Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

nati+n+m

  • 61 cari

    1.
    cārus (not chārus; in Inscrr. often kārus, Inscr. Orell. 1175; 2417 al.), a, um, adj. [Sanscr. kan, to be beloved; kāru, agreeable], dear, precious, valued, esteemed ( pass., freq. and class. in prose and poetry; syn.: dilectus, amatus, acceptus, gratus; opp. vilis, neglectus, contemptus; carum esse; syn. diligi); act., loving, affectionate, Verg. A. 1, 646:

    carum ipsum verbum est amoris, ex quo amicitiae nomen est ductum,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Off. 2, 8, 29; id. Fin. 3, 20, 66; 5, 10, 29:

    ego illum scio, quam carus sit cordi meo,

    Plaut. Men. 2, 1, 21; id. Ep. 1, 2, 30:

    neque meo cordi esse quemquam cariorem,

    Ter. Eun. 1, 2, 121:

    ut dis inmortalibus cari simus et ab iis diligamur,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    dis carus ipsis,

    Hor. C. 1, 31, 13:

    laeta pax cariores Sabinas viris fecit,

    Liv. 1, 13, 6:

    populo carus atque jucundus,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    patriae,

    Hor. Ep. 1, 3, 29; Lucr. 1, 730:

    parentes,

    id. 3, 85:

    cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium caritates patria una complexa est,

    Cic. Off. 1, 17, 57: mater carissima, Asin. ap. Quint. 9, 2, 34.—So pater, Verg. A. 2, 707; Ov. M. 2, 649:

    genitor,

    Verg. A. 10, 789; Ov. M. 1, 486:

    genitrix,

    Verg. A. 1, 689:

    nutrix,

    id. ib. 4, 634:

    conjux,

    Ov. M. 11, 727:

    Thisbe,

    id. ib. 4, 143:

    nata,

    id. ib. 4, 222:

    nepotes,

    Cat. 64, 381:

    pignora, nati,

    Ov. F. 3, 218;

    so also pignora, nepotes,

    id. M. 3, 134; cf.:

    caput nepotis,

    Cat. 68, 120:

    frater carissimus atque amantissimus,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    homines mihi carissimi et amicissimi,

    id. de Or. 2, 4, 15:

    illa, quam Ego animo Egregie caram habuerim,

    Ter. And. 1, 5, 38; so,

    carum habere aliquem,

    Cic. Fam. 1, 7, 11 fin. (with amare); id. Balb. 26, 59 (with diligere):

    omnis suos caros habet, me quidem se ipso cariorem,

    id. Att. 10, 11, 1:

    parentes carissimos habere,

    id. Red. Sen. 1, 2; Nep. Att. 10, 5; Quint. 5, 10, 74:

    ex decessu carissimorum,

    Sen. Cons. ad Marc. 7, 1:

    omnium societatum nulla est carior,

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    patria,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    Athenae,

    Cat. 64, 81:

    carmina legenti,

    Prop. 3 (4), 2, 13:

    crines,

    id. 1, 17, 21:

    simulacra,

    Ov. M. 14, 112:

    amplexus,

    id. ib. 9, 750 et saep.—Prov. uses:

    patria mihi vită meă multo est carior,

    Cic. Cat. 1, 11, 27; so id. Sest. 20, 45; cf. Cat. 68, 159:

    carius oculis,

    id. 82, 2; 104, 2; Ov. M. 7, 847 al.— Subst.: cāri mei, my loved ones, Plaut. Men. 1, 1, 29 al.—In a double sense with II., Plaut. Bacch. 2, 3, 76 sq.; id. Men. 1, 1, 29 sq.; cf.:

    hoc est gratum nobisque est carius auro,

    Cat. 107, 3.—
    II.
    Prop. (opp. vilis), dear, costly, of a high price:

    venio ad macellum, rogito pisces: indicant Caros, agninam caram, caram bubulam, cara omnia,

    Plaut. Aul. 2, 8, 3 sq.:

    quod ei amorem Carissimum... eum confeci sine sumptu,

    Ter. Eun. 5, 4, 5:

    quom cara annona sit,

    Plaut. Capt. 3, 1, 35:

    coquos carissimus,

    id. Ps. 3, 2, 59.—So annona, Plaut. Stich. 1, 3, 25; Ter. And. 4, 4, 7; ( comp.) Cic. Div. 2, 27, 59; ( sup.) id. Dom. 6, 14 et saep.:

    aurum argentumque caelando carius fecimus (cf. just before: auximus pretia rerum),

    Plin. 33, praef. 2, § 4; cf.:

    cariora pretia facere,

    Just. 16, 4, 19.—With abl. pretii: quod non opus est, asse carum est. Cato ap. Sen. Ep. 94, 28; so,

    trecentis,

    Plaut. Pers. 4, 4, 118.— Adv. (rare).
    A. 1.
    Dearly, at a high price:

    vēnire,

    Varr. R. R. 3, 5, 2; comp., Cic. Dom. 44, 115; Suet. Calig. 27; [p. 296] sup., Sen. Ep. 42, 5.—
    2.
    Highly: carius aestimare, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 4, 2.—
    B.
    cārō (acc. to II.), dearly, at a high price, Dig. 19, 1, 13, § 3.
    2.
    Cārus, i, a Roman cognomen.
    I.
    T. Lucretius Carus, the poet; v. Lucretius.—
    II.
    M. Aurelius Carus, the Roman emperor, Eutr. 9, 12 al.—
    III.
    Another poet, Ov P. 4, 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > cari

  • 62 Carus

    1.
    cārus (not chārus; in Inscrr. often kārus, Inscr. Orell. 1175; 2417 al.), a, um, adj. [Sanscr. kan, to be beloved; kāru, agreeable], dear, precious, valued, esteemed ( pass., freq. and class. in prose and poetry; syn.: dilectus, amatus, acceptus, gratus; opp. vilis, neglectus, contemptus; carum esse; syn. diligi); act., loving, affectionate, Verg. A. 1, 646:

    carum ipsum verbum est amoris, ex quo amicitiae nomen est ductum,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Off. 2, 8, 29; id. Fin. 3, 20, 66; 5, 10, 29:

    ego illum scio, quam carus sit cordi meo,

    Plaut. Men. 2, 1, 21; id. Ep. 1, 2, 30:

    neque meo cordi esse quemquam cariorem,

    Ter. Eun. 1, 2, 121:

    ut dis inmortalibus cari simus et ab iis diligamur,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    dis carus ipsis,

    Hor. C. 1, 31, 13:

    laeta pax cariores Sabinas viris fecit,

    Liv. 1, 13, 6:

    populo carus atque jucundus,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    patriae,

    Hor. Ep. 1, 3, 29; Lucr. 1, 730:

    parentes,

    id. 3, 85:

    cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium caritates patria una complexa est,

    Cic. Off. 1, 17, 57: mater carissima, Asin. ap. Quint. 9, 2, 34.—So pater, Verg. A. 2, 707; Ov. M. 2, 649:

    genitor,

    Verg. A. 10, 789; Ov. M. 1, 486:

    genitrix,

    Verg. A. 1, 689:

    nutrix,

    id. ib. 4, 634:

    conjux,

    Ov. M. 11, 727:

    Thisbe,

    id. ib. 4, 143:

    nata,

    id. ib. 4, 222:

    nepotes,

    Cat. 64, 381:

    pignora, nati,

    Ov. F. 3, 218;

    so also pignora, nepotes,

    id. M. 3, 134; cf.:

    caput nepotis,

    Cat. 68, 120:

    frater carissimus atque amantissimus,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    homines mihi carissimi et amicissimi,

    id. de Or. 2, 4, 15:

    illa, quam Ego animo Egregie caram habuerim,

    Ter. And. 1, 5, 38; so,

    carum habere aliquem,

    Cic. Fam. 1, 7, 11 fin. (with amare); id. Balb. 26, 59 (with diligere):

    omnis suos caros habet, me quidem se ipso cariorem,

    id. Att. 10, 11, 1:

    parentes carissimos habere,

    id. Red. Sen. 1, 2; Nep. Att. 10, 5; Quint. 5, 10, 74:

    ex decessu carissimorum,

    Sen. Cons. ad Marc. 7, 1:

    omnium societatum nulla est carior,

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    patria,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    Athenae,

    Cat. 64, 81:

    carmina legenti,

    Prop. 3 (4), 2, 13:

    crines,

    id. 1, 17, 21:

    simulacra,

    Ov. M. 14, 112:

    amplexus,

    id. ib. 9, 750 et saep.—Prov. uses:

    patria mihi vită meă multo est carior,

    Cic. Cat. 1, 11, 27; so id. Sest. 20, 45; cf. Cat. 68, 159:

    carius oculis,

    id. 82, 2; 104, 2; Ov. M. 7, 847 al.— Subst.: cāri mei, my loved ones, Plaut. Men. 1, 1, 29 al.—In a double sense with II., Plaut. Bacch. 2, 3, 76 sq.; id. Men. 1, 1, 29 sq.; cf.:

    hoc est gratum nobisque est carius auro,

    Cat. 107, 3.—
    II.
    Prop. (opp. vilis), dear, costly, of a high price:

    venio ad macellum, rogito pisces: indicant Caros, agninam caram, caram bubulam, cara omnia,

    Plaut. Aul. 2, 8, 3 sq.:

    quod ei amorem Carissimum... eum confeci sine sumptu,

    Ter. Eun. 5, 4, 5:

    quom cara annona sit,

    Plaut. Capt. 3, 1, 35:

    coquos carissimus,

    id. Ps. 3, 2, 59.—So annona, Plaut. Stich. 1, 3, 25; Ter. And. 4, 4, 7; ( comp.) Cic. Div. 2, 27, 59; ( sup.) id. Dom. 6, 14 et saep.:

    aurum argentumque caelando carius fecimus (cf. just before: auximus pretia rerum),

    Plin. 33, praef. 2, § 4; cf.:

    cariora pretia facere,

    Just. 16, 4, 19.—With abl. pretii: quod non opus est, asse carum est. Cato ap. Sen. Ep. 94, 28; so,

    trecentis,

    Plaut. Pers. 4, 4, 118.— Adv. (rare).
    A. 1.
    Dearly, at a high price:

    vēnire,

    Varr. R. R. 3, 5, 2; comp., Cic. Dom. 44, 115; Suet. Calig. 27; [p. 296] sup., Sen. Ep. 42, 5.—
    2.
    Highly: carius aestimare, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 4, 2.—
    B.
    cārō (acc. to II.), dearly, at a high price, Dig. 19, 1, 13, § 3.
    2.
    Cārus, i, a Roman cognomen.
    I.
    T. Lucretius Carus, the poet; v. Lucretius.—
    II.
    M. Aurelius Carus, the Roman emperor, Eutr. 9, 12 al.—
    III.
    Another poet, Ov P. 4, 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > Carus

