Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

multos

  • 101 circa

    1.
    circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].
    I.
    Adv.
    A.
    ( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:

    gramen erat circa,

    Ov. M. 3, 411:

    ripaeque lacusque Responsant circa,

    Verg. A. 12, 757:

    at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,

    Tib. 1, 3, 87:

    circaque quā tumor est,

    Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:

    circa Padus amnis,

    id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:

    caligo, quam circa umidi effuderant montes,

    Curt. 4, 12, 20:

    alibi quam Romao circaque,

    Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:

    ex montibus qui circa sunt,

    Liv. 1, 4, 6:

    Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,

    id. 1, 41, 1:

    sed non passi sunt ii, qui circa erant,

    Nep. Eum. 10, 4:

    eversa est turris quodque circa muri erat,

    Liv. 34, 29, 6:

    Corinthus et quae circa est regio,

    Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:

    multarum circa civitatum irritatis animis,

    the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;

    42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),

    id. 21, 7, 5:

    corpora multa virūm circa,

    Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—
    C.
    Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;

    nam et circa omnia defecerunt,

    id. 9, 23, 10:

    cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,

    id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:

    exhausto circa omni agro,

    id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—
    II.
    Prep. with acc.
    A.
    In space.
    1.
    ( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:

    quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    circa flumina et lacus frequens nebula est,

    Sen. Q. N. 5, 3, 1:

    circa equum Alexandri,

    Curt. 4, 15, 26:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:

    quem circa tigres jacent,

    Ov. M. 3, 668.—
    2.
    ( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):

    Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2:

    legatis circa duodecim populos missis,

    id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:

    circa domos ire,

    id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;

    29, 22, 3: circa civitates missi legati,

    id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:

    litteris circa praefectos dimissis,

    Liv. 42, 51, 1:

    custodes circa omnes portas missi,

    id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—
    3.
    ( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:

    Capuam et urbis circa Capuam occupare,

    Cic. Agr. 1, 7, 22:

    circa Liternum posuit castra,

    in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:

    tabernae erant circa forum,

    Quint. 6, 3, 38:

    circa Armeniae montes,

    Curt. 5, 1, 13:

    Acesinen amnem,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    domum auream,

    Suet. Ner. 38:

    sacrificantem,

    id. Claud. 36.—
    b.
    As a less definite designation of place for in:

    Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 2, 5:

    circa Mesopotamiam subsistere,

    Curt. 4, 9, 1:

    quod circa Syriam nascitur,

    Plin. 19, 3, 16, § 46;

    Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,

    id. 1, 5, 44; cf.

    finem,

    id. 4, 3, 5:

    virentes campos,

    Hor. C. 2, 5, 5:

    cum amor saeviet circa jecur,

    id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:

    dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,

    Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:

    quadriduum circa rupem consumptum,

    Liv. 21, 37, 3:

    compositis circa Opuntem rebus,

    id. 28, 7, 9:

    iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,

    id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:

    multos circa unam rem ambitus fecerim,

    id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—
    4.
    ( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:

    multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

    ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,

    Liv. 29, 1, 2:

    omnes,

    Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:

    circa regem erat et Phrygum turba,

    Curt. 3, 1, 17:

    e spadonibus, qui circa reginam erant,

    id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:

    quod omnes circa te similes tui effecisti,

    Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:

    circa latus alicujus agere,

    to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:

    omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,

    Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—
    B.
    (Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.

    circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,

    Liv. 42, 57, 10:

    circa eum mensem,

    Plin. 9, 18, 33, § 69:

    lucis ortum,

    Curt. 5, 3, 7:

    lucem,

    Suet. Oth. 11:

    mediam noctem,

    id. Claud. 2:

    vernum aequinoctium,

    Col. 5, 6, 19:

    Kalendas et Idus Octobr.,

    id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:

    septimum diem,

    Cels. 2, 6:

    undecimam horam,

    Suet. Caes. 88:

    lustra decem,

    Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:

    tempora illa,

    Quint. 11, 3, 143:

    tempora Peloponnesia,

    id. 12, 10, 4:

    Murenae Cepionisque conjurationis tempus,

    Vell. 2, 93, 1:

    Magni Pompeii aetatem,

    Plin. 33, 12, 55, § 156:

    mortem,

    id. 11, 37, 73, § 189:

    initia imperii,

    Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):

    circa Demetrium Phalerea,

    about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:

    Tisiam et Coraca,

    id. 2, 17, 7:

    Philippum,

    id. 12, 10, 6:

    Ciceronem,

    Sen. Contr. 1 praef.:

    Attium,

    Vell. 1, 17, 1.—
    2.
    In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):

    ea fuere oppida circa septuaginta,

    Liv. 45, 34, 6:

    quingentos Romanorum,

    id. 27, 42, 8:

    decem milia Persarum,

    Curt. 4, 6, 30:

    sestertium vicies,

    Suet. Claud. 6:

    quartum milliarium,

    id. Ner. 48:

    selibram,

    Cels. 4, 19:

    singulas heminas,

    id. 7, 15.—
    C.
    (Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.
    1.
    Upon substantives:

    circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,

    Quint. 10, 5, 5:

    circa S litteram deliciae,

    id. 1, 11, 6:

    verba dissensio,

    id. 3, 11, 5:

    memoriam suam vanitas atque jactatio,

    id. 11, 2, 22:

    hoc opiniones,

    id. 2, 15, 1;

    Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,

    Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:

    voces inani studio,

    id. 8, prooem §

    18 et saep: rura sermo,

    Plin. 18, 1, 1, § 5:

    classicum brevis et expeditus labor,

    Plin. Ep 3, 9, 13:

    hospitia nullum fastidium,

    id. Pan. 20, 3:

    publica circa bonas artes socordia,

    Tac. A. 11, 15:

    principem novo exemplo, i. e. in principe,

    Suet. Claud. 14.—
    2.
    Upon adjectives:

    non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,

    Quint. 12, 10, 12:

    jus nostrum attentior,

    id. 4, 5, 21:

    studia mentis erectae,

    id. 1, 3, 10:

    lites raras ridiculi,

    id. 7, 1, 43:

    praecepta utiles sententiae,

    id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:

    corporis curam morosior,

    Suet. Caes. 45:

    victum indifferens,

    id. ib. 53:

    deos ac religiones neglegentior,

    id. Tib. 69:

    administrationem imperii vacuus,

    id. Dom. 3 al.:

    summa scelera distentum,

    Tac. A. 16, 8 fin.:

    adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,

    id. G. 28:

    excessus otiosus,

    id. Or. 22:

    se animati,

    Just. 14, 1, 3 al. —
    3.
    Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:

    hoc disputatum est,

    id. 1, 5, 34:

    priores erratur,

    id. 2, 5, 26:

    formas litterarum haerere,

    id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:

    consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,

    Tac. H. 1, 13:

    Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,

    id. Or. 3:

    successorem omnia ordinari,

    Suet. Claud. 45:

    ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,

    id. ib. 22.
    Circa very rarely follows its case:

    quem circa,

    Cic.
    Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.
    2.
    Circa, ae, v. Circe.

    Lewis & Short latin dictionary > circa

  • 102 circumvenio

    circum-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. a., lit., to come around something; hence (the coming being considered as accomplished; cf. advenio and adventus, II.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to be around (a thing), to encircle, encompass, surround (rare):

    quibus succensis circumventi flammā exanimantur homines,

    Caes. B. G. 6, 16; cf.:

    donec ignium jactu circumveniretur,

    Tac. A. 15, 11; 15, 38:

    illum frequentia ingens circumvenit cum plausu,

    Petr. 92, 8: Cocytos sinu labens circumvenit atro, * Verg. A. 6, 132:

    omnium operum magnitudinem circumveniunt cavernae ingentes,

    Curt. 5, 1, 28:

    Rhenus insulas circumveniens,

    flowing around, Tac. A. 2, 6:

    planities locis paulo superioribus circumventa,

    Sall. J. 68, 2:

    rami, quos comprehensos manus possit circumvenire,

    to grasp, Col. 5, 9, 2; cf. id. 4, 29, 10; Val. Fl. 1, 400; Petr. 114:

    singulas urbes,

    to go around from one city to another, Sall. J. 88, 4 Dietsch.—Far more freq. (esp. in the histt.),
    B.
    Specif., to surround in a hostile manner, to encompass, beset, invest:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi circumvenere,

    Caes. B. G. 1, 25:

    ne per insidias ab eo circumveniretur,

    id. ib. 1, 42:

    consulem,

    Nep. Hann. 4, 3: aciem. Curt. 5, 13, 30:

    montem opere,

    Caes. B. C. 3, 97:

    multos ab tergo,

    Sall. J. 97, 5:

    cuncta moenia exercitu,

    id. ib. 57, 2; cf. id. ib. 76, 2:

    legio circumventa,

    Liv. 10, 26, 9; cf. id. 10, 2, 11; Tac. A. 3, 74:

    armis regiam,

    id. ib. 12, 50 fin.; cf. id. ib. 1, 25;

    12, 16: cerva circumventa lupis,

    Stat. Th. 5, 165:

    hostili custodiā,

    Sen. Ep. 9, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To encompass, beset, oppress, distress, afflict, overthrow: circumventus morbo, exilio atque inopiā, Enn. ap. Cic. de Or. 58, 218; cf. id. Fin. 4, 23, 62 (Trag. v. 42 Vahl.);

    Ter. Hec. prol. alt. 46: quasi committeret contra legem, quo quis judicio circumveniretur,

    Cic. Brut. 12, 48; cf. id. Tusc. 1, 41, 98; Quint. 5, 13, 32; 6, 2, 31:

    aliquem per arbitrum circumvenire,

    i. e. to lay hold of, Cic. Rosc. Com. 9, 25:

    jam te non Siculi, non aratores circumveniunt,

    id. Verr. 2, 1, 37, § 93:

    te a Siciliae civitatibus circumveniri atque opprimi dicis?

    id. ib. 2, 4, 8, §

    17: potentis alicujus opibus circumveniri urgerique,

    id. Off. 2, 14, 51:

    ut neque tenuiores proper humilitatem circumveniantur,

    id. ib. 2, 24, 85; so,

    falsis criminibus,

    Sall. C. 34, 2:

    omnibus necessitudinibus,

    id. ib. 21, 3; cf. Tac. A. 1, 13:

    his difficultatibus,

    Sall. J. 7, 1:

    odio accolarum, simul domesticis discordiis,

    Tac. A. 12, 29:

    securitate pacis et belli malo,

    id. H. 2, 12:

    testimonio,

    id. ib. 4, 10: multa senem circumveniunt incommoda, * Hor. A. P. 169.—
    B.
    (Cf. circumeo, II. B.) To circumvent, deceive, cheat, defraud one (syn.:

    decipio, fraudo, fallo): circumventum esse innocentem pecuniā,

    Cic. Clu. 29, 79:

    an placeret, fenore circumventa plebs,

    Liv. 6, 36, 12:

    ignorantiam alicujus,

    Dig. 17, 1, 29:

    aliquem falso testimonio,

    ib. 42, 1, 33:

    non sine calliditate circumventus,

    ib. 43, 28, 3; cf. ib. 23, 3, 12.—
    2.
    In the jurists, to evade, to violate by evading:

    leges,

    Dig. 30, 123, § 1; 1, 3, 29:

    voluntatem defuncti,

    ib. 29, 4, 4:

    orationem,

    ib. 2, 15, 8; 1, 3, 29.—
    C.
    To obtain possession of, to grasp:

    omne stagnum,

    Plin. Pan. 50, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > circumvenio

  • 103 cliens

    clĭens or clŭens, entis ( gen. plur. usu. clientium;

    clientūm,

    Plaut. Men. 4, 2, 7; Hor. C. 3, 5, 53; Sen. Ep. 68, 9; Macr. S. 1, 2, 1), m. (comm. acc. to Charis. p. 77 P.; cf. Neue, Formenl. 1, 600, and v. clienta) [for cluens, from clueo, to hear; but acc. to Serv. ad Verg. A. 6, 609, from colens], one who hears, in relation to his protector (patronus), a client (Dion. Halic. 2, 9 and 10, pp. 83-85; cf. Nieb. Röm. Gesch. 1, p. 359 sq.; Gell. 5, 13, 2; Cato ap. Gell. 5, 13, 4; Gell. 20, 1, 40;

    and clientela): cluentes sibi omnes volunt esse multos... Res magis quaeritur, quam cluentum fides Quojusmodi clueat,

    Plaut. Men. 4, 2, 4 sq.: PATRONVS. SI. CLIENTI. FRAVDEM. FECERIT. SACER. ESTO., Frag. XII. Tab. ap. Serv. ad Verg. A. 6, 609; Cato ap. Gell. 5, 13, 4: neque clientes sine summā infamiā deseri possunt, C. Caesar ib. fin.; Cic. Rosc. Am. 7, 19 et saep.—
    B.
    In gen., a client, retainer, follower; e. g. of an adherent of the Gaul Orgetorix, Caes. B. G. 1, 4 (metaph. hupêkoos); 6, 15; 6, 19;

    of Segestes,

    Tac. A. 1, 57 al. —
    2.
    A companion, favorite:

    juvenum nobilium (Vergilius),

    Hor. C. 4, 12, 15 Dillenb. ad loc.—
    3.
    Of whole nations, the allies, dependents, or vassals of a more powerful people, Caes. B. G. 1, 31; 5, 39; 6, 12 al.—
    II.
    Trop.:

    cliens Bacchi (i. e. qui est in tutelā Bacchi),

    under the protection of Bacchus, a client of Bacchus, Hor. Ep. 2, 2, 78; cf. Mart. 12, 77, and clientela.

