Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

decōrus

  • 1 decorus

    dĕcōrus, a, um, adj. [decor], Gr. euprepês.
    I.
    Becoming, fitting, seemly, proper, suitable, decorous (class.).
    (α).
    With dat.:

    QVAE QVOIQVE DIVO DECORAE GRATAEQVE SINT HOSTIAE PROVIDENTO,

    Cic. Leg. 2, 8, 20:

    color albus praecipue decorus deo est,

    id. ib. 2, 18, 45:

    quod virginitati decorum,

    Liv. 2, 13; Quint. 11, 3, 101; cf. ib. § 104, and 11, [p. 523] 1, 33 al.:

    decorum erat tum ipsis capessere pugnam ducibus,

    Liv. 2, 6; cf. Tac. A. 1, 12. —
    * (β).
    With abl. (after the analogy of dignus):

    (facinora puerilia) neque te decora neque tuis virtutibus,

    Plaut. Mil. 3, 1, 24 (cf. id. Aul. 2, 2, 43).—
    * (γ).
    With ad (after the analogy of aptus, accommodatus, etc.):

    nos auri venas invenimus et ad usum aptas et ad ornatum decoras,

    Cic. N. D. 2, 60, 151.—
    (δ).
    With pro:

    decorum pro causa ratus,

    Tac. H. 3, 7.—
    (ε).
    Absol.:

    decorus est senis sermo, quietus et remissus,

    Cic. de Sen. 9, 28; cf.:

    vox et actio,

    Quint. 10, 1, 17:

    silentium,

    Hor. Od. 4, 1, 35 et saep.:

    nihil nisi quod honestum decorumque sit admirari,

    Cic. Off. 1, 20:

    omnino si quicquam est decorum, nihil est profecto magis, quam aequabilitas universae vitae,

    id. ib. 1, 31, 111; Quint. 5, 10, 40 al.:

    actuariis minutis Patras accedere... non satis visum est decorum,

    Cic. Att. 5, 9; so with a subject-clause, id. ib. 4, 16, 3:

    dulce et decorum est pro patria mori,

    Hor. Od. 3, 2, 13; Ov. M. 9, 6 (opp. turpe); cf. ib. 13, 309 al.—
    B.
    Subst.: dĕ-cōrum, i, n., in Cic. for the Gr. prepon, that which is seemly, suitable; seemliness, fitness, propriety, decorum (for which Quint. uses decor; cf.: decus init.): ut in vita, sic in oratione nihil est difficilius quam quid deceat videre. Prepon appellant hoc Graeci: nos dicamus sane decorum; Cic. Or. 21, 70; cf.: id, quod Graece prepon dicitur, decorum dici Latine potest, etc., id. Off. 1, 27 sq.; cf. id. ib. 1, 35; Tac. H. 1, 71.— Plur.:

    vota pro reditu ejus et alia decora,

    id. ib. 3, 47:

    plura tribuere,

    id. ib. 3, 5.
    II.
    Absol., decorated, ornamented, adorned; elegant, fine, beautiful, handsome (not so in Cic.; but freq. in the poets and historians, esp. in Hor. and Tacit.): delubra deum, * Lucr. 2, 352; cf.:

    aedes,

    Hor. Od. 1, 30, 3; and:

    supplicationes et alia decora,

    Tac. A. 3, 47:

    galeae ensesque,

    Verg. A. 11, 194:

    insigne clipei,

    id. ib. 2, 392:

    arma,

    Sall. C. 7, 4 al.:

    membra juventae,

    Verg. A. 4, 559; cf.:

    oculi,

    id. ib. 11, 480:

    pectus,

    id. ib. 4, 589:

    os,

    Hor. S. 1, 8, 21:

    facies,

    id. ib. 1, 2, 87; Sall. J. 6, 1:

    caput,

    Ov. M. 6, 167:

    juventa,

    Tac. H. 1, 53:

    genus,

    id. A. 6, 27 al.:

    palaestra,

    noble, skilful, Hor. Od. 1, 10, 3:

    verba,

    id. S. 2, 7, 41; id. Ep. 2, 1, 73:

    temporibus Augusti dicendis non defuere decora ingenia,

    Tac. A. 1, 1.— Sup.: Zeus decorissimus, Apul. Mag. 4, p. 276, 4.—
    (β).
    With abl., adorned with any thing; shining, beautiful with any thing:

    ductores ostro decori,

    Verg. A. 5, 133; cf. id. ib. 12, 126:

    Phoebus fulgente arcu,

    Hor. Carm. Sec. 61:

    Bacchus aureo cornu,

    id. Od. 2, 19, 30:

    Medi pharetrā,

    id. ib. 2, 16, 2:

    dea formāque armisque,

    Ov. M. 2, 773:

    satis decorus etiam Graeca facundia,

    Tac. H. 2, 80.— With ab:

    voces decorae ab aspectu,

    Col. 6, 1. Adv.: dĕcōrē.
    1.
    (Acc. to no. I.) Suitably, properly, decorously:

    ut ea si non decore, at quam minime indecore facere possimus,

    Cic. Off. 1, 31 fin.; cf. id. de Or. 1, 32, 144; 3, 47, 182; Sall. J. 100 fin.
    * 2.
    (acc. to no. II.), elegantly, charmingly, beautifully: formata d. Jovis species, Cic. poët. Div. 1, 12, 20 (cf. above, decora delubra deum).

