-
1 moderor
moderor ātus, ārī, dep. [modus], to set a measure, set bounds, put restraint upon, moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify: moderari uxoribus: quis illi finem statuet aut quis moderabitur? S.: orationi: irae, H.: fortunae suae, L.: amori, O.: cursui, to sail slowly, Ta.— To manage, regulate, rule, guide, govern, direct: Ex suā libidine, T.: in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt), were controlling, S.: recitat, ita moderans, ne, etc., controlling (his voice), Ta.: corpus: equos, Cs.: habenas, O.: fidem blandius Orpheo, strike more harmoniously, H.: mens quae omnia moderetur: frena theatri, Iu.: funiculo navi, with a rope: gentibus, S.* * *moderari, moderatus sum V DEPguide; control; regulate; govern -
2 moderor
mŏdĕror, ātus, 1 ( inf. moderarier for moderari, Lucr. 5, 1298), v. dep. [modus], to set a measure, set bounds to a thing (syn.: tempero, rego, guberno).I.Lit., to moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify; with dat. (class.):(β).moderari linguae,
Plaut. Curc. 4, 1, 25:moderare animo, ne sis cupidus,
id. Mil. 4, 5, 16:dictis,
id. Curc. 1, 3, 39:alicui,
Cic. Att. 5, 20, 9; cf.:moderari uxoribus,
id. Rep. 4, 6, 16 (also ap. Non. 499, 15):quis illi finem statuet aut quis moderabitur,
Sall. C. 51, 36:irae,
Hor. Ep. 1, 2, 59:fortunae suae,
Liv. 37, 35, 5:animo et orationi,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:cursui,
to sail slowly, Tac. A. 2, 70.—With acc. (post-Aug.):II.gaudium moderans,
Tac. A. 2, 75:duritiam legum,
Suet. Claud. 14:pretia,
id. Dom. 7.—Transf., to manage, regulate, rule, guide, govern, direct (class. with acc.):senatum servire populo, cui populus ipse moderandi et regendi sui potestatem tradidisset?
Cic. de Or. 1, 52, 226:deus, qui regit et moderatur et movet id corpus,
id. Rep. 6, 24, 26:linguam,
Sall. J. 82, 2:moderari equos ac flectere,
Caes. B. G. 4, 33:habenas,
Ov. M. 6, 223:hocine fieri, ut inmodestis te hic moderere moribus? i. e. immodeste te geras,
Plaut. Curc. 1, 3, 44:res rusticas,
Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:officio consilia,
id. Fin. 2, 25, 81:fidem blandius Orpheo,
to strike more harmoniously, Hor. C. 1, 24, 14:mens quae omnia moderetur,
Cic. Ac. 2, 37, 119:cantus numerosque,
id. Tusc. 5, 36, 104.—With dat.:ego inscitus sum, qui ero me postulem moderarier,
Plaut. Men. 2, 3, 88:non vinum hominibus moderari, sed homines vino solent,
id. Truc. 4, 3, 57:pleni moderari frena theatri,
Juv. 10, 128:funiculo navi moderari,
Cic. Inv. 2, 51, 154.— Absol.:in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt),
Sall. J. 73, 4:fortuna, cujus libido gentibus moderatur,
id. C. 51, 25. -
3 ē-moderor
ē-moderor —, —, ārī, dep., to moderate: dolorem verbis, O. -
4 moderābilis
moderābilis e, adj. [moderor], moderate: nihil moderabile suadere, O.* * *moderabilis, moderabile ADJ -
5 moderāmen
moderāmen inis, n [moderor], a means of managing, rudder, helm: Innixus moderamine navis, O.— Management, control: equorum, O.— Fig.: rerum, the helm of the state, O.* * *rudder; management, government -
6 moderāns
moderāns P. of moderor. -
7 moderātiō
moderātiō ōnis, f [moderor], a controlling, guidance, government, regulation: tempestatum: omnia in unius moderatione vertentur: effrenati populi, restraint.—Moderation, temperateness, selfcontrol: (terrarum) moderatione sublatā, temperate state: dum modo illa moderatio teneatur: dicendi, in speaking: animi: imperii, L.: regis, Cu.* * *moderation; self control; guidance; government, regulation -
