Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

trĭārĭi

  • 1 triāriī

        triāriī ōrum, m    [tres], soldiers of the third rank in battle order, the reserve: ubi triarii consurrexerunt, integri, etc., L.—Prov.: rem ad triarios redisse, i. e. demanded extreme measures, L.

    Latin-English dictionary > triāriī

  • 2 triarii

    trĭārĭi, ōrum, m. [tres], a class of Roman soldiers who formed the third rank from the front, the triarii, Varr. L. L. 5, § 89 Müll.:

    etiamsi te sors inter triarios posuerit,

    Sen. Tranq. 3, 10; Liv. 22, 5, 7:

    a primā acie ad triarios sensim referrebantur,

    id. 8, 8, 11; 8, 10, 6; cf. Becker, Antiq. 3, pt. 2, p. 249 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > triarii

  • 3 pilus

    1.
    pĭlus, i, m., a hair (syn.: villus, seta).
    I.
    Lit.:

    capra pilos ministrat ad usum nauticum,

    Varr. R. R. 2, 11:

    munitae sunt palpebrae vallo pilorum,

    Cic. N. D. 2, 57, 143:

    caudae pilos equinae vellere,

    Hor. Ep. 2, 1, 45:

    duris aspera crura pilis,

    Ov. A. A. 3, 194:

    contra pilum equum fricare, Pelag. Vet. 26: in capite homini plurimus pilus,

    Plin. 11, 37, 47, § 130.—Prov.:

    non minus molestum est calvis quam comatis pilos velli,

    Sen. Tranq. An. 8, 2, 3:

    propius quidem est a sole mons quam campus aut valles, sed sic, quomodo est pilus pilo crassior,

    Sen. Q. N. 4, 11, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    Collect., hair, the hair:

    fruticante pilo neglecta et squalida crura,

    Juv. 9, 15.—
    B.
    As a designation of insignificance, a hair, a trifle; usually joined with a negative, not a hair, not a bit, not a whit (class.):

    ego ne pilo quidem minus me amabo,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 5:

    interea e Cappadociā ne pilum quidem,

    id. Att. 5, 20, 6:

    ne ullum pilum viri boni habere dicatur,

    has not a hair of a good man about him, id. Rosc. Com. 7, 20:

    non facit pili cohortem,

    does not value it a straw, Cat. 10, 13; cf.:

    nec pili facit uni,

    cares not a pin about it, id. 17, 16.—In plur., a garment or fabric made of hair:

    vestitus pilis cameli,

    Vulg. Marc. 1, 6.
    2.
    pīlus, i, m. [pilum], regularly joined with primus: primus pilus (in the gen. written also as one word, primipili), the division of the triarii in the Roman army:

    P. Sextius Baculus, primi pili centurio,

    Caes. B. G. 3, 5; id. B. C. 1, 13: T. Balventius, qui superiore anno primum pilum duxerat, had been leader, captain of the triarii, id. B. G. 5, 35; Liv. 42, 34, 11: aliquem ad primum pilum transducere, to transfer, advance to the triarii, Caes. B. C. 3, 53, 5: primos pilos ademit, took the command of the triarii, of the primipili, Suet. Calig. 44:

    vetus consuetudo tenuit, ut ex primo principe legionis promeretur centurio primi pili, qui non solum aquilae praeerat, verum etiam quatuor centurias in primā acie gubernabat,

    Veg. Mil. 2, 8.—Without primus:

    referes pili praemia,

    Mart. 6, 58, 10; 1, 32, 3.—
    II.
    Transf.: primipilus (in inscrr. also written PRIMOPIL, and abbrev. P. P.), the chief centurion of the triarii (the transf. arose from the circumstance that the chief centurion of this division was originally designated by the term primi pili, with the omission of the easily supplied centurio, as is shown by the following citation from Liv. 7, 41, 5;

    soon, however, from primi pili, a new word, primipilus or primopilus, was formed): primus centurio erat, quem nunc primi pili appellant,

    Liv. 7, 41, 5; 8, 8, 16:

    primipilo P. Sext. Baculo vulneribus confecto,

    Caes. B. G. 2, 25:

    aquilarum altera vix convelli a primipilo potuit,

    Val. Max. 1, 6, 11; Inscr. (of the time of Trajan) Orell. 799: SEX. AVLIENO SEX. F. PRIMOPIL. II., Inscr. (of the time of Tiberius or Caligula) Orell. 3426 M. P.; cf. Becker, Antiq. 3, 3, p. 264.

    Lewis & Short latin dictionary > pilus

  • 4 pīlus

        pīlus ī, m    [PIS-], a maniple of the triarii, company of veteran reserves: primi pili centurio, Cs.: primum pilum ducere, Cs.: primus centurio erat, quem nunc primi pili appellant, L.—In the phrase, primus pilus, the first centurion of the triarii, chief centurion of a legion, L.
    * * *
    I

    primipilus/primi pili centurio -- first/primary/chief centurion of a legion

    II
    hair; bit/whit (thing of minimal size/value); hair shirt/garment (pl.) (L+S)

    Latin-English dictionary > pīlus

  • 5 subsidium

    subsĭdĭum, ii, n. [subsideo].
    I.
    Milit. t. t.
    A.
    Orig., the troops stationed in reserve in the third line of battle (behind the principes), the line of reserve, reserve-ranks, triarii:

    subsidium dicebatur, quando milites subsidebant in extremā acie labentique aciei succurrebant. Quod genus militum constabat ex iis, qui emeruerant stipendia, locum tamen retinebant in exercitu: quae erat tertia acies triariorum,

    Fest. p. 306 Müll.; cf.:

    subsidium, quod postpositum est ad subveniendum laborantibus,

    id. p. 223 ib.:

    triarii quoque dicti, quod in acie tertio ordine extremis subsidio deponebantur: quod hi subsidebant, ab eo subsidium dictum,

    Varr. L. L. 5, § 89 ib. (very rare):

    subsidia et secundam aciem adortus,

    Liv. 4, 28:

    jaculatores fugerunt inter subsidia ad secundam aciem,

    id. 21, 46:

    impulsa frons prima et trepidatio subsidiis illata,

    id. 6, 13:

    in subsidiis pugnacissimas locaverunt gentes,

    Curt. 3, 9, 3:

    in subsidiis positi,

    id. 4, 13, 28.—
    B.
    A body of reserve, an auxiliary corps, auxiliary forces, etc. (class.; syn.: suppetiae, auxilium): duae cohortes de subsidio procedunt, Sisenn. ap. Non. 363, 18:

    rem esse in angusto vidit, neque ullum esse subsidium, quod submitti posset,

    Caes. B. G. 2, 25:

    neque certa subsidia collocari poterant,

    id. ib. 2, 22:

    cohortes veteranas in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat,

    stationed as a reserve, Sall. C. 59, 5.—
    C.
    Abstr., support in battle, aid, help, relief, succor, assistance:

    cum alius alii subsidium ferrent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    funditores Baleares subsidio oppidanis mittit,

    id. ib. 2, 7:

    missi in subsidium equites,

    Tac. A. 12, 55:

    Italiae subsidio proficisci,

    Caes. B. C. 3, 78; cf. Cic. Phil. 5, 17, 46:

    integros subsidio adducit,

    Caes. B. G. 7, 87:

    subsidio venire,

    Cic. Att. 8, 7, 1:

    commune in Germanos Gallosque subsidium, octo legiones erant,

    Tac. A. 4, 5.—
    II.
    Transf., in gen., support, assistance, aid, help, protection, etc. (syn. adjumentum).
    (α).
    Sing.:

    abi quaerere, ubi jurando tuo satis sit subsidii,

    Plaut. Cist. 2, 1, 26:

    mihi hoc subsidium (sc. juris interpretationem) jam inde ab adulescentia comparavi,

    Cic. de Or. 1, 45 199; cf.: ut illud subsidium (sc. bibliothe [p. 1782] cam) senectuti parem, id. Att. 12, 3, 52:

    subsidium bellissimum existimo senectuti otium,

    id. de Or. 1, 60, 255; cf. id. Quint. 1, 4:

    sine talium virorum subsidio resistere,

    id. Clu. 1, 3:

    his difficultatibus duae res erant subsidio,

    Caes. B. G. 2, 20:

    fidissimum annonae subsidium,

    Liv. 27, 5:

    aurum ad subsidium fortunae relictum,

    id. 22, 32:

    non aliud subsidium quam misericordia Caesaris fuit,

    Tac. A. 2, 63:

    nec tibi subsidio sit praesens numen,

    Ov. Ib. 285.—
    (β).
    Plur.:

    industriae subsidia,

    Cic. Cat. 2, 5, 9:

    frumentaria subsidia rei publicae,

    id. Imp. Pomp. 12, 34:

    sibi subsidia ad omnes vitae status parare,

    id. Fam. 9, 6, 4:

    his ego subsidiis ea sum consecutus,

    id. ib. 15, 4, 14; Suet. Calig. 12:

    ad omnes casus subsidia comparare,

    to prepare resources, make provision, Caes. B. G. 4, 31:

    mare circa Capreas importuosum et vix modicis navigiis pauca subsidia,

    Tac. A. 4, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > subsidium

  • 6 ante-pīlānus

        ante-pīlānus ī, m    a soldier of the first two ranks, in front of the triarii, L.

