Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

luna

  • 81 renīdeō

        renīdeō —, —, ēre,    to shine again, shine back, glitter, glisten, be bright, be resplendent: pura nocturno renidet Luna mari, H.: Circum renidentes Lares, i. e. polished, H.: fluctuat omnis Aere renidenti tellus, with the gleam of arms, V.—To beam with joy, be glad, smile: homo renidens, L.: Ore renidenti Captabat plumas, O.: falsum voltu, Ta.: adiecisse praedam Torquibus exiguis renidet, rejoices, H.
    * * *
    renidere, -, - V
    shine (back), gleam; smile back (at)

    Latin-English dictionary > renīdeō

  • 82 re-texō

        re-texō xuī, xtus, ere,    to unweave, unravel: telam: tela retexta dolo, O.: Luna, retexuit orbem, i e. diminished again, O.—Fig., to undo, cancel, annul, reverse: novi timores retexunt superiora: illa (dicta), take back: orationem, alter: scriptorum quaeque, correct, H.: opus, O.—To weave anew, renew, repeat.—Fig.: properata retexite fata, i. e. revive, O.: orbīs cursu, V.

    Latin-English dictionary > re-texō

  • 83 rōscidus

        rōscidus adj.    [ros], full of dew, wet with dew, dewy: mala, V.: mella, dropping like dew, V.: dea, i. e. Aurora, O.: Luna, V.: roscida rivis Hernica saxa, i. e. moistened, V.
    * * *
    roscida, roscidum ADJ
    dewy, wet w/dew; consisting of dew; wet, dripping w/moisture; resembling dew

    Latin-English dictionary > rōscidus

  • 84 sanguineus

        sanguineus adj.    [sanguis], of blood, consisting of blood, bloody: imber: guttae, O.: lingua, O.: caedes, O.: rixae, H.— Blood-colored, blood-red: iubae (anguium), V.: mora, V.: Luna, O.—Fig., bloodthirsty: Mavors, V., O.
    * * *
    sanguinea, sanguineum ADJ
    bloody, bloodstained; blood-red

    Latin-English dictionary > sanguineus

  • 85 senātor

        senātor ōris, m    [SEN-].—In Rome, a member of the Senate (originally one hundred advisers, selected by Romulus from the nobles. Later, a hundred Sabine nobles were added; and the number was increased by Sulla to four hundred, and by Julius Caesar to nine hundred, but Augustus reduced it to six hundred. The later additions were made largely from the Knights. Under the republic the censors revised the roll every five years, striking out names of bad repute. Only men of wealth were eligible, as no salary was paid. The senator wore a tunic with a broad purple band, and black leathern shoes with a ‘luna’ of silver or ivory): huic (senatori) iussa tria sunt; ut adsit, etc.: in senatoribus cooptandis: Artes quas doceat quivis senator Semet prognatos, H.: novom senatorem cooptabitis, L.—In other nations, a senator, councillor of state: se si dediderunt ex sexcentis ad trīs senatores (Nerviorum), Cs.: (Rhodiorum) omnes erant idem tum de plebe tum senatores: senatores quos (Macedonii) synedros vocant, L.
    * * *

    Latin-English dictionary > senātor

  • 86 sīdus

        sīdus eris, n    a group of stars, constellation, heavenly body: de sideribus disputare, Cs.: Siderum regina bicornis Luna, H.: Arcturi sidera, V.: sidera solis, orb, O.: surgentia, V.: radiantia, O. — Sing, a heavenly body, star, group of stars, constellation: Clarum Tyndaridae, H.: fervidum, Sirius, H.: pluviale Capellae, O.: occidente sidere Vergiliarum, L.: quid sidus triste minatur Saturni, Iu.: Nec sidus regione viae litusve fefellit, i. e. nor were we misled by (failing to understand) star or shore, V.: sideribus dubiis, at dawn, Iu.: exactis sideribus, night, Pr.—The sky, heaven: (Iuppiter) terram, mare, sidera movit, O.: (Hercules) flammis ad sidera missus, Iu.: sidera observare, Cu.: evertunt actas ad sidera pinos, i. e. on high, V.—Fig., of celebrity or prosperity, the heavens, stars, heights: Sublimi feriam sidera vertice H.: nomen ferent ad sidera cygni, V.—A star, light, beauty, glory: per oculos, sidera nostra, tuos, O.: radiant ut sidus ocelli, O.: sidere pulchrior Ille, H.—An ornament, pride, glory: Fabiae gentis, ades, O.: Macedoniae, Cu.: tu proba Perambulabis astra sidus aureum, H.—A season: quo sidere terram Vertere Conveniat, V.: brumale, O.—Climate, weather: sub nostro sidere, Iu.: tot inhospita saxa Sideraque emensae, i. e. regions, V.: grave, storm, O.—In astrology, a star, planet, destiny: pestifero sidere icti, L.: sidera natalicia: grave, O.
    * * *
    star; constellation; tempest (Vulgate 4 Ezra 15:39)

    Latin-English dictionary > sīdus

  • 87 soror

        soror ōris, f     a sister: germana: Iovis, i. e. Juno, V.: Phoebi, i. e. Luna, O.: magna (noctis), i. e. Terra, V.: doctae, i. e. the Muses, O.: sorores Nocte genitae, i. e. the Furies, O.: sorores tres, the Fates, H.: quae dispensant mortalia fata sorores, the Fates, O.: saevae, the Danaides, O.—A cousin, father's brother's daughter, C., O.—A female friend, playmate, companion, V.
    * * *
    sister; (applied also to half sister, sister-in-law, and mistress!)

