i+am+glad+of+it

laetĭfĭco, āvi, ātum, 1, v. a. [laetificus], to cheer, gladden, delight; constr. with abl. (rare but class.):

non illum gloria pulsi Laetificat Magni,

Luc. 3, 48:

sol laetificat terram,

Cic. N. D. 2, 40, 102; Vulg. Psa. 21, 7:

corda,

id. ib. 19, 9; 103, 15.— Mid., to rejoice, be glad respecting any thing:

nunc eo alii laetificantur Meo malo et damno,

Plaut. Aul. 4, 9, 15.—

In partic., in agriculture, to render fruitful, to fertilize, enrich, manure the ground:

Indus agros laetificat et mitigat,

Cic. N. D. 2, 52, 130:

faba solum laetificat,

Plin. 18, 12, 30, § 120:

agrum,

id. 17, 9, 6, § 50:

laetificata seges,

Sedul. 1, 41.—Hence, laetĭfĭcans, antis, P. a., rejoicing, joyous (ante-class.):

unde ego omnes hilares, lubentes, laetificantes faciam ut fiant,

Plaut. Pers. 5, 1, 8.

laetus, a, um, adj. [Sanscr. root prī-, to cheer; prētis, joy, love; cf. Gr. praüs, praios; Germ. Friede, Freude; cf. also Latin gentile name, Plaetorius], joyful, cheerful, glad, gay, joyous, rejoicing, pleased, delighted, full of joy.

Lit., constr. absol., with de, the gen., the inf., or acc. and inf.

Absol.:

laeti atque erecti,

Cic. Font. 11, 33:

alacres laetique,

id. Sest. 1, 1:

vultus,

id. Att. 8, 9, 2:

dies laetissimi,

id. Lael. 3, 12.—In neutr. plur. as subst.:

litterae tuae partim laeta partim tristia continent,

Plin. Ep. 5, 9, 1.—

With de:

laetus est de amica,

Ter. Ad. 2, 2, 45.—

With gen.:

laetus animi et ingenii,

Vell. 2, 93, 1; Tac. A. 2, 26:

laborum,

Verg. A. 11, 73:

irae,

Sil. 17, 308.—

With inf.:

laetus uterque Spectari superis,

Sil. 9, 453.—

With acc. and inf.:

laetus sum, fratri obtigisse quod volt,

Ter. Phorm. 5, 4, 1:

laeta est abs te (donum) datum esse,

id. Eun. 3, 1, 2.—

Transf.

Doing a thing with joy, cheerful, ready, willing:

senatus supplementum etiam laetus decreverat,

Sall. J. 84, 3:

descendere regno,

Stat. Th. 2, 396:

fatebere laetus nec surdum esse, etc.,

Juv. 13, 248.—

Delighting or taking pleasure in a thing; with abl. or inf.

With abl.:

et laetum equino sanguine Concanum,

Hor. C. 3, 4, 34:

laetus stridore catenae,

Juv. 14, 23:

plantaribus horti,

id. 13, 123.—

With inf.:

et ferro vivere laetum Vulgus,

Sil. 9, 223.—

Pleased, satisfied with any thing; delighting in; with abl.:

classis Romana haudquaquam laeta praedā rediit,

Liv. 27, 31:

contentus modicis, meoque laetus,

Mart. 4, 77, 2.—With gen.:

laeta laborum,

Verg. A. 11, 73:

laetissimus viae,

indulging to the full, Sil. 17, 308.—

Pleasing, pleasant, grateful:

omnia erant facta hoc biduo laetiora,

Cic. Att. 7, 26, 1:

laetique nuntii vulgabantur,

Tac. A. 1, 5:

vitium laetissimi fructus,

Cic. N. D. 2, 62, 156:

virtus haud laeta tyranno,

Val. Fl. 1, 30:

militibus id nomen,

Tac. H. 4, 68.—

Favorable, propitious, prosperous:

venti,

Val. Fl. 4, 31:

sors,

id. 4, 540:

bellum,

Sil. 10, 552; Plaut. Am. prol. 2:

saecula,

Verg. A. 1, 605:

exta,

Suet. Caes. 77:

cujus (proelii) initium ambiguum, finis laetior,

Tac. A. 12, 40.—

Fortunate, auspicious, lucky:

prodigium,

Plin. 11, 37, 77, § 197:

augurium,

Tac. H. 1, 62:

laeta et congruentia exta,

id. ib. 2, 4:

omina,

Petr. 122.—

Joyous in appearance, delightful, pleasing, beautiful:

vite quid potest esse cum fructu laetius, tum aspectu pulchrius?

Cic. de Sen. 15, 53:

segetes,

Verg. G. 1, 1:

lupae fulvo nutricis tegmine,

id. A. 1, 275:

ferarum exuviis,

Ov. M. 1, 475:

indoles,

Quint. 2, 4, 4:

colles frondibus laeti,

Curt. 5, 4, 9.—

In partic., in econom. lang., fertile, rich, of soil:

ager,

Varr. R. R. 1, 23:

laeta Clitumni pascua,

Juv. 12, 13.—Of cattle, fat:

glande sues laeti redeunt,

Verg. G. 2, 520.—

Abundant, copious:

laeta magis pressis manabunt flumina mammis,

Verg. G. 3, 310; 3, 494:

lucus laetissimus umbrae,

id. A. 1, 441.—Of style, etc., rich, copious, agreeable:

nitidum quoddam genus est verborum et laetum,

Cic. de Or. 1, 18, 81.—Of the author:

(Homerus) laetus ac pressus,

Quint. 10, 1, 46.—

Pleasant, agreeable:

dicendi genus tenue laetioribus numeris corrumpere,

Quint. 9, 4, 17.—In neutr. sing., adverbially:

laetumque rubet,

with joy, with pleasure, Stat. Ach. 1, 323.— Hence, adv.: laetē, joyfully, gladly, cheerfully.

Lit. (class.):

auctorem senatus exstinctum laete atque insolenter tulit,

Cic. Phil. 9, 3, 7:

laete an severe dicere,

Quint. 8, 3, 40.— Comp., Vell. 2, 45, 3:

neque refert cujusquam Punicas Romanasve acies laetius extuleris,

more eagerly, Tac. A. 4, 33:

aliquid ausi laetius aut licentius,

Quint. 2, 4, 14.— Sup.:

laetissime gaudere,

Gell. 3, 15, 2.—

Transf., fruitfully, abundantly, luxuriantly:

seges laete virens,

Plin. 33, 5, 27, § 89.— Comp.:

truncus laetius frondet,

more fruitfully, more luxuriantly, Col. 5, 9, 10; cf. Plin. 16, 31, 56, § 130.—

Lightly, not severely, without seriousness:

si quis putet nos laetius fecisse quam orationis severitas exigat,

Plin. Ep. 2, 5, 6.

laetus, i, m., in late Lat., a foreign bondman who received a piece of land to cultivate, for which he paid tribute to his master, a serf, Amm. 20, 8, 13; Eum. Pan. 21, 1.—Hence,

laeta, ōrum, n., the land so cultivated, Cod. Th. 7, 20, 10.—

laetĭcus, a, um, adj., of or belonging to a laetus: laeticae terrae, Cod. Th. 13, 11, 9.

lĭbet or lŭbet, libuit (lub-) and libitum (lub-) est (in Cic. perh. only in the latter form), 2, v. n. and impers. (libeo, es, etc., as a personal verb acc. to Caper ap. Prisc. p. 922 P.) [Sanscr. root lubh, cupere, desiderare; Gr. root liph- in liptô, lips; cf. Goth. liub-s; Germ. lieb, dear; Lat. līber], it pleases, is pleasing, is agreeable: mihi, I am disposed, I like, I please, I will.— Constr. with nom. of a demonstr. or rel. pronoun, with inf. or a subject-clause as subject, or impers. without a subject, and with or without a dat.

