-
21 голова
baş,kafa; beyin,akıl,zekâ* * *ж1) врз baş; kafa; kelle (сахару, сыру)подня́ть го́лову — başını / kafasını (yukarı) kaldırmak; перен. baş(ını) kaldırmak
заби́ть мяч голово́й — спорт. kafa (vuruşu) ile gol atmak
идти́ в голове́ коло́нны — kolun başında yürümek
сто голо́в скота́ — yüz baş hayvan
со́лнце уже́ бы́ло / стоя́ло (у нас) над голово́й — güneş tepemize dikilmişti
2) kafaон па́рень с голово́й — kafalı bir çocuktur
све́тлая голова́ — aydın kafa
у него́ тупа́я голова́ — kalın kafalıdır
будь у неё голова́ (на плеча́х) — onda kafa olsa
у него́ голова́ хорошо́ рабо́тает — kafası işliyor / iyi çalışıyor
••в пе́рвую го́лову — ilk önce, en başta
на све́жую го́лову — dinç kafayla
с головы́ до ног — baştan ayağa; tepeden tırnağa (kadar)
дал я ему́ де́нег, да на свою́ го́лову — ona para verdim de kendime ettim
вы́брось э́то из головы́! — bunu aklından çıkar!
заплати́ть головой за что-л. — bir şeyi canı ile ödemek
и в го́лову не прихо́дить — hiç aklına gelmemek, aklından bile geçmemek
идти́ голова́ в го́лову — atbaşı (beraber) gitmek
лома́ть го́лову над чем-л. — kafa patlatmak / yormak
не выходи́ть из головы́ — aklından çıkmamak
потеря́ть го́лову — aklı başından gitmek
склони́ть го́лову — baş eğmek;
уда́рить в го́лову (о вине) — başına vurmak
тео́рия, поста́вленная с ног на́ го́лову — baş aşağı duran bir teori
сам себе́ голова́ — başına buyruk
кому́ могло́ прийти́ в го́лову, что... ? —... kimin aklına gelirdi?
эх, голова́ (твоя́) садо́вая! — разг. hey kuru kafa!
пусть у него́ голова́ боли́т! — onun başı ağrısın!
у него́ дел вы́ше головы́ — işi başından aşkın
дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт — погов. akılsız başın cezasını ayak çeker
-
22 гора
dağ* * *ж1) dağсне́жные го́ры — karlı dağlar
жи́тели гор — dağlılar
уйти́ в го́ры — dağa çıkmak
2) yığın(це́лая) гора́ пи́сем — bir yığın / yığınla mektup
го́ры арбу́зов — yığın yığın karpuz
••горо́й (положить, насыпать) — doruklama, tepeleme
в го́ру — yokuş yukarı
по́д гору — yokuş aşağı
идти́ / кати́ться по́д гору — baş aşağı gitmek, yokuş aşağı yuvarlanıp gitmek
горо́й стоя́ть за что-л. — bir şeyin hararetli savunucusu olmak, canla başla bir şeyden yana olmak
сули́ть золоты́е го́ры — dünyaları vaadetmek
у меня́ то́чно / бу́дто гора́ с плеч свали́лась — sırtımdan dağlar devrilmiş gibi oldum
гора́ родила́ мышь — погов. dağ (doğura doğura) bir fare doğurdu
гора́ с горо́й не схо́дятся, а челове́к с челове́ком сойдётся — посл. dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur
-
23 день
gündüz* * *м1) günкако́й сего́дня день (неде́ли)? — bugün ne?