8 moderātor
moderātor ōris, m [moderor], a manager, ruler, governor, director: tanti operis et muneris: neque legatus moderator adfuit, Ta.: equorum, O.: harundinis, an angler, O.: Nec moderator adest, i. e. one to limit the evil, O.* * *governor, master; user, one who restrains -
9 moderātus
moderātus adj. with comp. and sup. [P. of moderor], within bounds, observing moderation, moderate: senes: Catone moderatior: consul moderatissimus: cupidine victoriae haud moderatus animus, S.— Plur m. as subst: cupidos moderatis anteferre.— Within bounds, moderate, modest, restrained: oratio: convivium: doctrina: ventus, O.: amor, O.: parum moderatum guttur, O.* * *moderata, moderatum ADJcontrolled, restrained, moderate, temperate, sober -
10 admoderor
ad-mŏdĕror, āri, 1, v. dep., to keep to or within due limits, to moderate:nequeo hercle equidem risu admoderarier,
Plaut. Mil. 4, 2, 81.—Hence, * admŏdĕrātē, adv., fitly, suitably:humanis rationibus admoderate tempora mutare annorum,
in conformity with the ways of men, Lucr. 2, 169. -
11 emoderor
ē-mŏdĕror, āri, v. dep. a., to moderate:dolorem verbis,
i. e. to vent, Ov. R. Am. 130. -
12 guberno
I.Lit.: dum clavum rectum teneant navemque gubernent, Enn. ap. Isid. Orig. 19, 2 (Ann. v. 472 Vahl.):II.ut si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret,
Cic. Off. 1, 25, 87:tranquillo mari gubernare,
id. Rep. 1, 6.—Prov.:gubernare e terra,
i. e. to guide those who are in peril while keeping in safety one's self, Liv. 44, 22, 14:quilibet nautarum tranquillo mari gubernare potest,
id. 24, 8, 12; cf. gubernator, I. fin. —Transf., in gen., to direct, manage, conduct, govern, guide (a favorite word with Cic.; cf.:moderor, rego): qui eos gubernat animus infirmum gerunt,
Ter. Hec. 3, 1, 31:quid miramur L. Sullam, cum solus rem publicam regeret orbemque terrarum gubernaret? etc.,
Cic. Rosc. Am. 45, 131; cf.:melius gubernari et regi civitates,
id. Rep. 2, 9:rem publicam,
id. ib. 1, 34; 3, 35; cf.also: in gubernanda re publica,
id. ib. 1, 29:teque hortor, ut omnia gubernes ac moderere prudentia tua,
id. Fam. 2, 7, 1; cf.:illa tormenta gubernat dolor,
id. Sull. 28, 78:totam petitionem,
id. Mil. 9, 25:velim ergo totum hoc ita gubernes, ut, etc.,
id. Att. 13, 25, 2:sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,
id. ib. 14, 11, 1; cf.:sed haec deus aliquis gubernabit,
id. ib. 6, 3, 3:fortunae motum,
id. ib. 8, 4, 1:iter meum rei publicae et rerum urbanarum ratio gubernabit,
id. Fam. 2, 17, 1:vitam,
id. Fin. 2, 13, 43:fortunam suam,
Vell. 2, 127, 1:Massyleum virga gubernet equum,
Mart. 9, 23, 14.— Absol.: jam ex sermone hoc gubernabunt doctius porro, will steer, i. e. behave, Plaut. Mil. 4, 2, 99; cf. gubernator, II. -
13 moderabilis
mŏdĕrābĭlis, e, adj. [moderor], moderate:nihil moderabile suadere,
Ov. Am. 1, 6, 59. -
14 moderatio
mŏdĕrātĭo, ōnis, f. [moderor].I.A moderating, moderation in any thing; moderateness, temperateness of the weather (Ciceron.):II.dummodo illa praescriptio moderatioque teneatur,
Cic. Cael. 18, 42:moderatio et continentia,
id. Att. 6, 2, 4:animi,
id. Sen. 1, 1:dicendi,
in speaking, id. Agr. 2, 1, 2:moderatio modestiaque in dicendo,
id. Phil. 2, 5, 10:in cibo,
Cels. 3, 18:effrenati populi,
a moderating, restraining, Cic. de Or. 2, 9, 35:conflagrare terras necesse est a tantis ardoribus, moderatione et temperatione sublatā,