Id (quod) libet (mihi):

quod tibi lubet, idem mihi lubet,

Plaut. Most. 1, 3, 138:

facite, quod vobis lubet,

Ter. Ad. 5, 9, 34:

cui facile persuasi, mihi id, quod rogaret, ne licere quidem, non modo non libere,

Cic. Att. 14, 19, 4; cf.:

sin et poterit Naevius id quod libet et ei libebit quod non licet, quid agendum est?

id. Quint. 30, 94:

quodcumque homini accidit libere, posse retur,

Plaut. Am. 1, 1, 17:

ubi peregre, tibi quod libitum fuit, feceris,

Ter. Phorm. 5, 7, 77.—Once in plur.:

cetera item, quae cuique libuissent, dilargitus est,

Suet. Caes. 20.—Without a dat.:

rogita quod lubet,

Plaut. Ep. 5, 2, 31:

faciat quod lubet,

Ter. Heaut. 3, 1, 55:

nihil vident, nisi quod lubet,

id. ib. 4, 1, 30:

si quid lubet,

id. Phorm. 5, 7, 88:

quae (senectus) efficeret, ut id non liberet quod non oporteret,

Cic. de Sen. 12, 42:

illa priorum scribendi, quodcumque animo flagrante liberet, simplicitas,

Juv. 1, 152.—

With inf. or a subject-clause, with or without a dat.:

concedere aliquantisper hinc mihi intro lubet,

Plaut. Ps. 1, 5, 158:

mihi lubet nunc venire Pseudolum,

id. ib. 4, 5, 3; Ter. And. 5, 5, 2: Qui lubitumst illi condormiscere? Lu. Oculis, opinor, Plaut. Mil. 3, 2, 13:

non libet mihi deplorare vitam,

Cic. de Sen. 23, 84:

quarum (orationum) alteram non libebat mihi scribere,

id. Att. 2, 7, 1:

de quo genere libitum est mihi paulo plura dicere,

id. de Or. 2, 85, 348; id. Leg. 2, 27, 69; Ter. And. 1, 5, 28.—Without a dat.: cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.); Ter. And. 4, 5, 21:

de C. Gracchi tribunatu quid exspectem non libet augurari,

Cic. Lael. 12, 41:

qui in foro, quicum colloqui libeat, non habeant,

id. Rep. 1, 17, 28:

incoharo haec studia, vel non vacabit, vel non libebit,

Quint. 1, 12, 12; 10, 1, 13; Ter. Ad. 5, 1, 4:

ultra Sauromatas fugere hinc libet,

Juv. 2, 1: libet expectare quis impendat, etc., I should like to see who, etc., id. 12, 95.—

Absol., with or without a dat.:

ego ibo pro te, si tibi non libet,

Plaut. Most. 5, 2, 10:

ubiquomque libitum erit animo meo,

id. As. 1, 1, 97:

adi, si libet,

id. Pers. 5, 2, 13; Cic. Tusc. 5, 15, 45; Ter. And. 1, 3, 8:

age, age, ut libet,

id. ib. 2, 1, 10:

ut libet, as an expression of assent,

id. Heaut. 4, 4, 16; 4, 5, 32; 5, 1, 61; id. Ad. 2, 2, 38: Ch. Quid in urbe reptas villice? Ol. Lubet, Plaut. Cas. 1, 11; id. Bacch. 5, 2, 79: Pe. Qua fiducia ausus... dicere? Ep. Libuit, Plaut. Ep. 5, 2, 33; cf. id. Ps. 1, 3, 114.—Hence,

lĭbens ( lŭbens; LIBES, Inscr. R. N. 2598 Mommsen), entis, P. a., that does a thing willingly or with readiness, willing, with good will, with pleasure (class.).

Lit.

In gen.:

studen hercle audire, nam ted ausculto lubens,

Plaut. Ps. 1, 5, 108: Ph. Complectere. An Facio lubens, id. As. 3, 3, 25:

ego illud vero illud feci, ac lubens,

Ter. Eun. 3, 5, 43; id. Heaut. 4, 5, 15; id. And. 2, 1, 37: cum totius Italiae concursus facti illius gloriam [p. 1060] libens agnovisset, Cic. Mil. 14, 38.—Freq. (esp. in Cic.; Cæs. and Quint. do not use libens as an adj. at all) in the abl. absol.: me, te, etc., and animo libente or libenti, with pleasure, gladly, very willingly:

edepol me lubente facies,

Plaut. Am. 2, 2, 218:

me libente eripies mihi hunc errorem,

Cic. Att. 10, 4, 6; id. de Or. 2, 73, 295:

libente me vero,

id. Rep. 1, 9 fin. Mos. N. cr.:

quae (res nostrae) tam libenti senatu laudarentur,

id. Att. 1, 14, 3:

cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,

id. ib. 2, 4, 2.— Sup.:

cunctae praefecturae libentissimis animis eum recipiunt,

Caes. B. C. 1, 15, 1:

illam porticum redemptores statim sunt demoliti libentissimis omnibus,

Cic. Att. 4, 2, 5:

libentissimis Graecis,

id. Fam. 13, 65, 1:

lubentissimo corde atque animo,

Plaut. Ps. 5, 2, 22:

fecit animo libentissimo populus Romanus,

Cic. Verr. 1, 9, 25.—

In partic.:

libens or libens merito (abbreviated L. M.), a formula used in paying a vow: Jovi lubens meritoque vitulor,

Plaut. Pers. 2, 3, 1:

EX VOTO L. M.,

Inscr. Orell. 1412: V. S. L. M., i. e. votum solvit libens merito, or V. L. S., i. e. votum libens solvit, very freq. in inscriptions. —