    Lewis & Short latin dictionary > cliens

  • 104 coecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > coecus

  • 105 compraehendo

    com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?

    Cic. N. D. 1, 33, 92:

    (vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,

    Cels. 4, 1 fin.:

    cum (forfex) dentem comprehendere non possit,

    id. 7, 12, 1:

    mordicus manum eorum (elephantorum),

    Plin. 9, 15, 17, § 46:

    morsu guttura,

    Luc. 4, 727:

    nuces modio,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    naves,

    to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:

    oras vulneris suturae comprehendunt,

    Cels. 7, 4, 3:

    comprehendunt utrumque et orant,

    Caes. B. G. 5, 31:

    ter frustra comprensa manus effugit imago,

    Verg. A. 2, 794; cf.

    aures,

    Tib. 2, 5, 92:

    nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,

    let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:

    naves in flumine Vulturno comprehensae,

    assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:

    ignem,

    to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;

    and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,

    Verg. G. 2, 305; cf.:

    opera flammā comprehensa,

    Hirt. B. G. 8, 43; and:

    avidis comprenditur ignibus agger,

    Ov. M. 9, 234:

    loca vallo,

    Front. 2, 11, 7; and absol.:

    comprehensa aedificia,

    Liv. 26, 27, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:

    aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,

    Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:

    tam capitalem hostem,

    Cic. Cat. 2, 2, 3:

    hominem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    nefarios duces,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    Virginium,

    Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:

    praesidium Punicum,

    id. 26, 14, 7:

    hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,

    Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:

    in fugā,

    id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:

    comprehensus morbo,

    Just. 23, 2, 4; cf.:

    comprehensi pestiferā lue,

    id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:

    aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,

    Caes. B. C. 3, 46 fin.
    * b.
    Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—
    2.
    To seize upon one, to apprehend him in any crime:

    fures,

    Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,
    b.
    Transf. to the crime:

    nefandum adulterium,

    to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:

    res ejus indicio,

    id. Clu. 16, 47.—
    3.
    Of plants, to take root; of a graft:

    cum comprehendit (surculus),

    Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,

    in gen.,

    Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—
    4.
    Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:

    si mulier non comprehendit, etc.,

    Cels. 5, 21 fin.
    5.
    Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:

    ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,

    Curt. 6, 6, 24. —
    6.
    In late medic. lang., of medicines, to combine:

    aliquid melle,

    Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—
    7.
    Of the range of a missile:

    quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,

    Sil. 4, 102.—
    8.
    Of the reach of a surgical instrument:

    si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,

    Cels. 8, 3 init.
    II.
    Trop.
    A.
    To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):

    aliquid visu,

    Sil. 3, 408;

    and without visu: comprehendere vix litterarum apices,

    Gell. 13, 30, 10.—
    B.
    To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:

    omnes animo virtutes,

    id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:

    animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,

    id. Ac. 2, 7, 21 sq.:

    omnia animis et cogitatione,

    id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:

    aliquid mente,

    id. N. D. 3, 8, 21:

    aliquid memoriā,

    id. Tusc. 5, 41, 121:

    qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,

    id. ib. 1, 22, 50:

    aliquid certis signis,

    Col. 6, 24, 3:

    aliquid experimentis assiduis,

    Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:

    esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,

    Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:

    virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,

    id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—
    C.
    To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:

    breviter paucis comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082; cf.:

    breviter comprehensa sententia,

    Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:

    comprehendam brevi,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,

    id. Rosc. Com. 5, 15:

    (Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,

    id. Att. 12, 21, 1:

    ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,

    id. Brut. 8, 34:

    in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,

    Varr. R. R. 1, 9, 1:

    emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,

    Cels. 5, 27, 3; so absol.:

    ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,

    Cic. Brut. 5, 19:

    aliquid dictis,

    Ov. M. 13, 160:

    quae si comprendere coner,

    id. Tr. 5, 2, 27. —
    2.
    Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:

    neque enim numero comprendere refert,

    Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:

    numerum quorum comprendere non est,

    id. Tr. 5, 11, 19.—
    D.
    To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;

    mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,

    to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:

    adulescentem humanitate tuā,

    id. Fam. 13, 15, 3:

    quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,

    id. Planc. 19. 47.—
    E.
    To shut in, include (late Lat.):

    spiritum in effigiem,

    Lact. 4, 8, 9:

    elementorum figurae humanā specie comprehensae,

    id. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > compraehendo

  • 106 compraendo

    com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?

    Cic. N. D. 1, 33, 92:

    (vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,

    Cels. 4, 1 fin.:

    cum (forfex) dentem comprehendere non possit,

    id. 7, 12, 1:

    mordicus manum eorum (elephantorum),

    Plin. 9, 15, 17, § 46:

    morsu guttura,

    Luc. 4, 727:

    nuces modio,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    naves,

    to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:

    oras vulneris suturae comprehendunt,

    Cels. 7, 4, 3:

    comprehendunt utrumque et orant,

    Caes. B. G. 5, 31:

    ter frustra comprensa manus effugit imago,

    Verg. A. 2, 794; cf.

    aures,

    Tib. 2, 5, 92:

    nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,

    let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:

    naves in flumine Vulturno comprehensae,

    assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:

    ignem,

    to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;

    and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,

    Verg. G. 2, 305; cf.:

    opera flammā comprehensa,

    Hirt. B. G. 8, 43; and:

    avidis comprenditur ignibus agger,

    Ov. M. 9, 234:

    loca vallo,

    Front. 2, 11, 7; and absol.:

    comprehensa aedificia,

    Liv. 26, 27, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:

    aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,

    Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:

    tam capitalem hostem,

    Cic. Cat. 2, 2, 3:

    hominem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    nefarios duces,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    Virginium,

    Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:

    praesidium Punicum,

    id. 26, 14, 7:

    hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,

    Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:

    in fugā,

    id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:

    comprehensus morbo,

    Just. 23, 2, 4; cf.:

    comprehensi pestiferā lue,

    id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:

    aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,

    Caes. B. C. 3, 46 fin.
    * b.
    Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—
    2.
    To seize upon one, to apprehend him in any crime:

    fures,

    Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,
    b.
    Transf. to the crime:

    nefandum adulterium,

    to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:

    res ejus indicio,

    id. Clu. 16, 47.—
    3.
    Of plants, to take root; of a graft:

    cum comprehendit (surculus),

    Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,

    in gen.,

    Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—
    4.
    Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:

    si mulier non comprehendit, etc.,

    Cels. 5, 21 fin.
    5.
    Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:

    ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,

    Curt. 6, 6, 24. —
    6.
    In late medic. lang., of medicines, to combine:

    aliquid melle,

    Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—
    7.
    Of the range of a missile:

    quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,

    Sil. 4, 102.—
    8.
    Of the reach of a surgical instrument:

    si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,

    Cels. 8, 3 init.
    II.
    Trop.
    A.
    To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):

    aliquid visu,

    Sil. 3, 408;

    and without visu: comprehendere vix litterarum apices,

    Gell. 13, 30, 10.—
    B.
    To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:

    omnes animo virtutes,

    id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:

    animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,

    id. Ac. 2, 7, 21 sq.:

    omnia animis et cogitatione,

    id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:

    aliquid mente,

    id. N. D. 3, 8, 21:

    aliquid memoriā,

    id. Tusc. 5, 41, 121:

    qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,

    id. ib. 1, 22, 50:

    aliquid certis signis,

    Col. 6, 24, 3:

    aliquid experimentis assiduis,

    Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:

    esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,

    Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:

    virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,

    id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—
    C.
    To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:

    breviter paucis comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082; cf.:

    breviter comprehensa sententia,

    Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:

    comprehendam brevi,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,

    id. Rosc. Com. 5, 15:

    (Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,

    id. Att. 12, 21, 1:

    ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,

    id. Brut. 8, 34:

    in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,

    Varr. R. R. 1, 9, 1:

    emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,

    Cels. 5, 27, 3; so absol.:

    ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,

    Cic. Brut. 5, 19:

    aliquid dictis,

    Ov. M. 13, 160:

    quae si comprendere coner,

    id. Tr. 5, 2, 27. —
    2.
    Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:

    neque enim numero comprendere refert,

    Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:

    numerum quorum comprendere non est,

    id. Tr. 5, 11, 19.—
    D.
    To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;

    mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,

    to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:

    adulescentem humanitate tuā,

    id. Fam. 13, 15, 3:

    quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,

    id. Planc. 19. 47.—
    E.
    To shut in, include (late Lat.):

    spiritum in effigiem,

    Lact. 4, 8, 9:

    elementorum figurae humanā specie comprehensae,

    id. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > compraendo

  • 107 comprehendo

    com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?

    Cic. N. D. 1, 33, 92:

    (vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,

    Cels. 4, 1 fin.:

    cum (forfex) dentem comprehendere non possit,

    id. 7, 12, 1:

    mordicus manum eorum (elephantorum),

    Plin. 9, 15, 17, § 46:

    morsu guttura,

    Luc. 4, 727:

    nuces modio,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    naves,

    to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:

    oras vulneris suturae comprehendunt,

    Cels. 7, 4, 3:

    comprehendunt utrumque et orant,

    Caes. B. G. 5, 31:

    ter frustra comprensa manus effugit imago,

    Verg. A. 2, 794; cf.

    aures,

    Tib. 2, 5, 92:

    nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,

    let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:

    naves in flumine Vulturno comprehensae,

    assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:

    ignem,

    to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;

    and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,

    Verg. G. 2, 305; cf.:

    opera flammā comprehensa,

    Hirt. B. G. 8, 43; and:

    avidis comprenditur ignibus agger,

    Ov. M. 9, 234:

    loca vallo,

    Front. 2, 11, 7; and absol.:

    comprehensa aedificia,

    Liv. 26, 27, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:

    aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,

    Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:

    tam capitalem hostem,

    Cic. Cat. 2, 2, 3:

    hominem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    nefarios duces,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    Virginium,

    Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:

    praesidium Punicum,

    id. 26, 14, 7:

    hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,

    Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:

    in fugā,

    id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:

    comprehensus morbo,

    Just. 23, 2, 4; cf.:

    comprehensi pestiferā lue,

    id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:

    aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,

    Caes. B. C. 3, 46 fin.
    * b.
    Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—
    2.
    To seize upon one, to apprehend him in any crime:

    fures,

    Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,
    b.
    Transf. to the crime:

    nefandum adulterium,

    to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:

    res ejus indicio,

    id. Clu. 16, 47.—
    3.
    Of plants, to take root; of a graft:

    cum comprehendit (surculus),

    Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,

    in gen.,

    Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—
    4.
    Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:

    si mulier non comprehendit, etc.,

    Cels. 5, 21 fin.
    5.
    Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:

    ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,

    Curt. 6, 6, 24. —
    6.
    In late medic. lang., of medicines, to combine:

    aliquid melle,

    Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—
    7.
    Of the range of a missile:

    quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,

    Sil. 4, 102.—
    8.
    Of the reach of a surgical instrument:

    si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,

    Cels. 8, 3 init.
    II.
    Trop.
    A.
    To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):

    aliquid visu,

    Sil. 3, 408;

    and without visu: comprehendere vix litterarum apices,

    Gell. 13, 30, 10.—
    B.
    To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:

    omnes animo virtutes,

    id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:

    animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,

    id. Ac. 2, 7, 21 sq.:

    omnia animis et cogitatione,

    id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:

    aliquid mente,

    id. N. D. 3, 8, 21:

    aliquid memoriā,

    id. Tusc. 5, 41, 121:

    qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,

    id. ib. 1, 22, 50:

    aliquid certis signis,

    Col. 6, 24, 3:

    aliquid experimentis assiduis,

    Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:

    esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,

    Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:

    virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,

    id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—
    C.
    To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:

    breviter paucis comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082; cf.:

    breviter comprehensa sententia,

    Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:

    comprehendam brevi,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,

    id. Rosc. Com. 5, 15:

    (Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,

    id. Att. 12, 21, 1:

    ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,

    id. Brut. 8, 34:

    in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,

    Varr. R. R. 1, 9, 1:

    emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,

    Cels. 5, 27, 3; so absol.:

    ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,

    Cic. Brut. 5, 19:

    aliquid dictis,

    Ov. M. 13, 160:

    quae si comprendere coner,

    id. Tr. 5, 2, 27. —
    2.
    Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:

    neque enim numero comprendere refert,

    Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:

    numerum quorum comprendere non est,

    id. Tr. 5, 11, 19.—
    D.
    To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;

    mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,

    to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:

    adulescentem humanitate tuā,

    id. Fam. 13, 15, 3:

    quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,

    id. Planc. 19. 47.—
    E.
    To shut in, include (late Lat.):

    spiritum in effigiem,

    Lact. 4, 8, 9:

    elementorum figurae humanā specie comprehensae,

    id. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > comprehendo

  • 108 conjunctum

    con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
    I.
    Lit.
    (α).
    With cum:

    eam epistulam cum hac,

    Cic. Fam. 7, 30, 3:

    animam cum animo,

    Lucr. 3, 160:

    naturam tenuem gravi cum corpore,

    id. 5, 563.—
    (β).
    With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
    (γ).
    With dat.:

    castra muro oppidoque,

    Caes. B. C. 2, 25:

    ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,

    Curt. 5, 13, 10:

    conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,

    Vitr. 6, 7, 3:

    dextrae dextram,

    Ov. M. 8, 421:

    aëra terris,

    Lucr. 5, 564.—
    (δ).
    With the acc. only:

    boves,

    i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:

    bis binos (equos),

    Lucr. 5, 1299:

    calamost plures ceră,

    Verg. E. 2, 32:

    dextras,

    id. A. 1, 514:

    nostras manus,

    Tib. 1, 6, 60:

    oras (vulneris) suturā,

    Cels. 7, 4, 3:

    medium intervallum ponte,

    Suet. Calig. 19:

    supercilia conjuncta,

    id. Aug. 79:

    verba,

    Quint. 8, 3, 36.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.
    (α).
    With cum:

    eas cohortes cum exercitu suo,

    Caes. B. C. 1, 18:

    quem ego cum deorum laude conjungo,

    i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:

    imperii dedecus cum probro privato,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:

    judicium suum cum illius auctoritate,

    Quint. 10, 3, 1:

    voluptatem cum laude ac dignitate,

    id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
    (β).
    With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
    (γ).
    With dat.:

    noctem diei,

    Caes. B. C. 3, 13:

    arma finitimis,

    Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:

    se alicui,

    Curt. 8, 13, 4:

    laudem oratori,

    Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:

    sequentia prioribus,

    id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:

    pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,

    Hirt. B. G. 8, 48.—
    (δ).
    With in and abl.:

    cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,

    Cic. Fam. 5, 17, 2:

    nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    (ε).
    With in and acc.:

    omnia vota in unum,

    Petr. 86.—
    (ζ).
    With acc. only:

    vocales,

    to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:

    vires,

    Val. Fl. 6, 632:

    Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,

    Cic. Prov. Cons. 2, 3:

    aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,

    id. Phil. 14, 11, 29:

    ne... tantae nationes conjungantur,

    Caes. B. G. 3, 11:

    hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,

    Verg. A. 5, 712:

    res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,

    Curt. 5, 1, 2:

    passus,

    Ov. M. 11, 64:

    abstinentiam cibi,

    i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;

    in the same sense, consulatus,

    Suet. Calig. 17; and:

    rerum actum,

    id. Claud. 23:

    nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,

    Tac. A. 13, 17. —
    B.
    In partic.
    1.
    To compose, form by uniting:

    quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),

    Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
    2.
    To unite, join in marriage or love:

    me tecum,

    Ov. H. 21, 247:

    aliquam secum matrimonio,

    Curt. 6, 9, 30:

    aliquam sibi justo matrimonio,

    Suet. Ner. 28; cf.:

    aliquam sibi,

    id. Calig. 26:

    conjungi Poppaeae,

    Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:

    conubia Sabinorum (Romulus),

    to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
    3.
    To connect, unite by the ties of relationship or friendship:

    se tecum affinitate,

    Nep. Paus. 2, 3:

    tota domus conjugio et stirpe conjungitur,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    nos inter nos (res publica),

    id. Fam. 5, 7, 2:

    me tibi (studia),

    id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:

    multos sibi familiari amicitiā,

    Sall. J. 7, 7:

    Ausonios Teucris foedere,

    Verg. A. 10, 105:

    optimum quemque hospitio et amicitiā,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    amicitiam,

    id. Clu. 16, 46; cf.:

    societatem amicitiamque,

    Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:

    loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,

    Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:

    Paphlagonia Cappadociae,

    Nep. Dat. 5, 5:

    regio Oceano,

    Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:

    ratis crepidine saxi,

    Verg. A. 10, 653.—
    B.
    Transf., of time, connected with, following:

    quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,

    Curt. 5, 1, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:

    prudentia cum justitiā,

    Cic. Off. 2, 9, 33; so,

    nihil cum virtute,

    id. ib. 1, 2, 5:

    ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,

    id. Part. Or. 2, 7:

    verba inter se (opp. simplicia),

    id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;

    (opp. singula),

    Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:

    causae (opp. simplices),

    id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:

    justitia intellegentiae,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    praecepta officii naturae,

    id. ib. 1, 2, 6:

    talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,

    id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:

    libido scelere conjuncta,

    id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:

    conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,

    harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
    b.
    conjunctum, i, n. subst.
    (α).
    In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
    (β).
    A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
    (γ).
    In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
    2.
    In partic.
    a.
    Connected by marriage, married:

    digno viro,

    Verg. E. 8, 32:

    conservae,

    Varr. R. R. 1, 17, 5.—
    * b.
    Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):

    vitis ulmo marito,

    Cat. 62, 54.—Far more freq.,
    c.
    Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
    (α).
    With abl.:

    cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,

    Cic. Planc. 11, 27:

    cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    equites concordiā conjunctissimi,

    id. Clu. 55, 152:

    sanguine,

    Sall. J. 10, 3; cf.:

    Mario sanguine conjunctissimus,

    Vell. 2, 41, 2:

    propinquitatibus adfinitatibusque,

    Caes. B. G. 2, 4; cf.:

    propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,

    Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
    (β).
    With cum, etc.:

    ubi tecum conjunctus siem,

    Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,

    genus cum diis,

    Suet. Caes. 6.— Absol.:

    conjunctus an alienus,

    Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:

    conjunctissimus huic ordini,

    Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

    civitas populo Romano,

    Caes. B. G. 7, 33:

    conjunctior illo Nemo mihi est,

    Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:

    inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,

    Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:

    ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,

    id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
    1.
    In connection, conjointly, at the same time:

    conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    conjuncte re verboque risus moveatur,

    id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;

    3, 37, 149: agere,

    id. Inv. 1, 7, 9.—
    2.
    In a friendly, confidential manner:

    conjuncte vivere,

    Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > conjunctum

  • 109 conjungo

    con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
    I.
    Lit.
    (α).
    With cum:

    eam epistulam cum hac,

    Cic. Fam. 7, 30, 3:

    animam cum animo,

    Lucr. 3, 160:

    naturam tenuem gravi cum corpore,

    id. 5, 563.—
    (β).
    With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
    (γ).
    With dat.:

    castra muro oppidoque,

    Caes. B. C. 2, 25:

    ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,

    Curt. 5, 13, 10:

    conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,

    Vitr. 6, 7, 3:

    dextrae dextram,

    Ov. M. 8, 421:

    aëra terris,

    Lucr. 5, 564.—
    (δ).
    With the acc. only:

    boves,

    i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:

    bis binos (equos),

    Lucr. 5, 1299:

    calamost plures ceră,

    Verg. E. 2, 32:

    dextras,

    id. A. 1, 514:

    nostras manus,

    Tib. 1, 6, 60:

    oras (vulneris) suturā,

    Cels. 7, 4, 3:

    medium intervallum ponte,

    Suet. Calig. 19:

    supercilia conjuncta,

    id. Aug. 79:

    verba,

    Quint. 8, 3, 36.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.
    (α).
    With cum:

    eas cohortes cum exercitu suo,

    Caes. B. C. 1, 18:

    quem ego cum deorum laude conjungo,

    i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:

    imperii dedecus cum probro privato,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:

    judicium suum cum illius auctoritate,

    Quint. 10, 3, 1:

    voluptatem cum laude ac dignitate,

    id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
    (β).
    With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
    (γ).
    With dat.:

    noctem diei,

    Caes. B. C. 3, 13:

    arma finitimis,

    Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:

    se alicui,

    Curt. 8, 13, 4:

    laudem oratori,

    Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:

    sequentia prioribus,

    id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:

    pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,

    Hirt. B. G. 8, 48.—
    (δ).
    With in and abl.:

    cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,

    Cic. Fam. 5, 17, 2:

    nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    (ε).
    With in and acc.:

    omnia vota in unum,

    Petr. 86.—
    (ζ).
    With acc. only:

    vocales,

    to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:

    vires,

    Val. Fl. 6, 632:

    Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,

    Cic. Prov. Cons. 2, 3:

    aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,

    id. Phil. 14, 11, 29:

    ne... tantae nationes conjungantur,

    Caes. B. G. 3, 11:

    hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,

    Verg. A. 5, 712:

    res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,

    Curt. 5, 1, 2:

    passus,

    Ov. M. 11, 64:

    abstinentiam cibi,

    i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;

    in the same sense, consulatus,

    Suet. Calig. 17; and:

    rerum actum,

    id. Claud. 23:

    nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,

    Tac. A. 13, 17. —
    B.
    In partic.
    1.
    To compose, form by uniting:

    quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),

    Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
    2.
    To unite, join in marriage or love:

    me tecum,

    Ov. H. 21, 247:

    aliquam secum matrimonio,

    Curt. 6, 9, 30:

    aliquam sibi justo matrimonio,

    Suet. Ner. 28; cf.:

    aliquam sibi,

    id. Calig. 26:

    conjungi Poppaeae,

    Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:

    conubia Sabinorum (Romulus),

    to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
    3.
    To connect, unite by the ties of relationship or friendship:

    se tecum affinitate,

    Nep. Paus. 2, 3:

    tota domus conjugio et stirpe conjungitur,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    nos inter nos (res publica),

    id. Fam. 5, 7, 2:

    me tibi (studia),

    id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:

    multos sibi familiari amicitiā,

    Sall. J. 7, 7:

    Ausonios Teucris foedere,

    Verg. A. 10, 105:

    optimum quemque hospitio et amicitiā,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    amicitiam,

    id. Clu. 16, 46; cf.:

    societatem amicitiamque,

    Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:

    loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,

    Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:

    Paphlagonia Cappadociae,

    Nep. Dat. 5, 5:

    regio Oceano,

    Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:

    ratis crepidine saxi,

    Verg. A. 10, 653.—
    B.
    Transf., of time, connected with, following:

    quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,

    Curt. 5, 1, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:

    prudentia cum justitiā,

    Cic. Off. 2, 9, 33; so,

    nihil cum virtute,

    id. ib. 1, 2, 5:

    ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,

    id. Part. Or. 2, 7:

    verba inter se (opp. simplicia),

    id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;

    (opp. singula),

    Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:

    causae (opp. simplices),

    id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:

    justitia intellegentiae,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    praecepta officii naturae,

    id. ib. 1, 2, 6:

    talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,

    id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:

    libido scelere conjuncta,

    id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:

    conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,

    harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
    b.
    conjunctum, i, n. subst.
    (α).
    In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
    (β).
    A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
    (γ).
    In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
    2.
    In partic.
    a.
    Connected by marriage, married:

    digno viro,

    Verg. E. 8, 32:

    conservae,

    Varr. R. R. 1, 17, 5.—
    * b.
    Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):

    vitis ulmo marito,

    Cat. 62, 54.—Far more freq.,
    c.
    Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
    (α).
    With abl.:

    cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,

    Cic. Planc. 11, 27:

    cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    equites concordiā conjunctissimi,

    id. Clu. 55, 152:

    sanguine,

    Sall. J. 10, 3; cf.:

    Mario sanguine conjunctissimus,

    Vell. 2, 41, 2:

    propinquitatibus adfinitatibusque,

    Caes. B. G. 2, 4; cf.:

    propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,

    Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
    (β).
    With cum, etc.:

    ubi tecum conjunctus siem,

    Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,

    genus cum diis,

    Suet. Caes. 6.— Absol.:

    conjunctus an alienus,

    Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:

    conjunctissimus huic ordini,

    Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

    civitas populo Romano,

    Caes. B. G. 7, 33:

    conjunctior illo Nemo mihi est,

    Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:

    inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,

    Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:

    ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,

    id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
    1.
    In connection, conjointly, at the same time:

    conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    conjuncte re verboque risus moveatur,

    id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;

    3, 37, 149: agere,

    id. Inv. 1, 7, 9.—
    2.
    In a friendly, confidential manner:

    conjuncte vivere,

    Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > conjungo

  • 110 conprehendo

    com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?

