Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

can

  • 21 potis

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potis

  • 22 potissimum

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissimum

  • 23 potissimus

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissimus

  • 24 potissume

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissume

  • 25 potissumum

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissumum

  • 26 purgabilis

    purgābĭlis, e, adj. [purgo], that can be easily cleansed or purified:

    castanea,

    that can be easily separated from the husk, Plin. 15, 23, 25, § 93.

    Lewis & Short latin dictionary > purgabilis

  • 27 repercussibilis

    rĕpercussĭbĭlis, e, adj. [repercutio], that can be struck back, that can rebound, Cael. Aur. Tard. 1, 1, 45; 3, 6 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > repercussibilis

  • 28 servabilis

    servābĭlis, e, adj. [servo].
    * I.
    That can be kept or preserved, preservable:

    uva sine ullis vasis,

    Plin. 14, 3, 4, § 40.—
    * II.
    That can be saved or rescued:

    caput nulli,

    Ov. Tr. 4, 5, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > servabilis

  • 29 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 30 tam

    tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.
    I.
    As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.
    A.
    As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.
    1.
    In comparison between two adjj.:

    tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

    a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

    non tam solido quam splendido nomine,

    id. Fin. 1, 18, 61:

    tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

    Val. Max. 3, 8, 1:

    adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

    things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

    quorum vires quam repentinae tam breves,

    Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

    non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

    Cic. Brut. 37, 140:

    ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

    id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

    maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

    Liv. 7, 1, 8:

    quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

    id. 21, 43, 11:

    donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

    id. 4, 2, 4. —
    2.
    In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.
    a.
    As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

    not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

    as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

    quam placida'st aqua,

    id. ib. 3, 2, 165:

    tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

    id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

    nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

    Cic. Or. 30, 168:

    tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

    id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—
    b.
    The adjective not repeated.
    (α).
    The terms of comparison being nouns or pronouns:

    tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

    Plaut. Capt. 2, 2, 60:

    fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

    id. Bacch. 3, 3, 30:

    tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

    id. Cas. 3, 6, 43:

    ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

    id. Poen. 1, 2, 145:

    tam crebri ad terram decidebant quam pira,

    id. ib. 2, 38:

    tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

    Ter. Ad. 5, 3, 63:

    quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

    id. ib. 4, 1, 18:

    tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

    Cic. Sull. 31, 87:

    tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

    id. Fam. 13, 3:

    nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

    Liv. 45, 22:

    nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

    Sen. Q. N. 3, 30, 6:

    (cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

    Quint. 8, 2, 8:

    (ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

    Sen. Ira, 1, 9, 2.—

    Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

    Plaut. Cist. 2, 1, 20:

    nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

    Cic. Sen. 12, 41:

    neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

    Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

    quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

    Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

    vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

    Liv. 28, 39, 13. —
    (β).
    With quam in subst.-clause:

    quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

    Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

    juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

    Cic. Leg. 1, 4, 12. —

    Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

    Cic. Leg. 1, 4, 14.—
    (γ).
    With quam in adverb.-clause:

    cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

    Cato, R. R. 21, 1:

    si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

    Plaut. Cist. 4, 2, 5:

    tua est imago: tam consimili'st quam potest,

    id. Men. 5, 9, 4:

    sororem tam similem quam lacte lacti est,

    id. Mil. 2, 2, 87.—
    B.
    Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.
    1.
    Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

    quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

    nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

    Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—
    2.
    The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

    tam facile vinces quam pirum volpes comest,

    id. Most. 3, 1, 26:

    tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

    id. Merc. 1, 2, 77:

    tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

    id. Truc. 1, 2, 109:

    tam facile quam tu arbitraris,

    Cic. Div. 1, 6, 10:

    tam cito evertetur quam navis, etc.,

    id. Rep. 1, 34, 51:

    nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

    Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

    Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

    Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

    quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

    Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —
    C.
    With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.
    1.
    One verb compared with another:

    nam quod edit tam duim quam perduim,

    for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

    vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

    Cic. Att. 13, 20, 4:

    utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

    Quint. 2, 5, 17:

    Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

    Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

    fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

    Lucr. 6, 115.—
    2.
    The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,
    (α).
    Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

    tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 61:

    tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

    id. Aul. 3, 6, 12:

    quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

    id. Capt. 2, 2, 6:

    tam huic loqui licere oportet quam isti,

    id. Cas. 2, 6, 58:

    tam tibi istuc credo quam mihi,

    id. Ep. 1, 2, 25:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

    Cic. Ac. 2, 44, 137:

    tam moveor quam tu, Luculle,

    id. ib. 2, 46, 141:

    tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

    id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

    tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

    Cic. Tusc. 1, 24, 56:

    sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

    Sen. Ira. 1, 12, 4:

    meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

    id. ib. 1, 15, 1:

    tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

    id. Q. N. 3, 16, 3:

    quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

    Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

    sic),

    Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

    Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

    Ter. Heaut. 4, 3, 8:

    nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

    Cic. Tusc. 3, 16, 34:

    quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

    id. Fam. 7, 3, 2:

    qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

    id. Att. 2, 17, 2:

    neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

    id. Verr. 1, 8, 21:

    Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

    Liv. 38, 39, 10.—
    (β).
    Object-inff.:

    qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

    Cic. Ac. 2, 14, 44:

    quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

    id. Tusc. 1, 7, 13:

    virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

    id. Lael. 26, 98.—
    (γ).
    Subject-inff. or dependent clauses:

    ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

    Plaut. As. 1, 1, 109:

    Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

    Ter. Eun. 4, 4, 51:

    tam teneor dono quam si dimittar onustus,

    Hor. Ep. 1, 7, 18:

    Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

    Ov. M. 4, 613:

    tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

    Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

    nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

    Cic. Off. 1, 34, 125:

    eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

    id. Att. 9, 2, a, 3:

    nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

    id. Tusc. 2, 12, 28:

    non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

    id. Or. 2, 72, 295:

    cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

    id. Top. 1, 2:

    auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

    Liv. 2, 44, 7:

    Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

    id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —
    (δ).
    With quam in adverb.-clause:

    tam confido quam poti'st,

    Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

    v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—
    (ε).
    Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

    quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

    Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

    quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

    id. Brut. 15, 58.—
    D.
    With esse and predic. noun:

    tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

    Plaut. Mil. 2, 5, 47:

    equidem tam sum servos quam tu,

    id. Capt. 3, 4, 11:

    tam ego homo sum quam tu,

    id. As. 2, 4, 83:

    nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

    Ter. Ad. 3, 3, 68:

    tam es tu judex quam ego senator,

    Cic. Rab. Post. 7, 17:

    tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

    id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

    tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 86:

    qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

    Cic. Off. 1, 7, 23. —

    Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

    Cic. Off. 3, 8, 35. —
    E.
    With quasi in place of quam:

    tam a me pudica est quasi soror mea sit,

    Plaut. Curc. 1, 1, 51. —
    F.
    Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

    quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

    Plaut. Poen. 1, 2, 138:

    magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

    id. Bacch. 5, 1, 5:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

    Lucr. 4, 999:

    quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

    id. 5, 453:

    tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

    quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

    Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

    verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

    Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

    quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

    Plaut. Trin. 4, 2, 19.—
    G.
    Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

    the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

    Cato, R. R. 64 (65):

    oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

    id. ib. 64 (65):

    quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

    id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

    quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

    Plaut. Aul. 2, 2, 59:

    quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

    Ter. Heaut. 5, 2, 44:

    quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

    id. Ad. 3, 4, 56:

    quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

    Varr. R. R. 2, 9:

    quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

    Sall. J. 31, 14. —
    H.
    With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

    nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

    Plaut. Mil. 4, 7, 26:

    tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

    id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).
    II.
    With a comp. clause understood.
    A.
    With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

    quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

    Cic. Off. 1, 21, 73:

    cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

    id. Tusc. 3, 1, 1:

    nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

    id. ib. 1, 23, 55:

    non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

    Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

    sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

    Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

    bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

    Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

    tam gratia'st,

    id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

    nolo tibi molestos esse nos,

    id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—
    B.
    With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.
    1.
    With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

    equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

    id. Most. 1, 3, 29:

    ordine cum videas tam certo multa creari,

    Lucr. 5, 735:

    deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

    id. 5, 12:

    quorsum igitur tam multa de voluptate?

    Cic. Sen. 12, 44:

    ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

    id. Tusc. 1, 42, 100:

    inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

    id. Fin. 2, 23, 77:

    quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

    as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

    tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

    id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

    ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

    id. Ac. 2, 21, 68:

    tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

    at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

    supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

    Liv. 39, 31, 14:

    tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

    Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

    qui tam crudelem tyrannum occideret,

    id. 3, 1, 2:

    ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

    id. 3, 2, 7:

    tam contraria est pestis,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

    id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

    tamne indignus videar?

    Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

    nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

    of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—
    2.
    With advv.:

    alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

    Plaut. Capt. 1, 2, 37:

    quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

    id. Am. 1, 3, 4:

    unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

    Ter. Phorm. 3, 3, 1:

    quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

    Lucr. 5, 559:

    jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12:

    ista tam aperte et per versa et falsa,

    id. Ac. 2, 18, 60:

    cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

    id. Sen. 5, 13:

    me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    id. Fin. 5, 11, 31:

    an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

    as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

    nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

    id. Or. 1, 55, 274:

    quid tu, inquit, tam mane?

    id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

    quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

    id. ib. 1, 14:

    cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

    Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

    qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

    Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

    tam vesperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—
    3.
    With verbs:

    ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

    quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

    id. Cist. 1, 1, 55:

    quid tam properas?

    id. Pers. 4, 6, 11:

    cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

    Ter. Ad. 5, 7, 21:

    age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

    id. Heaut. 5, 5, 8:

    non pol temere'st quod tu tam times,

    id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

    quam si explicavisset, non tam haesitaret,

    i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

    quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

    Plaut. Cas. 4, 4, 31:

    Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

    Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

    numquam ego te tam esse matulam credidi,

    Plaut. Pers. 4, 3, 72.—
    4.
    Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).
    (α).
    After hic:

    etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

    Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

    id. ib. 2, 2, 31, §

    77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

    id. Clu. 14, 42:

    haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

    id. Sest. 13, 31:

    in hoc tam exiguo vitae curriculo,

    id. Arch. 11, 28:

    hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

    id. Cat. 1, 5, 11:

    in hac tam clara re publica natus,

    id. Rep. 1, 19, 31:

    hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

    id. Par. 1, 2, 10:

    haec tam crebra Etruriae concilia,

    Liv. 5, 5, 8:

    in his tam parvis atque tam nullis,

    Plin. 11, 2, 1, § 2:

    quorsum haec tam putida tendant,

    Hor. S. 2, 7, 21:

    hac tam prospera pugna nuntiata,

    Curt. 3, 11, 16.—
    (β).
    After ille:

    ille homo tam locuples, tam honestus,

    Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

    44: illud tam grave bellum,

    Val. Max. 5, 6, ext. 1:

    ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

    id. 3, 2, 7.—
    (γ).
    After iste:

    tamenne ista tam absurda defendes?

    Cic. N. D. 1, 29, 81:

    ista admonitio tua tam accurata,

    id. Att. 6, 1, 20:

    quae est ista tam infesta ira?

    Liv. 7, 30, 15:

    iste tam justus hostis, tam misericors victor,

    Curt. 4, 10, 34.—
    (δ).
    After id ipsum:

    id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

    Liv. 1, 48, 9.—
    (ε).
    After tot:

    jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

    Cic. Ac. 2, 48, 147:

    tot tam valida oppida,

    Liv. 5, 54, 5:

    tot tam opulenti tyranni regesque,

    id. 25, 24, 13:

    inter tot tam effrenatarum gentium arma,

    id. 21, 9, 3:

    tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

    id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

    cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

    id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—
    (ζ).
    After hic talis:

    da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

    Cic. Fam. 16, 21, 3.
    III.
    As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).
    A.
    Without a negation ( = ita, adeo;

    rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

    Plaut. Rud. 3, 4, 51:

    quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

    Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

    ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

    Caes. B. C. 3, 36:

    tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

    id. B. G. 2, 21:

    tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

    Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

    tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

    id. ib. 16, 59:

    quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

    Val. Max. 1, 8, ext. 14:

    tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

    id. 3, 2, ext. 3:

    in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

    Quint. 10, 1, 83:

    (Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

    Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

    3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

    Plin. 10, 29, 43, § 82:

    ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

    Plin. Ep. 3, 14, 7.—
    B.
    With a negation, or in a question implying a negation.
    1.
    Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

    numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

    Ter. Hec. 1, 2, 33:

    non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

    Lucr. 6, 887:

    quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 50, 146:

    non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

    id. Fam. 6, 12, 1:

    nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

    id. ib. 6, 1, 3:

    non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

    id. Or. 2, 90, 365:

    non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

    id. Att. 13, 31, 1:

    nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    quis tam demens ut sua voluntate maereat?

    id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

    non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

    id. Ac. 2, 17, 53:

    non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 44, 17:

    nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

    Sen. Ira, 2, 12, 3:

    nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

    id. Thyest. 619.—
    2.
    With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

    generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

    id. Pers. 4, 4, 34:

    an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

    id. Trin. 4, 2, 42:

    nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

    nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

    id. Sen. 7, 24:

    nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

    id. Div. 2, 58, 119:

    nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

    id. Sull. 27, 76:

    quae est anus tam delira quae timeat ista?