Transf., glad, happy, joyful, cheerful, merry (ante-class.):

uti ego illos lubentiores faciam, quam Lubentia'st,

Plaut. As. 2, 2, 2:

ego omnes hilaros, lubentes, laetificantes faciam ut fiant,

id. Pers. 5, 1, 8:

hilarum ac lubentem fac te in gnati nuptiis,

Ter. Ad. 4, 7, 38.—Hence, adv.: lĭbenter or lŭbenter, willingly, cheerfully, gladly, with pleasure, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); id. ap. Non. 15, 12 (Trag. v. 379 ib.):

cenare lubenter,

Cato, R. R. 156:

ecastor frigida non lavi magis lubenter,

Plaut. Most. 1, 2, 1:

ut homines te libenter studioseque audiant,

Cic. Div. in Caecil. 12, 39; id. Rep. 1, 18, 30:

libenter verbo utor Catonis,

id. ib. 2, 1, 3; id. Lael. 24, 89; id. Rep. 2, 38, 64:

ego tuas litteras legi libenter,

id. Fam. 3, 5, 1; id. Att. 2, 1, 1:

libenter homines id, quod volunt, credunt,

Caes. B. G. 3, 18.— Comp.:

ille adjurans, nusquam se umquam libentius (cenavisse),

with a better appetite, Cic. Fam. 9, 19, 1; id. Lael. 19, 68:

nihil libentius audiunt,

Quint. 7, 1, 63; 8, 2, 11:

nil umquam hac carne libentius edit,

Juv. 15, 88.— Sup.: cui ego quibuscumque rebus potero libentissime commodabo, Cic. Fragm. ap. Non. 275, 18: cum lubentissime edis, Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2:

libentissime dare,

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63; id. Leg. 2, 1, 1; Sen. Ep. 30, 9.— Hence also,

lĭbĭtus, a, um, P. a.; only plur. as subst.: lĭbĭta, ōrum, n., lit., the things that please, one's pleasure, will, liking, humor (Tacitean):

sua libita exercebant,

Tac. A. 6, 1:

ad libita Caesarum,

id. ib. 12, 6:

ad libita Pallantis,

id. ib. 14, 2.

rĕ-nīdĕo ( perf. reniduit, emeidiasen, Gloss. Philox.), ēre, v. n. [perh. kindr. with nizô], to shine again, shine back; to glitter, glisten, be bright or resplendent ( poet. and not freq. till after the Aug. period).

Lit.:

nec domus argento fulgenti auroque renidet,

Lucr. 2, 27:

ut pura nocturno renidet Luna mari Gnidiusve Gyges,

Hor. C. 2, 5, 19:

non ebur neque aureum Meā renidet in domo lacunar,

id. ib. 2, 18, 2; so,

sparsa orichalca,

Stat. Th. 10, 660:

ostrum, Petr. poët. 119, 29: circum renidentes Lares,

i. e. shining from the reflection of the fire, Hor. Epod. 2, 66: late fluctuat omnis Aere renidenti tellus, with gleaming brass (of arms), Verg. G. 2, 282 (cf.:

aere renidescit tellus,

Lucr. 2, 326).—

Trop.

In gen., to shine:

jam sola renidet in Stilichone salus,

Claud. in Eutr. 2, 501.—

In partic., to shine or beam for joy, to be glad, cheerful:

(puer Icarus) ore renidenti Captabat plumas,

Ov. M. 8, 197; Val. Fl. 4, 234:

tractabat ceram puer pennasque renidens,

id. A. A. 2, 49:

puer,

Stat. Th. 4, 789; cf.:

hilarior protinus renidet oratio,

Quint. 12, 10, 28.— With object-clause, as cause of the joy: adjecisse praedam Torquibus exiguis [p. 1565] renidet, rejoices, Hor. C. 3, 6, 12.—

Transf. (by a natural figure, as, conversely, ridere is used poet. for splendere, Hor. C. 4, 11, 6 al.), to smile, laugh (syn. subrideo):

homo renidens,

smiling, Liv. 35, 49; Tac. A. 15, 66:

ad haec renidens Milo... inquit,

App. M. 2, p. 120, 16:

Tiberius torvus aut falsum renidens vultu,

Tac. A. 4, 60; cf.:

torvum renidens,

Amm. 14, 9, 6; Tac. H. 4, 43:

renidenti cohibens suspiria vultu,

Val. Fl. 4, 359:

(Cupido) Iste lascivus puer ac renidens,

Sen. Hippol. 277:

Egnatius quod candidos habet dentes, Renidet usquequaque,

Cat. 39, 1 sq. —

With dat. (like arridere), to smile upon, be gracious to:

mihi renidens Fortuna,

App. M. 10, p. 246, 17.

rīdĕo, si, sum, 2 ( dep. collat. form ridetur, Petr. 57, 3; 61, 4), v. n. and a. [Bœot. kriddemen for krizein gelan, orig. form krid j emen].

Neutr., to laugh (cf. cachinnor).

In gen.:

numquam ullo die risi adaeque Neque hoc quod reliquom est plus risuram opinor,

Plaut. Cas. 5, 1, 4:

risi te hodie multum,

id. Stich. 1, 3, 89:

ridere convivae, cachinnare ipse Apronius,

Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

M. Crassum semel ait in vitā risisse Lucilius,

id. Fin. 5, 30, 92:

cum ridere voles,

Hor. Ep. 1, 4, 16.—With si: ridetque (deus), si mortalis ultra Fas trepidat. Hor. C. 3, 29, 31; so id. Ep. 1, 1, 95 sq.; 1, 19, 43; id. A. P. 105: ridentem dicere verum Quid vetat, while laughing, i. e. in a laughing or jesting manner, id. S. 1, 1, 24; cf. Cic. Fam. 2, 4, 1.—With a homogeneous object: ridere gelôta sardanion, Cic. Fam. 7, 25, 1:

tempus flendi et tempus ridendi,

Vulg. Eccl. 3, 4.—

In partic.

To laugh pleasantly, to smile; and ridere ad aliquem or alicui, to smile on one (so almost entirely poet.; syn. renideo): Juppiter hic risit tempestatesque serenae Riserunt omnes risu Jovis omnipotentis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 sq. Vahl.); cf.:

vultu Fortuna sereno,

Ov. Tr. 1, 5, 27:

ridere ad patrem,

Cat. 61, 219.—

Transf., of things, to laugh or smile, i. q. to look cheerful or pleasant:

sedes quietae large diffuso lumine rident,

Lucr. 3, 22:

tempestas,

id. 5, 1395:

argentum et pulchra Sicyonia,

id. 4, 1125:

ille terrarum mihi praeter omnes Angulus ridet,

Hor. C. 2, 6, 14:

argento domus,

id. ib. 4, 11, 6:

florum coloribus almus ager,

Ov. M. 15, 205:

pavonum ridenti lepore,

Lucr. 2, 502; cf.: colocasia mixta ridenti acantho, smiling, i. e. glad, Verg. E. 4, 20. — With dat.:

tibi rident aequora ponti,

smile upon thee, look brightly up to thee, Lucr. 1, 8; Cat. 64, 285. —

To laugh in ridicule, to mock (cf. II. B. 2.):

quandoque potentior Largis muneribus riserit aemuli,

Hor. C. 4, 1, 18.—

Act., to laugh at, laugh over any thing.

In gen. (class.; cf. Brix ad Plaut. Men. 478):

rideo hunc,

Ter. Ad. 4, 2, 9; cf. id. Eun. 5, 6, 7:

Acrisium (Juppiter et Venus),

Hor. C. 3, 16, 7 et saep.:

risi nivem atram,

Cic. Q. Fr. 2, 13, 1:

joca tua,

id. Att. 14, 14, 1:

haec ego non rideo, quamvis tu rideas,

say in jest, id. Fam. 7, 11, 13:

nemo illic vitia ridet,

Tac. G. 19; cf.: perjuria amantum (Juppiter), Tib. 3, 6, 49; Ov. A. A. 1, 633;

for which: perjuros amantes,

Prop. 2, 16 (3, 8), 47.— Poet., with obj.-clause:

Amphitryoniaden perdere Sidonios umeris amictus,

Stat. Th. 10, 648. — Pass.:

haec enim ridentur vel sola vel maxime, quae notant et designant turpitudinem aliquam non turpiter, etc.,

Cic. de Or. 2, 58, 236 sq.:

tum enim non sal, sed natura ridetur,

id. ib. 2. 69, 279;

2, 70, 281: ridetur ab omni Conventu,

Hor. S. 1, 7, 22:

ridear,

Ov. P. 4, 12, 16:

neque acute tantum ac venuste, sed stulte, iracunde, timide dicta aut facta ridentur,

Quint. 6, 3, 7:

quae in mimis rideri solent,

id. 6, 3, 29.—

In partic.