    Latin-English dictionary > soror

  • 88 sub

        sub    (in composition sometimes sus- or sū-), praep. with acc. and abl.    I. With abl., of position in space, under, below, beneath, underneath, behind: sub terrā habitare: cultrum sub veste abditum habere, L.: sub pellibus hiemare, Cs.: manet sub Iove frigido Venator, H.: sub hoc iugo dictator Aequos misit, L.: Pone (me) sub curru Solis, H. —Under, below, beneath, at the foot of, at, by, near, before: sub monte considere, Cs.: sub ipsis Numantiae moenibus: sub urbe, T.: Monte sub aërio, at, i. e. high upon, V.: sub ipsā acie, in the midst of the fight, V.: sub ipso Ecce volat Diores, close upon him, V.: sub oculis domini, Cs.—Under, burdened by, hampered by, bearing: sub armis, Cs.: sub onere, Cs.—Of time, in, within, during, at, by, in the time of: ne sub ipsā profectione milites oppidum inrumperent, Cs.: sub luce, at dawn, O.: sub luce videri, by daylight, H.: hoc sub casu, while suffering, V.: sub Domitiano, during the reign of, Ta.—Fig., under, subject to, in the power of, governed by: sub regno esse: quoius sub imperiost, T.: sub illorum dicione esse, Cs.: sub Hannibale, L.: sub iudice lis est, H.: venibit sub praecone Propontis, i. e. at auction.—Under, compelled by (poet.): exhalans sub volnere vitam, O.: quem falsā sub proditione Demisere neci, overwhelmed by, V.: in arma nullo sub indice veni, forced by no betrayer, O.—Under, concealed by, hidden in: sub hoc verbo furtum latet.—Rarely with specie or condicione (for the abl. alone): sub specie infidae pacis quieti, L.: sub tutelae specie, Cu.: sub condicione, L.: sub condicionibus, L.—    II. With acc., of direction of motion, under, below, beneath: cum se luna sub orbem solis subiecisset: exercitum sub iugum mittere, Cs.: Ibis sub furcam, H.—Under, below, beneath, to, near to, close to, up to, towards: sub montem succedere, Cs.: missi sunt sub muros, L.: aedīs suas detulit sub Veliam: (hostem) mediam ferit ense sub alvum, O.—Of time, before, on the approach of, towards, about, just before, up to, until: sub noctem naves solvit, Cs.: sub tempus (comitiorum) pueros ablegavit, L.: sub lumina prima, H.: sub dies festos: Usque sub extremum brumae imbrem, V.: quod (bellum) fuit sub recentem pacem, L.—After, immediately after, following, just after, immediately upon: sub eas (litteras) statim recitatae sunt tuae: sub haec dicta omnes procubuerunt, L.: sub hoc, hereupon, H.—Fig., under, into subjection to, into the power of: sub legum potestatem cadere: matrimonium vos sub legis vincula conicitis, L.: sub unum fortunae ictum totas vires regni cadere pati, Cu.: quae sub sensūs subiecta sunt.—    III. In composition, sub is unchanged before vowels and before b, d, h, i consonant, l, n, s, t, v. The b is often assimilated before m, r, and usu. before c, f, g, p, but the form sus (for * subs, cf. abs) is found in suscenseo, suscipio, suscito, suspendo, sustento, sustineo, sustollo, and sustuli (perf. of tollo); the form su in the words suspicio, suspicor, suspiro. It denotes, in place, under, beneath, as in subdo, subicio.—Fig., in rank or power, under, inferior, as in subigo, subcenturio.—In degree, less, a little, somewhat, as in subabsurdus, subaccuso.—Secretly, underhandedly, as in subripio, suborno.
    * * *
    I
    under, beneath, behind, at the foot of (rest); within; during, about (time)
    II
    under; up to, up under, close to (of motion); until, before, up to, about