    Lewis & Short latin dictionary > decorus

  • 2 decōrus

        decōrus adj.    [decor], becoming, fitting, seemly, proper, suitable, decorous: color deo: virginitati, L.: ad ornatum: decorus est senis sermo: silentium, H.: Dulce et decorum est pro patria mori, H.: decorum erat ipsis capessere pugnam, L.— Ornamented, adorned, fine, beautiful, handsome: aedes, H.: galeae ensesque, V.: arma, S.: palaestra, noble, skilful, H.: ductores ostro, V.: Medi pharetrā, H.: dea formā, O.
    * * *
    decora -um, decorior -or -us, decorissimus -a -um ADJ
    beautiful/good looking/handsome/comely; adorned; graceful/elegant (non-visual); honorable, noble; glorious, decorated; decorous, proper, decent, fitting

    Latin-English dictionary > decōrus

  • 3 decorus

    beautiful, graceful, charming, proper, fit, becoming

    Latin-English dictionary of medieval > decorus

  • 4 dē-decōrus

        dē-decōrus adj.,    dishonoring, disgraceful: maioribus suis, Ta.

    Latin-English dictionary > dē-decōrus

  • 5 in-decōrus

        in-decōrus adj.,    unbecoming, unseemly, unsightly: motūs, L.: Non indecoro pulvere sordidi, i. e. honorable, H.— Plur f. as subst, ill-favored women.—Fig., without fame, of no repute: Trebellius, Ta.—Unbecoming, disgraceful: indecorum est locis uti communibus.

    Latin-English dictionary > in-decōrus

  • 6 decorum

    dĕcōrus, a, um, adj. [decor], Gr. euprepês.
    I.
    Becoming, fitting, seemly, proper, suitable, decorous (class.).
    (α).
    With dat.:

    QVAE QVOIQVE DIVO DECORAE GRATAEQVE SINT HOSTIAE PROVIDENTO,

    Cic. Leg. 2, 8, 20:

    color albus praecipue decorus deo est,

    id. ib. 2, 18, 45:

    quod virginitati decorum,

    Liv. 2, 13; Quint. 11, 3, 101; cf. ib. § 104, and 11, [p. 523] 1, 33 al.:

    decorum erat tum ipsis capessere pugnam ducibus,

    Liv. 2, 6; cf. Tac. A. 1, 12. —
    * (β).
    With abl. (after the analogy of dignus):

    (facinora puerilia) neque te decora neque tuis virtutibus,

    Plaut. Mil. 3, 1, 24 (cf. id. Aul. 2, 2, 43).—
    * (γ).
    With ad (after the analogy of aptus, accommodatus, etc.):

    nos auri venas invenimus et ad usum aptas et ad ornatum decoras,

    Cic. N. D. 2, 60, 151.—
    (δ).
    With pro:

    decorum pro causa ratus,

    Tac. H. 3, 7.—
    (ε).
    Absol.:

    decorus est senis sermo, quietus et remissus,

    Cic. de Sen. 9, 28; cf.:

    vox et actio,

    Quint. 10, 1, 17:

    silentium,

    Hor. Od. 4, 1, 35 et saep.:

    nihil nisi quod honestum decorumque sit admirari,

    Cic. Off. 1, 20:

    omnino si quicquam est decorum, nihil est profecto magis, quam aequabilitas universae vitae,

    id. ib. 1, 31, 111; Quint. 5, 10, 40 al.:

    actuariis minutis Patras accedere... non satis visum est decorum,

    Cic. Att. 5, 9; so with a subject-clause, id. ib. 4, 16, 3:

    dulce et decorum est pro patria mori,

    Hor. Od. 3, 2, 13; Ov. M. 9, 6 (opp. turpe); cf. ib. 13, 309 al.—
    B.
    Subst.: dĕ-cōrum, i, n., in Cic. for the Gr. prepon, that which is seemly, suitable; seemliness, fitness, propriety, decorum (for which Quint. uses decor; cf.: decus init.): ut in vita, sic in oratione nihil est difficilius quam quid deceat videre. Prepon appellant hoc Graeci: nos dicamus sane decorum; Cic. Or. 21, 70; cf.: id, quod Graece prepon dicitur, decorum dici Latine potest, etc., id. Off. 1, 27 sq.; cf. id. ib. 1, 35; Tac. H. 1, 71.— Plur.:

    vota pro reditu ejus et alia decora,

    id. ib. 3, 47:

    plura tribuere,

    id. ib. 3, 5.
    II.
    Absol., decorated, ornamented, adorned; elegant, fine, beautiful, handsome (not so in Cic.; but freq. in the poets and historians, esp. in Hor. and Tacit.): delubra deum, * Lucr. 2, 352; cf.:

    aedes,

    Hor. Od. 1, 30, 3; and:

    supplicationes et alia decora,

    Tac. A. 3, 47:

    galeae ensesque,

    Verg. A. 11, 194:

    insigne clipei,

    id. ib. 2, 392:

    arma,

    Sall. C. 7, 4 al.:

    membra juventae,

    Verg. A. 4, 559; cf.:

    oculi,

    id. ib. 11, 480:

    pectus,

    id. ib. 4, 589:

    os,

    Hor. S. 1, 8, 21:

    facies,

    id. ib. 1, 2, 87; Sall. J. 6, 1:

    caput,

    Ov. M. 6, 167:

    juventa,

    Tac. H. 1, 53:

    genus,

    id. A. 6, 27 al.:

    palaestra,

    noble, skilful, Hor. Od. 1, 10, 3:

    verba,

    id. S. 2, 7, 41; id. Ep. 2, 1, 73:

    temporibus Augusti dicendis non defuere decora ingenia,

    Tac. A. 1, 1.— Sup.: Zeus decorissimus, Apul. Mag. 4, p. 276, 4.—
    (β).
    With abl., adorned with any thing; shining, beautiful with any thing:

    ductores ostro decori,

    Verg. A. 5, 133; cf. id. ib. 12, 126:

    Phoebus fulgente arcu,

    Hor. Carm. Sec. 61:

    Bacchus aureo cornu,

    id. Od. 2, 19, 30:

    Medi pharetrā,

    id. ib. 2, 16, 2:

    dea formāque armisque,

    Ov. M. 2, 773:

    satis decorus etiam Graeca facundia,

    Tac. H. 2, 80.— With ab:

    voces decorae ab aspectu,

    Col. 6, 1. Adv.: dĕcōrē.
    1.
    (Acc. to no. I.) Suitably, properly, decorously:

    ut ea si non decore, at quam minime indecore facere possimus,

    Cic. Off. 1, 31 fin.; cf. id. de Or. 1, 32, 144; 3, 47, 182; Sall. J. 100 fin.
    * 2.
    (acc. to no. II.), elegantly, charmingly, beautifully: formata d. Jovis species, Cic. poët. Div. 1, 12, 20 (cf. above, decora delubra deum).

    Lewis & Short latin dictionary > decorum

  • 7 crīnis

        crīnis is, m    [2 CEL-], the hair, hair of the head: demisso crine, O.: crinem manibus laniare, O.: mulieri praebere haec in crinīs, hair-money: praesectis crinibus, Cs.: crinibus passis, L.: torti, Ta.: solutis crinibus, H.: splendidus ostro Crinis, a lock, O.: nigro Crine decorus, H.: longus, O.— The tail (of a comet), V.
    * * *
    hair; lock of hair, tress, plait; plume (helmet); tail of a comet

    Latin-English dictionary > crīnis

  • 8 decōrē

        decōrē adv.    [decorus], suitably, properly, becomingly, decorously: ea facere: res p. gesta, S.: formata species, worthily.
    * * *
    beautifully, in a pleasing manner; properly/suitably, in correct/seemly manner

    Latin-English dictionary > decōrē

  • 9 decōrum

        decōrum ī, n    [decorus], seemliness, propriety.
    * * *
    decorum, that which is suitable/seemly, propriety

    Latin-English dictionary > decōrum

  • 10 trabea

        trabea ae, f    [trabs], a white mantle with horizontal stripes of scarlet, robe of state: trabeā decorus, O.: Succinctus trabeā, V.
    * * *
    white state mantle/horiz scarlet stripes; short purple dress equites uniform

