antīquĭtas

antīquĭtas, ātis, f. [antiquus], the quality of being antiquus, age, antiquity (class., but only in prose).

In gen.:

antiquitas generis,

Cic. Font. 14, 31; so Nep. Milt. 1, 1:

non vestra (urbs) haec est, quae gloriabatur a diebus pristinis in antiquitate suā?

Vulg. Isa. 23, 7.—

Spec., ancient time, antiquity.

Lit.:

fabulae ab ultimā antiquitate repetitae,

Cic. Fin. 1, 20, 65:

habet ut in aetatibus auctoritatem senectus, sic in exemplis antiquitas,

id. Or. 50, 169:

antiquitas dat dignitatem verbis,

Quint. 8, 3, 24; Suet. Ner. 38 al.—

Meton.

The occurrences of antiquity, the history of ancient times, antiquity:

tenenda est omnis antiquitas,

Cic. de Or. 1, 5, 18:

memoria antiquitatis,

id. Brut. 59, 214:

antiquitatis iter,

id. de Or. 1, 60, 256 al.:

antiquitatis amator,

Nep. Att. 18, 1 Bremi and Dähne; cf. id. ib. 20 al.—In plur., a title of historical or archœological works, antiquities; cf. Plin. praef.; Gell. 5, 13:

Varro in antiquitatibus rerum humanarum scripsit, etc.,

id. 11, 1 et saep. —

Men of former times, the ancients:

errabat multis in rebus antiquitas,

Cic. Div. 2, 33; cf. Hand, Wopk. Lectt. Tull. p. 209; Cic. Leg. 2, 11, 27:

antiquitas melius ea, quae erant vera, cernebat,

id. Tusc. 1, 12, 26:

fabulose narravit antiquitas,

Plin. 12, 19, 42, § 85; 19, 4, 19, § 1 al.—

The condition [p. 133] or state of former times (eccl. Lat.):

Et soror tua Sodoma et filiae ejus revertentur ad antiquitatem suam,

Vulg. Ezech. 16, 55 ter. —

Esp., with the access. idea of moral excellence (cf. antiquus, II. C.), the good old times, the honesty of the good old times, integrity, uprightness, etc.:

P. Rutilius documentum fuit virtutis, antiquitatis, prudentiae,

Cic. Rab. Post. 10:

his gravissimae antiquitatis viris probatus,

id. Sest. 3:

haec plena sunt antiquitatis,

id. Planc. 18, 45; Sall. H. Fragm. ap. Serv. ad Verg. G. 2, 209:

exemplar antiquitatis,

Plin. Ep. 5, 15, 1.

* * *

* * *

ăb, ā, abs, prep. with abl. This IndoEuropean particle (Sanscr. apa or ava, Etr. av, Gr. upo, Goth. af, Old Germ. aba, New Germ. ab, Engl. of, off) has in Latin the following forms: ap, af, ab (av), au-, a, a; aps, abs, as-. The existence of the oldest form, ap, is proved by the oldest and best MSS. analogous to the prep. apud, the Sanscr. api, and Gr. epi, and by the weakened form af, which, by the rule of historical grammar and the nature of the Latin letter f, can be derived only from ap, not from ab. The form af, weakened from ap, also very soon became obsolete. There are but five examples of it in inscriptions, at the end of the sixth and in the course of the seventh century B. C., viz.:

AF VOBEIS,

Inscr. Orell. 3114;

AF MVRO,

ib. 6601;

AF CAPVA,

ib. 3308;

AF SOLO,

ib. 589;

AF LYCO,

ib. 3036 ( afuolunt =avolant, Paul. ex Fest. p. 26 Mull., is only a conjecture). In the time of Cicero this form was regarded as archaic, and only here and there used in account-books; v. Cic. Or. 47, 158 (where the correct reading is af, not abs or ab), and cf. Ritschl, Monum. Epigr. p. 7 sq.—The second form of this preposition, changed from ap, was ab, which has become the principal form and the one most generally used through all periods—and indeed the only oue used before all vowels and h; here and there also before some consonants, particularly l, n, r, and s; rarely before c, j, d, t; and almost never before the labials p, b, f, v, or before m, such examples as ab Massiliensibus, Caes. B. C. 1, 35, being of the most rare occurrence.—By changing the b of ab through v into u, the form au originated, which was in use only in the two compounds aufero and aufugio for abfero, ab-fugio; aufuisse for afuisse, in Cod. Medic. of Tac. A. 12, 17, is altogether unusual. Finally, by dropping the b of ab, and lengthening the a, ab was changed into a, which form, together with ab, predominated through all periods of the Latin language, and took its place before all consonants in the later years of Cicero, and after him almoet exclusively.—By dropping the b without lengthening the a, ab occurs in the form a- in the two compounds a-bio and a-perio, q. v.—On the other hand, instead of reducing ap to a and a, a strengthened collateral form, aps, was made by adding to ap the letter s (also used in particles, as in ex, mox, vix). From the first, aps was used only before the letters c, q, t, and was very soon changed into abs (as ap into ab):

abs chorago,

Plaut. Pers. 1, 3, 79 (159 Ritschl):

abs quivis,

Ter. Ad. 2, 3, 1:

abs terra,

Cato, R. R. 51;

and in compounds: aps-cessero,

Plaut. Trin. 3, 1, 24 (625 R.); id. ib. 3, 2, 84 (710 R): abs-condo, abs-que, abs-tineo, etc. The use of abs was confined almost exclusively to the combination abs te during the whole ante-classic period, and with Cicero till about the year 700 A. U. C. (=B. C. 54). After that time Cicero evidently hesitates between abs te and a te, but during the last five or six years of his life a te became predominant in all his writings, even in his letters; consequently abs te appears but rarely in later authors, as in Liv. 10, 19, 8; 26, 15, 12;

and who, perhaps, also used abs conscendentibus,

id. 28, 37, 2; v. Drakenb. ad. h. l. (Weissenb. ab).—Finally abs, in consequence of the following p, lost its b, and became ds- in the three compounds aspello, as-porto, and as-pernor (for asspernor); v. these words.—The late Lat. verb abbrevio may stand for adbrevio, the d of ad being assimilated to the following b.The fundamental signification of ab is departure from some fixed point (opp. to ad. which denotes motion to a point).

In space, and,

Fig., in time and other relations, in which the idea of departure from some point, as from source and origin, is included; Engl. from, away from, out of; down from; since, after; by, at, in, on, etc.

Lit., in space: ab classe ad urbem tendunt, Att. ap. Non. 495, 22 (Trag. Rel. p. 177 Rib.):

Caesar maturat ab urbe proficisci,

Caes. B. G. 1, 7:

fuga ab urbe turpissima,

Cic. Att. 7, 21:

ducite ab urbe domum, ducite Daphnim,

Verg. E. 8, 68. Cicero himself gives the difference between ab and ex thus: si qui mihi praesto fuerit cum armatis hominibus extra meum fundum et me introire prohibuerit, non ex eo, sed ab ( from, away from) eo loco me dejecerit....Unde dejecti Galli? A Capitolio. Unde, qui cum Graccho fucrunt? Ex Capitolio, etc., Cic. Caecin. 30, 87; cf. Diom. p. 408 P., and a similar distinction between ad and in under ad.—Ellipt.: Diogenes Alexandro roganti, ut diceret, si quid opus esset: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun, Cic. Tusc. 5, 32, 92. —Often joined with usque:

illam (mulierem) usque a mari supero Romam proficisci,

all the way from, Cic. Clu. 68, 192; v. usque, I.—And with ad, to denote the space passed over: siderum genus ab ortu ad occasum commeant, from... to, Cic. N. D. 2, 19 init.; cf. ab... in:

venti a laevo latere in dextrum, ut sol, ambiunt,

Plin. 2, 47, 48, § 128.

Sometimes with names of cities and small islands, or with domus (instead of the usual abl.), partie., in militnry and nautieal language, to denote the marching of soldiers, the setting out of a flcet, or the departure of the inhabitants from some place:

oppidum ab Aenea fugiente a Troja conditum,

Cic. Verr. 2, 4, 33:

quemadmodum (Caesar) a Gergovia discederet,

Caes. B. G. 7, 43 fin.; so id. ib. 7, 80 fin.; Sall. J. 61; 82; 91; Liv. 2, 33, 6 al.; cf.:

ab Arimino M. Antonium cum cohortibus quinque Arretium mittit,

Caes. B. C. 1, 11 fin.; and:

protinus a Corfinio in Siciliam miserat,

id. ib. 1, 25, 2:

profecti a domo,

Liv. 40, 33, 2;

of setting sail: cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme summa transmiserint,

Cic. Imp. Pomp. 12, 32; so id. Fam. 15, 3, 2; Caes. B. C. 3, 23; 3, 24 fin.:

classe qua advecti ab domo fuerant,

Liv. 8, 22, 6;

of citizens: interim ab Roma legatos venisse nuntiatum est,

Liv. 21, 9, 3; cf.:

legati ab Orico ad M. Valerium praetorem venerunt,

id. 24, 40, 2.

Sometimes with names of persons or with pronouns: pestem abige a me, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 50 Vahl.):

Quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia veniat,

Plaut. Trin. 3, 3, 41; cf.:

libertus a Fuflis cum litteris ad Hermippum venit,

Cic. Fl. 20, 47:

Nigidium a Domitio Capuam venisse,

id. Att. 7, 24:

cum a vobis discessero,

id. Sen. 22:

multa merces tibi defluat ab Jove Neptunoque,

Hor. C. 1, 28, 29 al. So often of a person instead of his house, lodging, etc.: videat forte hic te a patre aliquis exiens, from the father, i. e. from his house, Ter. Heaut. 2, 2, 6:

so a fratre,

id. Phorm. 5, 1, 5:

a Pontio,

Cic. Att. 5, 3 fin.:

ab ea,

Ter. And. 1, 3, 21; and so often: a me, a nobis, a se, etc., from my, our, his house, etc., Plaut. Stich. 5, 1, 7; Ter. Heaut. 3, 2, 50; Cic. Att. 4, 9, 1 al.

Transf., without the idea of motion. To designate separation or distance, with the verbs abesse, distare, etc., and with the particles longe, procul, prope, etc.