до вчера́шнего дня — düne kadar / değin
о́тпуск на пять дней — beş günlük izin
пое́хать на́ три́ дня — üç günlüğüne / üç gün için gitmek
пое́хать на́ день (без ночёвки) — günübirlik gitmek
вступа́ть в си́лу со дня опубликова́ния — neşir tarihinden itibaren yürürlüğe girmek
столе́тие со дня основа́ния заво́да — fabrikanın yüzüncü kuruluş yılı
он зараба́тывает де́сять рубле́й в день — günde on ruble kazanıyor; gündeliği on rubledir
газе́та дохо́дит до чита́теля в тот же день — gazete, okurlarının eline gününde ulaşır
за́ день (в продолжение дня) — bir gün içinde
нанима́ть / снима́ть что-л. за́ три́ рубля́ в день — bir şeyi günlüğü üç rubleye kiralamak
в оди́н и тот же день — aynı gün
в э́тот / в тот день — o gün
с ка́ждым днём — her geçen gün
2) (дни) мн. zaman, sıra; çağв на́ши дни — günümüzde, zamanımızda
в дни войны́ — savaş sırasında
Евро́па на́ших дней — günümüz Avrupa'sı
••день ото дня́ — günden güne
его́ дни сочтены́ — günleri sayılı
до конца́ свои́х дней — ömrünün sonuna kadar
(и) день и ночь — gece gündüz, geceli gündüzlü
в оди́н прекра́сный день — günün birinde
среди́ / средь бе́ла дня — güpegündüz
-
24 ездить
gidip gelmek,gitmek,yolculuk yapmak; kullanmak (araba vs.),binmek* * *1) gidip gelmek; gitmek; yolculuk yapmakони́ е́здят в шко́лу на авто́бусе — okula otobüsle gidip gelirler
он ежедне́вно е́здит в го́род — her gün şehre iner
он е́здит туда́ на по́езде — oraya trenle gider gelir
ему́ ка́ждый день прихо́дится е́здить на по́езде — her gün trene binmek zorundadır
мы привы́кли е́здить вме́сте — beraber yolculuk yapmaya alıştık
2) ( уметь пользоваться) kullanmak; binmekты е́здишь верхо́м? — ata biner misin?
он у́чится е́здить на маши́не — araba kullanmasını öğreniyor
-
25 за
1) ( на ту сторону) arkasına; ardına; ötesine; dışına ( за пределы)поста́вить что-л. за шкаф — dolabın arkasına koymak
распространи́ться за Ура́л — Uralların ötesine yayılmak
пое́хать за́ город — şehir dışına gitmek; kıra gitmek
2) ( по ту сторону) arkasında; ardında; ötesinde; dışında ( за пределами)за гора́ми — dağların ardında
реши́ть вопро́с за закры́тыми дверя́ми — sorunu kapalı kapılar ardında halletmek
за облака́ми — bulutların ötesinde
за́ городом — şehir dışında
3) (около, у) başına; başındaсиде́ть за столо́м — masa başında oturmak
сесть за пиани́но — piyano başına oturmak
4) (до какого-л. временного или пространственного предела) kala; kalırkenза день до сва́дьбы — düğüne bir gün kala
за ми́лю до по́рта — limana bir mil kala
5) ( на расстоянии) ötede; uzaktaего́ за версту́ ви́дно! — bir fersah uzaktan görülür!
6) (при указании на лицо, предмет, до которого дотрагиваются)...dan;...aвзять кого-л. за́ руку — elinden / kolundan tutmak
держа́ться за пери́ла — parmaklığa tutunmak
7) (во время чего-л.)...da, sırasındaза обе́дом — yemekte, yemek sırasında, yemek yerken
я заста́л их за игро́й в ша́шки — onları dama oynarken buldum
8) ( в течение)...da, içindeза́ год — bir yılda; bir yıl içinde
да́нные за́ два го́да — iki yılın verileri
впервы́е за пять лет — beş yıldan beri ilk kez
за коро́ткое вре́мя — kısa zamanda
за че́тверть ча́са — çeyrek saatte
реши́ть зада́чу за мину́ту — problemi bir dakikada çözmek
9) (вместо кого-л.) yerine; olarak (в качестве кого-л.)распиши́сь за него́ — onun yerine sen imzala
рабо́тать за секретаря́ — katip olarak çalışmak
есть за трои́х — üç kişinin yediğini yemek
10) (в возмещение, в обмен)...a, karşılığında; içinза де́ньги — para karşılığında
за э́ти де́ньги он рабо́тать не бу́дет — bu paraya çalışmayacak
надба́вка за сверхуро́чную рабо́ту — fazla mesai zammı
он не хоте́л рабо́тать за таку́ю зарпла́ту — bu ücretle çalışmak istemiyordu
покупа́ть нефть за до́ллары — petrolü dolar karşılığı almak
купи́ть что-л. за рубль — bir rubleye almak
продава́ть что-л. по рублю́ за килогра́мм — kilosunu bir rubleden satmak
что / ско́лько он получа́ет за свой труд? — emeği karşılığında / emeğine ne alır?
11) (ради, в пользу, во имя) için; uğruna; uğrundaборьба́ за незави́симость — bağımsızlık için / uğruna savaşım
стоя́ть / выступа́ть за мир — barıştan yana olmak
ты за каку́ю кома́нду (боле́ешь)? — hangi takımdansın?, hangi takımı tutuyorsun?