    Cic. N. D. 1, 33, 92:

    (vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,

    Cels. 4, 1 fin.:

    cum (forfex) dentem comprehendere non possit,

    id. 7, 12, 1:

    mordicus manum eorum (elephantorum),

    Plin. 9, 15, 17, § 46:

    morsu guttura,

    Luc. 4, 727:

    nuces modio,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    naves,

    to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:

    oras vulneris suturae comprehendunt,

    Cels. 7, 4, 3:

    comprehendunt utrumque et orant,

    Caes. B. G. 5, 31:

    ter frustra comprensa manus effugit imago,

    Verg. A. 2, 794; cf.

    aures,

    Tib. 2, 5, 92:

    nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,

    let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:

    naves in flumine Vulturno comprehensae,

    assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:

    ignem,

    to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;

    and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,

    Verg. G. 2, 305; cf.:

    opera flammā comprehensa,

    Hirt. B. G. 8, 43; and:

    avidis comprenditur ignibus agger,

    Ov. M. 9, 234:

    loca vallo,

    Front. 2, 11, 7; and absol.:

    comprehensa aedificia,

    Liv. 26, 27, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:

    aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,

    Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:

    tam capitalem hostem,

    Cic. Cat. 2, 2, 3:

    hominem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    nefarios duces,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    Virginium,

    Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:

    praesidium Punicum,

    id. 26, 14, 7:

    hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,

    Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:

    in fugā,

    id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:

    comprehensus morbo,

    Just. 23, 2, 4; cf.:

    comprehensi pestiferā lue,

    id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:

    aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,

    Caes. B. C. 3, 46 fin.
    * b.
    Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—
    2.
    To seize upon one, to apprehend him in any crime:

    fures,

    Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,
    b.
    Transf. to the crime:

    nefandum adulterium,

    to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:

    res ejus indicio,

    id. Clu. 16, 47.—
    3.
    Of plants, to take root; of a graft:

    cum comprehendit (surculus),

    Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,

    in gen.,

    Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—
    4.
    Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:

    si mulier non comprehendit, etc.,

    Cels. 5, 21 fin.
    5.
    Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:

    ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,

    Varr. R. R. 1, 7, 3:

    circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,

    Curt. 6, 6, 24. —
    6.
    In late medic. lang., of medicines, to combine:

    aliquid melle,

    Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—
    7.
    Of the range of a missile:

    quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,

    Sil. 4, 102.—
    8.
    Of the reach of a surgical instrument:

    si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,

    Cels. 8, 3 init.
    II.
    Trop.
    A.
    To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):

    aliquid visu,

    Sil. 3, 408;

    and without visu: comprehendere vix litterarum apices,

    Gell. 13, 30, 10.—
    B.
    To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:

    omnes animo virtutes,

    id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:

    animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,

    id. Ac. 2, 7, 21 sq.:

    omnia animis et cogitatione,

    id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:

    aliquid mente,

    id. N. D. 3, 8, 21:

    aliquid memoriā,

    id. Tusc. 5, 41, 121:

    qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,

    id. ib. 1, 22, 50:

    aliquid certis signis,

    Col. 6, 24, 3:

    aliquid experimentis assiduis,

    Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:

    esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,

    Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:

    virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,

    id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—
    C.
    To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:

    breviter paucis comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082; cf.:

    breviter comprehensa sententia,

    Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:

    comprehendam brevi,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,

    id. Rosc. Com. 5, 15:

    (Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,

    id. Att. 12, 21, 1:

    ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,

    id. Brut. 8, 34:

    in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,

    Varr. R. R. 1, 9, 1:

    emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,

    Cels. 5, 27, 3; so absol.:

    ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,

    Cic. Brut. 5, 19:

    aliquid dictis,

    Ov. M. 13, 160:

    quae si comprendere coner,

    id. Tr. 5, 2, 27. —
    2.
    Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:

    neque enim numero comprendere refert,

    Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:

    numerum quorum comprendere non est,

    id. Tr. 5, 11, 19.—
    D.
    To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;

    mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,

    to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:

    adulescentem humanitate tuā,

    id. Fam. 13, 15, 3:

    quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,

    id. Planc. 19. 47.—
    E.
    To shut in, include (late Lat.):

    spiritum in effigiem,

    Lact. 4, 8, 9:

    elementorum figurae humanā specie comprehensae,

    id. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > conprehendo

  • 111 consuesco

    consŭesco, suēvi, suētum, 3 (in the tempp. perff. the sync. forms prevail: consuesti, consuestis, consuerunt; consueram, etc.; consuero, etc.; consuerim, etc.; consuessem, etc.;

    consuesse. Thus also consuēmus = consuevimus,

    Prop. 1, 7, 5), v. a. and n.
    I.
    Act., to accustom, inure, habituate a person or thing (ante-class. and postAug.):

    tum bracchia consuescunt firmantque lacertos,

    Lucr. 6, 397:

    juvencum plostro aut aratro,

    Col. 6, 2, 9:

    vitem largo umori,

    id. Arb. 1, 5:

    semina falcem pati,

    Plin. 17, 10, 14, § 70; in perf. part. pass. (mostly poet.): qui consuetus in armis Aevom agere, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 48 (Trag. Rel. v. 261 Rib.):

    gallus auroram vocare,

    Lucr. 4, 713; so with inf., id. 5, 209; 6, 788:

    consueta domi catulorum blanda propago,

    id. 4, 997 Lachm. N. cr.:

    copias habebat in Galliā bellare consuetas locis campestribus, Auct. B. Afr. 73, 2: quibus consueti erant uterque agrestibus ferramentis,

    Liv. 1, 40, 5:

    socors genus mancipiorum otiis, campo consuetum,

    Col. 1, 8, 2:

    proinde ut consuetus antehac,

    Plaut. Stich. 5, 5, 18:

    populus si perperam est consuetus, etc.,

    Varr. L. L. 9, § 5 Müll.:

    grex comparatus ex consuetis unā (capellis),

    those accustomed to one another, id. R. R. 2, 3, 2.—Far more freq. in all periods,
    II.
    Neutr.
    A.
    To accustom one's self; and (esp. freq.) in temp. perf. (to have accustomed one's self, i. e.), to be accustomed, to be wont; constr. in gen. with the inf., rarely absol., with ad, the dat., or abl.
    (α).
    With inf.:

    disjungamus nos a corporibus, id est, consuescamus mori,

    Cic. Tusc. 1, 31, 75:

    versus multos uno spiritu pronuntiare,

    id. de Or. 1, 61, 261: cum minus idoneis (verbis) uti consuescerem, id ib. 1, 34, 154; 1, 22, 99:

    alils parere suā vo luntate,

    id. Inv. 1, 2, 3:

    qui mentiri solet pe jerare consuevit,

    id. Rose. Com. 16, 46:

    paulatim Rhenum transire, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    in Britanniam navigare,

    id. ib. 3, 8:

    obsides accipere, non dare,

    id. ib. 1, 14:

    quo magno cum periculo mercatores ire consuerant,

    id. ib. 3, 1:

    quem ipse procuratorem relinquere antea consuesset,

    Cic. Quint. 28, 87:

    consuesso deos immortales... his secundiores interdum res concedere, quos, etc.,

    Caes. B. G. 1, 14 et saep.:

    quam rem pro magnis hominum officiis consuesse tribui docebat,

    id. ib. 1, 43:

    qui reges consueris tollere,

    Hor. S. 1, 7, 34:

    mulier quae cum eo vivere consuerat,

    Nep. Alcib. 10, 6; Cels. 6, 6, 8; Suet. Tit. 34; id. Ner. 12.—Sometimes with ellips. of inf. (cf. b infra):

    quin eo (equo) quo consuevit libentius utatur (sc. uti),

    Cic. Lael. 19, 68:

    eo die quo consuerat intervallo hostes sequitur (sc. sequi),

    Caes. B. G. 1, 22.— Impers. (rare):

    sicuti in sollemnibus sacris fieri consuevit,

    is wont, Sall. C. 22, 2. —
    (β).
    Absol.:

    bene salutando consuescunt,

    Plaut. As. 1, 3, 69 (cf. adsuescunt, id. ib. 1, 3, 65):

    pabulum quod dabis, amurcā conspergito, primo paululum, dum consuescant, postea magis,

    Cato, R. R. 103:

    adeo in teneris consuescere multum est,

    Verg. G. 2, 272.— Usu. with adv. of manner or time:

    si liberius, ut consuesti, agendum putabis,

    Cic. Fam. 5, 12, 4: ut consuevi, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 3:

    ut consuemus,

    Prop. 1, 7, 5:

    sicut consuerat,

    Suet. Caes. 73:

    quo minus pro capite et fortunis alterius, quemadmodum consuerunt, causam velint dicere,

    Cic. Rosc. Am. 2, 5; id. Off. 2, 15, 55.—In Gr. attraction: cum scribas et aliquid agas eorum, quorum consuesti, gaudeo, Lucceius ap. Cic. Fam. 5, 14, 1.—
    (γ).
    With ad:

    ad aciem justam,

    Quint. 2, 10, 8.—
    (δ).
    With abl.:

    quae (aves) consuevere libero victu,

    Col. 8, 15 fin.; so id. 8, 13, 1; 10, 153.—
    (ε).
    With dat.:

    ne gravissimo dolori timore consuescerem,

    Plin. Ep. 8, 23, 8.—
    B.
    To have carnal in tercourse with, to cohabit with, in an honorable, or more freq. in a dishonorable sense (freq. and class.); with aliquā or aliquo, with or without cum, Plaut. Cist. 1, 1, 89:

    quid illi... qui illā consuevit prior?

    Ter. Ad. 4, 5, 32:

    quācum tot consuesset annos,

    id. Hec. 4. 1, 40:

    mulieres quibuscum iste consuerat,

    Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; Plaut. Am. 5, 1, 70; Caecil. ap. Gell. 2, 23, 10; cf.

    in a double sense,

    Plaut. As. 3, 3, 113; id. Capt. 4, 2, 88.—Hence, consŭētus (in the poets trisyl.), a, um, P. a.; of inanim. things which one is accustomed to, commonly employs, uses, possesses, etc., used, accustomed; usual, ordinary, wonted, customary (mostly poet.;

    not in Cic.): amor,

    Ter. And. 1, 1, 108:

    antra,

    Verg. G, 4, 429:

    cubilia,

    Ov. M. 11, 259:

    lectus,

    id. Tr. 3, 3, 39:

    in auras,

    id. M. 2, 266:

    pectora,

    id. ib. 13, 491: canistris, * Juv. 5, 74:

    finis,

    Ov. H. 20, 242 al.:

    labores, pericula,

    Sall. J. 85, 7:

    libido,

    id. ib. 15, 3:

    numerus,

    Vulg. Exod. 5, 18; id. Num. 16, 29.— Sup.:

    consuetissima cuique Verba,

    Ov. M. 11, 638.—
    * Adv.: consŭētē, in the usual manner, according to custom:

    suscipere pabulum,

    Amm. 23, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > consuesco

  • 112 consumo

    con-sūmo, sumpsi, sumptum, 3 ( perf. sync. consumpsti, Prop. 1, 3, 37; inf. consumpse, Lucr. 1, 234), v. a., to take wholly or completely, i. e.,
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (post-Aug. and rare):

    vasti surgunt immensis torquibus orbes, tergaque consumunt pelagus,

    take up, completely cover, Manil. 5, 584:

    tela omnia solus pectore consumo,

    Sil. 5, 640; cf.:

    clipeo tela,

    id. 10, 129:

    jugulo ensem,

    Stat. Th. 10, 813:

    ferrum pectore,

    id. ib. 12, 745; cf. id. Achill. 2, 205; Dig. 26, 7, 54.—
    B.
    In partic., of food, to eat, consume, devour (class.):

    agri multa efferunt quae vel statim consumantur vel mandentur condita vetustati,

    Cic. N. D. 2, 60, 151:

    frumenta,

    Caes. B. G. 6, 43; cf. id. ib. 7, 17;

    7, 77: fruges,

    Hor. Ep. 1, 2, 27:

    vitiatum (aprum),

    id. S. 2, 2, 92:

    angues,

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    draconem,

    Suet. Tib. 72:

    mensas accisis dapibus,

    Verg. A. 7, 125 al. —
    II.
    Transf.
    1.
    In gen., to consume, devour, waste, squander, annihilate, destroy, bring to naught, kill.
    a.
    Of inanimate things:

    faciat quod lubet: Sumat, consumat, perdat,

    Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf. Sall. C. 12, 2:

    patrimonium per luxuriam,

    Cic. Rosc. Am. 2, 6:

    bona paterna,

    Quint. 3, 11, 13; 3, 11, 16:

    omnem materiam,

    Ov. M. 8, 876: omne id aurum in ludos, Liv. 39, 5, 9; Val. Max. 3, 1, 1 fin.; cf. 2. b infra:

    omnes fortunas sociorum,

    Caes. B. G. 1, 11; cf.:

    omnes opes et spes privatas meas,

    Sall. H. Fragm. 2, 96, 2 Dietsch:

    omnia flammā,

    Caes. B. C. 2, 14; cf.:

    aedes incendio,

    Liv. 25, 7, 6:

    domum incendio,

    Suet. Calig. 59:

    consumpturis viscera mea flammis,

    Quint. 6, prooem. §

    3: viscera fero morsu,

    Ov. M. 4, 113:

    anulum usu,

    id. P. 4, 10, 5; cf.:

    ferrum rubigine,

    to eat, consume, Curt. 7, 8, 15.—Of time, to spend, pass:

    horas multas saepe suavissimo sermone,

    Cic. Fam. 11, 27, 5:

    dicendo tempus,

    id. Verr. 2, 2, 39, § 96:

    diem altercatione,

    id. Fam. 1, 2, 1; id. Univ. 1 fin.; id. Fam. 7, 1, 1:

    annua tempora,

    Lucr. 5, 618:

    consumitur vigiliis reliqua pars noctis,

    Caes. B. G. 5, 31; id. B. C. 2, 23:

    magnam partem diei,

    id. B. G. 5, 9 fin.:

    omne tempus,

    Liv. 29, 33, 9; 24, 14, 10:

    dies decem in his rebus,

    Caes. B. G. 5, 11:

    in eo studio aetatem,

    Cic. Off. 1, 1, 2:

    tota nox in exinaniendā nave consumitur,

    id. Verr. 2, 5, 25, § 64; Caes. B. C. 2, 23, 1:

    multos dies per dubitationem,

    Sall. J. 62, 9; cf. Tac. H. 4, 43 fin.:

    omne tempus circa Medeam,

    id. Or. 3:

    continuum biduum epulando potandoque,

    Suet. Tib. 42: precando Tempora cum blandis verbis, to waste or lose time and words in supplications, Ov. M. 2, 575:

    multis diebus et laboribus consumptis,

    Sall. J. 93, 1:

    ubi longa meae consumpsti tempora noctis?