    Latin-English dictionary > sub

  • 89 sub-eō

        sub-eō iī    (-īvit, O.; -īvimus, Ta.), itus, īre, to come under, go under, enter: in nemoris latebras, O.: cum luna sub orbem solis subisset, L.: tectum, i. e. enter a house, Cs.: Triviae lucos atque aurea tecta, V.: cavum artum, H.: paludem, i. e. plunge into, O.: aquam, Cu.: si subeuntur prospera castra, Iu.—Poet., with dat: portu Chaonio, V.—To come up, advance, ascend, draw near, approach: subeunt herbae, spring up, V.: in adversos montīs, L.: testudine factā subeunt, press forward, Cs.: subeundum erat ad hostīs, L.: saxa ingerit in subeuntīs, climbing, L.: amne, i. e. sail up, Cu.: mixtum flumini subibat mare, i. e. was against them, Cu.: aciem subeuntium muros adgrediuntur, L.: subimus Inpositum saxis Auxur, H.: Umbra subit terras, comes over, O.: Fadumque Herbesumque, i. e. attack, V.—Poet., with dat: muro subibant, V.—To go under, support, take up, submit to: pars ingenti subiere feretro, i. e. carried on their shoulders, V.: Ipse subibo umeris, i. e. will take you up on, V.: currum dominae subiere leones, were harnessed to, V.: umeris parentem, V.—In order or time, to come under, come after, succeed, follow, take the place of: Pone subit coniunx, V.: subit ipse meumque Explet opus, takes my place, O.: furcas subiere columnae, took the place of, O.: subeuntes alii aliis in custodiam, relieving, L.; cf. subit esse priori Causa recens, O.—To slip under, elude: Aeneae mucronem, V.—To come stealthily, steal on, approach imperceptibly: subeunt morbi tristisque senectus, V.: subit Iumina fessa sopor, O.—Fig., to come upon, overtake: sua deinde paenitentia subiit regem, Cu.—In the mind, to come up, be thought of, enter, occur, suggest itself, recur: omnes sententiae sub acumen stili subeant necesse est: cum subeant audita et cognita nobis, O.: subiit cari genitoris imago... subiit deserta Creusa, V.: Subit, hanc arcana profana Detexisse manu, O.: dein cogitatio animum subiit, indignum esse, etc., L.: mentem subit, quo praemia facto, etc., O.: horum cogitatio subibat exercitum, Cu.—To subject oneself to, take upon oneself, undergo, submit to, sustain, accept, endure, suffer: omnes terrores: quis est non ultro subeundus dolor?: inimicitiae subeantur: maiora Verbera, H.: multitudinis inperitae iudicium esse subeundum: eorum odium: peregrinos ritūs novā subeunte fortunā, Cu.

    Latin-English dictionary > sub-eō

  • 90 subiciō

        subiciō (the first syl. usu. long by position; often pronounced, and sometimes written, subiiciō), iēcī, iectus, ere    [sub+iacio], to throw under, place under, cast below: inter carros rotasque mataras subiciebant, discharged below (the wagonbodies), Cs.: sarmenta circumdare ignemque circum subicere coeperunt: artūs subiecto torruit igni, O.: tectis ignīs: cum tota se luna sub orbem solis subiecisset: bracchia pallae, O.: collo Bracchia, O.—Of troops, to bring, cause to be encamped, post: castris legiones, Cs.: se iniquis locis, Cs.— To set up, mount, throw up: corpora in equos, V.: regem in equum, L.: Quantum vere novo se subicit alnus, shoots up, V.— To substitute, forge, counterfeit: testamenta: librum, N.— To suborn: subicitur Metellus, qui hanc rem distrahat, Cs.— Fig., to submit, subject, present: ei libellum: ea, quae subiciebantur oculis, L.: res subiectae sensibus.— To ascribe, attribute: nec videre, sub hanc vocem honestatis quae sit subicienda sententia, i. e. what meaning is to be attributed to it: intellegere quae res huic voci subiciatur.— To substitute: silentium erat, inopiā potioris subiciundi, L.: pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet. — To place under, make subject, subject se imperio alterius: se populi R. imperio subiectos dolere, Cs.: virtus subiecta sub varios casūs: bona civium voci praeconis: hiemi navigationem, expose, Cs.: fictis auditionibus fortunas innocentium: aliquid calumniae, L.—In thought, to subordinate, bring under, comprise in: formarum certus est numerus, quae cuique generi subiciantur: per quam res disperse dictae unum sub aspectum subiciuntur.— In order or time, to place after, let follow, affix, annex, append, subjoin: cur sic opinetur, rationem subicit, subjoins: a quibusdam senatoribus subiectum est, L.: vix pauca furenti Subicio, i. e. answer, V.— To bring forward, propose, adduce, bring to mind, prompt, suggest: Si meministi id, quod olim dictum est, subice, T.: quid dicerem: quae dolor querentibus subicit, L.: Spes est Peliā subiecta creatis, O.
    * * *
    subicere, subjeci, subjectus V TRANS
    throw under, place under; make subject; expose

    Latin-English dictionary > subiciō

  • 91 subitō

        subitō adv.    [subitus], suddenly, immediately, unexpectedly, at once, off-hand: subito tanta te impendent mala, T.: subito atque inproviso: ex oculis fugit, V.: nostras ad aurīs venire, O.: quod serenā nocte subito luna defecisset: opprimi, L.: dicere, extempore: tam subito copias contrahere, so quickly, N.
    * * *
    suddenly, unexpectedly; at once, at short notice, quickly; in no time at all

    Latin-English dictionary > subitō

  • 92 tenuō

        tenuō āvī, ātus, āre    [tenuis], to make thin, make slender, wear away, dilute, rarefy, attenuate: adsiduo vomer tenuatur ab usu, O.: Ipsā autem macie tenuant armenta volentes, make lean, V.: tenuatum corpus, H.: se in undas, dissolve, O.: vocis via est tenuata, contracted, O.: Luna tenuata, i. e. waning, O.—Fig., to make small, lessen, diminish, reduce, weaken, enfeeble: Utque meae famam tenuent oblivia culpae, O.: virīs amoris, O.: Magna modis tenuare parvis, to degrade, H.
    * * *
    tenuare, tenuavi, tenuatus V
    make thin; reduce, lessen; wear down

    Latin-English dictionary > tenuō

  • 93 ter-geminus

        ter-geminus adj.,    of triple birth, threefold, triple: vir... canis, i. e. Geryon and Cerberus. O.: Hecate (as identified with Luna and Diana), V.: honores, the threefold honors (i. e. of the three highest magistracies), H.