temperate state, id. N. D. 2, 36, 92.— In gen., regular arrangement, regularity:moderatio et conformatio continentiae et temperantiae,
Cic. Off. 3, 25, 96.—Guidance, government:mundi,
Cic. N. D. 3, 35, 185:rei publicae,
id. Leg. 3, 2, 5. -
15 modus
mŏdus, i, m. [root med-, measure, weigh; Gr. medomai, medontes, mêstôr, medimnos; cf.: modius, modestus, moderor], a measure with which, or according to which, any thing is measured, its size, length, circumference, quantity (freq. and class.).I.Lit.A.In gen.:B.modi, quibus metirentur rura,
Varr. R. R. 1, 10, 1:is modus acnua Latine appellatur,
id. ib. 1, 10, 2:filio agri reliquit ei non magnum modum,
Plaut. Aul. prol. 13:hoc erat in votis, modus agri non ita magnus,
Hor. S. 2, 6, 1:de modo agri scripsit,
Cic. Att. 13, 33, 2:de modo agri (actio), cum a venditore emptor deceptus est,
Paul. Sent. 1, 19, 1:modus hic agri nostro non sufficit horto,
Juv. 14, 172:modus altitudinis et latitudinis (sulcorum),
Col. 11, 3, 4:collis modum jugeri continens,
Col. Arbor. 1, 6:ut omnium par modus sit,
Cels. 3, 27; cf. Col. 12, 23:falsus,
false measure, Dig. 11, 6: magnus legionum, Vell. 2, 73, 2: hic mihi conteritur vitae modus, measure or term of life, Prop. 1, 7, 9.—In partic.1.Pregn., a proper measure, due measure:2.in modo fundi non animadverso lapsi sunt multi,
Varr. R. R. 1, 11:suus cuique (rei) modus est,
Cic. Or. 22, 73:ordine et modo,
id. Off. 1, 5, 14:modum alicujus rei habere,
to observe measure in a thing, not exceed the bounds of moderation, id. Verr. 2, 2, 59, § 144:vox quasi extra modum absona,
beyond measure, immoderately, id. de Or. 3, 11, 41:cum lacus praeter modum crevisset,
id. Div. 1, 44, 100:ii sine dubio fidem et modum transeunt,
id. Off. 1, 29, 102:supra modum in servos suos saevire,
Gai. Inst. 1, 53:sine modo modestiāque,
without measure, without moderation, Sall. J. 41, 9:sine modo ac modestia agi,
Liv. 26, 48, 11.—The measure of tones, measure, rhythm, melody, harmony, time; in poetry, measure, metre, mode:II.vocum,
Cic. Div. 2, 3, 9:musici,
Quint. 1, 10, 14:lyrici,
Ov. H. 15, 6:fidibus Latinis Thebanos aptare modos,
Hor. Ep. 1, 3, 12: Bacchico exsultas (i. e. exsultans) modo, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 152 Vahl.):flebilibus modis concinere,
Cic. Tusc. 1, 44, 106: saltare ad tibicinis modos, to the music or sound of the flute, Liv. 7, 2:nectere canoris Eloquium vocale modis,
Juv. 7, 19.—Fig.:verae numerosque modosque ediscere vitae,
moral harmonies, Hor. Ep. 2, 2, 144.—Transf.A.A measure which is not to be exceeded, a bound, limit, end, restriction, etc.:B.modus muliebris nullust, neque umquam lavando et fricando modum scimus facere,
Plaut. Poen. 1, 2, 21:quis modus tibi tandem exilio eveniet,
id. Merc. 3, 4, 67:modum aliquem et finem orationi facere,
to set bounds to, Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:ludendi est quidem modus retinendus,
id. Off. 1, 29, 104:imponere alicui,
Liv. 4, 24, 4:cum modum irae nullum faceret,
id. 4, 50, 4:modum transire,
Cic. Tusc. 4, 17, 4:cupidinibus statuat natura modum quem,
Hor. S. 1, 2, 111:inimicitiarum modum facere,
Cic. Sull. 17, 48:modum statuarum haberi nullum placet,
id. Verr. 2, 2, 59, § 144:qui rebus infinitis modum constituant,
id. Fin. 1, 1, 2:constituere,
id. Verr. 2, 2, 59, § 145: modus vitae, tou biou telos, Prop. 1, 7, 9. —With gen. gerund.:modum lugendi aliquando facere,
to make an end of mourning, Cic. Fam. 5, 16, 6.— Poet. with inf.:nam quis erit saevire modus?
