off+bottom

- na stole/kanapie/krześle on the table/sofa/chair

- na ścianie/drzwiach on the wall/door

- na Ziemi/Księżycu on the Earth/Moon

- na niebie in the sky

- na jeziorze/rzece on the lake/river

- na morzu at sea

- na zdjęciu/obrazie (jako temat) in a photo/picture

- na środku czegoś in the middle a. centre of sth

- na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth

- rana na nodze a wound on a a. in the leg

- mieć na sobie marynarkę/płaszcz to be wearing a jacket/coat

- nosiła pierścionek na małym palcu, a na szyi korale she had a ring on her little finger and beads (a)round her neck

- włóż płaszcz na sweter put your coat on over your sweater

- na stadionie at the stadium

- na korytarzu in the corridor

- na ulicy in the street, outside

- na ulicy Klonowej in a. on Klonowa Street

- na dworcu/przystanku autobusowym at the station/bus stop

- na staromiejskim rynku in the Old Town marketplace

- na wschodzie/południu in the East/South

- na Bliskim Wschodzie in the Middle East

- na Ukrainie/Węgrzech in (the) Ukraine/in Hungary

- na Śląsku/Mazowszu in Silesia/Mazovia

- na wyspie/Borneo on an island/in Borneo

- na wsi in the country

- na uniwersytecie at (the) university/in the university

- na wykładzie/przedstawieniu at a lecture/performance

- na górze/dole (wysokość) at the top/bottom; (w budynku) upstairs/downstairs

- na plażę/bagna to the beach/marshes

- na stację/salę operacyjną to the station/the operating theatre

- na Łotwę/Pomorze to Latvia/Pomerania

- na Sycylię/Krym to Sicily/the Crimea

- wyprawa na Mount Everest an expedition to Mount Everest

- wspinać się na Giewont to climb Giewont

- robotnicy wylegli na ulice workers took to the streets

- dostał się na uniwersytet/prawo he entered university a. was admitted to university/he entered the law department

- poszła na zebranie/koncert she went to a meeting/concert

- iść/skręcać na północ/wschód to go/turn north/east

- okna wychodzą na południe/na ogród the windows face south/look onto the garden

- na północ/wschód od czegoś to the north/east of sth

- na górę/dół (wyżej/niżej) up/down; (w budynku) upstairs/downstairs

- patrzeć na kogoś to look at sb

- postawić wazon na stół a. na stole to put a vase on the table

- ładować meble na ciężarówkę to load furniture onto a lorry

- przenosić się z miejsca na miejsce to move from place to place

- wyjechać na tydzień/dwa dni to go away for a week/two days

- na krótko for a bit a. a short while

- na zawsze forever, for ever

- muszę was na chwilę zostawić I’ll have to leave you for a moment

- ptaki odleciały na zimę the birds have flown off for the winter

- na pół godziny przed odlotem samolotu half an hour before the plane’s departure

- miałeś zrobić tłumaczenie na wczoraj you were supposed to finish the translation by yesterday

- przesuńmy zebranie na jutro let’s postpone the meeting till tomorrow

- masz przyjść na drugą/lunch you must come at two/for lunch

- jestem z nim umówiony na siedemnastą/na piątego stycznia I’m seeing him at 5 p.m./on January the fifth

- na tę okazję for the occasion

- sukienka na specjalne okazje a dress for special occasions

- zjeść coś na śniadanie/lunch to have a. eat sth for breakfast/lunch

- kupić komuś prezent na urodziny to buy sb a present for his/her birthday

- zaprosić kogoś na imieniny/wigilię to invite sb to one’s name day party/for Christmas Eve

- pójść na wesele/pogrzeb to go to a wedding/funeral

- pocałować/pomachać komuś na pożegnanie to kiss/wave sb goodbye

- policjanci na koniach policemen on horseback

- jechać na rowerze to cycle, to ride a bike

- latać na lotni to go hang-gliding

- jeździć na łyżwach/wrotkach to skate a. go skating/to (roller) skate a. go (roller) skating

- chodzić/stać na rękach to walk/stand on one’s hands

- skakać na jednej nodze to hop on one foot

- zjechał na nartach ze zbocza he skied down the slope

- dziecko poruszało się na pupie po całym pokoju the baby shuffled around the room on his/her bottom

- stolik na kółkach a table on a. with wheels

- pantofle na wysokim obcasie highheeled shoes

- pantofle na płaskim obcasie low-heeled shoes, flats US

- fotel/konik na biegunach a rocking chair/horse

- spodnie na szelkach/pasku trousers with braces/with a belt

- prowadzić psa na smyczy to lead a dog on a leash

- leżeć na brzuchu/plecach to lie on one’s stomach/back

- oprzeć się na łokciu/na lasce to lean on one’s elbow/a cane

- na komputerze/kalkulatorze on a computer/calculator

- pisać na maszynie to type, to write on a typewriter

- uszyć sukienkę na maszynie to machine(-sew) a dress

- grać na skrzypcach/fortepianie to play (on) the violin/piano

- zagrać jakąś melodię na skrzypcach/fortepianie to play a tune on the violin/piano

- robić na drutach to knit

- jajka na twardo/miękko hard-boiled/soft-boiled eggs

- usmażyć coś na maśle/oleju to fry sth in butter/oil

- ten rosół jest na wołowinie, nie na kurczaku this is beef broth, not chicken broth

- nalewka na wiśniach cherry brandy

- sprzedawać coś na sztuki/tuziny to sell sth by the piece/dozen

- kupić coś na raty to pay for sth by a. in instalments

- pomalować coś na niebiesko/zielono to paint sth blue/green

- ubierać się na biało/czarno to dress in white/black

- „podawać na zimno/gorąco” ‘serve cold/hot’

- zrobiła się na Marylin Monroe pot. she dolled herself up like Marylin Monroe pot.

- (ona) uczy się na piątki she always gets top marks

- mięso na befsztyki/zupę meat for steak/soup

- butelka na mleko a milk bottle

- materiał na sukienkę dress material

- stojak na buty a shoe rack

- syrop na kaszel cough syrup

- koncert na skrzypce i fortepian a concerto for violin and piano

- dom na sprzedaż a house for sale

- sztućce/stół na cztery osoby cutlery/a table for four (people)

- brała krople na serce she took drops for her heart

- nie mam już miejsca na książki I don’t have any more room for books

- na dokończenie tego mieliśmy tylko dwie godziny we only had two hours to finish it

- nie trać czasu na głupstwa don’t waste time on trifles

- brakuje pieniędzy na zasiłki there’s a shortage of money for benefits

- zabrali go do szpitala na operację they took him to hospital for an operation

- poszedł na egzamin he went to take a. went off for his exam

- idę do znajomych na brydża I’m going to my friends to play (some) bridge a. for a game of bridge

- umówmy się na piwo let’s meet for a beer

- muszę pójść na zakupy I have to do some a. go shopping

- na co chcesz pójść (do kina)? what (film) would you like to see?