    id. Tusc. 1, 21, 48:

    ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

    id. N. D. 3, 16, 41:

    sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

    id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

    neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

    Caes. B. C. 1, 21:

    in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

    Liv. 25, 18, 3:

    ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

    Nep. Milt. 8, 4:

    ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

    Sen. Thyest. 196. —
    3.
    With a negation, followed by quin ( = ut is non;

    class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

    Plaut. Merc. 2, 3, 27:

    nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

    id. Pers. 4, 6, 8:

    nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

    id. As. 5, 2, 94:

    numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

    Ter. Heaut. 1, 1, 15:

    nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

    id. ib. 4, 2, 8:

    ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

    numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

    id. Fam. 6, 1, 7:

    ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

    Nep. Alcib. 6, 4.
    IV.
    Tam, ante-class., sometimes = tamen:

    antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

    Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

    etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

    Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

    tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

    id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.
    V.
    In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

    Tam modo, inquit Praenestinus,

    Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

    Lewis & Short latin dictionary > tam

  • 31 transmitto

    trans-mitto or trāmitto, mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    To send, carry, or convey across, over, or through; to send off, despatch, transmit from one place or person to another (syn.: transfero, traicio, traduco).
    A.
    Lit.:

    mihi illam ut tramittas: argentum accipias,

    Plaut. Ep. 3, 4, 27:

    illam sibi,

    id. ib. 1, 2, 52:

    exercitus equitatusque celeriter transmittitur (i. e. trans flumen),

    are conveyed across, Caes. B. G. 7, 61:

    legiones,

    Vell. 2, 51, 1:

    cohortem Usipiorum in Britanniam,

    Tac. Agr. 28:

    classem in Euboeam ad urbem Oreum,

    Liv. 28, 5, 18:

    magnam classem in Siciliam,

    id. 28, 41, 17:

    unde auxilia in Italiam transmissurus erat,

    id. 23, 32, 5; 27, 15, 7: transmissum per viam tigillum, thrown over or across, id. 1, 26, 10:

    ponte transmisso,

    Suet. Calig. 22 fin.: in partem campi pecora et armenta, Tac. A. 13, 55:

    materiam in formas,

    Col. 7, 8, 6.—
    2.
    To cause to pass through:

    per corium, per viscera Perque os elephanto bracchium transmitteres,

    you would have thrust through, penetrated, Plaut. Mil. 1, 30; so,

    ensem per latus,

    Sen. Herc. Oet. 1165:

    facem telo per pectus,

    id. Thyest. 1089:

    per medium amnem transmittit equum,

    rides, Liv. 8, 24, 13:

    (Gallorum reguli) exercitum per fines suos transmiserunt,

    suffered to pass through, id. 21, 24, 5:

    abies folio pinnato densa, ut imbres non transmittat,

    Plin. 16, 10, 19, § 48:

    Favonios,

    Plin. Ep. 2, 17, 19; Tac. A. 13, 15:

    ut vehem faeni large onustam transmitteret,

    Plin. 36, 15, 24, § 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To carry over, transfer, etc.:

    bellum in Italiam,

    Liv. 21, 20, 4; so,

    bellum,

    Tac. A. 2, 6:

    vitia cum opibus suis Romam (Asia),

    Just. 36, 4, 12: vim in aliquem, to send against, i. e. employ against, Tac. A. 2, 38.—
    2.
    To hand over, transmit, commit:

    et quisquam dubitabit, quin huic hoc tantum bellum transmittendum sit, qui, etc.,

    should be intrusted, Cic. Imp. Pomp. 14, 42:

    alicui signa et summam belli,

    Sil. 7, 383:

    hereditas transmittenda alicui,

    to be made over, Plin. Ep. 8, 18, 7; and with inf.:

    et longo transmisit habere nepoti,

    Stat. S. 3, 3, 78 (analog. to dat habere, Verg. A. 9, 362;

    and, donat habere,

    id. ib. 5, 262);

    for which: me famulo famulamque Heleno transmisit habendam,

    id. ib. 3, 329:

    omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi,

    should be devoted, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    poma intacta ore servis,

    Tac. A. 4, 54.—
    3.
    To let go: animo transmittente quicquid acceperat, letting pass through, i. e. forgetting, Sen. Ep. 99, 6:

    mox Caesarem vergente jam senectā munia imperii facilius tramissurum,

    would let go, resign, Tac. A. 4, 41:

    Junium mensem transmissum,

    passed over, omitted, id. ib. 16, 12 fin.:

    Gangen amnem et quae ultra essent,

    to leave unconquered, Curt. 9, 4, 17:

    leo imbelles vitulos Transmittit,

    Stat. Th. 8, 596.—
    II.
    To go or pass over or across, to cross over; to cross, pass, go through, traverse, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Act.:

    grues cum maria transmittant,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    cur ipse tot maria transmisit,

    id. Fin. 5, 29, 87; so,

    maria,

    id. Rep. 1, 3, 6:

    satis constante famā jam Iberum Poenos transmisisse,

    Liv. 21, 20, 9 (al. transisse):

    quem (Euphratem) ponte,

    Tac. A. 15, 7:

    fluvium nando,

    Stat. Th. 9, 239:

    lacum nando,

    Sil. 4, 347:

    murales fossas saltu,

    id. 8, 554:

    equites medios tramittunt campos,

    ride through, Lucr. 2, 330; cf.:

    cursu campos (cervi),

    run through, Verg. A. 4, 154: quantum Balearica torto Funda potest plumbo medii transmittere caeli, can send with its hurled bullet, i. e. can send its bullet, Ov. M. 4, 710:

    tectum lapide vel missile,

    to fling over, Plin. 28, 4, 6, § 33; cf.:

    flumina disco,

    Stat. Th. 6, 677.—In pass.:

    duo sinus fuerunt, quos tramitti oporteret: utrumque pedibus aequis tramisimus,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    transmissus amnis,

    Tac. A. 12, 13:

    flumen ponte transmittitur,

    Plin. Ep. 8, 8, 5.—
    (β).
    Neutr.:

    ab eo loco conscendi ut transmitterem,

    Cic. Phil. 1, 3, 7:

    cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi summā hieme transmiserint,

    id. Imp. Pomp. 12, 32:

    cum a Leucopetrā profectus (inde enim tramittebam) stadia circiter CCC. processissem, etc.,

    id. Att. 16, 7, 1; 8, 13, 1; 8, 11, 5:

    ex Corsicā subactā Cicereius in Sardiniam transmisit,

    Liv. 42, 7, 2; 32, 9, 6:

    ab Lilybaeo Uticam,

    id. 25, 31, 12:

    ad vastandam Italiae oram,

    id. 21, 51, 4; 23, 38, 11; 24, 36, 7:

    centum onerariae naves in Africam transmiserunt,

    id. 30, 24, 5; Suet. Caes. 58:

    Cyprum transmisit,

    Curt. 4, 1, 27. — Pass. impers.:

    in Ebusum insulam transmissum est,

    Liv. 22, 20, 7.—
    * 2.
    In partic., to go over, desert to a party:

    Domitius transmisit ad Caesa rem,

    Vell. 2, 84 fin. (syn. transfugio).—
    B.
    Trop. (post-Aug.).
    1.
    In gen., to pass over, leave untouched or disregarded (syn praetermitto):

    haud fas, Bacche, tuos taci tum tramittere honores,

    Sil. 7, 162; cf.:

    sententiam silentio, deinde oblivio,

    Tac. H. 4, 9 fin.:

    nihil silentio,

    id. ib. 1, 13;

    4, 31: aliquid dissimulatione,

    id. A. 13, 39:

    quae ipse pateretur,

    Suet. Calig. 10; id. Vesp. 15. —
    2.
    In partic., of time, to pass, spend (syn. ago):

    tempus quiete,

    Plin. Ep. 9, 6, 1: so,

    vitam per obscurum,

    Sen. Ep. 19, 2: [p. 1893] steriles annos, Stat. S. 4, 2, 12:

    aevum,

    id. ib. 1, 4, 124:

    quattuor menses hiemis inedia,

    Plin. 8, 25, 38, § 94:

    vigiles noctes,

    Stat. Th. 3, 278 et saep. — Transf.:

    febrium ardorem,

    i. e. to undergo, endure, Plin. Ep. 1, 22, 7; cf.

    discrimen,

    id. ib. 8, 11, 2:

    secessus, voluptates, etc.,

    id. ib. 6, 4, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > transmitto

  • 32 utilitas

    ūtĭlĭtas, ātis ( gen. plur. utilitatum and utilitatium), f. [utilis], use, usefulness, utility, serviceableness, service, expediency, benefit, profit, advantage (used equally in sing. and plur.):

    commodis utilitatique servire,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24:

    enitendum est, ut ostendas, in eā re, quam defendas, aut dignitatem inesse aut utilitatem... nihil ad utilitatem suam referre,

    id. de Or. 2, 51, 207:

    etiamsi nulla sit utilitas ex amicitiā,

    id. Fin. 1, 20, 69:

    si ea (justitia) quae propter utilitatem constituitur, utilitate aliā convellitur,

    id. Leg. 1, 15, 42:

    incidunt multae saepe causae, quae conturbent animos utilitatis specie,

    id. Off. 3, 10, 40:

    nihil tam secundum naturam quam utilitas,

    id. ib. 3, 8, 35:

    utilitas justi prope mater et aequi,

    Hor. S. 1, 3, 98:

    persaepe evenit, ut utilitas cum honestate certet,

    Cic. Part. Or. 25, 89:

    usus est familiā, si utilitate judicandum est, optima, si forma, vix mediocri,

    Nep. Att. 13, 3:

    satin' ego oculis utilitatem obtineo sincere an parum?

    i. e. have I the right use of my eyes? do I see aright? Plaut. Ep. 5, 1, 28:

    in eā re utilitatem ego faciam ut cognoscas meam,

    i. e. how useful I can be, Ter. Eun. 2, 3, 18:

    si et belli utilitatem et pacis dignitatem retinere vultis,

    what is useful for war, Cic. Imp. Pomp. 6, 14:

    neque de fortitudine quid detrahitur neque de utilitate,

    Dig. 21, 1, 38, § 7.— Plur.:

    nihil de utilitatibus, nihil de commodis suis cogitare,

    Cic. Fin. 1, 10, 34:

    natura consultrix et provida utilitatum opportunitatumque omnium,

    id. N. D. 2, 22, 58:

    utilitates ex amicitiā maximae capientur,

    id. Lael. 9, 32:

    (Trio) mirabiles utilitates mihi praebet,

    id. Att. 7, 5, 2:

    teque Alexandrinum bellum gerente utilitatibus tuis paruit,

    id. Deiot. 5, 13:

    utilitatibus tuis possum carere,

    i. e. I can do without your services, id. Fam. 16, 3, 2:

    utilitates aut in constituendis aut in conservandis civitatibus constitutas,

    id. de Or. 1, 9, 36; 1, 43, 193.