Stat. Th. 12, 573; cf. the foll.—A way, manner, mode, method:2.modus est, in quo quem ad modum, et quo animo factum sit, quaeritur, Ejus partes sunt prudentia, et imprudentia,
Cic. Inv. 1, 27, 41:nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit,
id. Rosc. Am. 35, 100:nec enim semper (hae partes) tractantur uno modo,
id. Or. 35, 122:vitae,
way of life, id. Tusc. 5, 23, 66:caelestium ordinem... imitari vitae modo,
id. Sen. 21, 77: quibus modis, by what method of acting, i. e. what means, Sall. C. 5, 6:cultores has Alpis modo tuto transmittere,
Liv. 21, 30, 8.— Poet. with inf.:nec modus inserere atque oculos imponere simplex,
Verg. G. 2, 73.—Esp. freq.: modo, in modum, or ad modum, with a gen. or adj., in the manner of, like:3.servorum modo,
in the manner of, like slaves, Liv. 39, 26:pecorum modo trahi,
Tac. A. 4, 25:in modum ramorum,
Col. Arbor. 22:in nostrum modum,
in our manner, Tac. H. 3, 25:servilem in modum cruciari,
like slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; Caes. B. G. 6, 19, 3; Suet. Calig. 56:mirum in modum,
in a wonderful manner, wonderfully, Caes. B. G. 1, 41:ad hunc modum distributis legionibus,
in this manner, id. ib. 5, 24:naves ad hunc modum factae,
id. ib. 3, 13:nos nostras more nostro et modo instruximus legiones,
Plaut. Am. 1, 1, 66:non tuo hoc fiet modo,
id. Men. 2, 1, 25:si humano modo, si usitato more peccāsset,
after the manner of men, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 8; cf.:Carneadeo more et modo disputata,
id. Univ. 1; for which with gen.:apis Matinae More modoque,
Hor. C. 4, 2, 28; and:agendi more ac modo,
Quint. 11, 1, 29:tali modo,
in such a manner, in such wise, Nep. Att. 21, 1:nullo modo,
in no wise, by no means, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 186:omni modo egi cum rege et ago cotidie,
in every way, earnestly, urgently, id. Att. 6, 2, 7: omnibus modis tibi esse rem salvam [p. 1157] ut scias, Plaut. Ps. 4, 6, 13:omnibus modis miser sum,
every way, wholly, completely, Ter. Hec. 4, 4, 79:miris modis,
Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; Liv. 1, 57, 6; Hor. C. 2, 17, 21:mille modis amor ignorandust,
Plaut. Trin. 2, 1, 30:hoc multis modis reprehendi potest,
Cic. Fin. 2, 26, 82 (v. Madv. ad h. l.); so,filium multis modis jam exspecto, ut redeat domum,
very much, Ter. Hec. 2, 3, 7; cf.multimodis: mira miris modis,
Plaut. Cas. 3, 5, 5; cf.mirimodis: eum tibi commendo in majorem modum,
very much, greatly, Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 3:nullo modo,
id. Fin. 2, 31, 102; Col. 9, 8; Suet. Tit. 2:bono modo,
moderately, Cato, R. R. 5:bono modo desiderare aliquid,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: ejus modi, of that kind, of such a kind or sort (freq.):ejusmodi sunt tempestates consecutae, ut,
Caes. B. G. 3, 29, 2:in ejusmodi casu,
id. ib. 5, 33, 4;6, 34, 7: erant ejusmodi fere situs oppidorum, ut,
id. ib. 3, 12, 1:petitionis nostrae hujusmodi ratio est,
Cic. Att. 1, 1, 1; so,cujusquemodi, cujusdammodi, cujusmodicumque, cuimodi, cuicuimodi, v. Zumpt, § 678: cujusmodi,
of what sort, Cic. Fam. 15, 20, 3:cujuscemodi,
of what sort soever, id. Inv. 2, 45, 134: hujusmodi, hujuscemodi, of this kind, such:hujusmodi casus,
Caes. B. C. 2, 22:hujuscemodi verba,
Sall. J. 9 fin.:illiusmodi,
of that kind, Cic. Div. in Caecil. 21, 68; so,istiusmodi amicos,
Plaut. Rud. 2, 2, 15.—In gram., a form of a verb, a voice or mood:in verbo fiunt soloecismi per genera, tempora, personas, modos, etc.,
Quint. 1, 5, 41: patiendi modus ( the passive voice)... faciendi modus ( the active voice), id. 9, 3, 7; cf. 1, 6, 26. -
16 praemoderans
prae-mŏdĕrans, antis, Part. [moderor], prescribing a measure (post-class.):in proelia ingredi praemoderante citharā gressibus,
Gell. 1, 11, 6. -
17 rectum
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
18 regens
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
19 rego
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