    Prop. 1, 3, 37.—Of strength, feeling, voice, etc.:

    in quo tanta commoveri actio non posset, si esset consumpta superiore motu et exhausta,

    Cic. de Or. 3, 26, 103:

    adfectus,

    Quint. 2, 13, 13; 4, 2, 120:

    spiritus,

    id. 11, 3, 53:

    vocem instans metus,

    Tac. H. 1, 42:

    ignominiam,

    id. ib. 3, 24:

    gratiam rei nimiā captatione,

    Quint. 8, 6, 51:

    vires ipsā subtilitate,

    id. 12, 2, 13:

    bona ingenii,

    id. 12, 5, 2; 3, 11, 23; cf. Sall. J. 25, 11.— Poet.: cum mare, cum terras consumpserit, aëra tentet, i. e.- seek a refuge therein in vain, Ov. H. 6, 161.—
    b.
    Of living beings.
    (α).
    To destroy, kill:

    si me vis aliqua morbi aut natura ipsa consumpsisset,

    Cic. Planc. 37, 90; cf.:

    quos fortuna belli consumpserat,

    Sall. H. 1, 41, 5 Dietsch:

    tantum exercitum fame,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.; so,

    siti,

    Hirt. B. G. 8, 41 fin.:

    acie,

    Vell. 2, 52, 5:

    morte,

    Tib. 1, 3, 55:

    morbo,

    Nep. Reg. 2, 1:

    senio et maerore,

    Liv. 40, 54, 1 al. —Facete:

    garrulus hunc consumet,

    Hor. S. 1, 9, 33.—
    (β).
    Rarely, to waste, weaken, enervate:

    inediā et purgationibus et vi ipsius morbi consumptus es,

    Cic. Fam. 16, 10, 1; cf. Ov. M. 9, 663;

    and consumpta membra senectā,

    id. ib. 14, 148.—
    2.
    In partic.
    a.
    To divide, make an exhaustive division of (very rare):

    inventio in sex partis consumitur,

    Auct. Her. 1, 3, 4.—
    b.
    Aliquid in aliquā re, rar. in aliquid or absol. (in Cic. only with in and abl.; cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 19, 53), to bestow upon something, to use, employ, spend upon or about something.
    (α).
    In aliquā re:

    pecuniam in agrorum emptionibus,

    to lay out, invest, Cic. Agr. 1, 5, 14:

    aurum in monumento,

    id. ib. 1, 4, 12; Nep. Timoth. 1, 2:

    studium in virorum fortium factis memoriae prodendis,

    Cic. Fam. 6, 12, 5; cf.:

    in armis plurimum studii,

    Nep. Epam. 2, 5:

    tantum laboris in rebus falsis,

    Quint. 12, 11, 15:

    curam in re unā,

    Hor. S. 2, 4, 48:

    ingenium in musicis,

    Cic. Fin. 5, 19, 50; cf. id. Phil. 5, 18, 49; id. Sest. 13, 31; Quint. 1, 2, 11.—
    (β).
    In aliquid (cf. the Gr. analiskein eis ti):

    tota in dulces consument ubera natos,

    Verg. G. 3, 178; Prop. 4 (5), 6, 55:

    umorem in arbusta,

    Sen. Q. N. 3, 11, 3:

    bona paterna in opera publica,

    Quint. 3, 11, 13:

    pecuniam in monumentum,

    Dig. 35, 1, 40 fin.
    (γ).
    Absol.:

    si quid consili Habet, ut consumat nunc, quom nil obsint doli,

    use up, exhaust, Ter. And. 1, 1, 133.

    Lewis & Short latin dictionary > consumo

  • 113 contendo

    con-tendo, di, tum, 3, v. a. and n., to stretch, stretch out vigorously, to draw tight, strain.
    I.
    Lit. (rare and mostly poet.):

    arcum,

    Verg. A. 12, 815; Ov. M. 6, 286; id. R. Am. 435: tormenta, Sisen. ap. Non. p. 258, 27; Cic. Tusc. 2, 24, 57: muscipula, Lucil. ap. Non. p. 181, 31:

    tenacia vincla,

    Verg. G. 4, 412:

    ilia risu,

    Ov. A. A. 3, 285: pontem in alto, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 21 Müll. (Ann. v. 358 Vahl.):

    oculi contendunt se,

    Lucr. 4, 810.— Of stringed instruments, to tune by stretching the strings:

    ut in fidibus pluribus, si nulla earum ita contenta nervis sit, ut concentum servare possit,

    Cic. Fin. 4, 27, 75; cf. infra, P. a.—
    B.
    Meton.
    1.
    (Causa pro effectu.) Of weapons, to shoot, hurl, dart, throw:

    infensam hastam,

    Verg. A. 10, 521:

    tela,

    id. ib. 12, 815:

    sagittas nervo,

    Sil. 1, 323:

    telum aërias in auras,

    Verg. A. 5, 520. —
    2.
    Of places, neutr., to stretch, reach, extend:

    haec patulum vallis contendit in orbem,

    Calp. Ecl. 7, 30:

    Cappadocum gens usque ad Cyrresticam ejus regionem parte suā, quae vocatur Cataonia, contendit,

    Plin. 6, 8, 8, § 24.—
    II.
    Trop. (freq. in prose and poetry); act., to strain eagerly, to stretch, exert, to direct one's mental powers to something, to pursue or strive for earnestly; or neutr., to exert one's self, to strive zealously for something, etc.
    A.
    In gen.
    1.
    Act.
    (α).
    With acc.:

    magnum fortasse onus, verum tamen dignum, in quo omnis nervos aetatis industriaeque meae contenderem,

    Cic. Verr. 1, 12, 35; cf.:

    contendit omnis nervos Chrysippus, ut persuadeat, etc.,

    id. Fat. 10, 21:

    summas vires de palmā,

    Lucr. 4, 990:

    animum in curas,

    Ov. P. 1, 5, 11:

    quo se dira libido,

    Lucr. 4, 1043:

    tamen id sibi contendendum aut aliter non transducendum exercitum existimabat,

    Caes. B. G. 4, 17; cf.:

    id contendere et laborare, ne ea, etc.,

    id. ib. 1, 31; Cic. Verr. 2, 2, 21, § 52: et petere imperium populi et contendere honores, Varr. ap. Non. p. 259, 32.—
    (β).
    With inf., to exert one's self vigorously to do something, to apply one's self with zeal to, to go to:

    hunc locum duabus ex partibus oppugnare contendit,

    Caes. B. G. 5, 21:

    summā vi transcendere in hostium naves,

    id. ib. 3, 15:

    fugā salutem petere,

    id. ib. al.; Quint. 10, 1, 125:

    neque ego nunc hoc contendo... mutare animum, sed, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 13, § 38.—
    2.
    Neutr.:

    quantum coniti animo potes, quantum labore contendere... tantum fac ut efficias,

    Cic. Off. 3, 2, 6.— With ut:

    quántum potero voce contendam, ut populus hoc Romanus exaudiat,

    Cic. Lig. 3, 6; so,

    remis, ut eam partem insulae caperet,

    Caes. B. G. 5, 8 et saep.:

    contende quaeso atque elabora, ut, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42.— Absol.:

    vociferarer et, quantum maxime possem, contenderem,

    Cic. Fl. 16, 38 al.:

    non possis oculo quantum contendere Lynceus (= collineare),

    to aim at, Hor. Ep. 1, 1, 28.—
    B.
    In partic.,
    1.
    To direct or bend one's course eagerly somewhere; or, neutr., to strive to get to a place, to seek to arrive at, to go, march, or journey hastily to, etc.
    a.
    Act.
    (α).
    With acc. (very rare):

    rectā plateā cursum suum,

    Plaut. Cist. 2, 1, 58:

    nocte unā tantum itineris,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97.—
    (β).
    With inf. (freq.):

    Bibracte ire,

    Caes. B. G. 1, 23; so,

    ire cum his legionibus,

    id. ib. 1, 10:

    in Britanniam proficisci,

    id. ib. 4, 20:

    in provinciam reverti,

    id. ib. 3, 6 fin.:

    Dyrrhachium petere,

    Cic. Planc. 41, 97; cf.:

    proxima litora petere cursu,

    Verg. A. 1, 158; and:

    iter a Vibone Brundisium terrā petere,

    Cic. Planc. 40, 96 Wund.—
    b.
    Neutr. (so most freq.):

    in Italiam magnis itineribus,

    Caes. B. G. 1, 10; cf.:

    huc magnis itineribus,

    id. ib. 1, 38 fin.:

    huc magno cursu,

    id. ib. 3, 19:

    inde in Italiam,

    id. ib. 1, 33:

    in fines Sigambrorum,

    id. ib. 4, 18:

    in castra,

    id. ib. 4, 37:

    ex eo loco ad flumen,

    id. ib. 2, 9:

    ad Rhenum finesque Germanorum,

    id. ib. 1, 27 fin.:

    ad oppidum Noviodunum,

    id. ib. 2, 12:

    ad castra,

    id. ib. 2, 19 fin.; 3, 24 fin.:

    ad hostes,

    id. ib. 5, 9:

    ad Amanum,

    Cic. Att. 5, 20, 3: Tarentum ad Heraclidem Ponticum, Varr. ap. Non. p. 260, 19:

    Lacedaemonem,

    Nep. Cim. 3, 3:

    domum,

    Caes. B. G. 2, 24 fin. et saep.:

    ad ultimum animo,

    Cic. Mur. 31, 65; cf.:

    magna spectare atque ad ea rectis studiis contendere,

    id. Off. 2, 13, 44:

    ad summam laudem gloriamque maximis laboribus et periculis,

    id. Phil. 14, 12, 32:

    ad salutem,

    Caes. B. G. 3, 3 fin.
    2.
    ( Neutr.) To measure or try one's strength with, with weapons, by words, in action, etc.; to strive, dispute, fight, contend against, vie with; constr. with cum aliquo, contra or adversus aliquem, the dat., inter se, or absol.
    (α).
    Cum aliquo:

    neque post id tempus umquam summis nobiscum copiis hostes contenderunt,

    Caes. B. G. 5, 17 fin.; 1, 36:

    cum Sequanis bello,

    id. ib. 7, 67 fin.:

    cum eo armis,

    Cic. Att. 7, 9, 2:

    cum magnis legionibus parvā manu,

    Sall. C. 53, 3:

    cum barbaro,

    Nep. Con. 4, 3:

    cum victore,

    Hor. S. 1, 9, 42:

    mecum ingenio et arte,

    Prop. 2 (3), 24, 23 al.:

    cum eo de principatu,

    Nep. Arist. 1, 1; cf. id. Ages. 1, 4 al.:

    divitiis et sumptibus, non probitate neque industriā cum majoribus suis,

    Sall. J. 4, 7:

    humilitas cum dignitate et amplitudine,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136.—So with acc. of neutr. pron.:

    tamenne vereris, ut possis haec contra Hortensium contendere?

