-
21 A posteriori
• From what comes after. Inductive reasoning based on observation, as opposed to deductive, or a priori -
22 Ex ante
• Before the event, beforehand. (economics: based on prior assumptions) -
23 ac
atque or āc (atque is used before vowels and consonants, ac, in class. lang., only before consonants; v. infra, I.), conj. [at has regularly in the compound atque a continuative, as in atqui it has an adversative force; pr. and further, and besides, and also; cf. in Gr. pros de, pros de eti, eti kai, eti de, and te kai; v. at init., and for the change of form atque, ac, cf. neque, nec; in MSS. and inscriptions sometimes written adque, and sometimes by confusion atqui ], a copulative particle, and also, and besides, and even, and (indicating a close internal connection between single words or whole clauses; while et designates an external connection of diff. objects with each other, v. et; syn.: et, -que, autem, praeterea, porro, ad hoc, ad haec).I.In joining single words, which is its most common use.A.In gen. (The following representation is based on a collection of all the instances of the use of atque and ac in Cic. Imp. Pomp., Phil. 2, Tusc. 1, and Off. 1; in Caes. B. G. 1 and 2; in Sall. C.; and in Liv. 21; and wherever in the account either author or work is not cited, there atque or ac does not occur.)1.The form atque.a.Before vowels and h. —Before a (very freq.):b.sociorum atque amicorum,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2, 13, 33; id. Tusc. 1, 34, 122; Caes. B. G. 1, 2; 1, 18; 1, 26; 2, 14; Sall. C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.—Before e (very freq.):deposci atque expeti,
Cic. Imp. Pomp. 2, 5; 6, 16; 10, 28; id. Phil, 2, 21, 51; 2, 21, 52; id. Tusc. 1, 20, 46; Caes. B. G. 1, 6; 1, 15; 1, 18; 2, 19; Sall. C. 14, 6; 49, 4; Liv. 21, 4; 21, 37.—Before i (very freq.):excitare atque inflammare,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; 7, 18; id. Phil. 2, 15, 37; 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 20, 46; 1, 40, 97; Caes. B. G. 1, 17; 1, 20; 1, 22; 2, 1 bis; Sall. C. 2, 3; 3, 5; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; 21, 10.—Before o (freq. in Cic.):honestissimus atque ornatissimus,
Cic. Imp. Pomp. 7, 17; 8, 21; 11, 31; id. Off. 1, 25, 86; 1, 27, 94; Caes. B. G. 1, 40; 2, 14; Sall. C. 10, 6; Liv. 21, 8.—Before u (very rare), Cic. Imp. Pomp. 3, 7; 5, 11; 6, 15; Caes. B. G. 1, 26; 2, 20; Sall. C. 31, 6; 42, 1.—Before h (not infreq.):Sertorianae atque Hispaniensis,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 7, 19; id. Tusc. 1, 28, 69; id. Off. 1, 24, 87; Caes. B. G. 1, 19; 2, 9; 2, 10; Sall. C. 6, 1; 12, 2; Liv. 21, 37.—Before consonants.—Before b (very rare):2.Gallorum atque Belgarum,
Caes. B. G. 1, 6; so,Cassius atque Brutus,
Tac. A. 3, 76.—Before c (infreq. in Cic., freq. in Sall.):in portubus atque custodiis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 16; 8, 21; id. Phil. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 18, 42; id. Off. 1, 25, 88; Sall. C. 2, 3; 7, 4; 16, 3; 26, 4; 29, 3.—Before d (infreq.):superatam esse atque depressam,
Cic. Imp. Pomp. 8, 21; id. Phil. 2, 44, 114: id. Off. 1, 6, 19; 1, 25, 85; 1, 33, 119; Sall. C. 4, 1; 20, 7; 20, 10.—Before f (infreq.):vitiis atque flagitiis,
Cic. Imp. Pomp. 30, 72; id. Off. 1, 28, 98; 1, 28, 100; Caes. B. G. 1, 2; Sall. C. 1, 4; 2, 9; 11, 2.— Before g (very rare):dignitate atque gloria,
Cic. Imp. Pomp. 4, 11; 5, 12:virtute atque gloria,
Sall. C. 3, 2; 61, 9.—Before j (very rare):labore atque justitia,
Sall. C. 10, 1; 29, 3.—Before l (rare):hilari atque laeto,
Cic. Tusc. 1, 42, 100; id. Off. 1, 19, 64; Sall. C. 14, 3; 21, 2; 28, 4.—Before m (infreq. in Cic., once in Caes.):multae atque magnae,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 17, 50; id. Phil. 2, 39, 100; id. Off. 1, 29, 103; 1, 31, 110; Caes. B. G. 1, 34; Sall. C. 18, 4; 31, 7; 34, 1; 51, 1.—Before n (infreq.):adventu atque nomine,
Cic. Imp. Pomp. 5, 13; 20, 60; id. Off. 1, 28, 101; Sall. C. 2, 2 bis. —Before p (infreq. in Cic.):magna atque praeclara,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 11, 31; 16, 48; id. Off. 1, 44, 156; Sall. C. 4, 1; 4, 4; 16, 2; 20, 3.—Before q (does not occur).—Before r (rare):se conlegit atque recreavit,
Cic. Phil. 2, 24, 58.— Before s (rare in Cic.):provinciarum atque sociorum,
Cic. Imp. Pomp. 1, 24, 71; id. Off. 1, 9, 30; 1, 21, 72; Sall. C. 2, 5; 2, 7; 6, 1.— Before t (infreq.):parietum atque tectorum,
Cic. Phil. 2, 28, 69; id. Tusc. 1, 24, 57; id. Off. 1, 35, 126; Sall. C. 42, 2; 50, 3; 51, 38.—Before v (infreq.):gravis atque vehemens,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 9, 25; id. Tusc. 1, 23, 54; Sall. C. 1, 1; 12, 3; 45, 4; Liv. 21, 4; 21, 30.—The form ac before consonants.—Before b (very rare):B.sentientes ac bene meritos,
Cic. Off. 1, 41, 149:feri ac barbari,
Caes. B. G. 1, 31 and 33.—Before c (very rare):liberis ac conjugibus,
Liv. 21, 30:Romae ac circa urbem,
id. 21, 62.—Before d (freq. in Cic.):periculum ac discrimen,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12; 9, 23; 12, 33; id. Tusc. 1, 17, 40; 1, 28, 69; id. Off. 1, 14, 42:usus ac disciplina,
Caes. B. G. 1, 40; 2, 31; Sall. C. 5, 4; 5, 8; 28, 1; Liv. 21, 10; 21, 18; 21, 19.—Before f (infreq.):opima est ac fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; 7, 19; id. Tusc. 1, 1, 2; 1, 27, 66; id. Off. 1, 29, 103:potentissimos ac firmissimos,
Caes. B. G. 1, 3; 1, 48; 2, 12;2, 13: pessuma ac flagitiosissima,
Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 17; 21, 20.—Before g (does not occur).—Before j (very rare):nobilitatis ac juventutis,
Cic. Phil. 2, 15, 37.—Before l (not infreq. in Liv.), Cic. Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54; Caes. B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13; 21, 14; 21, 35.—Before m (not infreq. in Cic.):terrore ac metu,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 18, 54 bis; 20, 59; id. Tusc. 1, 40, 95; id. Off. 1, 30, 106; Caes. B. G. 1, 39; 2, 14; Sall. C. 2, 4; 10, 1; Liv. 21, 8; 21, 60.—Before n (not infreq. in Cic.):insedit ac nimis inveteravit,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:gentes ac nationes,
id. ib. 11, 31; 12, 35 bis; id. Phil. 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 20; 2, 28; Liv. 21, 32.—Before p (not infreq. in Cic., Caes., and Liv.):celeberrimum ac plenissimum,
Cic. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35; 13, 36; id. Phil. 2, 15, 39; id. Tusc. 1, 17, 41; id. Off. 1, 20, 68; Caes. B. G. 1, 18; 1, 20; 2, 13; 2, 19; Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 25; 21, 34; 21, 35.—Before q (does not occur).—Before r (infreq.):firmamenti ac roboris,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 8, 21; 15, 45; id. Off. 1, 5, 15; Caes. B. G. 1, 25; Liv. 21, 41; 21, 44.—Before s (freq. in Cic. and Liv., infreq. in Caes.):vectigalibus ac sociis,
Cic. Imp. Pomp. 2, 4; 4, 10; 11, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes. B. G. 1, 25; 1, 31; 1, 33; 2, 24; Liv. 21, 4; 21, 33 bis; 21, 36.—Before t (infreq. in Cic., freq. in Liv.):tantis rebus ac tanto bello,
Cic. Imp. Pomp. 10, 27 bis; 19, 56; 20, 59; Caes. B. G. 1, 26; 1, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21, 10; 21, 14; 21, 25.—Before v (not in Cic., only once in Caes. and Sall., but freq. in Liv.):armatos ac victores,
Caes. B. G. 1, 40:inconsulte ac veluti etc.,
Sall. C. 42, 2:opera ac vineae,
Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43. —(So in the phrases treated below: atque adeo, atque alter or alius, atque eccum, atque eo, atque etiam, atque illuc, atque is or hic, atque iterum, atque omnia, atque ut, atque late, atque sic, atque velut, but ac ne, ac si, and ac tamen).—With simul:Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat,
Tac. Agr. 35:in se simul atque in Herculem,
id. G. 34:suos prosequitur simul ac deponit,
id. ib. 30; so,sociis pariter atque hostibus,
id. H. 4, 73:innocentes ac noxios juxta cadere,
id. A. 1, 48.—Hence, sometimes syn. with et—et, ut—ita, aeque ac; both—and, as—so, as well—as, as well as: hodie sero ac nequiquam [p. 190] voles, Ter. Heaut. 2, 3, 103 (cf. Cic. Quinct. 25, 79:verum et sero et nequidquam pudet): copia sententiarum atque verborum,
Cic. Cael. 19, 45:omnia honesta atque inhonesta,
Sall. C. 30, 4:nobiles atque ignobiles,
id. ib. 20, 7:caloris ac frigoris patientia par,
Liv. 21, 4; 6, 41; Vell. 2, 127:vir bonus et prudens dici delector ego ac tu,
Hor. Ep. 1, 16, 32.—Esp.a.In a hendiadys:b.utinam isto animo atque virtute in summa re publica versari quam in municipali maluisset,
with this virtuous feeling, Cic. Leg. 3, 16, 36:de conplexu ejus ac sinu,
of his bosom embrace, id. Cat. 2, 10, 22:me eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat, i. e. invidiosa fama,
Sall. C. 3 fin.:clamore atque adsensu,
shout of applause, Liv. 21, 3.—In joining to the idea of a preceding word one more important, and indeed, and even, and especially (v. Kritz ad Sall. J. 4, 3).(α).Absol.: Pa. Nempe tu istic ais esse erilem concubinam? Sc. Atque arguo me etc., yea and I maintain that I etc., Plaut. Mil. 2, 3, 66: Ph. Tun vidisti? Sc. Atque his quidem oculis, id. ib. 2, 4, 15: Ps. Ecquid habet is homo aceti in pectore? Ch. Atque acidissimi, id. Ps. 2, 4, 49; so id. Bacch. 3, 6, 9; id. Men. 1, 2, 40: Py. Cognoscitne (ea)? Ch. Ac memoriter, Ter. Eun. 5, 3, 6:(β).Faciam boni tibi aliquid pro ista re ac lubens,
and with a good will, id. Heaut. 4, 5, 15:rem difficilem (dii immortales) atque omnium difficillimam,
and indeed, Cic. Or. 16, 52:magna diis immortalibus habenda est gratia atque huic ipsi Jovi Statori, etc.,
and especially, id. Cat. 1, 5, 11:hebeti ingenio atque nullo,
and in fact, id. Tusc. 5, 15, 45:ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte,
and even, id. Cat. 4, 9:fratre meo atque eodem propinquo suo interfecto,
and at the same time, Sall. J. 14, 11:intra moenia atque in sinu urbis,
id. C. 52, 35.—With adeo, and that too, and even:(γ).intra moenia atque adeo in senatu,
Cic. Cat. 1, 2, 5:qui in urbe remanserunt atque adeo qui contra urbis salutem etc.,
id. ib. 2, 12, 27:insto atque urgeo, insector, posco atque adeo flagito crimen,
id. Planc. 19 fin.:non petentem atque adeo etiam absentem,
Liv. 10, 5.—And with autem also added:atque adeo autem quor etc.,
Ter. Eun. 5, 4, 42.—With etiam:(δ).id jam populare atque etiam plausibile factum est,
and also, Cic. Div. in Caecil. 3, 8:ne Verginio commeatum dent atque etiam in custodia habeant,
Liv. 3, 46.—With the dem. pron. hic, is:II.negotium magnum est navigare atque id mense Quintili,
and besides, and that, and that too, Cic. Att. 5, 12; 1, 14:maximis defixis trabibus atque eis praeacutis,
Caes. B. C. 1, 27:Asseres pedum XII. cuspidibus praefixis atque hi maximis ballistis missi,
id. ib. 2, 2:duabus missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis legionum duarum,
id. B. G. 5, 15; id. B. C. 3, 70:flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri potest,
id. B. G. 5, 18:ad celeritatem onerandi subductionesque paulo facit humiliores... atque id eo magis, quod, etc.,
id. ib. 5, 1; cf. without id (perh. to avoid the repetition of the pron.): qua (sc. virtute) nostri milites facile superabant, atque eo magis, quod, etc., and that the more because etc., id. ib. 3, 8 fin.:dicendi artem apta trepidatione occultans atque eo validior,
Tac. H. 1, 69; 2, 37; id. A. 4, 22; 4, 46.—In comparisons.A.Of equality (Rudd. II. p. 94; Zumpt, § 340); with par, idem, item, aequus, similis, juxta, talis, totidem, etc., as: et nota, quod ex hujus modi structura Graeca (sc. homoios kai, etc.) frequenter Latini ac et atque in significatione similitudinis accipiunt, Prisc. pp. 1192 and 1193 P.; cf. Gell. 10, 29; Lidd. and Scott, s. v. kai, III.:B.si parem sententiam hic habet ac formam,
Plaut. Mil. 4, 6, 36: quom opulenti loquuntur pariter atque ignobiles, Enn. ap. Gell. 11, 4:Ecastor pariter hoc atque alias res soles,
Plaut. Men. 5, 1, 52:pariter nunc opera me adjuves ac re dudum opitulata es,
Ter. Phorm. 5, 3, 3:neque enim mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,
Cic. N. D. 3, 1, 3:parique eum atque illos imperio esse jussit,
Nep. Dat. 3, 5:magistrum equitum pari ac dictatorem imperio fugavit,
id. Hann. 5, 3:pariter patribus ac plebi carus,
Liv. 2, 33: nam et vita est eadem et animus te erga idem ac fuit, Ter. Heaut. 2, 3, 24:In hanc argumentationes ex eisdem locis sumendae sunt atque in causam negotialem,
Cic. Inv. 2, 23, 70:equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam... non item sunt spectandi atque habendi,
Varr. R. R. 2, 7, 15; id. L. L. 10, § 74 Mull.:cum ex provincia populi Romani aequam partem tu tibi sumpseris atque populo Romano miseris,
Cic. Verr. 2, 3, 19:Modo ne in aequo (jure) hostes apud vos sint ac nos socii,
Liv. 39, 37 (exs. with aeque; v. aeque, d); Cic. Verr. 2, 3, 83 fin.:et simili jure tu ulcisceris patrui mortem atque ille persequeretur fratris sui, si, etc.,
id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 1, 4; id. Agr. 1, 4 fin.:similem pavorem inde ac fugam fore, ac bello Gallico fuerit,
Liv. 6, 28; Col. 5, 7, 3:contendant, se juxta hieme atque aestate bella gerere posse,
Liv. 5, 6; cf. Drak. ad Liv. 1, 54, 9:faxo eum tali mactatum, atque hic est, infortunio,
Ter. Phorm. 5, 9, 39; Cic. Vatin. 4, 10:cum totidem navibus atque erat profectus,
Nep. Milt. 7, 4.—Of difference; with alius and its derivv., with dissimile, contra, contrarius, secus, etc., than:C.illi sunt alio ingenio atque tu,
other than, different from, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. the passages under alius, I. B. a:aliter tuum amorem atque est accipis,
Ter. Heaut. 2, 3, 23 al.; v. the passages under aliter, 1. a.; cf.also aliorsum, II., and aliusmodi: quod est non dissimile atque ire in Solonium,
Cic. Att. 2, 3:simulacrum in excelso collocare et, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
id. Cat. 3, 8, 20:vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24 fin.; id. Verr. 2, 1, 46:qui versantur retro, contrario motu atque caelum,
id. Rep. 6, 17, 17:membra paulo secus a me atque ab illo partita,
id. de Or. 3, 30, 119:cujus ego salutem non secus ac meam tueri debeo,
id. Planc. 1 fin. al.; v. contra, contrarius, secus, etc.—Sometimes, in cases of equality or difference, atque with ut or ac with si (with aliter affirm. Cic. appears to connect only atque ut, not ac si;D.once, however, non aliter, ac si,
Cic. Att. 13, 51;v. aliter, 1. b.): pariter hoc fit atque ut alia facta sunt,
Plaut. Am. 4, 1, 11:nec fallaciam Astutiorem ullus fecit poeta atque Ut haec est fabre facta a nobis,
id. Cas. 5, 1, 6 sqq.:quod iste aliter atque ut edixerat decrevisset,
Cic. Verr. 2, 1, 46:et qui suos casus aliter ferunt atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, etc.,
id. Tusc. 3, 30, 73:si mentionem fecerint, quo aliter ager possideretur atque ut ex legibus Juliis,
id. Att. 2, 18, 2; 16, 13, c; cf. Wopk. Lect. Tull. 1, 15, p. 118; Dig. 43, 13, 11:Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
just as if, Cic. Fam. 13, 43:tu autem similiter facis ac si me roges, etc.,
id. N. D. 3, 3, 8:reliquis officiis, juxta ac si meus frater esset, sustentavit,
id. Post. Red. in Sen. 8, 20:quod dandum est amicitiae, large dabitur a me non secus ac si meus esset frater,
id. Mur. 4 fin.:haec sunt, tribuni, consilia vestra, non, hercule, dissimilia, ac si quis, etc.,
Liv. 5, 5 fin. al. —More rare with nimis, in partem, pro eo, etc.;E.in Plaut. also with mutare or demutare = aliud esse: nimis bellus, atque ut esse maxume optabam, locus,
Plaut. Bacch. 4, 4, 73:haud centensumam Partem dixi atque, otium rei si sit, possim expromere,
id. Mil. 3, 1, 168: sane quam pro eo ac debui graviter molesteque tuli, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:debeo sperare, omnes deos, qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratiam esse,
Cic. Cat. 4, 2:pro eo, ac si concessum sit, concludere oportebit argumentationem,
id. Inv. 1, 32, 54:non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
nearly the same as he, id. Fam. 9, 13, 2:neque se luna quoquam mutat atque uti exorta est semel,
Plaut. Am. 1, 1, 118:num quid videtur demutare atque ut quidem Dixi?