Of separation:

ego te afuisse tam diu a nobis dolui,

Cic. Fam. 2, 1, 2:

abesse a domo paulisper maluit,

id. Verr. 2, 4, 18, § 39:

tum Brutus ab Roma aberat,

Sall. C. 40, 5:

absint lacerti ab stabulis,

Verg. G. 4, 14.—

Of distance:

quot milia fundus suus abesset ab urbe,

Cic. Caecin. 10, 28; cf.:

nos in castra properabamus, quae aberant bidui,

id. Att. 5, 16 fin.; and:

hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat,

Caes. B. G. 1, 43, 1:

terrae ab hujusce terrae, quam nos incolimus, continuatione distantes,

Cic. N. D. 2, 66, 164:

non amplius pedum milibus duobus ab castris castra distabant,

Caes. B. C. 1, 82, 3; cf. id. lb. 1, 3, 103.—With adverbs: annos multos longinque ab domo bellum gerentes, Enn. ap. Non. 402, 3 (Trag. v. 103 Vahl.):

cum domus patris a foro longe abesset,

Cic. Cael. 7, 18 fin.; cf.:

qui fontes a quibusdam praesidiis aberant longius,

Caes. B. C. 3, 49, 5:

quae procul erant a conspectu imperii,

Cic. Agr. 2, 32, 87; cf.:

procul a castris hostes in collibus constiterunt,

Caes. B. G. 5, 17, 1; and:

tu procul a patria Alpinas nives vides,

Verg. E. 10, 46 (procul often also with simple abl.;

v. procul): cum esset in Italia bellum tam prope a Sicilia, tamen in Sicilia non fuit,

Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6; cf.:

tu apud socrum tuam prope a meis aedibus sedebas,

id. Pis. 11, 26; and:

tam prope ab domo detineri,

id. Verr. 2, 2, 3, § 6.—So in Caesar and Livy, with numerals to designate the measure of the distance:

onerariae naves, quae ex eo loco ab milibus passuum octo vento tenebatur,

eight miles distant, Caes. B. G. 4, 22, 4; and without mentioning the terminus a quo: ad castra contenderunt, et ab milibus passunm minus duobus castra posuerunt, less than two miles off or distant, id. ib. 2, 7, 3; so id. ib. 2, 5, 32; 6, 7, 3; id. B. C. 1, 65; Liv. 38, 20, 2 (for which:

duo milia fere et quingentos passus ab hoste posuerunt castra,

id. 37, 38, 5). —

To denote the side or direction from which an object is viewed in its local relations,=a parte, at, on, in: utrum hacin feriam an ab laeva latus? Enn. ap. Plaut. Cist. 3, 10 (Trag. v. 38 Vahl.); cf.:

picus et cornix ab laeva, corvos, parra ab dextera consuadent,

Plaut. As. 2, 1, 12: clamore ab ea parte audito. on this side, Caes. B. G. 3, 26, 4: Gallia Celtica attingit ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, id. ib. 1, 1, 5:

pleraque Alpium ab Italia sicut breviora ita arrectiora sunt,

on the Italian side, Liv. 21, 35, 11:

non eadem diligentia ab decumuna porta castra munita,

at the main entrance, Caes. B. G. 3, 25 fin.:

erat a septentrionibus collis,

on the north, id. ib. 7, 83, 2; so, ab oriente, a meridie, ab occasu; a fronte, a latere, a tergo, etc. (v. these words).

Fig.

In time.

From a [p. 3] point of time, without reference to the period subsequently elapsed. After:

Exul ab octava Marius bibit,

Juv. 1,40:

mulieres jam ab re divin[adot ] adparebunt domi,

immediately after the sucrifice, Plaut. Poen. 3, 3, 4:

Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus,

Caes. B. G. 2, 25, 1:

ab hac contione legati missi sunt,

immediately after, Liv. 24, 22, 6; cf. id. 28, 33, 1; 40, 47, 8; 40, 49, 1 al.:

ab eo magistratu,

after this office, Sall. J. 63, 5:

a summa spe novissima exspectabat,

after the greatest hope, Tac. A. 6, 50 fin. —Strengthened by the adverbs primum, confestim, statim, protinus, or the adj. recens, immediately after, soon after:

ut primum a tuo digressu Romam veni,

Cic. Att. 1, 5, 4; so Suet. Tib. 68:

confestim a proelio expugnatis hostium castris,

Liv. 30, 36, 1:

statim a funere,

Suet. Caes. 85;

and followed by statim: ab itinere statim,

id. ib. 60:

protinus ab adoptione,

Vell. 2, 104, 3:

Homerus qui recens ab illorum actate fuit,

soon after their time, Cic. N. D. 3, 5; so Varr. R. R. 2, 8, 2; Verg. A. 6, 450 al. (v. also primum, confestim, etc.).—

Sometimes with the name of a person or place, instead of an action: ibi mihi tuae litterae binae redditae sunt tertio abs te die,

i. e. after their departure from you, Cic. Att. 5, 3, 1: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine Nov[adot ], i. e. after leaving (=postquam a Carthagine profecti sunt), Liv. 21, 38, 1:

secundo Punico (bello) Scipionis classis XL. die a securi navigavit,

i. e. after its having been built, Plin. 16, 39, 74, § 192. —Hence the poct. expression: ab his, after this (cf. ek toutôn), i. e. after these words, hereupon, Ov. M. 3, 273; 4, 329; 8, 612; 9, 764.

With reference to a subsequent period. From, since, after:

ab hora tertia bibebatur,

from the third hour, Cic. Phil. 2, 41:

infinito ex tempore, non ut antea, ab Sulla et Pompeio consulibus,

since the consulship of, id. Agr. 2, 21, 56:

vixit ab omni aeternitate,

from all eternity, id. Div. 1, 51, 115:

cum quo a condiscipulatu vivebat conjunctissime,

Nep. Att. 5, 3:

in Lycia semper a terrae motu XL. dies serenos esse,

after an earthquake, Plin. 2, 96, 98, § 211 al.:

centesima lux est haec ab interitu P. Clodii,

since the death of, Cic. Mil. 35, 98; cf.:

cujus a morte quintus hic et tricesimus annus est,

id. Sen. 6, 19; and:

ab incenso Capitolio illum esse vigesumiun annum,

since, Sall. C. 47, 2:

diebus triginta, a qua die materia caesa est,

Caes. B. C. 1, 36.—Sometimes joined with usque and inde:

quod augures omnes usque ab Romulo decreverunt,

since the time of, Cic. Vat. 8, 20:

jam inde ab infelici pugna ceciderant animi,

from the very beginning of, Liv. 2, 65 fin. —Hence the adverbial expressions ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first; v. initium, principium, primus. Likewise ab integro, anew, afresh; v. integer.—Ab... ad, from (a time)... to:

ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

Cic. Att. 7, 8, 4; cf.:

cum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit,

Caes. B. G. 1, 26, 2; and:

a quo tempore ad vos consules anni sunt septingenti octoginta unus,

Vell. 1, 8, 4; and so in Plautus strengthened by usque:

pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

from morning to evening, Plaut. Am. 1, 1, 97; id. Most. 3, 1, 3; 3, 2, 80.—Rarely ab... in: Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie, from... till late in the day, Liv. 27, 2, 9; so Col. 2, 10, 17; Plin. 2, 31, 31, § 99; 2, 103, 106, § 229; 4, 12, 26, § 89.

Particularly with nouns denoting a time of life:

qui homo cum animo inde ab ineunte aetate depugnat suo,

from an early age, from early youth, Plaut. Trin. 2, 2, 24; so Cic. Off. 2, 13, 44 al.:

mihi magna cum co jam inde a pueritia fuit semper famillaritas,

Ter. Heaut. 1, 2, 9; so,

a pueritia,

Cic. Tusc. 2, 11, 27 fin.; id. Fam. 5, 8, 4:

jam inde ab adulescentia,

Ter. Ad. 1, 1, 16:

ab adulescentia,

Cic. Rep. 2, 1:

jam a prima adulescentia,

id. Fam. 1, 9, 23:

ab ineunte adulescentia,

id. ib. 13, 21, 1; cf.

followed by ad: usque ad hanc aetatem ab incunte adulescentia,

Plaut. Trin. 2, 2, 20:

a primis temporibus aetatis,

Cic. Fam. 4, 3, 3:

a teneris unguiculis,

from childhood, id. ib. 1, 6, 2:

usque a toga pura,

id. Att. 7, 8, 5:

jam inde ab incunabulis,

Liv. 4, 36, 5:

a prima lanugine,

Suet. Oth. 12:

viridi ab aevo,

Ov. Tr. 4, 10, 17 al.;

rarely of animals: ab infantia,

Plin. 10, 63, 83, § 182.—Instead of the nom. abstr. very often (like the Greek ek paioôn, etc.) with concrete substantives: a pucro, ab adulescente, a parvis, etc., from childhood, etc.:

qui olim a puero parvulo mihi paedagogus fuerat,

Plaut. Merc. 1, 1, 90; so,

a pausillo puero,

id. Stich. 1, 3, 21:

a puero,

Cic. Ac. 2, 36, 115; id. Fam. 13, 16, 4 (twice) al.:

a pueris,

Cic. Tusc. 1, 24, 57; id. de Or. 1, 1, 2 al.:

ab adulescente,

id. Quint. 3, 12:

ab infante,

Col. 1, 8, 2:

a parva virgine,

Cat. 66, 26 al. —Likewise and in the same sense with adject.: a parvo, from a little child, or childhood, Liv. 1, 39, 6 fin.; cf.:

a parvis,

Ter. And. 3, 3, 7; Cic. Leg. 2, 4, 9:

a parvulo,

Ter. And. 1, 1, 8; id. Ad. 1, 1, 23; cf.:

ab parvulis,

Caes. B. G. 6, 21, 3:

ab tenero,

Col. 5, 6, 20;

and rarely of animals: (vacca) a bima aut trima fructum ferre incipit,

Varr. R. R. 2, 1, 13.

In other relations in which the idea of going forth, proceeding, from something is included.

In gen. to denote departure, separation, deterring, avoiding, intermitting, etc., or distance, difference, etc., of inanimate or abstract things. From: jus atque aecum se a malis spernit procul, Enn. ap. Non. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

suspitionem et culpam ut ab se segregent,

Plaut. Trin. 1, 2, 42:

qui discessum animi a corpore putent esse mortem,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

hic ab artificio suo non recessit,

id. ib. 1, 10, 20 al.:

quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas,

Plaut. Trin. 1, 2, 180:

condicionem quam ab te peto,

id. ib. 2, 4, 87; cf.:

mercedem gloriae flagitas ab iis, quorum, etc.,

Cic. Tusc. 1, 15, 34:

si quid ab illo acceperis,

Plaut. Trin. 2, 2, 90:

quae (i. e. antiquitas) quo propius aberat ab ortu et divina progenie,

Cic. Tusc. 1, 12, 26:

ab defensione desistere,

Caes. B. C. 2, 12, 4:

ne quod tempus ab opere intermitteretur,

id. B. G. 7, 24, 2:

ut homines adulescentis a dicendi studio deterream,

Cic. de Or. 1, 25, 117, etc.—Of distance (in order, rank, mind, or feeling):

qui quartus ab Arcesila fuit,

the fourth in succession from, Cic. Ac. 1, 12, 46:

tu nunc eris alter ab illo,

next after him, Verg. E. 5, 49; cf.:

Aiax, heros ab Achille secundus,

next in rank to, Hor. S. 2, 3, 193:

quid hoc ab illo differt,

from, Cic. Caecin. 14, 39; cf.:

hominum vita tantum distat a victu et cultu bestiarum,

id. Off. 2, 4, 15; and:

discrepare ab aequitate sapientiam,

id. Rep. 3, 9 fin. (v. the verbs differo, disto, discrepo, dissideo, dissentio, etc.):

quae non aliena esse ducerem a dignitate,

Cic. Fam. 4, 7:

alieno a te animo fuit,

id. Deiot. 9, 24 (v. alienus). —So the expression ab re (qs. aside from the matter, profit; cf. the opposite, in rem), contrary to one's profit, to a loss, disadvantageous (so in the affirmative very rare and only ante-class.):

subdole ab re consulit,

Plaut. Trin. 2, 1, 12; cf. id. Capt. 2, 2, 88; more frequently and class. (but not with Cicero) in the negative, non, haud, ab re, not without advantage or profit, not useless or unprofitable, adcantageous:

haut est ab re aucupis,

Plaut. As. 1, 3, 71:

non ab re esse Quinctii visum est,

Liv. 35, 32, 6; so Plin. 27, 8, 35; 31, 3, 26; Suet. Aug. 94; id. Dom. 11; Gell. 18, 14 fin.; App. Dogm. Plat. 3, p. 31, 22 al. (but in Ter. Ad. 5, 3, 44, ab re means with respect to the money matter).