ты за кого́? — kimden yanasın?
12) (одно вслед за другим; преследуя) arkasından; ardındanоди́н за други́м — birbiri arkasından
идёт ме́сяц за ме́сяцем — aylar birbirini kovalıyor
он идёт за на́ми — arkamızdan geliyor
мы пошли́ за ним — ardına düştük
чита́ть кни́гу за кни́гой — kitap üstüne kitap okumak
13) (с целью получить, достать что-л.) için;...mayaон пошёл за хле́бом — ekmek almaya gitti
обрати́ться к кому-л. за по́мощью — yardım için birine başvurmak
сходи́ за ребёнком — gidip çocuğu getir
14) (по причине, вследствие) için,...dan dolayı / ötürü;...dığı için,...dığından (dolayı)за недоста́тком вре́мени — vakit dar olduğu için / olduğundan
за неиме́нием ну́жных материа́лов — gerekli malzeme yokluğu nedeniyle
уважа́ть кого-л. за хра́брость — cesareti için saymak
за э́то он досто́ин похвалы́ — bundan dolayı övgüye layıktır
извини́те меня за гру́бость — kabalığımı affediniz
наказа́ние за мале́йшее неповинове́ние — en küçük bir itaatsizliğin cezası
15) (свыше какого-л. предела) aşkın; fazlaему́ уже́ за со́рок — kırkını aşkın / geçkin
(вре́мя) бы́ло за́ полночь — saat geceyarısını geçmişti
16) ( указывает на направление действия) içinборо́ться за свобо́ду — özgürlük için mücadele vermek
движе́ние за мир — barış hareketi
уха́живать за больны́м — hastaya bakmak
следи́ть за игро́й — oyunu izlemek
17) ( в тостах)...a; içinза ва́ше здоро́вье! — sağlığınıza!
за мир и дру́жбу! — barış ve dostluk için!
••за по́дписью Ивано́ва — İvanov imzalı
за но́мером три — üç numaralı
о́чередь за ва́ми — sıra sizde
де́ло за деньга́ми — iş paraya kaldı
проводи́ть вре́мя за чте́нием — vaktini okumakla geçirmek
закры́ть за собо́й дверь — kapıyı üstüne kapatmak
об э́том он был оповещён за неде́лю — bu kendisine bir hafta öncesinden duyuruldu
о́чень рад за Вас — sizin için / hesabınıza çok sevindim
что он за челове́к? — o, nasıl adamdır?
что за гла́зки! — bunlar nasıl göz!
мы прие́дем за ва́ми — sizi gelip alacağız
кто отве́тствен за э́то? — bundan sorumlu kim?
де́сять мину́т не счита́лись за опозда́ние — on dakika rötardan sayılmazdı
быть за́мужем за... — karısı olmak
-
26 задний
arka,art,geri* * *arka; art; geriза́дний карма́н — arka cep
за́дняя нога́ — art ayak
за́днее колесо́ — arka tekerlek
за́дний план — arka / geri plan
за́дний прохо́д — анат. anüs
идти́ за́дним хо́дом — geri vitesle gitmek; tornistan gitmek
••за́дняя мысль — art düşünce
он за́дним умо́м кре́пок — aklı sonradan başına gelir
я был без за́дних ног (от уста́лости) — bitap düşmüştüm
-
27 извиваться
1) kıvrılmak; kıvranmak; bükünmek ( от боли)2) (о дороге, реке) kıvrıla kıvrıla / kıvrıla büküle gitmek; yılankavi gitmek -
28 нарасхват
kapış kapış* * *разг.kapış kapış; kapışılırcasınaидти́ / раскупа́ться нарасхва́т — kapış kapış gitmek; yağma gitmek; kapışılmak; kapanın elinde kalmak
-
29 нестись
Iнести́сь со стра́шной ско́ростью — müthiş bir hızla gitmek
над ле́сом несли́сь ту́чи — orman üzerinden kara bulutlar uçuyordu
2) ( распространяться) yayılmak тж. перен.II несов.; сов. - снести́сь( о птицах) yumurtlamak -
30 парус
мподня́ть па́руса́ — yelken(leri) açmak
спусти́ть па́руса́ — yelkenleri indirmek
идти́ под па́руса́ми — yelkenle gitmek
нести́сь на всех па́руса́х — тж. перен. pupa yelken gitmek
-
31 переусердствовать
сов., разг.aşırı çaba / gayret harcamak; ileri gitmekпереусе́рдствовать в похвала́х — övgülerin dozunu kaçırmak, övmekte ileri gitmek
-
32 петлять
(о дороге, реке и т. п.) kıvrıla kıvrıla / yılankavi gitmek, menderesler çizerek gitmek -
33 поехать
сов.1) hareket etmek, kalkmakводи́тель сел на своё ме́сто, и мы пое́хали — şoför yerine geçti, hareket ettik
ну, пое́хали! — haydi kalkalım (artık)!