- wybrać się na grzyby/ryby to go mushroom picking/fishing

- skoczył do wody jemu/jej na ratunek he jumped into the water to save him/her

- podarł spodnie na strzępy he tore his trousers to shreds

- wazon rozbił się na kawałki the vase smashed to pieces

- porąbał drewno na kawałki he chopped the wood into pieces

- pokrój mięso na plastry/kawałki cut the meat into slices/chunks

- gips strwardniał na kamień the plaster set as hard as rock

- przerobiła sukienkę na spódnicę she turned the dress into a skirt

- przebudowali piwnicę na sklep they converted the cellar into a shop

- rodzice wychowali go na uczciwego człowieka his parents brought him up to be an honest man

- na czyjąś prośbę/zaproszenie at sb’s request/invitation

- na czyjś rozkaz at sb’s order

- na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth

- na dźwięk dzwonka wyskoczył z wanny at the sound of the bell he jumped out of the bath

- na myśl o tym zrobiło mu się słabo he felt faint at the (very) thought of it

- śledztwo rozpoczęto na wniosek poszkodowanego the investigation was opened at the request of the injured party

- na nasz apel zgłosiło się wielu ochotników many volunteers responded to our appeal

- oskarżeni utrzymują, że strzelali na rozkaz the accused claim that they were ordered to shoot

- chorować na grypę to be ill with flu

- przystanek na żądanie a request stop GB, a flagstop US

- dwa razy na tydzień/rok twice a week/year

- jeden student na dziesięciu one student in ten a. out of ten

- na jedno miejsce było sześciu kandydatów there were six candidates per place

- bieg na 100 metrów the 100 metres sprint

- głęboki/długi na sześć metrów six metres deep/long

- drzwi były otwarte na całą szerokość the door was wide open

- podszedłem do niego na odległość kilku kroków I came to within several steps of him

- poziom wody podniósł się na wysokość pierwszego piętra the level of the water rose up to the first floor

- jak na swoje lata, jest w doskonałej formie he’s in excellent form for his years

- jak na emeryta, ma spore dochody for a pensioner he has quite a large income

- pomidory, jak na krajowe, są znakomite for Polish tomatoes they’re delicious

- suma, jak na owe czasy, ogromna a huge sum for a. in those days a. times

- na ówczesne warunki (for) the way things were at the time; for the conditions prevailing at that time książk.

- na co? what for?

- na co ci ołówek? what do you need a pencil for?

- i na co wam to było? what did you have to do that for?

- na odwal (się) pot. a. na odpieprz (się) posp. [zrobiony, wykonany] any old how pot.

* * *

* * *

+ Loc.

1. ( miejsce) on, at, in ( często nie tłumaczony jako przyimek); na stole on the table; na ścianie on the wall; na górze/na dole up/down; at the top/bottom ( czegoś of sth); (= na piętrze/na parterze) upstairs/downstairs; na ulicy on the street; Br. in the street; na Siódmej Ulicy on Seventh Street; Br. in Seventh Street; na Pennsylvania Avenue pod numerem 10 Br. at 10 Pennsylvania Avenue; na Alasce/Litwie in Alaska/Lithuania; na deszczu (out) in the rain; na dworze (= na zewnątrz) outside, outdoors; na koniu on a horse, on horseback; na korytarzu in the corridor; na palcu/głowie on one's finger/head; mieć mnóstwo spraw na głowie przen. have a lot on one's mind l. shoulders; na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth; na polu in the field; na uniwersytecie/poczcie at the university/post office; na zachodzie in the west.

2. ( sytuacja) gdybym był na twoim miejscu if I were you, if I were in your shoes.

3. (= podczas) at, during, on; na zebraniu/koncercie at a meeting/concert; na wakacjach on vacation; Br. on holiday; na wycieczce on a trip l. excursion; spędzać czas na czytaniu spend one's time reading.

4. ( środek lokomocji) on; jechać na koniu ride (on) a horse; jeździć na nartach ski, go skiing; jeździć na rowerze ride (on) a bicycle, ride a bike.

5. ( ruch lub pozycja ciała) on; chodzić na rękach walk on one's hands; leżeć na boku lie on one's side; na nogach (t. przen. = w dobrej kondycji) on one's feet.

6. ( instrument) on; grać na skrzypcach/fortepianie play the violin/piano; grać melodię na fortepianie play a tune on the piano.

7. ( narzędzie) pisać na maszynie type, typewrite; robić na drutach knit.

8. ( precyzowanie znaczenia rzeczownika) buty na wysokich obcasach high-heeled shoes; ciasto na drożdżach yeast dough; nalewka na wiśniach cherry liqueur; koń na biegunach rocking horse.

9. (po czasownikach l. przymiotnikach) oszczędzać na czymś economize on sth; wprawiać się na czymś cut one's teeth on sth; wychowany na czymś brought up l. raised on sth.

+ Acc.

1. (kierunek l. cel) to, toward(s), on, upon ( często nie tłumaczony jako przyimek); na Alaskę/Litwę to Alaska/Lithuania; na stolicę (o celu marszu, operacji wojskowej) toward l. on the capital; na górę/na dół up/down; ( po schodach) upstairs/downstairs; na pocztę/dworzec kolejowy to the post office/railroad station; na ulicę (out) into the street; na zachód west, westward(s); wyjść na ulicę (euf. = zacząć uprawiać prostytucję) go on the streets.

2. (po czasownikach l. przymiotnikach) chory na głowę (pot. = szalony) sick in the head, brainsick; chorować l. cierpieć na coś suffer from sth; cieszyć się na coś look forward to sth; krzyczeć na kogoś shout at sb; patrzeć na kogoś/coś look at sb/sth; zanosi się na deszcz it's going to rain; zły na kogoś/coś angry at/with sb/sth.

3. ( stan) postawić kogoś na nogi przen. put sb on their feet (again).

4. ( okres) for; na chwilę for a moment, for a while; na miesiąc for a month.

5. (termin, wyznaczony czas) (dokładnie) na czas (right) on time; obiad będzie na piątą dinner will be (ready) at five; umówić się na środę agree to meet on Wednesday, schedule an appointment for Wednesday; wracam na Wielkanoc I'll be back l. returning for Easter; zrobię to na jutro I'll do it for tomorrow.

6. (napęd, zasilanie) silnik na benzynę gasoline engine; zegar na baterię battery-powered clock.

7. ( przeznaczenie) kosz na śmieci waste-paper basket; materiał na sukienkę dress material; koncert na fortepian muz. piano concerto; skrzynka na listy mailbox; Br. letter-box.

8. ( sposób) with, by; walczyć na miecze fight with swords; kupować na raty buy on installments; kupować/sprzedawać na sztuki buy/sell by the piece.

9. ( miara) 100 kilometrów na godzinę a hundred kilometers an hour/per hour; szeroki na dwa metry two meters wide; raz na rok once a year.

10. (przyczyna, bodziec) on, upon, at, to; co ty na to? what do you say?, what would you say to that?; na żądanie on demand; na czyjąś prośbę/czyjś rozkaz on l. at sb's request/order; na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth; na wieść o wypadku upon the news of the accident; odpowiedzieć na pytanie answer a question.

