotion, uproar, turmoil, tumult, disturbance; crowd, mob, multitude

    Latin-English dictionary > turba

  • 6 tumultuor

    tŭmultŭor, ātus, 1, v. dep. n. [tumultus], to make a bustle or disturbance, to be in great agitation or confusion, be in an uproar, raise a tumult:

    in otio tumultuaris, in tumultu es otiosus,

    Auct. Her. 4, 15, 21:

    non decet tumultuari,

    Plaut. Poen. 3, 1, 22:

    saepe et sine causā,

    Cic. Agr. 2, 37, 101:

    quid tumultuaris, soror? quid insanis?

    id. Cael. 15, 36:

    fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis nec tumultuantem de gradu deici,

    confused, agitated, id. Off. 1, 23, 80; Petr. 79:

    tumultuari Gallias comperit,

    to be in an uproar, Suet. Galb. 9; Aur. Vict. Caes. 24, 3.—
    II.
    Esp. of oratory, to storm, rant, talk at random, etc.:

    mihi ne dicere quidem videtur, nisi qui disposite, ornate, copiose dicit, sed tumultuari,

    Quint. 10, 7, 12:

    oratio carens hac virtute (i. e. ordine) tumultuetur necesse est,

    id. Inst. 7, prooem. § 3; so id. ib. 2, 12, 11.
    1.
    Act. collat. form tŭmultŭo, āre:

    quid sit mi expedi, quor tumultues,

    Plaut. Rud. 3, 2, 15; 3, 2, 24.—
    2.
    Impers. pass.: hostibus nuntiatur, in castris Romanorum praeter consuetudinem tumultuari, that there is a tumult or disturbance in the camp, Caes. B. G. 7, 61; Liv. 36, 44, 4:

    cum tumultuatum in castris sciret,

    id. 25, 21, 2:

    cum Gallis tumultuatum verius quam belligeratum,

    id. 21, 16, 4; Flor. 4, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > tumultuor

  • 7 concitātiō

        concitātiō ōnis, f    [concito], a quickening, quick movement: remorum, L. — Fig., a violent passion: animi: animorum, L. — An agitation, sedition, tumult: plebi contra patres: multitudinis, Cs.
    * * *
    action of arousing passion/sexual desire, stimulation; passion; excitement; rapid/quick/violent motion; impetuosity/animatedness (speaking); disturbance

    Latin-English dictionary > concitātiō

  • 8 mōtus

        mōtus ūs, m    [1 MV-], a moving, motion: caeli signorumque motūs: motūs astrorum ignoro, Iu.: futuri, departure, V.: crebri terrae, i. e. earthquakes, Cu.— Artistic movement, gesticulation, dancing: corporis: haud indecoros motūs more Tusco dabant, gesticulated, L.: Ionici, dances, H.: Cereri dare motūs, dance, V.: palaestrici, of wrestlers: celeri motu et difficili uti, gestures (of orators): instabilem motum habere, Cs.—Fig., a movement, change: motūs fortunae, Cs.— An impulse, emotion, affection, passion, agitation, disturbance, inspiration: motūs animorum duplices sunt: dulcem motum adferre sensibus, sensation: divino concita motu, O.— A political movement, sudden rising, tumult, commotion: in Apuliā motus erat, S.: repentini Galliae motūs, Cs.: Catilinae: servilis, insurrection, L.: in re p., change: civicus, H.
    * * *
    movement, motion; riot, commotion, disturbance; gesture; emotion

    Latin-English dictionary > mōtus

  • 9 tumultuātiō

        tumultuātiō ōnis, f    [tumultuor], a confusion, tumult, disorder, panic, L.
    * * *

    Latin-English dictionary > tumultuātiō

  • 10 inquies

    (gen.), inquietis ADJ
    restless, impatient; full of tumult

    Latin-English dictionary > inquies

  • 11 tumultus

    uprising, disturbance, riot, tumult.