In partic.

To denote an agent from whom an action proceeds, or by whom a thing is done or takes place. By, and in archaic and solemn style, of. So most frequently with pass. or intrans. verbs with pass. signif., when the active object is or is considered as a living being: Laudari me abs te, a laudato viro, Naev. ap. Cic. Tusc. 4, 31, 67: injuria abs te afficior, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

a patre deductus ad Scaevolam,

Cic. Lael. 1, 1:

ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur,

id. ib. 1, 3:

disputata ab eo,

id. ib. 1, 4 al.:

illa (i. e. numerorum ac vocum vis) maxime a Graecia vetere celebrata,

id. de Or. 3, 51, 197:

ita generati a natura sumus,

id. Off. 1, 29, 103; cf.:

pars mundi damnata a rerum natura,

Plin. 4, 12, 26, § 88:

niagna adhibita cura est a providentia deorum,

Cic. N. D. 2, 51 al. —With intrans. verbs:

quae (i. e. anima) calescit ab eo spiritu,

is warmed by this breath, Cic. N. D. 2, 55, 138; cf. Ov. M. 1, 417: (mare) qua a sole collucet, Cic. Ac. 2, 105:

salvebis a meo Cicerone,

i. e. young Cicero sends his compliments to you, id. Att. 6, 2 fin.:

a quibus (Atheniensibus) erat profectus,

i. e. by whose command, Nep. Milt. 2, 3:

ne vir ab hoste cadat,

Ov. H. 9, 36 al. —A substantive or adjective often takes the place of the verb (so with de, q. v.):

levior est plaga ab amico quam a debitore,

Cic. Fam. 9, 16, 7; cf.:

a bestiis ictus, morsus, impetus,

id. Off. 2, 6, 19:

si calor est a sole,

id. N. D. 2, 52:

ex iis a te verbis (for a te scriptis),

id. Att. 16, 7, 5:

metu poenae a Romanis,

Liv. 32, 23, 9:

bellum ingens a Volscis et Aequis,

id. 3, 22, 2:

ad exsolvendam fldem a consule,

id. 27, 5, 6.—With an adj.:

lassus ab equo indomito,

Hor. S. 2, 2, 10:

Murus ab ingenic notior ille tuo,

Prop. 5, 1, 126:

tempus a nostris triste malis,

time made sad by our misfortunes, Ov. Tr. 4, 3, 36.—Different from per:

vulgo occidebantur: per quos et a quibus?

by whom and upon whose orders? Cic. Rosc. Am. 29, 80 (cf. id. ib. 34, 97: cujus consilio occisus sit, invenio; cujus manu sit percussus, non laboro); so,

ab hoc destitutus per Thrasybulum (i. e. Thrasybulo auctore),

Nep. Alc. 5, 4.—Ambiguity sometimes arises from the fact that the verb in the pass. would require ab if used in the active:

si postulatur a populo,

if the people demand it, Cic. Off. 2, 17, 58, might also mean, if it is required of the people; on the contrary: quod ab eo (Lucullo) laus imperatoria non admodum exspectabatur, not since he did not expect military renown, but since they did not expect military renown from him, Cic. Ac. 2, 1, 2, and so often; cf. Rudd. II. p. 213. (The use of the active dative, or dative of the agent, instead of ab with the pass., is well known, Zumpt, § 419. It is very seldom found in prose writers of the golden age of Roman liter.; with Cic. sometimes joined with the participles auditus, cognitus, constitutus, perspectus, provisus, susceptus; cf. Halm ad Cic. Imp. Pomp. 24, 71, and ad ejusdem, Cat. 1, 7 fin.; but freq. at a later period; e. g. in Pliny, in Books 2-4 of H. N., more than twenty times; and likewise in Tacitus seventeen times. Vid. the passages in Nipperd. ad Tac. A. 2, 49.) Far more unusual is the simple abl. in the designation of persons:

deseror conjuge,

Ov. H. 12, 161; so id. ib. 5, 75; id. M. 1, 747; Verg. A. 1, 274; Hor. C. 2, 4, 9; 1, 6, 2;

and in prose,

Quint. 3, 4, 2; Sen. Contr. 2, 1; Curt. 6, 7, 8; cf. Rudd. II. p. 212; Zumpt ad Quint. V. p. 122 Spalding.—Hence the adverbial phrase a se=uph heautou, sua sponte, of one's own uccord, spontaneously:

ipsum a se oritur et sua sponte nascitur,

Cic. Fin. 2, 24, 78:

(urna) ab se cantat quoja sit,

Plaut. Rud. 2, 5, 21 (al. eapse; cf. id. Men. 1, 2, 66); so Col. 11, 1, 5; Liv. 44, 33, 6.

With names of towns to denote origin, extraction, instead of gentile adjectives. From, of:

pastores a Pergamide,

Varr. R. R. 2, 2, 1:

Turnus ab Aricia,

Liv. 1, 50, 3 (for which Aricinus, id. 1, 51, 1):

obsides dant trecentos principum a Cora atque Pometia liberos,

Liv. 2, 22, 2; and poet.: O longa mundi servator ab Alba, Auguste, thou who art descended from the old Alban race of kings (=oriundus, or ortus regibus Albanis), Prop. 5, 6, 37.

In giving the etymology of a name: eam rem (sc. legem, Gr. nomon) illi Graeco putant nomine a suum cuique tribuendo appellatam, ego nostro a legendo, Cic. Leg. 1, 6, 19: annum intervallum regni fuit: id ab re... interregnum appellatum, Liv. 1, 17, 6:

(sinus maris) ab nomine propinquae urbis Ambracius appellatus,

id. 38, 4, 3; and so Varro in his Ling. Lat., and Pliny, in Books 1-5 of H. N., on almost every page. (Cf. also the arts. ex and de.)

With verbs of beginning and repeating: a summo bibere, in Plaut. to drink in succession from the one at the head of the table:

da, puere, ab summo,

Plaut. As. 5, 2, 41; so,

da ab Delphio cantharum circum, id Most. 1, 4, 33: ab eo nobis causa ordienda est potissimum,

Cic. Leg. 1, 7, 21:

coepere a fame mala,

Liv. 4, 12, 7:

cornicem a cauda de ovo exire,

tail-foremost, Plin. 10, 16, 18:

a capite repetis, quod quaerimus,

Cic. Leg. 1, 6, 18 al.

With verbs of freeing from, defending, or protecting against any thing:

a foliis et stercore purgato,

Cato, R. R. 65 (66), 1:

tantumne ab re tuast oti tibi?

Ter. Heaut. 1, [p. 4] 1, 23; cf.:

Saguntini ut a proeliis quietem habuerant,

Liv. 21, 11, 5:

expiandum forum ab illis nefarii sceleris vestigiis,

Cic. Rab. Perd. 4, 11:

haec provincia non modo a calamitate, sed etiam a metu calamitatis est defendenda,

id. Imp. Pomp. 6, 14 (v. defendo):

ab incendio urbem vigiliis munitam intellegebat,

Sall. C. 32:

ut neque sustinere se a lapsu possent,

Liv. 21, 35, 12:

ut meam domum metueret atque a me ipso caveret,

Cic. Sest. 64, 133.

With verbs of expecting, fearing, hoping, and the like, ab =a parte, as, Cic. Att. 9, 7, 4: cum eadem metuam ab hac parte, since I fear the same from this side; hence, timere, metuere ab aliquo, not, to be afraid of any one, but, to fear something (proceeding from) from him:

el metul a Chryside,

Ter. And. 1, 1, 79; cf.:

ab Hannibale metuens,

Liv. 23, 36; and:

metus a praetore,

id. 23, 15, 7;

v. Weissenb. ad h. l.: a quo quidem genere, judices, ego numquam timui,

Cic. Sull. 20, 59:

postquam nec ab Romanis robis ulla est spes,

you can expect nothing from the Romans, Liv. 21, 13, 4.

With verbs of fastening and holding:

funiculus a puppi religatus,

Cic. Inv. 2, 51, 154:

cum sinistra capillum ejus a vertice teneret,

Q. Cic. Pet. Cons. 3.

Ulcisci se ab aliquo, to take vengeance on one:

a ferro sanguis humanus se ulciscitur,

Plin. 34, 14, 41 fin.

Cognoscere ab aliqua re to knoio or learn by means of something (different from ab aliquo, to learn from some one):

id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse,

Caes. B. G. 1, 22.

Dolere, laborare, valere ab, instead of the simple abl.:

doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine,

Plaut. Cist. 1, 1, 62:

a morbo valui, ab animo aeger fui,

id. Ep. 1, 2, 26; cf. id. Aul. 2, 2, 9:

a frigore et aestu ne quid laborent,

Varr. R. R. 2, 2, 17; so,

a frigore laborantibus,

Plin. 32, 10, 46, § 133; cf.:

laborare ab re frumentaria,

Caes. B. G. 7, 10, 1; id. B. C. 3, 9; v. laboro.

Where verbs and adjectives are joined with ab, instead of the simple abl., ab defines more exactly the respect in which that which is expressed by the verb or adj. is to be understood, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of:

ab ingenio improbus,

Plaut. Truc. 4, 3, 59:

a me pudica'st,

id. Curc. 1, 1, 51:

orba ab optimatibus contio,

Cic. Fl. 23, 54; ro Ov. H. 6,156: securos vos ab hac parte reddemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24 fin. (v. securus):

locus copiosus a frumento,

Cic. Att. 5, 18, 2; cf.:

sumus imparati cum a militibas tum a pecunia,

id. ib. 7, 15 fin.:

ille Graecus ab omni laude felicior,

id. Brut. 16, 63:

ab una parte haud satis prosperuin,

Liv. 1, 32, 2 al.;

so often in poets ab arte=arte,

artfully, Tib. 1, 5, 4; 1, 9, 66; Ov. Am. 2, 4, 30.