To smile upon one:

quasi muti silent Neque me rident,

Plaut. Capt. 3, 1, 21; cf.:

cui non risere parentes,

Verg. E. 4, 62.—

To laugh at, ridicule a person or thing (milder than deridere, to deride):

ridet nostram amentiam,

Cic. Quint. 17, 55:

O rem, quam homines soluti ridere non desinant,

id. Dom. 39, 104:

ut dederis nobis quemadmodum scripseris ad me, quem semper ridere possemus,

id. Fam. 2, 9, 1; cf.:

curre et quam primum haec risum veni,

id. Cael. 8, 14, 4:

versus Enni gravitate minores (with reprehendere),

Hor. S. 1, 10, 54:

risimus et merito nuper poëtam,

Quint. 8, 3, 19:

nostram diligentiam,

id. 2, 11, 1:

praesaga Verba senis (with spernere),

Ov. M. 3, 514:

lacrimas manus impia nostras,

id. ib. 3, 657 al.— Pass.:

Pyrrhi ridetur largitas a consule,

Cic. Rep. 3, 28, 40:

rideatur merito, qui, etc.,

Quint. 11, 1, 44; cf. id. 9, 3, 101; Hor. Ep. 2, 2, 106; id. A. P. 356:

rideri possit eo, quod, etc.,

id. S. 1, 3, 30:

peccet ad extremum ridendus,

id. Ep. 1, 1, 9; cf. Quint. 4, 1, 62; Val. Max. 8, 8, 1.

sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).

Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

caelo sereno,

Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

de parte caeli,

Lucr. 6, 99:

in regione caeli,

Verg. A. 8, 528.— Comp.:

caelo perfruitur sereniore,

Mart. 4, 64, 6; cf.

also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

Verg. A. 5, 870:

postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

Liv. 1, 16, 2:

luce,

Verg. A. 5, 104:

lumen (solis),

Lucr. 2, 150:

nox,

id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

sidera,

Lucr. 4, 212:

facies diei,

Phaedr. 4, 16, 5:

species mundi,

Lucr. 4, 134:

aër,

Plin. 17, 24, 37, § 222:

ver,

Verg. G. 1, 340:

aestas,

id. A. 6, 707:

stella,

Ov. F. 6, 718 et saep.:

color (opp. nubilus),

bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

aqua (with candida),

Mart. 6, 42, 19:

vox,

Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

unde serenas Ventus agat nubes,

Verg. G. 1, 461.—

As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

ponito pocillum in sereno noctu,

during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

quare et sereno tonat,

Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

liquido ac puro sereno,

Suet. Aug. 95:

nitido sereno,

Sil. 5, 58:

cottidie serenum cum est,

Varr. R. R. 3, 10, 4:

laesique fides reditura sereni,

Stat. S. 3, 1, 81:

serenum nitidum micat,

Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

caeli serena Concutiat sonitu,

Lucr. 2, 1100:

soles et aperta serena,

Verg. G. 1, 393:

nostra,

Val. Fl. 1, 332.—

Trop.

Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

laetus, tranquillus, secundus): vita,

Lucr. 2, 1094 Lachm.:

horae (with albus dies),

Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

vultus,

Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

frons tranquilla et serena,

Cic. Tusc. 3, 15, 31:

pectora processu facta serena tuo,

Ov. Tr. 1, 9, 40:

animus,

id. ib. 1, 1, 39:

oculi,

Sil. 7, 461:

Augustus,

Ov. P. 2, 2, 65:

laetitia,

Just. 44, 2, 4:

imperium,

Sil. 14, 80:

res,

id. 8, 546:

sereno vitae tempore,

Auct. Her. 4, 48, 61:

vita,

Lucr. 2, 1094:

temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

Quint. 11, 3, 78; cf.:

tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

Ov. P. 2, 1, 5.—

SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—

Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.

Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.

Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—

Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—

Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).

Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

caelo sereno,

Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

de parte caeli,

Lucr. 6, 99:

in regione caeli,

Verg. A. 8, 528.— Comp.:

caelo perfruitur sereniore,

Mart. 4, 64, 6; cf.

also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

Verg. A. 5, 870:

postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

Liv. 1, 16, 2:

luce,

Verg. A. 5, 104:

lumen (solis),

Lucr. 2, 150:

nox,

id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

sidera,

Lucr. 4, 212:

facies diei,

Phaedr. 4, 16, 5:

species mundi,

Lucr. 4, 134:

aër,

Plin. 17, 24, 37, § 222:

ver,

Verg. G. 1, 340:

aestas,

id. A. 6, 707:

stella,

Ov. F. 6, 718 et saep.:

color (opp. nubilus),

bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

aqua (with candida),

Mart. 6, 42, 19:

vox,

Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

unde serenas Ventus agat nubes,

Verg. G. 1, 461.—

As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

ponito pocillum in sereno noctu,

during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

quare et sereno tonat,

Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

liquido ac puro sereno,

Suet. Aug. 95:

nitido sereno,

Sil. 5, 58:

cottidie serenum cum est,

Varr. R. R. 3, 10, 4:

laesique fides reditura sereni,

Stat. S. 3, 1, 81:

serenum nitidum micat,

Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

caeli serena Concutiat sonitu,

Lucr. 2, 1100:

soles et aperta serena,

Verg. G. 1, 393:

nostra,

Val. Fl. 1, 332.—

Trop.

Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

laetus, tranquillus, secundus): vita,

Lucr. 2, 1094 Lachm.:

horae (with albus dies),

Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

vultus,

Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

frons tranquilla et serena,

Cic. Tusc. 3, 15, 31:

pectora processu facta serena tuo,

Ov. Tr. 1, 9, 40:

animus,

id. ib. 1, 1, 39:

oculi,

Sil. 7, 461:

Augustus,

Ov. P. 2, 2, 65:

laetitia,

Just. 44, 2, 4:

imperium,

Sil. 14, 80:

res,

id. 8, 546:

sereno vitae tempore,

Auct. Her. 4, 48, 61:

vita,

Lucr. 2, 1094:

temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

Quint. 11, 3, 78; cf.:

tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

Ov. P. 2, 1, 5.—

SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—

Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.

Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.

Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—

Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—

Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).

Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

caelo sereno,

Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

de parte caeli,

Lucr. 6, 99:

in regione caeli,

Verg. A. 8, 528.— Comp.:

caelo perfruitur sereniore,

Mart. 4, 64, 6; cf.

also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

Verg. A. 5, 870:

postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

Liv. 1, 16, 2:

luce,

Verg. A. 5, 104:

lumen (solis),

Lucr. 2, 150:

nox,

id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

sidera,

Lucr. 4, 212:

facies diei,

Phaedr. 4, 16, 5:

species mundi,

Lucr. 4, 134:

aër,

Plin. 17, 24, 37, § 222:

ver,

Verg. G. 1, 340:

aestas,

id. A. 6, 707:

stella,

Ov. F. 6, 718 et saep.:

color (opp. nubilus),

bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

aqua (with candida),

Mart. 6, 42, 19:

vox,

Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

unde serenas Ventus agat nubes,

Verg. G. 1, 461.—

As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

ponito pocillum in sereno noctu,

during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

quare et sereno tonat,

Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

liquido ac puro sereno,

Suet. Aug. 95:

nitido sereno,

Sil. 5, 58:

cottidie serenum cum est,

Varr. R. R. 3, 10, 4:

laesique fides reditura sereni,

Stat. S. 3, 1, 81:

serenum nitidum micat,

Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

caeli serena Concutiat sonitu,

Lucr. 2, 1100:

soles et aperta serena,

Verg. G. 1, 393:

nostra,

Val. Fl. 1, 332.—

Trop.

Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

laetus, tranquillus, secundus): vita,

Lucr. 2, 1094 Lachm.:

horae (with albus dies),

Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

vultus,

Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

frons tranquilla et serena,

Cic. Tusc. 3, 15, 31:

pectora processu facta serena tuo,

Ov. Tr. 1, 9, 40:

animus,

id. ib. 1, 1, 39:

oculi,

Sil. 7, 461:

Augustus,

Ov. P. 2, 2, 65:

laetitia,

Just. 44, 2, 4:

imperium,

Sil. 14, 80:

res,

id. 8, 546:

sereno vitae tempore,

Auct. Her. 4, 48, 61:

vita,

Lucr. 2, 1094:

temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

Quint. 11, 3, 78; cf.:

tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

Ov. P. 2, 1, 5.—

SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—

Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.

Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.

Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—

Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—

Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

fuerim,

id. ib. 4, 8, 54:

fuerit,

id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

sies,

Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

siet,

Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

sient,

Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

fuant,

Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.

As a verb substantive, to be.

In gen.

Asserting existence, to be, exist, live:

definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

Cic. Top. 5, 26 sq.:

si abest, nullus est,

Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

id. Truc. 1, 2, 95:

omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

flumen est Arar, quod, etc.,

Caes. B. G. 1, 12:

homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

id. Lael. 22, 83:

nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

id. Fam. 6, 3, 4:

si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

id. Att. 11, 4, 1:

si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

id. Fam. 2, 16, 6:

nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

id. Fam. 2, 16, 5:

fuimus Troes, fuit Ilium,

Verg. A. 2, 325:

sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—

Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

neque enim est periculum, ne, etc.,

id. ib. 1, 23, 37:

amabo, quid tibi est?

Ter. Heaut. 2, 4, 24:

quid se futurum esset,

Liv. 33, 27. —

Of location, to be present, to be at a place.

With adv., or other expressions of place:

cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

cum Africanus constituisset in hortis esse,

id. Rep. 1, 9, 14:

cum essemus in castris,

id. ib. 1, 15:

nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

id. Fam. 4, 7, 4:

vos istic commodissime sperem esse,

id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

deinceps in lege est, ut, etc.,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

id. Fam. 2, 16, 1.—

Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

Cic. Rep. 1, 14, 21:

eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

id. Brut. 90, 309:

erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

id. Fam. 5, 21, 1:

qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

Smyrnae cum simul essemus complures dies,

id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

cujus soror est cum P. Quintio,

Cic. Quint. 24, 77:

ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

Curio fuit ad me sane diu,

Cic. Att. 10, 4, 8:

cum ad me bene mane Dionysius fuit,

id. ib. 10, 16, 1; cf.:

esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

Liv. 28, 18.—

Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

cum est in sagis civitas,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

in laxa toga,

Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

Sive erit in Cois, Coa decere puta,

Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

11: in servitute,

id. Clu. 7, 21:

in illa opinione populari,

id. ib. 51, 142:

in magno nomine et gloria,

id. Div. 1, 17, 31:

in spe,

id. Fam. 14, 3, 2:

in tanta moestitia,

id. Phil. 2, 15, 37:

in odio,

id. Att. 2, 22, 1:

in probris, in laudibus,

id. Off. 1, 18, 61:

in officio,

id. ib. 1, 15, 49:

in injustitia,

id. ib. 1, 14, 42:

in vitio,

id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

ne in mora quom opus sit, sies,

Ter. And. 2, 5, 13:

ne in mora illi sis,

id. ib. 3, 1, 9:

hic in noxia'st,

id. Phorm. 2, 1, 36:

quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

in ingenti periculo,

Liv. 5, 47:

in pace,

id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

id. Lael. 23, 87:

ne quo periculo proprio existimares esse,

id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

in periculo): ego sum spe bona,

id. ib. 12, 28, 3:

res nunc difficili loco mihi videtur esse,

id. ib. 12, 28, 3:

incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

rem illam suo periculo esse,

id. Att. 6, 1, 6:

ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

dare nummos meo periculo,

Dig. 46, 1, 24:

communi periculo,

ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—

To depend upon, rest with, with in and abl.:

res erat non in opinione dubia,

Cic. Dom. 5, 11:

sed totum est in eo, si, etc.,

id. Att. 2, 22, 5:

omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

Liv. 10, 14, 12:

quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

Col. 12, 4, 3. —

In partic.

Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.

With indic.

Without subject expressed:

mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

Plaut. Cist. 4, 2, 37:

sunt hic quos credo inter se dicere,

id. Cas. prol. 67:

sunt quae te volumus percontari,

id. Ps. 1, 5, 47:

quid est, quod tu gestas tabellas?

id. ib. 1, 1, 10:

quid est, quod tu me nunc optuere?

id. Most. 1, 1, 69; cf.:

quid hoc est, quod foris concrepuit?

id. ib. 5, 1, 15:

tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

id. Ep. 4, 1, 34:

quid est, quod tuo animo aegre est?

id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

at ego est quod volo loqui,

id. As. 1, 3, 79:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 30:

sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

id. Trin. 1, 2, 54:

ita subitum'st, quod eum conventum volo,

id. ib. 5, 2, 51:

sunt quae ego ex te scitari volo,

id. Capt. 2, 2, 13:

sed est quod suscenset tibi,

Ter. And. 2, 6, 17:

est quod me transire oportet,

id. Hec. 2, 2, 31:

quid sit quapropter te jussi, etc.,

id. ib. 5, 1, 7:

sunt item quae appellantur alces,

Caes. B. G. 6, 27 init.:

(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

id. ib. 4, 10 fin.:

sunt qui putant posse te non decedere,

Cic. Fam. 1, 9, 25:

sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

id. Inv. 1, 40, 72:

quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

id. ib. 2, 55, 167:

sunt autem quae praeterii,

id. Att. 10, 4, 11:

sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

id. Off. 1, 24, 84:

Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

sunt qui ita dicunt,

Sall. C. 19, 4:

sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

Quint. 11, 3, 55:

sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

sunt quibus in satira videor nimis acer,

id. S. 2, 1, 1:

sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

id. ib. 2, 4, 47.—

With a subject expressed by an indefinite word or clause:

sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

id. ib. 3, 5, 21:

multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

Cic. Lael. 16, 57:

sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

id. Brut. 48, 177:

fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

id. de Or. 3, 17, 62:

nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

id. Cat. 1, 12, 301:

sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

id. Lael. 20, 72:

sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

id. N. D. 2, 52, 130:

sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

alia fuere, quae illos magnos fecere,

Sall. C. 52, 21.—

With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

sunt qui nullum censeant fieri discessum,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

id. Off. 1, 21, 71:

de impudentia singulari sunt qui mirentur,

id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

id. Tusc. 3, 15, 32:

praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

quicquid est quod deceat, id, etc.,

id. Off. 1, 27, 94:

sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

Hor. S. 1, 2, 28:

sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

id. Ep. 1, 1, 78:

vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

id. ib. 2, 2, 182 et saep.—

With a more or less indefinite expression of the subject:

sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 31:

rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

id. Div. 1, 49, 111:

quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

id. Lael. 23, 86:

erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

id. Phil. 2, 25, 61:

sit aliquis, qui nihil mali habeat,

id. Tusc. 1, 35, 85:

sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

id. Off. 1, 2, 5:

est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

id. Tusc. 4, 13, 30:

Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

unus est qui curet constantia magis quam consilio,

id. Att. 1, 18, 7:

si est una ex omnibus quae sese moveat,

id. Rep. 6, 26, 28:

multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

Sen. Ep. 24, 26:

erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

Caes. B. C. 2, 30:

fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

Sall. C. 36, 4:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

Hor. Ep. 1, 1, 34:

sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

id. A. P. 347.—

Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—

With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

Cic. Brut. 10, 40:

est igitur homini cum deo similitudo,

id. Leg. 1, 8, 25:

familiaritas, quae mihi cum eo est,

id. Att. 8. 3, 2:

privatus illis census erat brevis,

Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

Trojae et huic loco nomen est,

Liv. 1, 1, 5:

Hecyra est huic nomen fabulae,

Ter. Hec. prol. 1:

cui saltationi Titius nomen esset,

Cic. Brut. 62, 225:

cui (fonti) nomen Arethusa est,

id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

nec rubor est emisse palam (sc. ei),

nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

neque testimonii dictio est (sc. servo),

has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—

Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74:

sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

id. Quint. 6, 25:

si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

id. Fam. 15, 10, 2.—

Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).

Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

ab Andria est ancilla haec,

Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

erat enim ab isto Aristotele,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —

Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

Cic. Clu. 32, 88.—

Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

id. Or. 63, 212:

etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —

Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

Tib. 3, 5, 32:

fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

Verg. A. 2, 325:

certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

Ov. H. 16, (17), 192.—

Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

quid tibi vis dicam, nisi quod est?

Plaut. Ep. 1, 1, 17:

sunt ista, Laeli,

Cic. Lael. 2, 6:

ista esse credere,

id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

est ut dicis, inquam,

id. Fin. 3, 5, 19:

sit quidem ut sex milia seminum intereant,

Col. 3, 3, 13:

esto: ipse nihil est, nihil potest,

Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

verum esto,

id. Fin. 2, 23, 75:

esto,

Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,

The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.

Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

si est, ut dicat velle se, Redde,

id. Hec. 4, 1, 43:

si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

id. Phorm. 2, 1, 40:

est, ut id maxime deceat,

Cic. Or. 59, 199:

quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

id. Cael. 20, 48:

non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

id. Div 1, 56, 128:

non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

Lucr. 5, 979:

futurum esse ut omnes pellerentur,

Caes. B. G. 1, 31:

non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

Hor. Ep. 1, 12, 2:

est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

quid erat cur Milo optaret,

id. ib. 13, 34:

neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

Plin. 18, 1, 1, § 3. —

Est ubi, sometime or another, sometimes:

erit, ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23.—

Est cum, sometimes:

est cum non est satius, si, etc.,

Auct. Her. 4, 26, 36.—

Est quod, there is reason to, I have occasion:

est quod visam domum,

Plaut. Aul. 2, 2, 26:

etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

est quod referam ad consilium: sin, etc.,

Liv. 30, 31, 9:

quod timeas non est,

Ov. H. 19, 159:

nil est illic quod moremur diutius,

Ter. Heaut. 4, 7, 6:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

non est cur eorum spes infragatur,

Cic. Or. 2, 6:

nihil est cur,

id. Fam. 6, 20, 1.—

Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

Hor. Ep. 1, 1, 32:

Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

neque est te fallere quicquam,

Verg. G. 4, 447:

unde Plus haurire est,

Hor. S. 1, 2, 79:

est Gaudia prodentem vultum celare,

id. ib. 2, 5, 103:

quod versu dicere non est,

id. ib. 1, 5, 87:

quod tangere non est,

Ov. M. 3, 478:

quae verbo objecta, verbo negare sit,

Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

ut conjectare erat intentione vultus,

Tac. A. 16, 34:

est videre argentea vasa,

id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

ne tibi sit frigida saxa adire,

Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

Verg. E. 10, 46:

fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—

In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

Liv. 2, 17, 5:

si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

id. 28, 22, 8:

jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

id. 8, 27, 3:

cum res non in eo essent ut, etc.,

id. 33, 41, 9:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

Hyg. Fab. 261. —

Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

nam numero mi in mentem fuit,

id. Am. 1, 1, 26:

ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5, 22:

portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

id. Imp. Pomp. 12, 33:

ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

id. Att. 15, 4, 2:

qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

id. Fam. 8, 8, 8:

quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

Liv. 2, 14, 4:

nec prius militibus in conspectum fuisse,

Suet. Aug. 16:

esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

in eorum potestatem portum futurum,

id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—

Of time, to pass, elapse (rare but class.):

diem scito nullum esse, quo, etc.,

Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.

As a copula, to be any thing or in any manner.

In gen.

With an adj., subst., or pron.:

et praeclara res est et sumus otiosi,

Cic. Lael. 5, 17:

quod in homine multo est evidentius,

id. ib. 8, 27:

sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

id. ib. 4, 15:

non sum ita hebes, ut istud dicam,

id. Tusc. 1, 6, 12:

cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

id. Lael. 7, 24:

consul autem esse qui potui? etc.,

id. Rep. 1, 6, 10:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

Liv. 45, 49:

nobile erit Romae pascua vestra forum,

Prop. 4 (5), 9, 20:

sanguis erant lacrimae,

Luc. 9, 811:

ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

Plaut. Stich. 5, 4, 49:

tuos sum,

id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

is enim fueram, cui, etc.,

id. ib. 1, 4, 7.—

Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

sic, inquit, est,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

est, inquit, ut dicis,

id. ib. 1, 40, 63:

quod ita cum sit,

id. ib. 1, 45, 69:

quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

nec vero habere virtutem satis est,

id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

apud matrem recte est,

Cic. Att. 1, 7:

cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

id. Deiot. 7, 19:

omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

id. Rosc. Am. 5, 11:

dicta impune erant,

Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

quod in maritimis facillime sum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—

In partic.

With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

Nep. Att. 6, 1:

qui ejusdem civitatis fuit,

id. Them. 9, 1:

qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

id. 7, 30, 9 sq. —

With gen. or abl. denoting quality.