    Latin-English dictionary of medieval > tumultus

  • 12 atrocitas

    ā̆trōcĭtas, ātis, f. [atrox], the quality of atrox, harshness, horribleness, hideousness, hatefulness (having reference to the form, appearance, while saevitas relates to the mind; hence the latter is used only of persons, the former of persons and things; v. Doed. Syn. I. p. 40; syn.: saevitas, duritia, acerbitas, crudelitas).
    I.
    Lit. (class., but only in prose):

    si res ista gravissima suā sponte videretur, tamen ejus atrocitas necessitudinis nomine levaretur,

    Cic. Quinct. 16, 52:

    ipsius facti atrocitas aut indignitas,

    id. Inv. 2, 17, 53:

    facinoris,

    Suet. Calig. 12:

    sceleris,

    Sall. C. 22, 3:

    temporum,

    Suet. Tib. 48; id. Calig. 6:

    poenae,

    id. Dom. 11.—
    II.
    Of the mind or manners, agitation (like that of the sea, v. ater and atrocitas maris, Col. 8, 17, 10), tumult rage, savageness, barbarity, atrocity, cruelty, roughness:

    ego quod in hac causā vehementior sum, non atrocitate animi moveor (quis enim est me mitior?) sed, etc.,

    Cic. Cat. 4, 6:

    hae litterae invidiosam atrocitatem verborum habent, id. ad. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6. So, morum,

    Tac. A. 4, 13:

    consilium nefandae atrocitatis,

    Suet. Calig. 48.—In phil. and jurid. lang. severity, harshness:

    atrocitas ista quo modo in veterem Academiam irruperit, nescio,

    Cic. Ac. 2, 44, 136:

    atrocitas formularum,

    the rigid strictness of judicial formulas, Quint. 7, 1, 37 Spald.—In plur., App. Met. 10, c. 28, p. 252.

    Lewis & Short latin dictionary > atrocitas

  • 13 bustuarius

    bustŭārĭus, a, um, adj. [id.], of or pertaining to the place where dead bodies were burned:

    gladiator,

    that fought at a funeral pile in honor of the dead, Cic. Pis. 9, 19; Tert. Spect. 11; cf. Serv. ad Verg. A. 10, 519 (Cicero so calls Clodius, in the passage cited, on account of a tumult which he caused at the funeral ceremonies that Cicero's brother made in honor of Marius):

    moecha,

    she who prostitutes herself among tombs, Mart. 3, 93, 15:

    altare,

    upon which men were offered, Tert. Pall. 4:

    latro = bustirapus,

    Amm. 28, 1, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > bustuarius

  • 14 concitatio

    concĭtātĭo, ōnis, f. [concito], lit., a hastening, quick movement:

    remorum,

    Liv. 44, 28, 10.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., an exciting or rousing up; esp., of the passions, an emotion of mind, affection, passion (in good prose;

    most freq. in Cic. and Quint.): sapientem ab omni concitatione animi, quam perturbationem voco, semper vacare,

    Cic. Tusc. 5, 16, 48; cf.:

    concitationes vehementiores animi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:

    quaedam animi,

    id. Div. 1, 18, 34:

    animorum (i. e. ira),

    Liv. 9, 7, 10:

    mentis,

    Cic. Div. 2, 11, 27; and absol., Quint. 1, 11, 12; 2, 8, 11; 7, 4, 31; 10, 1, 114;

    11, 3, 146 (opp. misericordia),

    id. 1, 10, 25.—
    B.
    Concr., a sedition, a tumult:

    plebei contra patres concitatione et seditione nuntiatā,

    Cic. Brut. 14, 56; cf.

    crebrae (multitudinis),

    Caes. B. C. 3, 106 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > concitatio