11. ( podział) into, in; drzeć coś na kawałki tear sth into l. to pieces; dzielenie włosa na czworo przen. hair-splitting; dzielić/łamać/składać coś na pół divide/break/fold sth in half.

12. ( dzielenie liczb) sto na dziesięć one hundred (divided) by ten.

13. ( wymiary) pięć na dziesięć cali five by ten inches.

14. ( cel) to, for, into; być przyjętym na (Uniwersytet) Yale be accepted at l. by Yale (University); dostać się na wydział chemii get into the chemistry department; iść na przyjęcie/zebranie go to a party/meeting; iść na ryby go fishing; iść na spacer go for a walk; jechać na wycieczkę go on an excursion; wyskoczyć na miasto go out, go into town.

15. ( w utarych zwrotach) na dobitkę to crown it all, to top it (all) off, on top of all that; na domiar złego to make matters worse; na przykład for example, for instance; jak na złość ironically; na zakończenie finally; na złamanie karku at breakneck speed l. pace, helter-skelter.

16. ( w równoważnikach zdań) na pomoc! help!; na koń! mount up!; na zdrowie! ( toast) cheers!; ( odpowiedź na kichnięcie) bless you!

z przysłówkami, przymiotnikami i wyrazami nieodmiennymi

1. ( z nazwami kolorów) pomalować coś na biało paint sth white.

2. ( okres) for; na długo/krótko for a long/short time; na zawsze forever.

3. ( sposób) na czczo on an empty stomach; na leżąco lying (down), reclining, prone; jajko na twardo hard-boiled egg; na wznak on the back.

4. ( relacje przestrzenne) na zewnątrz (czegoś) outside (sth); na wprost (straight) on l. ahead; (= naprzeciw) opposite; na zachód/lewo ( o położeniu) to the west/left ( od czegoś of sth).

5. ( w utartych zwrotach) wszystko na nic/na próżno (it's) all for nothing/in vain.

* * *

1. (narząd; fragment piersi; natura człowieka; siedlisko uczuć; wyobrażenie serca, rysunek; odwaga; środek czegoś) heart; bratnie serce a person after one's own heart; Serce Jezusowe kośc. the Sacred Heart; serce miasta the heart of the city; sztuczne serce med. artificial heart; waleczne serce brave heart; ( osoba) a heart of oak; niewydolność serca pat. heart l. cardiac failure; zawał serca l. mięśnia sercowego pat. coronary thrombosis; pot. coronary, heart attack; zatrzymanie akcji serca pat. cardiac arrest; bicie serca heartbeat; dama serca ladylove; dobroć serca kind-heartedness, the milk of human kindness; linia serca ( na dłoni) heartline; operacja na otwartym sercu chir. open-heart surgery; przeszczep serca chir. heart transplant; przyjaciel od serca bosom friend; rozmowa od serca heart-to-heart talk; bez serca ( o osobie) heartless; całym sercem l. z całego serca whole-heartedly, with all one's heart and soul; chować w sercu urazę do kogoś bear a grudge against sb; chwytać za serce tear at sb's heart; co w sercu, to na języku what the heart thinks, the mouth speaks; co z oczu, to i z serca out of sight, out of mind; człowiek wielkiego serca a person of great heart; czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal what the eye sees not, the heart craves not; drogi memu sercu dear to my heart; iść l. pójść za głosem serca let one's heart rule one's head; kamień spadł mi z serca that's a load l. weight off my chest l. mind; leżeć komuś na sercu (o problemie, sprawie) press heavily on sb's mind; ( o winie) lie heavy on sb; mieć dobre serce be kind-hearted, have one's heart in the right place; mieć do czegoś serce have one's heart in sth, have the heart to do sth; nie miałem serca mu o tym powiedzieć I didn't have the heart to tell him about it; wiesz, jakoś nie mam do tego serca (= nie mam na to ochoty) you know, I just don't have my heart in it; mieć miękkie serce be soft-hearted; mieć miękkie serce dla kogoś be an easy touch for sb, have a soft spot for sb; mieć problemy z sercem have a heart condition; mieć serce na dłoni wear one's heart on l. upon one's sleeve; mieć serce z kamienia have a heart of stone l. flint; mieć złote serce have a heart of gold; miejże serce! (= okaż dobroć) have a heart!, show mercy!; nie mieć Boga w sercu be heartless; oddać komuś swe serce (= zakochać się) give l. lose one's heart to sb; od serca l. z serca płynące (np. o życzeniach) from the bottom of one's heart, heart-felt; okazać komuś serce show kindness to sb; otworzyć l. obnażyć przed kimś serce open l. bare one's heart to sb; podbić czyjeś serce win sb's heart; przyjąć kogoś z otwartym sercem give sb a heart-felt welcome; przypadł mi do serca I got to like him; radować czyjeś serce gladden one's heart; radujący serce (widok, historia) heartwarming; ranić czyjeś serce make sb's heart ache; rozdzierać komuś serce rend one's heart, tear one's heart out; rozpierać komuś serce ( o uczuciu) fill one's heart; serce mi krwawi (z jej powodu) my heart is bleeding (for her); serce się kraje my heart breaks l. bleeds; serce mi się wyrywa my heart is willing; serce mi stanęło (ze strachu, podniecenia) my heart missed l. skipped a beat; serce mi zmiękło (z litości) my heart melted (with pity); serce nie sługa the heart wants what it wants; serce podchodzi mi do gardła I've got my heart in my mouth l. throat; serce zabiło mi mocniej l. skoczyło (z radości) my heart leapt (with joy); serce zaczęło mi bić szybciej my heart quickened; sercem jestem z tobą my heart goes out to you; skraść komuś serce steal one's heart; sprawić, że serce komuś szybciej zabije stir sb's blood; to balsam na moje serce it warms the cockles of my heart; to mi szkodzi na serce it's bad for my heart; w głębi serca ( być kimś) at heart; (myśleć, czuć) deep in one's heart, in one's heart of hearts; wkładać w coś dużo serca put one's heart to sth; wziąć sobie coś do serca take sth to heart; z biciem serca with a beating l. pounding heart; z całego serca with all one's heart; (= entuzjastycznie) with heart and hand; ( kochać kogoś) heart and soul; z bólem serca reluctantly; z ciężkim/lekkim sercem with a heavy/light heart; zrobiłem to z ciężkim sercem ( niechętnie) it went very much against the grain with me; z dobrego serca out of the goodness of one's heart; z głębi serca from the bottom of one's heart; złamać komuś serce break sb's heart; z ręką na sercu hand on heart; z ręką na sercu, nie wiem cross my heart, I don't know; żywiej zabiło mi serce my pulse quickened.

2. ( dzwonu) tongue, clapper.