In the statement of the motive instead of ex, propter, or the simple abl. causae, from, out of, on account of, in consequence of: ab singulari amore scribo, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B fin.:

linguam ab irrisu exserentem,

thrusting out the tongue in derision, Liv. 7, 10, 5:

ab honore,

id. 1, 8; so, ab ira, a spe, ab odio, v. Drak. ad Liv. 24, 30, 1: 26, 1, 3; cf. also Kritz and Fabri ad Sall. J. 31, 3, and Fabri ad Liv. 21, 36, 7.

Especially in the poets instead of the gen.:

ab illo injuria,

Ter. And. 1, 1, 129:

fulgor ab auro,

Lucr. 2, 5:

dulces a fontibus undae,

Verg. G. 2, 243.

In indicating a part of the whole, for the more usual ex, of, out of:

scuto ab novissimis uni militi detracto,

Caes. B. G. 2, 25, 1:

nonnuill ab novissimis,

id. ib.; Cic. Sest. 65, 137; cf. id. ib. 59 fin.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).

In marking that from which any thing proceeds, and to which it belongs:

qui sunt ab ea disciplina,

Cic. Tusc. 2, 3, 7:

ab eo qui sunt,

id. Fin. 4, 3, 7:

nostri illi a Platone et Aristotele aiunt,

id. Mur. 30, 63 (in imitation of oi upo tinos).

To designate an office or dignity (with or without servus; so not freq. till after the Aug. period;

in Cic. only once): Pollex, servus a pedibus meus,

one of my couriers, Cic. Att. 8, 5, 1; so,

a manu servus,

a secretary, Suet. Caes. 74: Narcissum ab eplstulis ( secretary) et Pallantem a rationibus ( accountant), id. Claud. 28; and so, ab actis, ab admissione, ab aegris, ab apotheca, ab argento, a balneis, a bibliotheca, a codicillis, a jumentis, a potione, etc. (v. these words and Inscr. Orell. vol. 3, Ind. xi. p. 181 sq.).

The use of ab before adverbs is for the most part peculiar to later Latinity:

a peregre,

Vitr. 5, 7 (6), 8:

a foris,

Plin. 17, 24, 37; Vulg. Gen, 7, 16; ib. Matt. 23, 27:

ab intus,

ib. ib. 7, 15:

ab invicem,

App. Herb. 112; Vulg. Matt. 25, 32; Cypr. Ep. 63, 9: Hier. Ep. 18:

a longe,

Hyg. Fab. 257; Vulg. Gen. 22, 4; ib. Matt. 26, 58:

a modo,

ib. ib. 23, 39;

Hier. Vit. Hilar.: a nune,

Vulg. Luc. 1, 48:

a sursum,

ib. Marc. 15, 38.

Ab is not repeated like most other prepositions (v. ad, ex, in, etc.) with pron. interrog. or relat. after subst. and pron. demonstr. with ab:

Arsinoen, Stratum, Naupactum...fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc.,

Cic. Pis. 37, 91:

a rebus gerendis senectus abstrahit. Quibus? An iis, quae in juventute geruntur et viribus?

id. Sen. 6:

a Jove incipiendum putat. Quo Jove?

id. Rep. 1, 36, 56:

res publica, quascumque vires habebit, ab iis ipsis, quibus tenetur, de te propediem impetrabit,

id. Fam. 4, 13, 5.—

Ab in Plantus is once put after the word which it governs: quo ab, As. 1, 1, 106.—

It is in various ways separated from the word which it governs:

a vitae periculo,

Cic. Brut. 91, 313:

a nullius umquam me tempore aut commodo,

id. Arch. 6, 12:

a minus bono,

Sall. C. 2, 6:

a satis miti principio,

Liv. 1, 6, 4:

damnis dives ab ipsa suis,

Ov. H. 9, 96; so id. ib. 12, 18; 13, 116.—

The poets join a and que, making aque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.):

aque Chao,

Verg. G. 4, 347:

aque mero,

Ov. M. 3, 631:

aque viro,

id. H. 6, 156:

aque suis,

id. Tr. 5, 2, 74 al. But:

a meque,

Cic. Fam. 2, 16, 1:

abs teque,

id. Att. 3, 15, 4:

a teque,

id. ib. 8, 11, §

7: a primaque adulescentia,

id. Brut. 91, 315 al. —

A Greek noun joined with ab stands in the dat.: a parte negotiati, hoc est pragmatikê, removisse, Quint. 3, 7, 1.

In composition ab,

Retains its original signif.: abducere, to take or carry away from some place: abstrahere, to draw auay; also, downward: abicere, to throw down; and denoting a departure from the idea of the simple word, it has an effect apparently privative: absimilis, departing from the similar, unlike: abnormis, departing from the rule, unusual (different from dissimilis, enormis); and so also in amens=a mente remotus, alienus ( out of one's senses, without self-control, insane): absurdus, missounding, then incongruous, irrational: abutor (in one of its senses), to misuse: aborior, abortus, to miscarry: abludo; for the privative force the Latin regularly employs in-, v. 2. in.—

It more rarely designates completeness, as in absorbere, abutor ( to use up). (The designation of the fourth generation in the ascending or descending line by ab belongs here only in appearance; as abavus for quartus pater, great-great-grandfather, although the Greeks introduced upopappos; for the immutability of the syllable ab in abpatrnus and abmatertera, as well as the signif. Of the word abavus, grandfather's grandfather, imitated in abnepos, grandchild's grandchild, seems to point to a derivation from avi avus, as Festus, p. 13 Mull., explains atavus, by atta avi, or, rather, attae avus.)

antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).

Lit.:

Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

Cic. Rab. Perd. 9, 25:

tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.

antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

antiquorum auctoritas,

Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

Cic. Leg. 1, 21, 55:

habemus Scaurum in antiquis,

id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

in antiquis est sapientia,

Vulg. Job, 12, 12:

sapientia omnium antiquorum,

ib. Eccli. 39, 1:

dictum est antiquis,

ib. Matt. 5, 21 al.:

facere in antiquum,

to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

vetera tantum et antiqua mirari,

Tac. Or. 15:

simultas vetus et antiqua,

Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—

an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

Ov. M. 14, 396:

novissima et antiqua,

Vulg. Psa. 138, 5:

antiqua ne intueamini,

ib. Isa. 43, 18.—

Transf.

Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

vulnus,

Ov. P. 1, 5, 38:

vigor,

id. Tr. 5, 12, 32:

carcer,

Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

dies antiqui,

Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

anni,

ib. Mal. 3, 4:

tempora,

ib. Act. 15, 21.—

In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

melior,

Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

Cic. Fam. 11, 5:

ne quid existimem antiquius,

id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

Cic. Q. Fr. 2, 1:

navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—

With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

antiquis est adulescens moribus,

Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

homo antiquā virtute et fide,

Ter. Ad. 3, 3, 88:

homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

vestigia antiqui officii,

id. ib. 10, 27:

vide quam sim antiquorum hominum,

id. Att. 9, 15:

vir sanctus, antiquus,

Plin. Ep. 2, 9.—

With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

terra antiqua potens armis,

Verg. A. 1, 531; 3, 164:

urbs,

id. ib. 11, 540:

Longior antiquis visa Maeotis hiems,

Ov. Tr. 3, 12, 2:

Sabinae,

id. Med. 11:

Amyclae,

id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

Antiquus Dierum,

the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—

Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

mos,

id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

hospes,

Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

amicus,

Vulg. Eccli. 9, 14:

discipulus,

ib. Act. 21, 16:

artificium,

Cic. Verr. 1, 2, 5:

genus,

Nep. Dat. 2, 2:

templa,

Hor. S. 2, 2, 104:

antiquissima scripta,

id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

ne transfer terminos antiquos,

Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.

In mal. part.:

antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

Plaut. Most. 3, 2, 102. —

In bon. part.:

O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

Ter. And. 4, 5, 22:

Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

id. Hec. 5, 4, 20.—

Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

Butes,

Verg. A. 9, 647:

antiqui Neleïa Nestoris arva,

Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).

In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

Belgas Rhenum antiquitus transductos,

Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

tectum antiquitus constitutum,

Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

Titanas in eā antiquissime regnāsse,

Sol. 11.—

From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

Quint. 1, 10, 12:

jam inde antiquitus insita pertinacia,

Liv. 9, 29:

hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

Quint. 1, 10, 30.—

In the old way, style, or fashion; form antīquē:

nimis antique dicere,

Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).

Lit.:

Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

Cic. Rab. Perd. 9, 25:

tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.

antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

antiquorum auctoritas,

Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

Cic. Leg. 1, 21, 55:

habemus Scaurum in antiquis,

id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

in antiquis est sapientia,

Vulg. Job, 12, 12:

sapientia omnium antiquorum,

ib. Eccli. 39, 1:

dictum est antiquis,

ib. Matt. 5, 21 al.:

facere in antiquum,

to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

vetera tantum et antiqua mirari,

Tac. Or. 15:

simultas vetus et antiqua,

Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—

an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

Ov. M. 14, 396:

novissima et antiqua,

Vulg. Psa. 138, 5:

antiqua ne intueamini,

ib. Isa. 43, 18.—

Transf.

Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

vulnus,

Ov. P. 1, 5, 38:

vigor,

id. Tr. 5, 12, 32:

carcer,

Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

dies antiqui,

Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

anni,

ib. Mal. 3, 4:

tempora,

ib. Act. 15, 21.—

In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

melior,

Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

Cic. Fam. 11, 5:

ne quid existimem antiquius,

id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

Cic. Q. Fr. 2, 1:

navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—

With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

antiquis est adulescens moribus,

Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

homo antiquā virtute et fide,

Ter. Ad. 3, 3, 88:

homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

vestigia antiqui officii,

id. ib. 10, 27:

vide quam sim antiquorum hominum,

id. Att. 9, 15:

vir sanctus, antiquus,

Plin. Ep. 2, 9.—

With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

terra antiqua potens armis,

Verg. A. 1, 531; 3, 164:

urbs,

id. ib. 11, 540:

Longior antiquis visa Maeotis hiems,

Ov. Tr. 3, 12, 2:

Sabinae,

id. Med. 11:

Amyclae,

id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

Antiquus Dierum,

the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—

Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

mos,

id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

hospes,

Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

amicus,

Vulg. Eccli. 9, 14:

discipulus,

ib. Act. 21, 16:

artificium,

Cic. Verr. 1, 2, 5:

genus,

Nep. Dat. 2, 2:

templa,

Hor. S. 2, 2, 104:

antiquissima scripta,

id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

ne transfer terminos antiquos,

Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.