    Latin-English dictionary > ante-pīlānus

  • 7 centuriō

        centuriō ōnis, m    [centuria], a commander of a century, captain, centurion (next in rank to the tribunes of the legion), C., S., L., H.: primi pili, of the first maniple (of the triarii), the first centurion of the legion, S. — Plur: primorum ordinum, i. e. the six centurions of the first cohort, Cs.
    * * *
    I
    centuriare, centuriavi, centuriatus V TRANS
    arrange/assign (soldiers) in military centuries; divide land into centuriae
    II
    centurion, captain/commander of a century/company

    Latin-English dictionary > centuriō

  • 8 cōn-sīdō

        cōn-sīdō sēdī    (rarely sīdī; cōnsīderant, L., Ta.), sessus, ere, to sit down, take seats, be seated, settle: positis sedibus, L.: considunt armati, Ta.: in pratulo propter statuam: in arā, N.: examen in arbore, L.: ante focos, O.: mensis, at the tables, V.: tergo tauri, O.: in novam urbem, enter and settle, Cu.: ibi considitur: triarii sub vexillis considebant, L.—In assemblies, to take place, take a seat, sit, hold sessions, be in session: in theatro: in loco consecrato, hold court, Cs.: quo die, iudices, consedistis: senior iudex consedit, O. — To encamp, pitch a camp, take post, station oneself: ad confluentīs in ripis, L.: sub radicibus montium, S.: trans flumen, Cs.: prope Cirtam haud longe a mari, S.: ubi vallis spem praesidi offerebat, Cs.: cum cohorte in insidiis, L.: ad insidias, L.—To settle, take up an abode, stay, make a home: in Ubiorum finibus, Cs.: trans Rhenum, Ta.: in hortis (volucres), build, H.: Ausonio portu, find a home, V.: Cretae (locat.), V.—To settle, sink down, sink in, give way, subside, fall in: terra ingentibus cavernis consedit, L.: (Alpes) iam licet considant!: in ignīs Ilium, V.: neque consederat ignis, O.— Fig., to settle, sink, be buried: iustitia cuius in mente consedit: consedit utriusque nomen in quaesturā, sank out of notice: Consedisse urbem luctu, sunk in grief, V.: praesentia satis consederant, i. e. quiet was assured, Ta.—To abate, subside, diminish, be appeased, die out: ardor animi cum consedit: terror ab necopinato visu, L.—Of discourse, to conclude, end: varie distincteque.

    Latin-English dictionary > cōn-sīdō

  • 9 cōn-surgō

        cōn-surgō surrēxī, surrēctus, ere,    to rise, stand up, arise, start up, rise in a body, lift oneself: consurrexisse omnes illi (seni): honorifice consurgitur (impers.): ex insidiis, Cs.: ubi triarii consurrexerunt integri, L.: tonsis, V.: in consilium: ex consilio, Cs.: In plausūs consurrectum est, Ph.: toro, O.: ad bellum, L.: in ensem, V.: studiis, eagerly, V.: terno ordine remi, V.: Mundus ad Scythiam Consurgit, is elevated, V.: consurgunt quercūs, grow up, V.—To arise, spring up, originate: Consurgunt venti, V.: Romam, O.

    Latin-English dictionary > cōn-surgō

  • 10 prīmipīlāris

        prīmipīlāris is, m    [primipilus], a centurion of the first maniple of the triarii, Ta.
    * * *
    primipilaris, primipilare ADJ
    of first maniple/centurion; of/belonging to a commissary

    Latin-English dictionary > prīmipīlāris

  • 11 prīmipīlus

        prīmipīlus ī, m    [primus+2 pilus], the first centurion of the triarii: alquem ad primipilum traducere, promote to be, etc., Cs.
    * * *

    primipilus/primi pili centurio -- primary/chief centurion of a legion

    Latin-English dictionary > prīmipīlus

  • 12 rōrāriī

        rōrāriī ōrum, m    light-armed troops, who made the first attack and retired behind the triarii, skirmishers, L.

    Latin-English dictionary > rōrāriī

  • 13 subsidium

        subsidium ī, n    [sub+SED-].—In order of battle, the troops in reserve, line of reserve, third line of battle, triarii: subsidia et secundam aciem adortus, L.: fugere inter subsidia, L.: in subsidiis pugnacissimas locare gentes, Cu.— A body of reserve, auxiliary corps, auxiliary forces: neque ullum esse subsidium, quod submitti posset, Cs.: post eas ceterum exercitum in subsidiis locat, stationed as a reserve, S.— Aid, help, relief, succor, assistance, reinforcement: cum alius alii subsidium ferrent, Cs.: Italiae subsidio proficisci, Cs.: subsidio venire.— Support, assistance, aid, help, protection: Milo, subsidium adflictae rei p.: subsidium bellissimum existimo senectuti otium: aurum ad subsidium fortunae relictum, L.: industriae subsidia: his ego subsidiis ea sum consecutus: ad omnīs casūs subsidia comparare, make provision. — A place of refuge, asylum, retreat: vix modicis navigiis pauca subsidia, Ta.: fidissimum ad subsidium perfugere, Ta.
    * * *
    help, relief; reinforcement

    Latin-English dictionary > subsidium

  • 14 tūtor

        tūtor ōris, m    [2 TV-], a watcher, protector, defender: Silvane, tutor finium, H.—In law, a guardian, tutor, guardian of the person: tutor sum liberis (Triarii): illum tutorem liberis suis scribere: pupilli Malleoli: Philippi, L.: orbae eloquentiae quasi tutores relicti sumus.— The title of a mimic play.
    * * *
    I
    tutari, tutatus sum V DEP
    guard, protect, defend; guard against, avert
    II
    protector, defender; guardian, watcher; tutor

    Latin-English dictionary > tūtor

  • 15 consido

    con-sīdo, sēdi (also -sīdi, Enn. ap. Gell. 4, 7, v. Sat., v. 14 Vahl.; Tac. A. 1, 30 fin.; Gell. 5, 4, 1; cf. Wagner ad Verg. E. 7, 1; Neue, Formenl. II. p. 501), sessum, 3, v. n., to sit down (esp. of a multitude), take a seat, be seated, to settle (freq. in all periods and species of composition); constr. with in and abl., sub and abl., ante, the simple abl., or absol.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    salutatio hospitalis... fuit, positisque sedibus consederunt,