  • 63 carus

    1.
    cārus (not chārus; in Inscrr. often kārus, Inscr. Orell. 1175; 2417 al.), a, um, adj. [Sanscr. kan, to be beloved; kāru, agreeable], dear, precious, valued, esteemed ( pass., freq. and class. in prose and poetry; syn.: dilectus, amatus, acceptus, gratus; opp. vilis, neglectus, contemptus; carum esse; syn. diligi); act., loving, affectionate, Verg. A. 1, 646:

    carum ipsum verbum est amoris, ex quo amicitiae nomen est ductum,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Off. 2, 8, 29; id. Fin. 3, 20, 66; 5, 10, 29:

    ego illum scio, quam carus sit cordi meo,

    Plaut. Men. 2, 1, 21; id. Ep. 1, 2, 30:

    neque meo cordi esse quemquam cariorem,

    Ter. Eun. 1, 2, 121:

    ut dis inmortalibus cari simus et ab iis diligamur,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    dis carus ipsis,

    Hor. C. 1, 31, 13:

    laeta pax cariores Sabinas viris fecit,

    Liv. 1, 13, 6:

    populo carus atque jucundus,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    patriae,

    Hor. Ep. 1, 3, 29; Lucr. 1, 730:

    parentes,

    id. 3, 85:

    cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium caritates patria una complexa est,

    Cic. Off. 1, 17, 57: mater carissima, Asin. ap. Quint. 9, 2, 34.—So pater, Verg. A. 2, 707; Ov. M. 2, 649:

    genitor,

    Verg. A. 10, 789; Ov. M. 1, 486:

    genitrix,

    Verg. A. 1, 689:

    nutrix,

    id. ib. 4, 634:

    conjux,

    Ov. M. 11, 727:

    Thisbe,

    id. ib. 4, 143:

    nata,

    id. ib. 4, 222:

    nepotes,

    Cat. 64, 381:

    pignora, nati,

    Ov. F. 3, 218;

    so also pignora, nepotes,

    id. M. 3, 134; cf.:

    caput nepotis,

    Cat. 68, 120:

    frater carissimus atque amantissimus,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    homines mihi carissimi et amicissimi,

    id. de Or. 2, 4, 15:

    illa, quam Ego animo Egregie caram habuerim,

    Ter. And. 1, 5, 38; so,

    carum habere aliquem,

    Cic. Fam. 1, 7, 11 fin. (with amare); id. Balb. 26, 59 (with diligere):

    omnis suos caros habet, me quidem se ipso cariorem,

    id. Att. 10, 11, 1:

    parentes carissimos habere,

    id. Red. Sen. 1, 2; Nep. Att. 10, 5; Quint. 5, 10, 74:

    ex decessu carissimorum,

    Sen. Cons. ad Marc. 7, 1:

    omnium societatum nulla est carior,

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    patria,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    Athenae,

    Cat. 64, 81:

    carmina legenti,

    Prop. 3 (4), 2, 13:

    crines,

    id. 1, 17, 21:

    simulacra,

    Ov. M. 14, 112:

    amplexus,

    id. ib. 9, 750 et saep.—Prov. uses:

    patria mihi vită meă multo est carior,

    Cic. Cat. 1, 11, 27; so id. Sest. 20, 45; cf. Cat. 68, 159:

    carius oculis,

    id. 82, 2; 104, 2; Ov. M. 7, 847 al.— Subst.: cāri mei, my loved ones, Plaut. Men. 1, 1, 29 al.—In a double sense with II., Plaut. Bacch. 2, 3, 76 sq.; id. Men. 1, 1, 29 sq.; cf.:

    hoc est gratum nobisque est carius auro,

    Cat. 107, 3.—
    II.
    Prop. (opp. vilis), dear, costly, of a high price:

    venio ad macellum, rogito pisces: indicant Caros, agninam caram, caram bubulam, cara omnia,

    Plaut. Aul. 2, 8, 3 sq.:

    quod ei amorem Carissimum... eum confeci sine sumptu,

    Ter. Eun. 5, 4, 5:

    quom cara annona sit,

    Plaut. Capt. 3, 1, 35:

    coquos carissimus,

    id. Ps. 3, 2, 59.—So annona, Plaut. Stich. 1, 3, 25; Ter. And. 4, 4, 7; ( comp.) Cic. Div. 2, 27, 59; ( sup.) id. Dom. 6, 14 et saep.:

    aurum argentumque caelando carius fecimus (cf. just before: auximus pretia rerum),

    Plin. 33, praef. 2, § 4; cf.:

    cariora pretia facere,

    Just. 16, 4, 19.—With abl. pretii: quod non opus est, asse carum est. Cato ap. Sen. Ep. 94, 28; so,

    trecentis,

    Plaut. Pers. 4, 4, 118.— Adv. (rare).
    A. 1.
    Dearly, at a high price:

    vēnire,

    Varr. R. R. 3, 5, 2; comp., Cic. Dom. 44, 115; Suet. Calig. 27; [p. 296] sup., Sen. Ep. 42, 5.—
    2.
    Highly: carius aestimare, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 4, 2.—
    B.
    cārō (acc. to II.), dearly, at a high price, Dig. 19, 1, 13, § 3.
    2.
    Cārus, i, a Roman cognomen.
    I.
    T. Lucretius Carus, the poet; v. Lucretius.—
    II.
    M. Aurelius Carus, the Roman emperor, Eutr. 9, 12 al.—
    III.
    Another poet, Ov P. 4, 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > carus

  • 64 cecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > cecus

  • 65 Celsus

    1.
    celsus, a, um, adj. [P. a., of obsolete 2. cello, found in antecello, excello, etc., to rise high, tower; root kar-, in karê, karênon, korus; cerebrum, crista, pro-ceres; calamus, culmus, columna, etc.], raised high, extending upward, high, lofty (syn.: altus, erectus, sublimis, elatus, procerus).
    I.
    Physically:

    (deus homines) humo excitatos, celsos et erectos constituit,

    Cic. N. D. 2, 56, 140:

    celsissimo Germano procerior (Judaeus),

    Col. 3, 8, 2:

    status (oratoris) et erectus et celsus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. Liv. 30, 32, 11;

    and celsior ingressus,

    Plin. 11, 16, 16, § 51:

    in cornua cervus,

    Ov. M. 10, 538 (cf.:

    surgens in cornua cervus,

    Verg. A. 10, 725):

    capitolia,

    Verg. A. 8, 653:

    turres,

    Hor. C. 2, 10, 10; Ov. M. 3, 61:

    Acherontia,

    Hor. C. 3, 4, 14:

    Apenninus,

    id. Epod. 16, 29; cf.:

    vertex montis, Cic. poët. Div. 1, 7, 13: celsa Paphus atque Cythera,

    lofty, Verg. A. 10, 51:

    ne, si celsior (ibis), ignis adurat (opp. demissior),

    Ov. M. 8, 205.—
    II.
    Morally.
    A.
    In a good sense.
    1.
    High, lofty, elevated above that which is common, great (syn.:

    erectus, eminens, excellens, altus): celsus et erectus et ea, quae homini accidere possunt, omnia parva ducens,

    Cic. Tusc. 5, 14, 42:

    generosior celsiorque,

    Quint. 1, 3, 30:

    mente,

    Sil. 16, 188.—
    2.
    Elevated in rank or station, noble, eminent:

    celsissima sedes dignitatis atque honoris,

    Cic. Sull. 2, 5:

    eques,

    Stat. S. 1, 4, 42; cf. under adv. and Celeres.—
    B.
    In a bad sense, haughty, proud, high-spirited:

    haec jura suae civitatis ignorantem, erectum et celsum, etc.,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    celsi et spe haud dubia feroces,

    Liv. 7, 16, 5:

    celsi Ramnes,

    Hor. A. P. 342; Sil. 16, 187.—Hence, adv.: celsē.
    I.
    (Acc. to I.) High; comp., Col. 4, 19, 2; Claud. ap. Eutr. 1, 387; Amm. 25, 4.—
    II.
    (Acc. to II.) Nobly:

    nati,

    Stat. S. 3, 3, 145 (others read: celso natorum honore).
    2.
    Celsus, i, m., a Roman cognomen; esp.,
    I.
    A. Cornelius Celsus, the greatest of the Roman writers on medicine.
    II.
    C. Albinovanus, a friend of Horace, Hor. Ep. 1, 3, 15; 1, 8, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Celsus

  • 66 celsus

    1.
    celsus, a, um, adj. [P. a., of obsolete 2. cello, found in antecello, excello, etc., to rise high, tower; root kar-, in karê, karênon, korus; cerebrum, crista, pro-ceres; calamus, culmus, columna, etc.], raised high, extending upward, high, lofty (syn.: altus, erectus, sublimis, elatus, procerus).
    I.
    Physically:

    (deus homines) humo excitatos, celsos et erectos constituit,

    Cic. N. D. 2, 56, 140:

    celsissimo Germano procerior (Judaeus),

    Col. 3, 8, 2:

    status (oratoris) et erectus et celsus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. Liv. 30, 32, 11;

    and celsior ingressus,

    Plin. 11, 16, 16, § 51:

    in cornua cervus,

    Ov. M. 10, 538 (cf.:

    surgens in cornua cervus,

    Verg. A. 10, 725):

    capitolia,

    Verg. A. 8, 653:

    turres,

    Hor. C. 2, 10, 10; Ov. M. 3, 61:

    Acherontia,

    Hor. C. 3, 4, 14:

    Apenninus,

    id. Epod. 16, 29; cf.:

    vertex montis, Cic. poët. Div. 1, 7, 13: celsa Paphus atque Cythera,

    lofty, Verg. A. 10, 51:

    ne, si celsior (ibis), ignis adurat (opp. demissior),

    Ov. M. 8, 205.—
    II.
    Morally.
    A.
    In a good sense.
    1.
    High, lofty, elevated above that which is common, great (syn.:

    erectus, eminens, excellens, altus): celsus et erectus et ea, quae homini accidere possunt, omnia parva ducens,

    Cic. Tusc. 5, 14, 42:

    generosior celsiorque,

    Quint. 1, 3, 30:

    mente,

    Sil. 16, 188.—
    2.
    Elevated in rank or station, noble, eminent:

    celsissima sedes dignitatis atque honoris,

    Cic. Sull. 2, 5:

    eques,

    Stat. S. 1, 4, 42; cf. under adv. and Celeres.—
    B.
    In a bad sense, haughty, proud, high-spirited:

    haec jura suae civitatis ignorantem, erectum et celsum, etc.,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    celsi et spe haud dubia feroces,