- śnieg odbija część promieni słonecznych snow reflects some of the sun’s rays

- ich twarze odbite w tafli wody their faces reflected a. mirrored on (the surface of) water

- lustro odbiło jego podobiznę the mirror reflected his image

- odbić pieczęć na dokumencie to stamp a document, to impress a document with a stamp a. seal

- maszyna, która odbija kolorowy wzór na koszulkach a machine which prints a coloured pattern on T-shirts

- ślad dłoni odbity w glinie/na piasku an impression of a hand in clay/sand

- odbić dokument/stronę na ksero(kopiarce) to xerox® a. photocopy a document/page

- ulotki odbijane na powielaczu leaflets printed on a. produced by a duplicating machine

- najlepsza przyjaciółka odbiła mi chłopaka my best friend has taken my boyfriend away from me

- brat odbił mi dziewczynę w tańcu my brother cut in while I was dancing with a girl

- wskoczyła do pontonu i pośpiesznie odbiła od brzegu she jumped into a dingy and hurriedly pushed off

- nasz statek odbił/odbiliśmy od przystani o zachodzie słońca our ship/we set sail and left the haven at sunset

- odbijać na kimś swoje niepowodzenia a. porażki to take out one’s frustration on sb

- od głównej drogi odbiliśmy w prawo we turned off the main road to the right

- ulica, przy której mieszkam, odbija od drogi przelotowej the street where I live branches off the main road a. through route

- kilka owiec odbiło od stada a few sheep strayed from the flock

- jej twarz odbiła się w lustrze her face was reflected in the mirror

- na jej twarzy odbiło się zadowolenie her face showed satisfaction

- kamień odbił się od ziemi/ściany i uderzył go w nogę a stone bounced off the ground/wall and hit his leg

- piłka odbiła się od słupka i wpadła do bramki the ball rebounded from a post and landed in the goal

- chłopak/pies odbił się od ziemi i skoczył w kierunku piłki the boy/dog leapt from the ground and jumped towards the ball

- kot odbił się tylnymi łapkami i wskoczył na parapet the cat used its hind legs to spring onto the window sill

- na piasku odbił się ślad stopy a footprint was impressed in the sand

- taki tryb życia odbija się na zdrowiu such a lifestyle affects one’s health

- sytuacja na rynku odbija się pozytywnie/negatywnie na nastrojach społeczeństwa the economic situation adversely/favourably affects public opinion

- na wycieczce odbił od grupy i zabłądził during the excursion he wandered away from the group and got lost

- straciliśmy mnóstwo czasu, ale odbijemy to sobie we’ve lost a lot of time, but we’ll make up for it

- musiał odbić sobie na sprzedaży zboża to, co stracił na mleku he had to make up a. compensate for the losses in the milk sales by making gains in grain sales

- ostatni dzień miesiąca/roku the last day of the month/year

- ostatni z Romanowów the last of the Romanovs

- wyszła jako ostatnia she was the last to leave

- ostatni dom po prawej the last house on the right

- ostatnie szeregi falangi the rearmost ranks of a phalanx

- sala wypełniona do ostatniego miejsca a room filled to the last seat

- bilety wyprzedano do ostatniego miejsca every last ticket has been sold

- do ostatnich granic to the utmost (limit)

- pokój był zatłoczony do ostatnich granic the room was crowded to the utmost

- odwiedził mnie w ostatni czwartek he visited me last Thursday

- ostatnie Boże Narodzenie spędziłem w Rzymie I was in Rome last Christmas

- gdy ostatni raz leciałem samolotem… last time I flew…

- w ciągu ostatnich pięciu lat in the last a. past five years

- w ostatniej chwili at the very last minute

- ostatni gatunek worst quality

- był ostatnim uczniem w klasie he was bottom of the class

- postąpił jak ostatni głupek he acted like an utter fool

- on jest ostatnią osobą, którą wziąłbym do tej pracy he’s the last person I’d choose for the job

- to ostatnia rzecz, jaka przyszłaby mi na myśl it’s the last thing that would come into my head

- to jeden z ostatnich, którzy nadal podtrzymują tę tradycję he’s one of the last to still follow the tradition

- lubi psy i koty, szczególnie te ostatnie he likes dogs and cats, especially the latter

- ostatni z ostatnich the lowest of the low

- traktuje mnie jak jakąś ostatnią he treats me like dirt

- zwymyślać kogoś od ostatnich to call sb vile/the vilest (of) names

■ ostatnimi czasy a. w ostatnich czasach książk. lately, recently; latterly książk.

* * *

* * *

1. (= końcowy) last, final, endmost, hindmost; (o pociągu, autobusie) last; ( z rzędu) latter; (o seansie, lekcji) last, previous; ostatnie słowo the last word; mieć ostatnie słowo have the final say (in sth); ostatnie namaszczenie rel. extreme unction, last rites; ostatnia instancja prawn. last instance; ostatnia wieczerza Bibl. the Last l. Lord's Supper; ostatnia deska ratunku last resort, sheet anchor; ostatnia godzina the end; wybiła ostatnia godzina the end has come; ostatnia posługa (= chrześcijański pochówek) last rites; odłożony na ostatnią minutę ( o decyzji) postponed l. left until l. to the eleventh hour; na ostatnią chwilę at the last minute; z ostatniej chwili ( o informacji) just-in, (late-)breaking, up-to-the-minute; w ostatnim momencie in the nick of time; ostatnia szansa last chance l. opportunity; ostatni grosz bottom dollar, the l. sb's last penny; stawiać ostatni grosz na coś bet one's bottom dollar; być spłukanym do ostatniego grosza be down to one's last dollar; ostatni krzyk mody the latest fad l. thing l. trend l. craze, dernier cri, all the rage go, high style; ostatni toast grace cup; po raz ostatni for the last time; ostatnim razem last time; ostatni raz widziałem go... I last saw him...; śmiać się ostatni have the last laugh; ostatnia wola last will; prawn. will, last will and testament; ostatnie życzenie dying wish l. request; ostatnia odsłona the final curtain; ostatnia kropla (goryczy) the last straw; ostatnia prosta home stretch; ostatnia poprawka finishing stroke; ostatnimi czasy l. w ostatnich czasach recently, in recent years, lately; walczyć do ostatniej kropli krwi fight to l. till the very end, fight to the death; być na ostatnich nogach pot. be on one's last legs; jest na ostatnich nogach ( przed rozwiązaniem) she is far along on in her time; sala wypełniona do ostatniego miejsca full house; Adam jest ostatnią osobą, do której bym się zwrócił Adam is the last person I'd ask l. approach; zapięta na ostatni guzik dressed (up) to the nines, in perfect trim; dopiąć na ostatni guzik stitch sth up, sew sth up; oddałby ostatnią koszulę he'd give you l. away the shirt off his back; nasz konkurent nie powiedział jeszcze ostatniego słowa our rival still has the last word l. final say; rzucić ostatnie spojrzenie look one's last; wydać ostatnie tchnienie breathe one's last; do ostatniego tchu to one's dying death, to l. till the last.

2. (= najgorszy) meanest, out-and-out, last; (o miejscu, uczniu) last; zwymyślać od ostatnich revile sb in the grossest l. coarsest of terms, throw l. sling mud at sb, pull sb to pieces.