    Latin-English dictionary > ter-geminus

  • 94 testis

        testis is, m and f    one who attests, a witness: vosque, dii, testes facio, L.: deūm, quos testes foederum invocabant consules, L.: si negem... quo me teste convincas?: in hanc rem te testem citabo: his testibus in summā pecuniae uti, Cs.: testis faciet ilico, Vendidisse me, T.: testibus militibus uti, quanto studio pacem petisset, Cs.: teste deā, O.: Musa mea, O.: Quid debeas, Testis Metaurum flumen, etc., H.: testis mecum est anulus, T.—An eye-witness, spectator: facies bona teste caret, O.: ac lunā teste moventur, Iu.
    * * *

    Latin-English dictionary > testis

  • 95 trahō

        trahō trāxī ( inf perf. trāxe for trāxisse, V.), tractus, ere    [TRAG-], to draw, drag, haul, train along, draw off, pull forth, drag away: cum a custodibus in fugā trinis catenis vinctus traheretur, Cs.: trahantur pedibus omnes rei (sc. ad supplicium): Hector circum sua Pergama tractus, O.: nullum vacuum tractum esse remum, pulled: limum harenamque fluctūs trahunt, S.: Hectoris umbra circum sua Pergama, to trail, O.—Of followers or attendants, to lead, draw, take along, be followed by: exercitum, L.: Sacra manu victosque deos, V.: uxor, quam comitem trahebat, Cu.— To draw out, pull out, extract, withdraw: haerentia viscere tela, O.: e corpore ferrum, O.: Te quoque, Luna, traho, drag down, O.— To draw together, bring together, contract, wrinkle: voltum, rugasque coëgit, O.— To draw, draw up, draw in, take in, quaff, inhale: Pocula fauce, quaff, H.: ex puteis iugibus aquam trahi (videmus): Odorem naribus, Ph.: exiguā in spe animam, L.: spiritum, Cu.: penitus suspiria, to heave sighs, O.: imo a pectore vocem, V.— To take on, assume, acquire, get: Iris Mille trahens varios adverso sole colores, V.: sannam cutis durata trahebat, O.: lapidis figuram, O.— To drag away violently, carry off, plunder: rapere omnes, trahere, S.: de nobis trahere spolia: praedam ex agris, L.— To make away with, dissipate, squander: pecuniam, S.— To draw out, spin, manufacture: lanam, Iu.: vellera digitis, O.: Laconicas purpuras, H.—Fig., to draw, draw along, lead on, force, attract, allure, influence: trahimur omnes studio laudis: trahit sua quemque voluptas, V.: me in aliam partem, to gain over: ad Poenos rem, L.: si alii alio trahunt res, i. e. if they divide into factions, L.: per principes factionibus et studiis trahuntur, Ta.: longius nos ab incepto, divert, S.— To drag, lead, bring: plures secum in eandem calamitatem: ad defectionem Lucanos, L.: traherent cum sera crepuscula noctem, O.— To draw to, appropriate, refer, ascribe, set down to: hi numero avium regnum trahebant, i. e. laid claim to, L.: omnia non bene consulta in virtutem trahebantur, S.: Iovis equis aequiperatum dictatorem in religionem trahebant, i. e. regarded as impious presumption, L.: spinas Traxit in exemplum, took, O.: apud civīs partem doloris publica trahebat clades, appropriated, L.— To drag, distract: meum animum divorse, T.: in aliam partem mente trahi, Cs.— To weigh, ponder, consider: belli atque pacis rationes, S.: consilium, i. e. form a plan, S.— To get, obtain, derive, acquire, experience: maiorem ex peste rei p. molestiam: nomen ab illis, O.: multum ex moribus (Sarmatarum) traxisse, adopted, Ta.—In time, to protract, drag out, linger through, extend, prolong, lengthen, delay, retard: vitam in tenebris, V.: si trahitur bellum: de industriā rem in serum, L.: iurgiis tempus, S.: Marius anxius trahere cum animo suo, omitteretne inceptum, i. e. deliberated, S.
    * * *
    trahere, traxi, tractus V
    draw, drag, haul; derive, get

    Latin-English dictionary > trahō

  • 96 trīceps

        trīceps cipitis, adj.    [tres+caput], with three heads, triple-headed: Cerberus.—Poet.: Hecate, of three forms (as also Luna and Diana), O.

    Latin-English dictionary > trīceps

  • 97 ūltimus (ūltumus)

        ūltimus (ūltumus) adj. sup.    [cf. ulterior].— In space, farthest, most distant, most remote, uttermost, extreme, last: (luna) quae ultima a caelo lucebat: in ultimam provinciam se coniecit, the most remote part of the province: maris terrarumque orae, L.: Africa, farthest Africa, H.: quā terrarum ultimas finit Oceanus, L.— Plur m. as subst, the most remote people, those farthest on: recessum primis ultimi non dabant.—As subst n., what is farthest, the most remote, the last, the end: praeponens ultima primis, H.: ultima signant, the goal, V.: extremum atque ultimum mundi.—Of time or order, remotest, earliest, oldest, first, last, latest, final: ultimi temporis recordatio: memoria pueritiae: sanguinis auctor, V.: dies, last, O.: de duro est ultima ferro, O.: necessitate, quae ultimum ac maximum telum est, superiores estis, L.: senatūs consultum, Cs.— Plur n. as subst: perferto et ultima exspectato, the end.—In the phrase, ad ultimum, to the end, at last, lastly, finally: si qualis in cives, talis ad ultimum in liberos esset, L.— Rarely with illud: domos suas ultimum illud visuri, now for the last time, L.—Of degrees or rank, utmost, extreme, highest, first, greatest: summum bonum, quod ultimum appello: ultimae causae cur perirent, etc., H.: periculum, Cu.: inopia, L.: supplicium, i. e. capital punishment, Cs.: discrimen vitae, L.—As subst n.: omnia ultima pati, any extremity, L.—In the phrase, ad ultimum, to the extreme, in the highest degree: fidem ad ultimum fratri praestare, L.: consilium ad ultimum demens, utterly, L.: ad ultimum inopiae adducere, to the last degree, L.: ad ultimum periculi pervenire, Cu.— Lowest, meanest: non ultima laus, H.: vigiliis et labore cum ultimis militum certare, L.