    Liv. 7, 16, 5:

    celsi Ramnes,

    Hor. A. P. 342; Sil. 16, 187.—Hence, adv.: celsē.
    I.
    (Acc. to I.) High; comp., Col. 4, 19, 2; Claud. ap. Eutr. 1, 387; Amm. 25, 4.—
    II.
    (Acc. to II.) Nobly:

    nati,

    Stat. S. 3, 3, 145 (others read: celso natorum honore).
    2.
    Celsus, i, m., a Roman cognomen; esp.,
    I.
    A. Cornelius Celsus, the greatest of the Roman writers on medicine.
    II.
    C. Albinovanus, a friend of Horace, Hor. Ep. 1, 3, 15; 1, 8, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > celsus

  • 67 charus

    1.
    cārus (not chārus; in Inscrr. often kārus, Inscr. Orell. 1175; 2417 al.), a, um, adj. [Sanscr. kan, to be beloved; kāru, agreeable], dear, precious, valued, esteemed ( pass., freq. and class. in prose and poetry; syn.: dilectus, amatus, acceptus, gratus; opp. vilis, neglectus, contemptus; carum esse; syn. diligi); act., loving, affectionate, Verg. A. 1, 646:

    carum ipsum verbum est amoris, ex quo amicitiae nomen est ductum,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Off. 2, 8, 29; id. Fin. 3, 20, 66; 5, 10, 29:

    ego illum scio, quam carus sit cordi meo,

    Plaut. Men. 2, 1, 21; id. Ep. 1, 2, 30:

    neque meo cordi esse quemquam cariorem,

    Ter. Eun. 1, 2, 121:

    ut dis inmortalibus cari simus et ab iis diligamur,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    dis carus ipsis,

    Hor. C. 1, 31, 13:

    laeta pax cariores Sabinas viris fecit,

    Liv. 1, 13, 6:

    populo carus atque jucundus,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    patriae,

    Hor. Ep. 1, 3, 29; Lucr. 1, 730:

    parentes,

    id. 3, 85:

    cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium caritates patria una complexa est,

    Cic. Off. 1, 17, 57: mater carissima, Asin. ap. Quint. 9, 2, 34.—So pater, Verg. A. 2, 707; Ov. M. 2, 649:

    genitor,

    Verg. A. 10, 789; Ov. M. 1, 486:

    genitrix,

    Verg. A. 1, 689:

    nutrix,

    id. ib. 4, 634:

    conjux,

    Ov. M. 11, 727:

    Thisbe,

    id. ib. 4, 143:

    nata,

    id. ib. 4, 222:

    nepotes,

    Cat. 64, 381:

    pignora, nati,

    Ov. F. 3, 218;

    so also pignora, nepotes,

    id. M. 3, 134; cf.:

    caput nepotis,

    Cat. 68, 120:

    frater carissimus atque amantissimus,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    homines mihi carissimi et amicissimi,

    id. de Or. 2, 4, 15:

    illa, quam Ego animo Egregie caram habuerim,

    Ter. And. 1, 5, 38; so,

    carum habere aliquem,

    Cic. Fam. 1, 7, 11 fin. (with amare); id. Balb. 26, 59 (with diligere):

    omnis suos caros habet, me quidem se ipso cariorem,

    id. Att. 10, 11, 1:

    parentes carissimos habere,

    id. Red. Sen. 1, 2; Nep. Att. 10, 5; Quint. 5, 10, 74:

    ex decessu carissimorum,

    Sen. Cons. ad Marc. 7, 1:

    omnium societatum nulla est carior,

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    patria,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    Athenae,

    Cat. 64, 81:

    carmina legenti,

    Prop. 3 (4), 2, 13:

    crines,

    id. 1, 17, 21:

    simulacra,

    Ov. M. 14, 112:

    amplexus,

    id. ib. 9, 750 et saep.—Prov. uses:

    patria mihi vită meă multo est carior,

    Cic. Cat. 1, 11, 27; so id. Sest. 20, 45; cf. Cat. 68, 159:

    carius oculis,

    id. 82, 2; 104, 2; Ov. M. 7, 847 al.— Subst.: cāri mei, my loved ones, Plaut. Men. 1, 1, 29 al.—In a double sense with II., Plaut. Bacch. 2, 3, 76 sq.; id. Men. 1, 1, 29 sq.; cf.:

    hoc est gratum nobisque est carius auro,

    Cat. 107, 3.—
    II.
    Prop. (opp. vilis), dear, costly, of a high price:

    venio ad macellum, rogito pisces: indicant Caros, agninam caram, caram bubulam, cara omnia,

    Plaut. Aul. 2, 8, 3 sq.:

    quod ei amorem Carissimum... eum confeci sine sumptu,

    Ter. Eun. 5, 4, 5:

    quom cara annona sit,

    Plaut. Capt. 3, 1, 35:

    coquos carissimus,

    id. Ps. 3, 2, 59.—So annona, Plaut. Stich. 1, 3, 25; Ter. And. 4, 4, 7; ( comp.) Cic. Div. 2, 27, 59; ( sup.) id. Dom. 6, 14 et saep.:

    aurum argentumque caelando carius fecimus (cf. just before: auximus pretia rerum),

    Plin. 33, praef. 2, § 4; cf.:

    cariora pretia facere,

    Just. 16, 4, 19.—With abl. pretii: quod non opus est, asse carum est. Cato ap. Sen. Ep. 94, 28; so,

    trecentis,

    Plaut. Pers. 4, 4, 118.— Adv. (rare).
    A. 1.
    Dearly, at a high price:

    vēnire,

    Varr. R. R. 3, 5, 2; comp., Cic. Dom. 44, 115; Suet. Calig. 27; [p. 296] sup., Sen. Ep. 42, 5.—
    2.
    Highly: carius aestimare, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 4, 2.—
    B.
    cārō (acc. to II.), dearly, at a high price, Dig. 19, 1, 13, § 3.
    2.
    Cārus, i, a Roman cognomen.
    I.
    T. Lucretius Carus, the poet; v. Lucretius.—
    II.
    M. Aurelius Carus, the Roman emperor, Eutr. 9, 12 al.—
    III.
    Another poet, Ov P. 4, 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > charus

  • 68 coecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > coecus

  • 69 contingo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > contingo

  • 70 continguo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > continguo

  • 71 coram

    cōram, adv. and prep. [prob. kindred with ōs, ōris].
    I.
    Object., in the presence of, before the eyes of, in the face of, before (freq. and class.).
    A.
    Adv.:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    Ter. Ad. 2, 4, 5:

    omnia quae tute dudum coram me incusaveras,

    id. Phorm. 5, 8, 21:

    coram potius me praesente dixissent,

    Cic. Agr. 3, 1, 1:

    Manlius quoque ad restituendam aciem se ipse coram offert,

    i. e. before the soldiers, Liv. 2, 47, 4:

    ut veni coram, singultim pauca locutus,

    Hor. S. 1, 6, 56 et saep.:

    lenissimum genus admonitionis fuit traditio coram pugillarium,

    in their presence, in their own hands, Suet. Aug. 39.—
    b.
    With gen. (very rare):

    coram noxae prehensus,

    in the very act, App. M. 9, p. 226 fin. —So in coram with gen. in App. = coram:

    omnium,

    App. M. 7, p. 197, 21 Oud.; so id. ib. 9, p. 221, 17; 9, p. 223, 32; 10, p. 241, 5.—
    2.
    Esp., with verbs of command, in one's presence, i. e. on the spot, forthwith (post-Aug.;

    mostly in Suet.): clipeos et imagines ejus coram detrahi jubet,

    Suet. Dom. 23:

    Pinarium... coram confodi imperavit,

    id. Aug. 27:

    essedum... redimi concidique coram imperavit,

    id. Claud. 16 (al. explain coram in all these passages as = coram omnibus, i. e. publicly, openly; cf. palam).—Hence, coram deprehensus = ep autophôrôi, in the very act, App. M. 3, p. 131, 2.—
    B.
    Prep with abl.
    (α).
    Before the noun:

    coram genero meo quae dicere ausus es?

    Cic. Pis. 6, 12:

    coram frequentissimo legationum conventu,

    Nep. Epam. 6, 4; Quint. 6, 3, 47; Tac. A. 4, 75:

    coram judicibus,

    Suet. Aug. 56:

    coram ipso,

    id. Tib. 43; so id. ib. 62:

    coram populo,

    Hor. A. P. 185:

    coram latrone,

    Juv. 10, 22 al. —
    (β).
    After the noun (freq. in Tac.):

    ipso Germanico coram,

    Tac. A. 3, 14; so id. ib. 3, 24; 4, 8; 13, 32; Suet. Ner. 33; id. Oth. 1:

    te coram,

    Hor. S. 1, 4, 95.—
    II.
    Subject. adv., present in one's own person or presence, personally (very freq. and class.):

    quia ted ipsus coram praesens praesentem videt,

    Plaut. Ps. 4, 7, 43:

    istos rastros... faoito coram ut tradas in manum,

    id. Merc. 2, 2, 7:

    sine me expurgem atque illum huc coram adducam,

    Ter. And. 5, 3, 29:

    velut si coram adesset,

    Caes. B. G. 1, 32; so,

    adesse,

    Verg. A. 1, 595:

    eadem fere, quae ex nuntiis litteris cognoverat, coram perspicit,

    Caes. B. G. 5, 11; so,

    opp. letters,

    Cic. Att. 1, 20, 1; 7, 3, 12; 12, 1, 2 al.; cf. with abl.:

    coram me tecum eadem haec agere saepe conantem deterruit pudor, quae nunc expromam absens audacius,

    by word of mouth, id. Fam. 5, 12. 1:

    coram cernere letum nati,

    Verg. A. 2, 538:

    quod coram etiam ex ipso audiebamus,

    Cic. Ac. 1, 4, 13:

    fidem nec dare nec accipere nisi cum ipso coram duce,

    Liv. 28, 17, 8; 28, 18, 7; 36, 11, 1; 43, 5, 6: rexque paterque Audisti coram, nec verbo parcius absens, Hor. Ep. 1, 7, 38; Verg. A. 3, 173; Ov. M. 9, 560 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > coram

  • 72 crepusci

    crĕpusci, qui eodem tempore erant nati, Varr. L. L. 6, § 5 [creper].

    Lewis & Short latin dictionary > crepusci

  • 73 degenero

    dēgĕnĕro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [degener].
    I.
    Neutr., to depart from its race or kind, to degenerate (class.).
    A.
    Lit.:

    qui a vobis nihil degenerat,

    Cic. Phil. 13, 15:

    Pandione nata, degeneras!