* * *

* * *

1. (= odcinać) cut, cut off; jak nożem uciął abruptly; dałbym sobie rękę uciąć za niego I'd go through fire and water for him.

2. (= raptownie przerywać) break off; (dyskusję, rozmowę) cut short.

3. ( o owadach) (= kąsać) sting.

4. (= zrobić coś) have, do; uciąć sobie drzemkę/pogawędkę have a nap/chat.

- dać komuś coś to give sth to sb, to give sb sth

- dać napiwek to give a tip

- dać zaliczkę to leave a. put down a deposit

- na urodziny rodzice dali mi encyklopedię my parents gave me an encyclopedia for my birthday

- dała mi to zdjęcie na pamiątkę she gave me this photo as a memento

- dał nam paczkę dla ojca he gave us a parcel for Father a. our father

- prosiłam, ale nie dał mi ani grosza I asked him, but he didn’t give me a penny

- w zamian za pocztówki dał mi serię znaczków in exchange for the postcards he gave me a series of stamps

- dużo/wszystko bym dał za pewność, że sprawa zostanie załatwiona I’d give a lot/anything to be sure that things will be settled okay

- dać z siebie wszystko to do one’s utmost, to give one’s all

- daj mi rękę give me your hand

- daj (mi) gazetę/nożyczki/sól pass (me) the newspaper/scissors/salt

- daj mi chleb (całość) pass (me) the loaf, will you?

- daj mi chleba (trochę) pass me some bread, will you?

- lekarz dał mi antybiotyki pot. the doctor gave me some antibiotics

- dać komuś zastrzyk pot. to give sb an injection

- dajcie mi tu Malinowskiego pot. get Malinowski in here pot.

- daj mi ojca do telefonu pot. put your father on, will you? pot.

- dawać przykłady to give examples

- dać komuś swój adres/telefon to give sb one’s address/phone number

- dać komuś kwaterę to give sb a room

- dać komuś nocleg to give sb a room for the night

- ojciec dał mi samochód na cały dzień Dad let me have the car for the whole day

- dać komuś jeść/pić to give sb something to eat/drink

- dać komuś okazję do czegoś to give sb a chance a. opportunity to do sth

- dać komuś pracę to give sb a job

- studia dają możliwość lepszej pracy higher education gives you the chance of a better job

- to stanowisko daje pewne przywileje the post gives you a. offers certain privileges

- jej zachowanie dało powód do wielu plotek her behaviour gave rise to many rumours

- festiwal daje (artystom) okazję wybicia się the festival gives artists the chance to make a name for themselves

- biegacz nie dał szans rywalom the runner didn’t give his rivals a chance

- dałem jej czas do namysłu I gave her some time to think it over

- dane mi było współpracować z wielkimi aktorami książk. I had the opportunity of working with some outstanding actors

- nie dane mu było zaznać spokoju książk. he was never to know peace

- dać komuś awans/rozwód to give sb (a) promotion/a divorce

- dać komuś błogosławieństwo to bless sb, to give sb one’s blessing

- dać komuś dymisję to dismiss sb

- dawać lekcje/korepetycje to give (private) lessons a. tuition

- dać komuś naganę to reprimand sb

- dać komuś odpowiedź to give sb one’s a. an answer

- muszę dać odpowiedź w ciągu trzech dni I have to give my answer within three days

- dać komuś ślub to marry sb

- sędzia dał im łagodny wyrok the judge gave them a light sentence

- dać komuś imię/przezwisko to give sb a name/nickname

- dać dziecku (na) imię Edward to give a child the name (of) Edward

- dać bieliznę pościelową do pralni to take a. send the bed linen to the laundry

- dać buty do szewca to take one’s shoes to the cobbler’s a. a shoe repair shop

- dać samochód do warsztatu to take one’s car to a garage

- dać ogłoszenie do prasy to put an advert in the paper

- dać dziecko do prywatnej szkoły pot. to send a child to a private school

- nie dam dziadka do domu starców pot. I won’t put Grandad in a. send Grandad to an old people’s home

- dać zysk to yield a. bring in a profit

- leczenie nie dało efektu the treatment didn’t produce the desired effect

- dawać komuś przyjemność to give sb pleasure

- praca z dziećmi dała jej dużo satysfakcji working with children gave her a lot of satisfaction

- dać komuś wiedzę/wyobrażenie o czymś to give sb knowledge/an idea of sth

- dwa plus dwa daje cztery two plus two makes a. equals four

- to nic nie daje a. da that’s no use a. good

- dyskusja z nim nic nie da talking to him won’t do any good

- dać pokaz a. popis czegoś przen. to give a demonstration a. display of sth

- piłkarze dali pokaz nieudolności the footballers gave a display of incompetence

- nauczyciel religii dawał nam same dobre stopnie the religion teacher gave us all good marks

- za referat daję ci szóstkę I’m giving you an A for your talk in class

- za ten skok sędziowie nie dadzą jej dużo punktów the judges won’t give her many points for that jump

- jurorzy jednomyślnie dali mu pierwszą lokatę the judges unanimously awarded him first place

- krowy dają mleko cows give milk

- ogień daje dużo ciepła fire gives out a. off a lot of heat

- drzewo dawało przyjemny cień the tree gave us some pleasant shade

- tu damy stół, a tam fotel we’ll put the table here and the armchair there

- spis treści damy na początku we’ll put the table of contents at the front

- na dno garnka dajemy trochę oleju we put a little oil in the bottom of the saucepan

- sklepikarka daje mi na kredyt the shopkeeper sells me things on credit

- w tym sklepie dają telewizory na raty in this shop you can get TV sets on hire purchase

- dać dźwignię do przodu/tyłu to move a lever forwards/backwards

- daj trochę w tył move (it) back a bit

- dał krok do przodu he took a step forward

- ile dałaś za ten płaszcz? how much did you give a. pay for that coat?

- dałeś za to więcej, niż było warte you gave a. paid more for it than it was worth

- dają mu krocie za każdy obraz he gets a fortune for every painting

- dać komuś łapówkę to bribe sb, to give sb a bribe

- kto da więcej? (w licytacji) any advance on that?

- dać komuś coś zrobić to let sb do sth, to allow sb to do sth

- pies nie dał mi wejść the dog wouldn’t let me in

- rodzice nie dali mi głośno słuchać muzyki my parents didn’t allow me to listen to loud music

- nie przerywaj, daj mi powiedzieć do końca stop interrupting and let me finish what I’m saying

- dał się prowadzić jak dziecko he allowed himself to be led like a child

- a ja, idiota, dałem im się oszukać and I, like an idiot, let them trick me

- jest ambitna i nie daje sobą kierować she’s ambitious and won’t let anyone control her

- dała sobie obciąć/ufarbować włosy she had her hair cut/dyed

- dać komuś w twarz to give sb one in the face

- nie wytrzymał i dał mu w zęby he lost his patience and gave him one in the teeth

- jak to jeszcze raz ruszysz, dam ci po łapach if you touch that again, I’ll rap your knuckles

- dała mu/nie dała mu he had it off/didn’t have it off with her GB wulg.