    Lewis & Short latin dictionary > utilitas

  • 33 ā

       ā    (before consonants), ab (before vowels, h, and some consonants, esp. l, n, r, s), abs (usu. only before t and q, esp. freq. before the pron. te), old af, praep. with abl., denoting separation or departure (opp. ad).    I. Lit., in space, from, away from, out of.    A. With motion: ab urbe proficisci, Cs.: a supero mari Flaminia (est via), leads: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun: usque a mari supero Romam proficisci, all the way from; with names of cities and small islands, or with domo, home (for the simple abl; of motion, away from, not out of, a place); hence, of raising a siege, of the march of soldiers, the setting out of a fleet, etc.: oppidum ab Aeneā fugiente a Troiā conditum: ab Alesiā, Cs.: profectus ab Orico cum classe, Cs.; with names of persons or with pronouns: cum a vobis discessero: videat forte hic te a patre aliquis exiens, i. e. from his house, T.; (praegn.): a rege munera repudiare, from, sent by, N.—    B. Without motion.    1. Of separation or distance: abesse a domo paulisper maluit: tum Brutus ab Romā aberat, S.: hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat, Cs.: a foro longe abesse: procul a castris hostes in collibus constiterunt, Cs.: cum esset bellum tam prope a Siciliā; so with numerals to express distance: ex eo loco ab milibus passuum octo, eight miles distant, Cs.: ab milibus passuum minus duobus castra posuerunt, less than two miles off, Cs.; so rarely with substantives: quod tanta machinatio ab tanto spatio instrueretur, so far away, Cs.—    2. To denote a side or direction, etc., at, on, in: ab sinistrā parte nudatis castris, on the left, Cs.: ab eā parte, quā, etc., on that side, S.: Gallia Celtica attingit ab Sequanis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, Cs.: ab decumanā portā castra munita, at the main entrance, Cs.: crepuit hinc a Glycerio ostium, of the house of G., T.: (cornua) ab labris argento circumcludunt, on the edges, Cs.; hence, a fronte, in the van; a latere, on the flank; a tergo, in the rear, behind; a dextro cornu, on the right wing; a medio spatio, half way.—    II. Fig.    A. Of time.    1. Of a point of time, after: Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus, immediately after, Cs.: ab eo magistratu, after this office, S.: recens a volnere Dido, fresh from her wound, V.: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine, i. e. after leaving, L.: ab his, i. e. after these words, hereupon, O.: ab simili <*>ade domo profugus, i. e. after and in consequence of, L.—    2. Of a period of time, from, since, after: ab hora tertiā bibebatur, from the third hour: ab Sullā et Pompeio consulibus, since the consulship of: ab incenso Capitolio illum esse vigesumum annum, since, S.: augures omnes usque ab Romulo, since the time of: iam inde ab infelici pugnā ceciderant animi, from (and in consequence of), L.; hence, ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first: ab integro, anew, afresh: ab... ad, from (a time)... to: cum ab horā septimā ad vesperum pugnatum sit, Cs.; with nouns or adjectives denoting a time of life: iam inde a pueritiā, T.: a pueritiā: a pueris: iam inde ab incunabulis, L.: a parvo, from a little child, or childhood, L.: ab parvulis, Cs.—    B. In other relations.    1. To denote separation, deterring, intermitting, distinction, difference, etc., from: quo discessum animi a corpore putent esse mortem: propius abesse ab ortu: alter ab illo, next after him, V.: Aiax, heros ab Achille secundus, next in rank to, H.: impotentia animi a temperantiā dissidens: alieno a te animo fuit, estranged; so with adjj. denoting free, strange, pure, etc.: res familiaris casta a cruore civili: purum ab humano cultu solum, L.: (opoidum) vacuum ab defensoribus, Cs.: alqm pudicum servare ab omni facto, etc., II.; with substt.: impunitas ab iudicio: ab armis quies dabatur, L.; or verbs: haec a custodiis loca vacabant, Cs.—    2. To denote the agent, by: qui (Mars) saepe spoliantem iam evertit et perculit ab abiecto, by the agency of: Laudari me abs te, a laudato viro: si quid ei a Caesare gravius accidisset, at Caesar's hands, Cs.: vetus umor ab igne percaluit solis, under, O.: a populo P. imperia perferre, Cs.: equo lassus ab indomito, H.: volgo occidebantur: per quos et a quibus? by whose hands and upon whose orders? factus ab arte decor, artificial, O.: destitutus ab spe, L.; (for the sake of the metre): correptus ab ignibus, O.; (poet. with abl. of means or instr.): intumuit venter ab undā, O.—Ab with abl. of agent for the dat., to avoid ambiguity, or for emphasis: quibus (civibus) est a vobis consulendum: te a me nostrae consuetudinis monendum esse puto.—    3. To denote source, origin, extraction, from, of: Turnus ab Ariciā, L.: si ego me a M. Tullio esse dicerem: oriundi ab Sabinis, L.: dulces a fontibus undae, V.—With verbs of expecting, fearing, hoping (cf. a parte), from, on the part of: a quo quidem genere, iudices, ego numquam timui: nec ab Romanis vobis ulla est spes, you can expect nothing from the Romans, L.; (ellipt.): haec a servorum bello pericula, threatened by: quem metus a praetore Romano stimulabat, fear of what the praetor might do, L.—With verbs of paying, etc., solvere, persolvere, dare (pecuniam) ab aliquo, to pay through, by a draft on, etc.: se praetor dedit, a quaestore numeravit, quaestor a mensā publicā, by an order on the quaestor: ei legat pecuniam a filio, to be paid by his son: scribe decem (milia) a Nerio, pay by a draft on Nerius, H.; cognoscere ab aliquā re, to know or learn by means of something (but ab aliquo, from some one): id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse, Cs.; in giving an etymology: id ab re... interregnum appellatum, L.—Rarely with verbs of beginning and repeating: coepere a fame mala, L.: a se suisque orsus, Ta.—    4. With verbs of freeing from, defending, protecting, from, against: ut a proeliis quietem habuerant, L.: provincia a calamitate est defendenda: sustinere se a lapsu, L.—    5. With verbs and adjectives, to define the respect in which, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of: orba ab optimatibus contio: mons vastus ab naturā et humano cultu, S.: ne ab re sint omissiores, too neglectful of money or property, T.: posse a facundiā, in the matter of eloquence, T.; cf. with laborare, for the simple abl, in, for want of: laborare ab re frumentariā, Cs.—    6. In stating a motive, from, out of, on account of, in consequence of: patres ab honore appellati, L.: inops tum urbs ab longinquā obsidione, L.—    7. Indicating a part of the whole, of, out of: scuto ab novissimis uni militi detracto, Cs.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).—    8. Marking that to which anything belongs: qui sunt ab eā disciplinā: nostri illi a Platone et Aristotele aiunt.—    9. Of a side or party: vide ne hoc totum sit a me, makes for my view: vir ab innocentiā clementissimus, in favor of.—10. In late prose, of an office: ab epistulis, a secretary, Ta. Note. Ab is not repeated with a following pron interrog. or relat.: Arsinoën, Stratum, Naupactum... fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc. It is often separated from the word which it governs: a nullius umquam me tempore aut commodo: a minus bono, S.: a satis miti principio, L.—The poets join a and que, making āque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.): aque Chao, V.: aque mero, O.—In composition, ab- stands before vowels, and h, b, d, i consonant, l, n, r, s; abs- before c, q, t; b is dropped, leaving as- before p; ā- is found in āfuī, āfore ( inf fut. of absum); and au- in auferō, aufugiō.
    * * *
    I
    Ah!; (distress/regret/pity, appeal/entreaty, surprise/joy, objection/contempt)
    II
    by (agent), from (departure, cause, remote origin/time); after (reference)
    III
    ante, abb. a.

    in calendar expression a. d. = ante diem -- before the day

    Latin-English dictionary > ā

  • 34 ab-rādō

        ab-rādō rāsī, rāsus, ere,    to scrape away, shave off: supercilia penitus. — Fig., to take away by force, extort, snatch: alii unde aliquid abradi potest, who can be robbed of anything, T.: nihil a Caecinā litium terrore.

    Latin-English dictionary > ab-rādō

  • 35 adapertilis

        adapertilis e, adj.    [adaperio], that may be opened: latus tauri, O.
    * * *
    adapertilis, adapertile ADJ
    that may/can be opened