id. Mil. 4, 3, 37.—Sometimes the word indicating comparison (aeque, tantopere, etc.) is to be supplied from the connection (in the class. per. perh. used only once by Cassius in epist. style):F.nebula haud est mollis atque hujus est,
Plaut. Cas. 4, 4, 21:quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi,
id. Bacch. 3, 6, 20:quae suco caret atque putris pumex,
Priap. 32, 7 (Mull., est putusque): digne ac mereor commendatus esse, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13; Dig. 2, 14, 4; 19, 2, 54.—Poet. or in post-Aug. prose with comparatives (for quam), than:G.amicior mihi nullus vivit atque is est,
Plaut. Merc. 5, 2, 56:non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15 Ruhnk.:Illi non minus ac tibi Pectore uritur intimo Flamma,
Cat. 61, 172:haud minus ac jussi faciunt,
Verg. A. 3, 561:Non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46 Bentl. and Heind. (cf. infra:nihilo plus accipias quam Qui nil portarit): qui peccas minus atque ego,
id. ib. 2, 7, 96:Artius atque hedera procera adstringitur ilex,
id. Epod. 15, 5; Suet. Caes. 14 Ruhnk. —In the comparison of two periods of time, most freq. with simul (v. examples under simul); ante- or post-class. with principio, statim:III.principio Atque animus ephebis aetate exiit,
as soon as, Plaut. Merc. 1, 1, 40:judici enim, statim atque factus est, omnium rerum officium incumbit,
Dig. 21, 1, 25:quamvis, statim atque intercessit, mulier competierat,
ib. 16, 1, 24.—To connect a negative clause which explains or corrects what precedes; hence sometimes with potius (class.; in Cic. very freq., but rare in the poets), and not, and not rather.a.Absol.:b.Decipiam ac non veniam,
Ter. Heaut. 4, 4, 6:si fidem habeat,... ac non id metuat, ne etc.,
id. Eun. 1, 2, 60:perparvam vero controversiam dicis, ac non eam, quae dirimat omnia,
Cic. Leg. 1, 20, 54:quasi nunc id agatur, quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum, etc.,
id. Rosc. Am. 33:si (mundum) tuum ac non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare?
id. N. D. 2, 6, 17:nemo erat, qui illum reum ac non miliens condemnatum arbitraretur,
id. Att. 1, 16:si hoc dissuadere est, ac non disturbare ac pervertere,
id. Agr. 2, 37, 101:si res verba desideraret ac non pro se ipsa loqueretur,
id. Fam. 3, 2 fin.: hoc te exspectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6:velut destituti ac non qui ipsi destituissent,
Liv. 8, 27; 7, 3 fin.:si mihi mea sententia proferenda ac non disertissimorum,
Tac. Or. 1.—With potius:IV.Quam ob rem scriba deducet, ac non potius mulio, qui advexit?
Cic. Verr. 2, 3, 79 (B. and K., et):quis (eum) ita aspexit, ut perditum civem, ac non potius ut importunissimum hostem?
id. Cat. 2, 6, 12.— Pliny the elder commonly employs in this sense atque non, not ac non:concremasse ea (scrinia) optuma fide atque non legisse,
Plin. 7, 25, 26, § 94; 22, 24, 50, § 108; 29, 2, 9, § 29; 27, 9, 55, § 78; 31, 7, 39, § 73 et saep. —In connecting clauses and beginning periods.1.In gen., and, and so, and even, and too: Pamph. Antiquam adeo tuam venustatem obtines. Bacch. Ac tu ecastor morem antiquom atque ingenium obtines, And you too, Ter. Hec. 5, 4, 20:2.atque illi (philosopho) ordiri placet etc.,
Cic. de Or. 3, 47, 183: Africanus indigens mei? Minime hercle. Ac ne ego quidem illius, And I indeed not, etc., id. Lael. 9, 30; id. Fin. 5, 11, 33:cum versus facias, te ipsum percontor, etc.... Atque ego cum Graecos facerem, natus mare citra, Versiculos, etc.,
Hor. S. 1, 10, 31:multa quippe et diversa angebant: validior per Germaniam exercitus, etc.... quos igitur anteferret? ac (i. e. similiter angebat), ne postpositi contumelia incenderentur,
Tac. A. 1, 47:Minime, minime, inquit Secundus, atque adeo vellem maturius intervenisses,
Tac. Or. 14:ac similiter in translatione, etc.,
Quint. 3, 6, 77.—In adducing new arguments of similar force in favor of any assertion or making further statements about a subject, etc.; cf. Beier ad Cic. Off. 3, 11, 487.a.Absol.:b.maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis: atque in ipso equo, cujus modo mentionem feci, si, etc.,
and furthermore, and moreover, Cic. Lael. 19, 68: Atque, si natura confirmatura jus non erit, virtutes omnes tollentur, id. Leg. 1, 15, 42 B. and K. —Often with etiam:c.Atque alias etiam dicendi virtutes sequitur,
Cic. Or. 40, 139:Atque hoc etiam animadvertendum non esse omnia etc.,
id. de Or. 2, 61, 251; so id. Off. 1, 26, 90; id. N. D. 2, 11, 30; Col. 2, 2, 3.—Sometimes with quoque:d.Atque occidi quoque Potius quam cibum praehiberem,
Plaut. Ps. 1, 3, 133; so Cic. N. D. 2, 12, 32; Col. 2, 13, 3, and Cels. 2, 3; 3, 22.—And even with quoque etiam: Atque ego [p. 191] quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. prol. 30.—3.In narration:4.aegre submoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat,
Liv. 39, 49; 5, 21 fin.:completur caede, quantum inter castra murosque vacui fuit: ac rursus nova laborum facies,
Tac. H. 3, 30; cf. Caes. B. C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. —In introducing comparisons, atque ut, atque velut (mostly poet., esp. in epic poetry):5.Atque ut perspicio, profecto etc.,
Plaut. Capt. 3, 4, 53:ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi cecidit fragor, etc.,
Verg. A. 1, 148; so id. G. 4, 170; id. A. 2, 626; 4, 402; 4, 441; 6, 707; 9, 59; 10, 405; 10, 707; 10, 803; 11, 809; 12, 365; 12, 521; 12, 684; 12, 715;12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc.,
Hor. C. 3, 28, 6; Val. Fl. 6, 664;and so, Ac velut in nigro jactatis turbine nautis, etc.... Tale fuit nobis Manius auxilium,
Cat. 68, 63 (for which Sillig and Muller read:Hic velut, etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc.,
Cic. Off. 2, 5, 16:Atque ut hujus mores veros amicos parere non potuerunt, sic etc.,
id. Lael. 15, 54.—In connecting two acts or events.a.In the order of time, and then; hence the ancient grammarians assume in it the notion of quick succession, and explain it, though improperly, as syn. with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Gell. 10, 29; Non. p. 530, 1 sq. (only in the poets and histt.): Atque atque accedit muros Romana juventus (the repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Gell. and Non. l. l. (Ann. v. 527 Mull.): Quo imus una;b. (α).ad prandium? Atque illi tacent,
And then they are silent, Plaut. Capt. 3, 1, 19:Ubi cenamus? inquam, atque illi abnuunt,
and upon this they shake their head, id. ib. 3, 1, 21; id. Ep. 2, 2, 33:dum circumspecto atque ego lembum conspicor,
id. Bacch. 2, 3, 45; so id. Merc. 2, 1, 32; 2, 1, 35; id. Most. 5, 1, 9:lucernam forte oblitus fueram exstinguere: Atque ille exclamat derepente maximum,
and then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 57: cui fidus Achates It comes... atque illi Misenum in litore sicco Ut venere, vident, etc., and as they thus came, etc., Verg. A. 6, 162:dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro,
Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv. 26, 39, 16; Tac. H. 3, 17:tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni centurionesque circumsistunt,
id. ib. 1, 82. —Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a quicker succession, or the close connection between two actions:cape hoc argentum atque defer,
Ter. Heaut. 4, 7, 3:abi domum ac deos comprecare,
id. Ad. 4, 5, 65:tace modo ac sequere hac,
id. ib. 2, 4, 16:Accipe carmina atque hanc sine tempora circum hederam tibi serpere,
Verg. E. 8, 12; id. G. 1, 40; 3, 65; 4, 330:Da auxilium, pater, atque haec omina firma,
id. A. 2, 691; 3, 89; 3, 250; 3, 639; 4, 424; 9, 90; 10, 624; 11, 370.—Absol.:(β).si nunc de tuo jure concessisses paululum, Atque adulescenti morigerasses,
and so, Ter. Ad. 2, 2, 10.—With ita or sic:c.Ventum deinde ad multo angustiorem rupem, atque ita rectis saxis, etc.,
Liv. 21, 36; Plin. 10, 58, 79, § 158:ac sic prope innumerabiles species reperiuntur,
Quint. 12, 10, 67.—Connecting conclusion and condition, so, then (cf. at, II. F.):6.non aliter quam qui adverso vix flumine lembum Remigiis subigit, si bracchia forte remisit, Atque illum praeceps prono rapit alveus amni,
Verg. G. 1, 203 (here explained by statim by Gell. 10, 29, and by Servius, but thus its connective force is wholly lost; cf. also Forbig ad h. l. for still another explanation).—(As supra, I. c.) To annex a thought of more importance:7.Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat? atque ei ne integrum quidem erat, ut ad justitiam remigraret,
Cic. Tusc. 5, 21, 62; id. Tull. 4:hoc enim spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte... coercent. Atque hoc multo magis efficit ipsa naturae ratio,
id. Off. 3, 5, 23; id. Fam. 6, 1, 4: hac spe lapsus Induciomarus... exsules damnatosque tota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit;ac tantam sibi jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 55 fin.; Nep. Hann. 13, 2; Quint. 1, 10, 16.—Hence also in answers, in order to confirm a question or assertion:Sed videone ego Pamphilippum cum fratre Epignomo? Atque is est,
And he it is, Yes, it is he, Plaut. Stich. 4, 2, 4; so id. Truc. 1, 2, 24: Th. Mihin malum minitare? Ca. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Curc. 4, 4, 15: Ch. Egon formidulosus? nemost hominum, qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter. Eun. 4, 6, 20.—In expressing a wish, atque utinam:8.Veritus sum arbitros, atque utinam memet possim obliscier! Att., Trag. Rel. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus!
Cic. Or. 7, 22; so id. Rep. 3, 5, 8:Atque utinam pro decore etc.,
Liv. 21, 41, 13:Atque utinam ex vobis unus etc.,
Verg. E. 10, 35; id. A. 1, 575:Atque utinam... Ille vir in medio fiat amore lapis!
Prop. 2, 9, 47; 3, 6, 15; 3, 7, 25; 3, 8, 19 al.—To connect an adversative clause, and often fully with tamen, and yet, notwithstanding, nevertheless.a.Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile;b.atque ipsis commentum placet,
Ter. And. 1, 3, 20 Ruhnk. (atque pro tamen, Don.):ego quia non rediit filius, quae cogito!... Atque ex me hic natus non est, sed ex fratre,
id. Ad. 1, 1, 15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic afficior: quid paterer si genuissem? Don.; cf. Acron. ap. Charis. p. 204 P.); Cic. Off. 3, 11, 48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.:ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,
and yet I believe, Sall. J. 4, 1 and 3 Corte; id. C. 51, 35:observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures obstrepebant,
Plin. Pan. 26.—With tamen:9.nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 85:discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos,
id. de Or. 3, 10, 35; id. Rep. 1, 7, 12:Atque in his tamen tribus generibus etc.,
id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. 1, 3; 13, 30; id. Prov. Cons. 7, 16; 7, 15 fin. (cf. in reference to the last four passages Wund. Varr. Lectt. p. lviii. sq.):ac tamen initia fastigii etc.,
Tac. A. 3, 29; 3, 56; 12, 56;14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos Germanos,
id. H. 5, 16.—To connect a minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in syllogisms, now, but, but now (while atqui is used to connect either an affirmative or negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat. Metui, si impetrasset, ne tu ipse me amare desineres;10.... Atque hoc tempore ipso impingit mihi epistulam etc.,
Cic. Att. 6, 1, 6.—Sometimes the conclusion is to be supplied:nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo oratorem philosophiam cognoscere oportet),
Cic. de Or. 1, 12, 53 and 54.—In introducing a purpose (freq. in Cic.).a.A negative purpose, and esp. in anticipating an objection:b.Ac ne sine causa videretur edixisse,
Cic. Phil. 3, 9, 24:Ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur,
id. de Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5, 12, 30:Ac ne saepius dicendum sit,
Cels. 8, 1:Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter,
Hor. Ep. 1, 1, 13:Ac ne forte putes,
id. ib. 2, 1, 208:Ac ne forte putes etc.,
Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).—A positive purpose:11.Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc.,
Cic. Cat. 2, 5, 9:Atque ut omnes intellegant me etc.... dico etc.,
id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14, 43; id. Sull. 2, 5; id. de Or. 3, 11, 40:Atque ut C. Flaminium relinquam etc.,
id. Leg. 3, 9, 20; id. Fin. 3, 2, 4.—a.. In continuing a thought in assertions or narration, and, now, and now, Plaut. Aul. prol. 18: audistis, cum pro se diceret, genus orationis, etc.,... perspexistis. Atque in eo non solum ingenium ejus videbatis, etc., Cic. Cael. 19, 45; so id. de Or. 3, 32, 130; 2, 7, 27; 3, 10, 39 al.; Caes. B. G. 2, 29; Nep. Ages. 7, 3; 8, 1, Eum. 10, 3 Bremi; Tac. A. 14, 64; 15, 3; Verg. A. 9, 1; Sil. 4, 1 al.: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem, now if I, etc., Cic. Cat. 2, 2, 3:b.atque si etiam hoc natura praescribit, etc.,
id. Off. 3, 6, 27; so Quint. 10, 1, 26; 10, 2, 8.—In introducing parentheses:c.vulgo credere, Penino (atque inde nomen et jugo Alpium inditum) transgressum,
Liv. 21, 38:omne adfectus genus (atque ea maxime jucundam et ornatam faciunt orationem) de luxuria, etc.,
Quint. 4, 3, 15 MSS., where Halm after Spalding reads et quae. —At the conclusion of a discourse (not infreq. in Cic.): Atque in primis duabus dicendi partibus qualis esset, summatim breviterque descripsimus, And thus have we, then, briefly described, etc., Cic. Or. 15, 50:V.Ac de primo quidem officii fonte diximus,
id. Off. 1, 6, 19:Ac de inferenda quidem injuria satis dictum est,
id. ib. 1, 8, 27; id. Inv. 2, 39, 115 al.—In particular connections and phrases.A.Unus atque alter, one and the other; alius atque alius, one and another; now this, now that:B.unae atque alterae scalae,
Sall. J. 60, 7:quarum (coclearum) cum unam atque alteram, dein plures peteret,
id. ib. 93, 2:unum atque alterum lacum integer perfluit,
Tac. H. 5, 6:dilatisque alia atque alia de causa comitiis,
Liv. 8, 23, 17; Col. 9, 8, 10:alius atque alius,
Tac. H. 1, 46; 1, 50 (v. alius, II. D.).—Also separated by several words:aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2.—Etiam atque etiam. again and again:C.temo Stellas cogens etiam atque etiam Noctis sublime iter, Enn., Trag. Rel. p. 39 Rib.: etiam atque etiam cogita,
Ter. Eun. 1, 1, 11:etiam atque etiam considera,
Cic. Div. in Caecil. 14, 46:monitos eos etiam atque etiam volo,
id. Cat. 2, 12, 27.—So, semel atque iterum, Cic. Font. 26; id. Clu. 49; Tac. Or. 17; and:iterum atque iterum,
Verg. A. 8, 527; Hor. S. 1, 10, 39.—Huc atque illuc, hither and thither, Cic. Q. Rosc. 37; id. de Or. 1, 40, 184; Verg. A. 9, 57; Ov. M. 2, 357; 10, 376; Tac. Agr. 10; id. H. 1, 85.—D.Longe atque late, far and wide, Cic. Marcell. 29:E.atque eccum or atque eccum video, in colloquial lang.: Heus vocate huc Davom. Atque eccum,
but here he is, Ter. And. 3, 3, 48:Audire vocem visa sum modo militis. Atque eccum,
and here he is, id. Eun. 3, 2, 2; so id. Hec. 4, 1, 8.—Atque omnia, in making an assertion general, and so generally:F.Atque in eis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data,
Cic. de Or. 3, 59, 223:quorum (verborum) descriptus ordo alias alia terminatione concluditur, atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum,
id. Or. 59, 200; id. de Or. 2, 64, 257: commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere, and so rather, etc., id. Off. 2, 23, 83:nihil acerbum esse, nihil crudele, atque omnia plena clementiae, humanitatis,
id. ad Q. Fr. 1, 1, 8:Atque omnis vitae ratio sic constat, ut, quae probamus in aliis, facere ipsi velimus,
Quint. 10, 2, 2.—With other conjunctions.1.After et:2.equidem putabam virtutem hominibus instituendo et persuadendo, non minis et vi ac metu tradi,
Cic. de Or. 1, 58, 247:Magnifica vero vox et magno viro ac sapiente digna,
id. Off. 3, 1, 1; id. Cael. 13:vanus aspectus et auri fulgor atque argenti,
Tac. Agr. 32.:denuntiarent, ut ab Saguntinis abstineret et Carthaginem in Africam traicerent ac sociorum querimonias deferrent,
Liv. 21, 6, 4:ubi et fratrem consilii ac periculi socium haberem,
id. 21, 41, 2:et uti liter demum ac Latine perspicueque,
Quint. 8, 3, 3:Nam et subtili plenius aliquid atque subtilius et vehementi remissius atque vehementius invenitur,
id. 12, 10, 67. —After que, as in Gr. te kai: litterisque ac laudibus aeternare, Varr. ap. Non. p. 75, 20:3.submoverique atque in castra redigi,
Liv. 26, 10:terrorem caedemque ac fugam fecere,
id. 21, 52:mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit,
Verg. G. 1, 182; 3, 434; id. A. 8, 486.—Before et:4.caelum ipsum ac mare et silvas circum spectantes,
Tac. Agr. 32.—After neque (only in the poets and post - Aug. prose):G.nec clavis nec canis atque calix,
Mart. 1, 32, 4: naturam Oceani atque aestus [p. 192] neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere, Tac. Agr. 10:mediocritatem pristinam neque dissimulavit umquam ac frequenter etiam prae se tulit,
Suet. Vesp. 12.—Atque repeated, esp. in arch. Lat.: Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque prolixis atque prosperis animum excellere atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere, Cato ap. Gell. 7, 3: Dicere possum quibus villae atque aedes aedificatae atque expolitae maximo opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis stent, Cato ap. Fest. p. 242 Mull.:atque ut C. Flamininum atque ea, quae jam prisca videntur, propter vetustatem relinquam,