    Latin-English dictionary > trabea

  • 11 albus

    albus, a, um, adj. [cf. Umbr. alfu and Sab. alpus = white; alphos = white rash; O. H. Germ. Elbiz = a swan; to this have been referred also Alba Longa, Albunea, Alpes from their snowy summits (Paul. ex Fest. p. 4 Müll.), Albion from its chalky cliffs, Alpheios, and Albis = Elbe], white (properly dead white, not shining; e. g. hair, complexion, garments, etc., opp. ater, black that is without lustre; while candidus denotes a glistening, dazzling white, opp. niger, shining black.—Hence, trop., albus and ater, a symbol of good or ill fortune; on the other hand, candidus and niger of moral worth or unworthiness; cf. Doed. Syn. III. 193 sq.—So Serv. ad Verg. G. 3, 82: aliud est candidum, i. e. quādam nitenti luce perfusum esse; aliud album, quod pallori constat esse vicinum; cf. Verg. E. 7, 38: Candidior cycnis, hederā formosior albā, with id. ib. 3, 39: diffusos hederā vestit pallente corymbos; but this distinction is freq. disregarded by the poets).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    barba,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 15:

    corpus,

    id. Capt. 3, 4, 115:

    color albus praecipue decorus deo est, maxime in textili,

    Cic. Leg. 2, 18, 45: albus calculus, the small white stone used in voting, as a sign of acceding to the opinion of any one, or of the acquittal of one who is under accusation (opp. ater calculus;

    v. calculus).— Hence, trop.: alicui rei album calculum adicere,

    to allow, approve of, authorize, Plin. Ep. 1, 2, 5.—In Enn. an epithet of the sun and moon: sol, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 92 Vahl.): jubar Hyperionis, Enn. ap. Prisc. p. 658 P. (Ann. v. 547 ib.).—The following are examples of the opposition of albus and niger (instead of ater) as exceptions to the gen. rule; so always in Lucr. (who also uses albus and candidus or candens promiscuously), 2, 810; 822 sqq.; 731 sq.; 790; 767-771. Once in Cic.: quae alba sint, quae nigra dicere, Div. 2, 3; so Phaedr. 3, 15, 10; Ov. M. 2, 541; cf. with id. ib. 2, 534 and 535; also id. ib. 12, 403; 15, 46; id. H. 15, 37 al.:

    albi et nigri velleris,

    Vulg. Gen. 30, 35:

    non potes unum capillum album facere aut nigrum,

    ib. Matt. 5, 36.—
    B.
    Esp.
    1.
    Pale, from sickness, terror, care, and the like:

    aquosus albo Corpore languor, of dropsical persons,

    Hor. C. 2, 2, 15:

    pallor,

    id. Epod. 7, 15:

    vivat et urbanis albus in officiis,

    pale from the cares of his public office, Mart. 1, 56 fin. et saep. —
    2.
    Of clothing, white: alba decent Cererem;

    vestes Cerealibus albas Sumite,

    Ov. F. 4, 619:

    vidit duos Angelos in albis,

    Vulg. Joan. 20, 12; ib. Apoc. 3, 4.—Hence, poet. transf. to the person, clothed in white, Hor. S. 1, 2, 36: pedibus qui venerat albis, who had come with white feet, i. e. marked with chalk, as for sale, Juv. 1, 111 (cf. gypsatus and also Plin. 35, 17, 58, §§ 199-201; Mayor ad 1. 1.).—
    3.
    Prov. phrases.
    a.
    Dentibus albis deridere, to deride one by laughing so as to show the teeth, for to deride much, Plaut. Ep. 3, 3, 48 (cf. id. Capt. 3, 1, 26).—
    b.
    Albus an ater sit, nescio or non curo, I know not, care not whether he is white or black, i. e. he is entirely indifferent to me:

    vide, quam te amārit is, qui albus aterve fueris ignorans, fratris filium praeteriit,

    Cic. Phil. 2, 16:

    unde illa scivit, ater an albus nascerer,

    Phaedr. 3, 15, 10; Cat. 93, 2; cf. Quint. 11, 1, 38.—
    c.
    Albo rete aliquid oppugnare, to attack or seize upon something with a white net, i. e. in a delicate, skilful manner:

    qui hic albo rete aliena oppugnant bona,

    Plaut. Pers. 1, 2, 22 (so the passage seems to be more simply explained than acc. to the opinion of Gron.: qui albo (by the register of the prætor) tamquam rete, which omission of the tamquam is a Horatian, but not a Plautinian idiom). —
    d.
    Albā lineā aliquid signare, to make a white line upon a white ground, i. e. to make no distinction: et amabat omnes, nam ut discrimen non facit... signat linea alba, Lucil. ap. Non. 282, 28 (where the common editions have neque before signare, which gives the expression a directly opposite sense): albā, ut dicitur, lineā sine curā discriminis convertebant, Gell. praef. 11.—
    * e.
    Alba avis, a white sparrow, for something rare, uncommon, strange:

    quasi avem albam videntur bene sentientem civem videre,

    Cic. Fam. 7, 28 (quasi novum quiddam; proverbium ex eo natum, quia rarae aves albae, Manut. ad h. 1.).—
    * f.
    Filius albae gallinae, fortune's favorite child, Juv. 13, 141, prob. an allusion to the miracle that happened to Livia in regard to a white hen, v. Plin. 15, 30, 40; Suet. Galb. 1 (Ruperti ad h. 1, refers this expression to the unfruitfulness of a white hen, and conpares Col. R. R. 8, 2, 7).—
    * g.
    Equis albis praecurrere aliquem, to excel, surpass one, Hor. S. 1, 7, 8 (the figure being drawn from the white horses attached to a triumphal chariot; cf. Suet. Ner. 25; id. Dom. 2).—
    II.
    Trop.
    A.
    Favorable, fortunate, propitious:

    simul alba nautis Stella refulsit,

    i. e. the twin-star Castor, favorable to sailors, Hor. C. 1, 12, 27:

    dies,

    Sil. 15, 53:

    sint omnia protinus alba,

    Pers. 1, 110.—
    B.
    Poet. and act., of the wind, making clear or bright, dispersing the clouds; hence, dry:

    Notus,

    Hor. C. 1, 7, 15 (as a transl. of the Gr. leukonotos):

    iapyx,

    id. ib. 3, 27, 19 (cf.:

    clarus aquilo,

    Verg. G. 1, 460).—Whence,
    III.
    album, i, n., whiteness.
    A.
    White color, white:

    maculis insignis et albo,

    Verg. G. 3, 56;

    sparsis pellibus albo,

    id. E. 2, 41:

    columnas polire albo,

    to make white, whiten, Liv. 40, 51.—Hence,
    2.
    Esp.,
    a.
    The white of the eye:

    oculorum,

    Cels. 2, 6; so id. 7, 7, n. 6 and 12.—
    b.
    The white of an egg:

    ovi,

    Cels. 6, 6, n. 7.—
    c.
    In Col. 6, 17, 7, a white spot on the eye, i. e. a disease of it, = albugo.—
    B.
    In the lang. of polit. life, a white tablet, on which any thing is inscribed (like leukôma in Gr.).
    1.
    The tablets on which the Pontifex Maximus registered the principal events of the year, the Annales maximi (v. annales): in album referre, to enter or record in, Cic. de Or. 2, 12, 52; Liv. 1, 32, 2.—
    2.
    The tablets of the prœtor, on which his edicts were written, and which were posted up in some public place, Paul. Sent. l. 1, t. 14.—Hence, sedere ad album, to be employed with the edicts of the prœtor, Sen. Ep. 48:

    se ad album transferre,

    Quint. 12, 3, 11 Spald.—
    3.
    Esp., a list of names, a register, e. g. Album senatorium, the tablet on which the names of the senators were enrolled, the roll, register, which, by the order of Augustus, was to be posted up annually in the senate-house, Diom. 55, 3, and Fragm. 137:

    aliquem albo senatorio eradere,

    Tac. A. 4, 42 fin. —Also, the list of the judges chosen by the quœstors:

    aliquem albo judicum eradere,

    Suet. Claud. 16; so id. Dom. 8.—And transf. to other catalogues of names:

    citharoedorum,

    Suet. Ner. 21.

    Lewis & Short latin dictionary > albus

  • 12 Arcitenens

    Arcĭ-tĕnens (in MSS. also arquĭtĕ-nens, like arquus for arcus, quur for cur, etc.), entis, adj. [arcus-teneo], carrying a bow, bow-bearing, in imitation of the Gr. Tozophoros.
    I.
    A poet. epithet of Apollo and of Diana; of Apollo, Naev. Bell. Pun. ap. Macr. S. 6, 5 (p. 14 Vahl.); Ov. M. 1, 441 (cf. Hor. C. S. 61: Phoebus fulgente decorus arcu); id. ib. 6, 265:

    pius Arcitenens,

    Verg. A. 3, 75 (Apollinem dicit, Serv.): Arquitenens dea, Att. ap. Non. p. 341, 25:

    Arquitenentes Diana et Apollo,

    Arn. 1, p. 20.—
    II.
    As a constellation, the Archer, Cic. Arat. Phaen. 405 B. and K.

    Lewis & Short latin dictionary > Arcitenens

  • 13 arquitenens

    Arcĭ-tĕnens (in MSS. also arquĭtĕ-nens, like arquus for arcus, quur for cur, etc.), entis, adj. [arcus-teneo], carrying a bow, bow-bearing, in imitation of the Gr. Tozophoros.
    I.
    A poet. epithet of Apollo and of Diana; of Apollo, Naev. Bell. Pun. ap. Macr. S. 6, 5 (p. 14 Vahl.); Ov. M. 1, 441 (cf. Hor. C. S. 61: Phoebus fulgente decorus arcu); id. ib. 6, 265:

    pius Arcitenens,

    Verg. A. 3, 75 (Apollinem dicit, Serv.): Arquitenens dea, Att. ap. Non. p. 341, 25:

    Arquitenentes Diana et Apollo,

    Arn. 1, p. 20.—
    II.
    As a constellation, the Archer, Cic. Arat. Phaen. 405 B. and K.