  • 15 concursus

    concursus, ūs, m. [concurro].
    I.
    A running or flocking together, a concourse, assembly:

    fit concursus per vias,

    Plaut. Ep. 2, 2, 27; cf. in plur.:

    incredibilem in modum concursus fiunt ex agris,

    Cic. Att. 5, 16, 3:

    magni domum concursus ad Afranium fiebant,

    Caes. B. C. 1, 53:

    magni concursus sunt facti,

    Nep. Phoc. 4, 1:

    concursus fit celeriter in praetorium,

    Caes. B. C. 1, 76:

    in forum a totā urbe,

    Liv. 2, 56, 13; Nep. Dat. 3, 3:

    ingens,

    Verg. A. 9, 454: undique concursus, * Hor. S. 1, 9, 78:

    bonorum,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    facere,

    id. Deiot. 10, 28; Liv. 27, 7, 1.—
    B.
    In partic., absol., an uproar, tumult:

    quem concursum in oppido factum putatis? quem clamorem?

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; cf. id. Sull. 5, 15:

    quive coetu, concursu, turbā, seditione incendium fecerit,

    Paul. Sent. 5, 26, 3; Dig. 48, 6, 5 pr.—
    II.
    A running or dashing together, a pressing, striking one upon another, an encountering, meeting; a concourse, etc.
    A.
    Of corporeal objects.
    1.
    In gen.:

    concursus, motus, etc. (corporum quorundam) efficiunt ignes,

    Lucr. 1, 686; cf.:

    concursu suo nubes excussere semina ignis,

    id. 6, 161; cf. also Ov. M. 11, 436:

    caeli,

    id. ib. 15, 811:

    fortuito (atomorum),

    Cic. N. D. 1, 24, 66; Quint. 7, 2, 2:

    navium,

    Caes. B. C. 2, 6; Liv. 29, 27, 6; Suet. Ner. 34:

    lunae et solis,

    conjunction, Cels. 1, 4: oris, a shutting (v. concurro, II. A. 1.), Quint. 11, 3, 56 Spald.:

    asper verborum,

    a harsh combination, Cic. de Or. 3, 43, 171:

    extremorum verborum cum insequentibus,

    id. Or. 44, 150:

    vocalium,

    Quint. 9, 4, 33:

    quinque amnium in unum confluens,

    Plin. 6, 20, 23, § 75.—
    2.
    Esp., milit. t. t., an onset, attack, charge:

    utriusque exercitus,

    Caes. B. C. 3, 92; Nep. Cim. 2, 3; id. Iphic. 1, 4:

    acerrimo concursu pugnare,

    id. Eum. 4, 1; id. Hann. 11, 4; Liv. 32, 30, 11; 42, 59, 4; Ov. M. 6, 695 et saep.:

    proelii,

    Nep. Thras. 1, 4.—
    b.
    Transf.
    (α).
    Concursus omnium philosophorum sustinere, assaults, Cic. Ac. 2, 22, 70.—
    (β).
    Jurid. t. t., an equal claim, joint heirship, Dig. 32, 80; 39, 2, 15; 7, 2, 1 fin.
    B.
    Of abstr. objects, a meeting together, union, combination:

    honestissimorum studiorum,

    Cic. Fin. 2, 34, 111:

    calamitatum,

    id. Fam. 5, 13, 2 (corresp. with vis tempestatum):

    ex rationis et firmamenti conflictione et quasi concursu quaestio exoritur,

    id. Part. Or. 30, 104.

    Lewis & Short latin dictionary > concursus

  • 16 consternatio

    consternātĭo, ōnis, f. [2. consterno] (not ante-Aug.; mostly in histt.), confusion, dismay, consternation, alarm, disquietude, disturbance.
    I.
    In gen.:

    pavor et consternatio mentis,

    Tac. A. 13, 16:

    quae causa irae consternationisque subitae foret,

    Liv. 28, 25, 5 Weissenb. ad loc.:

    muliebris,

    id. 34, 2, 6:

    creditorum,

    Val. Max. 9, 7, 4:

    populi,

    id. 9, 15, 4; Suet. Calig. 51; id. Claud. 12.—
    * B.
    Transf., of the fright of horses (with pavor), Liv. 37, 42, 1.—
    II.
    In partic., mutiny, tumult, disorder, sedition, Liv. 34, 2, 6; Tac. A. 1, 39:

    neque plures consternatione proximā insanisse crediderim,

    id. H. 1, 83 fin.; 2, 49; 4, 50:

    excusare apud regem consternationem suam,

    Curt. 5, 10, 8:

    interfectis consternationis auctoribus,

    id. 7, 10, 13; 8, 1, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > consternatio