2) (заскользить, покатиться) kaymak, kaymaya başlamak3) (отправиться, уехать) gitmek; gelmekпое́хать по́ездом / на по́езде — trenle gitmek
пое́дешь со мной? — benimle gelir misin?
4) kaçmakу тебя́ чуло́к пое́хал — çorabın kaçtı
-
34 понюшка
жbir çitmik / bir fiske (enfiye)••пропа́сть / поги́бнуть ни за поню́шку табаку́ — güme / pisi pisine gitmek
пострада́ть ни за поню́шку табаку́ — okkanın altına gitmek
-
35 пропадать
несов.; сов. - пропа́сть1) kaybolmak, yitmek; sır olmakмои́ часы́ так и пропа́ли — saatim sır oldu gitti
2) ( переставать появляться) (göze) görünmemek, görünmez olmakты совсе́м пропа́л! — hiç görünmüyorsun!
где ты пропада́л?! — nerelerdeydin yahu?!
3) ( исчезать из виду) gözden kaybolmak4) ( погибать) mahvolmak; hapı yutmak; yanmak; gitmekпосе́вы пропа́ли из-за за́морозков — ekinler dondan yandı
е́сли опозда́ешь, твой биле́т пропаде́т — gecikirsen biletin yanar
из-за тебя́ пропа́ло два ли́тра молока́ — senin yüzünden iki kilo süt ziyan oldu
пропа́ли твои́ де́ньги! — yandı senin paran!
ни за что пропа́л па́рень! — pir yoluna gitti çocuk!
я пропа́л! — mahvoldum! yandım!
5) ( утрачиваться) kesilmekу меня́ пропа́л аппети́т — iştahtan kesildim
у неё пропа́ло молоко́ (о кормящей матери) — sütü kesildi
6) (проходить бесполезно, безрезультатно) boşa gitmek, ziyan olmak, heder olmakу меня́ пропа́ло два дня — iki günüm boşa gitti / heder oldu
пропа́ло 20 уче́бных часо́в — 20 ders saati heba oldu
-
36 пятиться
несов.; сов. - попя́титьсяgeri geri / kıçın kıçın gitmek / çekilmek, öteye öteye gitmek -
37 рассеиваться
несов.; сов. - рассе́ятьсятума́н рассе́ялся — sis dağıldı / kalktı
ста́рые друзья́ рассе́ялись по всей стране́ — eski dostlar ülkenin dört bir yanına dağılmıştı
рассе́яться как дым — duman gibi dağılıp gitmek
проти́вник рассе́ялся — düşman dağıldı
2) перен. ( проходить) geçmekтрево́га ее не рассе́ялась — endişesi geçmedi
3) (отвлекаться от чего-л. неприятного) oyalanıp dinlenmek -
38 скакать
1) atlamak; sıçramak; hoplamak, zıplamak; sekmek; seğirtmekскака́ть через верёвочку — ip atlamak
скака́ть на одно́й ноге́ — sekmek, tek ayak üzerinde sıçramak
скака́ть от ра́дости — sevinçten hoplamak / zıplamak
мяч ска́чет по́ двору — top avluda zıplaya zıplaya gidiyor
2) (о птицах, насекомых) sekmek, sıçramak3) ( галопом) dörtnala gitmekскака́ть во весь опо́р — doludizgin gitmek, atı doludizgin sürmek
4) ( участвовать в скачках - о лошади) koşmak -
39 течь
akmak; akıp gitmek* * *I1) врз akmak тж. перен. su almakэ́та река́ течёт ме́дленно — bu nehir yavaş akar
из глаз её текли́ слёзы — gözlerinden yaşlar iniyordu
ведро́ течёт — kova akıyor
кры́ша течёт — dam akıyor
ло́дка течёт — kayık su alıyor
мы смотре́ли на теку́щую по у́лице толпу́ — caddeden akan kalabalığı seyrediyorduk
2) akıp gitmek; geçmekкак бы́стро течёт вре́мя! — zaman ne çabuk akıp gider!