    Latin-English dictionary > ūltimus (ūltumus)

  • 98 vagor

        vagor ātus, ārī, dep.    [vagus], to stroll about, go to and fro, ramble, wander, roam, range, rove: huc et illuc passim: totā Asiā: Germani iam latius vagabantur, Cs.: manes per tot domos ad petendas poenas vagati, L.: vagantur per arva boves, O.: luna isdem spatiis vagatur quibus Sol: late vagatus est ignis, L.—Fig., to wander, roam, be lost, waver, spread, extend, be diffused: quorum vagetur animus errore: verba ita soluta, ut vagentur, i. e. are irregular in movement: deinde nostro instituto vagabimur, i. e. expatiate: Idcircone vager scribamque licenter, H.: ea fama vagatur, spreads, V.: vagantur Milia rumorum, circulate, O.
    * * *
    vagari, vagatus sum V DEP
    wander, roam

    Latin-English dictionary > vagor

  • 99 vagus

        vagus adj.    [VAG-], strolling, rambling, roving, roaming, wandering, unfixed, unsettled, vagrant: cum vagus et exsul erraret: Gaetuli vagi, palantes, S.: milites, L.: Tibicen, H.: pisces, H.: Saepe vagos ultra limina ferte pedes, O.: quae (stellae) errantes et quasi vagae nominarentur: luna, H.: venti, H.: crines, O.: harena, flying, H.—Fig., wandering, wavering, unsteady, inconstant, doubtful, uncertain, vague: vita: (in oratione) solutum quiddam sit nec vagum tamen, aimless: pars quaestionum, indefinite: supplicatio, irregular, L.: Concubitus, promiscuous, H.
    * * *
    vaga, vagum ADJ
    roving, wandering

    Latin-English dictionary > vagus

  • 100 -ne

    1.
    (old forms nei and ni; v. the foll.), adv. and conj., the primitive Latin negative particle, no, not; whereas the negative particle non is a derivative (v. non init.) [prob. of pronominal origin; cf. the Anglo-Saxon na and ne (Engl. no), whence naht (Engl. not) is derived; Sanscr. na, not].
    I.
    Adv., with a single word of a proposition (in early Latin): NE MINVS TRINVM NOVNDINVM, not less than, etc., S. C. de Bacch.; cf. with DVM NE MINVS SENATORIBVS C. ADESENT, twice in the same S. C.;

    and in the form ni: DVM NI MINVS VIGINTI ADSIENT,

    Inscr. Grut. 207, 3. So too:

    DVM NE AMPLIOREM MODVM PRATORVM HABEANT QVAM, etc.,

    Inscr. Orell. 3121 (Sententia de finibus inter Genuates et Viturios regundis lata A. U. C. 637). So, ne minores (verres) quam semestres, Varr. R. R. 2, 4, 21. In the time of Plautus the usage was unsettled, non and ne being used indifferently for simple negation; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 105; Brix ad Plaut. Trin. 1156.—
    2.
    To this is allied the adverbial use of ne in all periods of the language.
    a.
    Ne... quidem, applies the negation with emphasis to the word between them, not even:

    ne sues quidem id velint, non modo ipse,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    ne in oppidis quidem... ne in fanis quidem,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 2:

    Philippus non item: itaque ne nos quidem,

    id. Att. 14, 12, 2:

    nulla ne minima quidem aura fluctus commovente,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    non potest dici satis, ne cogitari quidem, quantum, etc.,

    id. Mil. 29, 78:

    vita beata, quam ne in deo quidem esse censes, nisi, etc.,

    id. N. D. 1, 24, 67:

    ut in foro et in judicio... ne non timere quidem sine aliquo timore possimus,

    id. Mil. 1, 2:

    ne tondere quidem Vellera possunt,

    Verg. G. 3, 561;

    so after a negative, repeating it with emphasis: non enim praetereundum est ne id quidem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155:

    nulla species ne excogitari quidem potest ornatior,

    id. de Or. 3, 45, 179:

    non praetermittam ne illud quidem,

    id. Q. Fr. 2, 5, 2:

    Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse,

    id. ib. 2, 16, 5:

    numquam illum ne minima quidem re offendi,

    id. Lael. 27, 103; Liv. 28, 42, 16; but when ne... quidem precedes, the negative of the principal verb is omitted:

    sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest,

    Cic. Tusc. 2, 13, 31:

    neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus,

    Liv. 29, 12, 10: ne quidem (with no intervening word), not even (late Lat.), Gai Inst. 1, 67; id. ib. 3, 93.—
    b.
    In composition, to make an absolute negation of the principal idea. So in neque and nequiquam; also in nescio and nevolo; and in nefas, nefandus, nepus (for non purus), nequeo, neuter, neutiquam; in nemo, nego, nihil, nullus, numquam, and nusquam; and, lastly, with a paragogic c before o: necopinans and neglego; negotium (i. e. nec-lego; nec-otium). —
    B.
    With a proposition (in all periods of the language, and exclusively),
    1.
    In imperative sentences, to signify that something must not be done.
    (α).
    With imper.: SI HOMINEM FVLMEN IOVIS OCCISIT, NE SVPRA GENVA TOLLITOR, let him not be raised, Leg. Reg.: HOMINEM MORTVVM IN VRBE NE SEPELITO NEVE VRITO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23; cf.: MVLIERES GENAS NE RADVNTO NEVE LESSVM FVNERIS ERGO HABENTO, ib.: SI NOLET, ARCERAM NE STERNITO, let him not spread, he need not spread, ib. (cf. Gell. 20, 1, 25):

    VECTIGAL INVITEI DARE NEI DEBENTO,

    Inscr. Orell. 3121; cf.

    art. ni, II.: abi, ne jura: satis credo,

    Plaut. Pers. 4, 3, 20; 4, 5, 5:

    ah, ne saevi tantopere,

    Ter. And. 5, 2, 27:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ne, pueri, ne tanta animis assuescite bella,

    Verg. A. 6, 832.—
    (β).
    With subj.:

    ne me moveatis,

    Plaut. Mil. 4, 9, 1:

    si certum est facere, facias: verum ne post conferas Culpam in me,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    si denique veritas extorquebit, ne repugnetis,

    Cic. Clu. 2, 6:

    ne pudori Sit tibi Musa lyrae sollers,

    Hor. A. P. 406.—
    2.
    In wishes and asseverations: ne id Juppiter Opt. Max. sineret, etc., might Jupiter forbid it! etc., Liv. 4, 2; cf.:

    ne istuc Juppiter Opt. Max. sirit, etc.,

    id. 28, 28.—With utinam: utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, would that not, Enn. ap. Cic. Top. 16, 61 (Trag. v. 280 Vahl.): utinam ne umquam, Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn ap. Non. 297, 18 (Trag. v. 311 ib.):

    illud utinam ne vere scriberem!

    Cic. Fam. 5, 17, 3; v. utinam.—With si:

    ne vivam, si scio,

    may I not live, may I die, if I know, Cic. Att. 4, 16, 8:

    sed ne vivam, si tibi concedo,

    id. Fam. 7, 23, 19:

    ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio,

    id. ib. 16, 13, 1.—
    3.
    In concessive and restrictive clauses (conceived as softened commands; cf. II. init.).
    (α).
    In concessions, nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit:

    ego enim, etc.,

    there may not have been; suppose there was not, Cic. Or. 29, 101; cf.:

    pugnes omnino, sed cum adversario facili. Ne sit sane: videri certe potest,

    id. Ac. 2, 26, 85; 2, 32, 102:

    ne sit sane summum malum dolor: malum certe est,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute,

    id. Sen. 11, 34:

    ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus,

    id. N. D. 1, 31, 88; Liv. 31, 7:

    nec porro malum, quo aut oppressus jaceas, aut, ne opprimare, mente vix constes?

    though you be not crushed; supposing you are not crushed, Cic. Tusc. 4, 17, 39.—
    (β).
    In restrictive clauses:

    sint sane liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc.,

    only let them not; if they only will not, Sall. C. 52, 12. So, dum ne, dummodo ne, modo ne, and dum quidem ne; v. dum and modo: me vero nihil istorum ne juvenem quidem movit umquam: ne nunc senem, much less now I am old = nedum, Cic. Fam. 9, 26, 2; cf.:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174: scuta si homines inviti dant, etsi ad salutem communem dari sentiunt: ne quem putetis sine maximo dolore argentum caelatum domo protulisse, much less can you suppose, etc., Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 3, 52.—
    4.
    In clauses which denote a purpose or result.
    a.
    Ut ne, that not, lest, so that not (very rare after the August. period; in Livy only in a few doubtful passages; in Cæsar, Seneca, and Tacitus not at all; v. under II.): quos ego ope meā Pro incertis certos... Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag v. 189 Vahl.): vestem ut ne inquinet, Plaut. Capt. 2, 2, 17. pergunt turbare usque, ut ne quid possit conquiescere, id. Most. 5, 1, 12:

    haec mihi nunc cura est maxima, ut ne cui meae Longinquitas aetatis obstet,

    Ter. Hec. 4, 2, 19:

    ego, pol, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris,

    id. Eun. 5, 4, 19:

    excitandam esse animadversionem et diligentiam, ut ne quid inconsiderate negligenterque agamus,