    Ov. M. 6, 635:

    pomaque degenerant succos oblita priores,

    Verg. G. 2, 59; cf. id. ib. 1, 198:

    frumenta,

    Col. 2, 9, 11:

    surculus,

    id. 3, 9, 7:

    hordeum in avenam,

    Plin. 18, 17, 44, § 149; cf. id. 17, 15, 25, § 117:

    Macedones in Syros degenerarunt,

    Liv. 38, 17, 11; 9, 38, 3; Curt. 8, 5, 14. —
    B.
    Trop.
    (α).
    With ab:

    ab hac virtute majorum,

    Cic. Fl. 11, 25; cf. Suet. Ner. 1; so,

    a gravitate paterna,

    Cic. Prov. Cons. 8, 18:

    a parentibus nostris,

    Liv. 22, 14:

    a familia imperiosissima,

    id. 9, 34:

    a civili more,

    Suet. Aug. 17:

    a fama vitaque sua,

    Tac. H. 3, 28:

    non modo a libertate sed etiam a servitute,

    id. G. 45 fin.:

    a Stoicis degeneravit Panaetius,

    Cic. Div. 1, 3, 6; cf. id. Tusc. 2, 25, 60.—
    (β).
    With abl. alone:

    famā,

    Stat. Th. 3, 148.—
    (γ).
    With dat. ( poet.):

    degenerant nati patribus,

    Manil. 4, 78; so,

    Marti paterno,

    Stat. Th. 1, 464:

    patri,

    Claud. IV. Cons. Honor. 366.—
    (δ).
    With ad or in and acc.:

    ad theatrales artes,

    Tac. A. 14, 21:

    in feritatem,

    Plin. 17, 15, 25, § 117.—
    (ε).
    Absol.:

    consuetudo eum et disciplina degenerare non sineret,

    Cic. Verr. 2, 3, 68; id. Brut. 34, 130:

    nec Narisci Quadive degenerant,

    Tac. G. 42; id. A. 14, 21; 15, 68.
    II.
    Act.
    A.
    To cause to degenerate or deteriorate:

    Venus carpit corpus et vires animosque degenerat,

    Col. 7, 12, 11:

    multum degenerat transcribentium fors varia,

    Plin. 25, 2, 4, § 8:

    ni degeneratum in aliis huic quoque decori offecisset,

    i. e. his degeneracy, his vicious character, Liv. 1, 53; see Zumpt, Gram. § 638, N. 1.—
    B.
    With acc. of that from which any thing degenerates, to dishonor, to stain, by degeneracy ( poet., and in post-Aug. prose):

    non degenerasse propinquos (sc. me),

    Prop. 4, 1, 81 (5, 1, 79 M):

    palmas,

    Ov. M. 7, 543:

    famam,

    Stat. Th. 4, 149; id. Silv. 3, 1, 160. — Pass.:

    conspectus degenerati patris,

    Val. Max. 8, 4; cf. Sol. 17, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > degenero

  • 74 denoto

    dē-nŏto, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    Lit., to mark, set a mark on, with chalk, color, etc.:

    pedes venalium creta,

    Plin. 35, 17, 58, § 199:

    lineam conspicuo colore,

    Col. 3, 15.—
    II.
    Transf.
    A.
    To mark out, point out, specify, indicate, denote, designate (rare but class.—cf. demonstro):

    qui uno nuntio atque una significatione litterarum civis Romanos necandos trucidandosque denotavit,

    Cic. de Imp. Pomp. 3, 7:

    haud dubie Icilios denotante senatu,

    Liv. 4, 55.—
    B.
    To take note of, mark with the mind, observe accurately, denotantibus vobis ora ac metum singulorum, Tac. A. 3, 53:

    cum denotandis hominum palloribus sufficeret vultus,

    id. Agr. 45:

    quot et quales sint nati,

    id. 7, 9, 11:

    cum ei res similes occurrant, quas non habeat denotatas,

    Cic. Ac. 2, 18, 57; cf. Vell. 2, 70, 2.—
    III.
    Trop., to stigmatize, scandalize, brand with reproach or infamy:

    mollem et effeminatum omni probro,

    Suet. Cal. 56 fin.:

    turpia legata, quae denotandi legatarii gratia scribuntur,

    Dig. 30, 54 init.:

    qui gaudet iniquitate denotabitur,

    Vulg. Sir. 19, 5 sq. —Hence, P. a., dēnŏtātus, marked out, conspicuous.—Comp.:

    denotatior ad contumeliae morsum,

    Tert. adv. Marc. 1, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > denoto

  • 75 dispicio

    di-spĭcĭo, spexi, spectum, 3, v. n. and a., to see through all parts (cf. Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 236 and 237), to see with an effort, to open wide the eyes in order to see, to look through, to see; to glance, to gaze; and actively, to descry, discern, perceive (class.; esp. freq. in Cic. Lachm. l. l. prefers dispicere in many passages where the best editions have despicere, e. g. Verg. A. 1, 224; id. G. 2, 187; Ov. M. 2, 178; 3, 44; 7, 223; id. F. 4, 569; Col. 1, 6, 23; cf. Conington ad Verg. A. 1, 224; Munroad Lucr. 4, 418 N. cr.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Neutr.:

    isti autem tantis effusis tenebris ne scintillam quidem ullam ad dispiciendum reliquerunt,

    Cic. Ac. 2, 19, 61; cf.:

    tanta oborta caligo est ut dispicere non posset,

    Suet. Ner. 19; Cic. Tusc. 1, 19 fin.:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi, qui modo nati,

    id. Fin. 4, 23 fin.:

    ut primum dispexit,

    id. ib. 2, 30, 97:

    ad terram aspice et dispice, Oculis investigans astute augura,

    Plaut. Cist. 4, 2, 25.—
    (β).
    Act.:

    nubila,

    Lucr. 4, 418 Lachm.:

    longe cunctas in partis,

    id. 6, 648:

    dispecta est et Thule,

    Tac. Agr. 10:

    ut nequit ullam dispicere oculus rem,

    Lucr. 3, 564.—
    B.
    Transf., to investigate, make an examination:

    dispicientibus consistorianis et militaribus,

    Amm. 15, 5, 12.—
    II.
    Trop., to perceive mentally, discern, discover (commonly as act.):

    si imbecilli animi verum dispicere non possint,

    Cic. Div. 2, 39; cf. Liv. 44, 6 fin.:

    mentem principis,

    Tac. A. 3, 22:

    merita,

    id. ib. 13, 27:

    in ea re Pompeius quid velit, non dispicio,

    Cic. Q. Fr. 2, 2 fin.:

    sine jam aliquid dispiciam,

    to find out, Ter. And. 3, 5, 16; cf. Cic. Att. 2, 20.—
    B.
    Meton. (mostly in the imperat.), to consider, think, reflect upon:

    nunc velim dispicias res Romanas,

    Cic. Att. 6, 8:

    discerne et dispice insidiatorem et petitum insidiis,

    Liv. 40, 10; Just. Inst. 1, 8 pr.:

    dispice, an tu, etc.,

    Plin. Ep. 1, 18, 5:

    dispice, ne sit, etc.,

    id. ib. 2, 10, 5:

    prius dispiciamus de his, quae, etc.,

    Gai. Inst. 1, § 143; cf. Dig. 14, 1, 1; and absol.:

    virtus est, ubi occasio admonet, dispicere,

    Plaut. Pers. 2, 3, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > dispicio

  • 76 dura

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > dura

  • 77 durum

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > durum

  • 78 durus

    dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.
    I.
    Lit.
    A.
    Orig. as affecting the sense of feeling:

    et validi silices ac duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    silex,

    Verg. A. 6, 471:

    ferrum,

    Hor. C. 3, 11, 31:

    cautes,

    Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:

    bipennes,

    Hor. C. 4, 4, 57:

    ligones,

    id. Epod. 5, 30:

    aratrum,

    id. S. 1, 1, 28:

    compes,

    id. Epod. 4, 4:

    pellis,

    Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:

    arva,

    id. ib. 2, 341; cf.

    cutis,

    Ov. M. 8, 805:

    alvus,

    Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.

    muria,

    saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:

    dumeta,

    i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:

    gallina,

    tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:

    fungi, qui in coquendo duriores fient,

    Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:

    ladanum durissimum tactu,

    Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:

    durissimus tophus vel carbunculus,

    Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.
    (α).
    E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—
    (β).
    Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    As affecting the sense of taste:

    vinum, opp. suavis,

    hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:

    sapor Bacchi,

    Verg. G. 4, 102:

    acetum,

    Ser. Samm. 40 and 351.—
    2.
    As affecting the ear:

    vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,

    Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):

    aspera et dura et dissoluta et hians oratio,

    Quint. 8, 6, 62:

    consonantes,

    id. 11, 3, 35:

    syllabae,

    id. 12, 10, 30:

    verba,

    id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:

    compositio,

    id. 9, 4, 142.
    II.
    Trop.
    A.
    Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:

    Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31; cf.:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,

    id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:

    Attilius poëta durissimus,

    id. Att. 14, 20, 3:

    C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,

    id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:

    pictor durus in coloribus,

    Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:

    terrea progenies duris caput extulit arvis,

    id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—
    2.
    But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):

    fortes et duri Spartiatae,

    Cic. Tusc. 1, 43; cf.:

    Ligures, durum in armis genus,

    Liv. 27, 48:

    durum genus experiensque laborum,

    hardy, Ov. M. 1, 414:

    unde homines nati, durum genus,

    Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):

    gens dura atque aspera cultu,

    a hardy race, id. A. 5, 730:

    genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,

    Lucr. 5, 926:

    Dardanidae,

    Verg. A. 3, 94:

    Hannibal,

    Hor. C. 2, 12, 2:

    Iberia,

    id. ib. 4, 14, 50:

    vindemiator,

    id. S. 1, 7, 29; cf.:

    ilia messorum,

    id. Epod. 3, 4:

    juvenci,

    Ov. M. 3, 584 et saep. —
    B.
    Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:

    quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,

    Cic. Or. 43, 148; cf.:

    quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,

    id. Arch. 8:

    neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,

    id. Lael. 13 fin.;

    ingenio esse duro atque inexorabili,

    Ter. Ph. 3, 2, 12:

    satis pater durus fui,

    id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:

    Varius qui est habitus judex durior,

    Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:

    mala vel duri lacrimas motura Catonis,

    Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):

    duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,

    Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:

    quid nos dura refugimus aetas?

    id. ib. 1, 35, 34:

    ōs durum,

    shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:

    cor,

    Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—
    C.
    Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:

    opulento homini hoc servitus dura est,

    Plaut. Am. 1, 1, 12; so,

    servitus,

    Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.

    lex,

    Plaut. Merc. 4, 6, 1:

    condicio,

    Cic. Rab. Post. 6 fin.:

    provincia,

    Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.

    partes,

    id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:

    dolor,

    Lucr. 3, 460:

    labor,

    id. 5, 1272:

    subvectiones,

    Caes. B. G. 7, 10, 1:

    venatus,

    Ov. M. 4, 307:

    dura cultu et aspera plaga,

    Liv. 45, 30 fin.:

    durissimo tempore anni,

    Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:

    morbum acrem ac durum,

    Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.

    valetudo,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    dolores,

    Verg. A. 5, 5:

    frigus,

    Plaut. Men. 5, 6, 10:

    fames,

    Hor. S. 1, 2, 6:

    pauperies,

    id. C. 4, 9, 49:

    causa,

    Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:

    nomen (opp. molle),

    Cic. Off. 1, 12:

    verbum,

    id. Brut. 79, 274:

    propositio,

    Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.

    ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,

    Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:

    siccis omnia dura deus proposuit,

    Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:

    ego dura tuli,

    Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:

    hi, si quid erat durius, concurrebant,

    if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    A.
    (Acc. to 1. A.) Hardly:

    juga premunt duriter colla (boum),

    Vitr. 10, 8.— Comp.:

    durius,

    Vitr. 10, 15 fin.
    B.
    (Acc. to II. A.-C.)
    1.
    Hardly, stiffly, awkwardly:

    membra moventes Duriter,

    Lucr. 5, 1401:

    duriter,

    Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:

    dure,

    Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—
    b.
    Hardily, rigorously, austerely:

    vitam parce ac duriter agebat,

    Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—
    2.
    Harshly, roughly, sternly:

    quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,

    Enn. Trag. v. 348 Vahl.:

    duriter,

    Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.—
    3.
    Hardly, unfavorably, unfortunately:

    durius cadentibus rebus,

    Suet. Tib. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > durus

  • 79 eisdem

    īdem, ĕădem, ĭdem ( masc. eidem, freq. in MSS. and inscrr.; v. Lachm. ad Lucr. 1, 120; rarely isdem or eisdem; plur. nom. eidem; dat. and abl. eisdem; usu. contr. idem, isdem; not iidem, iisdem; v. Neue, Formenl. 2, 198 sqq.), pron. [from the pronom. root I, whence is, and the demonstr. suff. dem; root of dies, day, time; hence, just, exactly, Corss. Aussp. 2, 855], the same.
    I.
    In gen.:

    deinde quod nos eadem Asia atque idem iste Mithridates initio belli Asiatici docuit,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    quam (sphaeram) ab eodem Archimede factam posuerat in templo Virtutis Marcellus idem,

    id. Rep. 1, 14:

    id, quod eidem Ciceroni placet,

    Quint. 10, 7, 28:

    jure erat semper idem vultus (Socratis),

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    idem semper vultus eademque frons,

    id. Off. 1, 26, 90:

    tu autem eodem modo omnes causas ages? aut in iisdem causis perpetuum et eundem spiritum sine ulla commutatione obtinebis?

    id. Or. 31, 110:

    non quod alia res esset: immo eadem,

    id. Clu. 29, 80:

    etiam si verbo differre videbitur, re tamen erit unum et omnibus in causis idem valebit,

    id. Caecin. 21, 59:

    ad causas simillimas inter se vel potius easdem,

    id. Brut. 94, 324. —
    II.
    In partic., idem is used,
    A.
    When two predicates are referred to the same subject.
    1.
    When the predicates are of the same kind it may often be rendered, at the same time, likewise, also, etc., or = is (ea, id) with quoque, etiam, simul, etc.:

    cum Academico et eodem rhetore congredi conatus sum,

    Cic. N. D. 2, 1, 1; cf.:

    oratio splendida et grandis et eadem in primis faceta,

    id. Brut. 79, 273:

    avunculus meus, vir innocentissimus idemque doctissimus,

    id. N. D. 3, 32, 80:

    jam M. Marcellus ille quinquies consul totum (auspicium) omisit, idem imperator, idem augur optimus,

    id. Div. 2, 36, 77:

    ubi Xenocrates, ubi Aristoteles ista tetigit? hos enim quasi eosdem esse vultis,

    id. Ac. 2, 44, 136; cf.:

    viros fortes, magnanimos, eosdem bonos et simplices esse volumus,

    id. Off. 1, 19, 63:

    Caninius idem et idem noster cum ad me pervesperi venisset, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 1:

    amicus est tamquam alter idem,

    a second self, id. Lael. 21, 80:

    ad idem semper exspectandum paratior,

    id. Off. 2, 15, 53:

    nam idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est,

    Sall. C. 20, 5; cf.:

    quos omnes eadem odisse, eadem metuere in unum coeëgit,

    id. J. 31, 14:

    Hisdem diebus, for eisdem,

    Pall. 10, 13:

    hic finis belli,... idemque finis regni,

    Liv. 45, 9, 2; 2, 12, 2:

    quae ab condita urbe Roma ad captam urbem eandem Romani... gessere,

    id. 6, 1, 1:

    ut pars militum gladiatores, qui e servitio Blaesi erant, pars ceteram ejusdem familiam vincirent,

    Tac. A. 1, 23:

    erepta mihi prius eorundem matre,

    Quint. 6 prooem. 4:

    fervida aestas, longinqua itinera sola ducis patientia mitigabantur, eodem plura quam gregario milite tolerante,

    Tac. A. 14, 24.—
    2.
    When the predicates are in contrast with one another it may be rendered, nevertheless, yet, on the contrary:

    (Epicurus) cum optimam et praestantissimam naturam dei dicat esse, negat idem esse in deo gratiam,

    Cic. N. D. 1, 43, § 121; cf. Curt. 5, 1, 14.—
    B.
    Esp.
    1.
    Connected or corresp. with the pronouns ego, tu, hic, ille, iste, qui, and with unus:

    idem ego ille (non enim mihi videor insolenter gloriari, etc.) idem inquam ego recreavi afflictos animos, etc.,

    Cic. Att. 1, 16, 8:

    ego idem, qui, etc.,

    id. Or. 7, 23; cf.:

    habitae sunt multae de me contiones... habuit de eodem me P. Lentulus consul contionem,

    id. Sest. 50, 107:

    cedo nunc ejusdem illius inimici mei de me eodem contionem,

    id. ib. §

    108: de me eodem,

    id. ib. 51, 109:

    quin tu igitur concedis idem, etc.,

    id. Rep. 1, 39 fin. Mos.; cf.:

    cognoram te in custodia salutis meae diligentem: eundemque te, etc.,

    id. Att. 4, 1, 1:

    Sopater quidam fuit, etc.... huic eidem Sopatro eidem inimici ad C. Verrem ejusdem rei nomen detulerunt,

    id. Verr. 2, 2, 28, § 68:

    cum est idem hic Sopater absolutus,

    id. ib. 2, 2, 29, §

    70: hoc idem facere,

    id. Rep. 1, 35:

    ab hisce eisdem permotionibus,

    id. de Or. 1, 12, 53:

    idem ille tyrannus,

    id. Rep. 1, 42:

    in eisdem illis locis,

    id. Verr. 2, 1, 21, § 56:

    eandem illam (sphaeram),

    id. Rep. 1, 14:

    eum et idem qui consuerunt et idem illud alii desiderent,

    id. Off. 2, 15 fin.:

    idem iste Mithridates,

    id. de Imp. Pomp. 7, 19 (Klotz, Orell., B. and K.;

    older edd., idem ipse): musici qui erant quondam idem poëtae,

    id. de Or. 3, 44, 174; cf.:

    beneficentia, quam eandem benignitatem appellari licet,

    id. Off. 1, 7, 20:

    quod idem in ceteris artibus non fit,

    id. Fin. 3, 7, 24 fin.:

    exitus quidem omnium unus et idem fuit,

    id. Div. 2, 47, 97:

    in qua (causa) omnes sentirent unum atque idem,

    id. Cat. 4, 7, 14; cf.

    in an inverted order: ut verset saepe multis modis eandem et unam rem,

    id. Or. 40, 137:

    neque ego aliter accepi: intellexi tamen idem, non existimasse te, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 3; id. Att. 3, 12, 1; 8, 3, 3.—
    2.
    As a word of comparison, with et, ac, que, ut, qui ( quae, quod), quam, quasi, cum, or (mostly poet.) with the dat., the same as, identical with, of the same meaning as, etc.:

    si quaeratur, idemne sit pertinacia et perseverantia,

    Cic. Top. 23, 87: videmus fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent, at the same time and as well as, id. Or. 7, 22; cf. id. Sull. 18, 51:

    imperii nostri terrarumque idem est extremum,

    id. Prov. Cons. 13, 33; cf. id. Cael. 28, 67:

    disputationem habitam non quasi narrantes exponimus, sed eisdem fere verbis, ut actum disputatumque est,

    id. Tusc. 2, 3, 9:

    idem abeunt, qui venerant,

    id. Fin. 4, 3, 7:

    quoniam earum rerum quas ego gessi, non est eadem fortuna atque condicio, quae illorum qui, etc.,

    id. Cat. 3, 12, 27:

    non quo idem sit servulus quod familia,

    id. Caecin. 20, 58:

    qui (servi) et moribus eisdem essent, quibus dominus, et eodem genere ac loco nati,

    id. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    eandem constituit potestatem quam si, etc.,

    id. Agr. 2, 12, 30:

    eodem loco res est, quasi ea pecunia legata non esset,

    id. Leg. 2, 21, 53; cf.:

    sensu amisso fit idem, quasi natus non esset omnino,

    id. Lael. 4, 14.—With cum:

    tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,

    Cic. de Or. 2, 33, 144:

    hunc eodem mecum patre genitum, etc.,

    Tac. A. 15, 2:

    in eadem mecum Africa geniti fides,

    Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14.—With dat.:

    (Homerus) Sceptra potitus, eadem aliis sopitu' quiete est,

    Lucr. 3, 1038; cf.:

    invitum qui servat idem facit occidenti,

    Hor. A. P. 467; so Ov. M. 13, 50; id. Am. 1, 4, 1 al.:

    quod non idem illis censuissemus,

    Cic. Fam. 9, 6, 3; Just. 2, 4, 10:

    ille eadem nobis juratus in arma,

    Ov. M. 13, 50.—In neutr. with gen.:

    si idem nos juris haberemus quod ceteri,

    Cic. Balb. 12, 29:

    tibi idem consilii do, quod, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 2:

    omnes qui ubique idem operis efficiunt,

    Lact. 5, 4, 1:

    non habet officii lucifer omnis idem,

    Ov. F. 1, 46.— Advv.: eādem, eodem, v. h. v.