Cic. Leg. 3, 9, 20:omnem dignitatem tuam in virtute atque in rebus gestis atque in tua gravitate positam existimare,
id. Fam. 1, 5, 8.—Esp. freq. in enumerations in the poets:Haec atque illa dies atque alia atque alia,
Cat. 68, 152:Mavortia tellus Atque Getae atque Hebrus,
Verg. G. 4, 463:Clioque et Beroe atque Ephyre Atque Opis et Asia,
id. ib. 4, 343.—And sometimes forming a double connective, both— and = et—et:Multus ut in terras deplueretque lapis: Atque tubas atque arma ferunt crepitantia caelo Audita,
Tib. 2, 5, 73:complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater,
Verg. E. 5, 23; Sil. 1, 93; v. Forbig ad Verg. l. l.► Atque regularly stands at the beginning of its sentence or clause or before the word it connects, but in poetry it sometimes, like et and at, stands:a.In the second place:b.Jamque novum terrae stupeant lucescere solem, Altius atque cadant imbres,
Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.:Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta,
id. A. 3, 250, and 10, 104 (animis may, however, here be taken with Accipite, as in id. ib. 5, 304):Esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,
Hor. Epod. 8, 11; id. S. 1, 5, 4; 1, 6, 111; 1, 7, 12 (ubi v. Fritzsche).—In the third place:quod pubes hedera virente Gaudeant pulla magis atque myrto,
Hor. C. 1, 25, 18; cf. at fin. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 452-513.) -
24 adque
atque or āc (atque is used before vowels and consonants, ac, in class. lang., only before consonants; v. infra, I.), conj. [at has regularly in the compound atque a continuative, as in atqui it has an adversative force; pr. and further, and besides, and also; cf. in Gr. pros de, pros de eti, eti kai, eti de, and te kai; v. at init., and for the change of form atque, ac, cf. neque, nec; in MSS. and inscriptions sometimes written adque, and sometimes by confusion atqui ], a copulative particle, and also, and besides, and even, and (indicating a close internal connection between single words or whole clauses; while et designates an external connection of diff. objects with each other, v. et; syn.: et, -que, autem, praeterea, porro, ad hoc, ad haec).I.In joining single words, which is its most common use.A.In gen. (The following representation is based on a collection of all the instances of the use of atque and ac in Cic. Imp. Pomp., Phil. 2, Tusc. 1, and Off. 1; in Caes. B. G. 1 and 2; in Sall. C.; and in Liv. 21; and wherever in the account either author or work is not cited, there atque or ac does not occur.)1.The form atque.a.Before vowels and h. —Before a (very freq.):b.sociorum atque amicorum,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2, 13, 33; id. Tusc. 1, 34, 122; Caes. B. G. 1, 2; 1, 18; 1, 26; 2, 14; Sall. C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.—Before e (very freq.):deposci atque expeti,
Cic. Imp. Pomp. 2, 5; 6, 16; 10, 28; id. Phil, 2, 21, 51; 2, 21, 52; id. Tusc. 1, 20, 46; Caes. B. G. 1, 6; 1, 15; 1, 18; 2, 19; Sall. C. 14, 6; 49, 4; Liv. 21, 4; 21, 37.—Before i (very freq.):excitare atque inflammare,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; 7, 18; id. Phil. 2, 15, 37; 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 20, 46; 1, 40, 97; Caes. B. G. 1, 17; 1, 20; 1, 22; 2, 1 bis; Sall. C. 2, 3; 3, 5; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; 21, 10.—Before o (freq. in Cic.):honestissimus atque ornatissimus,
Cic. Imp. Pomp. 7, 17; 8, 21; 11, 31; id. Off. 1, 25, 86; 1, 27, 94; Caes. B. G. 1, 40; 2, 14; Sall. C. 10, 6; Liv. 21, 8.—Before u (very rare), Cic. Imp. Pomp. 3, 7; 5, 11; 6, 15; Caes. B. G. 1, 26; 2, 20; Sall. C. 31, 6; 42, 1.—Before h (not infreq.):Sertorianae atque Hispaniensis,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 7, 19; id. Tusc. 1, 28, 69; id. Off. 1, 24, 87; Caes. B. G. 1, 19; 2, 9; 2, 10; Sall. C. 6, 1; 12, 2; Liv. 21, 37.—Before consonants.—Before b (very rare):2.Gallorum atque Belgarum,
Caes. B. G. 1, 6; so,Cassius atque Brutus,
Tac. A. 3, 76.—Before c (infreq. in Cic., freq. in Sall.):in portubus atque custodiis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 16; 8, 21; id. Phil. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 18, 42; id. Off. 1, 25, 88; Sall. C. 2, 3; 7, 4; 16, 3; 26, 4; 29, 3.—Before d (infreq.):superatam esse atque depressam,
Cic. Imp. Pomp. 8, 21; id. Phil. 2, 44, 114: id. Off. 1, 6, 19; 1, 25, 85; 1, 33, 119; Sall. C. 4, 1; 20, 7; 20, 10.—Before f (infreq.):vitiis atque flagitiis,
Cic. Imp. Pomp. 30, 72; id. Off. 1, 28, 98; 1, 28, 100; Caes. B. G. 1, 2; Sall. C. 1, 4; 2, 9; 11, 2.— Before g (very rare):dignitate atque gloria,
Cic. Imp. Pomp. 4, 11; 5, 12:virtute atque gloria,
Sall. C. 3, 2; 61, 9.—Before j (very rare):labore atque justitia,
Sall. C. 10, 1; 29, 3.—Before l (rare):hilari atque laeto,
Cic. Tusc. 1, 42, 100; id. Off. 1, 19, 64; Sall. C. 14, 3; 21, 2; 28, 4.—Before m (infreq. in Cic., once in Caes.):multae atque magnae,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 17, 50; id. Phil. 2, 39, 100; id. Off. 1, 29, 103; 1, 31, 110; Caes. B. G. 1, 34; Sall. C. 18, 4; 31, 7; 34, 1; 51, 1.—Before n (infreq.):adventu atque nomine,
Cic. Imp. Pomp. 5, 13; 20, 60; id. Off. 1, 28, 101; Sall. C. 2, 2 bis. —Before p (infreq. in Cic.):magna atque praeclara,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 11, 31; 16, 48; id. Off. 1, 44, 156; Sall. C. 4, 1; 4, 4; 16, 2; 20, 3.—Before q (does not occur).—Before r (rare):se conlegit atque recreavit,
Cic. Phil. 2, 24, 58.— Before s (rare in Cic.):provinciarum atque sociorum,
Cic. Imp. Pomp. 1, 24, 71; id. Off. 1, 9, 30; 1, 21, 72; Sall. C. 2, 5; 2, 7; 6, 1.— Before t (infreq.):parietum atque tectorum,
Cic. Phil. 2, 28, 69; id. Tusc. 1, 24, 57; id. Off. 1, 35, 126; Sall. C. 42, 2; 50, 3; 51, 38.—Before v (infreq.):gravis atque vehemens,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 9, 25; id. Tusc. 1, 23, 54; Sall. C. 1, 1; 12, 3; 45, 4; Liv. 21, 4; 21, 30.—The form ac before consonants.—Before b (very rare):B.sentientes ac bene meritos,
Cic. Off. 1, 41, 149:feri ac barbari,
Caes. B. G. 1, 31 and 33.—Before c (very rare):liberis ac conjugibus,
Liv. 21, 30:Romae ac circa urbem,
id. 21, 62.—Before d (freq. in Cic.):periculum ac discrimen,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12; 9, 23; 12, 33; id. Tusc. 1, 17, 40; 1, 28, 69; id. Off. 1, 14, 42:usus ac disciplina,
Caes. B. G. 1, 40; 2, 31; Sall. C. 5, 4; 5, 8; 28, 1; Liv. 21, 10; 21, 18; 21, 19.—Before f (infreq.):opima est ac fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; 7, 19; id. Tusc. 1, 1, 2; 1, 27, 66; id. Off. 1, 29, 103:potentissimos ac firmissimos,
Caes. B. G. 1, 3; 1, 48; 2, 12;2, 13: pessuma ac flagitiosissima,
Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 17; 21, 20.—Before g (does not occur).—Before j (very rare):nobilitatis ac juventutis,
Cic. Phil. 2, 15, 37.—Before l (not infreq. in Liv.), Cic. Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54; Caes. B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13; 21, 14; 21, 35.—Before m (not infreq. in Cic.):terrore ac metu,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 18, 54 bis; 20, 59; id. Tusc. 1, 40, 95; id. Off. 1, 30, 106; Caes. B. G. 1, 39; 2, 14; Sall. C. 2, 4; 10, 1; Liv. 21, 8; 21, 60.—Before n (not infreq. in Cic.):insedit ac nimis inveteravit,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:gentes ac nationes,
id. ib. 11, 31; 12, 35 bis; id. Phil. 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 20; 2, 28; Liv. 21, 32.—Before p (not infreq. in Cic., Caes., and Liv.):celeberrimum ac plenissimum,
Cic. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35; 13, 36; id. Phil. 2, 15, 39; id. Tusc. 1, 17, 41; id. Off. 1, 20, 68; Caes. B. G. 1, 18; 1, 20; 2, 13; 2, 19; Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 25; 21, 34; 21, 35.—Before q (does not occur).—Before r (infreq.):firmamenti ac roboris,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 8, 21; 15, 45; id. Off. 1, 5, 15; Caes. B. G. 1, 25; Liv. 21, 41; 21, 44.—Before s (freq. in Cic. and Liv., infreq. in Caes.):vectigalibus ac sociis,
Cic. Imp. Pomp. 2, 4; 4, 10; 11, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes. B. G. 1, 25; 1, 31; 1, 33; 2, 24; Liv. 21, 4; 21, 33 bis; 21, 36.—Before t (infreq. in Cic., freq. in Liv.):tantis rebus ac tanto bello,
Cic. Imp. Pomp. 10, 27 bis; 19, 56; 20, 59; Caes. B. G. 1, 26; 1, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21, 10; 21, 14; 21, 25.—Before v (not in Cic., only once in Caes. and Sall., but freq. in Liv.):armatos ac victores,
Caes. B. G. 1, 40:inconsulte ac veluti etc.,
Sall. C. 42, 2:opera ac vineae,
Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43. —(So in the phrases treated below: atque adeo, atque alter or alius, atque eccum, atque eo, atque etiam, atque illuc, atque is or hic, atque iterum, atque omnia, atque ut, atque late, atque sic, atque velut, but ac ne, ac si, and ac tamen).—With simul:Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat,
Tac. Agr. 35:in se simul atque in Herculem,
id. G. 34:suos prosequitur simul ac deponit,
id. ib. 30; so,sociis pariter atque hostibus,
id. H. 4, 73:innocentes ac noxios juxta cadere,
id. A. 1, 48.—Hence, sometimes syn. with et—et, ut—ita, aeque ac; both—and, as—so, as well—as, as well as: hodie sero ac nequiquam [p. 190] voles, Ter. Heaut. 2, 3, 103 (cf. Cic. Quinct. 25, 79:verum et sero et nequidquam pudet): copia sententiarum atque verborum,
Cic. Cael. 19, 45:omnia honesta atque inhonesta,
Sall. C. 30, 4:nobiles atque ignobiles,
id. ib. 20, 7:caloris ac frigoris patientia par,
Liv. 21, 4; 6, 41; Vell. 2, 127:vir bonus et prudens dici delector ego ac tu,
Hor. Ep. 1, 16, 32.—Esp.a.In a hendiadys:b.utinam isto animo atque virtute in summa re publica versari quam in municipali maluisset,
with this virtuous feeling, Cic. Leg. 3, 16, 36:de conplexu ejus ac sinu,
of his bosom embrace, id. Cat. 2, 10, 22:me eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat, i. e. invidiosa fama,
Sall. C. 3 fin.:clamore atque adsensu,
shout of applause, Liv. 21, 3.—In joining to the idea of a preceding word one more important, and indeed, and even, and especially (v. Kritz ad Sall. J. 4, 3).(α).Absol.: Pa. Nempe tu istic ais esse erilem concubinam? Sc. Atque arguo me etc., yea and I maintain that I etc., Plaut. Mil. 2, 3, 66: Ph. Tun vidisti? Sc. Atque his quidem oculis, id. ib. 2, 4, 15: Ps. Ecquid habet is homo aceti in pectore? Ch. Atque acidissimi, id. Ps. 2, 4, 49; so id. Bacch. 3, 6, 9; id. Men. 1, 2, 40: Py. Cognoscitne (ea)? Ch. Ac memoriter, Ter. Eun. 5, 3, 6:(β).Faciam boni tibi aliquid pro ista re ac lubens,
and with a good will, id. Heaut. 4, 5, 15:rem difficilem (dii immortales) atque omnium difficillimam,
and indeed, Cic. Or. 16, 52:magna diis immortalibus habenda est gratia atque huic ipsi Jovi Statori, etc.,
and especially, id. Cat. 1, 5, 11:hebeti ingenio atque nullo,
and in fact, id. Tusc. 5, 15, 45:ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte,
and even, id. Cat. 4, 9:fratre meo atque eodem propinquo suo interfecto,
and at the same time, Sall. J. 14, 11:intra moenia atque in sinu urbis,
id. C. 52, 35.—With adeo, and that too, and even:(γ).intra moenia atque adeo in senatu,
Cic. Cat. 1, 2, 5:qui in urbe remanserunt atque adeo qui contra urbis salutem etc.,
id. ib. 2, 12, 27:insto atque urgeo, insector, posco atque adeo flagito crimen,
id. Planc. 19 fin.:non petentem atque adeo etiam absentem,
Liv. 10, 5.—And with autem also added:atque adeo autem quor etc.,
Ter. Eun. 5, 4, 42.—With etiam:(δ).id jam populare atque etiam plausibile factum est,
and also, Cic. Div. in Caecil. 3, 8:ne Verginio commeatum dent atque etiam in custodia habeant,
Liv. 3, 46.—With the dem. pron. hic, is:II.negotium magnum est navigare atque id mense Quintili,
and besides, and that, and that too, Cic. Att. 5, 12; 1, 14:maximis defixis trabibus atque eis praeacutis,
Caes. B. C. 1, 27:Asseres pedum XII. cuspidibus praefixis atque hi maximis ballistis missi,
id. ib. 2, 2:duabus missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis legionum duarum,
id. B. G. 5, 15; id. B. C. 3, 70:flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri potest,
id. B. G. 5, 18:ad celeritatem onerandi subductionesque paulo facit humiliores... atque id eo magis, quod, etc.,
id. ib. 5, 1; cf. without id (perh. to avoid the repetition of the pron.): qua (sc. virtute) nostri milites facile superabant, atque eo magis, quod, etc., and that the more because etc., id. ib. 3, 8 fin.:dicendi artem apta trepidatione occultans atque eo validior,
Tac. H. 1, 69; 2, 37; id. A. 4, 22; 4, 46.—In comparisons.A.Of equality (Rudd. II. p. 94; Zumpt, § 340); with par, idem, item, aequus, similis, juxta, talis, totidem, etc., as: et nota, quod ex hujus modi structura Graeca (sc. homoios kai, etc.) frequenter Latini ac et atque in significatione similitudinis accipiunt, Prisc. pp. 1192 and 1193 P.; cf. Gell. 10, 29; Lidd. and Scott, s. v. kai, III.:B.si parem sententiam hic habet ac formam,
Plaut. Mil. 4, 6, 36: quom opulenti loquuntur pariter atque ignobiles, Enn. ap. Gell. 11, 4:Ecastor pariter hoc atque alias res soles,
Plaut. Men. 5, 1, 52:pariter nunc opera me adjuves ac re dudum opitulata es,
Ter. Phorm. 5, 3, 3:neque enim mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,
Cic. N. D. 3, 1, 3:parique eum atque illos imperio esse jussit,
Nep. Dat. 3, 5:magistrum equitum pari ac dictatorem imperio fugavit,
id. Hann. 5, 3:pariter patribus ac plebi carus,
Liv. 2, 33: nam et vita est eadem et animus te erga idem ac fuit, Ter. Heaut. 2, 3, 24:In hanc argumentationes ex eisdem locis sumendae sunt atque in causam negotialem,
Cic. Inv. 2, 23, 70:equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam... non item sunt spectandi atque habendi,
Varr. R. R. 2, 7, 15; id. L. L. 10, § 74 Mull.:cum ex provincia populi Romani aequam partem tu tibi sumpseris atque populo Romano miseris,
Cic. Verr. 2, 3, 19:Modo ne in aequo (jure) hostes apud vos sint ac nos socii,
Liv. 39, 37 (exs. with aeque; v. aeque, d); Cic. Verr. 2, 3, 83 fin.:et simili jure tu ulcisceris patrui mortem atque ille persequeretur fratris sui, si, etc.,
id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 1, 4; id. Agr. 1, 4 fin.:similem pavorem inde ac fugam fore, ac bello Gallico fuerit,
Liv. 6, 28; Col. 5, 7, 3:contendant, se juxta hieme atque aestate bella gerere posse,
Liv. 5, 6; cf. Drak. ad Liv. 1, 54, 9:faxo eum tali mactatum, atque hic est, infortunio,
Ter. Phorm. 5, 9, 39; Cic. Vatin. 4, 10:cum totidem navibus atque erat profectus,
Nep. Milt. 7, 4.—Of difference; with alius and its derivv., with dissimile, contra, contrarius, secus, etc., than:C.illi sunt alio ingenio atque tu,
other than, different from, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. the passages under alius, I. B. a:aliter tuum amorem atque est accipis,
Ter. Heaut. 2, 3, 23 al.; v. the passages under aliter, 1. a.; cf.also aliorsum, II., and aliusmodi: quod est non dissimile atque ire in Solonium,
Cic. Att. 2, 3:simulacrum in excelso collocare et, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
id. Cat. 3, 8, 20:vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24 fin.; id. Verr. 2, 1, 46:qui versantur retro, contrario motu atque caelum,
id. Rep. 6, 17, 17:membra paulo secus a me atque ab illo partita,
id. de Or. 3, 30, 119:cujus ego salutem non secus ac meam tueri debeo,
id. Planc. 1 fin. al.; v. contra, contrarius, secus, etc.—Sometimes, in cases of equality or difference, atque with ut or ac with si (with aliter affirm. Cic. appears to connect only atque ut, not ac si;D.once, however, non aliter, ac si,
Cic. Att. 13, 51;v. aliter, 1. b.): pariter hoc fit atque ut alia facta sunt,
Plaut. Am. 4, 1, 11:nec fallaciam Astutiorem ullus fecit poeta atque Ut haec est fabre facta a nobis,
id. Cas. 5, 1, 6 sqq.:quod iste aliter atque ut edixerat decrevisset,
Cic. Verr. 2, 1, 46:et qui suos casus aliter ferunt atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, etc.,
id. Tusc. 3, 30, 73:si mentionem fecerint, quo aliter ager possideretur atque ut ex legibus Juliis,
id. Att. 2, 18, 2; 16, 13, c; cf. Wopk. Lect. Tull. 1, 15, p. 118; Dig. 43, 13, 11:Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
just as if, Cic. Fam. 13, 43:tu autem similiter facis ac si me roges, etc.,
id. N. D. 3, 3, 8:reliquis officiis, juxta ac si meus frater esset, sustentavit,
id. Post. Red. in Sen. 8, 20:quod dandum est amicitiae, large dabitur a me non secus ac si meus esset frater,
id. Mur. 4 fin.:haec sunt, tribuni, consilia vestra, non, hercule, dissimilia, ac si quis, etc.,
Liv. 5, 5 fin. al. —More rare with nimis, in partem, pro eo, etc.;E.in Plaut. also with mutare or demutare = aliud esse: nimis bellus, atque ut esse maxume optabam, locus,
Plaut. Bacch. 4, 4, 73:haud centensumam Partem dixi atque, otium rei si sit, possim expromere,
id. Mil. 3, 1, 168: sane quam pro eo ac debui graviter molesteque tuli, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:debeo sperare, omnes deos, qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratiam esse,
Cic. Cat. 4, 2:pro eo, ac si concessum sit, concludere oportebit argumentationem,
id. Inv. 1, 32, 54:non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
nearly the same as he, id. Fam. 9, 13, 2:neque se luna quoquam mutat atque uti exorta est semel,
Plaut. Am. 1, 1, 118:num quid videtur demutare atque ut quidem Dixi?