    Cic. Off. 1, 29, 103:

    equidem soleo dare operam, ut de suā quisque re me ipse doceat, et, ut ne quis alius assit, quo, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 102.—
    b.
    Ut... ne separated:

    quam plurimis de rebus ad me velim scribas, ut prorsus ne quid ignorem,

    Cic. Att. 3, 10, 3:

    ut causae communi salutique ne deessent,

    id. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    lata lex est, ne auspicia valerent, ut omnibus fastis diebus legem ferri liceret: ut lex Aelia, lex Fufia ne valeret,

    id. Sest. 15, 33; id. N. D. 1, 7, 17:

    vos orant atque obsecrant, judices, ut in actore causae suae deligendo vestrum judicium ab suo judicio ne discrepet,

    id. Div. in Caecil. 4, 14.—
    c.
    Qui ne, quo ne, and quomodo ne (ante- and post-class. for ut ne):

    ego id agam, mihi qui ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 35:

    moxque ad aram, quo ne hostis dolum persentisceret, aversusque a duce assistit,

    Dict. Cret. 4, 11: quaeritis maximis sumptibus faciendis, quomodo ne tributa conferatis, Gr. hôs mê, Rutil. Lup. 1, 9.
    II.
    In the several uses of the adv. ne, described above, the transition to its use to connect clauses is clearly seen (v. esp. I. B. 3. and 4.). In intentional clauses, and after verbs of fearing and avoiding, ne becomes a conjunction.
    A.
    In intentional clauses for ut ne, that not, lest: nolite, hospites, ad me adire: ilico isti! Ne contagio mea bonis umbrave obsit, approach me not; let not my presence harm you, i. e. lest my presence should harm you, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 405 Vahl.):

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt... ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1; 1, 7, 12; 1, 5, 9:

    Caesarem complexus obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20.—Esp. after verbs expressing forethought, care, etc.:

    vide sis, ne quid imprudens ruas,

    Ter. Heaut. 2, 3, 128:

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    Cocceius, vide, ne frustretur,

    Cic. Att. 12, 18, 3 et saep.—
    B.
    After verbs signifying to fear, frighten, etc. (esp. metuo, timeo, vereor, horreo, paveo, terreo, conterreo; also, timor est, metus est, spes est, periculum est), to express the wish that something may not take place; represented in English by that (because in English the particle depends on the idea of fearing, not of wishing):

    metuo et timeo, ne hoc tandem propalam flat,

    that it will be discovered, Plaut. Mil. 4, 8, 38:

    timeo ne malefacta mea sint inventa omnia,

    id. Truc. 4, 2, 61:

    vereor ne quid Andria apportet mali,

    Ter. And. 1, 1, 46:

    metuebat ne indicarent,

    Cic. Mil. 21, 57:

    mater cruciatur et sollicita est, ne filium spoliatum omni dignitate conspiciat,

    id. Mur. 41, 88:

    hic ne quid mihi prorogetur, horreo,

    id. Att. 5, 21, 3:

    id paves, ne ducas tu illam, tu autem ut ducas,

    Ter. And. 2, 2, 12:

    esse metus coepit, ne, etc.,

    Ov. M. 7, 715:

    terruit gentīs, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 5:

    non periclumst, nequid recte monstres,

    Plaut. Ps. 1, 3, 55:

    pavor ceperat milites, ne mortiferum esset vulnus,

    Liv. 24, 42 —
    b.
    When the dependent clause is negative, with non or nihil, that not:

    vereor ne exercitum firmum habere non possit,

    Cic. Att. 7, 12, 2:

    unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere,

    id. ib. 5, 18, 1:

    timeo ne non impetrem,

    id. ib. 9, 6, 6; id. Tusc. 1, 31, 76.—
    c.
    With the negative before the verb:

    non vereor, ne quid temere facias,

    Cic. Fam. 2, 7, 1; 2, 1, 4:

    timere non debeo, ne non iste illā cruce dignus judicetur,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171.—
    C.
    After verbs signifying to avoid, warn, hinder, forbid, refuse (caveo, impedio, resisto, interdico, refuto, rarely veto), instead of the simple object, that not, lest:

    qui cavet, ne decipiatur, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5:

    cavete, judices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Fam. 3, 12, 4;

    v. caveo: casus quidam ne facerem impedivit,

    Cic. Fat. 1, 1:

    unus ne caperetur urbs causa fuit,

    Liv. 34, 39. [p. 1194]
    2.
    - (also apocopated n' and only n), interrog. and enclit. part. [weakened from nē]. It simply inquires, without implying either that a negative or an affirmative reply is expected (cf. num, nonne), and emphasizes the word to which it is joined;

    which is always, in classic Latin, the first word of the clause (ante- class. after other words: sine dote uxoremne?

    Plaut. Trin. 2, 2, 94; 1, 2, 141; id. As. 5, 2, 78; id. Mil. 3, 1, 92). In direct questions it is translated by giving an interrogative form to the sentence; in indirect interrogations by whether.
    (α).
    In direct interrogations, with indic.:

    meministine me in senatu dicere? etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    potestne rerum major esse dissensio?

    id. Fin. 3, 13, 44:

    tune id veritus es?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    jamne vides, belua, jamne sentis? etc.,

    id. Pis. 1, 1:

    quid, si etiam falsum illud omnino est? tamenne ista tam absurda defendes?

    id. N. D. 1, 29, 81; cf. id. Rosc. Am. 15, 44:

    quiane auxilio juvat ante levatos?

    Verg. A. 4, 538:

    tun' te audes Sosiam esse dicere?