- daje, komu popadnie she sleeps around a lot pot.

- drzwi nie dają się otworzyć the door won’t open

- tego nie da się przewidzieć that’s impossible to predict

- tego nie da się wyjaśnić it can’t be explained

- w oddali dał się słyszeć warkot samochodu the throbbing of a car’s engine could be heard in the distance

- ile się da as much/many as possible

- robić/jeść co się da to do/eat what one can

- musimy uciekać, gdzie się da we’ll have to escape wherever we can

- zadzwoń do mnie, jak się da give me a call if you can

- jak tylko się da, to przyjadę if it’s at all possible, I’ll come

- dokuczali jej jak się (tylko) da they annoyed her in every possible way

- da się zrobić it can be done

- czemu ma się nie dać? why shouldn’t it be possible?

- daj, pomogę ci here, let me help you

- daj, pozmywam/posprzątam here, I’ll wash up/clean up

■ dałbym jej 40 lat I’d say she was 40

- dać komuś lekcję a. nauczkę to teach sb a lesson

- dać nogę a. drapaka a. dyla pot. to leg it pot., to do a runner pot.

- dać nura a. nurka pot. (do wody) to dive; (ukryć się) to dive (w coś into sth)

- dać komuś przykład to set an example for sb

- dajmy na to (na przykład) (let’s) say; (przypuśćmy) suppose, supposing

- spotkajmy się, dajmy na to jutro let’s meet, say tomorrow

- dajmy na to, że dostaniesz tę pracę suppose a. let’s say you do get the job

- dać komuś szkołę to put sb through the mill pot., to give sb a hard time pot.

- ja ci/mu dam! pot. I’ll teach a. show you/him!

- jak się da, to się zrobi pot., żart. let’s see the colour of your money first

- przełożyć papiery do innej szuflady/na inną półkę to put the papers into another drawer/on another shelf

- przełożył portfel z kieszeni do teczki he transferred his wallet from his pocket to his briefcase

- przekładać książki na biurku to rearrange the books on the desk

- przełożyć walizkę z jednej ręki do drugiej to take the suitcase in the other hand

- przełożyć kogoś przez kolano (zbić) to give someone a spanking, to spank sb’s bottom

- przełożyła rękę przez płot i otworzyła furtkę she reached over the fence and opened the gate

- przełożył nogi przez balustradę i skoczył w dół he put his legs over the banister and jumped down

- przełóż linę nad poprzeczką put the rope over the bar

- przekładała kartki w szkicowniku bibułką she interleaved the pages in her sketch book with tissue paper

- przekładała tort masą czekoladową she spread the cake with layers of chocolate mousse

- dała mi bułkę przełożoną szynką/serem she gave me a ham/cheese roll

- wielokrotnie przekładał termin spotkania/podjęcie decyzji he postponed a. put off the meeting/making a decision many times

- przełożyć powieść z polskiego na angielski to translate a novel from Polish into English

- przekładać wiersze poetów francuskich to translate poems by French poets

- przeładać emocje na słowa to translate a. put feelings into words

- przełożyć obietnice na konkretne działania to translate promises into concrete actions

- teatr przekładał nad inne rozrywki he preferred (the) theatre to other forms of entertainment

- interes firmy przekładał nad wszystko he gave priority to the company’s success over a. above everything else

- te teorie nie przekładają się na konkretne działania these theories don’t translate into practice

- atak/choroba serca a heart attack/disease

- bicie jego serca the beat a. beating of his heart, his heartbeat

- operacja na otwartym sercu open-heart surgery

- przeszczep serca Med. (operacja) a heart transplant

- rozrusznik a. stymulator serca Med. a pacemaker

- wrodzona wada serca a congenital heart defect

- mieć słabe/chore serce to have a weak/bad heart

- umrzeć na serce to die of heart failure

- on ma serce jak dzwon he has a healthy a. strong heart

- od lat jest chory na serce he’s had a heart condition for years

- serce waliło mu jak młotem his heart was thumping away like a drum

- tulić kogoś do serca to hug sb to one’s breast

- upadł, łapiąc się za serce he fell pressing his hand to his heart

- złożył przysięgę, kładąc rękę na sercu he took an oath with his hand on his heart

- człowiek wielkiego serca a. o wielkim sercu a big-hearted a. generous-hearted person

- być człowiekiem małego serca a. o małym sercu to be a faint-hearted a. pigeon-hearted person

- mieć dobre/miękkie/zimne/nieczułe serce to have a good/soft/cold/hard heart

- serce jak kamień a. serce z kamienia a heart of stone

- potrzeba nam gorących/ofiarnych serc we need enthustiastic/dedicated people

- sekrety jej serca the secrets of her innermost soul

- kochać/nienawidzić kogoś całym sercem a. z całego serca to love/hate sb with all one’s heart a. with one’s whole heart

- mam serce przepełnione radością/smutkiem my heart brims over with joy/sadness

- napełniasz nasze serca dumą/szczęściem you fill our hearts with pride/happiness

- myśli, które napełniają serca rodziców strachem thoughts that strike fear in the hearts of parents

- on jest bliski/drogi memu sercu he is close/dear to my heart

- ta wiadomość uraduje twoje serce the news will gladden your heart

- sercem jestem przy was a. z wami my heart goes to you a. is with you

- zjednała sobie serce publiczności she won the hearts of the audience

- zawsze okazywał nam serce he was always kind-hearted towards us

- oddać komuś serce to give one’s heart to sb

- zabrać a. skraść komuś serce to steal sb’s heart

- zdobyć/podbić czyjeś serce to win/capture sb’s heart

- złamać komuś serce to break sb’s heart

- wojownik o lwim sercu a lionhearted warrior

- nawoływał towarzyszy, by nie tracili serca he appealed to his companions not to lose heart

- serce z piernika/czekolady heart-shaped gingerbread/chocolate

- wisiorek w kształcie serca a pendant in the shape of a heart

- w sercu dżungli/miasta in the heart of a jungle/city

- □ Serce Jezusa Relig. the Sacred Heart

- sztuczne serce Med. artificial a. mechanical heart

- Ryszard Lwie Serce Richard of the Lion’s Heart

■ do głębi serca [przejąć się, wzruszyć] deeply

- jak a. co serce (komuś) dyktuje [mówić, pisać] from the a. one’s heart

- od serca [rozmowa, wyznanie, słowa] heart-to-heart; [bić brawo, pomagać] wholeheartedly

- przyjaciel/przyjaciółka od serca a bosom friend

- w głębi serca [zazdrościć, myśleć, odczuwać] in one’s heart of hearts, deep in one’s heart

- w prostocie serca [wierzyć, zwierzać się] naively; [postępować] artlessly

- w sercu [uważać, czuć] privately

- z biciem a. drżeniem serca a. z bijącym sercem (z niepokojem, niepewnością) with one’s heart in one’s mouth; (ze wzruszeniem) with a lump in one’s throat

- z bólem serca with an aching heart

- z ciężkim sercem with a heavy heart

- z dobrego a. z dobroci serca [pomagać, ofiarować] out of the goodness of one’s heart

- ze szczerego serca [wspomagać, poświęcać się] kind-heartedly

- z głębi serca [uczucia, życzenia] from the bottom of one’s heart

- z lekkim sercem (radośnie) with a light heart; (nie bacząc na konsekwencje) light-heartedly

- z otwartym sercem [przyjąć, witać, odnosić się] with an open heart

- dama a. pani a. wybranka a. królowa czyjegoś serca sb’s sweetheart; sb’s lady-love przest.