    Latin-English dictionary > adapertilis

  • 36 agō

        agō ēgī, āctus (old inf pass. agier), ere    [1 AG-], to put in motion, move, lead, drive, tend, conduct: bos Romam acta, L.: capellas, V.: pecus visere montīs, H.: ante se Thyum, N.: in exsilium, L.: Iris nubibus acta, borne on, V.: alqm in crucem, to crucify: Illum aget Fama, will carry, H.: quo hinc te agis? whither are you going? T.: se primus agebat, strode in front, V.: capellas potum, V.—Prov.: agas asellum, i. e. if you can't afford an ox, drive an ass. — Pass., to go, march: quo multitudo agebatur, L.: citius agi vellet agmen, march on quicker, L.: raptim agmine acto, L.— Esp., to drive away, carry off, steal, rob, plunder: pecoris praedas, S.; freq. with ferre, to rob, plunder: ferre agere plebem plebisque res, L.: res sociorum ferri agique vidit, L.—To chase, pursue, hunt: apros, V.: cervum, V. — Fig.: dum haec crimina agam ostiatim, track out from house to house: ceteros ruerem, agerem, T.: palantīs Troas, V.—To move, press, push forward, advance, bring up: multa undique portari atque agi, Cs.: vineis ad oppidum actis, pushed forward, Cs.: moles, Cu.: cloaca maxima sub terram agenda, to be carried under ground, L.: cuniculos ad aerarium, drive: per glaebas radicibus actis, O.: pluma in cutem radices egerit, struck deep root, O.: vera gloria radices agit: tellus Fissa agit rimas, opens in fissures, O.: in litus navīs, beached, L.: navem, to steer, H.: currūs, to drive, O.: per agmen limitem ferro, V.: vias, make way, V.: (sol) amicum Tempus agens, bringing the welcome hour (of sunset), H.—To throw out, stir up: spumas ore, V.: spumas in ore: se laetus ad auras Palmes agit, shoots up into the air, V.—Animam agere, to expire: nam et agere animam et efflare dicimus; cf. et gestum et animam ageres, i. e. exert yourself in gesturing and risk your life. — Fig., to lead, direct, guide: (poëmata), animum auditoris, H.— To move, impel, excite, urge, prompt, induce, rouse, drive: quae te Mens agit in facinus? O.: ad illa te, H.: eum praecipitem: viros spe praedae diversos agit, leads astray, S.: bonitas, quae nullis casibus agitur, N.: quemcunque inscitia veri Caecum agit, blinds, H.: quibus actus fatis, V.: seu te discus agit, occupies, H.: nos exquirere terras, V.: desertas quaerere terras agimur, V. — To pursue for harm, persecute, disturb, vex, attack, assail: reginam stimulis, V.: agentia verba Lycamben, H.: diris agam vos, H.: quam deus ultor agebat, O.—To pursue, carry on, think, reflect, deliberate, treat, represent, exhibit, exercise, practise, act, perform, deliver, pronounce: nihil, to be idle: omnia per nos, in person: agendi tempus, a time for action: industria in agendo: apud primos agebat, fought in the van, S.: quae continua bella agimus, are busy with, L.: (pes) natus rebus agendis, the metre appropriate to dramatic action, H.: Quid nunc agimus? what shall we do now? T.: quid agam, habeo, i. e. I know what to do, T.: quid agitur? how are you? T.: quid agis, dulcissime rerum? i. e. how are you? H.: vereor, quid agat Ino, what is to become of: quid agis? what do you mean? nihil agis, it is of no use, T.: nihil agis, dolor, quamvis, etc.: cupis abire, sed nihil agis, usque tenebo, you cannot succeed, H.: ubi blanditiis agitur nihil, O.—Esp., hoc or id agere, to give attention to, mind, heed: hocine agis, an non? are you attending? T.: id quod et agunt et moliuntur, their purpose and aim: qui id egerunt, ut gentem conlocarent, etc., aimed at this: sin autem id actum est, ut, etc., if it was their aim: summā vi agendum esse, ut, etc., L.: certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur, it was planned, N.: Hoc age, ne, etc., take care, H.: alias res agis, you are not listening, T.: aliud agens ac nihil eius modi cogitans, bent on other plans: animadverti eum alias res agere, paid no attention: vides, quam alias res agamus, are otherwise occupied: populum aliud nunc agere, i. e. are indifferent.—To perform, do, transact: ne quid negligenter: suum negotium, attend to his own business: neque satis constabat, quid agerent, what they were at, Cs.: agentibus divina humanaque consulibus, busy with auspices and affairs, L.: per litteras agere, quae cogitas, carry on, N.: (bellum) cum feminis, Cu.: conventum, to hold an assize: ad conventūs agendos, to preside at, Cs.: census actus eo anno, taken, L.— Of public transactions, to manage, transact, do, discuss, speak, deliberate: quae (res) inter eos agi coeptae, negotiations begun, Cs.: de condicionibus pacis, treat, L.: quorum de poenā agebatur, L.— Hence, agere cum populo, of magistrates, to address the people on a law or measure (cf. agere ad populum, to propose, bring before the people): cum populo de re p.—Of a speaker or writer, to treat, discuss, narrate: id quod agas, your subject: bella per quartum iam volumen, L.: haec dum agit, during this speech, H.—In law, to plead, prosecute, advocate: lege agito, go to law, T.: causam apud iudices: aliter causam agi, to be argued on other grounds: cum de bonis et de caede agatur, in a cause relating to, etc.: tamquam ex syngraphā agere cum populo, to litigate: ex sponso egit: agere lege in hereditatem, sue for: crimen, to press an accusation: partis lenitatis et misericordiae, to plead the cause of mercy: ii per quos agitur, the counsel: causas, i. e. to practise law: me agente, while I am counsel: ii apud quos agitur, the judges; hence, of a judge: rem agere, to hear: reos, to prosecute, L.: alqm furti, to accuse of theft. —Pass., to be in suit, be in question, be at stake: non capitis eius res agitur, sed pecuniae, T.: aguntur iniuriae sociorum, agitur vis legum.—To represent, act, perform, of an orator: cum dignitate.—Of an actor: fabulam, T.: partīs, to assume a part, T.: Ballionem, the character of: gestum agere in scena, appear as actors: canticum, L. — Fig.: lenem mitemque senatorem, act the part of, L.: noluit hodie agere Roscius: cum egerunt, when they have finished acting: triumphum, to triumph, O.: de classe populi R. triumphum, over, etc.: ex Volscis et ex Etruriā, over, etc., L.: noctu vigilias, keep watch: alta silentia, to be buried in silence, O.: arbitria victoriae, to exercise a conqueror's prerogative, Cu.: paenitentiam, to repent, Cu.: oblivia, to forget, O.: gratias (poet. grates) agere, to give thanks, thank: maximas tibi gratias: alcui gratias quod fecisset, etc., Cs.: grates parenti, O. — Of time, to spend, pass, use, live through: cum dis aevom: securum aevom, H.: dies festos, celebrate: ruri vitam, L.: otia, V.: quartum annum ago et octogesimum, in my eightyfourth year: ver magnus agebat orbis, was experiencing, V.— Pass: mensis agitur hic septimus, postquam, etc., going on seven months since, T.: bene acta vita, well spent: tunc principium anni agebatur, L.: melior pars acta (est) diei, is past, V. — Absol, to live, pass time, be: civitas laeta agere, rejoiced, S.—Meton., to treat, deal, confer, talk with: quae (patria) tecum sic agit, pleads: haec inter se dubiis de rebus, V.: Callias quidam egit cum Cimone, ut, etc., tried to persuade C., N.: agere varie, rogando alternis suadendoque coepit, L.—With bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with, treat or use well or ill: praeclare cum eis: facile est bene agere cum eis.— Pass impers., to go well or ill with one, be well or badly off: intelleget secum esse actum pessime: in quibus praeclare agitur, si, etc., who are well off, if, etc.—Poet.: Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, will be treated, V.— Pass, to be at stake, be at hazard, be concerned, be in peril: quasi mea res minor agatur quam tua, T.: in quibus eorum caput agatur: ibi rem frumentariam agi cernentes, L.: si sua res ageretur, if his interests were involved: agitur pars tertia mundi, is at risk, O.: non agitur de vectigalibus, S.—Praegn., to finish, complete, only pass: actā re ad fidem pronius est, after it is done, L.: iucundi acti labores, past: ad impediendam rem actam, an accomplished fact, L.— Prov.: actum, aiunt, ne agas, i. e. don't waste your efforts, T.: acta agimus: Actum est, it is all over, all is lost, T.: iam de Servio actum rati, L.: acta haec res est, is lost, T.: tantā mobilitate sese Numidae agunt, behave, S.: ferocius agunt equites, L.: quod nullo studio agebant, because they were careless, Cs.: cum simulatione agi timoris iubet, Cs.—Imper. as interj, come now, well, up: age, da veniam filio, T.: en age, rumpe moras, V.: agite dum, L.: age porro, tu, cur, etc.? age vero, considerate, etc.: age, age, iam ducat: dabo, good, T.: age, sit ita factum.
    * * *
    agere, egi, actus V
    drive, urge, conduct; spend (time w/cum); thank (w/gratias); deliver (speech)