In mal. part.:

antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

Plaut. Most. 3, 2, 102. —

In bon. part.:

O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

Ter. And. 4, 5, 22:

Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

id. Hec. 5, 4, 20.—

Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

Butes,

Verg. A. 9, 647:

antiqui Neleïa Nestoris arva,

Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).

In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

Belgas Rhenum antiquitus transductos,

Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

tectum antiquitus constitutum,

Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

Titanas in eā antiquissime regnāsse,

Sol. 11.—

From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

Quint. 1, 10, 12:

jam inde antiquitus insita pertinacia,

Liv. 9, 29:

hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

Quint. 1, 10, 30.—

In the old way, style, or fashion; form antīquē:

nimis antique dicere,

Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).

Lit.:

Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

Cic. Rab. Perd. 9, 25:

tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.

antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

antiquorum auctoritas,

Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

Cic. Leg. 1, 21, 55:

habemus Scaurum in antiquis,

id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

in antiquis est sapientia,

Vulg. Job, 12, 12:

sapientia omnium antiquorum,

ib. Eccli. 39, 1:

dictum est antiquis,

ib. Matt. 5, 21 al.:

facere in antiquum,

to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

vetera tantum et antiqua mirari,

Tac. Or. 15:

simultas vetus et antiqua,

Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—

an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

Ov. M. 14, 396:

novissima et antiqua,

Vulg. Psa. 138, 5:

antiqua ne intueamini,

ib. Isa. 43, 18.—

Transf.

Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

vulnus,

Ov. P. 1, 5, 38:

vigor,

id. Tr. 5, 12, 32:

carcer,

Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

dies antiqui,

Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

anni,

ib. Mal. 3, 4:

tempora,

ib. Act. 15, 21.—

In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

melior,

Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

Cic. Fam. 11, 5:

ne quid existimem antiquius,

id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

Cic. Q. Fr. 2, 1:

navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—

With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

antiquis est adulescens moribus,

Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

homo antiquā virtute et fide,

Ter. Ad. 3, 3, 88:

homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

vestigia antiqui officii,

id. ib. 10, 27:

vide quam sim antiquorum hominum,

id. Att. 9, 15:

vir sanctus, antiquus,

Plin. Ep. 2, 9.—

With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

terra antiqua potens armis,

Verg. A. 1, 531; 3, 164:

urbs,

id. ib. 11, 540:

Longior antiquis visa Maeotis hiems,

Ov. Tr. 3, 12, 2:

Sabinae,

id. Med. 11:

Amyclae,

id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

Antiquus Dierum,

the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—

Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

mos,

id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

hospes,

Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

amicus,

Vulg. Eccli. 9, 14:

discipulus,

ib. Act. 21, 16:

artificium,

Cic. Verr. 1, 2, 5:

genus,

Nep. Dat. 2, 2:

templa,

Hor. S. 2, 2, 104:

antiquissima scripta,

id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

ne transfer terminos antiquos,

Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.

In mal. part.:

antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

Plaut. Most. 3, 2, 102. —

In bon. part.:

O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

Ter. And. 4, 5, 22:

Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

id. Hec. 5, 4, 20.—

Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

Butes,

Verg. A. 9, 647:

antiqui Neleïa Nestoris arva,

Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).

In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

Belgas Rhenum antiquitus transductos,

Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

tectum antiquitus constitutum,

Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

Titanas in eā antiquissime regnāsse,

Sol. 11.—

From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

Quint. 1, 10, 12:

jam inde antiquitus insita pertinacia,

Liv. 9, 29:

hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

Quint. 1, 10, 30.—

In the old way, style, or fashion; form antīquē:

nimis antique dicere,

Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

cerno, crēvi, crētum ( part. pass. cretus is apparently used only once:

cineris bene creti,

Pall. 12, 22, 3; but freq. in the compounds of cerno; for the simple part., the orig. form certus also is very rarely used:

certā deinde sorte senatus consultum factum est,

Liv. 36, 2, 2; v. under II. C., and cf. certus), 3, v. a. [root car- for scar-, to separate; cf. krinô; hence, skôr, stercus, screo; cf. cera].

To separate, sift (rare):

per cribrum, Cato. R. R. 107, 1: farinam cribro,

Plin. 18, 11, 29, § 115; cf. id. 33, 5, 26, § 87; Pall. Jun. 1; Veg. 3, 28, 6:

in cribris omnia cerne cavis,

Ov. Med. Fac. 62; cf.:

per densa foramina,

id. ib. 89:

cineris bene creti,

well sifted, Pall. Nov. 22.—Far more freq.,

Trop.

To separate, distinguish by the senses, mostly by the eyes, i. e. to perceive, see, discern (syn.: video, conspicio; class. in prose and poetry; most freq. probably in Lucretius, where it is used about a hundred times); rarely by the ears; v. infra: lumen jubarve in caelo cerno? [p. 319] Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.;

7, § 76 ib.: sed quis illic est, procul quem video? estne hic Hegio? si satis cerno, is hercle'st,

Ter. Ad. 3, 3, 85:

tum porro varios rerum sentimus odores, nec tamen ad nareis venienteis cernimus umquam: nec voces cernere suemus,

Lucr. 1, 300; 4, 598:

quod nequeunt oculis rerum primordia cerni,

id. 1, 269; v. also id. 2, 314 sq.; 4, 242; cf. id. 2, 837:

acute,

id. 4, 811; cf.:

cerno acutum,

Hor. S. 1, 3, 26:

altaria exhalare vapore,

Lucr. 3, 432; 2, 928 al.—Hence, sometimes opp. to hearing:

ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur,

Nep. Timol. 2, 2;

or to mental perception: quem ego tam video animo, quam ea, quae oculis cernimus,

Cic. Fam. 6, 3, 2:

nos enim ne nunc quidem oculis cernimus ea, quae videmus,

id. Tusc. 1, 20, 46:

quae cernere et videre non possumus,

id. de Or. 3, 40, 161; cf. id. Rep. 6, 20, 21 sq.:

ego Catuli Cumanum ex hoc loco cerno, Pompeianum non cerno,

id. Ac. 2, 25, 80:

ut ea cernimus quae videmus,

id. Mil. 29, 79:

omnia sic aperiam, ut ea cernere oculis videamini,

id. Clu. 24, 66:

coram aliquid,

to witness, Caes. B. G. 6, 8; Verg. A. 2, 538:

aliquem,

Caes. B. G. 6, 21:

acies a nostris cernebatur,

id. B. C. 3, 69:

in sole sidera ipsa desinunt cerni,

Quint. 8, 5, 29:

simile quiddam facientes aves cernimus,

id. 2, 6, 7:

me miserum, turbā quod non ego cernar in illā,

Ov. P. 4, 4, 43:

Constitit alma Venus, nulli cernenda,

id. M. 15, 844; Curt. 8, 13, 16; Tac. A. 1, 59.—With acc. and inf.: sensumque inesse et motum in membris cerno, Canius ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.:

neque mutari ac misceri omnia cerneres,

Sall. C. 2, 3: quos ad resistendum concucurrisse cernebat, * Suet. Caes. 15 fin.:

cernis ut insultent Rutuli?

Verg. A. 10, 20:

cerne quam tenui vos parte contingat,

Cic. Rep. 6, 20, 21:

cerneres, quanta audacia fuisset, etc.,

Sall. C. 61, 1.— Impers. with acc. and inf.:

cernebatur, novissimos illorum premi vehementer,

Caes. B. C. 1, 64 Herz. N. cr. — So impers. with rel. -clause:

ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur quem detulisset,

Nep. Timol. 2, 2. —Ante-class., of the hearing: vox illius certe est: idem omnes cernimus, Att. ap. Non. p. 261, 11, and perh. also, Titin. ap. Prisc. p. 898 P.—Hence,

Cerni aliquā re or in aliquā re, to become distinguished or known in something:

fortis animus et magnus duabus rebus maxime cernitur,

Cic. Off. 1, 20, 66; so id. Tusc. 5, 8, 22: amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64:

atque hae quidem virtutes cernuntur in agendo,

Cic. Part. Or. 23, 78; id. Top. 21, 80 (also in Quint. 3, 5, 18).—

Have before the mind, have respect to, regard any one:

ubi gratus, si non eum ipsi cernunt grati, cui referunt gratiam?

Cic. Leg. 1, 18, 49.—

Transf. to intellectual objects, to perceive, comprehend, understand (syn.:

intellego, cognosco, perspicio): neque tanta in rebus obscuritas, ut eas (res) non penitus acri vir ingenio cernat, si modo aspexerit,

Cic. de Or. 3, 31, 124:

jam cernam mene an illam potiorem putes, id. poët. Tusc. 2, 9, 20: (antiquitas) hoc melius ea fortasse, quae erant vera, cernebat,

id. ib. 1, 12, 26; id. Fin. 1, 19, 64; id. Top. 5, 27; id. N. D. 1, 19, 49; id. Fam. 5, 12, 2:

quae cum ego non solum suspicarer, sed plane cernerem,

id. Agr. 2, 4, 9; id. de Or. 3, 31, 124:

ut consuetum facile amorem cerneres,

Ter. And. 1, 1, 108.—Hence,

Rarely of future events, to foresee, discern beforehand:

cerno animo sepultā in patriā miseros atque insepultos acervos civium,

Cic. Cat. 4, 6, 11:

cerno jam animo, quanto omnia uberiora atque ornatiora futura sint,

id. Fam. 5, 12, 2.—

To decide something that is contested or doubtful (judicially), to decree, determine (more rare than decernere):

quotcumque senatus creverit populusque jusserit tot sunto,

Cic. Leg. 3, 3, 8:

quodcumque senatus creverit agunto,

id. ib. 3, 3, 8, § 6: jurati cernant. Pac. ap. Non. p. 261, 13:

illum locum tempusque consilio destinatum quid de Armeniā cernerent,

Tac. A. 15, 14:

priusquam id sors cerneret,

Liv. 43, 12, 2:

certā sorte,

after the lot was decided, id. 36, 2, 2.—Hence,

To decide by contending or fighting (more rare than the freq. certare, and even in Seneca's time out of use; cf. Sen. Ep. 58, 3): ferro non auro vitam ( acc. respect = de vitā) cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; id. ap. Non. p. 261, 19, and ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.; Pac. ap. Non. p. 261, 21: nisi esset qui armis secum vellet cernere, Att. ap. Non. p. 261, 17:

cernere ferro,

Verg. A. 12, 709 (also ap. Sen. Ep. 58, 3); so,

cernere certamen,

Plaut. Bacch. 3, 2, 15; id. Cas. 3, 1, 2; Lucr. 5, 394: pro patriā, pro liberis, pro aris atque focis suis, * Sall. C. 59, 5 Kritz N. cr. (al. certare):

seu libeat duplicem sejunctim cernere martem,

Tib. 4, 1, 103.—Humorously, Plaut. Trin. 2, 4, 77.—

In gen., to decide for something, to conclude upon, resolve (syn.: constituo, decerno; also rare): praesidium castris educere, Lucil. ap. Non. p. 261, 5:

acribus inter se cum armis confligere,

id. ib. p. 261, 6:

te mihi amicam esse crevi,

Plaut. Cist. 1, 1, 1 (crevi valet constitui, Varr. L. L. 7, § 98 Müll.); Cat. 64, 150.—Hence,

In judic. lang. t. t., of inheritances.