    Liv. 42, 39, 8:

    scio apud vos filio in conspectu matris nefas esse considere,

    Curt. 5, 2, 22:

    illi jussi considere affirmant, etc.,

    id. 7, 6, 6:

    nec aut recubet aut considat pastor,

    Col. 7, 3, 26:

    vix consideramus, et nox, etc.,

    Plin. Ep. 6, 20, 14.—
    (β).
    With designation of place:

    si videtur, considamus hic in umbrā,

    Cic. Leg. 2, 3, 7; cf.:

    in pratulo propter Platonis statuam,

    id. Brut. 6, 24:

    certo in loco,

    id. Sen. 18, 63:

    in arā,

    Nep. Paus. 4, 4:

    in molli herbā,

    Verg. E. 3, 55:

    in illo caespite,

    Ov. M. 13, 931:

    examen in arbore consederat,

    Liv. 21, 46, 2:

    in rupe,

    Curt. 3, 1, 4:

    in sellā,

    id. 5, 2, 13:

    in turre consedit avis,

    id. 4, 6, 11:

    dormienti in labellis (apes),

    Cic. Div. 1, 36, 78:

    sub argutā ilice,

    Verg. E. 7, 1:

    hic corylis mixtas inter ulmos,

    id. ib. 5, 3:

    ante focos scamnis longis,

    Ov. F. 6, 305:

    super ripam stagni,

    id. M. 6, 373:

    transtris,

    Verg. A. 4, 573:

    ipsae (apes) medicatis sedibus,

    id. G. 4, 65:

    solio medius consedit avito,

    id. A. 7, 169:

    mecum saxo,

    Ov. M. 1, 679:

    tergo tauri,

    id. ib. 2, 869.— Impers.:

    in silvam venitur et ibi considitur,

    Cic. de Or. 3, 5, 18.—Of soldiers in battle array:

    triarii sub vexillis considebant, sinistro crure porrecto, scuta innixa umeris... tenentes,

    Liv. 8, 8, 10.—
    B.
    In partic.
    1.
    In assemblies of the people, courts of justice, theatres, etc., to take one's place, take a seat, sit, hold sessions, to be in session:

    cum in theatro imperiti homines consederant,

    Cic. Fl. 7, 16;

    so of senators,

    Suet. Aug. 35.—Of judges:

    quo die primum judices, citati in hunc reum consedistis,

    Cic. Verr. 2, 1, 7, § 19; Liv. 26, 48, 9; Ov. M. 11, 157; 12, 627:

    ad jus dicendum,

    Liv. 34, 61, 15:

    introductum in tabernaculum (Persea) adversus advocatos in consilium considere jussit,

    id. 45, 7, 5; Suet. Calig. 38:

    in orchestrā,

    id. Aug. 44:

    inter patres,

    Tac. A. 13, 54.—
    2.
    Milit. t. t., to encamp, pitch a camp, take post somewhere; with in and abl.:

    quo in loco Germani consederant,

    Caes. B. G. 1, 49; so Sall. J. 49, 1; Liv. 4, 17, 12; 10, 4, 11.—With sub: sub monte consedit, Caes. B. G. 1, 48; 1, 21; Sall. C. 57, 3:

    trans flumen,

    Caes. B. G. 2, 16:

    contra eum duūm milium spatio,

    id. ib. 3, 17:

    nuntiant Jugurtham circiter duūm milium intervallo ante eos consedisse,

    Sall. J. 106, 5:

    prope Cirtam haud longe a mari,

    id. ib. 21, 2:

    inter virgulta,

    id. ib. 49, 5:

    superioribus locis,

    id. ib. 51, 3:

    ubi cuique vallis abdita spem praesidii aut salutis aliquam offerebat, consederat,

    Caes. B. G. 6, 34; cf. Curt. 7, 7, 31:

    haud procul,

    id. 4, 12, 4.—
    3.
    To settle down for a long time or permanently, to take up one's abode, to establish one's self:

    qui etiam dubitem, an hic Antii considam,

    Cic. Att. 2, 6, 2:

    antequam aliquo loco consedero, neque longas a me neque semper meā manu litteras exspectabis,

    id. ib. 5, 14, 1:

    Belgas propter loci fertilitatem ibi consedisse,

    Caes. B. G. 2, 4:

    in Ubiorum finibus,

    id. ib. 4, 8; cf. id. ib. 1, 31:

    vultis et his mecum pariter considere regnis?

    Verg. A. 1, 572:

    terrā,

    id. ib. 4, 349.—With in and acc.:

    in novam urbem,

    Curt. 7, 4, 23.—
    4.
    Of inanim. objects, esp. of places, to settle, sink down, sink in, give way, subside, etc.:

    in Veliterno agro terra ingentibus cavernis consedit arboresque in profundum haustae,

    Liv. 30, 38, 8; cf.:

    terra in ingentem sinum consedit,

    id. 30, 2, 12:

    (Alpes) jam licet considant!

    may now sink down, Cic. Prov. Cons. 14, 34:

    omne mihi visum considere in ignis Ilium,

    to sink down, Verg. A. 2, 624; 9, 145; cf.:

    Ilium ardebat, neque adhuc consederat ignis,

    Ov. M. 13, 408:

    in cinerem,

    Stat. Th. 3, 185:

    cum omnia sacra profanaque in ignem considerent,

    Tac. H. 3, 33 fin.: quā mitescentia Alpium juga considunt, sink, i. e. are lower, Plin. 3, 25, 28, § 147:

    patiemur picem considere, et cum siderit, aquam eliquabimus,

    Col. 12, 24, 2:

    donec consideret pulvis,

    Curt. 5, 13, 12:

    cum in cacuminibus montium nubes consident,

    Plin. 18, 35, 82, § 356:

    tumidi considunt fluctus,

    Sil. 17, 291.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    multa bona in pectore consident,

    Plaut. Trin. 2, 2, 24; Cic. Univ. 2:

    justitia cujus in mente consedit,

    id. Fin. 1, 16, 50; id. Har. Resp. 12, 24.— Poet.: totam videmus Consedisse urbem luctu, sunk or immersed in grief, Verg. A. 11, 350 (in luctum esse demersum, Serv.). —
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 3.) To settle down permanently, sink:

    in otio,

    Cic. Att. 2, 4, 2:

    hoc totum (genus dicendi) in eā mediocritate consedit,

    id. Or. 27, 96:

    antequam ego incipio secedere et in aliā parte considere,

    i. e. change the subject, Sen. Ep. 117, 4.—
    2.
    (Acc. to I. B. 4.) To lose force, abate, subside, diminish; to be appeased, quieted, to cease:

    ardor animi cum consedit, omnis illa vis et quasi flamma oratoris exstinguitur,

    Cic. Brut. 24, 93:

    consederit furor,

    id. Ac. 2, 27, 88:

    ferocia ab re bene gestā,

    Liv. 42, 62, 3:

    primus terror ab necopinato visu,

    id. 33, 7, 5:

    bella,

    Sil. 16, 218:

    quia praesentia satis consederant,

    Tac. A. 1, 30 fin.:

    consedit utriusque nomen in quaesturā,

    i. e. has since that time ceased, Cic. Mur. 8, 18.—
    * b.
    Of discourse, to sink; to conclude, end:

    eorum verborum junctio nascatur a proceris numeris ac liberis... sed varie distincteque considat,

    Cic. de Or. 3, 49, 191.

    Lewis & Short latin dictionary > consido

  • 16 consurgo

    con-surgo, surrexi, surrectum, 3, v. n., to raise one's self, to rise (esp. of a multitude), to rise up together, stand up, arise (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    Of living beings:

    cum Athenis ludis quidam in theatrum grandis natu venisset... consurrexisse omnes,

    Cic. Sen. 18, 63; so, out of respect, impers.:

    itaque in curiam venimus: honorifice consurgitur,

    id. Verr. 2, 4, 62, § 138; and:

    in venerationem tui,

    Plin. Pan. 54, 2:

    (in concilio Germanorum) consurgunt ii, qui et causam et hominem probant,

    Caes. B. G. 6, 23:

    consurrexit senatus cum clamore ad unum,

    Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:

    ex insidiis,

    Caes. B. C. 3, 37; cf. Liv. 2, 50, 6:

    senatum... consurrexisse et petisse,

    id. 38, 57, 5:

    ubi triarii consurrexerunt integri,

    id. 8, 10, 5; cf. id. 8, 8, 12; Cat. 62, 1; Ov. M. 7, 570:

    consurgere tonsis,

    Verg. A. 10, 299:

    consurgitur ex consilio,

    Caes. B. G. 5, 31; so,

    in plausus consurrectum est,

    Phaedr. 5, 7, 28:

    leniter est consurgendum,

    Quint. 11, 3, 156 al.:

    toro consurgere,

    Ov. M. 7, 344:

    ad iterandum ictum,

    Liv. 8, 7, 10; cf.:

    in ensem,

    Verg. A. 9, 749:

    in poenam,

    Plin. 8, 16, 17, § 43:

    ad finitimorum motus,

    Liv. 33, 21, 8:

    ad novas res,

    Suet. Caes. 9.—
    B.
    Of inanimate subjects (mostly poet.):

    consurgeret aër,

    Lucr. 2, 1111.— With ex, Lucr. 6, 498; 4, 929; 6, 474:

    de terra ignis corpora,

    id. 6, 886:

    in auras corpora sponte suā,

    id. 6, 1020:

    mare imo fundo ad aethera,

    Verg. A. 7, 530:

    terno ordine remi,

    id. ib. 5, 120:

    limen earum in tantam altitudinem consurgit quantam, etc.,

    Col. 7, 9, 13:

    villa leniter et sensim clivo fallente consurgit,

    Plin. Ep. 5, 6, 14:

    consurgunt geminae quercus,

    grow up, Verg. A. 9, 681:

    jugata vineta,

    Col. 4, 1, 5:

    in gelidas consurgens Caucasus Arctos,

    Val. Fl. 5, 155:

    tantamque operis consurgere molem,

    id. ib. 1, 499.—
    II.
    Meton.
    A.
    Of living beings; constr., ad or in aliquid, also absol., to rise or stand up for any (esp. a hostile) action (perh. not ante-Aug.):

    ad bellum,

    Liv. 10, 13, 4; 33, 19, 7:

    ad novas res,

    Suet. Caes. 9:

    in arma,

    Verg. A. 10, 90:

    in iras truces,

    Val. Fl. 1, 673:

    in poenam,

    Plin. 8, 16, 17, § 43:

    in aemulationem,

    Just. 12, 15:

    consurgunt iterum partes,

    rise, Luc. 1, 692; cf. Tac. H. 3, 1:

    in nostri curam consurge tuendi,

    Ov. Tr. 4, 3, 71:

    carmine Maeonio,

    id. P. 3, 3, 31.—
    B.
    Of inanimate things, to arise, take rise (like A., perh. not ante-Aug.):

    vespere ab atro consurgunt venti,

    Verg. A. 5, 19;

    so of winds: e terrā,

    Plin. 2, 43, 44, § 114:

    subitoque novum consurgere bellum,

    Verg. A. 8, 637; Sen. Ep. 91, 5:

    quā concitatione consurgat ira,

    Quint. 1, 11, 12:

    fama consurgit,

    Val. Fl. 1, 75.

    Lewis & Short latin dictionary > consurgo

  • 17 hastati

    hastātus, a, um, adj. [hasta, I. A.], armed with a spear.
    I.
    In gen. (very rare):

    Bellona,

    Stat. Th. 2, 718:

    prima utcumque acies hastata: ceteris praeusta aut brevia tela,

    Tac. A. 2, 14:

    currum decem milia hastatorum sequebantur,

    Curt. 3, 3, 10; 4, 15, 7.—
    II.
    In partic., milit. t. t.: hastāti, ōrum, m., the first line of a Roman army drawn up in order of battle (behind them were the Principes and Triarii):

    hastati dicti qui primi hastis pugnabant,

    Varr. L. L. 5, § 89 Müll.: hastati spargunt hastas, Enn. ap. Macr. 6, 1 (Ann. v. 287 Vahl.); so Liv. 8, 8, 6; 22, 5; Veg. Mil. 1, 20 al.; cf.

    Dict. of Antiq.—The hastati were divided into ten ordines (companies),

    Ov. F. 3, 128.—Hence,
    B.
    Transf.: primus, secundus, etc., ordo hastatus, and more freq. absol.: primus, secundus, etc., hastatus, the first, second, etc., company of hastati: in eo exercitu miles gregarius fui: tertio anno virtutis causa, mihi T. Quintius decimum ordinem hastatum assignavit, i. e. made me captain of the tenth (last) company, Liv. 42, 34, 5:

    cum signifer primi hastati signum non posset movere loco,

    Cic. Div. 1, 35, 77; cf. id. ib. 2, 31, 67:

    signifer secundi hastati,

    Liv. 26, 5 fin. —Hence, transf.,
    2.
    (Ellipt. for centurio ordinis hastati primus, secundus, etc., hastatus.) The captain of the first, second, etc., company, Veg. Mil. 2, 8: Q. Fulginius ex primo hastato, late first centurio (i. e. who had been discharged as first centurio, and then served as evocatus), Caes. B. C. 1, 46, 4.—
    b.
    Kat exochên, hastatus, i, m., the captain of the first company, Flor. 1, 18; Inscr. Orell. 3455.

    Lewis & Short latin dictionary > hastati

  • 18 hastatus

    hastātus, a, um, adj. [hasta, I. A.], armed with a spear.
    I.
    In gen. (very rare):

    Bellona,

    Stat. Th. 2, 718:

    prima utcumque acies hastata: ceteris praeusta aut brevia tela,

    Tac. A. 2, 14:

    currum decem milia hastatorum sequebantur,

    Curt. 3, 3, 10; 4, 15, 7.—
    II.
    In partic., milit. t. t.: hastāti, ōrum, m., the first line of a Roman army drawn up in order of battle (behind them were the Principes and Triarii):

    hastati dicti qui primi hastis pugnabant,

    Varr. L. L. 5, § 89 Müll.: hastati spargunt hastas, Enn. ap. Macr. 6, 1 (Ann. v. 287 Vahl.); so Liv. 8, 8, 6; 22, 5; Veg. Mil. 1, 20 al.; cf.

    Dict. of Antiq.—The hastati were divided into ten ordines (companies),

    Ov. F. 3, 128.—Hence,
    B.
    Transf.: primus, secundus, etc., ordo hastatus, and more freq. absol.: primus, secundus, etc., hastatus, the first, second, etc., company of hastati: in eo exercitu miles gregarius fui: tertio anno virtutis causa, mihi T. Quintius decimum ordinem hastatum assignavit, i. e. made me captain of the tenth (last) company, Liv. 42, 34, 5:

    cum signifer primi hastati signum non posset movere loco,

    Cic. Div. 1, 35, 77; cf. id. ib. 2, 31, 67:

    signifer secundi hastati,

    Liv. 26, 5 fin. —Hence, transf.,
    2.
    (Ellipt. for centurio ordinis hastati primus, secundus, etc., hastatus.) The captain of the first, second, etc., company, Veg. Mil. 2, 8: Q. Fulginius ex primo hastato, late first centurio (i. e. who had been discharged as first centurio, and then served as evocatus), Caes. B. C. 1, 46, 4.—
    b.
    Kat exochên, hastatus, i, m., the captain of the first company, Flor. 1, 18; Inscr. Orell. 3455.

    Lewis & Short latin dictionary > hastatus

  • 19 incidentia

    1.
    incĭdo, cĭdi, cāsum, 3 ( fut. part. act. incasurus, Plin. 2, 27, 27, § 97; perf. scanned incĭdĕrunt, Lucr. 6, 1174), v. n. [in-cado], to fall into or upon a thing, to fall, light upon (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with in and acc.; less freq. with other prepp., with the dat., or absol.
    (α).
    With in and acc.:

    in foveam,

    Cic. Phil. 4, 5, 12:

    ex spelunca saxum in crura ejus incidit,

    id. Fat. 3, 6:

    e nubi in nubem vis incidit ardens fulminis,

    Lucr. 6, 145; cf. id. 296:

    in segetem flamma,

    falls, Verg. A. 2, 305:

    pestilentia in urbem,

    Liv. 27, 23 fin.:

    ut incideret luna tum in eam metam, quae esset umbra terrae, etc.,

    entered, Cic. Rep. 1, 14, 22:

    in oculos,

    Plin. 20, 17, 73, § 187:

    incidentibus vobis in vallum portasque,

    Liv. 27, 13, 2:

    in laqueos,

    Juv. 10, 314.—
    (β).
    With other prepp.:

    incidit ictus Ingens ad terram duplicato poplite Turnus,

    Verg. A. 12, 926:

    (turris) super agmina late incidit,

    id. ib. 2, 467.—
    (γ).
    With dat.:

    incidere portis,

    to rush into, Liv. 5, 11, 14; 5, 26, 8:

    lymphis putealibus,

    Lucr. 6, 1174:

    caput incidit arae,

    Ov. M. 5, 104: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, Liv. 21, 10, 10:

    ultimis Romanis,

    id. 28, 13, 9:

    jacenti,

    Stat. Th. 5, 233:

    hi duo amnes confluentes incidunt Oriundi flumini,

    empty, fall into, Liv. 44, 31, 4:

    modo serius incidis (sol) undis,

    sink, Ov. M. 4, 198.—
    (γ).
    Absol.:

    illa (hasta) volans, umeri surgunt qua tegmina summa, incidit,

    Verg. A. 10, 477: incidit Adriaci spatium admirabile rhombi, i. e. into the fisherman ' s net, Juv. 4, 39. —
    B.
    In partic., to fall upon, meet, or come upon unexpectedly, fall in with a person or thing.
    (α).
    With in and acc.:

    in aliquem incurrere atque incidere,

    Cic. Planc. 7, 17:

    cum hic in me incidit,

    id. ib. 41, 99:

    C. Valerius Procillus, cum in fuga catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem incidit,

    Caes. B. G. 1, 53, 5:

    in insidias,

    Cic. Fam. 7, 3, 3; cf.:

    in quos (milites), si qui ex acie fugerint, de improviso incidant,

    id. Rosc. Am. 52, 151:

    in manus alicujus,

    id. Clu. 7, 21:

    in vituperatores,

    id. Fam. 7, 3, 6; 6, 1, 25.—
    (β).
    With inter:

    inter catervas armatorum,

    Liv. 25, 39.—
    (γ).
    With dat.:

    qui (oculi) quocumque inciderunt,

    Cic. Mil. 1, 1; Plin. Ep. 5, 6, 13; Quint. 11, 3, 50:

    sane homini praeter opinionem improviso incidi,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 182:

    incidit huic Appennicolae bellator filius Anni,

    Verg. A. 11, 699.—
    (δ).
    With acc. alone (late Lat.):

    bene quod meas potissimum manus incidisti,

    App. M. 6, p. 176, 24; id. ib. p. 179, 4:

    fatales laqueos,

    Vulc. Gall. Avid. Caes. 2, § 2.—
    C.
    Transf., to fall upon, attack, assault: triarii consurgentes... in hostem incidebant. Liv. 8, 8, 13:

    postquam acrius ultimis incidebat Romanus,

    id. 28, 13, 9.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fall into any condition.
    (α).
    With in and acc.:

    in morbum,

    Cic. Fam. 13, 29, 4: in febriculam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21 fin.:

    in miserias,

    id. Phil. 2, 10, 24; cf.:

    qui inciderant (sc. in morbum) haud facile septimum diem superabant,

    Liv. 41, 21, 5:

    ut si in hujusmodi amicitias ignari casu aliquo inciderint,

    Cic. Lael. 12, 42:

    quodsi quis etiam a culpa vacuus in amicitiam ejus inciderat,

    Sall. C. 14, 4:

    in honoris contentionem,

    Cic. Lael. 10, 34:

    in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem,

    id. Off. 1, 8, 26:

    in furorem et insaniam,

    Cic. Pis. 20, 46. —
    (β).
    With acc. alone:

    caecitatem, Ambros. de Tobia, 2: iram,

    Lact. Plac. Narr. Fab. 1, 10:

    amorem,

    id. ib. 14, 1.—
    B.
    To fall upon, befall:

    eo anno pestilentia gravis incidit in urbem agrosque,

    Liv. 27, 23, 6:

    tantus terror incidit ejus exercitui,

    fell upon, Caes. B. C. 3, 13, 2; cf.:

    ut nihil incidisset postea civitati mali, quod, etc.,

    happened, Cic. de Or. 1, 7, 26.—
    C.
    In partic.
    1.
    To fall upon accidentally; to light upon, in thought or conversation:

    non consulto, sed casu in eorum mentionem incidi,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; id. Lael. 1, 3; cf.:

    fortuito in sermonem alicujus incidere,

    id. de Or. 1, 24, 111:

    in eum sermonem incidere, qui, etc.,

    id. Lael. 1, 2:

    in varios sermones,

    id. Att. 16, 2, 4:

    cum in eam memoriam et recordationem nuper ex sermone quodam incidissemus,

    id. Brut. 2, 9:

    iterum in mentionem incidimus viri,

    Tac. H. 4, 5; Plin. Ep. 9, 33, 1.—
    2.
    To come or occur to one's mind:

    sapiens appeteret aliquid, quodcumque in mentem incideret et quodcumque tamquam occurreret,

    come into his mind, Cic. Fin. 4, 16, 43; cf. Ter. Phorm. 1, 3, 5; id. Heaut. 3, 1, 75:

    redeunti, ex ipsa re mihi incidit suspicio,

    id. And. 2, 2, 22; 3, 2, 21:

    tanta nunc suspicio de me incidit,

    id. Ad. 4, 4, 5:

    dicam, verum, ut aliud ex alio incidit,

    id. Heaut. 3, 3, 37:

    nihil te effugiet atque omne. quod erit in re occurret atque incidet,

    Cic. de Or. 2, 34, 147:

    potantibus his apud Sex. Tarquinium incidit de uxoribus mentio,

    Liv. 1, 57, 6.—
    3.
    To fall upon, happen in a certain time.
    (α).
    With in and acc.:

    quod in id rei publicae tempus non incideris, sed veneris — judicio enim tuo, non casu in ipsum discrimen rerum contulisti tribunatum tuum—profecto vides, quanta vis, etc.,

    Cic. Fam. 2, 7, 2:

    quorum aetas in eorum tempora, quos nominavi, incidit,

    Cic. Or. 12, 39; cf. id. Fam. 5, 15, 3:

    quoniam in eadem rei publicae tempora incidimus,

    id. ib. 5, 8, 3 fin.:

    facies me in quem diem Romana incidant mysteria certiorem,

    id. Att. 6, 1, 26:

    cum in Kalendas Januarias Compitaliorum dies incidisset,

    id. Pis. 4, 8:

    quae (bella) in ejus aetatem gravissima inciderunt,

    Quint. 12, 11, 16: in eum annum quo erat Hortensius consul futurus, incidere, to fall into, i. e. to extend the case until, etc., id. 6, 5, 4; cf.:

    quintus annus cum in te praetorem incidisset,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139.—
    (β).
    With acc. alone (late Lat.):

    ut menses... autumnale tempus inciderent,

    Sol. 1, § 44.—
    4.
    To fall out, happen, occur:

    et in nostra civitate et in ceteris, multis fortissimis atque optimis viris injustis judiciis tales casus incidisse,

    Cic. Fam. 5, 17, 3:

    si quid tibi durius inciderit,

    Prop. 1, 15, 28; cf.: si casus inciderit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    incidunt saepe tempora cum, etc.,

    id. Off. 1, 10, 31:

    eorum ipsorum, quae honesta sunt, potest incidere saepe contentio et comparatio,

    id. ib. 1, 43, 152:

    potest incidere quaestio,

    Quint. 7, 1, 19:

    verbum si quod minus usitatum incidat,

    id. 2, 5, 4:

    in magnis quoque auctoribus incidunt aliqua vitiosa,

    id. 10, 2, 15; 11, 1, 70; Cels. 5, 27, 3: ea accidisse non quia haec facta sunt, arbitror;

    verum haec ideo facta, quia incasura erant illa,

    Plin. 2, 27, 27, § 97:

    si quando ita incidat,

    Quint. 2, 5, 5; cf.:

    forte ita incidit, ut, etc.,

    Liv. 26, 23, 2:

    forte ita inciderat, ne, etc.,

    id. 1, 46, 5.—
    5.
    To fall in with, coincide, agree with, in opinion, etc.:

    ne ipse incidat in Diodorum, etc.,

    Cic. Fat. 8, 15.—
    6.
    To stumble upon, undertake at random:

    sic existumes non me fortuito ad tuam amplitudinem meis officiis amplectendam incidisse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 3.— Hence in part. pres.: incĭdentĭa, subst., occurrences, events, Amm. 14, 5, 4; 22, 9, 2 al.
    2.
    incīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [in-caedo], to cut into, cut through, cut open, cut up (class.).
    I.
    Lit.:

    teneris arboribus incisis atque inflexis,

    Caes. B. G. 2, 17, 4:

    arbores,

    Plin. 12, 14, 30, § 54; 32, § 58:

    inciditur vitro, lapide, osseisve cultellis,

    id. 12, 25, 54, § 115; cf.:

    palmes inciditur in medullam,

    id. 14, 9, 11, § 84:

    venam,

    to open, id. 29, 6, 58, § 126; Cels. 2, 8; Tac. A. 16, 19; cf.:

    incisi nervi,

    Plin. 11, 37, 88, § 218:

    circa vulnus scalpello,

    Cels. 5, 27, 3:

    pinnas,

    to clip, Cic. Att. 4, 2, 5; so,

    vites falce,

    Verg. E. 3, 11:

    pulmo incisus,

    cut up, divided, Cic. Div. 1, 39, 85; cf.:

    eupatoria foliis per extremitates incisis,

    i. e. notched, indented, Plin. 5, 6, 29, § 65:

    nos linum incidimus, legimus,

    cut through, cut, Cic. Cat. 3, 5, 10:

    funem,

    Verg. A. 3, 667: corpora mortuorum, to dissect, Cels. praef.:

    nocentes homines vivos,

    id. ib.:

    quid habet haruspex cur pulmo incisus etiam in bonis extis dirimat tempus?