    Latin-English dictionary > agō

  • 37 amplius

        amplius indecl.    [ comp n. of amplus], orig. a neut. adj. used with indef. subj., or substantively; also As adv.; and with numerals, etc., without grammatical construction.    I. adj.—With indef subjj., nihil, quid, hoc, etc., more, further, besides, in addition: quid faciam amplius? T.: Numquid nam amplius tibi cum illā fuit? T.: quid a me amplius dicendum putatis?: Quid tibi mea ars efficere hoc possit amplius? T.: nec rei amplius quicquam fuit, T.: nihil amplius dicam quam victoriam, etc.: et hoc amplius censeo, make this further motion: nihil amplius, that is all: Excedam tectis, an, si nihil amplius, obstem? i. e. if I can do no more, O.—    II. As subst, more, a greater amount, larger sum: aedilis, hoc est paulo amplius quam privatus, something more: nescio an amplius mihi negoti contrahatur: si sit opus liquidi non amplius urnā, H.: at ego amplius dico, make a broader assertion: Segestanis imponere amplius quam ferre possent: amplius frumenti auferre: si amplius obsidum velit, dare pollicentur, Cs.: alii plures (uxores) habent, sed reges eo amplius, i. e. as many more as they are able to have, being kings, S.: at ne quos amplius Rhenum transire pateretur, no more, Cs.—Esp., with comp abl. of space, time, and number: uti... non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset, no greater space, Cs.: ab Capsā non amplius duum millium intervallo, S.: cum iam amplius horis sex continenter pugnaretur, longer than, Cs.: amplius uno die morari, S.: non amplius duobus milibus habere, more, S.—    III. As adv., more, further, besides, beyond: ut esset amplius populo cautum, give further security: non luctabor tecum amplius: vadari amplius, to exact additional bail: quoniam amplius arma valuissent, S.: nec amplius armis, sed votis... exposcere pacem, no longer, V.: nec se celare tenebris amplius... potuit, V.: in illo exercitu cuncta fuere et alia amplius, S.: felices ter et amplius, H.: neque amplius potestatem faciundam, nisi de eo indicaret, S.—Esp., in court, in postponing a cause: amplius pronuntiare. —    IV. Idiomat., mostly with numerals, more than: amplius viginti urbes incenduntur, more than twenty, Cs.: amplius annos triginta tribunus fuerat, S.: me non amplius novem annos nato, N.: noctem non amplius unam, V.: non amplius milia passuum decem abesse, Cs.: spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, Cs.: amplius sestertium ducentiens: amplius centum cives: cum mille non amplius equitibus, S.: binas aut amplius domos continuare, i. e. occupy two or more residences each, S.: medium non amplius aequor Puppe secabatur, not more than half-way, O.: ne reiciendi quidem amplius quam trium iudicum... potestas (the phrase amplius quam trium is treated as a num.): non amplius quam terna milia... expensum, N.
    * * *
    I
    greater number (than); further, more, beyond, besides; more than (w/numerals)
    II
    greater amount/number/distance, more, any more/further; "judgment reserved"

    Latin-English dictionary > amplius

  • 38 an

       an    conj.    I. Prop., in a disjunctive question introducing the latter clause; in Engl. represented by or and the interrog. form of the clause.—After utrum, in direct questions: utrum has corporis an Pythagorae tibi malis viris ingeni dari?: utrum superbiam prius commemorem an crudelitatem?: utrumne iussi persequemur otium, an, etc., H.—In indirect questions, whether... or: intellegere utrum pudor an timor valeret, Cs.: quaero, utrum clemens an inhumanissimus videatur: agitamus utrumne... an, etc., H.—After enclitic -ne in direct questions: vosne Domitium an vos Domitius deseruit? Cs.: uter... isne, qui... an ille, qui? etc.—Annon (an non) in the latter clause simply negatives the former: hocine agis an non? T.—Indirect, whether... or: agitur liberine vivamus an mortem obeamus: quaeso sitne aliqua actio an nulla.—Rarely annon: Roga velitne an non uxorem, T. — After a clause without correl. interrog. particle, in direct questions: ipse percussit an aliis occidendum dedit?: eloquar an sileam? V.—So with -ne pleonast.: obtrectatum esse, Gabinio dicam anne Pompeio, an utrique?—By ellips. of verb, an becomes simply disjunctive between two words: cum Simonides an quis alius polliceretur: cum id constaret, iure an iniuriā eripiendos esse reos, L.—Indirect: vivat an mortuus sit, quis curat?: hoc quaeramus, verum sit an falsum?— With ellips. of verb: neque, recte an perperam (sc. fiat), interpretor, L.; cf. discrimine recte an perperam facti confuso, L.—The former interrog. clause is often implied in a previous affirmation, and the clause with an expects a negative answer: quid enim actum est? an litteris pepercisti? (was it as I have said?), or did you, etc., i. e. you surely did not, etc.: at Pompeii voluntatem a me abalienabat oratio mea. An ille quemquam plus dilexit? or rather: sive vetabat, ‘an hoc inhonestum... necne sit addubites?’ (where an addubites asks a direct question, and hoc... sit an indirect question dependent on it), H.: quas Kalendas Iunias expectasti? an eas, ad quas, etc.?: an Scipio Gracchum interfecit, Catilinam... nos perferemus? or (if what I have said be questioned) while Scipio slew... are we to tolerate Catiline?—After a question, with num, an introduces a new question, correcting or denying the former, or rather: num iniquom postulo? an ne hoc quidem ego adipiscar...? or rather am I not even to get, etc., T.: num Homerum coegit obmutescere senectus? an studiorum agitatio vitae aequalis fuit? or was not rather? etc.—Sometimes the former interrog. clause, to be supplied, expects a negative answer, and the clause with an is an implied affirmation: a rebus gerendis senectus abstrahit? Quibus? an iis, etc.: unde ordiar? an eadem attingam, quae, etc.—So often annon? or is it not so? hem quo fretus sim... annon dixi, etc., T.: annon sensistis triumphatum hodie de vobis esse? or have you not? etc., L. — Ellipt.: cuium pecus? an Meliboei? Meliboeus's, I suppose, V.—    II. Meton., without disjunctive force.—With expressions of doubt, ignorance, uncertainty, the former interrog. clause is regularly omitted, the latter with an expressing the belief or opinion of the speaker, I know not but, I incline to think, I suspect, perhaps, probably: hau scio an quae dixit sint vera, T.: res nescio an maxima, L.: dubito an Apronio data sit merces: haud sciam an ne opus sit quidem, etc., possibly it may not be desirable: is mortuus est, nescio an antequam, etc.: Qui scis, an, quae iubeam, sine vi faciat, T.—In indirect questions, whether: quaesivi an misisset: quae in discrimine fuerunt, an ulla post hanc diem essent, L.—With an repeated: animo nunc huc nunc fluctuat illuc, an sese mucrone... Induat... Fluctibus an iaciat, V.: temptare an sit Corpus an illud ebur, O.
    * * *
    can it be that (introduces question expecting negative answer/further question); whether; (utrum... an = whether... or); or; either