With gen.:

nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

Cic. Sest. 16, 36:

disputatio non mediocris contentionis est,

id. de Or. 1, 60, 257:

magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

id. Or. 21, 70:

(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

Sall. J. 95, 3:

summi ut sint laboris,

Caes. B. G. 4, 2:

civitas magnae auctoritatis,

id. ib. 5, 54:

refer, Cujus fortunae (sit),

Hor. Ep. 1, 7, 54:

se nullius momenti apud exercitum futurum,

Nep. Alcib. 8, 4:

qui ejusdem aetatis fuit,

id. ib. 11, 1:

invicti ad laborem corporis erat,

Liv. 9, 16:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

id. 21, 60:

somni brevissimi erat,

Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

classis centum navium,

Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

Suet. Caes. 40.—

With abl.:

bono animo es,

Ter. Eun. 1, 2, 4:

jam aetate ea sum, ut, etc.,

id. Hec. 5, 1, 11:

bellum varia victoria fuit,

Sall. J. 5, 1:

L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

id. C. 5, 1:

Sulla animo ingenti,

id. J. 95, 3:

esse magna gratia,

Caes. B. G. 1, 8:

tenuissima valetudine esse,

id. ib. 5, 40:

si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

mira sum alacritate ad litigandum,

id. Att. 2, 7, 2:

bono animo sint et tui et mei familiares,

id. Fam. 6, 18, 1:

ut bono essent animo,

id. Rep. 1, 17, 29:

ut uxores eodem jure sint quo viri,

id. ib. 1, 43, 67:

qui capite et superciliis semper est rasis,

id. Rosc. Com. 7, 20:

abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —

With gen. or abl. of price or value.

With gen.:

pluris est oculatus testis quam auriti decem,

Plaut. Truc. 2, 6, 8:

videtur esse quantivis pretii,

Ter. And. 5, 2, 15:

a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

id. Ad. 5, 9, 20:

si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

id. Rosc. Com. 12, 33:

ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

id. Par. 6, 2, 48:

magni erunt mihi tuae litterae,

id. Fam. 15, 15, 4:

parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

id. Off. 1, 22, 76:

an emat denario quod sit mille denarium,

id. ib. 3, 23, 92:

parvi pretii est quod nihili est,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

Sall. J. 85, 39:

erat (agellus) centum milium nummum,

Plin. Ep. 6, 3, 1. —

With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—

With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.

In gen.:

audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

ea ut civitatis Rhodiorum essent,

Liv. 37, 55, 5:

teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

Cic. Rep. 1, 2, 3:

quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

sapientis est consilium explicare suum, etc.,

id. ib. 2, 81, 333:

temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

id. Sen. 6, 20:

est adulescentis majores natu vereri,

id. Off. 1, 34, 122:

Aemilius, cujus tum fasces erant,

Liv. 8, 12, 13:

tota tribuniciae potestatis erat,

id. 3, 48:

alterius morientis prope totus exercitus fuit,

id. 22, 50:

jam me Pompeii totum esse scis,

Cic. Fam. 2, 13, 2:

hominum, non causarum, toti erant,

Liv. 3, 36:

plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

were devoted to, favored, id. 23, 14:

Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

id. 38, 3:

Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

id. 42, 29:

est miserorum ut malevolentes sint,

Plaut. Capt. 3, 4, 51:

quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

Cic. de Or. 2, 20, 86:

negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

id. Fam. 5, 16, 5:

est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

est tuum, Cato, videre quid agatur,

Cic. Mur. 38, 83:

fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

id. Att. 12, 28, 2.—

Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

quae res evertendae rei publicae solerent esse,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

Sall. C. 6, 7:

qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

Liv. 3, 31, 7:

ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

id. 27, 9, 12:

nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

id. 38, 51, 8:

frustrationem eam legis tollendae esse,

id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—

With dat. of the end, object, purpose, etc.:

vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

Cic. Rosc. Am. 17, 48:

etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

Liv. 2, 9:

magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

id. 4, 21, 5:

cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

id. 31, 13:

iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

tu nec solvendo eras,

Cic. Phil. 2, 2, 4:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—

With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.

Without second dat. of pers.:

auxilio is fuit,

Plaut. Am. prol. 94:

magis curae'st,

id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

cui bono fuerit,

Cic. Phil. 2, 14, 35:

eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

tamen ero frugi bonae,

Plaut. Ps. 1, 5, 51:

magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

Cic. Sen. 21, 78:

multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

Liv. 4, 13:

cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

Quint. 7, 1, 2.—

With second dat. of pers.:

obsecro vos ego mi auxilio sitis,

Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

ne quid Captioni mihi sit,

id. ib. 3, 3, 19:

mihi cordi est,

id. Cist. 1, 1, 110:

ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

id. As. 3, 2, 25:

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

id. Mil. 2, 6, 12:

nec Salus nobis saluti jam esse potest,

id. Most. 2, 1, 4:

bono usui estis nulli,

id. Curc. 4, 2, 15:

quae sint nobis morbo mortique,

Lucr. 6, 1095:

quo magis quae agis curae sunt mihi,

Ter. Ad. 4, 5, 46:

omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

Liv. 35, 23, 1:

sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

id. 4, 7, 6:

si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

Plin. Ep. 6, 8, 9:

quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

id. Pan. 25, 3:

quantae sit mihi curae,

id. Ep. 6, 8, 2:

si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—

Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato, R. R. 125:

completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101:

valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—

Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

Cic. Brut. 46, 172:

quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

id. Lael. 26, 97:

meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

id. Ac. 1, 2, 8:

si Epicurum, id est si Democritum probarem,

id. ib. 1, 2, 6:

ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

id. 8, 3, 89.—

Poet., with Greek inf. pleonastically:

esse dederat monumentum,

Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).

sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.

sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

trĭumpho, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [p. 1903] [triumphus].

Neutr., to make a triumphal procession, to hold or celebrate a triumph, to triumph (cf. ovo).

Lit.: triumphare appellatum, quod cum imperatore milites redeuntes clamitant per urbem in Capitolium eunti Io triumphe: id a thriambôi Graeco Liberi cognomento potest dictum, Varr. L. L. 6, § 68 Müll.:

ex praeturā triumphare,

Cic. Mur. 7, 15:

commissi sunt iis magistratus, in quibus re bene gestā triumpharent,

id. Planc. 25, 61:

Africanus, qui de Numantinis triumpharat,

id. Phil. 11, 8, 18;

for which: ex Transalpinis gentibus triumpharunt,

id. ib. 8, 6, 18:

ex Macedoniā,

id. Pis. 23, 55; id. Mur. 5, 11:

ex Transalpinis bellis,

id. Off. 2, 8, 28:

cum triumphantem (Camillum) albi per urbem vexerant equi,

Liv. 5, 28, 1:

ut triumphanti urbem inire liceret,

id. 26, 21, 2:

quasi debellato triumphare,

id. 26, 21, 4:

neminem ad eam diem triumphasse, qui, etc.,

id. 28, 38, 4:

quid tam inauditum quam equitem Romanum triumphare? at Pompeius triumphavit,

Cic. Imp. Pomp. 21, 61:

nisi meo in rem publicam beneficio ubi triumpharet esset habiturus,

id. Off. 1, 22, 78; cf. Auct. B. Afr. 22, 3: Nero ovans triumphavit, i. e. held or celebrated an ovation, Vell. 2, 96, 3. — Poet., transf.:

ut sit mulsum, qui triumphent milites,

Plaut. Bacch. 4, 9, 48:

mirum, si de me jure triumphat Amor,

Prop. 2, 8 (8, b), 40 (24):

deque cothurnato vate triumphat Amor,

Ov. Am. 2, 18, 18.— Impers. pass.:

ex eā urbe triumphari vidimus,

Cic. Off. 2, 8, 28:

aliquis est Romae, qui triumphari de Macedonibus nolit?