20 tempero
tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].I.Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).A.Lit.:2.nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,
Cic. Off. 3, 33, 119:qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18, 18:ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,
id. Univ. 7:tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,
id. N. D. 3, 14, 36:aes conflare et temperare,
Plin. 7, 56, 57, § 197:ferrum,
id. 34, 14, 41, § 145:herbas,
Ov. F. 5, 402:acetum melle,
Plin. 14, 17, 21, § 114:vinum,
id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:venenum,
Suet. Ner. 2 fin.:unguentum,
Plin. 13, 2, 2, § 18:collyrium,
id. 27, 10, 59, § 83:colores,
id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,
Cic. N. D. 2, 19, 49:Etesiarum flatu nimii temperantur calores,
id. ib. 2, 53, 131; cf.:vitis solem umbra temperans,
Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:scatebrisque arentia temperat arva,
i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,arva (Galesus),
Claud. Cons. Prob. 260.—Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:B.rem publicam institutis et legibus,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:constituere et temperare civitates,
id. Ac. 2, 1, 3:Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,
id. Div. 1, 43, 96; cf.:qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,
Hor. C. 1, 12, 16:terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),
id. ib. 3, 4, 45:mare,
id. ib. 4, 12, 1:aequor,
Verg. A. 1, 146:orbem,
Ov. M. 1, 770; 15, 869:arces aetherias,
id. ib. 15, 859:undas,
id. ib. 12, 580:ratem,
id. ib. 13, 366:solus id navigii genus temperans,
Vell. 2, 107:omnia pretio temperata,
id. 2, 60:senem delirum,
Hor. S. 2, 5, 71:ora frenis,
id. C. 1, 8, 7 et saep.:genius qui natale temperat astrum,
id. Ep. 2, 2, 187:annum,
id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:caeli fulgura,
Cic. Leg. 8, 21:fortunam suo arbitrio,
Petr. 137.— Poet.:carmen impositis articulis,
i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:testudinis aureae strepitum,
Hor. C. 4, 3, 18:Musam pede Archilochi,
id. Ep. 1, 19, 28 sq.:citharam nervis,
i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—Trop.1.To regulate, rule, etc.:2.non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,
Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,
id. Phil. 12, 11, 26:quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,
id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,
id. Or. 58, 197; so,joined with miscere,
id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:at haec interdum temperanda et varianda sunt,
id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:iracundiam cohibere, victoriam temperare,
id. Marcell. 3, 8:amara lento Temperet risu,
Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:(Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,
soothes, allays, Verg. A. 1, 57:sumptus,
Ov. Am. 1, 3, 10:Mercurius temperat astra,
Stat. Th. 1, 305.—Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.II.Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).A.In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.(α).With in and abl.:(β).jam istoc probior es, cum in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8:in multa temperarunt tribuni,
Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—With dat.:(γ).linguae tempera,
Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,linguae,
Liv. 28, 44, 18:linguae,
Sen. Ira, 3, 6, 2:manibus,
Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:oculis,
Liv. 21, 22, 7:irae,
id. 33, 20, 7:victoriae,
Sall. C. 11, 8:gulae,
Plin. Ep. 2, 6, 5:lacrimis,
Curt. 7, 2, 7.—With ab and abl.:(δ).temperare ab injuriā et maleficio,
Caes. B. G. 1, 7:a maleficio,
Auct. Her. 2, 19, 29:a lacrimis,
Verg. A. 2, 8:precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,
Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?