    Latin-English dictionary > an

  • 39 būcina

        būcina (not bucc-), ae, f    [for *bovicina; bos + 1 CAN-], a trumpet, horn.—For military signals: bucinā datum signum, L.: bucinarum cantus: bello dat signum Bucina, V.: ad tertiam bucinam, at the third watch, L.—For calling an assembly: bucina datur, homines concurrunt, a trumpet-call.— Poet.: Bucina, quae concepit ubi aera, etc., i. e. Triton's horn, O. — Fig.: foedae bucina famae, <*>der's trumpet, Iu.
    * * *
    bugle, watch-horn; (curved) trumpet, war trumpet; shell Triton blew

    Latin-English dictionary > būcina

  • 40 cadūcus

        cadūcus adj.    [1 CAD-], that falls, that has fallen, falling, fallen: frondes, V.: lacrimae, O.: poma, Pr.: lignum In domini caput, H.: fulmen, hurled, H.: bello caduci Dardanidae, fallen in war, V.: iuvenis, destined to die, V.—Inclined to fall, that easily falls: vitis, quae naturā caduca est.— Fig., frail, fleeting, perishable, transitory, vain: res humanae: fragile et caducum (opp. stabile et firmum): spes, futile, O.: preces, ineffectual, O.— In law, lapsed, vacant, having no heir: hereditates; hence, doctrinae possessio quasi caduca.—As subst n., property without an heir, an unowned estate: dulce, Iu.
    * * *
    I
    caduca, caducum ADJ
    escheatable, (property) that heir/legatee does/can not take (goes to state)
    II
    caduca, caducum ADJ
    ready to fall; tottering/unsteady; falling, fallen; doomed; perishable; futile

    Latin-English dictionary > cadūcus

См. также в других словарях:

  • Can — Can, v. t. & i. Note: [The transitive use is obsolete.] [imp. {Could}.] [OE. cunnen, cannen (1st sing. pres. I can), to know, know how, be able, AS. cunnan, 1st sing. pres. ic cann or can, pl. cunnon, 1st sing. imp. c[=u][eth]e (for cun[eth]e); p …   The Collaborative International Dictionary of English

  • CAN — bezeichnet: einen meist männlichen Vornamen, siehe Can (Vorname) den alternativen Titel des deutschen Fernsehfilms „Wut“ von Züli Aladag, siehe Wut (Fernsehfilm) eine deutsche Rockband, siehe Can (Band) im Graffiti die Sprühdose (englisch für:… …   Deutsch Wikipedia

  • can — noun. Can is the word generally used in BrE for the container when the contents are liquid (a can of beer / a can of soup). When the contents are solid, tin is more usual (a tin of beans / a tin of peaches) but can is used for this too in AmE.… …   Modern English usage

  • CaN — bezeichnet: den männlichen Vornamen türkischen Ursprungs, siehe Can (Vorname) den alternativen Titel des deutschen Fernsehfilms Wut von Züli Aladag, siehe Wut (Fernsehfilm) die deutsche Rockband, siehe Can (Band) im Graffiti die Sprühdose… …   Deutsch Wikipedia

  • Can — bezeichnet: den männlichen Vornamen türkischen Ursprungs, siehe Can (Vorname) den alternativen Titel des deutschen Fernsehfilms Wut von Züli Aladag, siehe Wut (Fernsehfilm) die deutsche Rockband, siehe Can (Band) im Graffiti die Sprühdose… …   Deutsch Wikipedia

  • Can. — bezeichnet: den männlichen Vornamen türkischen Ursprungs, siehe Can (Vorname) den alternativen Titel des deutschen Fernsehfilms Wut von Züli Aladag, siehe Wut (Fernsehfilm) die deutsche Rockband, siehe Can (Band) im Graffiti die Sprühdose… …   Deutsch Wikipedia

  • Can-Am — Saltar a navegación, búsqueda Can Am es una empresa canadiense fabricante de motocicletas, subsidiaria de Bombardier Recreational Products, una empresa multinacional también de origen canadiense. Origen y desarrollo La empresa se originó en 1973 …   Wikipedia Español

  • can — can1 [kan; , kən] v.aux. pt.could [ME < OE, 1st & 3d pers. sing., pres. indic., of cunnan, know, have power to, be able; common Gmc < IE base * gen , *gno > L gnoscere, KNOW; orig. meaning “to be able mentally or spiritually,” as… …   English World dictionary

  • can — Ⅰ. can [1] ► MODAL VERB (3rd sing. present can; past could) 1) be able to. 2) used to express doubt or surprise: he can t have finished. 3) used to indicate that something is typically the case: he could be very moody. 4) be permit …   English terms dictionary

  • Can — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. {{{image}}}   Sigles d une seule lettre   Sigles de deux lettres > Sigles de trois lettres …   Wikipédia en Français

  • can — vb Can, may are often confused in use. In its commonest sense can expresses ability, whether physical or mental {he can climb this pole} {he is only four, but he can read} {he will do it if he possibly can} {when Duty whispers low, thou must, the …   New Dictionary of Synonyms

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»