    Lewis & Short latin dictionary > arquitenens

  • 14 color

    cŏlor (old form cŏlos, like arbos, clamos, honos, etc., Plaut. Mil. 4, 4, 43; Lucr. 6, 208; 6, 1073; Sall. C. 15, 5, acc. to Prob. II. pp. 1456 and 1467 P.; Plin. 13, 15, 30, § 98; 35, 11, 42, § 150), ōris, m. [root cal-, to cover; cf.: caligo, occulere, calyx], color, hue, tint.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    varii rerum,

    Lucr. 2, 786:

    nequeunt sine luce Esse,

    id. 2, 795:

    aureus ignis,

    id. 6, 205:

    albus,

    id. 2, 823; cf.:

    color albus praecipue decorus deo est,

    Cic. Leg. 2, 18, 45:

    purpureus conchyli,

    Lucr. 6, 1073:

    Tyrios mirare,

    Hor. Ep. 1, 6, 18; Ov. M. 4, 165; 10, 261; cf. id. ib. 6, 65; Verg. G. 1, 452:

    colorem accipere,

    Plin. 11, 38, 91, § 225:

    bibere,

    id. 8, 48, 73, § 193:

    inducere picturae,

    id. 35, 10, 36, § 102:

    color caerulo albidior, viridior et pressior,

    Plin. Ep. 8, 20, 4:

    amethystinus,

    Suet. Ner. 32:

    color in pomo est, ubi permaturuit, ater,

    Ov. M. 4, 165; Plin. 30, 2, 6, § 16:

    bonus,

    Varr. R. R. 3, 7, 10:

    melior,

    Plin. 7, 6, 5, § 41: colores, oculos qui pascere possunt, [p. 371] Lucr. 2, 419:

    rebus nox abstulit atra colorem,

    Verg. A. 6, 272:

    quam cito purpureos deperdit terra colores,

    Tib. 1, 4, 30:

    nec varios discet mentiri lana colores,

    Verg. E. 4, 42:

    Iris, Mille trahens varios adverso sole colores,

    id. A. 4, 701.— Poet.:

    ducere, of grapes, etc.,

    to acquire color, become colored, Verg. E. 9, 49; Ov. M. 3, 485; cf. Sen. Ep. 71, 30.—
    2.
    Meton.
    a.
    Coloring stuff, dyestuff:

    regionis naturā minii et chrysocollae et aliorum colorum ferax,

    Flor. 4, 12, 60; Plin. 35, 6, 12, § 30 sq.—
    b.
    Flowers of varied colors:

    aspice quo submittat humus formosa colores,

    Prop. 1, 2, 9; Val. Fl. 6, 492.—
    B.
    Specif., the natural color of men, the complexion, tint, hue:

    qui color, nitor, vestitus,

    Ter. Eun. 2, 2, 11:

    formae autem dignitas coloris bonitate tuenda est, color exercitationibus corporis,

    Cic. Off. 1, 36, 130:

    venusti oculi, color suavis,

    id. Tusc. 5, 16, 46:

    verus (opp. to paint),

    Ter. Eun. 2, 3, 27 Don.; cf. Ov. A. A. 3, 164;

    and fucatus,

    Hor. Epod. 12, 10:

    senex colore mustellino,

    Ter. Eun. 4, 4, 22:

    niveus,

    Hor. C. 2, 4, 3:

    albus,

    fair, Ov. M. 2, 541:

    egregius,

    Cic. Fin. 2, 20, 64:

    verecundus,

    Hor. Epod. 17, 21; cf.:

    vide Num ejus color pudoris signum indicat,

    Ter. And. 5, 3, 7: colorem mutare, to change or lose color (on account of any excitement of the passions, from shame, fear, pain, etc.), to blush, etc., Hor. Ep. 1, 16, 38; cf. Cic. Clu. 19, 54:

    color excidit,

    Ov. M. 2, 602:

    perdere,

    id. ib. 3, 99:

    adeo perturbavit ea vox regem, ut non color, non voltus ei constaret,

    Liv. 39, 34, 7.—
    * b.
    Prov.:

    homo nullius coloris,

    an unknown man, Plaut. Ps. 4, 7, 99 (like the phrase: albus an ater sit; v. albus).—
    2.
    Sometimes for beautiful complexion, fine tint, beauty:

    o formose puer, nimium ne crede colori,

    Verg. E. 2, 17:

    quo fugit Venus, heu, quove color?