id. Mil. 4, 3, 37.—Sometimes the word indicating comparison (aeque, tantopere, etc.) is to be supplied from the connection (in the class. per. perh. used only once by Cassius in epist. style):F.nebula haud est mollis atque hujus est,
Plaut. Cas. 4, 4, 21:quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi,
id. Bacch. 3, 6, 20:quae suco caret atque putris pumex,
Priap. 32, 7 (Mull., est putusque): digne ac mereor commendatus esse, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13; Dig. 2, 14, 4; 19, 2, 54.—Poet. or in post-Aug. prose with comparatives (for quam), than:G.amicior mihi nullus vivit atque is est,
Plaut. Merc. 5, 2, 56:non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15 Ruhnk.:Illi non minus ac tibi Pectore uritur intimo Flamma,
Cat. 61, 172:haud minus ac jussi faciunt,
Verg. A. 3, 561:Non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46 Bentl. and Heind. (cf. infra:nihilo plus accipias quam Qui nil portarit): qui peccas minus atque ego,
id. ib. 2, 7, 96:Artius atque hedera procera adstringitur ilex,
id. Epod. 15, 5; Suet. Caes. 14 Ruhnk. —In the comparison of two periods of time, most freq. with simul (v. examples under simul); ante- or post-class. with principio, statim:III.principio Atque animus ephebis aetate exiit,
as soon as, Plaut. Merc. 1, 1, 40:judici enim, statim atque factus est, omnium rerum officium incumbit,
Dig. 21, 1, 25:quamvis, statim atque intercessit, mulier competierat,
ib. 16, 1, 24.—To connect a negative clause which explains or corrects what precedes; hence sometimes with potius (class.; in Cic. very freq., but rare in the poets), and not, and not rather.a.Absol.:b.Decipiam ac non veniam,
Ter. Heaut. 4, 4, 6:si fidem habeat,... ac non id metuat, ne etc.,
id. Eun. 1, 2, 60:perparvam vero controversiam dicis, ac non eam, quae dirimat omnia,
Cic. Leg. 1, 20, 54:quasi nunc id agatur, quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum, etc.,
id. Rosc. Am. 33:si (mundum) tuum ac non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare?
id. N. D. 2, 6, 17:nemo erat, qui illum reum ac non miliens condemnatum arbitraretur,
id. Att. 1, 16:si hoc dissuadere est, ac non disturbare ac pervertere,
id. Agr. 2, 37, 101:si res verba desideraret ac non pro se ipsa loqueretur,
id. Fam. 3, 2 fin.: hoc te exspectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6:velut destituti ac non qui ipsi destituissent,
Liv. 8, 27; 7, 3 fin.:si mihi mea sententia proferenda ac non disertissimorum,
Tac. Or. 1.—With potius:IV.Quam ob rem scriba deducet, ac non potius mulio, qui advexit?
Cic. Verr. 2, 3, 79 (B. and K., et):quis (eum) ita aspexit, ut perditum civem, ac non potius ut importunissimum hostem?
id. Cat. 2, 6, 12.— Pliny the elder commonly employs in this sense atque non, not ac non:concremasse ea (scrinia) optuma fide atque non legisse,
Plin. 7, 25, 26, § 94; 22, 24, 50, § 108; 29, 2, 9, § 29; 27, 9, 55, § 78; 31, 7, 39, § 73 et saep. —In connecting clauses and beginning periods.1.In gen., and, and so, and even, and too: Pamph. Antiquam adeo tuam venustatem obtines. Bacch. Ac tu ecastor morem antiquom atque ingenium obtines, And you too, Ter. Hec. 5, 4, 20:2.atque illi (philosopho) ordiri placet etc.,
Cic. de Or. 3, 47, 183: Africanus indigens mei? Minime hercle. Ac ne ego quidem illius, And I indeed not, etc., id. Lael. 9, 30; id. Fin. 5, 11, 33:cum versus facias, te ipsum percontor, etc.... Atque ego cum Graecos facerem, natus mare citra, Versiculos, etc.,
Hor. S. 1, 10, 31:multa quippe et diversa angebant: validior per Germaniam exercitus, etc.... quos igitur anteferret? ac (i. e. similiter angebat), ne postpositi contumelia incenderentur,
Tac. A. 1, 47:Minime, minime, inquit Secundus, atque adeo vellem maturius intervenisses,
Tac. Or. 14:ac similiter in translatione, etc.,
Quint. 3, 6, 77.—In adducing new arguments of similar force in favor of any assertion or making further statements about a subject, etc.; cf. Beier ad Cic. Off. 3, 11, 487.a.Absol.:b.maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis: atque in ipso equo, cujus modo mentionem feci, si, etc.,
and furthermore, and moreover, Cic. Lael. 19, 68: Atque, si natura confirmatura jus non erit, virtutes omnes tollentur, id. Leg. 1, 15, 42 B. and K. —Often with etiam:c.Atque alias etiam dicendi virtutes sequitur,
Cic. Or. 40, 139:Atque hoc etiam animadvertendum non esse omnia etc.,
id. de Or. 2, 61, 251; so id. Off. 1, 26, 90; id. N. D. 2, 11, 30; Col. 2, 2, 3.—Sometimes with quoque:d.Atque occidi quoque Potius quam cibum praehiberem,
Plaut. Ps. 1, 3, 133; so Cic. N. D. 2, 12, 32; Col. 2, 13, 3, and Cels. 2, 3; 3, 22.—And even with quoque etiam: Atque ego [p. 191] quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. prol. 30.—3.In narration:4.aegre submoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat,
Liv. 39, 49; 5, 21 fin.:completur caede, quantum inter castra murosque vacui fuit: ac rursus nova laborum facies,
Tac. H. 3, 30; cf. Caes. B. C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. —In introducing comparisons, atque ut, atque velut (mostly poet., esp. in epic poetry):5.Atque ut perspicio, profecto etc.,
Plaut. Capt. 3, 4, 53:ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi cecidit fragor, etc.,
Verg. A. 1, 148; so id. G. 4, 170; id. A. 2, 626; 4, 402; 4, 441; 6, 707; 9, 59; 10, 405; 10, 707; 10, 803; 11, 809; 12, 365; 12, 521; 12, 684; 12, 715;12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc.,
Hor. C. 3, 28, 6; Val. Fl. 6, 664;and so, Ac velut in nigro jactatis turbine nautis, etc.... Tale fuit nobis Manius auxilium,
Cat. 68, 63 (for which Sillig and Muller read:Hic velut, etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc.,
Cic. Off. 2, 5, 16:Atque ut hujus mores veros amicos parere non potuerunt, sic etc.,
id. Lael. 15, 54.—In connecting two acts or events.a.In the order of time, and then; hence the ancient grammarians assume in it the notion of quick succession, and explain it, though improperly, as syn. with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Gell. 10, 29; Non. p. 530, 1 sq. (only in the poets and histt.): Atque atque accedit muros Romana juventus (the repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Gell. and Non. l. l. (Ann. v. 527 Mull.): Quo imus una;b. (α).ad prandium? Atque illi tacent,
And then they are silent, Plaut. Capt. 3, 1, 19:Ubi cenamus? inquam, atque illi abnuunt,
and upon this they shake their head, id. ib. 3, 1, 21; id. Ep. 2, 2, 33:dum circumspecto atque ego lembum conspicor,
id. Bacch. 2, 3, 45; so id. Merc. 2, 1, 32; 2, 1, 35; id. Most. 5, 1, 9:lucernam forte oblitus fueram exstinguere: Atque ille exclamat derepente maximum,
and then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 57: cui fidus Achates It comes... atque illi Misenum in litore sicco Ut venere, vident, etc., and as they thus came, etc., Verg. A. 6, 162:dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro,
Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv. 26, 39, 16; Tac. H. 3, 17:tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni centurionesque circumsistunt,
id. ib. 1, 82. —Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a quicker succession, or the close connection between two actions:cape hoc argentum atque defer,
Ter. Heaut. 4, 7, 3:abi domum ac deos comprecare,
id. Ad. 4, 5, 65:tace modo ac sequere hac,
id. ib. 2, 4, 16:Accipe carmina atque hanc sine tempora circum hederam tibi serpere,
Verg. E. 8, 12; id. G. 1, 40; 3, 65; 4, 330:Da auxilium, pater, atque haec omina firma,
id. A. 2, 691; 3, 89; 3, 250; 3, 639; 4, 424; 9, 90; 10, 624; 11, 370.—Absol.:(β).si nunc de tuo jure concessisses paululum, Atque adulescenti morigerasses,
and so, Ter. Ad. 2, 2, 10.—With ita or sic:c.Ventum deinde ad multo angustiorem rupem, atque ita rectis saxis, etc.,
Liv. 21, 36; Plin. 10, 58, 79, § 158:ac sic prope innumerabiles species reperiuntur,
Quint. 12, 10, 67.—Connecting conclusion and condition, so, then (cf. at, II. F.):6.non aliter quam qui adverso vix flumine lembum Remigiis subigit, si bracchia forte remisit, Atque illum praeceps prono rapit alveus amni,
Verg. G. 1, 203 (here explained by statim by Gell. 10, 29, and by Servius, but thus its connective force is wholly lost; cf. also Forbig ad h. l. for still another explanation).—(As supra, I. c.) To annex a thought of more importance:7.Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat? atque ei ne integrum quidem erat, ut ad justitiam remigraret,
Cic. Tusc. 5, 21, 62; id. Tull. 4:hoc enim spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte... coercent. Atque hoc multo magis efficit ipsa naturae ratio,
id. Off. 3, 5, 23; id. Fam. 6, 1, 4: hac spe lapsus Induciomarus... exsules damnatosque tota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit;ac tantam sibi jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 55 fin.; Nep. Hann. 13, 2; Quint. 1, 10, 16.—Hence also in answers, in order to confirm a question or assertion:Sed videone ego Pamphilippum cum fratre Epignomo? Atque is est,
And he it is, Yes, it is he, Plaut. Stich. 4, 2, 4; so id. Truc. 1, 2, 24: Th. Mihin malum minitare? Ca. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Curc. 4, 4, 15: Ch. Egon formidulosus? nemost hominum, qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter. Eun. 4, 6, 20.—In expressing a wish, atque utinam:8.Veritus sum arbitros, atque utinam memet possim obliscier! Att., Trag. Rel. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus!
Cic. Or. 7, 22; so id. Rep. 3, 5, 8:Atque utinam pro decore etc.,
Liv. 21, 41, 13:Atque utinam ex vobis unus etc.,
Verg. E. 10, 35; id. A. 1, 575:Atque utinam... Ille vir in medio fiat amore lapis!
Prop. 2, 9, 47; 3, 6, 15; 3, 7, 25; 3, 8, 19 al.—To connect an adversative clause, and often fully with tamen, and yet, notwithstanding, nevertheless.a.Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile;b.atque ipsis commentum placet,
Ter. And. 1, 3, 20 Ruhnk. (atque pro tamen, Don.):ego quia non rediit filius, quae cogito!... Atque ex me hic natus non est, sed ex fratre,
id. Ad. 1, 1, 15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic afficior: quid paterer si genuissem? Don.; cf. Acron. ap. Charis. p. 204 P.); Cic. Off. 3, 11, 48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.:ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,
and yet I believe, Sall. J. 4, 1 and 3 Corte; id. C. 51, 35:observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures obstrepebant,
Plin. Pan. 26.—With tamen:9.nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 85:discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos,
id. de Or. 3, 10, 35; id. Rep. 1, 7, 12:Atque in his tamen tribus generibus etc.,
id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. 1, 3; 13, 30; id. Prov. Cons. 7, 16; 7, 15 fin. (cf. in reference to the last four passages Wund. Varr. Lectt. p. lviii. sq.):ac tamen initia fastigii etc.,
Tac. A. 3, 29; 3, 56; 12, 56;14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos Germanos,
id. H. 5, 16.—To connect a minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in syllogisms, now, but, but now (while atqui is used to connect either an affirmative or negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat. Metui, si impetrasset, ne tu ipse me amare desineres;10.... Atque hoc tempore ipso impingit mihi epistulam etc.,
Cic. Att. 6, 1, 6.—Sometimes the conclusion is to be supplied:nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo oratorem philosophiam cognoscere oportet),
Cic. de Or. 1, 12, 53 and 54.—In introducing a purpose (freq. in Cic.).a.A negative purpose, and esp. in anticipating an objection:b.Ac ne sine causa videretur edixisse,
Cic. Phil. 3, 9, 24:Ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur,
id. de Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5, 12, 30:Ac ne saepius dicendum sit,
Cels. 8, 1:Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter,
Hor. Ep. 1, 1, 13:Ac ne forte putes,
id. ib. 2, 1, 208:Ac ne forte putes etc.,
Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).—A positive purpose:11.Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc.,
Cic. Cat. 2, 5, 9:Atque ut omnes intellegant me etc.... dico etc.,
id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14, 43; id. Sull. 2, 5; id. de Or. 3, 11, 40:Atque ut C. Flaminium relinquam etc.,
id. Leg. 3, 9, 20; id. Fin. 3, 2, 4.—a.. In continuing a thought in assertions or narration, and, now, and now, Plaut. Aul. prol. 18: audistis, cum pro se diceret, genus orationis, etc.,... perspexistis. Atque in eo non solum ingenium ejus videbatis, etc., Cic. Cael. 19, 45; so id. de Or. 3, 32, 130; 2, 7, 27; 3, 10, 39 al.; Caes. B. G. 2, 29; Nep. Ages. 7, 3; 8, 1, Eum. 10, 3 Bremi; Tac. A. 14, 64; 15, 3; Verg. A. 9, 1; Sil. 4, 1 al.: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem, now if I, etc., Cic. Cat. 2, 2, 3:b.atque si etiam hoc natura praescribit, etc.,
id. Off. 3, 6, 27; so Quint. 10, 1, 26; 10, 2, 8.—In introducing parentheses:c.vulgo credere, Penino (atque inde nomen et jugo Alpium inditum) transgressum,
Liv. 21, 38:omne adfectus genus (atque ea maxime jucundam et ornatam faciunt orationem) de luxuria, etc.,
Quint. 4, 3, 15 MSS., where Halm after Spalding reads et quae. —At the conclusion of a discourse (not infreq. in Cic.): Atque in primis duabus dicendi partibus qualis esset, summatim breviterque descripsimus, And thus have we, then, briefly described, etc., Cic. Or. 15, 50:V.Ac de primo quidem officii fonte diximus,
id. Off. 1, 6, 19:Ac de inferenda quidem injuria satis dictum est,
id. ib. 1, 8, 27; id. Inv. 2, 39, 115 al.—In particular connections and phrases.A.Unus atque alter, one and the other; alius atque alius, one and another; now this, now that:B.unae atque alterae scalae,
Sall. J. 60, 7:quarum (coclearum) cum unam atque alteram, dein plures peteret,
id. ib. 93, 2:unum atque alterum lacum integer perfluit,
Tac. H. 5, 6:dilatisque alia atque alia de causa comitiis,
Liv. 8, 23, 17; Col. 9, 8, 10:alius atque alius,
Tac. H. 1, 46; 1, 50 (v. alius, II. D.).—Also separated by several words:aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2.—Etiam atque etiam. again and again:C.temo Stellas cogens etiam atque etiam Noctis sublime iter, Enn., Trag. Rel. p. 39 Rib.: etiam atque etiam cogita,
Ter. Eun. 1, 1, 11:etiam atque etiam considera,
Cic. Div. in Caecil. 14, 46:monitos eos etiam atque etiam volo,
id. Cat. 2, 12, 27.—So, semel atque iterum, Cic. Font. 26; id. Clu. 49; Tac. Or. 17; and:iterum atque iterum,
Verg. A. 8, 527; Hor. S. 1, 10, 39.—Huc atque illuc, hither and thither, Cic. Q. Rosc. 37; id. de Or. 1, 40, 184; Verg. A. 9, 57; Ov. M. 2, 357; 10, 376; Tac. Agr. 10; id. H. 1, 85.—D.Longe atque late, far and wide, Cic. Marcell. 29:E.atque eccum or atque eccum video, in colloquial lang.: Heus vocate huc Davom. Atque eccum,
but here he is, Ter. And. 3, 3, 48:Audire vocem visa sum modo militis. Atque eccum,
and here he is, id. Eun. 3, 2, 2; so id. Hec. 4, 1, 8.—Atque omnia, in making an assertion general, and so generally:F.Atque in eis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data,
Cic. de Or. 3, 59, 223:quorum (verborum) descriptus ordo alias alia terminatione concluditur, atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum,
id. Or. 59, 200; id. de Or. 2, 64, 257: commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere, and so rather, etc., id. Off. 2, 23, 83:nihil acerbum esse, nihil crudele, atque omnia plena clementiae, humanitatis,
id. ad Q. Fr. 1, 1, 8:Atque omnis vitae ratio sic constat, ut, quae probamus in aliis, facere ipsi velimus,
Quint. 10, 2, 2.—With other conjunctions.1.After et:2.equidem putabam virtutem hominibus instituendo et persuadendo, non minis et vi ac metu tradi,
Cic. de Or. 1, 58, 247:Magnifica vero vox et magno viro ac sapiente digna,
id. Off. 3, 1, 1; id. Cael. 13:vanus aspectus et auri fulgor atque argenti,
Tac. Agr. 32.:denuntiarent, ut ab Saguntinis abstineret et Carthaginem in Africam traicerent ac sociorum querimonias deferrent,
Liv. 21, 6, 4:ubi et fratrem consilii ac periculi socium haberem,
id. 21, 41, 2:et uti liter demum ac Latine perspicueque,
Quint. 8, 3, 3:Nam et subtili plenius aliquid atque subtilius et vehementi remissius atque vehementius invenitur,
id. 12, 10, 67. —After que, as in Gr. te kai: litterisque ac laudibus aeternare, Varr. ap. Non. p. 75, 20:3.submoverique atque in castra redigi,
Liv. 26, 10:terrorem caedemque ac fugam fecere,
id. 21, 52:mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit,
Verg. G. 1, 182; 3, 434; id. A. 8, 486.—Before et:4.caelum ipsum ac mare et silvas circum spectantes,
Tac. Agr. 32.—After neque (only in the poets and post - Aug. prose):G.nec clavis nec canis atque calix,
Mart. 1, 32, 4: naturam Oceani atque aestus [p. 192] neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere, Tac. Agr. 10:mediocritatem pristinam neque dissimulavit umquam ac frequenter etiam prae se tulit,
Suet. Vesp. 12.—Atque repeated, esp. in arch. Lat.: Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque prolixis atque prosperis animum excellere atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere, Cato ap. Gell. 7, 3: Dicere possum quibus villae atque aedes aedificatae atque expolitae maximo opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis stent, Cato ap. Fest. p. 242 Mull.:atque ut C. Flamininum atque ea, quae jam prisca videntur, propter vetustatem relinquam,