    Cic. Div. 1, 39, 85:

    si rectum limitem rupti torrentibus pontes inciderint,

    cut through, broken through, Quint. 2, 13, 16:

    squamisque incisus adaestuat amnis,

    Stat. Th. 5, 517:

    non incisa notis marmcra publicis,

    engraved, Hor. C. 4, 8, 13:

    tabula... his ferme incisa litteris fuit,

    Liv. 6, 29 fin.
    B.
    Transf.
    1.
    To cut in, to carve, engrave, inscribe on any thing; usually constr. with in and abl.; less freq. with in and acc., the dat., or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    id non modo tum scripserunt, verum etiam in aere incisum nobis tradiderunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; cf.:

    foedus in columna aenea incisum et perscriptum,

    id. Balb. 23, 53; id. Verr. 2, 2, 63, § 154:

    in qua basi grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum,

    id. ib. 2, 4, 34, §

    74: nomina in tabula incisa,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    notum est carmen incisum in sepulcro,

    id. de Sen. 17, 61; id. Pis. 29, 72; id. Font. 14, 31:

    incidens litteras in fago recenti,

    Plin. 16, 9, 14, § 35:

    indicem in aeneis tabulis,

    Suet. Aug. 101:

    quae vos incidenda in aere censuistis,

    Plin. Pan. 75, 1.—
    (β).
    With in and acc.:

    quae (acta) ille in aes incidit,

    Plin. Pan. 1, 7, 16:

    leges in aes incisae,

    Liv. 3, 57 fin.:

    lege jam in aes incisā,

    Suet. Aug. 28 fin.:

    quod ita erit gestum, lex erit, et in aes incidi jubebitis credo illa legitima: consules populum jure rogaverunt, etc.,

    Cic. Phil. 1, 10, 26.—
    (γ).
    With dat. ( poet. and post-Aug.):

    verba ceris,

    Ov. M. 9, 529:

    amores arboribus,

    Verg. E. 10, 53:

    fastos marmoreo parieti,

    Suet. Gramm. 17:

    nomen non trabibus aut saxis,

    Plin. Pan. 54, 7; cf.:

    primum aliquid da, quod possim titulis incidere,

    i. e. among your titles, Juv. 8, 69.—
    (δ).
    Absol.:

    incidebantur jam domi leges,

    Cic. Mil. 32, 87; cf.:

    tabula his litteris incīsa,

    Liv. 6, 29, 9:

    sine delectu morum quisquis incisus est,

    inscribed, registered, Sen. Ben. 4, 28:

    Victorem litteris incisis appellare,

    Macr. S. 3, 6, 11.—
    2.
    To make by [p. 921] cutting, to cut (rare):

    ferroque incidit acuto Perpetuos dentes et serrae repperit usum,

    Ov. M. 8, 245:

    novas incide faces, tibi ducitur uxor,

    Verg. E. 8, 29; Col. 2, 21, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    To break off, interrupt, put an end to:

    poëma ad Caesarem, quod institueram, incidi,

    have broken off, stopped, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 11:

    inciditur omnis jam deliberatio, si intellegitur non posse fieri,

    id. de Or. 2, 82, 336; cf. Liv. 32, 37, 5:

    tandem haec singultu verba incidente profatur,

    Stat. Th. 9, 884:

    novas lites,

    Verg. E. 9, 14:

    ludum,

    Hor. Ep. 1, 14, 36:

    vocis genus crebro incidens,

    broken, interrupted, Cic. de Or. 3, 58, 217.—
    B.
    To cut off, cut short, take away, remove:

    media,

    to cut short, Cic. Phil. 2, 19, 47:

    qui mihi pinnas inciderant nolunt easdem renasci,

    id. 4, 2, 5:

    Tarquinius spe omni reditus incisā exsulatum Tusculum abiit,

    cut off, Liv. 2, 15, 7:

    spe incisā,

    id. 3, 58, 6; 35, 31, 7; cf. id. 44, 6, 13; 44, 13, 3:

    tantos actus,

    Sil. 3, 78:

    ipsam, quam promimus horam casus incidit,

    Sen. Ep. 101:

    testamentum,

    to annul, invalidate, Dig. 28, 4, 3.—
    C.
    In rhet., to make by cutting, to cut:

    aequaliter particulas,

    Cic. Or. 61, 205.— Hence,
    1.
    incī-sum, i, n., rhet. t. t. for the Gr. komma, a section or division of a sentence, a clause: quae nescio cur, cum Graeci kommata et kôla nominent, nos non recte incisa et membra dicamus, Cic. Or. 62, 211 (for which:

    incisiones et membra,

    id. 64, 261):

    incisum erit sensus non expleto numero conclusus, plerisque pars membri,

    Quint. 9, 4, 122; cf. id. ib. 22; 32; 44; 67; 123.—
    2.
    incīsē, adv., in short clauses:

    quo pacto deceat incise membratimve dici,

    Cic. Or. 63, 212; cf. incisim.

    Lewis & Short latin dictionary > incidentia

  • 20 incido

    1.
    incĭdo, cĭdi, cāsum, 3 ( fut. part. act. incasurus, Plin. 2, 27, 27, § 97; perf. scanned incĭdĕrunt, Lucr. 6, 1174), v. n. [in-cado], to fall into or upon a thing, to fall, light upon (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with in and acc.; less freq. with other prepp., with the dat., or absol.
    (α).
    With in and acc.:

    in foveam,

    Cic. Phil. 4, 5, 12:

    ex spelunca saxum in crura ejus incidit,

    id. Fat. 3, 6:

    e nubi in nubem vis incidit ardens fulminis,

    Lucr. 6, 145; cf. id. 296:

    in segetem flamma,

    falls, Verg. A. 2, 305:

    pestilentia in urbem,

    Liv. 27, 23 fin.:

    ut incideret luna tum in eam metam, quae esset umbra terrae, etc.,

    entered, Cic. Rep. 1, 14, 22:

    in oculos,

    Plin. 20, 17, 73, § 187:

    incidentibus vobis in vallum portasque,

    Liv. 27, 13, 2:

    in laqueos,

    Juv. 10, 314.—
    (β).
    With other prepp.:

    incidit ictus Ingens ad terram duplicato poplite Turnus,

    Verg. A. 12, 926:

    (turris) super agmina late incidit,

    id. ib. 2, 467.—
    (γ).
    With dat.:

    incidere portis,

    to rush into, Liv. 5, 11, 14; 5, 26, 8:

    lymphis putealibus,

    Lucr. 6, 1174:

    caput incidit arae,

    Ov. M. 5, 104: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, Liv. 21, 10, 10:

    ultimis Romanis,

    id. 28, 13, 9:

    jacenti,

    Stat. Th. 5, 233:

    hi duo amnes confluentes incidunt Oriundi flumini,

    empty, fall into, Liv. 44, 31, 4:

    modo serius incidis (sol) undis,

    sink, Ov. M. 4, 198.—
    (γ).
    Absol.:

    illa (hasta) volans, umeri surgunt qua tegmina summa, incidit,

    Verg. A. 10, 477: incidit Adriaci spatium admirabile rhombi, i. e. into the fisherman ' s net, Juv. 4, 39. —
    B.
    In partic., to fall upon, meet, or come upon unexpectedly, fall in with a person or thing.
    (α).
    With in and acc.:

    in aliquem incurrere atque incidere,

    Cic. Planc. 7, 17:

    cum hic in me incidit,

    id. ib. 41, 99:

    C. Valerius Procillus, cum in fuga catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem incidit,

    Caes. B. G. 1, 53, 5:

    in insidias,

    Cic. Fam. 7, 3, 3; cf.:

    in quos (milites), si qui ex acie fugerint, de improviso incidant,

    id. Rosc. Am. 52, 151:

    in manus alicujus,

    id. Clu. 7, 21:

    in vituperatores,

    id. Fam. 7, 3, 6; 6, 1, 25.—
    (β).
    With inter:

    inter catervas armatorum,

    Liv. 25, 39.—
    (γ).
    With dat.:

    qui (oculi) quocumque inciderunt,

    Cic. Mil. 1, 1; Plin. Ep. 5, 6, 13; Quint. 11, 3, 50:

    sane homini praeter opinionem improviso incidi,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 182:

    incidit huic Appennicolae bellator filius Anni,

    Verg. A. 11, 699.—
    (δ).
    With acc. alone (late Lat.):

    bene quod meas potissimum manus incidisti,

    App. M. 6, p. 176, 24; id. ib. p. 179, 4:

    fatales laqueos,

    Vulc. Gall. Avid. Caes. 2, § 2.—
    C.
    Transf., to fall upon, attack, assault: triarii consurgentes... in hostem incidebant. Liv. 8, 8, 13:

    postquam acrius ultimis incidebat Romanus,

    id. 28, 13, 9.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fall into any condition.
    (α).
    With in and acc.:

    in morbum,

    Cic. Fam. 13, 29, 4: in febriculam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21 fin.:

    in miserias,

    id. Phil. 2, 10, 24; cf.:

    qui inciderant (sc. in morbum) haud facile septimum diem superabant,

    Liv. 41, 21, 5:

    ut si in hujusmodi amicitias ignari casu aliquo inciderint,

    Cic. Lael. 12, 42:

    quodsi quis etiam a culpa vacuus in amicitiam ejus inciderat,

    Sall. C. 14, 4:

    in honoris contentionem,

    Cic. Lael. 10, 34:

    in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem,

    id. Off. 1, 8, 26:

    in furorem et insaniam,

    Cic. Pis. 20, 46. —
    (β).
    With acc. alone:

    caecitatem, Ambros. de Tobia, 2: iram,

    Lact. Plac. Narr. Fab. 1, 10:

    amorem,

    id. ib. 14, 1.—
    B.
    To fall upon, befall:

    eo anno pestilentia gravis incidit in urbem agrosque,

    Liv. 27, 23, 6:

    tantus terror incidit ejus exercitui,

    fell upon, Caes. B. C. 3, 13, 2; cf.:

    ut nihil incidisset postea civitati mali, quod, etc.,

    happened, Cic. de Or. 1, 7, 26.—
    C.
    In partic.
    1.
    To fall upon accidentally; to light upon, in thought or conversation:

    non consulto, sed casu in eorum mentionem incidi,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; id. Lael. 1, 3; cf.:

    fortuito in sermonem alicujus incidere,

    id. de Or. 1, 24, 111:

    in eum sermonem incidere, qui, etc.,

    id. Lael. 1, 2:

    in varios sermones,

    id. Att. 16, 2, 4:

    cum in eam memoriam et recordationem nuper ex sermone quodam incidissemus,

    id. Brut. 2, 9:

    iterum in mentionem incidimus viri,

    Tac. H. 4, 5; Plin. Ep. 9, 33, 1.—
    2.
    To come or occur to one's mind:

    sapiens appeteret aliquid, quodcumque in mentem incideret et quodcumque tamquam occurreret,

    come into his mind, Cic. Fin. 4, 16, 43; cf. Ter. Phorm. 1, 3, 5; id. Heaut. 3, 1, 75:

    redeunti, ex ipsa re mihi incidit suspicio,

    id. And. 2, 2, 22; 3, 2, 21:

    tanta nunc suspicio de me incidit,

    id. Ad. 4, 4, 5:

    dicam, verum, ut aliud ex alio incidit,

    id. Heaut. 3, 3, 37:

    nihil te effugiet atque omne. quod erit in re occurret atque incidet,

    Cic. de Or. 2, 34, 147:

    potantibus his apud Sex. Tarquinium incidit de uxoribus mentio,

    Liv. 1, 57, 6.—
    3.
    To fall upon, happen in a certain time.
    (α).
    With in and acc.:

    quod in id rei publicae tempus non incideris, sed veneris — judicio enim tuo, non casu in ipsum discrimen rerum contulisti tribunatum tuum—profecto vides, quanta vis, etc.,

    Cic. Fam. 2, 7, 2:

    quorum aetas in eorum tempora, quos nominavi, incidit,

    Cic. Or. 12, 39; cf. id. Fam. 5, 15, 3:

    quoniam in eadem rei publicae tempora incidimus,

    id. ib. 5, 8, 3 fin.:

    facies me in quem diem Romana incidant mysteria certiorem,

    id. Att. 6, 1, 26:

    cum in Kalendas Januarias Compitaliorum dies incidisset,

    id. Pis. 4, 8:

    quae (bella) in ejus aetatem gravissima inciderunt,

    Quint. 12, 11, 16: in eum annum quo erat Hortensius consul futurus, incidere, to fall into, i. e. to extend the case until, etc., id. 6, 5, 4; cf.:

    quintus annus cum in te praetorem incidisset,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139.—
    (β).
    With acc. alone (late Lat.):

    ut menses... autumnale tempus inciderent,

    Sol. 1, § 44.—
    4.
    To fall out, happen, occur:

    et in nostra civitate et in ceteris, multis fortissimis atque optimis viris injustis judiciis tales casus incidisse,

    Cic. Fam. 5, 17, 3:

    si quid tibi durius inciderit,

    Prop. 1, 15, 28; cf.: si casus inciderit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    incidunt saepe tempora cum, etc.,

    id. Off. 1, 10, 31:

    eorum ipsorum, quae honesta sunt, potest incidere saepe contentio et comparatio,

    id. ib. 1, 43, 152:

    potest incidere quaestio,

    Quint. 7, 1, 19:

    verbum si quod minus usitatum incidat,

    id. 2, 5, 4:

    in magnis quoque auctoribus incidunt aliqua vitiosa,

    id. 10, 2, 15; 11, 1, 70; Cels. 5, 27, 3: ea accidisse non quia haec facta sunt, arbitror;

    verum haec ideo facta, quia incasura erant illa,

    Plin. 2, 27, 27, § 97:

    si quando ita incidat,

    Quint. 2, 5, 5; cf.:

    forte ita incidit, ut, etc.,

    Liv. 26, 23, 2:

    forte ita inciderat, ne, etc.,

    id. 1, 46, 5.—
    5.
    To fall in with, coincide, agree with, in opinion, etc.:

    ne ipse incidat in Diodorum, etc.,

    Cic. Fat. 8, 15.—
    6.
    To stumble upon, undertake at random:

    sic existumes non me fortuito ad tuam amplitudinem meis officiis amplectendam incidisse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 3.— Hence in part. pres.: incĭdentĭa, subst., occurrences, events, Amm. 14, 5, 4; 22, 9, 2 al.
    2.
    incīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [in-caedo], to cut into, cut through, cut open, cut up (class.).
    I.
    Lit.:

    teneris arboribus incisis atque inflexis,

    Caes. B. G. 2, 17, 4:

    arbores,

    Plin. 12, 14, 30, § 54; 32, § 58:

    inciditur vitro, lapide, osseisve cultellis,

    id. 12, 25, 54, § 115; cf.:

    palmes inciditur in medullam,

    id. 14, 9, 11, § 84:

    venam,

    to open, id. 29, 6, 58, § 126; Cels. 2, 8; Tac. A. 16, 19; cf.:

    incisi nervi,

    Plin. 11, 37, 88, § 218:

    circa vulnus scalpello,

    Cels. 5, 27, 3:

    pinnas,

    to clip, Cic. Att. 4, 2, 5; so,

    vites falce,

    Verg. E. 3, 11:

    pulmo incisus,

    cut up, divided, Cic. Div. 1, 39, 85; cf.:

    eupatoria foliis per extremitates incisis,

    i. e. notched, indented, Plin. 5, 6, 29, § 65:

    nos linum incidimus, legimus,

    cut through, cut, Cic. Cat. 3, 5, 10:

    funem,

    Verg. A. 3, 667: corpora mortuorum, to dissect, Cels. praef.:

    nocentes homines vivos,

    id. ib.:

    quid habet haruspex cur pulmo incisus etiam in bonis extis dirimat tempus?