Liv. 45, 38, 2:

populi jussu triumphatum est,

id. 3, 63, 11:

de parvis oppidis,

Flor. 1, 11, 6:

ex civilibus bellis,

id. 3, 22, 10.—

Trop., to triumph, exult, be glad, rejoice exceedingly:

exsultare laetitiā, triumphare gaudio,

Cic. Clu. 5, 14; cf.:

laetaris tu in omnium gemitu et triumphas,

id. Verr. 2, 5, 46, § 121:

in quo exsultat et triumphat oratio mea,

id. Cat. 2, 2, 3:

triumpho, si licet me, etc.,

Ter. Heaut. 4, 2, 5: meum factum probari abs te, triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 2.—

Act. (only poet. and in post-Aug. prose).

With a homogeneous object:

triumphavit cum imperatoribus suis triumphos novem,

Gell. 2, 11, 4.—More freq.,

With other objects, to triumph over, to lead in triumph; or, in gen., to conquer:

aliquem, Treb. XXX. Tyr. 24: hic terram triumphabit,

Lact. 6, 23 fin.:

mortem Cum suis terroribus,

id. 4, 26, 28; id. Mort. Pers. 16.—More freq. in pass.:

bisque triumphatas utroque ab litore gentes,

Verg. G. 3, 33:

triumphatis dare jura Medis,

Hor. C. 3, 3, 43:

Zenobia victa et triumphata,

Vop. Aur. 33:

triumphati magis quam victi sunt,

Tac. G. 37:

triumphata Capitolia,

Verg. A. 6, 836; cf.:

omnia superata et triumphata,

Plin. 5, 5, 5, § 36:

ne triumpharetur (Mithridates),

Tac. A. 12, 19:

Roma triumphati caput orbis,

Ov. Am. 1, 15, 26: triumphatus bos, i. e. obtained by victory, got or won as booty, id. F. 3, 732; so,

triumphatum aurum,

id. P. 2, 1, 41:

Achaeos triumphandos Mummio tradidit,

Aur. Vict. Vir. Ill. 61.—Hence, p. a.: trĭ-umphans, antis, = triumphalis, triumphal, belonging to a triumph:

equi,

Ov. P. 2, 8, 40.

trĭumpho, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [p. 1903] [triumphus].

Neutr., to make a triumphal procession, to hold or celebrate a triumph, to triumph (cf. ovo).

Lit.: triumphare appellatum, quod cum imperatore milites redeuntes clamitant per urbem in Capitolium eunti Io triumphe: id a thriambôi Graeco Liberi cognomento potest dictum, Varr. L. L. 6, § 68 Müll.:

ex praeturā triumphare,

Cic. Mur. 7, 15:

commissi sunt iis magistratus, in quibus re bene gestā triumpharent,

id. Planc. 25, 61:

Africanus, qui de Numantinis triumpharat,

id. Phil. 11, 8, 18;

for which: ex Transalpinis gentibus triumpharunt,

id. ib. 8, 6, 18:

ex Macedoniā,

id. Pis. 23, 55; id. Mur. 5, 11:

ex Transalpinis bellis,

id. Off. 2, 8, 28:

cum triumphantem (Camillum) albi per urbem vexerant equi,

Liv. 5, 28, 1:

ut triumphanti urbem inire liceret,

id. 26, 21, 2:

quasi debellato triumphare,

id. 26, 21, 4:

neminem ad eam diem triumphasse, qui, etc.,

id. 28, 38, 4:

quid tam inauditum quam equitem Romanum triumphare? at Pompeius triumphavit,

Cic. Imp. Pomp. 21, 61:

nisi meo in rem publicam beneficio ubi triumpharet esset habiturus,

id. Off. 1, 22, 78; cf. Auct. B. Afr. 22, 3: Nero ovans triumphavit, i. e. held or celebrated an ovation, Vell. 2, 96, 3. — Poet., transf.:

ut sit mulsum, qui triumphent milites,

Plaut. Bacch. 4, 9, 48:

mirum, si de me jure triumphat Amor,

Prop. 2, 8 (8, b), 40 (24):

deque cothurnato vate triumphat Amor,

Ov. Am. 2, 18, 18.— Impers. pass.:

ex eā urbe triumphari vidimus,

Cic. Off. 2, 8, 28:

aliquis est Romae, qui triumphari de Macedonibus nolit?

Liv. 45, 38, 2:

populi jussu triumphatum est,

id. 3, 63, 11:

de parvis oppidis,

Flor. 1, 11, 6:

ex civilibus bellis,

id. 3, 22, 10.—

Trop., to triumph, exult, be glad, rejoice exceedingly:

exsultare laetitiā, triumphare gaudio,

Cic. Clu. 5, 14; cf.:

laetaris tu in omnium gemitu et triumphas,

id. Verr. 2, 5, 46, § 121:

in quo exsultat et triumphat oratio mea,

id. Cat. 2, 2, 3:

triumpho, si licet me, etc.,

Ter. Heaut. 4, 2, 5: meum factum probari abs te, triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 2.—

Act. (only poet. and in post-Aug. prose).

With a homogeneous object:

triumphavit cum imperatoribus suis triumphos novem,

Gell. 2, 11, 4.—More freq.,

With other objects, to triumph over, to lead in triumph; or, in gen., to conquer:

aliquem, Treb. XXX. Tyr. 24: hic terram triumphabit,

Lact. 6, 23 fin.:

mortem Cum suis terroribus,

id. 4, 26, 28; id. Mort. Pers. 16.—More freq. in pass.:

bisque triumphatas utroque ab litore gentes,

Verg. G. 3, 33:

triumphatis dare jura Medis,

Hor. C. 3, 3, 43:

Zenobia victa et triumphata,

Vop. Aur. 33:

triumphati magis quam victi sunt,

Tac. G. 37:

triumphata Capitolia,

Verg. A. 6, 836; cf.:

omnia superata et triumphata,

Plin. 5, 5, 5, § 36:

ne triumpharetur (Mithridates),

Tac. A. 12, 19:

Roma triumphati caput orbis,

Ov. Am. 1, 15, 26: triumphatus bos, i. e. obtained by victory, got or won as booty, id. F. 3, 732; so,

triumphatum aurum,

id. P. 2, 1, 41:

Achaeos triumphandos Mummio tradidit,

Aur. Vict. Vir. Ill. 61.—Hence, p. a.: trĭ-umphans, antis, = triumphalis, triumphal, belonging to a triumph:

equi,

Ov. P. 2, 8, 40.