- zdobywca a. pogromca a. pożeracz serc a heartbreaker; a ladykiller pot.

- brać (sobie) coś do serca to take sth to heart

- być bez serca a. nie mieć serca to have no heart

- chwytać kogoś za serce to tug at sb’s heartstrings

- czytać w czyimś sercu to read sb’s thoughts

- kamień spadł mi z serca that is a weight off my mind

- leży mi na sercu twoje zdrowie/szczęście I have your health/happiness at heart

- tyle kłopotów leży mi na sercu I have so many troubles to worry about

- mieć gołębie serce to be gentle at heart

- mieć serce dla kogoś/do czegoś to be fond of sb/sth

- mieć serce jak głaz a. z kamienia, mieć kamienne serce to have a heart of stone

- mieć serce na dłoni to have one’s heart in the right place

- on co ma w sercu, to w gębie pot. a. na języku he is a person of candour

- mieć zajęcze serce to be chicken-hearted a. chicken-livered

- mieć złote serce to have a heart of gold

- miękko mi się robi koło serca my heart melts

- nie mieć serca czegoś zrobić to not have the heart to do sth

- nie mam serca powiedzieć jej prawdy I haven’t (got) the heart to tell her the truth

- nie mieć serca dla a. do kogoś to dislike sb

- nie mam już dla niej serca I don’t like her any more

- nie mieć serca do czegoś (nie mieć ochoty) to be lukewarm about sth

- on nie ma serca do sportu his heart’s not in sport

- nosić a. chować kogoś/coś w sercu to have sb/sth engraved upon one’s heart

- otworzyć serce komuś a. przed kimś to open one’s heart to sb, to pour out one’s heart to sb

- pójść za głosem serca to follow one’s heart

- idź za głosem swojego serca let your heart rule your head

- przypaść komuś do serca to take a. catch sb’s fancy

- przypadł mi do serca I took an instant liking to him

- przypadłeś jej do serca she took a shine to you pot.

- serce kraje się a. pęka mi na widok… it breaks my heart to see…

- serce o mało nie pękło mu z żalu/tęsknoty his heart almost burst with grief/longing

- serce mi krwawi pain rends my heart

- serce staje mu w gardle a. podchodzi a. skacze mu do gardła (z niepokoju, obawy) he has his heart in his mouth a. throat; (z podniecenia, wzruszenia) his heart leaps

- serce rosło na widok jej zdrowych dzieci it was a joy to see her healthy kids

- serce wyrywa się mu do kogoś/czegoś he feels a yearning for sb/sth

- serce zamiera mu w piersi his heart skips a. misses a beat

- serce zamarło jej z zachwytu she was speechless with delight

- trafić a. przemówić do czyjegoś serca to touch sb’s heart

- ująć kogoś za serce a. poruszyć czyjeś serce (wzruszyć) to touch sb’s heart

- jednym uśmiechem potrafi ująć ją za serce his smile is enough to melt her heart

- ukłuć kogoś w serce to pierce sb’s heart (like a dagger)

- wkładać w coś (całe) serce to put one’s heart and soul into sth

- wkraść się do czyjegoś serca to gain a place in sb’s affections

- wyrzucić kogoś z serca to wipe sb out of one’s memory

- zdjąć komuś kamień z serca to take a load off sb’s mind

- zrzucić kamień z serca to get it off one’s chest pot.

- serce nie sługa przysł. the heart knows no master

- od zachodu/południa from the west/south

- wiatr od morza the wind from the sea

- wieje od drzwi there’s a draught from the door

- od jeziora dochodził rechot żab the croaking of frogs could be heard from the lake

- od schroniska idziemy żółtym szlakiem from the hostel we take the yellow trail

- właśnie wracałam od dentysty I was just on my way back from the dentist

- goście wstali od stołu the guests got up from the table

- odległość od drzwi do okna the distance from the door to the window a. between the door and the window

- chodzić od wsi do wsi/od sklepu do sklepu to go from village to village/from shop to shop

- sto metrów od ratusza a hundred metres from the town hall

- od wewnątrz/zewnątrz from the inside/outside

- druga półka od dołu/góry the second shelf from the bottom/top, the second shelf up/down

- piąty wagon od końca the fifth carriage from the end

- okna od ulicy/podwórza the front/back windows

- na południe od Krakowa (to the) south of Cracow

- oddzielić coś od czegoś to separate sth from sth

- nie mógł oderwać się od książki he couldn’t tear himself away from the book

- odejmij pięć od trzynastu subtract five from thirteen

- oddziel mięso od kości bone the meat

- zwolnienia od podatku tax exemptions

- stronić od kogoś/czegoś to avoid a. shun sb/sth

- list od brata a letter from one’s brother

- azjatyckie bydło pochodzące od tura Asian cattled descended from the aurochs

- pożyczyć/kupić coś od kogoś to borrow/buy sth from sb

- dostała ode mnie książkę she got a book from me

- zaraził się odrą ode mnie he caught the measles from me

- od tej chwili from that moment on

- od jutra from tomorrow, as of a. from tomorrow

- od poniedziałku/marca since (last) Monday/March

- od dzieciństwa a. od dziecka cierpiała na alergię she’d suffered from an allergy since childhood a. since she was a child

- od jak dawna tu mieszkasz? how long have you lived a. been living here?

- od roku/trzech tygodni for a year/three weeks

- od dawna for a long time

- od jakiegoś czasu for some time

- od drugiej do piątej po południu from two p.m. till five p.m., between two p.m. and five p.m.

- od poniedziałku do środy from Monday to Wednesday

- zaprosimy od 50 do 60 osób we’ll invite (from) 50 to 60 people

- ceny wahają się od stu do pięciuset złotych prices range from a hundred to five hundred zlotys

- od 1000 złotych w górę from 1,000 zlotys up a. upwards

- można tu kupić wszystko: od śrubek po komputery you can buy everything here – from screws to computers

- trawa mokra od rosy grass wet with a. from dew

- oczy czerwone od płaczu eyes red from crying a. tears

- jego twarz rozpalona od gorączki his face flushed with fever

- ochrypł od krzyku he grew hoarse from a. with shouting

- bolał ją kręgosłup od dźwigania walizek her back ached from carrying the suitcases

- rury popękały od mrozu the pipes had burst from the cold

- dom zapalił się od pioruna the house was set on fire by lightning

- chronić coś od słońca/chłodu to protect sth from sunlight/cold

- oganiać się od komarów to fight off gnats

- być ubezpieczonym od pożaru/kradzieży to be insured against fire/theft

- uchylać się od czegoś to shirk sth

- guziki od marynarki jacket buttons

- kluczyki od samochodu car keys

- okulary od słońca sunglasses

- pasek od zegarka a watch strap

- tabletki od bólu głowy headache pills a. tablets

- syrop od kaszlu cough mixture a. syrup

- od czego jest ta śrubka? where does this screw come from?