    Cic. Div. 1, 39, 85:

    si rectum limitem rupti torrentibus pontes inciderint,

    cut through, broken through, Quint. 2, 13, 16:

    squamisque incisus adaestuat amnis,

    Stat. Th. 5, 517:

    non incisa notis marmcra publicis,

    engraved, Hor. C. 4, 8, 13:

    tabula... his ferme incisa litteris fuit,

    Liv. 6, 29 fin.
    B.
    Transf.
    1.
    To cut in, to carve, engrave, inscribe on any thing; usually constr. with in and abl.; less freq. with in and acc., the dat., or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    id non modo tum scripserunt, verum etiam in aere incisum nobis tradiderunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; cf.:

    foedus in columna aenea incisum et perscriptum,

    id. Balb. 23, 53; id. Verr. 2, 2, 63, § 154:

    in qua basi grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum,

    id. ib. 2, 4, 34, §

    74: nomina in tabula incisa,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    notum est carmen incisum in sepulcro,

    id. de Sen. 17, 61; id. Pis. 29, 72; id. Font. 14, 31:

    incidens litteras in fago recenti,

    Plin. 16, 9, 14, § 35:

    indicem in aeneis tabulis,

    Suet. Aug. 101:

    quae vos incidenda in aere censuistis,

    Plin. Pan. 75, 1.—
    (β).
    With in and acc.:

    quae (acta) ille in aes incidit,

    Plin. Pan. 1, 7, 16:

    leges in aes incisae,

    Liv. 3, 57 fin.:

    lege jam in aes incisā,

    Suet. Aug. 28 fin.:

    quod ita erit gestum, lex erit, et in aes incidi jubebitis credo illa legitima: consules populum jure rogaverunt, etc.,

    Cic. Phil. 1, 10, 26.—
    (γ).
    With dat. ( poet. and post-Aug.):

    verba ceris,

    Ov. M. 9, 529:

    amores arboribus,

    Verg. E. 10, 53:

    fastos marmoreo parieti,

    Suet. Gramm. 17:

    nomen non trabibus aut saxis,

    Plin. Pan. 54, 7; cf.:

    primum aliquid da, quod possim titulis incidere,

    i. e. among your titles, Juv. 8, 69.—
    (δ).
    Absol.:

    incidebantur jam domi leges,

    Cic. Mil. 32, 87; cf.:

    tabula his litteris incīsa,

    Liv. 6, 29, 9:

    sine delectu morum quisquis incisus est,

    inscribed, registered, Sen. Ben. 4, 28:

    Victorem litteris incisis appellare,

    Macr. S. 3, 6, 11.—
    2.
    To make by [p. 921] cutting, to cut (rare):

    ferroque incidit acuto Perpetuos dentes et serrae repperit usum,

    Ov. M. 8, 245:

    novas incide faces, tibi ducitur uxor,

    Verg. E. 8, 29; Col. 2, 21, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    To break off, interrupt, put an end to:

    poëma ad Caesarem, quod institueram, incidi,

    have broken off, stopped, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 11:

    inciditur omnis jam deliberatio, si intellegitur non posse fieri,

    id. de Or. 2, 82, 336; cf. Liv. 32, 37, 5:

    tandem haec singultu verba incidente profatur,

    Stat. Th. 9, 884:

    novas lites,

    Verg. E. 9, 14:

    ludum,

    Hor. Ep. 1, 14, 36:

    vocis genus crebro incidens,

    broken, interrupted, Cic. de Or. 3, 58, 217.—
    B.
    To cut off, cut short, take away, remove:

    media,

    to cut short, Cic. Phil. 2, 19, 47:

    qui mihi pinnas inciderant nolunt easdem renasci,

    id. 4, 2, 5:

    Tarquinius spe omni reditus incisā exsulatum Tusculum abiit,

    cut off, Liv. 2, 15, 7:

    spe incisā,

    id. 3, 58, 6; 35, 31, 7; cf. id. 44, 6, 13; 44, 13, 3:

    tantos actus,

    Sil. 3, 78:

    ipsam, quam promimus horam casus incidit,

    Sen. Ep. 101:

    testamentum,

    to annul, invalidate, Dig. 28, 4, 3.—
    C.
    In rhet., to make by cutting, to cut:

    aequaliter particulas,

    Cic. Or. 61, 205.— Hence,
    1.
    incī-sum, i, n., rhet. t. t. for the Gr. komma, a section or division of a sentence, a clause: quae nescio cur, cum Graeci kommata et kôla nominent, nos non recte incisa et membra dicamus, Cic. Or. 62, 211 (for which:

    incisiones et membra,

    id. 64, 261):

    incisum erit sensus non expleto numero conclusus, plerisque pars membri,

    Quint. 9, 4, 122; cf. id. ib. 22; 32; 44; 67; 123.—
    2.
    incīsē, adv., in short clauses:

    quo pacto deceat incise membratimve dici,

    Cic. Or. 63, 212; cf. incisim.

    Lewis & Short latin dictionary > incido

См. также в других словарях:

  • Triarii — Жанры Martial industrial, Modern Classical Годы 2004 по сей день Страна …   Википедия

  • Triarii — (Singular: Triarius ) were spearmen in the armies of the early Roman Republic. They were oldest and among the wealthiest men in the legion, and could afford good quality equipment. They wore heavy metal armour and carried large shields, their… …   Wikipedia

  • triarii — TRIÁRII s.m.pl. (Ant.) Nume dat soldaţilor veterani care formau al treilea rând dintr o legiune romană. [sg. triariu. / < lat. triarii]. Trimis de LauraGellner, 09.03.2009. Sursa: DN  TRIÁRII s. m. pl. nume dat soldaţilor veterani, care… …   Dicționar Român

  • triarii — ● triarii nom masculin pluriel (latin triarii, de tres, trois) Soldats de la troisième ligne de manipules de la légion romaine …   Encyclopédie Universelle

  • TRIARII — genus militum apud Romanos. Polybius enim, l. 6. ubi de acie Roman. quatuor facit militum ordines et discrimina, Pilanos scil. seu Velites, Hastatos, Principes et Triarios. E quibus Velites seu Pilani eligebantur ex minimis aetate et fortunae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Triarii — (röm. Ant.), so v.w. Pilani, s.u. Legion 2) A) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Triarii — Triarĭi, Triarĭer, bei den alten Römern die das dritte Treffen bildenden Kerntruppen der Manipularstellung (s. Manipel) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Triarii — Les triarii sont la troisième (tri = trois) et dernière ligne disponible dans les légions républicaines, organisée en dix cohortes contenant chacune trois manipules de 160 hommes, chacune divisée en deux centuries de 80 soldats. Ce sont des… …   Wikipédia en Français

  • Triarii — Triarier (lat. triarii die Dritten), mitunter auch Triarer, waren die Elite der römischen Legion. Zunächst definierte sich die Zugehörigkeit zu den Triariern nur über das Einkommen, da nur Wohlhabende die nötigen Mittel hatten, sich die… …   Deutsch Wikipedia

  • Triarii Club de Fútbol — Saltar a navegación, búsqueda Triarii C. F. Nombre completo Triarii Club de Fútbol Apodo(s) Triarii Fundación 12 de Mayo de 2009 …   Wikipedia Español

  • Triarii — En la organización de la legión romana, eran los veteranos, mucho menores en número al resto de la infantería de línea. En la formación clásica de la legión republicana, se mantenían en última línea, como reserva para casos de crisis. Su arma… …   Enciclopedia Universal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»