Cic. Leg. 3, 9, 20:omnem dignitatem tuam in virtute atque in rebus gestis atque in tua gravitate positam existimare,
id. Fam. 1, 5, 8.—Esp. freq. in enumerations in the poets:Haec atque illa dies atque alia atque alia,
Cat. 68, 152:Mavortia tellus Atque Getae atque Hebrus,
Verg. G. 4, 463:Clioque et Beroe atque Ephyre Atque Opis et Asia,
id. ib. 4, 343.—And sometimes forming a double connective, both— and = et—et:Multus ut in terras deplueretque lapis: Atque tubas atque arma ferunt crepitantia caelo Audita,
Tib. 2, 5, 73:complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater,
Verg. E. 5, 23; Sil. 1, 93; v. Forbig ad Verg. l. l.► Atque regularly stands at the beginning of its sentence or clause or before the word it connects, but in poetry it sometimes, like et and at, stands:a.In the second place:b.Jamque novum terrae stupeant lucescere solem, Altius atque cadant imbres,
Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.:Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta,
id. A. 3, 250, and 10, 104 (animis may, however, here be taken with Accipite, as in id. ib. 5, 304):Esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,
Hor. Epod. 8, 11; id. S. 1, 5, 4; 1, 6, 111; 1, 7, 12 (ubi v. Fritzsche).—In the third place:quod pubes hedera virente Gaudeant pulla magis atque myrto,
Hor. C. 1, 25, 18; cf. at fin. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 452-513.) -
25 atque
atque or āc (atque is used before vowels and consonants, ac, in class. lang., only before consonants; v. infra, I.), conj. [at has regularly in the compound atque a continuative, as in atqui it has an adversative force; pr. and further, and besides, and also; cf. in Gr. pros de, pros de eti, eti kai, eti de, and te kai; v. at init., and for the change of form atque, ac, cf. neque, nec; in MSS. and inscriptions sometimes written adque, and sometimes by confusion atqui ], a copulative particle, and also, and besides, and even, and (indicating a close internal connection between single words or whole clauses; while et designates an external connection of diff. objects with each other, v. et; syn.: et, -que, autem, praeterea, porro, ad hoc, ad haec).I.In joining single words, which is its most common use.A.In gen. (The following representation is based on a collection of all the instances of the use of atque and ac in Cic. Imp. Pomp., Phil. 2, Tusc. 1, and Off. 1; in Caes. B. G. 1 and 2; in Sall. C.; and in Liv. 21; and wherever in the account either author or work is not cited, there atque or ac does not occur.)1.The form atque.a.Before vowels and h. —Before a (very freq.):b.sociorum atque amicorum,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2, 13, 33; id. Tusc. 1, 34, 122; Caes. B. G. 1, 2; 1, 18; 1, 26; 2, 14; Sall. C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.—Before e (very freq.):deposci atque expeti,
Cic. Imp. Pomp. 2, 5; 6, 16; 10, 28; id. Phil, 2, 21, 51; 2, 21, 52; id. Tusc. 1, 20, 46; Caes. B. G. 1, 6; 1, 15; 1, 18; 2, 19; Sall. C. 14, 6; 49, 4; Liv. 21, 4; 21, 37.—Before i (very freq.):excitare atque inflammare,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; 7, 18; id. Phil. 2, 15, 37; 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 20, 46; 1, 40, 97; Caes. B. G. 1, 17; 1, 20; 1, 22; 2, 1 bis; Sall. C. 2, 3; 3, 5; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; 21, 10.—Before o (freq. in Cic.):honestissimus atque ornatissimus,
Cic. Imp. Pomp. 7, 17; 8, 21; 11, 31; id. Off. 1, 25, 86; 1, 27, 94; Caes. B. G. 1, 40; 2, 14; Sall. C. 10, 6; Liv. 21, 8.—Before u (very rare), Cic. Imp. Pomp. 3, 7; 5, 11; 6, 15; Caes. B. G. 1, 26; 2, 20; Sall. C. 31, 6; 42, 1.—Before h (not infreq.):Sertorianae atque Hispaniensis,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 7, 19; id. Tusc. 1, 28, 69; id. Off. 1, 24, 87; Caes. B. G. 1, 19; 2, 9; 2, 10; Sall. C. 6, 1; 12, 2; Liv. 21, 37.—Before consonants.—Before b (very rare):2.Gallorum atque Belgarum,
Caes. B. G. 1, 6; so,Cassius atque Brutus,
Tac. A. 3, 76.—Before c (infreq. in Cic., freq. in Sall.):in portubus atque custodiis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 16; 8, 21; id. Phil. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 18, 42; id. Off. 1, 25, 88; Sall. C. 2, 3; 7, 4; 16, 3; 26, 4; 29, 3.—Before d (infreq.):superatam esse atque depressam,
Cic. Imp. Pomp. 8, 21; id. Phil. 2, 44, 114: id. Off. 1, 6, 19; 1, 25, 85; 1, 33, 119; Sall. C. 4, 1; 20, 7; 20, 10.—Before f (infreq.):vitiis atque flagitiis,
Cic. Imp. Pomp. 30, 72; id. Off. 1, 28, 98; 1, 28, 100; Caes. B. G. 1, 2; Sall. C. 1, 4; 2, 9; 11, 2.— Before g (very rare):dignitate atque gloria,
Cic. Imp. Pomp. 4, 11; 5, 12:virtute atque gloria,
Sall. C. 3, 2; 61, 9.—Before j (very rare):labore atque justitia,
Sall. C. 10, 1; 29, 3.—Before l (rare):hilari atque laeto,
Cic. Tusc. 1, 42, 100; id. Off. 1, 19, 64; Sall. C. 14, 3; 21, 2; 28, 4.—Before m (infreq. in Cic., once in Caes.):multae atque magnae,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 17, 50; id. Phil. 2, 39, 100; id. Off. 1, 29, 103; 1, 31, 110; Caes. B. G. 1, 34; Sall. C. 18, 4; 31, 7; 34, 1; 51, 1.—Before n (infreq.):adventu atque nomine,
Cic. Imp. Pomp. 5, 13; 20, 60; id. Off. 1, 28, 101; Sall. C. 2, 2 bis. —Before p (infreq. in Cic.):magna atque praeclara,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 11, 31; 16, 48; id. Off. 1, 44, 156; Sall. C. 4, 1; 4, 4; 16, 2; 20, 3.—Before q (does not occur).—Before r (rare):se conlegit atque recreavit,
Cic. Phil. 2, 24, 58.— Before s (rare in Cic.):provinciarum atque sociorum,
Cic. Imp. Pomp. 1, 24, 71; id. Off. 1, 9, 30; 1, 21, 72; Sall. C. 2, 5; 2, 7; 6, 1.— Before t (infreq.):parietum atque tectorum,
Cic. Phil. 2, 28, 69; id. Tusc. 1, 24, 57; id. Off. 1, 35, 126; Sall. C. 42, 2; 50, 3; 51, 38.—Before v (infreq.):gravis atque vehemens,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 9, 25; id. Tusc. 1, 23, 54; Sall. C. 1, 1; 12, 3; 45, 4; Liv. 21, 4; 21, 30.—The form ac before consonants.—Before b (very rare):B.sentientes ac bene meritos,
Cic. Off. 1, 41, 149:feri ac barbari,
Caes. B. G. 1, 31 and 33.—Before c (very rare):liberis ac conjugibus,
Liv. 21, 30:Romae ac circa urbem,
id. 21, 62.—Before d (freq. in Cic.):periculum ac discrimen,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12; 9, 23; 12, 33; id. Tusc. 1, 17, 40; 1, 28, 69; id. Off. 1, 14, 42:usus ac disciplina,
Caes. B. G. 1, 40; 2, 31; Sall. C. 5, 4; 5, 8; 28, 1; Liv. 21, 10; 21, 18; 21, 19.—Before f (infreq.):opima est ac fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; 7, 19; id. Tusc. 1, 1, 2; 1, 27, 66; id. Off. 1, 29, 103:potentissimos ac firmissimos,
Caes. B. G. 1, 3; 1, 48; 2, 12;2, 13: pessuma ac flagitiosissima,
Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 17; 21, 20.—Before g (does not occur).—Before j (very rare):nobilitatis ac juventutis,
Cic. Phil. 2, 15, 37.—Before l (not infreq. in Liv.), Cic. Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54; Caes. B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13; 21, 14; 21, 35.—Before m (not infreq. in Cic.):terrore ac metu,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 18, 54 bis; 20, 59; id. Tusc. 1, 40, 95; id. Off. 1, 30, 106; Caes. B. G. 1, 39; 2, 14; Sall. C. 2, 4; 10, 1; Liv. 21, 8; 21, 60.—Before n (not infreq. in Cic.):insedit ac nimis inveteravit,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:gentes ac nationes,
id. ib. 11, 31; 12, 35 bis; id. Phil. 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 20; 2, 28; Liv. 21, 32.—Before p (not infreq. in Cic., Caes., and Liv.):celeberrimum ac plenissimum,
Cic. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35; 13, 36; id. Phil. 2, 15, 39; id. Tusc. 1, 17, 41; id. Off. 1, 20, 68; Caes. B. G. 1, 18; 1, 20; 2, 13; 2, 19; Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 25; 21, 34; 21, 35.—Before q (does not occur).—Before r (infreq.):firmamenti ac roboris,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 8, 21; 15, 45; id. Off. 1, 5, 15; Caes. B. G. 1, 25; Liv. 21, 41; 21, 44.—Before s (freq. in Cic. and Liv., infreq. in Caes.):vectigalibus ac sociis,
Cic. Imp. Pomp. 2, 4; 4, 10; 11, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes. B. G. 1, 25; 1, 31; 1, 33; 2, 24; Liv. 21, 4; 21, 33 bis; 21, 36.—Before t (infreq. in Cic., freq. in Liv.):tantis rebus ac tanto bello,
Cic. Imp. Pomp. 10, 27 bis; 19, 56; 20, 59; Caes. B. G. 1, 26; 1, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21, 10; 21, 14; 21, 25.—Before v (not in Cic., only once in Caes. and Sall., but freq. in Liv.):armatos ac victores,
Caes. B. G. 1, 40:inconsulte ac veluti etc.,
Sall. C. 42, 2:opera ac vineae,
Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43. —(So in the phrases treated below: atque adeo, atque alter or alius, atque eccum, atque eo, atque etiam, atque illuc, atque is or hic, atque iterum, atque omnia, atque ut, atque late, atque sic, atque velut, but ac ne, ac si, and ac tamen).—With simul:Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat,
Tac. Agr. 35:in se simul atque in Herculem,
id. G. 34:suos prosequitur simul ac deponit,
id. ib. 30; so,sociis pariter atque hostibus,
id. H. 4, 73:innocentes ac noxios juxta cadere,
id. A. 1, 48.—Hence, sometimes syn. with et—et, ut—ita, aeque ac; both—and, as—so, as well—as, as well as: hodie sero ac nequiquam [p. 190] voles, Ter. Heaut. 2, 3, 103 (cf. Cic. Quinct. 25, 79:verum et sero et nequidquam pudet): copia sententiarum atque verborum,
Cic. Cael. 19, 45:omnia honesta atque inhonesta,
Sall. C. 30, 4:nobiles atque ignobiles,
id. ib. 20, 7:caloris ac frigoris patientia par,
Liv. 21, 4; 6, 41; Vell. 2, 127:vir bonus et prudens dici delector ego ac tu,
Hor. Ep. 1, 16, 32.—Esp.a.In a hendiadys:b.utinam isto animo atque virtute in summa re publica versari quam in municipali maluisset,
with this virtuous feeling, Cic. Leg. 3, 16, 36:de conplexu ejus ac sinu,
of his bosom embrace, id. Cat. 2, 10, 22:me eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat, i. e. invidiosa fama,
Sall. C. 3 fin.:clamore atque adsensu,
shout of applause, Liv. 21, 3.—In joining to the idea of a preceding word one more important, and indeed, and even, and especially (v. Kritz ad Sall. J. 4, 3).(α).Absol.: Pa. Nempe tu istic ais esse erilem concubinam? Sc. Atque arguo me etc., yea and I maintain that I etc., Plaut. Mil. 2, 3, 66: Ph. Tun vidisti? Sc. Atque his quidem oculis, id. ib. 2, 4, 15: Ps. Ecquid habet is homo aceti in pectore? Ch. Atque acidissimi, id. Ps. 2, 4, 49; so id. Bacch. 3, 6, 9; id. Men. 1, 2, 40: Py. Cognoscitne (ea)? Ch. Ac memoriter, Ter. Eun. 5, 3, 6:(β).Faciam boni tibi aliquid pro ista re ac lubens,
and with a good will, id. Heaut. 4, 5, 15:rem difficilem (dii immortales) atque omnium difficillimam,
and indeed, Cic. Or. 16, 52:magna diis immortalibus habenda est gratia atque huic ipsi Jovi Statori, etc.,
and especially, id. Cat. 1, 5, 11:hebeti ingenio atque nullo,
and in fact, id. Tusc. 5, 15, 45:ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte,
and even, id. Cat. 4, 9:fratre meo atque eodem propinquo suo interfecto,
and at the same time, Sall. J. 14, 11:intra moenia atque in sinu urbis,
id. C. 52, 35.—With adeo, and that too, and even:(γ).intra moenia atque adeo in senatu,
Cic. Cat. 1, 2, 5:qui in urbe remanserunt atque adeo qui contra urbis salutem etc.,
id. ib. 2, 12, 27:insto atque urgeo, insector, posco atque adeo flagito crimen,
id. Planc. 19 fin.:non petentem atque adeo etiam absentem,
Liv. 10, 5.—And with autem also added:atque adeo autem quor etc.,
Ter. Eun. 5, 4, 42.—With etiam:(δ).id jam populare atque etiam plausibile factum est,
and also, Cic. Div. in Caecil. 3, 8:ne Verginio commeatum dent atque etiam in custodia habeant,
Liv. 3, 46.—With the dem. pron. hic, is:II.negotium magnum est navigare atque id mense Quintili,
and besides, and that, and that too, Cic. Att. 5, 12; 1, 14:maximis defixis trabibus atque eis praeacutis,
Caes. B. C. 1, 27:Asseres pedum XII. cuspidibus praefixis atque hi maximis ballistis missi,
id. ib. 2, 2:duabus missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis legionum duarum,
id. B. G. 5, 15; id. B. C. 3, 70:flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri potest,
id. B. G. 5, 18:ad celeritatem onerandi subductionesque paulo facit humiliores... atque id eo magis, quod, etc.,
id. ib. 5, 1; cf. without id (perh. to avoid the repetition of the pron.): qua (sc. virtute) nostri milites facile superabant, atque eo magis, quod, etc., and that the more because etc., id. ib. 3, 8 fin.:dicendi artem apta trepidatione occultans atque eo validior,
Tac. H. 1, 69; 2, 37; id. A. 4, 22; 4, 46.—In comparisons.A.Of equality (Rudd. II. p. 94; Zumpt, § 340); with par, idem, item, aequus, similis, juxta, talis, totidem, etc., as: et nota, quod ex hujus modi structura Graeca (sc. homoios kai, etc.) frequenter Latini ac et atque in significatione similitudinis accipiunt, Prisc. pp. 1192 and 1193 P.; cf. Gell. 10, 29; Lidd. and Scott, s. v. kai, III.:B.si parem sententiam hic habet ac formam,
Plaut. Mil. 4, 6, 36: quom opulenti loquuntur pariter atque ignobiles, Enn. ap. Gell. 11, 4:Ecastor pariter hoc atque alias res soles,
Plaut. Men. 5, 1, 52:pariter nunc opera me adjuves ac re dudum opitulata es,
Ter. Phorm. 5, 3, 3:neque enim mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,
Cic. N. D. 3, 1, 3:parique eum atque illos imperio esse jussit,
Nep. Dat. 3, 5:magistrum equitum pari ac dictatorem imperio fugavit,
id. Hann. 5, 3:pariter patribus ac plebi carus,
Liv. 2, 33: nam et vita est eadem et animus te erga idem ac fuit, Ter. Heaut. 2, 3, 24:In hanc argumentationes ex eisdem locis sumendae sunt atque in causam negotialem,
Cic. Inv. 2, 23, 70:equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam... non item sunt spectandi atque habendi,
Varr. R. R. 2, 7, 15; id. L. L. 10, § 74 Mull.:cum ex provincia populi Romani aequam partem tu tibi sumpseris atque populo Romano miseris,
Cic. Verr. 2, 3, 19:Modo ne in aequo (jure) hostes apud vos sint ac nos socii,
Liv. 39, 37 (exs. with aeque; v. aeque, d); Cic. Verr. 2, 3, 83 fin.:et simili jure tu ulcisceris patrui mortem atque ille persequeretur fratris sui, si, etc.,
id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 1, 4; id. Agr. 1, 4 fin.:similem pavorem inde ac fugam fore, ac bello Gallico fuerit,
Liv. 6, 28; Col. 5, 7, 3:contendant, se juxta hieme atque aestate bella gerere posse,
Liv. 5, 6; cf. Drak. ad Liv. 1, 54, 9:faxo eum tali mactatum, atque hic est, infortunio,
Ter. Phorm. 5, 9, 39; Cic. Vatin. 4, 10:cum totidem navibus atque erat profectus,
Nep. Milt. 7, 4.—Of difference; with alius and its derivv., with dissimile, contra, contrarius, secus, etc., than:C.illi sunt alio ingenio atque tu,
other than, different from, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. the passages under alius, I. B. a:aliter tuum amorem atque est accipis,
Ter. Heaut. 2, 3, 23 al.; v. the passages under aliter, 1. a.; cf.also aliorsum, II., and aliusmodi: quod est non dissimile atque ire in Solonium,
Cic. Att. 2, 3:simulacrum in excelso collocare et, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
id. Cat. 3, 8, 20:vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24 fin.; id. Verr. 2, 1, 46:qui versantur retro, contrario motu atque caelum,
id. Rep. 6, 17, 17:membra paulo secus a me atque ab illo partita,
id. de Or. 3, 30, 119:cujus ego salutem non secus ac meam tueri debeo,
id. Planc. 1 fin. al.; v. contra, contrarius, secus, etc.—Sometimes, in cases of equality or difference, atque with ut or ac with si (with aliter affirm. Cic. appears to connect only atque ut, not ac si;D.once, however, non aliter, ac si,
Cic. Att. 13, 51;v. aliter, 1. b.): pariter hoc fit atque ut alia facta sunt,
Plaut. Am. 4, 1, 11:nec fallaciam Astutiorem ullus fecit poeta atque Ut haec est fabre facta a nobis,
id. Cas. 5, 1, 6 sqq.:quod iste aliter atque ut edixerat decrevisset,
Cic. Verr. 2, 1, 46:et qui suos casus aliter ferunt atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, etc.,
id. Tusc. 3, 30, 73:si mentionem fecerint, quo aliter ager possideretur atque ut ex legibus Juliis,
id. Att. 2, 18, 2; 16, 13, c; cf. Wopk. Lect. Tull. 1, 15, p. 118; Dig. 43, 13, 11:Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
just as if, Cic. Fam. 13, 43:tu autem similiter facis ac si me roges, etc.,
id. N. D. 3, 3, 8:reliquis officiis, juxta ac si meus frater esset, sustentavit,
id. Post. Red. in Sen. 8, 20:quod dandum est amicitiae, large dabitur a me non secus ac si meus esset frater,
id. Mur. 4 fin.:haec sunt, tribuni, consilia vestra, non, hercule, dissimilia, ac si quis, etc.,
Liv. 5, 5 fin. al. —More rare with nimis, in partem, pro eo, etc.;E.in Plaut. also with mutare or demutare = aliud esse: nimis bellus, atque ut esse maxume optabam, locus,
Plaut. Bacch. 4, 4, 73:haud centensumam Partem dixi atque, otium rei si sit, possim expromere,
id. Mil. 3, 1, 168: sane quam pro eo ac debui graviter molesteque tuli, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:debeo sperare, omnes deos, qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratiam esse,
Cic. Cat. 4, 2:pro eo, ac si concessum sit, concludere oportebit argumentationem,
id. Inv. 1, 32, 54:non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
nearly the same as he, id. Fam. 9, 13, 2:neque se luna quoquam mutat atque uti exorta est semel,
Plaut. Am. 1, 1, 118:num quid videtur demutare atque ut quidem Dixi?