To resolve to enter upon an inheritance, Varr. L. L. 7, § 98 Müll.; cf. Tit. 22, 27, and cretio.—

To make known this determination, Tit. 22, 28 and 30; Cic. Att. 11, 2, 1.—

= adire, to enter upon an inheritance, Cic. Agr. 2, 15, 40; Liv. 24, 25, 3; 40, 8, 17; Plin. Ep. 10, 79, 2; Quint. Decl. 261; Fest. p. 41.—

Trop.:

debet etiam fratris Appii amorem erga me cum reliquā hereditate crevisse,

Cic. Att. 6, 1, 10; so id. Fam. 9, 14, 4; Val. Max. 5, 3, ext. 3.—P. a. v. certus.

con-signo, āvi, ātum, 1, v. a.

To furnish with a seal, to affix, put one's seal to, to seal, to sign, subscribe (in good prose).

Prop.:

tabellas,

Plaut. Curc. 2, 3, 90; id. Bacch. 4, 8, 83:

tabulas signis,

Cic. Quint. 6, 25:

epistulas,

Plaut. Trin. 3, 3, 46:

laudatio consignata cretā,

Cic. Fl. 16, 37:

id decretum,

Liv. 39, 48, 4; cf.:

conscripta consignataque,

id. 29, 12, 15:

legem,

Dig. 1, 19, 13:

testamentum,

ib. 28, 1, 24:

tabellas dotis,

a marriage contract, Suet. Claud. 29 (for which, briefly, dotem, id. ib. 26): tabulas proprio lino, propriāque cerā, Gai Inst. 2, 181:

pecuniam,

Dig. 46, 1, 64.—

Trop., to attest, certify, establish, vouch for:

monumentis testata consignataque antiquitas,

Cic. Div. 1, 40, 87:

senatūs judicia, quae publicis populi Romani litteris monumentisque consignata sunt,

id. Deiot. 13, 37: [p. 432] auctoritates nostras, to place beyond doubt, id. Clu. 50, 139; id. Red. in Sen. 11, 29; id. Div. in Caecil. 9, 28.—

To note, write down, to register, record (so lit. aud trop.; for the most part only in Cic.).

Prop.:

litteris aliquid,

Cic. Ac. 2, 1, 2:

fundos publicis commentariis,

id. de Or. 2, 55, 224:

memoriam publicam (legum) publicis litteris,

id. Leg. 3, 20, 46:

motum temporis,

id. Univ. 9 init. —

Trop.: tot rerum atque tantarum insitae et quasi consignatae in animis notiones. Cic. Tusc. 1, 24, 57: causam, de quā, etc., to make known, indicate (with exprimere), Gell. 14, 2, 17.—Hence, consignātē, adv. (of the P. a. consignatus, a, um, not in use; Hertz, consignatius);

acc. to II.,

in a distinct manner, plainly, distinctly; comp., Gell. 1, 25, 8.— Sup.:

versus consignatissime factus,

Gell. 1, 15, 12; cf. the preced.

con-sōpĭo, no perf., ītum, 4, v. a., to bring into an unconscious state, to put fast asleep, lull to sleep, to stupefy (rare but class.).

Lit.:

somno consopiri sempiterno,

Cic. Tusc. 1, 49, 117:

Endymion a Lunā consopitus putatur,

id. ib. 1, 38, 92; cf. id. Div. 2, 66, 135: inter initia (veneni) consopitus, * Suet. Claud. 44.— Absol.: (exstinctum lumen) consopit, benumbs the senses, * Lucr. 6, 793.—

Trop., of laws; [p. 435] pass., to become obsolete:

cum omnis illa XII. tabularum antiquitas... consopita sit,

Gell. 16, 10, 8.

fābŭla, ae, f. [fari], a narration, narrative, account, story; the subject of common talk.

In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose;

syn.: narratio, fasti, annales, res gestae, historia): additur fabulae, quo vulgo Sabini aureas armillas brachio laevo habuerint, pepigisse eam, etc.,

Liv. 1, 11, 8:

poëticae (opp. incorrupta rerum gestarum monumenta), id. praef. § 6: Ummidius, qui tam (non longa est fabula) dives, ut, etc.,

Hor. S. 1, 1, 95; id. Ep. 1, 2, 6:

mutato nomine de te fabula narratur,

id. S. 1, 1, 70:

asinaeque paternum Cognomen vertas in risum et fabula flas,

the common talk, town's talk, id. Ep. 1, 13, 9; cf.:

heu me, per urbem Fabula quanta fui!

id. Epod. 11, 8:

fabula (nec sentis) tota jactaris in urbe,

you are talked of all over the city, Ov. Am. 8, 1, 21; cf. Suet. Aug. 70; id. Dom. 15; Mart. 3, 14:

habes omnes fabulas urbis,

Plin. Ep. 8, 18, 11:

nova fabula,

the news, Juv. 1, 145:

semper formosis fabula poena fuit,

Prop. 2, 32, 26 (3, 30, 26 M.):

a diverticulo repetatur fabula,

let us return to our story, Juv. 15, 72.—

Transf., conversation (post-Aug.):

ut fabulas quoque eorum et disputationes et arcana semotae dictionis penitus exciperem,

conversations, Tac. Or. 2:

praeceptores cum auditoribus suis fabulas habent,

id. ib. 29; cf.:

cum inter fabulas privatas sermo esset ortus, quanti, etc.,

in private conversation, Lampr. Heliog. 25.—With a dependent clause:

ne id accidat, quod cuipiam Thraco venisse usu, fabula est,

is related, Gell. 19, 12, 6.—

In vulg. lang. (like the Germ. Geschichte), affair, concern, matter:

sed quid ego aspicio? quae haec fabula'st?

what sort of an affair is this? Plaut. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 4, 4, 8.

In partic. (freq. and class.), a fictitious narrative, a tale, story (syn.: apologus, narratio): narrationum tris accepimus species, fabulam, quae versatur in tragoediis atque carminibus non a veritate modo, sed etiam a forma veritatis remota, argumentum... historiam, etc., Quint. 2, 4, 2:

haec res agetur nobis, vobis fabula,

Plaut. Capt. prol. 52:

peregrino narrare fabulas,

id. Men. 5, 1, 24:

num igitur me cogis etiam fabulis credere? quae delectationis habeant quantum voles... auctoritatem quidem nullam debemus nec fidem commenticiis rebus adjungere, etc.,

Cic. Div. 2, 55, 113; cf.:

fictis fabulis,

id. Mil. 3, 8:

antiquitas recepit fabulas, fictas etiam nonnumquam incondite,

id. Rep. 2, 10; cf.:

a fabulis ad facta venire,

id. ib. 2, 2 fin.:

minor fabulis habetur fides,

id. ib. 2, 10:

saepe fabulis fidem firmare (consuerant),

Suet. Rhet. 1 med.;

Liv. praef. § 6: non fabula rumor Ille fuit,

Ov. M. 10, 561:

fabulam inceptat,

Ter. And. 5, 4, 22:

quid tamen ista velit sibi fabula, ede,

Hor. S. 2, 5, 61:

fabulae!

mere stories! stuff! nonsense! Ter. Heaut. 2, 3, 95; id. And. 1, 3, 19:

ne convivialium fabularum simplicitas in crimen duceretur,

Tac. A. 6, 11 fin.:

sufficiunt duae fabulae, an tertiam poscis?

Plin. Ep. 2, 20, 9.—In apposition:

jam te premet nox fabulaeque Manes (= fabulosi, inanes),

Hor. C. 1, 4, 16:

civis et manes et fabula fies,

Pers. 5, 152:

nos jam fabula sumus,

Ter. Hec. 4, 3, 14.—So of idle tales:

ineptas et aniles fabulas devita,

Vulg. 1 Tim. 4, 7 al.—

Of particular kinds of poetry.

Most freq., a dramatic poem, drama, play (syn.:

ludus, cantus, actio, etc.): in full, fabula scaenica,

Amm. 28, 1, 4;

or, theatralis,

id. 14, 6, 20:

fabula ad actum scenarum composita,

Quint. 5, 10, 9; cf. id. 11, 3, 73 sq.:

Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur. Atque hic Livius primus fabulam, C. Clodio Caeci filio et M. Tuditano Cos. docuit,

produced, Cic. Brut. 18, 72; v. doceo, II. init.; cf.: fabulam dare, under do, II. H.; so,

facere,

Varr. L. L. 5, 8:

neque histrioni ut placeat, peragenda fabula est,

Cic. de Sen. 19, 70:

securus, cadat an recto stet fabula talo,

Hor. Ep. 2, 1, 176:

neve minor neu sit quinto productior actu Fabula,

id. A. P. 190:

M. Pacuvii nova fabula,

Cic. Lael. 7, 24:

Terentii,

Hor. S. 1, 2, 21:

Attae,

id. Ep. 2, 1, 80 et saep.:

in fabulis stultissima persona,

Cic. Lael. 26, 100 et saep.— Transf.:

non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem,

Cic. Phil. 2, 14, 34.—

A fable (cf. apologus):

fabularum cur sit inventum genus Brevi docebo, etc.,

Phaedr. 3, prol. 33:

quae (res) vel apologum, vel fabulam vel aliquam contineat irrisionem,

Cic. Inv. 1, 17, 25:

nota illa de membris humanis adversus ventrem discordantibus fabula,

Quint. 5, 11, 19 (shortly before, fabella) et saep.—Prov.: Lupus in fabula (like the Engl., talk of the devil, and he will appear), of a person who comes just as we are talking about him, Ter. Ad. 4, 1, 21; Cic. Att. 13, 33, 4; so,

lupus in sermone,

Plaut. Stich. 4, 1, 71.

făbŭla, v. fabulus.

impexus ( inp-), a, um, adj. [2. inpexus], uncombed ( poet. and in post-Aug. prose).

Lit.:

stiriaque impexis induruit horrida barbis,

Verg. G. 3, 366:

caput impexa foedum porrigine,

Hor. S. 2, 3, 126:

Tisiphoneque impexa feros pro crinibus angues,

Tib. 1, 3, 69:

tegumen immane leonis Terribili impexum seta,

Verg. A. 7, 666.—

Trop., = incultus, unpolished, rude:

antiquitas tristis et impexa,

Tac. Or. 20.

impexus ( inp-), a, um, adj. [2. inpexus], uncombed ( poet. and in post-Aug. prose).