  • 17 motus

    1.
    mōtus, a, um, Part. and P. a., v. moveo fin. B.
    2.
    mōtus, ūs, m. [moveo], a moving, motion (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    orbes, qui versantur contrario motu,

    Cic. Rep. 6, 17, 17:

    deus motum dedit caelo,

    id. Univ. 6:

    natura omnia ciens et agitans motibus et mutationibus suis,

    id. N. D. 3, 11, 27:

    motus astrorum ignoro,

    Juv. 3, 42.— Poet.:

    futuri,

    departure, Verg. A. 4, 297:

    sub Aurorae primos excedere motus,

    Luc. 4, 734:

    crebri terrae,

    i. e. earthquakes, Curt. 4, 4, 20; 8, 11, 2.—
    B.
    In partic., artistic movement, gesticulation, dancing:

    haud indecoros motus more Tusco dabant,

    gesticulated, Liv. 7, 2:

    Ionici,

    dances, Hor. C. 3, 6, 21:

    Cereri dare motūs,

    to perform dances, dance, Verg. G 1, 350:

    palaestrici,

    the motions of wrestlers, Cic. Off. 1, 36, 130. —Of the gestures of an orator, Cic. Brut. 30, 116.—Of military movements, evolutions:

    ut ad motūs concursūsque essent leviores,

    Nep. Iph. 1, 4.—
    C.
    Transf., a stage in the growth of a plant:

    tres esse motūs in vite, seu potius in surculo, naturales: unum quo germinet: alterum quo floreat: tertium quo maturescat,

    Col. 4, 28, 2.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., of the mind or heart, a movement, operation, impulse, emotion, affection, passion, agitation, disturbance (syn.:

    affectus, perturbatio): cum semper agitetur animus, nec principium motus habeat,

    Cic. Sen. 21, 78:

    motūs animorum duplices sunt, alteri cogitationis, alteri appetitūs,

    id. Off. 1, 36, 130:

    motūs animi nimii, i. e. perturbationes,

    id. ib. 1, 38, 136:

    mentis meae,

    id. Att. 3, 8, 4:

    animi motus et virtutis gloriam esse sempiternam,

    id. Sest. 68, 143:

    tres quae dulcem motum afferunt sensibus,

    sensation, id. Fin. 2, 3, 10: Manto, divino concita motu, impulse, inspiration, Ov. M. 6, 158.—
    B.
    In partic.
    1.
    A political movement, sudden rising, tumult, commotion.
    (α).
    In a good sense: Italiae magnificentissimus ille motus, Cic. pro Dom. 56, 142.—
    (β).
    Rebellion, sedition:

    omnes Catilinae motūs conatūsque prohibere,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    motum afferre rei publicae,

    id. ib. 2, 2, 4:

    populi,

    id. de Or. 2, 48, 199:

    servilis,

    a rising of the slaves, insurrection, Liv. 39, 29:

    motum in re publicā non tantum impendere video, quantum tu aut vides, aut ad me consolandum affers,

    a change, alteration, Cic. Att. 3, 8, 3.—
    2.
    In rhet., a trope (= immutatio verborum, Cic.), Quint. 9, 1, 2; cf. id. 8, 5, 35.—
    3.
    A motive (post-Aug.):

    audisti consilii mei motūs,

    Plin. Ep. 3, 4, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > motus

  • 18 procella

    prŏcella, ae, f [pro and root kel; Gr. kelês, runner; cf.: celer, celox], a violent wind (by which things are prostrated), a storm, hurricane, tempest (class.).
    I.
    Lit.:

    procella distat latitudine a vortice et a turbine disjectā nube verius quam ruptā,