    Cic. Quint. 25, 78.—
    (β).
    Contra aliquem:

    contra populum Romanum armis,

    Caes. B. G. 2, 13:

    tauri pro vitulis contra leones summā vi impetuque contendunt,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    contra vim gravitatemque morbi,

    id. Phil. 9, 7, 15:

    nihil contra naturam universam,

    id. Off. 1, 31, 110; Cat. 64, 101.—
    * (γ).
    Adversus aliquem: non contendam ego adversus te, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 2.—
    (δ).
    With dat. ( poet.):

    hirundo cycnis,

    Lucr. 3, 6:

    Homero,

    Prop. 1, 7, 3; 1, 14, 7:

    Pindaricis plectris,

    Stat. S. 1, 3, 101.—
    (ε).
    Inter se:

    hi cum tantopere de potentatu inter se multos annos contenderent,

    Caes. B. G. 1, 31, 4; 1, 5, 3:

    viribus inter se,

    Lucr. 3, 784.— Impers.:

    interim proelio equestri inter duas acies contendebatur,

    the contest was carried on, Caes. B. G. 2, 9.—
    (ζ).
    Absol.:

    proelio,

    Caes. B. G. 1, 48; 1, 50 fin.;

    3, 28 al.: magis virtute quam dolo,

    id. ib. 1, 13; Nep. Epam. 2, 5:

    translatio non habet quaestionem, de quā contendit orator, sed propter quam contendit,

    Quint. 3, 6, 72; cf. id. 6, 1, 50; 7, 9, 3 al.— Impers.:

    summo jure contenditur,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    de his lite contenditur,

    Quint. 3, 4, 8:

    de personis judicatur, sed de rebus contenditur,

    id. 10, 5, 13.—
    * b.
    In auctions, to vie with in bidding, to bid against: is liceri non destitit;

    illi quoad videbatur ferri aliquo modo posse, contenderunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 42, § 99.—
    3.
    ( Act.) To place together in comparison, to compare, contrast; constr. with cum, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum: tuam iram contra cum ira Liberi, Naev. ap. Non. p. 259, 7; Caecil. ib. p. 259, 1:

    id cum defensione nostrā,

    Cic. Rosc. Am. 33, 93:

    rationem meam cum tuā ratione,

    id. N. D. 3, 4, 10; Tac. A. 4, 32 al.: suam vitam mecum, Licinius, Macer. ap. Non. p. 259, 3.—
    * (β).
    With ad: ut vim contendas tuam ad majestatem viri, Att. ap. Non. p. 259, 5 (Trag. Rel. v. 648 Rib.).—
    (γ).
    With dat.: Thestiadas Ledae, Lucil. ap. Non. p. 258, 30:

    vellera potantia Aquinatem fucum Sidonio ostro,

    Hor. Ep. 1, 10, 26; Aus. Grat. Act. 14 al.—
    (δ).
    With [p. 447] acc. only: anulum, Plaut. Fragm. ap. Non. p. 258, 29:

    ipsas causas, quae inter se confligunt,

    Cic. Cat. 2, 11, 25:

    leges,

    id. Inv. 2, 49, 145:

    suam quaeque nobilitatem, formam, opes,

    Tac. A. 12, 1:

    vetera et praesentia,

    id. ib. 13, 3.—
    4.
    ( Act.) To demand, ask, solicit, entreat, beg earnestly, to seek to gain:

    cum a me peteret et summe contenderet, ut suum propinquum defenderem,

    Cic. Quint. 24, 77:

    verecundius a te, si quae magna res mihi petenda esset, contenderem,

    id. Fam. 2, 6, 1; so,

    ab aliquo,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 131; id. de Or. 1, 36, 166; id. Rosc. Am. 1, 4; id. Fam. 13, 7, 3; cf.:

    a magistris de proferendo die,

    id. ib. 12, 30, 5; id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

    ne quid contra aequitatem,

    id. Off. 2, 20, 71:

    omni opere, ut, etc.,

    Suet. Dom. 2:

    magno opere, ne, etc.,

    id. Aug. 27; id. Vit. 3:

    pertinaciter,

    id. Caes. 1.—
    5.
    ( Act.) To assert, affirm earnestly, to maintain or contend energetically.
    (α).
    With acc. and inf.:

    sic ego hoc contendo, me tibi ipsi adversario cujuscumque tribus rationem poposceris redditurum,

    Cic. Planc. 19, 48; id. Sest. 50, 107; id. Arch. 7, 15:

    apud eos contendit falsa esse delata,

    Nep. Them. 7, 2; id. Epam. 8, 1:

    illud pro me majoribusque meis contendere ausim, nihil nos... scientes fuisse,

    Liv. 6, 40, 5; Quint. prooem. § 11; 1, 2, 25; Suet. Calig. 15; id. Dom. 6; Lucr. 5, 1343; Cat. 44, 4; Ov. M. 2, 855; Hor. Ep. 1, 16, 37 al.—
    (β).
    Absol. (very rare):

    si manantia corpuscula iter claudunt, ut Asclepiades contendit,

    Cels. 1, praef. § 28.—Hence, contentus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., stretched, strained, tense, tight:

    qui jam contento, jam laxo fune laborat,

    Hor. S. 2, 7, 20:

    acies oculorum,

    Lucr. 1, 325; cf.:

    contentis oculis prosequi aliquem,

    Suet. Tib. 7:

    contentis corporibus facilius feruntur onera (opp. remissa),

    Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    contentā cervice trahunt plaustra (boves),

    Verg. G. 3, 536:

    Placideiani contento poplite miror Proelia,

    with the knee stiffly bent, Hor. S. 2, 7, 97.—
    B.
    Trop., eager, intent:

    contenta mens fuit in eā ratione,

    Lucr. 4, 965; cf. Ov. M. 15, 515:

    et contentā voce atrociter dicere et summissā leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    ad tribunatum contento studio cursuque veniamus,

    id. Sest. 6, 13.— Sup.:

    contentissimā voce clamitans,

    App. M. 4, p. 147.— Adv.: con-tentē, earnestly, with great exertion, vehemently:

    pro se dicere... mittere contentius,

    Cic. Tusc. 2, 24, 57; cf.:

    acriter atque contente pro suis decretis propugnare,

    Gell. 18, 1, 2:

    contentissime clamitare, App. Flor. n. 8: contentius ambulare,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    ornamentis iisdem uti fere licebit, alias contentius, alias summissius,

    id. de Or. 3, 55, 212:

    aliquid curiose atque contente lectitare,

    Gell. 3, 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contendo

  • 114 convenio

    con-vĕnĭo, vēni, ventum, 4 ( fut. convenibo, Plaut. Cas. 3, 2, 18), v. n. and a.
    I.
    To come together, meet together, assemble (class. and freq.).
    A.
    In gen.:

    milites, qui ex provinciā convenerant,

    Caes. B. G. 1, 8:

    omnes... eo convenerant,

    id. ib. 3, 16:

    totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,

    id. ib. 1, 30:

    quanto multitudo hominum ad hoc judicium,

    Cic. Rosc. Am. 5, 11:

    amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,

    Nep. Timoth. 4, 2:

    ad clamorem hominum,

    Caes. B. G. 4, 37:

    ad delectationem,

    Quint. 3, 4, 6:

    Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,

    id. Off. 1, 40, 144:

    nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,

    id. Phil. 3, 2, 5:

    quoniam convenimus ambo,

    Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:

    mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,

    Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:

    unum in locum omnes,

    Caes. B. G. 4, 19:

    in coetus scholarum,

    Quint. 2, 9, 2:

    in consilium frequentes,

    Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:

    reguli in unum convenere,

    Sall. J. 11, 2:

    tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,

    Cic. Agr. 2, 5, 12:

    et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,

    Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):

    uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,

    Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):

    in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,

    Tac. H. 4, 55.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. subjects:

    munera multa huc ab amatoribus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 44:

    huc convenit utrumque bivium,

    Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:

    oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,

    id. 6, 28, 32, § 157:

    cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:

    ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,

    Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:

    Carthaginem conveniunt populi LXV.,

    Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:

    ibi Aethiopicae convenere naves,

    id. 5, 28, 29, § 105.—
    2.
    Jurid. t. t.:

    in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,

    Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:

    viro in manum,

    Cic. Top. 4, 23:

    in manum flaminis,

    Tac. A. 4, 16 et saep.—

    In the same sense: in matrimonium alicujus,

    Dig. 45, 1, 121, § 1:

    in matrimonium cum viro,

    to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—
    3.
    Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:

    haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:

    (Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,

    Caes. B. G. 1, 27:

    adversarios ejus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    illum Atilium,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,

    id. Fam. 9, 14, 1:

    Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,

    id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:

    Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,

    Cic. Fam. 6, 19, 2:

    nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,

    id. Att. 9, 6, 1:

    quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:

    aditum petentibus conveniendi non dabat,

    Nep. Paus. 3, 3.—
    b.
    Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:

    ut heredes ex stipulatu conveniri possint,

    Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:

    de peculio,

    Paul. Sent. 2, 31:

    pro parte dimidiā,

    Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:

    dolum aut culpam eorum,

    Dig. 26, 7, 38:

    nomen,

    ib. 42, 1, 15.
    II.
    Pregn.
    A.
    To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).
    1.
    Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:

    Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,

    Lucr. 5, 429.—
    2.
    Trop.
    a.
    With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;

    late Lat.),

    Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,
    b.
    Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.
    (α).
    Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:

    cum his mihi nec locus nec sermo convenit,

    Plaut. Ps. 4, 7, 10:

    haec fratri mecum non conveniunt neque placent,

    Ter. Ad. 1, 1, 34:

    de dote mecum conveniri nil potest,

    Plaut. Trin. 2, 4, 168:

    hoc mihi cum tuo fratre convenit,

    Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:

    pax, quae cum T. Quinctio convenisset,

    Liv. 34, 43, 2; cf.:

    pax convenit,

    Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:

    in eas condiciones cum pax conveniret,

    id. 29, 12, 14 al.; and:

    cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    ratio accepti atque expensi inter nos,

    Plaut. Most. 1, 3, 146:

    eo signo quod convenerat revocantur,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,

    id. B. G. 2, 19:

    neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,

    Cic. Clu. 43, 120; so,

    judex inter eos,

    Val. Max. 2, 8, 2:

    posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,

    Cic. Leg. 1, 20, 53:

    dum rem conventuram putamus,

    id. Att. 9, 6, 2:

    si in eo manerent, quod convenisset,

    Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;

    condiciones non convenerunt,

    Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:

    postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),

    id. 9, 23, 15:

    signum,

    Suet. Oth. 6:

    omnia conventura,

    Sall. J. 83, 2.— Pass.:

    pacem conventam frustra fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    quibus conventis,

    Liv. 30, 43, 7.—
    (β).
    Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:

    mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,

    Cic. Att. 6, 1, 14:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    quicum optime convenisset,

    id. Verr. 2, 4, 66, § 147:

    nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,

    Plaut. Capt. 2. 3, 19:

    non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,

    Liv. 2, 23, 14:

    conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:

    inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,

    Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:

    cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,

    Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:

    de duobus minus convenit,

    Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:

    quamquam de hoc parum convenit,

    Quint. 5, 10, 2:

    quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,

    id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:

    ubi de pace non convenit, signa cecinere,

    Flor. 2, 6, 59 al.:

    convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 70:

    convenerat, ne interloquereris,

    Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:

    quibus consulibus interierit non convenit,

    Nep. Hann. 13, 1:

    pacto convenit, etc.,

    Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:

    omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,

    Sall. J. 39, 4:

    Patres igitur jurati (ita enim convenerat),

    Liv. 30, 40, 12:

    pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,

    id. 38, 11, 8.—
    B.
    To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.
    1.
    Lit. (rare):

    quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,

    Cato, R. R. 21, 1:

    conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?

    Plaut. Ps. 4, 7, 85:

    si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,

    Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,
    2.
    Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.
    a.
    Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.
    (α).
    In or ad aliquid:

    ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,

    Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:

    quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,

    Cic. Phil. 9, 4, 8:

    convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:

    hoc in te unum,

    id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—
    (β).
    Cum aliquā re:

    haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,

    Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—
    (γ).
    With dat.:

    num videntur convenire haec nuptiis?

    Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—
    (δ).
    With acc.:

    itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,

    Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    hoc non convenit, me... agrum habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—
    (ζ).
    With in and abl.:

    nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,

    Suet. Aug. 25.—
    (η).
    Absol.: hanc mi expetivi, contigit;

    conveniunt mores, etc.,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    nomen non convenit,

    id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;

    subducunt: ad nummum convenit,

    Cic. Att. 5, 21, 12):

    non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,

    Ov. M. 2, 846:

    medius ille orationis modus maxime convenit,

    Quint. 6, 2, 19 et saep.—
    b.
    Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).
    (α).
    Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:

    convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,

    id. 3, 685:

    dicere causas leti,

    id. 6, 708 et saep.:

    quo maxime contendi conveniat,

    Caes. B. G. 7, 85, 2:

    convenit Evandri victos discedere ad urbem,

    Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—
    (β).
    With ut:

    quī enim convenit, ut? etc.,

    Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):

    si tibi curae Quantae conveniat Munatius,

    Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:

    convenit,

    well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,
    1.
    convĕnĭens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:

    consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,

    Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:

    convenientes optime propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:

    recta et convenientia et constantia natura desiderat,

    Cic. Off. 3, 8, 35:

    conveniens et conjuncta constantia inter augures,

    id. Div. 2, 39, 82:

    motus,

    Lucr. 1, 1029; cf.:

    inter se motus,

    id. 2, 941.—More frequently,
    B.
    (Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.
    (α).
    With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:

    dies conveniens cum populi vultu,

    Ov. P. 2, 1, 28.—
    (β).
    With dat. (very freq.):

    nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,

    Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:

    aut sibi convenientia finge,

    Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:

    bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,

    Plin. Ep. 3, 18, 1:

    disciplina convenientissima,

    Vell. 1, 6, 3.—
    (γ).
    Ad aliquid (rare):

    nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,

    Cic. Lael. 5, 17:

    sonus ad formam tauri,

    Ov. Ib. 436.—
    (δ).
    In aliquid (very rare):

    forma in illam conveniens amplitudinem,

    Vell. 2, 29, 2.—
    (ε).
    In aliquā re:

    gratulatio conveniens in eā victoriā,

    Liv. 45, 19, 3.—
    (ζ).
    Inter se (rare):

    in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    inter se motus,

    Lucr. 2, 941.—
    (η).
    Absol. (rare):

    quod sit aptum atque conveniens,

    Quint. 5, 10, 123:

    toga,

    fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:

    nihil convenientius ducens, quam, etc.,

    Suet. Aug. 10.—
    b.
    Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.

    congruens): convenientius est dici,

    Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;

    most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),

    Cic. Tusc. 5, 28, 82:

    convenienter naturae vivere (with congruenter),

    id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:

    convenienter sibi dicere (with constanter),

    Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:

    convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,

    Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—
    2.
    con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):

    facere promissa, stare conventis, reddere deposita,

    Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum.