Auct. Her. 4, 18, 25:ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
Sen. Clem. 1, 26, 4.—With abl. alone:(ε).lacrimis,
Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:a venatibus,
Claud. III. Laud. Stil. 270:risu,
Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—With inf.:(ζ).matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,
Plaut. Poen. prol. 33:dormire,
id. ib. 22:maledicere huic,
id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):exordiri rem novam,
Gell. 4, 9, 5. —With ne and subj.:(η).quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,
Plaut. Stich. 1, 2, 60:quod in pluribus libris ne facerem temperavi,
Lact. 4, 3, 5.—With quin (post-Aug.):b.non temperante Tiberio quin premeret,
Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:vix temperabat, quin diceret,
Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:Arruntius non temperavit, quin, etc.,
id. Ep. 114, 19.—With sibi or animis (so not in Cicero):c.neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,
Caes. B. G. 1, 33:vix sibi temperant quin, etc.,
Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:nequeo mihi temperare, quominus, etc.,
Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,
id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:vix temperavere animis, quin, etc.,
Liv. 5, 45, 7.—Impers. pass.:B.aegre temperatum est, quin, etc.,
they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:nec temperatum manibus foret, ni, etc.,
id. 2, 23, 10:jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,
id. 5, 7, 8:ab oppugnatione urbium temperatum,
id. 7, 20, 9:a caedibus,
id. 25, 25, 9.—In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:A.ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,
Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:superatis hostibus (shortly after, parcere),
id. ib. 2, 2, 2, §4: sociis,
id. ib. 2, 1, 59, §154: alicui in aliquā re,
id. ib. 2, 2, 6, §17: amicis,
id. Balb. 27, 60:privignis,
Hor. C. 3, 24, 18:ingenio suo,
Quint. 10, 1, 98 al.:in quo ab sociis temperaverant,
Liv. 6, 17, 8:ab his sacris,
id. 39, 10, 9:quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,
Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:a mulso sibi temperare,
Cels. 4, 31.— Impers. pass.:templis deum temperatum est,
Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:nec ab ullo temperatum foret,
id. 24, 31, 11.—Hence,tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:B.modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?