Lit.:

stiriaque impexis induruit horrida barbis,

Verg. G. 3, 366:

caput impexa foedum porrigine,

Hor. S. 2, 3, 126:

Tisiphoneque impexa feros pro crinibus angues,

Tib. 1, 3, 69:

tegumen immane leonis Terribili impexum seta,

Verg. A. 7, 666.—

Trop., = incultus, unpolished, rude:

antiquitas tristis et impexa,

Tac. Or. 20.

prōgĕnĭes, ēi (archaic gen. sing. progenii, Pac. ap. Gell. 9, 14, 13; and id. ap. Non. 490, 6), f. [progigno], descent, lineage, race, family.

Lit.:

in abstracto (very rare but class.): progeniem vestram usque ab avo atque atavo proferens,

Ter. Phorm. 2, 3, 48:

antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius, etc.,

Cic. Tusc. 1, 12, 26; id. Rep. 1, 24, 38:

virtutem, non progeniem quaeri oportere (preceded by qui modo esset Herculis stirpe generatus),

id. ib. 2, 12, 24:

progeniem sed enim Trojano a sanguine duci,

Verg. A. 1, 19.—

Transf., in concr.

Descendants, posterity, offspring, progeny, a son or daughter, a child (the predom. signification of the word;

syn.: proles, suboles), Epitaphs of the Scipios: veteres, qui se progeniem deorum esse dicebant,

Cic. Univ. 11:

Priamum tantā progenie (i.e. quinquaginta filiis) orbatum,

id. Tusc. 1, 35, 85:

progenies mea, Claudia,

id. Cael. 14, 33; so,

Sarpedon, mea progenies,

Verg. A. 10, 470: Bacchum Progeniem negat esse Jovis, Ov M. 4, 3; Liv. 1, 16, 3:

progenies quoque, ut Apollo ac Diana Latonae,

Quint. 3, 7, 8:

ex magnā progenie liberorum (preceded by ex tantā stirpe liberūm),

Liv. 45, 41 fin.; cf. id. 1, 13, 2:

cum se matura levabit progenies (avium),

Juv. 14, 84.—In plur.:

duces ducumque progenies,

Sen. Cons. ad Polyb. 11 (30), 4.—

A generation of men (eccl. Lat.):

una,

Lact. 2, 10, 10; Vulg. Exod. 34, 7.—

Of animals, offspring, young, etc., Verg. G. 1, 414; 4, 56; Col. 7, 5, 6; 7, 9, 1.— Transf., of plants:

vitis progenies,

Col. 3, 9, 7.—

Trop., of poems, as offsprings of the poet's mind ( poet.):

stirps haec progeniesque mea est,

Ov. Tr. 3, 14, 14.

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].

Comp., nearer, nigher.

Lit., of place:

portus propior,

Verg. A. 3, 530:

tumulus,

Liv. 22, 24:

ut propior patriae sit fuga nostra,

Ov. P. 1, 2, 130:

domus,

Sall. H. 2, 40 Dietsch:

cum propior caliginis aër Ater init oculos,

Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

propior montem suos collocat,

Sall. J. 49, 1:

propior hostem,

Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

quisquis ab igne propior stetit,

Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

propior timeri,

Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

propiora fluminis,

Tac. H. 5, 16:

tenere,

Verg. A. 5, 168.—

Trop.

Of time, nearer, later, more recent:

veniunt inde ad propiora,

Cic. Tusc. 1, 48, 116:

venio ad propiorem (epistulam),

id. Att. 15, 3, 2:

propior puero quam juveni,

Vell. 2, 53, 1:

septimus octavo jam propior annus,

Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

mors,

Tib. 2, 3, 42:

propiore aut longiore tempore aliquid facere,

Dig. 23, 4, 17.—

Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

quibus propior P. Quintio nemo est,

Cic. Quint. 31, 97:

ille gradu propior sanguinis,

Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

amicus,

Hor. Ep. 1, 9, 5.—

Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

tauro,

Verg. G. 3, 57:

vero est propius,

more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

scribere Sermoni propiora,

Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

propius est fidem,

is more credible, Liv. 4, 17:

quod tamen vitium propius virtutem erat,

Sall. C. 11, 1.—

Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

Cic. Off. 3, 17, 69:

sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

id. Sest. 18, 40:

alium portum propiorem huic aetati videbamus,

id. Att. 14, 19, 1:

damnum propius medullis,

Hor. Ep. 1, 10, 28:

cura propior luctusque domesticus,

Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

supplemento vel Latium propius esse,

Liv. 8, 11:

irae quam timori propiorem cernens,

more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).

Lit.

Absol.:

propius accedamus,

Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

res adspicere,

Verg. A. 1, 526:

propius spectare aliquid,

Hor. Ep. 1, 1, 67;

stare,

id. A. P. 361.—

With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

propius Tiberi quam Thermopylis,

Nep. Hann. 8, 3:

propius stabulis armenta tenerent,

Verg. G. 1, 355.—

With acc.:

ne propius se castra moveret,

Caes. B. G. 4, 9:

pars insulae, quae est propius solis occasum,

id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

propius urbem,

Cic. Phil. 7, 9, 26:

mare,

Sall. J. 18, 9.—

With ab:

propius a terris,

Cic. N. D. 1, 31, 87:

antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

id. Tusc. 1, 12, 26:

ab Urbe,

Plin. 17, 25, 38, § 243.—

Trop.:

ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

propius accedo: nego esse illa testimonia,

id. Fl. 10, 23:

a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

Tac. H. 2, 76:

nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

propius nihil est factum, quam ut occideretur,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.

Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).

Lit., of place:

proxima oppida,

Caes. B. G. 3, 12:

via,

Lucr. 5, 103; cf.:

via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

Cic. Off. 2, 12, 43:

ad proximum mare, dein Romam pergerent,

Sall. J. 23, 2:

in proximos collis discedunt,

id. ib. 54, 10:

proximum iter in Galliam,

Caes. B. G. 1, 10:

paries cum proximus ardet,

Hor. Ep. 1, 18, 84:

agri termini,

id. C. 2, 18, 23:

proximus vicinus,

one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

Belgae proximi sunt Germanis,

Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

proxima Campano ponti villula,

Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

qui te proximus est,

Plaut. Poen. 5, 3, 1:

ager proximus finem Megalopolitarum,

Liv. 35, 27:

Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

Caes. B. G. 3, 7, 2:

qui proximi forte tribunal steterant,

Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

dactylus proximus a postremo,

next before, Cic. Or. 64, 217:

ut quisque proximus ab oppresso sit,

Liv. 37, 25:

proximus a dominā,

Ov. A. A. 1, 139:

proxima regio ab eā (urbe),

Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,

proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,

proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

vicinus e proximo,

hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

aquam hinc de proximo rogabo,

from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

cum in proximo hic sit aegra,

close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

huic locum in proximum conduxi,

Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

per impluvium huc despexi in proximum,

into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

traicit in proxima continentis,

Liv. 31, 46, 12.—

Trop.

Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

quid proximā, quid superiore nocte egeris,

Cic. Cat. 1, 1, 1:

his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

id. Lael. 2, 7:

Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

proximo anno,

Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

in proxumum annum (se) transtulit,

Cic. Mil. 9, 24:

proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

id. Phil. 1, 13, 32:

bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

censor qui proximus ante me fuerat,

id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—

In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

Cic. Inv. 2, 58, 173:

observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

id. Att. 1, 1, 3:

proximos dentes eiciunt,

Varr. R. R. 2, 7, 2:

prima vulnera... Proxima,

Ov. M. 3, 233:

proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ficta voluptatis causā sint proxima veris,

Hor. A. P. 338:

proxima Phoebi Versibus ille facit,

Verg. E. 7, 22.— Comp.:

ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

Sen. Ep. 108, 16.—

In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

Ter. Ad. 4, 5, 17:

proximus cognatione,

Cic. Inv. 2, 49, 144:

id des proximum,

id. Leg. 2, 16, 40:

proxima virtutibus vitia,

Quint. 10, 2, 16:

propinquitate,

Nep. Ages. 1, 3:

proximae necessitudines,

Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

injuriosi sunt in proximos,

Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—

In gen., one's neighbor, fellow-man:

sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

quis est mihi proximus?

Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —

That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

argumentum,

App. Mag. p. 278:

cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

ibi proximum est, ubi mutes,

there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.

Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

quam proxime potest hostium castris castra communit,

Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

exercitum habere quam proxime hostem,

Cic. Att. 6, 5, 3:

proxime Pompeium sedebam,

id. ib. 1, 14, 3:

proxime Hispaniam Mauri sunt,

Sall. J. 19, 4.—With ab:

a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

Plin. 5, 26, 21, § 89:

omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

Col. 1, 6, 8.—

Trop.

Of time, shortly before or after, last, next:

civitates quae proxime bellum fecerant,

Caes. B. G. 3, 29:

Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

cum proxime judices contrahentur,

id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

Cels. 3, 2:

proxime solis occasum,

Pall. 9, 8, 5.—

Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

Cic. Off. 2, 3, 1:

me huic tuae virtuti proxime accedere,

id. Fam. 11, 21, 4:

proxime a nobilissimis viris,

Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

proxime valent cetera lauri genera,

Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

proxime viride,

id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

proxime morem Romanum,

closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

proxime atque ille aut aeque,

nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—

Very closely, nicely, accurately:

ut proxime utriusque differentiam signem,

Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

id. 1, 6, 3. — Comp.:

nonne apertius, proximius, verius?

Min. Fel. Oct. 19.

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].

Comp., nearer, nigher.

Lit., of place:

portus propior,

Verg. A. 3, 530:

tumulus,

Liv. 22, 24:

ut propior patriae sit fuga nostra,

Ov. P. 1, 2, 130:

domus,

Sall. H. 2, 40 Dietsch:

cum propior caliginis aër Ater init oculos,

Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

propior montem suos collocat,

Sall. J. 49, 1:

propior hostem,

Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

quisquis ab igne propior stetit,

Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

propior timeri,

Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

propiora fluminis,

Tac. H. 5, 16:

tenere,

Verg. A. 5, 168.—

Trop.

Of time, nearer, later, more recent:

veniunt inde ad propiora,

Cic. Tusc. 1, 48, 116:

venio ad propiorem (epistulam),

id. Att. 15, 3, 2:

propior puero quam juveni,

Vell. 2, 53, 1:

septimus octavo jam propior annus,

Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

mors,

Tib. 2, 3, 42:

propiore aut longiore tempore aliquid facere,

Dig. 23, 4, 17.—

Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

quibus propior P. Quintio nemo est,

Cic. Quint. 31, 97:

ille gradu propior sanguinis,

Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

amicus,

Hor. Ep. 1, 9, 5.—

Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

tauro,

Verg. G. 3, 57:

vero est propius,

more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

scribere Sermoni propiora,

Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

propius est fidem,

is more credible, Liv. 4, 17:

quod tamen vitium propius virtutem erat,

Sall. C. 11, 1.—

Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

Cic. Off. 3, 17, 69:

sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

id. Sest. 18, 40:

alium portum propiorem huic aetati videbamus,

id. Att. 14, 19, 1:

damnum propius medullis,

Hor. Ep. 1, 10, 28:

cura propior luctusque domesticus,

Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

supplemento vel Latium propius esse,

Liv. 8, 11:

irae quam timori propiorem cernens,

more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).