    Lewis & Short latin dictionary > eisdem

  • 80 ex

    ex or ē (ex always before vowels, and elsewh. more freq. than e; e. g. in Cic. Rep. e occurs 19 times, but ex 61 times, before consonants—but no rule can be given for the usage; cf., e. g., ex and e together:

    qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

    Cic. Rep. 6, 14. But certain expressions have almost constantly the same form, as ex parte, ex sententia, ex senatus consulto, ex lege, ex tempore, etc.; but e regione, e re nata, e vestigio, e medio, and e republica used adverbially; v. Neue, Formenl. 2, 756 sq.), praep. with abl. [kindr. with Gr. ek, ex], denotes out from the interior of a thing, in opposition to in (cf. ab and de init.), out of, from.
    I.
    In space.
    A.
    Prop.:

    interea e portu nostra navis solvitur, Ubi portu exiimus, etc.,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 54:

    quam (sphaeram) M. Marcelli avus captis Syracusis ex urbe locupletissima atque ornatissima sustulisset, cum aliud nihil ex tanta praeda domum suam deportavisset,

    Cic. Rep. 1, 14:

    influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    id. ib. 2, 19:

    visam, ecquae advenerit In portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2; cf. id. ib. 3, 2, 5;

    3, 6, 32 al.: magno de flumine malim quam ex hoc fonticulo tantundem sumere,

    Hor. S. 1, 1, 56; cf.:

    nec vos de paupere mensa Dona nec e puris spernite fictilibus,

    Tib. 1, 1, 38:

    clanculum ex aedibus me edidi foras,

    Plaut. Most. 3, 2, 9; so freq. with verbs compounded with ex; also with verbs compounded with ab and de, v. abeo, abscedo, amoveo, aveho, etc.; decedo, deduco, defero, deicio, etc.—
    2.
    In a downward direction, from, down from, from off:

    ex spelunca saxum in crura ejus incidisse,

    Cic. Fat. 3, 6; cf. Liv. 35, 21:

    picis e caelo demissum flumen,

    Lucr. 6, 257:

    equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt,

    Caes. B. G. 4, 2, 3; cf.:

    cecidisse ex equo dicitur,

    Cic. Clu. 62 fin.:

    e curru trahitur,

    id. Rep. 2, 41:

    e curru desilit,

    Ov. A. A. 1, 559 et saep., v. cado, decido, decurro, deduco, delabor, elabor, etc.—
    3.
    In an upward direction, from, above:

    collis paululum ex planitie editus,

    Caes. B. G. 2, 8, 3:

    globum terrae eminentem e mari,

    Cic. Tusc. 1, 28;

    and trop.: consilia erigendae ex tam gravi casu rei publicae,

    Liv. 6, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    To indicate the country, and, in gen., the place from or out of which any person or thing comes, from:

    ex Aethiopia est usque haec,

    Ter. Eun. 3, 2, 18:

    quod erat ex eodem municipio,

    Cic. Clu. 17, 49; cf. id. ib. 5, 11.—Freq. without a verb:

    Philocrates ex Alide,

    Plaut. Capt. 3, 2, 10:

    ex Aethiopia ancillula,

    Ter. Eun. 1, 2, 85 Ruhnk.:

    negotiator ex Africa,

    Cic. Verr. 2, 1, 5:

    Epicurei e Graecia,

    id. N. D. 1, 21, 58:

    Q. Junius ex Hispania quidam,

    Caes. B. G. 5, 27:

    ex India elephanti,

    Liv. 35, 32:

    civis Romanus e conventu Panhormitano,

    Cic. Verr. 2, 5, 54 Zumpt; cf. id. ib. 2, 5, 59 fin.:

    meretrix e proxumo,

    Plaut. As. 1, 1, 38; cf. id. Aul. 2, 4, 11:

    puer ex aula (sc. regis barbari),

    Hor. C. 1, 29, 7:

    ex spelunca saxum,

    Cic. Fat. 3, 6:

    saxum ex capitolio,

    Liv. 35, 21, 6:

    ex equo cadere,

    Cic. Clu. 32, 175; cf. id. Fat. 3, 6; Auct. B. Hisp. 15 et saep.—
    2.
    To indicate the place from which any thing is done or takes place, from, down from: ibi tum derepente ex alto in altum despexit mare, Enn. ap. Non. 518, 6 (for which:

    a summo caelo despicere,

    Ov. A. A. 2, 87; and:

    de vertice montis despicere,

    id. M. 11, 503); cf.:

    T. Labienus... ex loco superiore conspicatus, etc.,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    ex qua (villa) jam audieram fremitum clientium meorum,

    Cic. Fam. 7, 18, 3:

    ex hoc ipso loco permulta contra legem eam verba fecisti,

    id. de Imp. Pomp. 17, 52; so id. ib. 8 fin.; cf.:

    judices aut e plano aut e quaesitoris tribunali admonebat,

    Suet. Tib. 33:

    ex equo, ex prora, ex puppi pugnare,

    Plin. 7, 56, 57, § 202 and 209; cf. Caes. B. G. 2, 27, 3:

    ex vinculis causam dicere,

    id. ib. 1, 4, 1; Liv. 29, 19.—Hence the adverbial expressions, ex adverso, ex diverso, ex contrario, e regione, ex parte, e vestigio, etc.; v. the words adversus, diversus, etc.—Also, ex itinere, during or on a journey, on the march, without halting, Cic. Fam. 3, 9; Sall. C. 34, 2; Liv. 35, 24; Caes. B. G. 2, 6, 1; 3, 21, 2; id. B. C. 1, 24, 4; Sall. J. 56, 3 al.; cf.

    also: ex fuga,

    during the flight, Caes. B. G. 6, 35, 6; id. B. C. 3, 95; 96 fin.; Sall. J. 54, 4 Kritz.; Liv. 6, 29; 28, 23 al.
    II.
    In time.
    A.
    From a certain point of time, i. e. immediately after, directly after, after (in this sense more freq. than ab):

    Cotta ex consulatu est profectus in Galliam,

    Cic. Brut. 92, 318; so,

    ex consulatu,

    Liv. 4, 31 Drak.; 40, 1 fin.; 22, 49; 27, 34; Vell. 2, 33, 1 al.:

    ex praetura,

    Cic. Leg. 1, 20, 53; id. Mur. 7, 15; Caes. B. C. 1, 22, 4; 1, 31, 2:

    ex dictatura,

    Liv. 10, 5 fin.:

    ex eo magistratu,

    Vell. 2, 31 et saep.; cf.:

    Agrippa ex Asia (pro consule eam provinciam annuo imperio tenuerat) Moesiae praepositus est,

    Tac. H. 3, 46 fin.:

    statim e somno lavantur,

    id. G. 22:

    tanta repente vilitas annonae ex summa inopia et caritate rei frumentariae consecuta est,

    Cic. de Imp. Pomp. 15, 44; cf. Liv. 21, 39:

    ex aliquo graviore actu personam deponere,

    Quint. 6, 2, 35:

    mulier ex partu si, etc.,

    Cels. 2, 8:

    ex magnis rupibus nactus planitiem,

    Caes. B. C. 1, 70, 3; cf.: ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut, etc., Nop. Timol. 3, 2; and:

    ex magna desperatione tandem saluti redditus,

    Just. 12, 10, 1 et saep.:

    ex quo obses Romae fuit,

    since he was a hostage in Rome, Liv. 40, 5 fin. —So the phrase, aliud ex alio, one thing after another:

    me quotidie aliud ex alio impedit,

    Cic. Fam. 9, 19 fin.; Cic. Leg. 1, 4, 14 (cf. also, alius, D.):

    aliam rem ex alia cogitare,

    Ter. Eun. 4, 2, 3:

    alia ex aliis iniquiora postulando,

    Liv. 4, 2.—So, too, diem ex die exspectabam, one day after another, from day to day, Cic. Att. 7, 26 fin.; cf.:

    diem ex die ducere,

    Caes. B. G. 1, 16, 5 (v. dies, I. A. b.).—
    2.
    With names of office or calling, to denote one who has completed his term of office, or has relinquished his vocation. So in class. Lat. very dub.;

    for the passage,

    Caes. B. C. 1, 46, 4, belongs more correctly under III. B. It is, however, very common in post-class. Lat., esp. in inscriptions—ex consule, ex comite, ex duce, ex equite, ex praefecto, etc.— an ex-consul, etc. (for which, without good MS. authority, the nominatives exconsul, excomes, exdux, etc., are sometimes assumed, in analogy with proconsul, and subvillicus; cf. Schneid. Gram. 1, p. 562, note, and the authors there cited):

    vir excelsus ex quaestore et ex consule Tribonianus,

    Cod. Just. 1, 17, 2, § 9; cf.:

    Pupienus et Balbinus, ambo ex consulibus,

    Capitol. Gord. 22:

    duo ante ipsam aram a Gallicano ex consulibus et Maecenate ex ducibus interempti sunt,

    id. ib.:

    mandabat Domitiano, ex comite largitionum, praefecto, ut, etc.,

    Amm. 14, 7, 9:

    Serenianus ex duce,

    id. 14, 7, 7:

    INLVSTRIS EX PRAEFECTO praeTORIO ET EX PRAEFECTO VRbis,

    Inscr. Orell. 2355 al., v. Inscr. Orell. in Indice, p. 525.—

    And of a period of life: quem si Constans Imperator olim ex adulto jamque maturum audiret, etc.,

    i. e. who had outgrown the period of youth, and was now a man, Amm. 16, 7.—
    B.
    From and after a given time, from... onward, from, since (cf. ab, II. A. 2.):

    bonus volo jam ex hoc die esse,

    Plaut. Pers. 4, 3, 10:

    itaque ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

    Cic. Quint. 5 fin.:

    nec vero usquam discedebam, nec a republica deiciebam oculos, ex eo die, quo, etc.,

    id. Phil. 1, 1:

    ex aeterno tempore,

    id. Fin. 1, 6, 17:

    ex hoc die,

    id. Rep. 1, 16:

    motum ex Metello consule civicum tractas,

    from the consulship of Metellus, Hor. C. 2, 1, 1:

    C. Pompeius Diogenes ex Kalendis Juliis cenaculum locat,

    Petr. 38, 10; so usually in forms of hiring; cf. Garaton. Cic. Phil. 2, 39, 100:

    ex ea die ad hanc diem,

    Cic. Verr. 2, 1, 12 fin.:

    memoria tenent, me ex Kalendis Januariis ad hanc horam invigilasse rei publicae,

    id. Phil. 14, 7, 20.—Esp.: ex quo (sc. tempore), since: [p. 670] octavus annus est, ex quo, etc., Tac. Agr. 33; id. A. 14, 53:

    sextus decimus dies agitur, ex quo,

    id. H. 1, 29:

    sextus mensis est, ex quo,

    Curt. 10, 6, 9; Hor. Ep. 11, 5; so,

    ex eo,

    Tac. A. 12, 7; Suet. Caes. 22:

    ex illo,

    Ov. F. 5, 670; Stat. Silv. 1, 2, 81.—
    C.
    Less freq. in specifying a future date (after which something is to be done), from, after:

    Romae vereor ne ex Kal. Jan. magni tumultus sint,

    Cic. Fam. 16, 9, 3:

    hunc judicem ex Kal. Jan. non habemus... ex Kal. Jan. non judicabunt,

    id. Verr. 1, 10:

    ex Idibus Mart.... ex Idibus Mai.,

    id. Att. 5, 21, 9.
    III.
    In other relations, and in gen. where a going out or forth, a coming or springing out of any thing is conceivable.
    A.
    With verbs of taking out, or, in gen., of taking, receiving, deriving (both physically and mentally; so of perceiving, comprehending, inquiring, learning, hoping, etc.), away from, from, out of, of:

    solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt,

    Cic. Lael. 13, 47:

    ex omni populo deligendi potestas,

    id. Agr. 2, 9, 23:

    agro ex hoste capto,

    Liv. 41, 14, 3:

    cui cum liceret majores ex otio fructus capere,

    Cic. Rep. 1, 4:

    ex populo Romano bona accipere,

    Sall. J. 102:

    majorem laetitiam ex desiderio bonorum percepimus, quam ex laetitia improborum dolorem,

    Cic. Rep. 1, 4:

    quaesierat ex me Scipio,

    id. ib. 1, 13:

    ex te requirunt,

    id. ib. 2, 38:

    de quo studeo ex te audire, quid sentias,

    id. ib. 1, 11 fin.; 1, 30; 1, 46; 2, 38; cf.:

    intellexi ex tuis litteris te ex Turannio audisse, etc.,

    id. Att. 6, 9, 3:

    ex eo cum ab ineunte ejus aetate bene speravissem,

    id. Fam. 13, 16 et saep.; cf.:

    ex aliqua re aliquid nominare,

    id. N. D. 2, 20, 51:

    vocare,

    Tac. G. 2, 4; cf. id. ib. 4, 55; Sall. J. 5, 4.—
    B.
    In specifying a multitude from which something is taken, or of which it forms a part, out of, of:

    qui ex civitate in senatum, ex senatu in hoc consilium delecti estis,

    Cic. Rosc. Am. 3 fin.:

    e vectoribus sorte ductus,

    id. Rep. 1, 34:

    ecquis est ex tanto populo, qui? etc.,

    id. Rab. Post. 17:

    homo ex numero disertorum postulabat, ut, etc.,

    id. de Or. 1, 37, 168: Q. Fulgentius, ex primo hastato (sc. ordine) legionis XIV., i. e. a soldier of the first division of hastati of the 14 th legion, Caes. B. C. 1, 46;

    v. hastatus: e barbaris ipsis nulli erant maritimi,

    Cic. Rep. 2, 4:

    unus ex illis decemviris,

    id. ib. 2, 37:

    ex omnibus seculis vix tria aut quatuor nominantur paria amicorum,

    id. Lael. 4, 15:

    aliquis ex vobis,

    id. Cael. 3, 7; id. Fam. 13, 1 fin.: id enim ei ex ovo videbatur aurum declarasse;

    reliquum, argentum,

    this of the egg, id. Div. 2, 65:

    quo e collegio (sc. decemvirorum),

    id. Rep. 2, 36:

    virgines ex sacerdotio Vestae,

    Flor. 1, 13, 12:

    alia ex hoc quaestu,

    Ter. Hec. 5, 1, 29 Ruhnk.; cf.:

    fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

    Cic. Mur. 36; Ov. Am. 2, 5, 54; Sen. Ben. 3, 9; id. Ep. 52, 3:

    qui sibi detulerat ex latronibus suis principatum,

    Cic. Phil. 2, 3:

    est tibi ex his, qui assunt, bella copia,

    id. Rep. 2, 40:

    Batavi non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt,

    Tac. G. 29:

    acerrimum autem ex omnibus nostris sensibus esse sensum videndi,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,

    id. Rep. 1, 30; cf. id. ib. 1, 35 et saep.—
    2.
    Sometimes a circumlocution for the subject. gen., of (cf. de):

    has (turres) altitudo puppium ex barbaris navibus superabat,

    Caes. B. G. 3, 14, 4:

    album ex ovo cum rosa mixtum,

    Cels. 4, 20:

    ex fraxino frondes, ex leguminibus paleae,

    Col. 7, 3, 21 sq. —
    C.
    To indicate the material of which any thing is made or consists, of:

    fenestrae e viminibus factae,

    Varr. R. R. 3, 9, 6; cf.:

    statua ex aere facta,

    Cic. Verr. 2, 2, 21; and:

    ex eo auro buculam curasse faciendam,

    id. Div. 1, 24:

    substramen e palea,

    Varr. R. R. 3, 10, 4:

    pocula ex auro, vas vinarium ex una gemma pergrandi,

    Cic. Verr. 2, 4, 27:

    monilia e gemmis,

    Suet. Calig. 56:

    farina ex faba,

    Cels. 5, 28:

    potiones ex absinthio,

    id. ib. et saep.:

    Ennius (i. e. statua ejus) constitutus ex marmore,

    Cic. Arch. 9 fin.; cf. id. Ac. 2, 31, 100:

    (homo) qui ex animo constet et corpore caduco et infirmo,

    id. N. D. 1, 35, 98:

    natura concreta ex pluribus naturis,

    id. ib. 3, 14; id. Rep. 1, 45; id. Ac. 1, 2, 6: cum Epicuro autem hoc est plus negotii, quod e duplici genere voluptatis conjunctus est, id. Fin. 2, 14, 44 et saep.—
    D.
    To denote technically the material, out of, i. e. with which any thing to eat or drink, etc., is mixed or prepared (esp. freq. of medical preparations):

    resinam ex melle Aegyptiam,

    Plaut. Merc. 1, 2, 28:

    quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

    Ter. Eun. 5, 4, 17:

    bibat jejunus ex aqua castoreum,

    Cels. 3, 23:

    aqua ex lauro decocta,

    id. 4, 2; cf.:

    farina tritici ex aceto cocta,

    Plin. 22, 25, 57, § 120:

    pullum hirundinis servatum ex sale,

    Cels. 4, 4:

    nuclei pinei ex melle, panis vel elota alica ex aqua mulsa (danda est),

    id. 4, 7 et saep.—So of the mixing of colors or flavors:

    bacae e viridi rubentes,

    Plin. 15, 30, 39, § 127:

    frutex ramosus, bacis e nigro rufis,

    id. ib. §

    132: id solum e rubro lacteum traditur,

    id. 12, 14, 30, § 52:

    e viridi pallens,

    id. 37, 8, 33, § 110:

    apes ex aureolo variae,

    Col. 9, 3, 2:

    sucus ex austero dulcis,

    Plin. 13, 9, 18, § 62; 21, 8, 26, § 50:

    ex dulci acre,

    id. 11, 15, 15, § 39; cf.

    trop.: erat totus ex fraude et mendacio factus,

    Cic. Clu. 26.—
    E.
    To indicate the cause or reason of any thing, from, through, by, by reason of, on account of:

    cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33:

    ex doctrina nobilis et clarus,

    id. Rab. Post. 9, 23:

    ex vulnere aeger,

    id. Rep. 2, 21; cf.:

    ex renibus laborare,

    id. Tusc. 2, 25:

    ex gravitate loci vulgari morbos,

    Liv. 25, 26:

    ex vino vacillantes, hesterna ex potatione oscitantes,

    Quint. 8, 33, 66:

    gravida e Pamphilo est,

    Ter. And. 1, 3, 11:

    credon' tibi hoc, nunc peperisse hanc e Pamphilo?

    id. ib. 3, 2, 17:

    ex se nati,

    Cic. Rep. 1, 35:

    ex quodam conceptus,

    id. ib. 2, 21:

    ex nimia potentia principum oritur interitus principum,

    id. ib. 1, 44:

    ex hac maxima libertate tyrannis gignitur,

    id. ib. et saep.:

    ex te duplex nos afficit sollicitudo,

    Cic. Brut. 97, 332; cf.:

    quoniam tum ex me doluisti, nunc ut duplicetur tuum ex me gaudium, praestabo,

    id. Fam. 16, 21, 3:

    in spem victoriae adductus ex opportunitate loci,

    Sall. J. 48, 2:

    veritus ex anni tempore et inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus,

    id. ib. 50, 1 et saep.:

    ex Transalpinis gentibus triumphare,

    Cic. Phil. 8, 6, 18; id. Off. 2, 8, 28; cf. id. Fam. 3, 10, 1:

    gens Fabia saepe ex opulentissima Etrusca civitate victoriam tulit,

    Liv. 2, 50:

    ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat,

    i. e. on account of the proximity of the two camps, Liv. 31, 36:

    qua ex causa cum bellum Romanis Sabini intulissent,

    Cic. Rep. 2, 7:

    hic mihi (credo equidem ex hoc, quod eramus locuti) Africanus se ostendit,

    id. ib. 6, 10:

    quod ex eo sciri potest, quia, etc.,

    id. Tusc. 1, 18 fin.; cf. id. Leg. 1, 15, 43:

    causa... fuit ex eo, quod, etc.,

    id. Phil. 6, 1:

    ex eo fieri, ut, etc.,

    id. Lael. 13, 46:

    ex quo fit, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 43:

    e quo efficitur, non ut, etc.,

    id. Fin. 2, 5, 15 et saep.—Sometimes between two substantives without a verb:

    non minor ex aqua postea quam ab hostibus clades,

    Flor. 4, 10, 8:

    ex nausea vomitus,

    Cels. 4, 5:

    ex hac clade atrox ira,

    Liv. 2, 51, 6:

    metus ex imperatore, contemptio ex barbaris,

    Tac. A. 11, 20:

    ex legato timor,

    id. Agr. 16 et saep.—
    2.
    In partic., to indicate that from which any thing derives its name, from, after, on account of:

    cui postea Africano cognomen ex virtute fuit,

    Sall. J. 5, 4; cf. Flor. 2, 6, 11:

    cui (sc. Tarquinio) cognomen Superbo ex moribus datum,

    id. 1, 7, 1:

    nomen ex vitio positum,

    Ov. F. 2, 601:

    quarum ex disparibus motionibus magnum annum mathematici nominaverunt,

    Cic. N. D. 2, 20; id. Leg. 1, 8; cf. id. Tusc. 4, 12; Plin. 11, 37, 45, § 123:

    holosteon sine duritia est, herba ex adverso appellata a Graecis,

    id. 27, 10, 65, § 91:

    quam urbem e suo nomine Romam jussit nominari,

    Cic. Rep. 2, 7:

    e nomine (nominibus),

    id. ib. 2, 20; Tac. A. 4, 55; id. G. 2; Just. 15, 4, 8; 20, 5, 9 et saep.—
    F.
    To indicate a transition, i. e. a change, alteration, from one state or condition to another, from, out of:

    si possum tranquillum facere ex irato mihi,

    Plaut. Cist. 3, 21:

    fierent juvenes subito ex infantibus parvis,

    Lucr. 1, 186:

    dii ex hominibus facti,

    Cic. Rep. 2, 10:

    ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio,

    id. ib. 1, 45:

    nihil est tam miserabile quam ex beato miser,

    id. Part. 17; cf.:

    ex exsule consul,

    id. Manil. 4, 46:

    ex perpetuo annuum placuit, ex singulari duplex,

    Flor. 1, 9, 2: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10:

    ex alto sapore excitati,

    Curt. 7, 11, 18.—
    G.
    Ex (e) re, ex usu or ex injuria, to or for the advantage or injury of any one:

    ex tua re non est, ut ego emoriar,

    Plaut. Ps. 1, 3, 102; 104; cf. Ter. Phorm. 5, 7, 76: Cervius haec inter vicinus garrit aniles Ex re fabellas, i. e. fitting, suitable, pertinent (= pro commodo, quae cum re proposita conveniant), Hor. S. 2, 6, 78:

    aliquid facere bene et e re publica,

    for the good, the safety of the state, Cic. Phil. 10, 11, 25:

    e (not ex) re publica,

    id. ib. 3, 12, 30; 8, 4, 13; id. de Or. 2, 28, 124; id. Fam. 13, 8, 2; Liv. 23, 24; Suet. Caes. 19 et saep.:

    exque re publica,

    Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36:

    non ex usu nostro est,

    Plaut. Merc. 2, 3, 60; Ter. Hec. 4, 3, 10; Caes. B. G. 1, 30, 2; 1, 50 fin.; 5, 6 fin. al.; cf.:

    ex utilitate,

    Plin. Pan. 67, 4; Tac. A. 15, 43:

    ex nullius injuria,

    Liv. 45, 44, 11.—
    H.
    To designate the measure or rule, according to, after, in conformity with which any thing is done:

    (majores) primum jurare EX SVI ANIMI SENTENTIA quemque voluerunt,

    Cic. Ac. 2, 47 fin. (cf. Beier, Cic. Off. 3, 29, 108, and the references):

    ex omnium sententia constitutum est, etc.,

    id. Clu. 63, 177; cf.:

    ex senatus sententia,

    id. Fam. 12, 4:

    ex collegii sententia,

    Liv. 4, 53:

    ex amicorum sententia,

    id. 40, 29:

    ex consilii sententia,

    id. 45, 29 et saep.; cf.

    also: ex sententia, i. q. ex voluntate,

    according to one's wish, Plaut. Capt. 2, 2, 96: Ter. Hec. 5, 4, 32; Cic. Fam. 12, 10, 2; id. Att. 5, 21 al.;

    and, in a like sense: ex mea sententia,

    Plaut. Men. 2, 2, 1; id. Merc. 2, 3, 36:

    ex senatus consulto,

    Cic. Rep. 3, 18; Sall. C. 42 fin.:

    ex edicto, ex decreto,

    Cic. Fam. 13, 56 fin.; id. Quint. 8, 30:

    ex lege,

    id. Div. in Caecil. 5, 19; id. Clu. 37, 103; id. Inv. 1, 38, 68: ex jure, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 276 ed. Vahl.); Varr. L. L. 6, § 64 Mull.; Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41:

    ex foedere,

    Liv. 1, 23 et saep.:

    hunccine erat aequum ex illius more, an illum ex hujus vivere?

    Ter. Heaut. 1, 2, 29; so,

    ex more,

    Sall. J. 61, 3; Verg. A. 5, 244; 8, 186; Ov. M. 14, 156; 15, 593; Plin. Ep. 3, 18; Flor. 4, 2, 79 al.; cf.:

    ex consuetudine,

    Cic. Clu. 13, 38; Caes. B. G. 1, 52, 4; 4, 32, 1; Sall. J. 71, 4; Quint. 2, 7, 1 al.:

    quod esse volunt e virtute, id est honeste vivere,

    Cic. Fin. 2, 11, 34:

    ex sua libidine moderantur,

    Ter. Heaut. 2, 1, 4; cf. Sall. C. 8, 1:

    ut magis ex animo rogare nihil possim,

    Cic. Fam. 13, 8, 3:

    eorum ex ingenio ingenium horum probant,

    Plaut. Trin. 4, 3, 42; cf. Ter. Eun. 1, 2, 118; Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A.:

    leges ex utilitate communi, non ex scriptione, quae in litteris est, interpretari,

    Cic. Inv. 1, 38; cf. id. Lael. 6, 21:

    nemo enim illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat,

    id. Rosc. Com. 10, 28; cf. Sall. C. 10, 5; Caes. B. G. 3, 20, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2 al.:

    ex tuis verbis meum futurum corium pulcrum praedicas,

    Plaut. Ep. 5, 1, 19; cf. Cic. Fam. 7, 17; id. Att. 1, 3:

    nunc quae scribo, scribo ex opinione hominum atque fama,

    id. Fam. 12, 4 fin.:

    scripsit Tiberio, non ut profugus aut supplex, sed ex memoria prioris fortunae,

    Tac. A. 2, 63: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione;

    attingit etiam bellicam,

    Cic. Off. 1, 22, 76; cf. id. Quint. 11; 15 et saep.—E re rata, v. ratus.—
    I.
    To form adverbial expressions, such as: ex aequo, ex commodo, ex contrario, ex composito, ex confesso, ex destinato, ex diverso, ex facili, etc., ex affluenti, ex continenti;

    ex improviso, ex inopinato, etc., v. the words aequus, commodus, etc.

    Ex placed after its noun: variis ex,

    Lucr.
    2, 791:

    terris ex,

    id. 6, 788:

    quibus e sumus uniter apti,

    id. 3, 839; 5, 949.—E joined with que:

    que sacra quercu,

    Verg. E. 7, 13.
    IV.
    In composition, ex (cf. dis) before vowels and h, and before c, p, q, t (exagito, exeo, exigo, exoro, exuro, exhaurio; excedo, expello, exquiro, extraho); ef (sometimes ec) before f (effero, effluo, effringo; also in good MSS. ecfero, ecfari, ecfodio), elsewhere e (eblandior, educo, egredior, eicio, eligo, emitto, enitor, evado, eveho). A few exceptions are found, viz., in ex: epoto and epotus as well as expotus, and escendo as well as exscensio; in e: exbibo as well as ebibo; exballisto, exbola; exdorsuo; exfututa as well as effutuo; exfibulo; exlex, etc. After ex in compounds s is [p. 671] often elided in MSS. and edd. Both forms are correct, but the best usage and analogy favor the retaining of the s; so, exsaevio, exsanguis, exscensio, exscindo, exscribo, exsculpo, exseco, exsecror, exsequiae, exsequor, exsero, exsicco, exsilio, exsilium, exsisto, exsolvo, exsomnis, exsorbeo, exsors, exspecto, exspes, exspiro, exspolio, exspuo, exsterno, exstimulo, exstinguo, exstirpo, exsto, exstruo, exsudo, exsugo, exsul, exsulto, exsupero, exsurgo, exsuscito, and some others, with their derivv.; cf. Ribbeck, Prol. Verg. p. 445 sq. Only in escendere and escensio is the elision of x before s sustained by preponderant usage; cf. Neue, Formenl. 2, p. 766.—
    B.
    Signification.
    1.
    Primarily and most freq. of place, out or forth: exeo, elabor, educo, evado, etc.; and in an upward direction: emineo, effervesco, effero, erigo, exsurgo, exsulto, extollo, everto, etc.—Hence also, trop., out of ( a former nature), as in effeminare, qs. to change out of his own nature into that of a woman: effero, are, to render wild; thus ex comes to denote privation or negation, Engl. un-: exanimare, excusare, enodare, exonerare, effrenare, egelidus, I., elinguis, elumbis, etc.—
    2.
    Throughout, to the end: effervesco, effero, elugeo; so in the neuter verbs which in composition (esp. since the Aug. per.) become active: egredior, enavigo, eno, enitor, excedo, etc.—Hence, thoroughly, utterly, completely: elaudare, emori, enecare, evastare, evincere (but eminari and eminatio are false readings for minari and minatio; q. v.); and hence a simple enhancing of the principal idea: edurus, efferus, elamentabilis, egelidus, exacerbo, exaugeo, excolo, edisco, elaboro, etc. In many compounds, however, of post - Aug. and especially of post-class. Latinity this force of ex is no longer distinct; so in appellations of color: exalbidus, exaluminatus, etc.; so in exabusus, exambire, exancillatus, etc. Vid. Hand Turs. II. Pp. 613-662.

    Lewis & Short latin dictionary > ex

См. также в других словарях:

  • Nati — steht für: die Schweizer Fussballnationalmannschaft ein sowjetisches Motorradfabrikat (НАТИ), siehe NATI eine Yakshini aus dem Uddamareshvara Tantra, sie Nati (Yakshini) die weiblichen Vornamen Natalia, Natalie und Natividad als Vorname: Nati… …   Deutsch Wikipedia

  • NATI — a matribus, ostensi vitis, ad pugnam acrius hôc pactô excitandis, apud Sallustium, ut res magis, quam verba gererentur, liberos parent esque in muris locaverunt. Unde Papinius Statius Theb. l. 10. v. 571. Ipsae tela viris, ipsae iram animosque… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • natī- — *natī , *natīn germ.?, schwach. Femininum (n): nhd. Nässe; ne. wetness; Rekontruktionsbasis: ahd.; Etymologie: s. *nata ; Weiterleben: ahd. nazzī 22, stark. Femininum …   Germanisches Wörterbuch

  • natiþō — *natiþō, *nateþō germ., stark. Femininum (ō): nhd. Nässe, Flüssigkeit; ne. wetness, liquid; Rekontruktionsbasis: mnd., ahd.; Etymologie: s. *nata ; Weiterleben: mnd. nettede …   Germanisches Wörterbuch

  • nati — pin·nati·sect; cin·cin·nati; …   English syllables

  • Nati' — Admin ASC 2 Code Orig. name Nati Country and Admin Code YE.20.1402 YE …   World countries Adminstrative division ASC I-II

  • Nati Mistral — Nombre real Natividad Macho Álvarez Nacimiento 13 de diciembre de 1928 (82 años) Madrid …   Wikipedia Español

  • Nati Abascal — Nati Abascal, September 2007 Natividad Abascal y Romero Toro (Spanish pronunciation: [natiβiˈðað aβaˈskal i roˈmeɾo ˈtoɾo]) (formerly, The Duchess of Feria; born 2 April 1943, in Seville, Spain), more commonly known as Nati Abascal ([ˈnati… …   Wikipedia

  • Nati Mistral — (Natividad Macho Álvarez, * 13. Dezember 1928 in Madrid) ist eine spanische Sängerin und Schauspielerin. Nati Mistral gewann zwölfjährig einen Musikwettbewerb von Radio Madrid, an dem sie ohne Wissen der Eltern teilgenommen hatte. Sie besuchte… …   Deutsch Wikipedia

  • Nati Azaria — Personal information Full name Nati Azaria Date of birth May 31, 1967 …   Wikipedia

  • Nati és Bea Vendégház — (Хайдусобосло,Венгрия) Категория отеля: Адрес: 4200 Хайдусобосло, Árpád u.18 …   Каталог отелей

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»