Cic. Par. 3, 1, 21:homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,
id. Font. 18, 40; so,homo,
id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:homo sanctissimus et temperantissimus,
Cic. Font. 17, 38:principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,
refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:famae temperans,
Ter. Phorm. 2, 1, 41:temperans gaudii seraeque laetitiae,
Plin. Pan. 52, 5:potestatis temperantior,
Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—tempĕrātus, a, um, P. a.* 1. 2. (α).Lit.:(β).temperatae escae modicaeque potiones,
Cic. Div. 1, 51, 115:regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,
Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:loca temperatiora,
Caes. B. G. 5, 12:o temperatae dulce Formiae litus,
Mart. 10, 30, 1:mitis ac temperatus annus,
Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:temperatissimum anni tempus,
Varr. R. R. 2, 5, 14.—Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:a.est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,
Cic. Fam. 12, 27:justi, temperati, sapientes,
id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,
Hor. C. 2, 3, 3:vim temperatam di provehunt In majus,
id. ib. 3, 4, 66:animum temperatum virtutibus fuisse,
Liv. 1, 18, 4:hoc multo fortius est... illud temperatius,
Sen. Ep. 18, 3:aequabile et temperatum orationis genus,
Cic. Off. 1, 1, 3:oratio modica ac temperata,
id. Or. 27, 95.— Comp.:temperatior oratio,
Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:temperatissimi sanctissimique viri monumentum,
Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.Lit.:b.tepebit,
Cato, R. R. 69, 2:arbores umoris temperate, parum terreni habentes,
Vitr. 2, 9 med. —Trop.:agere,
Cic. Att. 12, 32, 1:temperatius scribere,
id. ib. 13, 1, 1:temperatissime et castissime vivere,
Aug. Mus. 6, 15.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Модератор — (лат. moderator, от moderor умеряю, сдерживаю) приспособление, предназначенное для приглушения звука в пианино и роялях. Состоит из деревянной планки, расположенной поперёк всех струн, и рычага управления … Большая советская энциклопедия
Модератор — (лат. moderator, от moderor умеряю, уменьшаю) приспособление для приглушения звука, применяющееся в нек рых конструкциях фортепьяно (чаще в пианино, реже роялях). Состоит из деревянной планки, расположенной поперёк струн, с приклеенной к… … Музыкальная энциклопедия
Kirill Nemoljajew — Dieser Artikel oder Abschnitt bedarf einer Überarbeitung. Hilf mit, ihn zu verbessern, und entferne anschließend diese Markierung. Kirill Wsewolodowitsch Nemoljajew (russ. Кирилл Всеволодович Немоляев) (* 18. Mai 1969 in Moskau, UdSSR) ist ein… … Deutsch Wikipedia
Kirill Wsewolodowitsch Nemoljajew — (russ. Кирилл Всеволодович Немоляев) (* 18. Mai 1969 in Moskau, UdSSR) ist ein russischer Balletttänzer, Schauspieler, Radio und Fernsehmoderator, Sänger und Musikproduzent. Kirill Nemoljajew besuchte ab 1982 die Moskauer Choreografische… … Deutsch Wikipedia
Nemoljajew — Dieser Artikel oder Abschnitt bedarf einer Überarbeitung. Hilf mit, ihn zu verbessern, und entferne anschließend diese Markierung. Kirill Wsewolodowitsch Nemoljajew (russ. Кирилл Всеволодович Немоляев) (* 18. Mai 1969 in Moskau, UdSSR) ist ein… … Deutsch Wikipedia
Модератор — У этого термина существуют и другие значения, см. Модератор (значения). Модератор (от лат. moderor умеряю, сдерживаю) пользователь, имеющий более широкие права по сравнению с обыкновенными пользователями… … Википедия
Комодератор — Модератор (от лат. moderor умеряю, сдерживаю) человек, имеющий более широкие права по сравнению с обыкновенными пользователями на общественных сетевых ресурсах (чатах, форумах, эхоконференциях), в частности хотя бы одно из прав: право стирать… … Википедия
Модер — Модератор (от лат. moderor умеряю, сдерживаю) человек, имеющий более широкие права по сравнению с обыкновенными пользователями на общественных сетевых ресурсах (чатах, форумах, эхоконференциях), в частности хотя бы одно из прав: право стирать… … Википедия
Модератор форума — Модератор (от лат. moderor умеряю, сдерживаю) человек, имеющий более широкие права по сравнению с обыкновенными пользователями на общественных сетевых ресурсах (чатах, форумах, эхоконференциях), в частности хотя бы одно из прав: право стирать… … Википедия
Модерация — Модератор (от лат. moderor умеряю, сдерживаю) человек, имеющий более широкие права по сравнению с обыкновенными пользователями на общественных сетевых ресурсах (чатах, форумах, эхоконференциях), в частности хотя бы одно из прав: право стирать… … Википедия
ԴԱՍՏԻԱՐԱԿԵՄ — (եցի.) NBH 1 0599 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 7c, 10c, 12c, 13c ն. παιδαγωγέω, παιδεύω instruo pueros, instituo, eudio, moderor, deduco Կրթել որպէս դաստիարակ. հրահանգել. ուսուցանել. խրատել. առաջնորդել իբր ձեռամբացի.… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)