а жизнь течёт... — hayat da yürür durur...
••II жв его́ жи́лах течёт благоро́дная кровь — damarlarında soylu kanı dolaşıyor
1) su almaна су́дне течь — gemi su alıyor
труба́ дала́ течь — borudan su kaçıyor
2) ( пробоина) delik (-ği), rahneзаде́лать течь — deliği / rahneyi kapatmak
-
40 тянуться
esnemek; uzamak; sürüklenmek; gerinmek; uzanmak; hevesli olmak; birbirini izlemek* * *1) ( растягиваться) esnemekрези́на тя́нется — lastik esner
2) ( длиться) uzamak; sürüklenmekэ́то (суде́бное) де́ло тяну́лось два го́да — bu dava iki yıl sürüklendi
как ме́дленно тя́нется вре́мя! — zaman ne yavaş geçiyor!
3) ( потягиваться) gerinmek4) ( простираться) uzanmak, uzamak, uzayıp / uzanıp gitmekвдоль доро́ги тяну́лись поля́ — yol boyunca tarlalar uzanıp gidiyordu
5) uzanmakцвето́к тя́нется к со́лнцу — çiçek güneşe doğrulur
я тяну́лся (руко́й), но до ла́мпы так и не доста́л — uzandıysam da lambaya yetişemedim
6) uzanmakтяну́ться к вла́сти — iktidara uzanmak
7) ( стремиться) hevesli olmak; gönlü akmakон тя́нется к э́той рабо́те — bu iş onun için çok çekicidir
он ещё в де́тские го́ды тяну́лся к зна́ниям — daha çocukluk yıllarında bilgiye çok hevesliydi
8) ( двигаться один за другим) birbiri ardından gitmek / yürümek, birbirini izlemek9) (стремиться, сравняться с кем-л.) birinden aşağı kalmamaya çalışmak
См. также в других словарях:
gitmek — e, der 1) Bir yere doğru yönelmek 2) den Bir yerden veya bir işten ayrılmak 3) Çıkmak, ulaşmak Bu yol nereye gider? 4) Belli bir amaçla bir yere devam etmek veya bir işle uğraşmak Her gün çalışmaya gidiyor. 5) nsz Sürmek, devam etmek Ama böyle… … Çağatay Osmanlı Sözlük
kıçın kıçın gitmek — 1) geriye doğru gitmek, geri geri gitmek 2) henüz yürümeyen bebek kıçüstü gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
sılaya gitmek — 1) bir süre ayrı kaldığı evini, yurdunu görmeye gitmek Ara sıra memlekete, sılaya gitmek lazım. R. H. Karay 2) anne, baba ve diğer akrabalarını görmek için memlekete gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
ağır aksak yürümek (veya gitmek veya ilerlemek) — 1) yavaş olarak, istenilen hızda olmayarak yürümek (gitmek, ilerlemek) Hava ve su kirlenmesine karşı mücadele ağır aksak yürüdü. 2) düzensiz, aralıklı olarak yürümek (gitmek, ilerlemek) … Çağatay Osmanlı Sözlük
hacca gitmek — 1) Müslümanlıkta, hac amacıyla Mekke ye gitmek 2) Hristiyanlıkta, kutsal sayılan yerlere gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
basıp gitmek — birdenbire gitmek, aklına koyduğu şeyi yapmak üzere bulunduğu yerden uzaklaşmak, çekip gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
ipe gitmek — ölüme gitmek Menfaatine dokunan adam, ipe gitmek için lazım gelen hükümleri giyer. F. R. Atay … Çağatay Osmanlı Sözlük
acayibine gitmek — yadırgamak, tuhafına gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
badi badi yürümek (veya gitmek veya koşmak) — ördek gibi iki yana sallanarak yürümek (gitmek, koşmak) Hani biz bir çayırda arabayla geçerken bir boğa çıkageldi, köylü korkudan nasıl badi badi koşmaya başlamıştı? A. Ş. Hisar … Çağatay Osmanlı Sözlük
deplasmana gitmek (veya çıkmak) — dış sahaya gitmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
dere tepe düz gitmek — engelleri aşarak gitmek Geceleyin ay aydınlığında yola düzüldüler. Dere tepe düz gittiler. Dağlar aştılar. Ö. Seyfettin … Çağatay Osmanlı Sözlük