Lit.

Absol.:

propius accedamus,

Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

res adspicere,

Verg. A. 1, 526:

propius spectare aliquid,

Hor. Ep. 1, 1, 67;

stare,

id. A. P. 361.—

With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

propius Tiberi quam Thermopylis,

Nep. Hann. 8, 3:

propius stabulis armenta tenerent,

Verg. G. 1, 355.—

With acc.:

ne propius se castra moveret,

Caes. B. G. 4, 9:

pars insulae, quae est propius solis occasum,

id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

propius urbem,

Cic. Phil. 7, 9, 26:

mare,

Sall. J. 18, 9.—

With ab:

propius a terris,

Cic. N. D. 1, 31, 87:

antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

id. Tusc. 1, 12, 26:

ab Urbe,

Plin. 17, 25, 38, § 243.—

Trop.:

ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

propius accedo: nego esse illa testimonia,

id. Fl. 10, 23:

a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

Tac. H. 2, 76:

nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

propius nihil est factum, quam ut occideretur,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.

Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).

Lit., of place:

proxima oppida,

Caes. B. G. 3, 12:

via,

Lucr. 5, 103; cf.:

via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

Cic. Off. 2, 12, 43:

ad proximum mare, dein Romam pergerent,

Sall. J. 23, 2:

in proximos collis discedunt,

id. ib. 54, 10:

proximum iter in Galliam,

Caes. B. G. 1, 10:

paries cum proximus ardet,

Hor. Ep. 1, 18, 84:

agri termini,

id. C. 2, 18, 23:

proximus vicinus,

one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

Belgae proximi sunt Germanis,

Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

proxima Campano ponti villula,

Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

qui te proximus est,

Plaut. Poen. 5, 3, 1:

ager proximus finem Megalopolitarum,

Liv. 35, 27:

Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

Caes. B. G. 3, 7, 2:

qui proximi forte tribunal steterant,

Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

dactylus proximus a postremo,

next before, Cic. Or. 64, 217:

ut quisque proximus ab oppresso sit,

Liv. 37, 25:

proximus a dominā,

Ov. A. A. 1, 139:

proxima regio ab eā (urbe),

Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,

proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,

proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

vicinus e proximo,

hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

aquam hinc de proximo rogabo,

from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

cum in proximo hic sit aegra,

close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

huic locum in proximum conduxi,

Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

per impluvium huc despexi in proximum,

into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

traicit in proxima continentis,

Liv. 31, 46, 12.—

Trop.

Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

quid proximā, quid superiore nocte egeris,

Cic. Cat. 1, 1, 1:

his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

id. Lael. 2, 7:

Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

proximo anno,

Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

in proxumum annum (se) transtulit,

Cic. Mil. 9, 24:

proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

id. Phil. 1, 13, 32:

bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

censor qui proximus ante me fuerat,

id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—

In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

Cic. Inv. 2, 58, 173:

observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

id. Att. 1, 1, 3:

proximos dentes eiciunt,

Varr. R. R. 2, 7, 2:

prima vulnera... Proxima,

Ov. M. 3, 233:

proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ficta voluptatis causā sint proxima veris,

Hor. A. P. 338:

proxima Phoebi Versibus ille facit,

Verg. E. 7, 22.— Comp.:

ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

Sen. Ep. 108, 16.—

In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

Ter. Ad. 4, 5, 17:

proximus cognatione,

Cic. Inv. 2, 49, 144:

id des proximum,

id. Leg. 2, 16, 40:

proxima virtutibus vitia,

Quint. 10, 2, 16:

propinquitate,

Nep. Ages. 1, 3:

proximae necessitudines,

Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

injuriosi sunt in proximos,

Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—

In gen., one's neighbor, fellow-man:

sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

quis est mihi proximus?

Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —

That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

argumentum,

App. Mag. p. 278:

cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

ibi proximum est, ubi mutes,

there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.

Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

quam proxime potest hostium castris castra communit,

Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

exercitum habere quam proxime hostem,

Cic. Att. 6, 5, 3:

proxime Pompeium sedebam,

id. ib. 1, 14, 3:

proxime Hispaniam Mauri sunt,

Sall. J. 19, 4.—With ab:

a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

Plin. 5, 26, 21, § 89:

omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

Col. 1, 6, 8.—

Trop.

Of time, shortly before or after, last, next:

civitates quae proxime bellum fecerant,

Caes. B. G. 3, 29:

Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

cum proxime judices contrahentur,

id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

Cels. 3, 2:

proxime solis occasum,

Pall. 9, 8, 5.—

Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

Cic. Off. 2, 3, 1:

me huic tuae virtuti proxime accedere,

id. Fam. 11, 21, 4:

proxime a nobilissimis viris,

Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

proxime valent cetera lauri genera,

Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

proxime viride,

id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

proxime morem Romanum,

closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

proxime atque ille aut aeque,

nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—

Very closely, nicely, accurately:

ut proxime utriusque differentiam signem,

Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

id. 1, 6, 3. — Comp.:

nonne apertius, proximius, verius?

Min. Fel. Oct. 19.

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].

Comp., nearer, nigher.

Lit., of place:

portus propior,

Verg. A. 3, 530:

tumulus,

Liv. 22, 24:

ut propior patriae sit fuga nostra,

Ov. P. 1, 2, 130:

domus,

Sall. H. 2, 40 Dietsch:

cum propior caliginis aër Ater init oculos,

Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

propior montem suos collocat,

Sall. J. 49, 1:

propior hostem,

Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

quisquis ab igne propior stetit,

Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

propior timeri,

Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

propiora fluminis,

Tac. H. 5, 16:

tenere,

Verg. A. 5, 168.—

Trop.

Of time, nearer, later, more recent:

veniunt inde ad propiora,

Cic. Tusc. 1, 48, 116:

venio ad propiorem (epistulam),

id. Att. 15, 3, 2:

propior puero quam juveni,

Vell. 2, 53, 1:

septimus octavo jam propior annus,

Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

mors,

Tib. 2, 3, 42:

propiore aut longiore tempore aliquid facere,

Dig. 23, 4, 17.—

Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

quibus propior P. Quintio nemo est,

Cic. Quint. 31, 97:

ille gradu propior sanguinis,

Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

amicus,

Hor. Ep. 1, 9, 5.—

Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

tauro,

Verg. G. 3, 57:

vero est propius,

more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

scribere Sermoni propiora,

Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

propius est fidem,

is more credible, Liv. 4, 17:

quod tamen vitium propius virtutem erat,

Sall. C. 11, 1.—

Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

Cic. Off. 3, 17, 69:

sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

id. Sest. 18, 40:

alium portum propiorem huic aetati videbamus,

id. Att. 14, 19, 1:

damnum propius medullis,

Hor. Ep. 1, 10, 28:

cura propior luctusque domesticus,

Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

supplemento vel Latium propius esse,

Liv. 8, 11:

irae quam timori propiorem cernens,

more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).

Lit.

Absol.:

propius accedamus,

Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

res adspicere,

Verg. A. 1, 526:

propius spectare aliquid,

Hor. Ep. 1, 1, 67;

stare,

id. A. P. 361.—

With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

propius Tiberi quam Thermopylis,

Nep. Hann. 8, 3:

propius stabulis armenta tenerent,

Verg. G. 1, 355.—

With acc.:

ne propius se castra moveret,

Caes. B. G. 4, 9:

pars insulae, quae est propius solis occasum,

id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

propius urbem,

Cic. Phil. 7, 9, 26:

mare,

Sall. J. 18, 9.—

With ab:

propius a terris,

Cic. N. D. 1, 31, 87:

antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

id. Tusc. 1, 12, 26:

ab Urbe,

Plin. 17, 25, 38, § 243.—

Trop.:

ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

propius accedo: nego esse illa testimonia,

id. Fl. 10, 23:

a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

Tac. H. 2, 76:

nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

propius nihil est factum, quam ut occideretur,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.

Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).

Lit., of place:

proxima oppida,

Caes. B. G. 3, 12:

via,

Lucr. 5, 103; cf.:

via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

Cic. Off. 2, 12, 43:

ad proximum mare, dein Romam pergerent,

Sall. J. 23, 2:

in proximos collis discedunt,

id. ib. 54, 10:

proximum iter in Galliam,

Caes. B. G. 1, 10:

paries cum proximus ardet,

Hor. Ep. 1, 18, 84:

agri termini,

id. C. 2, 18, 23:

proximus vicinus,

one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

Belgae proximi sunt Germanis,

Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

proxima Campano ponti villula,

Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

qui te proximus est,

Plaut. Poen. 5, 3, 1:

ager proximus finem Megalopolitarum,

Liv. 35, 27:

Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

Caes. B. G. 3, 7, 2:

qui proximi forte tribunal steterant,

Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

dactylus proximus a postremo,

next before, Cic. Or. 64, 217:

ut quisque proximus ab oppresso sit,

Liv. 37, 25:

proximus a dominā,

Ov. A. A. 1, 139:

proxima regio ab eā (urbe),

Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,

proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,

proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

vicinus e proximo,

hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

aquam hinc de proximo rogabo,

from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

cum in proximo hic sit aegra,

close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

huic locum in proximum conduxi,

Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

per impluvium huc despexi in proximum,

into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

traicit in proxima continentis,

Liv. 31, 46, 12.—

Trop.

Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

quid proximā, quid superiore nocte egeris,

Cic. Cat. 1, 1, 1:

his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

id. Lael. 2, 7:

Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

proximo anno,

Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

in proxumum annum (se) transtulit,

Cic. Mil. 9, 24:

proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

id. Phil. 1, 13, 32:

bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

censor qui proximus ante me fuerat,

id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—

In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

Cic. Inv. 2, 58, 173:

observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

id. Att. 1, 1, 3:

proximos dentes eiciunt,

Varr. R. R. 2, 7, 2:

prima vulnera... Proxima,

Ov. M. 3, 233:

proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ficta voluptatis causā sint proxima veris,

Hor. A. P. 338:

proxima Phoebi Versibus ille facit,

Verg. E. 7, 22.— Comp.:

ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

Sen. Ep. 108, 16.—

In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

Ter. Ad. 4, 5, 17:

proximus cognatione,

Cic. Inv. 2, 49, 144:

id des proximum,

id. Leg. 2, 16, 40:

proxima virtutibus vitia,

Quint. 10, 2, 16:

propinquitate,

Nep. Ages. 1, 3:

proximae necessitudines,

Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

injuriosi sunt in proximos,

Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—

In gen., one's neighbor, fellow-man:

sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

quis est mihi proximus?

Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —

That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

argumentum,

App. Mag. p. 278:

cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

ibi proximum est, ubi mutes,

there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.