    Hor. C. 4, 13, 17; Ov. H. 3, 141.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., color, i.e. external form, state, condition, position, outward show, appearance (predominant in rhet.; v. 2.; elsewh. rare, and mostly poet.):

    amisimus omnem non modo sucum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis,

    Cic. Att. 4, 16, 10:

    vitae,

    Hor. S. 2, 1, 60; cf.: omnis Aristippum decuit color et status et res, every color became him, i. e. he accommodated himself to every condition, id. Ep. 1, 17, 23: novimus quosdam, qui multis apud philosophum annis persederint, et ne colorem quidem duxerint, have not acquired even the outward appearance, i.e. have imbibed or learned nothing, Sen. Ep. 108, 5; cf. Quint. 10, 1, 59: omnia eundem ducunt colorem;

    nec Persis Macedonum mores adumbrare nec Macedonibus Persas imitari indecorum,

    Curt. 10, 3, 14 Vogel ad loc. —
    2.
    A class, fashion, kind.
    a.
    In gen. (rare):

    hos maxime laudat.. egregium hoc quoque, sed secundae sortis ingenium... hic tertius color est,

    Sen. Ep. 52, 4:

    tertium illud genus... sed ne hic quidem contemnendus est color tertius,

    id. ib. 75, 15; cf.:

    in omni vitae colore,

    Stat. S. 2 prooem. init.
    b.
    Esp., of diction, character, fashion, cast, coloring, style:

    ornatur igitur oratio genere primum et quasi colore quodam et suco suo,

    Cic. de Or 3, 25, 95; cf. id. ib. 3, 52, 199:

    non unus color prooemii, narrationis, argumentorum, etc.,

    Quint. 12, 10, 71:

    qui est, inquit, iste tandem urbanitatis color?

    Cic. Brut. 46, 171:

    color dicendi maculis conspergitur,

    Quint. 8, 5, 28; cf.:

    color totus orationis,

    id. 6, 3, 110:

    simplicis atque inaffectati gratia,

    id. 9, 4, 17:

    tragicus,

    Hor. A. P. 236:

    operum colores,

    id. ib. 86.—
    B.
    Pregn. (cf. supra, 1. B. 2.), a beautiful, brilliant quality or nature, splendor, lustre, brilliancy (freq. only in rhet. lang.):

    nullus argento color est avaris Abdito terris,

    Hor. C. 2, 2, 1.—
    2.
    Of diction.
    a.
    A high, lively coloring, embellishment:

    intelleges nihil illius (Catonis) lineamentis nisi eorum pigmentorum quae inventa nondum erant, florem et colorem defuisse,

    Cic. Brut. 87, 298; id. de Or. 3, 25, 100; id. Q. Fr. 2, 13 (15 a), 2.—
    b.
    In a bad sense, t. t., an artful concealment of a fault, a pretext, palliation, excuse, Quint. 4, 2, 88 Spald.; 6, 5, 5; 10, 1, 116; 11, 1, 81; 12, 1, 33; cf. Sen. Contr. 3, 21; 3, 25:

    res illo colore defenditur apud judicem, ut videatur ille non sanae mentis fuisse, etc.,

    Dig. 5, 2, 5: sub colore adipiscendae possessionis, Cod. Th. 3, 6, 3; Juv. 6, 280.

    Lewis & Short latin dictionary > color

  • 15 decore

    dĕcōrē, adv., suitably, properly; elegantly, beautifully, etc.; v. decorus fin.

    Lewis & Short latin dictionary > decore

  • 16 dedecorus

    dē-dĕcōrus, a, um, adj., disgraceful, dishonorable, shameful (very rare), Plaut. Bacch. 5, 2, 73:

    majoribus suis,

    Tac. A. 3, 32; id. ib. 12, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > dedecorus

  • 17 fulgeo

    fulgeo, fulsi, 2 (ante-class. and poet. form acc. to the third conj.: fulgit, Lucil. and Pompon. ap. Non. 506, 8 and 9; Lucr. 5, 768 Lachm. N. cr.; 6, 160; 174; 214; fulgĕre, Pac., Att., Lucil. ap. Non. 506, 17 sq.; Lucr. 5, 1095; 6, 165; Verg. A. 6, 826; Val. Fl. 8, 284 al.; cf. Sen. Q. N. 2, 56), v. n. [Sanscr, bhrāg', to glow, gleam; Gr. phlegô, phlegethô, to burn, phlox, flame;

    Lat. fulgur, fulmen, fulvus, flagrare, flamma, flāmen,

    Curt. Gr. Etym. p. 187 ], to flash, to lighten (syn.: fulguro, splendeo, luceo).
    I.
    Lit.:

    si fulserit, si tonuerit, si tactum aliquid erit de caelo,

    Cic. Div. 2, 72, 149:

    cum aestate vehementius tonuit quam fulsit,

    Plin. 18. 35, 81, § 354; Mel. 1, 19, 1; Lucr. 6, 160; 165:

    Jove fulgente cum populo agi nefas esse,

    Cic. Vatin. 8, 20; cf.:

    Jove fulgente, tonante... caelo fulgente, tonante,

    id. N. D. 2, 25, 65;

    v. fulguro: tremulo tempestas impete fulgit,

    Lucr. 6, 174:

    fulsere ignes et aether,

    Verg. A. 4, 167:

    picei fulsere poli,

    Val. Fl. 1, 622.—
    * B.
    Trop., of the vivid oratory of Pericles:

    qui (Pericles) si tenui genere uteretur, numquam ab Aristophane poëta fulgere, tonare, permiscere Graeciam dictus esset,

    Cic. Or. 9, 29 (acc. to Aristoph. Acharn. 530 sq.: Perikleês Oulumpios Êstrapten, ebronta, xunekuka tên Hellada); cf.:

    fulgurare ac tonare,

    Quint. 2, 16, 19.—
    II.
    Transf., to flash, glitter, gleam, glare, glisten, shine (syn. splendeo).
    A.
    Lit.:

    qui nitent unguentis, qui fulgent purpurā,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    marmorea tecta ebore et auro fulgentia,

    id. Par. 1, 3, 13:

    fulgentia signis castra,

    Hor. C. 1, 7, 19: qui caelum versat stellis fulgentibus aptum, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 30 Vahl.); so id. ib. (Ann. v. 162 ib.):

    caelo fulgebat luna sereno,

    Hor. Epod. 15, 1; cf. id. C. 2, 16, 3; Ov. M. 2, 722:

    fulgens contremuit domus Saturni (i. e. caelum),

    Hor. C. 2, 12, 8:

    micantes fulsere gladii,

    Liv. 1, 25, 4; cf.:

    fulgente decorus arcu Phoebus,

    Hor. Carm. Sec. 61:

    felium in tenebris fulgent radiantque oculi,

    Plin. 11, 37, 55, § 151:

    fulgentes oculi,

    Hor. C. 2, 12, 15:

    fulgentes Cycladae (on account of their marble),

    id. ib. 3, 28, 14 (for which:

    nitentes Cycladae,

    id. ib. 1, 14, 19):

    stet Capitolium fulgens (corresp. to lucidae sedes Olympi),

    id. ib. 3, 3, 43:

    argenti quod erat solis fulgebat in armis,

    Juv. 11, 108.—
    B.
    Trop., to shine, glitter; be conspicuous, illustrious (rare and mostly poet.):

    (virtus) Intaminatis fulget honoribus,

    Hor. C. 3, 2, 18:

    indoles virtutis jam in adulescentulo,

    Nep. Eum. 1, 4:

    quondam nobili fulsi patre,

    Sen. Med. 209:

    fulgens imperio fertilis Africae,

    Hor. C. 3, 16, 31:

    fulgens sacerdotio,

    Tac. H. 4, 42:

    quae sanguine fulget Juli,

    Juv. 8, 42.—Hence, ful-gens, entis, P. a., shining, glittering; in a trop. sense, illustrious.—Comp.:

    fulgentior,

    Sen. Ep. 115, 4.— Sup.:

    Messala fulgentissimus juvenis,

    Vell. 2, 71, 1:

    opus Caesaris,

    id. 2, 39, 1:

    (M. Tullius) fulgentissimo et caelesti ore,

    id. 2, 64, 3:

    duo fulgentissima cognomina patris et patrui,

    Val. Max. 3, 5, 1.— Adv.: fulgenter, glitteringly, resplendently.
    1.
    Lit.:

    quia sic fulgentius radiant,

    Plin. 10, 20, 22, § 43. —
    2.
    Trop.:

    fulgentius instrui poterat luxuria, certe innocentius,

    Plin. 22, 2, 3, § 4.

    Lewis & Short latin dictionary > fulgeo

  • 18 honorus

    hŏnōrus, a, um, adj. [honor, analog. with decorus from decor] ( poet. and in postAug. prose).
    * I.
    Worthy of honor, honorable, Stat. Th. 5, 40.—
    II.
    That confers honor, honorable:

    carmen,

    glorifying, Val. Fl. 4, 342:

    fama,

    Stat. Th. 2, 629:

    mors,

    id. ib. 4, 230:

    oratio,

    Tac. A. 1, 10 fin.:

    quae in Drusum patrem Germanici honora et magnifica Augustus fecisset,

    id. ib. 3, 5:

    honora de Germanico disserebat,

    id. ib. 4, 68.

    Lewis & Short latin dictionary > honorus

  • 19 humana

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humana

  • 20 humani

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humani

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»