    Lewis & Short latin dictionary > convenio

  • 115 cur

    cūr (old orthog. quor; cf. Vel. Long. p. 2236 P.; and in MSS. sometimes cor, v. Lachm. ad Lucr. II. p. 171 sq.), adv. [contr. from quare; cf. Vel. Long. p. 2231 P. and the letter C; acc. to Voss, Etym. s. h. v.; Analog. 4, 21, and Hand, Turs. II. p. 175, from cui rei; cf.:

    quoi rei,

    Plaut. Poen. 2, 33 ], = quam ob rem, for what reason, wherefore, why, to what purpose, from what motive.
    I.
    Rel.:

    duae causae sunt, cur tu frequentior in isto officio esse debeas quam nos,

    Cic. Fam. 15, 20, 2; so,

    causae, cur,

    Quint. 11, 3, 16; and:

    ea causa, cur,

    id. 2, 3, 11:

    non fuit causa, cur,

    Cic. Rosc. Com. 16, 49; cf. id. Clu. 61, 169; so,

    causa non esset, cur,

    id. N. D. 3, 4, 9:

    causa nulla est, cur,

    id. Rosc. Am. 50, 146; id. de Or. 2, 45, 189:

    nihil est causae, cur,

    Quint. 11, 3, 59:

    quae causa est, cur? etc.,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quid est causae, cur, etc.,

    id. Fl. 2, 5; id. de Or. 3, 48, 185; id. Fam. 2, 13, 2:

    negare et adferre rationem cur negarent,

    id. ib. 6, 8, 1:

    id satis magnum esse argumentum dixisti, cur esse deos confiteremur,

    id. N. D. 1, 23, 62;

    so after argumenta,

    id. ib. 3, 4, 10; id. Div. 1, 3, 5:

    est vero cur quis Junonem laedere nolit,

    Ov. M. 2, 518;

    and with a negative: neque est, cur, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 1, 51:

    non tamen est, cur,

    Ov. H. 10, 144.- -And in dependent questions:

    quid est, cur tu in isto loco sedeas?

    Cic. Clu. 53, 147; id. Fin. 1, 10, 34; Liv. 21, 43, 12 et saep.:

    ne cui sit vestrum mirum, cur, etc.,

    Ter. Heaut. prol. 1 al.:

    miror, cur me accusas,

    Cic. Fam. 7, 27, 1; 5, 12, 30; id. Phil. 2, 20, 49 (v. miror, admiror, etc.):

    quā in re primum illud reprehendo et accuso, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 7, § 16:

    quod me saepe accusas, cur hunc meum casum tam graviter feram,

    id. Att. 3, 13, 2; 3, 12, 1; id. Sest. 37, 80; Hor. C. 1, 33, 3:

    consules invasit, cur silerent,

    Tac. A. 6, 4.—
    B.
    Pregn., = cujus causā, propter quod, on account of which, by reason of which:

    quid ergo accidit, cur consilium mutarem?

    Cic. Fam. 2, 16, 10:

    quid obstat, cur non verae fiant,

    Ter. And. 1, 1, 76:

    fecerit aliquid Philippus, cur adversus eum... hoc decerneremus: quid Perseus meruit... cur soli omnium hostes ei simus?

    Liv. 41, 24, 11 Weissenb. ad loc.:

    Caedicius negare, se commissurum, cur sibi... quisquam imperium finiret,

    id. 5, 46, 6; 10, 18, 14; Suet. Calig. 15; Ov. Am. 1, 3, 2:

    quid Aristides commisisset, cur tantā poenā dignus duceretur,

    Nep. Arist. 1, 3:

    multa quidem dixi, cur excusatus abirem,

    Hor. Ep. 1, 9, 7.—
    II.
    Interrog.: Ag. Quor mi haec irata est? Mi. Quor haec irata est tibi? Quor ego id curem? Plaut. Poen. 1, 2, 143 sq.:

    quor perdis adulescentem nobis? quor amat? Quor potat?

    Ter. Ad. 1, 1, 36 sq.; cf.:

    quid agis? quor te is perditum?

    id. And. 1, 1, 107:

    quor non introëo in nostram domum?

    Plaut. Am. 1, 1, 253; Cic. Fam. 2, 18, 3:

    quorsum tan dem, aut cur ista quaeris?

    id. Leg. 1, 1, 4: Er. Jube tibi agnum huc adferri propere pinguem. He. Quor? Er. Ut sacrufices, Plaut. Capt. 4, 2, 82: Me. Non possum. Ch. Quor non? Ter. Heaut. 1, 1, 111:

    cur ego plebeios magistratus... video, etc.,

    Liv. 2, 34, 9; 6, 15, 12.—In the poets sometimes placed after one or more words of a clause:

    stratege noster, quor hic cessat cantharus?

    Plaut. Stich. 5, 4, 28:

    obsequium ventris mihi perniciosius est cur?

    Hor. S. 2, 7, 104; 2, 3, 187.—
    B.
    Esp.
    1.
    Pregn.
    a.
    Implying censure, indignation, remonstrance, etc.:

    quor id aussu's facere?

    Plaut. Ps. 1, 3, 114:

    cur es ausus subigitare, etc.,

    id. Mil. 5, 9; id. Men. 3, 2, 28:

    sed quid ego? quor me excrucio? quor me macero?

    Ter. And. 5, 3, 15:

    cur imperium illi, aut cur illo modo prorogatum est,

    Cic. Att. 7, 3, 4; id. Div. 2, 30, 65:

    cur me querelis exanimas tuis?

    Hor. C. 2, 17, 1.—
    b.
    Implying grief, sorrow, and, with negatives, desire, etc.: eheu me miserum, quor non aut istaec mihi Aetas et formast, etc., Ter. Hec. 1, 1, 17:

    heu me miserum, cur senatum cogor reprehendere?

    Cic. Phil. 7, 4, 14; id. Fam. 2, 7, 5; id. Att. 2, 19, 1:

    cur ego tecum non sum?

    id. ib. 16, 6, 2.—
    c.
    With potential subj., in excusing, deprecating censure, etc.:

    quor ego apud te mentiar?

    Plaut. Poen. 1, 1, 24; id. Most. 2, 2, 24:

    cur hunc tam temere quisquam ab officio discessurum judicaret?

    Caes. B. G. 1, 40: pro urbis salute, cur non omnibus facultatibus, quas habemus, utamur, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 15; Cic. Cael. 29, 68 al.—
    2.
    Emphatic after si, cum, etc., implying a logical conclusion:

    tum id si falsum fuerat, filius quor non refellit?

    Ter. Phorm. 2, 3, 53:

    nam, si res publica defenditur, cur ea consule isto ipso defensa non est?

    Cic. Att. 7, 3, 4; cf.:

    fac esse distentam... cur tam multos deos nihil agere patitur?

    id. N. D. 3, 39, 93:

    cur autem quidquam ignoraret animus hominis, si esset deus?

    id. ib. 1, 11, 28; Nep. Eum. 11, 4; Ov. F. 1, 257.—
    3.
    Strengthened by particles of inference: nam, enim, igitur, etc.: Am. Pestis te tenet. So. Nam quor istuc Dicis? Plaut. Am. 2, 1, 31:

    nam cur me miseram verberas?

    id. Aul. 1, 1, 3:

    quor simulas igitur?

    Ter. And. 1, 1, 21:

    cur enim, inquies, etc.,

    Cic. Ac. 2, 17, 55; Suet. Calig. 34; id. Claud. 4; v. Hand, Turs. II. pp. 175- 183.

    Lewis & Short latin dictionary > cur

  • 116 deamo

    dĕ-ămo, āvi, ātum, 1, v. a., to be desperately in love with, to love dearly or passionately (ante-class.), "vehementius amare," Non. 97, 21 (cf. depereo).
    I.
    Prop.:

    illa, quam tuus gnatus annos multos deamat, deperit,

    Plaut. Epid. 2, 2, 35; id. Poen. 4, 2, 72; Afran. ap. Non. l. l. (v. 357 Ribbeck): Laber. ap. Charis. l, p. 84 P. (v. 41 Ribbeck).—
    II.
    Transf.
    A.
    Of things, to be quite in love with, delighted with:

    deamavi... lepidissima munera,

    Plaut. Poen. 5, 4, 3; cf.:

    dona deamata acceptaque,

    id. Truc. 4, 1, 5: deamo te, Syre, I am greatly obliged to you, * Ter. Heaut. 4, 6, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > deamo

  • 117 deerro

    dĕ-erro (in the poets dissyllabic, Lucr. 1, 711; Verg. E. 7, 7 al.), āvi, ātum, 1, v. n., to wander away, stray, go astray, go the wrong way, lose one's way (rare, but class.).
    I.
    Lit.:

    deerrare a patre,

    Plaut. Men. 5, 9, 54 (for which aberrare a patre, id. ib. prol. 31): qui in itinere deerravissent, * Cic. Ac. Fragm. ap. Lact. 6, 24;

    for which itinere,

    Quint. 10, 3, 29: vir gregis ipse caper deerraverat, * Verg. E. 7, 7:

    equi deerantes via,

    Sen. Hippol. 1070.—
    b.
    Of inanimate subjects, Lucr. 3, 873:

    jaculantium ictus deerraturos negant,

    Plin. 28, 8, 27, § 100:

    si potus cibusve in alienum deerravit tramitem,

    id. 11, 37, 66, § 176.—
    II.
    Trop., to err, stray, deviate:

    magnopere a vero,

    Lucr. 1, 712:

    ab eo quod coeperimus exponere,

    Auct. Her. 1, 9, 14:

    verbis,

    Quint. 12, 10, 64:

    significatione,

    id. 1, 5, 46:

    quia sors deerrabat ad parum idoneos,

    fell upon improper persons, Tac. A. 13, 29.— Pass. impers.:

    ubi semel recto deerratum est,

    Vell. 2, 3 fin.—Absol.:

    multos enim deerrasse memoria prodidit,

    Col. 1, 4, 6; Quint. 11, 2, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > deerro

  • 118 defectio

    dēfectĭo, ōnis, f. [deficio].
    I.
    Defection, desertion, rebellion, revolt.
    A.
    Lit.:

    rebellio facta post deditionem, defectio datis obsidibus,

    Caes. B. G. 3, 10; 5, 26; 6, 3, 4; Liv. 7, 42; 23, 12: Ampsivariorum a tergo, in the rear (of Caesar), Tac. A. 2, 8; 4, 24 et saep.:

    subita defectio Pompeii,

    Cic. Q. Fr. 1, 4, 4 al.:

    imperii,

    from the empire, Just. 41, 2, 1.—
    * B.
    Trop.:

    intemperantia, quae est a tota mente et a recta ratione defectio,

    Cic. Tusc. 4, 9, 22.—
    II.
    (Acc. to deficio, no. III.) A failing, failure, deficiency, want, disappearance.
    a.
    Lit. (so most freq.):

    ista ipsa defectio virium adolescentiae vitiis efficitur saepius quam senectutis,

    Cic. de Sen. 9, 29:

    aquarum, Frontin. Aquaed. 91: pecuniae,

    Macr. Sat. 2, 5:

    rerum,

    Sen. Q. N. 4, 2.—
    b.
    Esp. of the obscuration of the heavenly bodies, an eclipse:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    Cic. Div. 2, 6, 17; 1, 49 fin.; id. N. D. 2, 61; id. Rep. 1, 14 fin.; Sen. Q. N. 1, 12; Quint. 1, 10, 47; Tac. A. 1, 28 et saep.—
    c.
    Also (sc. virium), exhaustion, faintness, swooning, fainting (post-Aug. prose), Plin. 23, praef. §

    4: animae,

    a swoon, Cels. 7, 33; Suet. Cal. 50:

    alvo usque ad defectionem soluta,

    id. Vesp. 24; cf. id. Tib. 73:

    recreandae defectioni cibum adferre,

    Tac. A. 6, 56 (50); cf.: defectione perire, by exhaustion, i. e. by disease, Sen. N. Q. 2, 59, 11:

    in cunctis renibus,

    Vulg. Nahum 2, 10.—
    d.
    In the later grammarians, an ellipsis:

    dicere aliquid per defectionem,

    by ellipsis, elliptically, Gell. 5, 8, 3; 12, 14, 3; Macr. Sat. 6, 8 al.—
    * B.
    Trop.:

    Quintus frater omnia mittit spei plena, metuens credo defectionem animi mei,

    my want of courage, despondency, Cic. Att. 3, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > defectio

  • 119 diduco

    dī-dūco, xi, ctum, 3, v. a., to draw apart; to part, split, separate, sever, sunder, divide (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ventus eas (sc. nubes) leviter diducit,

    Lucr. 6, 215:

    cum compresserat digitos pugnumque fecerat... cum autem diduxerat et manum dilataverat, etc.,

    Cic. Or. 32, 113;

    of the graceful movements of the arms in dancing: molli diducit candida gestu brachia,

    Prop. 3, 15, 5 (Müll. al. deducit):

    candida seu molli diducit brachia motu,

    Stat. S. 3, 5, 66; cf.