    Plin. 2, 49, 50, § 133:

    turbinis inmanem vim provomit atque procellae,

    Lucr. 6, 447:

    imbres, nimbi, procellae, turbines,

    Cic. N. D. 3, 20, 51; Plaut. Trin. 4, 1, 17:

    creber procellis Africus,

    Verg. A. 1, 85:

    stridens Aquilone procella,

    id. ib. 1, 102:

    si mugiat Africis Malus procellis,

    Hor. C. 3, 29, 58; 2, 9, 3:

    praecipites,

    Ov. Tr. 4, 6, 35:

    navis quassata procellā,

    id. ib. 5, 5, 17:

    raperent mea poma procellae, id. Nux, 163: procella nivem effuderat,

    Curt. 3, 13, 7:

    imbrem excusserant procellae,

    id. 4, 7, 14:

    Thalle, turbidā rapacior procellā,

    Cat. 25, 4.—With gen.:

    validi venti collecta procella,

    Lucr. 6, 124.—
    II.
    Transf.
    A.
    (Mostly in plur.) A storm, tumult, violence, commotion, vehemence:

    tempestates et procellas in illis fluctibus concionum,

    Cic. Mil. 2, 5 (also cited ap. Quint. 8, 6, 48, and particularly mentioned as a figure, id. 8, 6, 48, § 7):

    vita tranquilla et quieta remota a procellis invidiarum,

    Cic. Clu. 56, 153:

    ut procellam temporis devitaret,

    id. Verr. 1, 3, 8:

    patriae,

    id. Dom. 53, 137:

    agitari tribuniciis procellis,

    Liv. 2, 1; cf.:

    seditionum procellae,

    id. 28, 25:

    procellae civiles,

    civil commotions, Nep. Att. 10, 6; cf.:

    ferimur procellā,

    Verg. A. 7, 594; Ov. M. 13, 656.—
    B.
    In milit. lang.
    1.
    A charge, onset, sudden attack of cavalry:

    hac velut procellā ita consternavit equos, ut, etc.,

    Liv. 37, 41 fin.:

    equestrem procellam excitemus oportet,

    id. 30, 18:

    equestris,

    id. 29, 2; Tac. H. 3, 53.—
    2.
    In gen., of a fierce battle:

    hic secunda belli Punici procella desaevit,

    Flor. 2, 6, 12; Luc. 8, 203.—
    3.
    Of a storm of eloquence:

    priusquam illam eloquentiae procellam effunderet (Ulixes),

    Quint. 11, 3, 158:

    contionum,

    id. 8, 6, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > procella

  • 19 tumultuarius

    tŭmultŭārĭus, a, um, adj. [tumultus], of or belonging to bustle, hurry, or tumult; in milit. lang., of troops brought hurriedly together, raised hastily or suddenly (not ante-Aug., but esp. freq. in Livy).
    I.
    Lit.:

    tumultuario exercitu raptim ducto,

    Liv. 5, 37, 7; so,

    milites,

    id. 35, 2, 7; 35, 23, 8;

    Auct. B. Alex. 34, 5: manus,

    Curt. 4, 16, 24:

    militia,

    Gell. 16, 10, 13.—
    II.
    Transf., that is done or happens in a hurry, hurried, hasty, sudden, confused, irregular, disorderly, tumultuary:

    pugna,

    Liv. 21, 8, 7:

    opus,

    id. 6, 29, 4:

    ex opere tumultuario suspicari,

    Quint. 7, 3, 34:

    rogus,

    Suet. Calig. 59:

    repentinā et quasi tumultuariā doctrinā praeditus,

    Gell. 11, 7, 3:

    tumultuariae et inconditae exercitationes linguae,

    id. 6, 16, 1:

    carmen,

    i. e. unpremeditated, improvised, Sid. Ep. 2, 10.— Adv.: tŭmultŭārĭē, tumultuously, hastily, hurriedly:

    his raptim ac tumultuarie actis,

    Amm. 24, 2, 18; Aur. Vict. Caes. 40; 17; Spart. Carac. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > tumultuarius