id. Mil. 4, 3, 37.—Sometimes the word indicating comparison (aeque, tantopere, etc.) is to be supplied from the connection (in the class. per. perh. used only once by Cassius in epist. style):F.nebula haud est mollis atque hujus est,
Plaut. Cas. 4, 4, 21:quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi,
id. Bacch. 3, 6, 20:quae suco caret atque putris pumex,
Priap. 32, 7 (Mull., est putusque): digne ac mereor commendatus esse, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13; Dig. 2, 14, 4; 19, 2, 54.—Poet. or in post-Aug. prose with comparatives (for quam), than:G.amicior mihi nullus vivit atque is est,
Plaut. Merc. 5, 2, 56:non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15 Ruhnk.:Illi non minus ac tibi Pectore uritur intimo Flamma,
Cat. 61, 172:haud minus ac jussi faciunt,
Verg. A. 3, 561:Non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46 Bentl. and Heind. (cf. infra:nihilo plus accipias quam Qui nil portarit): qui peccas minus atque ego,
id. ib. 2, 7, 96:Artius atque hedera procera adstringitur ilex,
id. Epod. 15, 5; Suet. Caes. 14 Ruhnk. —In the comparison of two periods of time, most freq. with simul (v. examples under simul); ante- or post-class. with principio, statim:III.principio Atque animus ephebis aetate exiit,
as soon as, Plaut. Merc. 1, 1, 40:judici enim, statim atque factus est, omnium rerum officium incumbit,
Dig. 21, 1, 25:quamvis, statim atque intercessit, mulier competierat,
ib. 16, 1, 24.—To connect a negative clause which explains or corrects what precedes; hence sometimes with potius (class.; in Cic. very freq., but rare in the poets), and not, and not rather.a.Absol.:b.Decipiam ac non veniam,
Ter. Heaut. 4, 4, 6:si fidem habeat,... ac non id metuat, ne etc.,
id. Eun. 1, 2, 60:perparvam vero controversiam dicis, ac non eam, quae dirimat omnia,
Cic. Leg. 1, 20, 54:quasi nunc id agatur, quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum, etc.,
id. Rosc. Am. 33:si (mundum) tuum ac non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare?
id. N. D. 2, 6, 17:nemo erat, qui illum reum ac non miliens condemnatum arbitraretur,
id. Att. 1, 16:si hoc dissuadere est, ac non disturbare ac pervertere,
id. Agr. 2, 37, 101:si res verba desideraret ac non pro se ipsa loqueretur,
id. Fam. 3, 2 fin.: hoc te exspectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6:velut destituti ac non qui ipsi destituissent,
Liv. 8, 27; 7, 3 fin.:si mihi mea sententia proferenda ac non disertissimorum,
Tac. Or. 1.—With potius:IV.Quam ob rem scriba deducet, ac non potius mulio, qui advexit?
Cic. Verr. 2, 3, 79 (B. and K., et):quis (eum) ita aspexit, ut perditum civem, ac non potius ut importunissimum hostem?
id. Cat. 2, 6, 12.— Pliny the elder commonly employs in this sense atque non, not ac non:concremasse ea (scrinia) optuma fide atque non legisse,
Plin. 7, 25, 26, § 94; 22, 24, 50, § 108; 29, 2, 9, § 29; 27, 9, 55, § 78; 31, 7, 39, § 73 et saep. —In connecting clauses and beginning periods.1.In gen., and, and so, and even, and too: Pamph. Antiquam adeo tuam venustatem obtines. Bacch. Ac tu ecastor morem antiquom atque ingenium obtines, And you too, Ter. Hec. 5, 4, 20:2.atque illi (philosopho) ordiri placet etc.,
Cic. de Or. 3, 47, 183: Africanus indigens mei? Minime hercle. Ac ne ego quidem illius, And I indeed not, etc., id. Lael. 9, 30; id. Fin. 5, 11, 33:cum versus facias, te ipsum percontor, etc.... Atque ego cum Graecos facerem, natus mare citra, Versiculos, etc.,
Hor. S. 1, 10, 31:multa quippe et diversa angebant: validior per Germaniam exercitus, etc.... quos igitur anteferret? ac (i. e. similiter angebat), ne postpositi contumelia incenderentur,
Tac. A. 1, 47:Minime, minime, inquit Secundus, atque adeo vellem maturius intervenisses,
Tac. Or. 14:ac similiter in translatione, etc.,
Quint. 3, 6, 77.—In adducing new arguments of similar force in favor of any assertion or making further statements about a subject, etc.; cf. Beier ad Cic. Off. 3, 11, 487.a.Absol.:b.maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis: atque in ipso equo, cujus modo mentionem feci, si, etc.,
and furthermore, and moreover, Cic. Lael. 19, 68: Atque, si natura confirmatura jus non erit, virtutes omnes tollentur, id. Leg. 1, 15, 42 B. and K. —Often with etiam:c.Atque alias etiam dicendi virtutes sequitur,
Cic. Or. 40, 139:Atque hoc etiam animadvertendum non esse omnia etc.,
id. de Or. 2, 61, 251; so id. Off. 1, 26, 90; id. N. D. 2, 11, 30; Col. 2, 2, 3.—Sometimes with quoque:d.Atque occidi quoque Potius quam cibum praehiberem,
Plaut. Ps. 1, 3, 133; so Cic. N. D. 2, 12, 32; Col. 2, 13, 3, and Cels. 2, 3; 3, 22.—And even with quoque etiam: Atque ego [p. 191] quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. prol. 30.—3.In narration:4.aegre submoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat,
Liv. 39, 49; 5, 21 fin.:completur caede, quantum inter castra murosque vacui fuit: ac rursus nova laborum facies,
Tac. H. 3, 30; cf. Caes. B. C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. —In introducing comparisons, atque ut, atque velut (mostly poet., esp. in epic poetry):5.Atque ut perspicio, profecto etc.,
Plaut. Capt. 3, 4, 53:ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi cecidit fragor, etc.,
Verg. A. 1, 148; so id. G. 4, 170; id. A. 2, 626; 4, 402; 4, 441; 6, 707; 9, 59; 10, 405; 10, 707; 10, 803; 11, 809; 12, 365; 12, 521; 12, 684; 12, 715;12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc.,
Hor. C. 3, 28, 6; Val. Fl. 6, 664;and so, Ac velut in nigro jactatis turbine nautis, etc.... Tale fuit nobis Manius auxilium,
Cat. 68, 63 (for which Sillig and Muller read:Hic velut, etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc.,
Cic. Off. 2, 5, 16:Atque ut hujus mores veros amicos parere non potuerunt, sic etc.,
id. Lael. 15, 54.—In connecting two acts or events.a.In the order of time, and then; hence the ancient grammarians assume in it the notion of quick succession, and explain it, though improperly, as syn. with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Gell. 10, 29; Non. p. 530, 1 sq. (only in the poets and histt.): Atque atque accedit muros Romana juventus (the repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Gell. and Non. l. l. (Ann. v. 527 Mull.): Quo imus una;b. (α).ad prandium? Atque illi tacent,
And then they are silent, Plaut. Capt. 3, 1, 19:Ubi cenamus? inquam, atque illi abnuunt,
and upon this they shake their head, id. ib. 3, 1, 21; id. Ep. 2, 2, 33:dum circumspecto atque ego lembum conspicor,
id. Bacch. 2, 3, 45; so id. Merc. 2, 1, 32; 2, 1, 35; id. Most. 5, 1, 9:lucernam forte oblitus fueram exstinguere: Atque ille exclamat derepente maximum,
and then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 57: cui fidus Achates It comes... atque illi Misenum in litore sicco Ut venere, vident, etc., and as they thus came, etc., Verg. A. 6, 162:dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro,
Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv. 26, 39, 16; Tac. H. 3, 17:tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni centurionesque circumsistunt,
id. ib. 1, 82. —Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a quicker succession, or the close connection between two actions:cape hoc argentum atque defer,
Ter. Heaut. 4, 7, 3:abi domum ac deos comprecare,
id. Ad. 4, 5, 65:tace modo ac sequere hac,
id. ib. 2, 4, 16:Accipe carmina atque hanc sine tempora circum hederam tibi serpere,
Verg. E. 8, 12; id. G. 1, 40; 3, 65; 4, 330:Da auxilium, pater, atque haec omina firma,
id. A. 2, 691; 3, 89; 3, 250; 3, 639; 4, 424; 9, 90; 10, 624; 11, 370.—Absol.:(β).si nunc de tuo jure concessisses paululum, Atque adulescenti morigerasses,
and so, Ter. Ad. 2, 2, 10.—With ita or sic:c.Ventum deinde ad multo angustiorem rupem, atque ita rectis saxis, etc.,
Liv. 21, 36; Plin. 10, 58, 79, § 158:ac sic prope innumerabiles species reperiuntur,
Quint. 12, 10, 67.—Connecting conclusion and condition, so, then (cf. at, II. F.):6.non aliter quam qui adverso vix flumine lembum Remigiis subigit, si bracchia forte remisit, Atque illum praeceps prono rapit alveus amni,
Verg. G. 1, 203 (here explained by statim by Gell. 10, 29, and by Servius, but thus its connective force is wholly lost; cf. also Forbig ad h. l. for still another explanation).—(As supra, I. c.) To annex a thought of more importance:7.Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat? atque ei ne integrum quidem erat, ut ad justitiam remigraret,
Cic. Tusc. 5, 21, 62; id. Tull. 4:hoc enim spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte... coercent. Atque hoc multo magis efficit ipsa naturae ratio,
id. Off. 3, 5, 23; id. Fam. 6, 1, 4: hac spe lapsus Induciomarus... exsules damnatosque tota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit;ac tantam sibi jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 55 fin.; Nep. Hann. 13, 2; Quint. 1, 10, 16.—Hence also in answers, in order to confirm a question or assertion:Sed videone ego Pamphilippum cum fratre Epignomo? Atque is est,
And he it is, Yes, it is he, Plaut. Stich. 4, 2, 4; so id. Truc. 1, 2, 24: Th. Mihin malum minitare? Ca. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Curc. 4, 4, 15: Ch. Egon formidulosus? nemost hominum, qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter. Eun. 4, 6, 20.—In expressing a wish, atque utinam:8.Veritus sum arbitros, atque utinam memet possim obliscier! Att., Trag. Rel. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus!
Cic. Or. 7, 22; so id. Rep. 3, 5, 8:Atque utinam pro decore etc.,
Liv. 21, 41, 13:Atque utinam ex vobis unus etc.,
Verg. E. 10, 35; id. A. 1, 575:Atque utinam... Ille vir in medio fiat amore lapis!