    oculum,

    Cels. 7, 7, 4:

    supercilium volnere diductum,

    Plin. 11, 37, 57, § 157:

    pedem et crus in diversa,

    Cels. 8, 22:

    os,

    Plin. 32, 4, 14, § 36:

    nares, Quint 11, 3, 80: labra,

    ib. 81:

    fauces immani hiatu,

    to stretch, Sil. 3, 194:

    rictum risu,

    Hor. S. 1, 10, 7 et saep.:

    nodos manu,

    Ov. M. 2, 560; cf.:

    complexus vestros,

    Prop. 1, 13, 19:

    humum,

    Ov. M. 8, 588; cf.:

    arva et urbes,

    Verg. A. 3, 419:

    terram,

    id. G. 2, 354:

    scopulos (Hannibal),

    Juv. 10, 153; cf.

    of natural cleavings of the earth,

    Tac. A. 2, 47; 12, 69: cibum, i. e. to digest = digerere, Cels. 3, 4 fin.; v. the foll.:

    mixti neque inter se diducti colores,

    Cels. 2, 8 et saep.—With in:

    crudam materiam in corpus omne diduci, Cels. praef.: maxima flumina in rivos diducuntur,

    Quint. 5, 13, 13; cf.:

    domum in multos diductam recessus,

    id. 11, 2, 18. —
    B.
    In partic. milit. t. t., to separate the forces, in a good or (more freq.) in a bad sense; to divide, distribute; to disperse, scatter:

    diductis nostris paullatim navibus,

    Caes. B. C. 2, 6, 2:

    instruunt aciem diductam in cornua,

    Liv. 5, 38, 1 Drak.; cf.:

    diducta propere in cornua levis armatura est,

    id. 21, 55, 5:

    diductis in latera viribus,

    Front. Strat. 2, 3, 8 Oud.:

    ordines,

    id. ib. 2, 3, 12;

    2, 6, 4: copias,

    Caes. B. C. 3, 111, 2:

    cornua,

    Liv. 31, 21, 14:

    robur,

    Luc. 3, 584 Cort.; and poet.:

    choros,

    Verg. A. 5, 581:

    ubi Crassus animadvertit, suas copias propter exiguitatem non facile diduci,

    Caes. B. G. 3, 23, 7; 6, 34, 5; id. B. C. 3. 40, 2; Sall. J. 25, 9; Liv. 26, 41; Tac. A. 2, 11; 4, 2; Front. Strat. 4, 7, 31 et saep.—
    II.
    Trop. (mostly post-Aug.):

    cum diducaris ab eo, quicum libentissime vixeris,

    Cic. Inv. 1, 55 fin.; cf.:

    amicitias cohaerentes, Sen. de Ira, 2, 29: nuptias,

    id. Contr. 2, 13; cf.

    matrimonium,

    Suet. Oth. 3; and:

    si repudio diducta fuerit,

    Sen. Contr. 2, 10:

    diducta civitas ut civili bello,

    divided into parties, Tac. A. 4, 17; cf.

    below: in sterili jejunaque materia, eandem speciem laudis diducere ac spargere,

    Plin. Pan. 66, 1; cf.

    argumenta,

    Quint. 4, 2, 82; 5, 13, 12:

    nomina,

    id. 6, 3, 17 Spald.:

    litem domini et conductoris,

    i. e. to settle, adjust, Col. 3, 13, 12 et saep.—With in:

    assem in partes centum,

    Hor. A. P. 326:

    in tres partes medicina diducta est, Cels. praef.: haec omnia rursus in species,

    Quint. 2, 14, 5; cf. id. 5, 10, 61; 94 al.:

    divisionem in digitos,

    to tell off on one's fingers, id. 4, 5, 24 (coupled with partiri); cf.

    argumenta,

    id. 11, 1, 53:

    animum in tam multiplex officium,

    id. 20, 7, 9:

    ultio senatum in studia diduxerat,

    Tac. H. 4, 6; 2, 68; cf.:

    seditio in diversa consilia diduxerat vulgum,

    Curt. 9, 1; of classification, to divide: in tres partes medicinam, Cels. praef.

    Lewis & Short latin dictionary > diduco

  • 120 discedo

    dis-cēdo, cessi, cessum, 3 ( perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.
    I.
    (With the notion of dis predominating.)
    A.
    To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
    1.
    Lit.:

    cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus,

    Cic. Off. 3, 9:

    caelum,

    opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20):

    sulcus vomere,

    Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.:

    cum discedere populum jussissent tribuni,

    Liv. 3, 11:

    populus ex contione,

    Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7:

    in duas partes,

    Sall. J. 13, 1:

    in partes,

    Tac. A. 1, 49; cf.:

    in manipulos,

    id. ib. 1, 34:

    fumus in auras,

    Lucr. 3, 436:

    ad semina rerum,

    id. 2, 833:

    palus multos discessit in amnes,

    Luc. 6, 360:

    citius paterer caput hoc discedere collo,

    Prop. 2, 6, 7.—
    2.
    Trop.:

    divisio in tres partes,

    Quint. 12, 10, 58:

    haec in duo genera,

    id. 3, 6, 86.—
    B.
    To part from one's connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).—With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

    ab amicis in re publica peccantibus,

    Cic. Lael. 12, 42:

    ab amicis,

    id. ib. 20, 75:

    a nobis,

    Caes. B. C. 3, 60, 3:

    milites in itinere ab eo discedunt,

    id. ib. 1, 12, 2:

    a Perseo,

    Liv. 43, 6.
    II.
    (With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de —With ab: cum discesti ab [p. 586] hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3;

    so with abire,

    id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.:

    quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant,

    Caes. B. G. 4, 12, 1:

    ab suis,

    id. ib. 5, 3, 6:

    ab exercitu,

    id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.:

    a senis latere numquam,

    Cic. Lael. 1, 1:

    a vallo,

    Caes. B. C. 3, 37, 3:

    ab loco,

    id. ib. 5, 34, 1:

    a litore,

    id. ib. 5, 8 fin. et saep.—With ex:

    non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse,

    Cic. Phil. 8, 7, 21:

    ex contione,

    Caes. B. C. 2, 33, 2:

    e medio,

    Suet. Caes. 1:

    e patria,

    Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.—With de:

    de foro,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79:

    de colloquio,

    Liv. 32, 40.—With abl. without a prep.:

    templo,

    Ov. M. 1, 381:

    finibus Ausoniae,

    id. Tr. 1, 3, 5:

    lecto,

    id. H. 1, 81:

    Tarracone,

    Caes. B. C. 2, 21, 5:

    Capua,

    Cic. Att. 7, 21.— Absol.:

    ille discessit, ego somno solutus sum,

    Cic. Rep. 6, 26 fin.;

    so,

    Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.— Pass. impers.:

    ne longius ab agmine discedi pateretur,

    Caes. B. G. 5, 19, 3:

    ab concilio disceditur,

    id. ib. 7, 2 fin.:

    de colloquio discessum,

    Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin.
    b.
    Designating the term. ad quem, to go away to any place:

    in silvas,

    Caes. B. G. 5, 39, 2:

    ex fuga in civitates,

    id. ib. 7, 88 fin.:

    in castra,

    id. B. C. 1, 83, 3:

    in proximos colles,

    Sall. J. 54 fin.:

    in loca occulta,

    id. ib. 56, 3:

    ad urbem,

    Verg. A. 12, 184 et saep.:

    Capreas,

    Tac. A. 6, 20:

    ex castris domum,

    Caes. B. G. 5, 7, 5; cf.

    simply domum,

    id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3:

    domos suas,

    Nep. Them. 4, 2 al.:

    cubitum,

    Cic. Rep. 6, 10.—
    2.
    In partic.
    a.
    In milit. lang., to march off, march away, decamp:

    discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit,

    Caes. B. C. 3, 24 fin.:

    ab Gergovia,

    id. B. G. 7, 43 fin.:

    a mari Dyrrhachioque,

    id. B. C. 3, 44, 1:

    ab Zama,

    Sall. J. 61 al.:

    ex ea parte vici,

    Caes. B. G. 3, 2, 1:

    ex hibernis,

    id. ib. 5, 28, 3:

    ex eo loco,

    id. B. C. 3, 30, 7; cf.:

    ex iis locis cum classe,

    id. ib. 3, 101 fin.:

    Tarracone,

    id. ib. 2, 21, 5 et saep.:

    dispersi ac dissipati discedunt,

    Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.;

    so milit.: discedere ab signis,

    to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20:

    qui discedere et abire cœptabant,

    i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3:

    ab armis,

    to lay down one's arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.—
    b.
    Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.:

    superiores,

    Caes. B. C. 1, 47, 1; so,

    superior,

    Sall. C. 39, 4:

    victor,

    Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.:

    victor ab hoste,

    Hor. Ep. 1, 10, 37:

    victus,

    to be conquered, Sall. C. 49, 2:

    graviter vulneratus,

    id. ib. 61, 7 et saep.:

    aequo proelio,

    Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.:

    aequa manu,

    Sall. C. 39, 4:

    aequo Marte cum Volscis,

    Liv. 2, 40:

    sine detrimento,

    Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.— Pass. impers.:

    a proelio disceditur,

    Just. 6, 7, 12.—
    (β).
    Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former):

    ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant,

    Cic. Rosc. Am. 3 fin.:

    superiorem,

    id. Caecin. 1, 2; so,

    liberatus,

    Nep. Phoc. 2, 3:

    omnium judicio probatus,

    Cic. Brut. 64, 229:

    impunita (tanta injuria),

    id. Verr. 2, 4, 30 et saep.:

    discessisses non male,

    Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.:

    pulchre et probe et praeter spem,

    Ter. Phorm. 5, 8, 58:

    aut cum summa gloria aut sine molestia,

    Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.:

    a judicio capitis maximā gloriā,

    Nep. Epam. 8 fin.:

    ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum,

    Ter. And. 1, 1, 121; cf.:

    si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat,

    Cic. Fam. 2, 16 fin.
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up:

    nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis,

    Cic. Off. 1, 20, 67:

    a fide justitiaque,

    id. ib. 3, 20, 79:

    longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia,

    id. Font. 1, 2:

    a constantia atque a mente, atque a se ipse,

    id. Div. 2, 55, 114; cf.:

    a se,

    id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20:

    a sua sententia,

    Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3:

    ab oppugnatione castrorum,

    id. B. C. 2, 31, 3 et saep.:

    a judiciisque causisque,

    Cic. de Or. 2, 33, 144:

    a litteris,

    id. Fam. 9, 26:

    ab illa acerrima contentione,

    id. Or. 31:

    ab illa cavillatione,

    Quint. 12, 2, 14:

    a suscepta semel persuasione,

    id. 12, 2, 26 et saep.—
    2.
    In partic.
    a.
    Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely):

    modo audivi, quartanam a te discessisse,

    had left you, Cic. Att. 8, 6:

    ex animo memoria alicujus,

    id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2:

    ubi hae sollicitudines discessere,

    Liv. 4, 52 fin.
    b.
    In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another's opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf.

    the opp., in alia omnia,

    Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner:

    decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio... numquam ante discessum est,

    which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3;

    so perh.: ex oratione Caesaris... hanc in opinionem discessi, ut, etc.,

    Cic. Fam. 6, 14 fin.
    c.
    Ab aliquo, in Cicero's letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except:

    cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear,

    if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18:

    ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum,

    id. ib. 6, 12, 2:

    amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero,

    id. Att. 1, 17, 5.
    Once in the part.
    perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.

    Lewis & Short latin dictionary > discedo

См. также в других словарях:

  • MULTOS — is a multi application smart card operating system, that enables a smart card to carry a variety of applications, from chip pin application for payment to on card biometric matching for secure ID and ePassport. MULTOS is an open standard whose… …   Wikipedia

  • MULTOS — (англ. MULTi application Operating System for smart cards)  специализированная операционная система для смарт карт. Создана в 1996 году под патронажем MasterCard как ответ на потребность рынка в стандартизации инфраструктуры смарткарт.… …   Википедия

  • MULTOS —   Multimedia Filing System, an ESPRIT project …   Glossary of the European Union and European Communities

  • MULTOS — abbr. MULtimedia Office Server (OA, BIS, ESPRIT) …   United dictionary of abbreviations and acronyms

  • Ad multos annos — (aus dem Lateinischen: auf viele Jahre) Ursprünglich eine normale Abschlussfloskel bei Korrespondenzen. Heute noch bei Studentenverbindungen anzutreffende Ausrufsformel, meist als Trinkspruch. In seltenen Fällen ist es noch bei Glückwunschen, die …   Deutsch Wikipedia

  • Non refert quam multos, sed quam bonos habeas. — (libros). См. Не многое, но много …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Donec eris felix, multos numerabis amicos. — См. Кому счастье дружит, тому и люди …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Successus multos ad perniciem devorat. — См. Повадился кувшин по воду ходить там ему и голову сломить …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • ad multos annos — ad mụltos ạnnos   [lateinisch], auf viele Jahre (Formel bei Glückwünschen) …   Universal-Lexikon

  • ad multos annos — ad mul|tos an|nos [ ...to:s ...no:s] <lat. > auf viele Jahre (als Glückwunsch) …   Das große Fremdwörterbuch

  • ad multos annos — Latino: per molti anni. Formula pronunciata dal vescovo consacrato e rivolta al consacrante. Nell uso comune, è un augurio generico che equivale a: cento di questi giorni; o al napoletano: possa campa cient anni …   Dizionario dei Modi di Dire per ogni occasione

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»