- ekspert od informatyki an expert in computer science

- fachowiec a. spec pot. od naprawy starych zegarów an expert at repairing old clocks

- policja jest od tego, żeby zaprowadzić w mieście porządek it’s the job of the police to restore order in the city

- nie jestem od tego, żeby was pouczać it’s not up to me to lecture you

- to mieszkanie jest mniejsze od waszego this flat is smaller than yours

- ona jest starsza od brata o dwa lata she’s two years older than her brother

- wyszedł wcześniej ode mnie he left earlier than I did

- płatny od wiersza/godziny paid by the line/hour

- 50 złotych od metra 50 zlotys a metre

* * *

* * *

+ Gen.

1. ( przy określaniu kierunku) from; od drzwi from the door; od wschodu from the east; okno od ulicy front window.

2. ( przy określaniu trwania) for; od pięciu lat for five years; od dawna for a long time.

3. ( przy określaniu punktu początkowego) from, since; od świtu do nocy from dawn till dusk; od a do zet from A to Z; od rana do wieczora all day long; od stóp do głów from head l. crown l. top to toe l. foot; od początku do końca from the start till the end; od dziecka since childhood; od wtorku since Tuesday; od poniedziałku do piątku Monday through Friday.

4. ( przy wyrażaniu strony) from; od lewej do prawej from the left to the right.

5. ( przy określaniu punktu wyjściowego) (away) from; 500 kilometrów od Nowego Jorku 500 kilometers away from New York.

6. ( przy określaniu dolnej granicy) from; od czterech do pięciu minut from four to five minutes; od 100 do 150 dolarów from 100 to 150 dollars.

7. ( przy określaniu przyczyny) with, from; czoło mokre od potu forehead damp with sweat.

8. ( przy określaniu pochodzenia) from; list od mojej dziewczyny letter from my girlfriend; wiedzieć coś od kogoś know sth from sb.

9. ( przy określaniu przeznaczenia) for; dziurka od klucza keyhole; tabletka od bólu głowy headache pill, painkiller.

10. ( przy określaniu specjalizacji) nauczyciel od angielskiego English teacher, teacher of English; fachowiec od komputerów computer technician.

11. ( przy porównaniach) than; lepszy od kogoś better than sb.

12. ( przy wyrażaniu odejścia od czegoś) from, to; zwolnienie od opłat exemption from charges; odstępstwo od reguły exception to the rule.

13. ( przy wyrażaniu czynnika) by; stawka od godziny hourly rate; cena od sztuki item l. unit price; praca płatna od godziny work paid by the hour; czegoś jest od metra pot. there's loads l. plenty of sth, there's shitloads of sth.

14. ( przy wyrażaniu powtarzalności) from; od domu do domu from house to house.

- stacja kolejowa a railway station

- stacja metra an underground GB a. subway US station

- stacja końcowa a terminal, a rail terminus GB

- dolna/górna stacja kolejki linowej the top/bottom station of a cable car

- stacja rozrządowa a marshalling yard

- stacj węzłowa a railway junction

- naczelnik stacji a stationmaster

- na stacji in a. at the station

- odprowadzić kogoś na stację to see sb off to the station

- wysiadam na następnej stacji I’m getting off at the next station

- pociąg wjechał na stację the train pulled into the station

- stacja doświadczalna a research station

- stacja polarna a polar station

- stacja benzynowa a petrol station, a filling station, a gas station US; (z parkingiem i restauracją) a service area

- na stacji benzynowej at a petrol station

- dojechać do najbliższej stacji to drive to the nearest petrol station

- stacja radiowa/telewizyjna a radio/TV station

- stacje pirackie pirate stations

- stacja lokalna/ogólnokrajowa a local/national station

- odbierać stację to receive a station

- □ stacja bunkrowa Żegl. coaling station

- stacja dysków Komput. disk drive

- stacja filtrów water treatment plant

- stacja klimatyczna health resort

- stacja kosmiczna Astronaut. space station

- stacja krwiodawstwa blood transfusion centre

- stacja meteorologiczna weather station

- stacja obsługi Aut. service station

- stacja orbitalna Astronaut. space station

- stacja pomp pump house

- stacja przekaźnikowa relay station

- stacja radiolokacyjna radar station

- stacja transformatorowa Elektr. transformer station

- stacje drogi krzyżowej Relig. the Stations of the Cross

- szczotka do szorowania a scrubbing brush

- proszek do szorowania scouring powder ⇒ wyszorować

- łódź szorowała o dno rzeki the boat was scraping against the bottom of the river ⇒ wyszorować

- już późno, szoruj do szkoły! it’s late, off you go a. off with you to school

- zahaczyć drabinę o dach to hook a ladder on the roof

- zahaczył jakiegoś przechodnia i zapytał o drogę he accosted a passer-by and asked the way

- ktoś zahaczył go o termin somebody asked him about the deadline

- zahaczył rękawem o gwóźdź he caught his sleeve on a nail

- kotwica zahaczyła o dno the anchor was hooked to the bottom

- w drodze powrotnej zahaczyli o Warszawę/znajomych on the way back they stopped off at Warsaw/some friends

- latawiec zahaczył się o gałęzie the kite got caught in some branches

- zahaczył się na pewien czas w Warszawie he found temporary accommodation in Warsaw

* * *

1. (= na wprost) straight, straight ahead; iść prosto przed siebie go straight ahead; spojrzeć komuś prosto w oczy look sb straight in the eye; śmiać się komuś prosto w twarz laugh in sb's face; prosto jak strzelił pot. straight ahead.

2. (= pionowo) upright, straight; siedzieć/stać prosto sit/stand upright l. straight; trzymać się prosto hold o.s. erect.

3. (= jasno) clearly; powiedzieć coś komuś prosto z mostu tell sb sth straight from the shoulder.

4. (= bezpośrednio) straight; prosto z Paryża/ogrodu/piekarnika straight from Paris/the garden/the oven; prosto z serca (np. o życzeniach) from the bottom of one's heart; prosto spod prasy (= dopiero co wydany, napisany itp.) hot off the press.

- drabina strażacka a fire ladder

- wspinać się po drabinie to climb a. go up a ladder

- schodzić po drabinie to go down a ladder

- wejść na drabinę/zejść z drabiny to get up on/down off a ladder

- stać na drabinie to be up (on) a ladder

- wkładać siano na drabinę to stack (up) hay

- drabina społeczna the social ladder

- na szczycie drabiny stanowisk w firmie at the top of the corporate ladder

- na najniższym szczeblu drabiny on the bottom rung of the ladder przen.