Prop. 2, 9, 47; 3, 6, 15; 3, 7, 25; 3, 8, 19 al.—To connect an adversative clause, and often fully with tamen, and yet, notwithstanding, nevertheless.a.Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile;b.atque ipsis commentum placet,
Ter. And. 1, 3, 20 Ruhnk. (atque pro tamen, Don.):ego quia non rediit filius, quae cogito!... Atque ex me hic natus non est, sed ex fratre,
id. Ad. 1, 1, 15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic afficior: quid paterer si genuissem? Don.; cf. Acron. ap. Charis. p. 204 P.); Cic. Off. 3, 11, 48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.:ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,
and yet I believe, Sall. J. 4, 1 and 3 Corte; id. C. 51, 35:observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures obstrepebant,
Plin. Pan. 26.—With tamen:9.nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 85:discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos,
id. de Or. 3, 10, 35; id. Rep. 1, 7, 12:Atque in his tamen tribus generibus etc.,
id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. 1, 3; 13, 30; id. Prov. Cons. 7, 16; 7, 15 fin. (cf. in reference to the last four passages Wund. Varr. Lectt. p. lviii. sq.):ac tamen initia fastigii etc.,
Tac. A. 3, 29; 3, 56; 12, 56;14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos Germanos,
id. H. 5, 16.—To connect a minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in syllogisms, now, but, but now (while atqui is used to connect either an affirmative or negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat. Metui, si impetrasset, ne tu ipse me amare desineres;10.... Atque hoc tempore ipso impingit mihi epistulam etc.,
Cic. Att. 6, 1, 6.—Sometimes the conclusion is to be supplied:nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo oratorem philosophiam cognoscere oportet),
Cic. de Or. 1, 12, 53 and 54.—In introducing a purpose (freq. in Cic.).a.A negative purpose, and esp. in anticipating an objection:b.Ac ne sine causa videretur edixisse,
Cic. Phil. 3, 9, 24:Ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur,
id. de Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5, 12, 30:Ac ne saepius dicendum sit,
Cels. 8, 1:Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter,
Hor. Ep. 1, 1, 13:Ac ne forte putes,
id. ib. 2, 1, 208:Ac ne forte putes etc.,
Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).—A positive purpose:11.Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc.,
Cic. Cat. 2, 5, 9:Atque ut omnes intellegant me etc.... dico etc.,
id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14, 43; id. Sull. 2, 5; id. de Or. 3, 11, 40:Atque ut C. Flaminium relinquam etc.,
id. Leg. 3, 9, 20; id. Fin. 3, 2, 4.—a.. In continuing a thought in assertions or narration, and, now, and now, Plaut. Aul. prol. 18: audistis, cum pro se diceret, genus orationis, etc.,... perspexistis. Atque in eo non solum ingenium ejus videbatis, etc., Cic. Cael. 19, 45; so id. de Or. 3, 32, 130; 2, 7, 27; 3, 10, 39 al.; Caes. B. G. 2, 29; Nep. Ages. 7, 3; 8, 1, Eum. 10, 3 Bremi; Tac. A. 14, 64; 15, 3; Verg. A. 9, 1; Sil. 4, 1 al.: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem, now if I, etc., Cic. Cat. 2, 2, 3:b.atque si etiam hoc natura praescribit, etc.,
id. Off. 3, 6, 27; so Quint. 10, 1, 26; 10, 2, 8.—In introducing parentheses:c.vulgo credere, Penino (atque inde nomen et jugo Alpium inditum) transgressum,
Liv. 21, 38:omne adfectus genus (atque ea maxime jucundam et ornatam faciunt orationem) de luxuria, etc.,
Quint. 4, 3, 15 MSS., where Halm after Spalding reads et quae. —At the conclusion of a discourse (not infreq. in Cic.): Atque in primis duabus dicendi partibus qualis esset, summatim breviterque descripsimus, And thus have we, then, briefly described, etc., Cic. Or. 15, 50:V.Ac de primo quidem officii fonte diximus,
id. Off. 1, 6, 19:Ac de inferenda quidem injuria satis dictum est,
id. ib. 1, 8, 27; id. Inv. 2, 39, 115 al.—In particular connections and phrases.A.Unus atque alter, one and the other; alius atque alius, one and another; now this, now that:B.unae atque alterae scalae,
Sall. J. 60, 7:quarum (coclearum) cum unam atque alteram, dein plures peteret,
id. ib. 93, 2:unum atque alterum lacum integer perfluit,
Tac. H. 5, 6:dilatisque alia atque alia de causa comitiis,
Liv. 8, 23, 17; Col. 9, 8, 10:alius atque alius,
Tac. H. 1, 46; 1, 50 (v. alius, II. D.).—Also separated by several words:aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2.—Etiam atque etiam. again and again:C.temo Stellas cogens etiam atque etiam Noctis sublime iter, Enn., Trag. Rel. p. 39 Rib.: etiam atque etiam cogita,
Ter. Eun. 1, 1, 11:etiam atque etiam considera,
Cic. Div. in Caecil. 14, 46:monitos eos etiam atque etiam volo,
id. Cat. 2, 12, 27.—So, semel atque iterum, Cic. Font. 26; id. Clu. 49; Tac. Or. 17; and:iterum atque iterum,
Verg. A. 8, 527; Hor. S. 1, 10, 39.—Huc atque illuc, hither and thither, Cic. Q. Rosc. 37; id. de Or. 1, 40, 184; Verg. A. 9, 57; Ov. M. 2, 357; 10, 376; Tac. Agr. 10; id. H. 1, 85.—D.Longe atque late, far and wide, Cic. Marcell. 29:E.atque eccum or atque eccum video, in colloquial lang.: Heus vocate huc Davom. Atque eccum,
but here he is, Ter. And. 3, 3, 48:Audire vocem visa sum modo militis. Atque eccum,
and here he is, id. Eun. 3, 2, 2; so id. Hec. 4, 1, 8.—Atque omnia, in making an assertion general, and so generally:F.Atque in eis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data,
Cic. de Or. 3, 59, 223:quorum (verborum) descriptus ordo alias alia terminatione concluditur, atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum,
id. Or. 59, 200; id. de Or. 2, 64, 257: commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere, and so rather, etc., id. Off. 2, 23, 83:nihil acerbum esse, nihil crudele, atque omnia plena clementiae, humanitatis,
id. ad Q. Fr. 1, 1, 8:Atque omnis vitae ratio sic constat, ut, quae probamus in aliis, facere ipsi velimus,
Quint. 10, 2, 2.—With other conjunctions.1.After et:2.equidem putabam virtutem hominibus instituendo et persuadendo, non minis et vi ac metu tradi,
Cic. de Or. 1, 58, 247:Magnifica vero vox et magno viro ac sapiente digna,
id. Off. 3, 1, 1; id. Cael. 13:vanus aspectus et auri fulgor atque argenti,
Tac. Agr. 32.:denuntiarent, ut ab Saguntinis abstineret et Carthaginem in Africam traicerent ac sociorum querimonias deferrent,
Liv. 21, 6, 4:ubi et fratrem consilii ac periculi socium haberem,
id. 21, 41, 2:et uti liter demum ac Latine perspicueque,
Quint. 8, 3, 3:Nam et subtili plenius aliquid atque subtilius et vehementi remissius atque vehementius invenitur,
id. 12, 10, 67. —After que, as in Gr. te kai: litterisque ac laudibus aeternare, Varr. ap. Non. p. 75, 20:3.submoverique atque in castra redigi,
Liv. 26, 10:terrorem caedemque ac fugam fecere,
id. 21, 52:mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit,
Verg. G. 1, 182; 3, 434; id. A. 8, 486.—Before et:4.caelum ipsum ac mare et silvas circum spectantes,
Tac. Agr. 32.—After neque (only in the poets and post - Aug. prose):G.nec clavis nec canis atque calix,
Mart. 1, 32, 4: naturam Oceani atque aestus [p. 192] neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere, Tac. Agr. 10:mediocritatem pristinam neque dissimulavit umquam ac frequenter etiam prae se tulit,
Suet. Vesp. 12.—Atque repeated, esp. in arch. Lat.: Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque prolixis atque prosperis animum excellere atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere, Cato ap. Gell. 7, 3: Dicere possum quibus villae atque aedes aedificatae atque expolitae maximo opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis stent, Cato ap. Fest. p. 242 Mull.:atque ut C. Flamininum atque ea, quae jam prisca videntur, propter vetustatem relinquam,
Cic. Leg. 3, 9, 20:omnem dignitatem tuam in virtute atque in rebus gestis atque in tua gravitate positam existimare,
id. Fam. 1, 5, 8.—Esp. freq. in enumerations in the poets:Haec atque illa dies atque alia atque alia,
Cat. 68, 152:Mavortia tellus Atque Getae atque Hebrus,
Verg. G. 4, 463:Clioque et Beroe atque Ephyre Atque Opis et Asia,
id. ib. 4, 343.—And sometimes forming a double connective, both— and = et—et:Multus ut in terras deplueretque lapis: Atque tubas atque arma ferunt crepitantia caelo Audita,
Tib. 2, 5, 73:complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater,
Verg. E. 5, 23; Sil. 1, 93; v. Forbig ad Verg. l. l.► Atque regularly stands at the beginning of its sentence or clause or before the word it connects, but in poetry it sometimes, like et and at, stands:a.In the second place:b.Jamque novum terrae stupeant lucescere solem, Altius atque cadant imbres,
Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.:Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta,
id. A. 3, 250, and 10, 104 (animis may, however, here be taken with Accipite, as in id. ib. 5, 304):Esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,
Hor. Epod. 8, 11; id. S. 1, 5, 4; 1, 6, 111; 1, 7, 12 (ubi v. Fritzsche).—In the third place:quod pubes hedera virente Gaudeant pulla magis atque myrto,
Hor. C. 1, 25, 18; cf. at fin. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 452-513.) -
26 clientela
clĭentēla, ae, f. [id.], the relation of patron and client, clientship; patronage, protection; the intimate and reciprocal duties of attachment and interest, based on the private relations in Rome between a Roman of a lower grade (plebeian or freedman) or a foreigner, and the patron chosen by him (cf. Dion. Halic. 2, 9 and 10, pp. 83- 85; Gell. 5, 13; 20, 1): Thais patri se commendavit in clientelam et fidem, * Ter. Eun. 5, 8, 9; cf.: esse in fide et clientelā. to be the client of, Cic. Rosc. Am. 33, 93:b.conferre se in fidem et clientelam alicujus,
id. ib. 37, 106: scis quam diligam Siculos et quam illam clientelam honestam judicem, [p. 354] id. Att. 14, 12, 1:per nomen et clientelas inlustrior haberi,
Tac. A. 3, 55.—Very freq., mostly in plur., concrete, clients, dependents:B.amplissimas clientelas acceptas a majoribus confirmare poterit,
Cic. Fam. 13, 64, 2; so id. Cat. 4, 11, 23:magna esse Pompei beneficia et magnas clientelas in provinciā sciebat,
bodies of clients, Caes. B. C. 2, 17; Sall. J. 85, 4; Vell. 2, 29; Tac. A. 3, 55:incedentibus regiis clientelis,
id. ib. 12, 36; 13, 37; 14, 61; Suet. Tib. 2; id. Calig. 3.—In sing., Just. 8, 4, 8. —In gen., clientship, alliance (cf. cliens, B.), Caes. B. G. 6, 12.—II. -
27 pono
pōno, pŏsŭi (Plaut. posīvi), pŏsĭtum, 3 (old form of perf. POSEIVEI, Inscr. Orell. 3308:I.posivi,
Plaut. Ps. 5, 1, 35: posivimus, id. Fragm. ap. Prisc. p. 898 P.:posiverunt, Cato, R. R. praef. 1: posiveris,
id. ib. 4, 1; Plaut. Trin. 1, 2, 108: POSIER unt, Inscr. Orell. 5061:POSIT, contr. from posivit,
ib. 71; 732; 1475; 3087 al.; part. perf. sync. postus, a, um, Lucr. 1, 1059; 3, 87; 6, 965), v. a. [for posno, posino, from old prep. port, = proti, pros, and sino; cf.: porricio, pollingo, etc., and v. pro, sino], to put or set down a person or thing, to put, place, set, lay, etc. (syn.: colloco, statuo); constr. with acc. alone, or with in and abl., or with adv. of place; sometimes with in and acc., or absol.; v. infra.Lit.A.In gen.:B.tabulas in aerario ponere,
Caes. B. C. 3, 108:castra,
to pitch, id. ib. 1, 65 fin.:castra iniquo loco,
id. ib. 1, 81:milia passuum tria ab eorum castris castra ponit,
id. B. G. 1, 22 fin.: qui indicabantur, in senatu sunt positi, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:tabulas obsignatas in publico,
Cic. Fl. 9, 21:sejuges in Capitolio aurati a P. Cornelio positi,
Liv. 38, 35, 4:tyrannicidae imago in gymnasio ponatur,
Quint. 7, 7, 5; cf. id. 1, 7, 12:collum in Pulvere,
Hor. C. 4, 6, 11; cf.:artus in litore ponunt,
Verg. A. 1, 173; and with simple abl.:saxo posuit latus,
Val. Fl. 4, 378:in curulibus sellis sese posuerunt,
seated themselves, Flor. 1, 13.—With in and acc.: hodierno die primum longo intervallo in possessionem libertatis pedem ponimus, Cic. Phil. 3, 11, 28 B. and K. (Klotz, possessione):Cyzici in Prytaneum vasa aurea mensae unius posuit,
Liv. 41, 20, 7 Weissenb. ad loc.:stipes erat, quem... in flammam triplices posuere sorores,
Ov. M. 8, 452:omnia pone feros in ignes,
id. R. Am. 719:oleas in solem,
Cato, R. R. 7:coronam in caput,
Gell. 3, 15, 3.—With sub and abl.:pone sub curru nimium propinqui,
Hor. C. 1, 22, 21:fundamenta,
Vulg. 1 Esd. 6, 3:ubi pedem poneret non habebat,
might set his foot, Cic. Fin. 4, 25, 69:genu or genua,
to bow the knee, to kneel, Ov. F. 2, 438; 5, 507; Curt. 8, 7, 13:num genu posuit? num vocem supplicem misit?
id. 4, 6, 28:oculos,
to cast one's eyes on, Vulg. Jer. 24, 6:faciem,
to turn one's face, id. ib. 42, 15.—In partic.1.In milit. lang., to place, post, set, station a body of troops:2.ibi praesidium ponit,
Caes. B. G. 2, 5:praesidium ibi,
id. B. C. 1, 47 fin.:legionem tuendae orae maritimae causā,
id. ib. 3, 34:insidias contra aliquem,
Cic. Agr. 2, 18, 49.—To set up, erect, build (mostly poet.):3.opus,
Ov. M. 8, 160:templa,
Verg. A. 6, 19:aras,
id. ib. 3, 404:tropaeum,
Nep. Dat. 8, 3; so,in inscrr., of erecting monuments of any kind: POSVIT, PONENDVM CVRAVIT (usu. abbreviated P. C.), etc.: columna rostrata quae est Duilio in foro posita,
in honor of Duilius, Quint. 1, 7, 12.—Hence, poet., to form, fashion works of art:4.Alcimedon duo pocula fecit... Orpheaque in medio posuit,
Verg. E. 3, 46:hic saxo liquidis ille coloribus Sollers nunc hominem ponere, nunc deum,
Hor. C. 4, 8, 8.—To set, set out, plant trees, etc. ( poet. and in postAug. prose;5.syn.: planto, sero): pone ordine vites,
Verg. E. 1, 74:vitem,
Col. 4, 1; cf.:ille et nefasto te (arbor) posuit die,
planted thee, Hor. C. 2, 13, 1.—To lay, stake, wager, as a forfeit; to lay down, propose, as a prize: pono pallium;6.Ille suum anulum opposuit,
Plaut. Curc. 2, 3, 76:pocula fagina,
Verg. E. 3, 36:invitat pretiis animos et praemia ponit,
id. A. 5, 292:praemia,
id. ib. 5, 486:praemium,
Liv. 41, 23, 10.—In business lang., to put out at interest, to loan, to invest (less freq. than collocare): pecuniam in praedio ponere, Cic. Tull. § 15 Orell.; cf.:7.pecuniam apud aliquem,
id. Verr. 2, 3, 70, § 165:dives positis in fenore nummis,
Hor. A. P. 421:pecuniam Quaerit Kalendis ponere,
id. Epod. 2, 70.—To place, set, appoint a person as a watch or guard, accuser, etc. (less freq. than apponere):8.Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, scire possit,
Caes. B. G. 1, 20 fin.:custos frumento publico est positus,
Cic. Fl. 19, 45: alicui accusatorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:puer super hoc positus officium,
Petr. 56, 8.—To serve up, set before one at table (rare for the class. apponere), Cato, R. R. 79; so id. ib. 81:9.posito pavone,
Hor. S. 2, 2, 23; 2, 4, 14; 2, 6, 64; 2, 8, 91; id. A. P. 422:positi Bacchi cornua,
Ov. A. A. 1, 231:vinum,
Petr. 34, 7:calidum scis ponere sumen,
Pers. 1, 53:porcum,
Mart. 8, 22, 1:da Trebio, pone ad Trebium,
Juv. 5, 135.—To lay aside, take off, put down, lay down, etc. (as clothing, arms, books, the hair or beard, etc., = deponere):10.cum pila ludere vellet tunicamque poneret,
Cic. Tusc. 5, 20, 60; cf.:veste positā,
id. ib. 1, 47, 113:velamina,
Ov. A. A. 2, 613; cf.:velamina de corpore,
id. M. 4, 345:arma,
Caes. B. G. 4, 37:sarcinam,
Petr. 117, 11:barbam,
Suet. Calig. 5; cf.:bicolor positis membrana capillis,
Pers. 3, 10:libros de manibus,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 23; cf.:cum posui librum, et mecum ipse coepi cogitare,
id. Tusc. 1, 11, 24.—To lay out for the grave:11.toroque Mortua componar, positaeque det oscula frater,
Ov. M. 9, 503; Verg. A. 2, 644.—Also, to lay in the grave, to bury, inter ( poet. and in post-class. prose;syn.: sepelio, condo): corpore posto,
Lucr. 3, 871:te... patriā decedens ponere terrā,
Verg. A. 6, 508; Ov. F. 5, 480:ubi corpus meum positum fuerit,
Dig. 34, 1, 18 fin.; Inscr. Orell. 4370:IN HAC CVPA MATER ET FILIVS POSITI SVNT,
ib. 4550; 4495:HIC POSITVS EST, Inscr. in Boeckh. C. I. Gr. 4156: CINERES,
Inscr. Orell. 4393; 4489.—Ponere calculum or calculos, transf., to weigh carefully, to ponder, consider:12.si bene calculum ponas,
Petr. 115, 16:examina tecum, omnesque, quos ego movi, in utrāque parte calculos pone,
Plin. Ep. 2, 19 fin. —To arrange, deck, set in order (cf. compono):13.qui suas ponunt in statione comas,
Ov. A. A. 3, 434:quid totiens positas fingis, inepta, comas?