  • 20 tumultuatio

    tŭmultŭātĭo, ōnis, f. [tumultuor].
    I.
    A bustling, hurrying, bustle, confusion, tumult (very rare), Liv. 38, 2, 8.—
    II.
    The irregular swearing of the milites tumultuarii, acc. to Isid. Orig. 9, 3, 55.

    Lewis & Short latin dictionary > tumultuatio

См. также в других словарях:

  • tumult — TUMÚLT, tumulturi, s.n. 1. Zgomot mare, larmă, zarvă, vacarm. ♦ Învolburare, curs repede, tălăzuire a unor ape. 2. fig. Agitaţie, tulburare, zbucium sufletesc. – Din fr. tumulte, lat. tumultus. Trimis de ana zecheru, 13.09.2007. Sursa: DEX 98 … …   Dicționar Român

  • Tumult — Tu mult, n. [L. tumultus; probably akin to Skr. tumula noise, noisy, and perhaps to L. tumere to swell, E. tumid: cf. F. tumulte.] 1. The commotion or agitation of a multitude, usually accompanied with great noise, uproar, and confusion of… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Tumult — Sm std. (16. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. tumultus, zu l. tumēre aufbrausen, aufgebracht sein, geschwollen sein .    Ebenso nndl. tumult, ne. tumult, nfrz. tumulte, nschw. tumult, nnorw. tumult; Tumor, Tuberkulose. ✎ DF 5 (1981), 523 528.… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

  • tumult — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mnż I, D. u, Mc. tumultlcie {{/stl 8}}{{stl 7}} hałas czyniony przez większą grupę ludzi, zwierząt, maszyn; zamieszanie, wrzawa, zgiełk, harmider : {{/stl 7}}{{stl 10}}Tumult wielkiego miasta, ulicy, psiarni. Tumult… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Tumult — can refer to: * violent and noisy commotion or disturbance of a crowd * a general outbreak or disorder, riot * mental or emotional disturbance *tUMULt, a record label based in San Francisco. * Tumult , an album by Dutch punk rock band The Ex …   Wikipedia

  • Tumult — Tu mult, v. i. To make a tumult; to be in great commotion. [Obs.] [1913 Webster] Importuning and tumulting even to the fear of a revolt. Milton. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • tumult — [to͞o′mult, tyo͞o′mult] n. [ME tumulte < MFr < L tumultus, a swelling or surging up, tumult < tumere, to swell: see TUMOR] 1. noisy commotion, as of a crowd; uproar 2. confusion; agitation; disturbance 3. great emotional disturbance;… …   English World dictionary

  • Tumult — (v. lat. Tumultus), 1) s. Aufruhr: 2) bes. Unruhen, plötzlicher Krieg, wobei das Wohl des Römischen Staates gefährdet war, s.u. Rom (Ant.) VII. Daher Tumultuant, Aufrührer, Unruhestifter. Tumultuarisch, 1) aufrührerisch; 2) lärmend; 3) stürmisch …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Tumúlt — (lat.), Lärm, Auflauf, Aufruhr (s. d.); Tumultuant, Lärmmacher, Aufrührer; tumultuarisch, lärmend, stürmisch; tumultuarisches Verfahren, diejenige Behandlung eines Prozesses, in der die prozessualischen Handlungen nicht in der ordnungsmäßigen… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Tumúlt — Tumúlt, Aufruhr (s.d.); tumultuārisch, lärmend, stürmisch …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Tumult — Tumult, lat. deutsch, Lärmen, Aufruhr, vereinte Gewalt wider die Staatsordnung …   Herders Conversations-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»