    Plaut. Am. 1, 1, 217:

    valuistin?

    id. Trin. 1, 2, 12.—After an elided s:

    satin habes, si feminarum nulla'st: quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    pergin autem?

    id. ib. 1, 3, 41:

    vin commutemus?

    id. Trin. 1, 2, 21 al. —
    (β).
    Esp. with rel. pron.; ellipt.: quemne ego servavi? i. e. do you mean the one whom? etc., Plaut. Mil. 1, 1, 13: quodne vobis placeat, displiceat mihi? can it be that what pleases? etc., id. ib. 3, 1, 19; id. Merc. 3, 3, 12; id. Am. 2, 2, 65;

    so quin for quine,

    id. Trin. 2, 2, 79 Brix ad loc.; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Most. 3, 2, 50 al.—So with ut and si:

    utine adveniens vomitum excutias mulieri?

    Plaut. Merc. 3, 3, 15; id. Rud. 4, 4, 19:

    sin, saluti quod tibi esse censeo, id. consuadeo,

    id. Merc. 1, 2, 32.—
    (γ).
    In indirect interrogations, with subj., whether:

    ut videamus, satisne ista sit justa defectio,

    Cic. Ac. 1, 12, 43:

    Publilius iturusne sit in Africam et quando, ex Aledio scire poteris,

    id. Att. 12, 24, 1:

    videto vasa, multane sient,

    Cato, R. R. 1:

    quem imitari possimusne, ipse liber erit indicio,

    Varr. L. L. 7, § 4 Müll.; cf. id. ib. 10, § 9.—
    (δ).
    Sometimes affixed to an interrogative pronoun, Plaut. Cist. 4, 1, 2:

    quone malo mentem concussa? Timore deorum,

    Hor. S. 2, 3, 295; cf.:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius?

    id. ib. 2, 2, 107; and:

    illa rogare: Quantane?

    id. ib. 2, 3, 317.—
    (ε).
    -ne is sometimes used for nonne, where an affirmative reply is expected:

    misine ego ad te epistulam?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 22; id. Trin. 1, 2, 92; 99; id. Most. 2, 1, 15:

    rectene interpretor sententiam tuam,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37; id. Fin. 2, 32, 104.—
    (ζ).
    Rarely = num:

    potestne virtus servire?

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    potesne dicere?

    id. Tusc. 1, 27, 67; id. Sen. 16, 56.—
    b.
    With an, annon, or anne, in the second interrogation, v. an.—With necne, v. neque.—Sometimes pleonastic with utrum, followed by an (mostly anteclass.):

    est etiam illa distinctio, utrum illudne non videatur aegre ferendum... an, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem, nescio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 18 Brix ad loc.; id. Most. 3, 1, 151; id. Bacch. 1, 1, 42; cf. Madv. Gram. § 452, obs. 1.—Sometimes, in the second interrogation, ne for an (mostly poet.):

    Smyrna quid et Colophon? Majora minorane fama?

    Hor. Ep. 1, 11, 3:

    ut in incerto fuerit, vicissent victine essent,

    Liv. 5, 28, 5:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret,

    Nep. Iphicr. 3, 4.
    3.
    , interj. (incorrectly written nae), = nai, nê, truly, verily, really, indeed (only joined with pers. pron. ego, tu, and with the demonstratives ille, iste, hic, and their advv.; in class, prose usually with a conditional clause).
    I.
    In gen.:

    ne ego homo infelix fui, Qui non alas intervelli,

    Plaut. Am. 1, 1, 169; cf.:

    ne ego haud paulo hunc animum malim quam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99:

    ne ego, inquam, si ita est, velim tibi eum placere quam maxime,

    id. Brut. 71, 249. So, ne tu, etc., id. Phil. 2, 2, 3; Ter. Eun. 2, 2, 54; Liv. 26, 6, 15: ne ille, Naev. ap. Non. 73, 18 (Trag. Rel. p. 9 v. 40 Rib.); Plaut. Ps. 3, 1, 3; Cic. Cat. 2, 3, 6:

    ne iste,

    Ter. And. 2, 1, 24; id. Heaut. 4, 1, 8 al.—
    II.
    Connected with other affirmative particles, as hercle, edepol, mecastor, medius fidius:

    ne tu hercle,

    Plaut. As. 2, 4, 6; id. Curc. 1, 3, 38: ne ille hercle, id. Bacch. 2, 3, 76:

    edepol ne ego,

    id. Men. 5, 5, 10:

    edepol ne tu,

    id. ib. 1, 2, 50:

    ne ista edepol,

    id. Am. 2, 2, 213:

    ne istuc mecastor,

    id. Men. 5, 1, 34 (729 Ritschl):

    ne ille, medius fidius,

    Cic. Tusc. 1, 30, 74; cf.:

    medius fidius ne tu,

    id. Att. 4, 4, 6, § 2.— Rarely with a pron. poss.:

    edepol ne meam operam, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 1. (All passages in which ne stands in classic prose without a pronoun are probably corrupt; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 379 sq.; v. Liv. 26, 31, 10; 34, 4, 16 Weissenb.)

    Lewis & Short latin dictionary > -ne

См. также в других словарях:

  • Luna — is the Latin name of the Earth s Moon ( la. lūna) as well as the Roman moon goddess Luna. Luna may also refer to: Places ;Europe * Luna (Etruria), a city in ancient Etruria (now Italy) destroyed by the Arabs in 1016 * Luna, Cluj, Romania * Luna… …   Wikipedia

  • Luna 10 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 11 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 12 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 13 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 14 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 15 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 16 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 18 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 19 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

  • Luna 20 — Luna 9: Lander Luna 10 …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»