id. ib. 1, 306; cf. id. H. 4, 77; id. M. 1, 477.—To subdue, calm, allay, quiet:II.quo non arbiter Hadriae Major, tollere seu ponere vult freta,
Hor. C. 1, 3, 16:magnos cum ponunt aequora motus,
Prop. 4 (5), 14, 31.—Hence, neutr., of the winds, to fall, abate ( poet. and late Lat.):cum venti posuere omnisque repente resedit Flatus,
Verg. A. 7, 27:tum Zephyri posuere,
id. ib. 10, 103:simul ac ventus posuit,
Gell. 2, 30, 2.Trop.A.In gen., to set, place, put, lay a thing anywhere: noenum ponebat rumores ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 314 Vahl.):B.pone ante oculos laetitiam senatūs,
Cic. Phil. 2, 45, 115:at te apud eum, di boni! quantā in gratiā posui,
id. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; 6, 1, 22: ponite me ei (Appio) in gratiā, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5:apud Lentulum ponam te in gratiā,
Cic. Att. 5, 3, 3 B. and K. (Orell. gratiam):se quoque in gratiā reconciliatae pacis ponere,
Liv. 44, 14, 7:in laude positus,
Cic. Sest. 66, 139:aliquem in metu non ponere,
i. e. not to fear, id. Top. 13, 55:virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aquā ponere,
id. Fin. 2, 22, 72; cf. id. Pis. 4, 9:aliquid in conspectu animi,
id. de Or. 3, 40, 161; cf.:sub uno aspectu ponere,
Q. Cic. Petit. Cons. 1, 1: ponendus est ille ambitus, non abiciendus, to lay down gently, i. e. close gracefully, Cic. Or. 59, 199:super cor,
to lay to heart, Vulg. Mal. 2, 2.—With in and acc.:te in crimen populo ponat atque infamiam,
Plaut. Trin. 3, 3, 11.—Elliptically: et quidem cum in mentem venit, ponor ad scribendum, when it occurs to Cœsar, he sets me (i. e. my name) to the Senate's decrees, Cic. Fam. 9, 15, 4.—In partic.1.Ponere aliquid in aliquā re, to put or place a thing in something, to cause a thing to rest or depend upon:2.credibile non est, quantum ego in consiliis et prudentiā tuā, quantum in amore et fide ponam,
Cic. Att. 2, 23, 3:spem in aliquo,
id. ib. 6, 1, 11:salutis auxilium in celeritate,
Caes. B. G. 5, 48; cf.:spem salutis in virtute,
id. ib. 5, 34, 2:ut in dubio poneret, utrum, etc.,
regarded as doubtful, doubted, Liv. 34, 5, 3: sed haec haud in magno equidem ponam discrimine, I shall attach no great importance to it, id. prooem. § 8.—In pass.: positum esse in aliquā re, to be based or founded upon, to rest upon, depend upon:ut salutem praesentium, spem reliquorum in vestris sententiis positam esse et defixam putetis,
Cic. Fl. 1, 3; id. Agr. 2, 9, 22:omnia posita putamus in Planci tui liberalitate,
id. Att. 16, 16, F, 2; id. Or. 8, 27:in te positum est, ut, etc.,
id. Att. 16, 16, B, § 8. —To lay out, spend, employ a thing, esp. time, in any thing:3.tempus in cogitatione ponere,
Cic. de Or. 3, 5, 17:si in hac curā vita mihi ponenda sit,
id. Fam. 9, 24, 4:diem totum in considerandā causā,
id. Brut. 22, 87; cf. id. Fam. 5, 21, 1; id. Att. 6, 2, 6:sumptum,
id. Q. Fr. 3, 1, 2; id. Fam. 13, 54 fin.; cf.:totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione,
id. Mur. 22, 45:id multo tum faciemus liberius totosque nos in contemplandis rebus perspiciendisque ponemus,
id. Tusc. 1, 19, 44:apud gratissimum hominem beneficium ponere,
id. Fam. 13, 55 fin.:itinera enim ita facit, ut multos dies in oppidum ponat,
id. Att. 11, 22, 2.—To put, place, count, reckon, consider a thing in or among certain things:4.mortem in malis,
Cic. Fin. 3, 8, 29:in beneficii loco,
id. Fam. 15, 4, 12; id. Cat. 2, 9, 20:si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in fraude capitali esse ponendum,
id. de Or. 2, 48, 199:in laude,
to regard as praiseworthy, id. Top. 18, 71:in vitiis poni,
to be regarded as a fault, Nep. Epam. 1, 2.—To appoint, ordain, make something:5.leges,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:festos laetosque ritus,
Tac. H. 5, 5 fin.:ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,
Cic. Att. 10, 18, 2:ne tu in spem ponas me bonae frugi fore,
to hope for, reckon upon, Plaut. Capt. 5, 2, 4 Fleck.: nomen, to apply or give a name (= imponere):sunt enim rebus novis nova ponenda nomina,
Cic. N. D. 1, 17, 44; id. Tusc. 3, 5, 10; Verg. A. 7, 63:qui tibi nomen Insano posuere,
Hor. S. 2, 3, 48: rationem, to furnish an account, to [p. 1397] reckon, Suet. Oth. 7; cf. Col. 1, 3:pecuniae,
Dig. 46, 3, 89.—To make or render vows or votive offerings to the gods:6.Veneri ponere vota,
Prop. 3, 12, 18:nunc ego victrices lauro redimire tabellas, Nec Veneris mediā ponere in aede morer,
Ov. Am. 1, 11, 25:hic ponite lucida Funalia et vectes,
Hor. C. 3, 26, 6:libatum agricolae ponitur ante deo,
Tib. 1, 1, 14; Ov. M. 3, 506:ex praedā tripodem aureum Delphi posuit,
Nep. Paus. 2, 3.—In speaking or writing, to lay down as true, to state, assume, assert, maintain, allege, take for granted, etc.:7.quamobrem, ut paulo ante posui, si, etc.,
Cic. Fam. 1, 9, 21; id. Fin. 2, 31, 100:recte Magnus ille noster, me audiente, posuit in judicio, rem publicam, etc.,
id. Leg. 2, 3, 6: verum pono, esse victum eum;at, etc.,
Ter. Phorm. 4, 3, 25:positum sit igitur in primis, etc.,
Cic. Or. 4, 14:hoc posito atque concesso, esse quandam vim divinam, etc.,
id. Div. 1, 52, 118; cf.:quo posito, et omnium sensu adprobato,
id. Fin. 3, 8, 29; id. Leg. 2, 19, 48:pono satis in eo fuisse orationis atque ingenii,
id. Brut. 45, 165:aliquid pro certo ponere,
Liv. 10, 9 fin.:nunc rem ipsam ponamus quam illi non negant... Est haec res posita, quae ab adversario non negatur,
Cic. Caecin. 11, 32.—Esp.: exemplum ponere, to cite an instance:8.eorum quae constant exempla ponemus,
Cic. Inv. 1, 38, 68:perspicuo et grandi vitio praeditum posuimus exemplum,
id. ib. 1, 47, 88:ab adjunctis antea posui exemplum,
id. Top. 11, 50:horum exempla posui ex jure civili,
id. ib. 14, 58:horum generum ex Cicerone exempla ponamus,
Quint. 5, 11, 11; 6, 3, 108 al.—To set before the mind, represent, describe:9.nec ponere lucum Artifices, nec, etc.,
Pers. 1, 70:pone Tigellinum,
Juv. 1, 155.—To propose, offer, fix upon a theme for discussion (= proponere):10.mihi nunc vos quaestiunculam, de quā meo arbitratu loquar, ponitis?
Cic. de Or. 1, 22, 102; 2, 1, 2:ponere aliquid, ad quod audiam, si tibi non est molestum, volo,
id. Fat. 2, 4; cf.:ponere jubebam, de quo quis audire vellet,
id. Tusc. 1, 4, 7:ponere praemium,
Liv. 39, 17, 1; and impers. pass.:doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut iis ponatur, de quo disputent quamvis subito,
id. Lael. 5, 17; so,cum ita positum esset, videri, etc.,
id. Tusc. 3, 22, 54.—To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender (= deponere):11.vitam propera ponere,
Plaut. Curc. 4, 3, 4:vitia,
Cic. de Or. 3, 12, 46:dolorem,
id. Tusc. 3, 28, 66: inimicitias, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:curas,
Liv. 1, 19:metum,
Plin. Ep. 5, 6:iram,
Hor. A. P. 160:moras,
id. C. 4, 12, 25; Ov. F. 2, 816:animos feroces,
Liv. 8, 1:corda ferocia,
Verg. A. 1, 302:vires (flammae),
id. ib. 5, 681:ipsum rudimentum adulescentiae bello lacessentem Romanos posuisse,
had obtained his first experience, Liv. 31, 11 fin.; Suet. Ner. 22; also,tirocinium,
Just. 12, 4, 6:animam,
to lay down life, Vulg. Johan. 10, 15; 17.—Esp., milit. t. t.: arma ponere (= deponere), to lay down arms, yield, surrender:Nepesinis inde edictum ut arma ponant,
Liv. 6, 10, 5:dedi imperatorem, arma poni jubet,
id. 4, 10, 3; cf.:positis armis,
id. 35, 36, 4; id. Epit. 88.—To make, cause to be (eccl. Lat.):12.cornu tuum ponam ferreum,
Vulg. Mich. 4, 13:posuit me desolatam,
id. Thren. 3, 11; with quasi:ponam Samariam quasi acervum,
id. Mich. 1, 6; with in and acc.:posuerunt eam in ruinam,
id. Isa. 23, 13.—To assume, suppose, put a case (of mere suppositions; only late Lat.; cf. 6 supra): pone tamen ab evangelistis scriptum, Ambros. de Fide, 5, 16, 194; Ps.-Quint. Decl. 273.—Hence, pŏsĭtus, a, um, P. a., of localities, placed, situated; situate, standing, lying anywhere:Roma in montibus posita,
Cic. Agr. 2, 35, 96:Delos in Aegaeo mari posita,
id. Imp. Pomp. 18, 55:portus ex adverso urbi positus,
Liv. 45, 5:tumulus opportune ad id positus,
id. 28, 13:urbs alieno solo posita,
id. 4, 17.— Poet.:somno positus = sopitus,
lulled to sleep, Verg. A. 4, 527. -
28 Pragmatica
pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:I.pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,
Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,Subst.A.pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:B.itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,
Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,
id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;II.perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,
Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,
an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52. -
29 pragmaticum
pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:I.pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,
Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,Subst.A.pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:B.itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,
Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,
id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;II.perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,
Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,
an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52. -
30 pragmaticus
pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:I.pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,
Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,Subst.A.pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:B.itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,
Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,
id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;II.perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,
Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,
an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52. -
31 ratio
rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.I.Lit.(α).Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:(β).rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,
id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,
Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:dextera digitis rationem computat,
id. Mil. 2, 2, 49:magna ratio C. Verruci,
Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,
id. Phil. 5, 6, 16; cf.:quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,
Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,
to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):rationem ducere,
to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:omnium proeliorum,
Caes. B. C. 3, 53; cf.:hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,
id. B. G. 6, 19; and:piratarum,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:rationem inire,
to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:quattuor minae periere, ut ratio redditur,
Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:tibi ego rationem reddam?
id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:rationem referre,
Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:rationem repetere de pecuniis repetundis,
id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:drachumae, quas de ratione debuisti,
according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,
how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;B.rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,
Cato, R. R. 2, 5:rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,
Cic. Pis. 25, 61:ut rationes cum publicanis putarent,
id. Att. 4, 11, 1:rationes a colono accepit,
id. Caecin. 32, 94:quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,
id. Att. 5, 21, 12:rationes referre... rationes deferre,
id. Fam. 5, 20, 2:Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,
Hor. A. P. 325 et saep.:A RATIONIBVS,
an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—Transf.1.A list, roll, register (rare):2.cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,
Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),
Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:rationarium imperii,
id. ib. 28.—A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:3.nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,
id. Truc. 1, 1, 49:pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,
Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):b.res rationesque eri Ballionis curo,
Plaut. Ps. 2, 2, 31:res rationesque vestrorum omnium,
id. Am. prol. 4:re ac ratione cum aliquo conjunctus,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,
id. Quint. 4, 15:cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,
Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):ratio nummaria,
Cic. Att. 10, 11, 2:aeraria ratio,
id. Quint. 4, 15:ratio domestica... bellica,
id. Off. 1, 22, 76:quod ad popularem rationem attinet,
id. Fam. 1, 2, 4:rationes familiares componere,
Tac. A. 6, 16 fin.:fori judiciique rationem Messala suscepit,
Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:in explicandis rationibus rerum civilium,
id. Rep. 1, 8, 13:rationes civitatis,
id. ib. 1, 6, 11:quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. Mur. 17, 35:propter rationem Gallici belli,
id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:ad omnem rationem humanitatis,
id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,
id. Att. 9, 11, A, 1.—Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):II.me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,
Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:exemplum meis alienissimum rationibus,
id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:consideres, quid tuae rationes postulent,
Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,
Cic. Red. ad Quir. 1, 1.Trop., a reckoning, account, computation:B.postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,
presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,
i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,
an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:census quom sum, juratori recte rationem dedi,
id. Trin. 4, 2, 30; so,rationem dare, for the more usual rationem reddere,
Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:(argentarii) ratione utuntur,
make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:cum eam mecum rationem puto,
go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:frustra egomet mecum has rationes puto,
Ter. Ad. 2, 1, 54:(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,
Cic. N. D. 3, 29, 71:quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,
to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,
id. ib. 3, 86:ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,
that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,
id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,
id. Div. in Caecil. 9, 28;and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,
will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,
Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,
Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—Transf.1.Relation, reference, respect to a thing:b.(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,
have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:ubi ratio cum Orco habetur,
Varr. R. R. 1, 4, 3;for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,
Col. 1, 3, 2:cum omnibus Musis rationem habere cogito,
Cic. Att. 2, 5, 2:cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,
id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.. quae ratio tibi cum eo intercesserat?
id. Rosc. Com. 14, 41:pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?
id. Phil. 4, 6, 14:quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,
id. ib. 12, 7, 17:fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,
in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:c.quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,
id. Imp. Pomp. 7, 17:(deos) piorum et impiorum habere rationem,
id. Leg. 2, 7, 15:cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,
Caes. B. C. 1, 9; so,absentis,
id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:sauciorum et aegrorum habita ratione,
id. ib. 3, 75:moneret, frumenti rationem esse habendam,
Hirt. B. G. 8, 34;so (al. frumentandi), rationem habere,
Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,
Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:alicujus salutis rationem habere,
i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:turpissimae fugae rationem habere,
id. ib. 2, 31:ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 139:proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,
Caes. B. C. 1, 13:habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,
id. B. G. 5, 27:non ullius rationem sui commodi ducit,
Cic. Rosc. Am. 44, 128:cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,
id. Clu. 42, 117:omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,
id. Lael. 24, 89; cf.:didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,
id. Fam. 3, 5, 1:habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,
bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,
id. Fam. 3, 6, 6:neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,
id. ib. 2, 2, 29, e70.—Relation to a thing, i. e.(α).Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):(β).nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,
Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?
Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,
Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:ratio viaque defensionis,
id. Verr. 2, 5, 1, § 4:itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,
Caes. B. C. 1, 30:mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,
Cic. de Or. 2, 72, 292:haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,
id. N. D. 1, 5, 11:dicendi,
id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,
id. Rep. 2, 36, 61:ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,
Caes. B. G. 7, 24:quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,
Liv. 42, 3 fin. —In plur.:hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,
plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,
id. Rep. 1, 6, 11.—Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):(γ).sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,
Caes. B. G. 2, 19; cf.:ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,
id. ib. 2, 22; so,rei militaris,
id. ib. 4, 23:ratio atque usus belli,
the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:novae rationes bellandi,
id. ib. 3, 50:ratio equestris proelii,
id. B. G. 5, 16:quorum operum haec erat ratio, etc.,
id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;tigna bina, etc.,
id. B. G. 4, 17:serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,
Cic. Lael. 23, 87; cf.:ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,
id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,
id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,
id. ib. 2, 11, 22;1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,
id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:haec eadem ratio est in summa totius Galliae,
Caes. B. G. 6, 11 fin.:ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,
id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,
id. B. G. 7, 14:hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,
Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:quid refert, qua me ratione cogatis?
id. Lael. 8, 26:quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,
Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:simili ratione Pompeius in suis castris consedit,
id. ib. 3, 76:auxilium ferri nulla ratione poterat,
id. ib. 1, 70:nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,
id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §2.678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,
Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,
id. ib. 2, 1, 40, ee103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?
id. Mur. 17, 35:nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. ib. 17, 36:praedicere tempestatum rationem et praedonum,
id. ib. 2, 4:tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,
id. Off. 2, 17, 60.—Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;b.altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,
Cic. Off. 1, 28, 101:homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,
id. ib. 1, 4, 11 sq.:haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,
id. N. D. 2, 27, 69:lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,
id. Leg. 1, 6, 18:ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,
id. N. D. 1, 42, 118:mens et ratio et consilium in senibus est,
id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,
Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:si ratio et prudentia curas aufert,
Hor. Ep. 1, 11, 25:quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,
Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,
id. Rep. 2, 11, 22; and:moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,
Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;consilio et ratione deficitur,
Cic. Clu. 65, 184:Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,
Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;nec sat rationis in armis,
Verg. A. 2, 314:rationis egens,
id. ib. 8, 299 et saep.:iracundia dissidens a ratione,
Cic. Rep. 1, 38, 60:majora quam hominum ratio consequi possit,
id. ib. 1, 10, 15:quantum ratione provideri poterat,
Caes. B. G. 7, 16 fin.:quantumque in ratione esset, exploratum habuit,
Hirt. B. G. 8, 6 init.:nec majore ratione bellum administrari posse,
Caes. B. C. 7, 21:minari divisoribus ratio non erat,
it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,too, minime rationis est,
Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,
which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:quod domi te inclusisti, ratione fecisti,
reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:(β).ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,
Auct. Her. 2, 18, 28:quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,
id. de Or. 2, 19, 80:noverit orator argumentorum et rationum locos,
id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):si mei consilii causam rationemque cognoverit,
id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,
Caes. B. G. 2, 10 fin.:quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,
Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,
id. Caecin. 33, 96:non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,
id. N. D. 1, 27, 76:et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,
id. Div. 2, 50, 104:idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,
id. Att. 8, 11, D, §5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,
id. Fam. 4, 13, 3:rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,
id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,
id. Fin. 1, 9, 31; cf.:quod cum disputando rationibusque docuisset,
id. Rep. 1, 16, 25:his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,
id. ib. 1, 3, 4 et saep.:num parva causa aut prava ratio est?
reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:c.ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,
Cic. Inv. 1, 13, 18:ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,
id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:d.in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,
in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:ut ratione et via procedat oratio,
id. Fin. 1, 9, 29:modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),
id. Quint. 7, 28; cf.:quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,
Hor. S. 2, 3, 266:nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,
Cic. N. D. 2, 16, 43:intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,
divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,
in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,
order, system, id. ib. 2, 33, 57;5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,
reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:ratio et distributio,
a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:e.erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:nova et a nobis inventa ratio,
id. ib. 1, 8, 13;2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,
id. ib. 1, 23, 37; cf.:omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,
id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,
id. Div. 1, 51, 117:Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,
doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:Stoicorum ratio disciplinaque,
id. Off. 3, 4, 20:Cynicorum ratio,
id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,
id. ib. 3, 3, 4:improba navigii ratio tum caeca jacebat,
Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,
Cic. Arch. 1, 1.—A view or opinion resting upon reasonable grounds:f.mea sic est ratio,
Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,
Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:cujus ratio etsi non valuit,
Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,
Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,
id. Fat. 16, 38; cf.:ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,
id. Rep. 3, 31, 43.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
based — [beɪst] adjective if a company is based somewhere, that is the place where it carries out its business: • The existing business is based in London but the owners may be willing to move. • a Chicago based publisher * * * based UK US /beɪst/… … Financial and business terms
based — 1. based on. To base one thing on another is to use the second as the basis for the first, and it is frequently used in the passive, as in arguments based on statistics. Avoid using based on as an unattached conjunction without a clear antecedent … Modern English usage
based — [beıst] adj 1.) [not before noun] if you are based somewhere, that is the place where you work or where your main business is ▪ It is a professional service based at our offices in Oxford. London based/New York based etc ▪ a London based firm of… … Dictionary of contemporary English
-based — [bāst] combining form 1. based on; having as its basis [paper based, milk based] 2. based in or at (a specified place); having headquarters in or at [space based weapons, a Cleveland based company] * * * … Universalium
-based — [bāst] combining form 1. based on; having as its basis [paper based, milk based] 2. based in or at (a specified place); having headquarters in or at [space based weapons, a Cleveland based company] … English World dictionary
Based — (b[=a]sd), p. p. & a. 1. Having a base, or having as a base; supported; as, broad based. [1913 Webster] 2. [See {Base}, n., 18 21.] Wearing, or protected by, bases. [Obs.] Based in lawny velvet. E. Hall. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
based — [ beıst ] suffix 1. ) used with some names of places to make adjectives meaning happening or working in a particular place: a Chicago based company 2. ) used with some names to make adjectives describing the main substance in a product: pasta and … Usage of the words and phrases in modern English
based — based; de·based·ness; sur·based; … English syllables
based on — I adverb bear upon, built on, contingent upon, dependent on, founded on, grounded on, relying on, rested on II index underlying Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
-based — [[t] beɪst[/t]] 1) COMB: COMB in ADJ based combines with nouns referring to places to mean something positioned or existing mainly in the place mentioned, or operating or organized from that place. ...a Washington based organization. ...land… … English dictionary
based — adjective 1. having a base (Freq. 3) firmly based ice • Similar to: ↑supported 2. having a base of operations (often used as a combining form) (Freq. 1) a locally based business an Atlanta based company … Useful english dictionary