Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Немецкий
Русский
Французский

alter+ab+altero

Толкование Перевод

1 alter

alter, tĕra, tĕrum, adj. (the measure of the gen. sing. āltĕrĭŭs as paeon primus is supported in good Latin only by examples from dactylic verse (but see alterĭus in trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in which īpsĭŭs, īllĭŭs, īstĭŭs, ūnĭŭs, etc., are used as dactyls; on the contr., the regular measure āltĕrīŭs, as ditrochaeus, is sufficiently confirmed by the foll. verses of Enn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alterīus abligurias bona, Enn. ap. Donat. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.):
alterīus sua comparent commoda? ah!
Ter. And. 4, 1, 4:
nec alter[imacracute]us indigéns opís veni,
Ter. Maur. p. 2432 P.;
and sescupló vel una víncet alter[imacracute]us singulum,
id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. p. 695 ib.; alterius is also commonly used as the gen. of alius, as alīus is little used (v. h. v. fin.).— Dat. sing. f.:
alterae,
Plaut. Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. G. 5, 27; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10) [a comp. form of al-ius; cf. Sanscr. antara = alius; Goth. anthar; Lith. antras = secundus; Germ. ander; Gr. heteros; Engl. either, other; also Sanscr. itara = alius], the other of two, one of two, the other, ho heteros.
I.
Lit.
A.
In gen.:
nam huic alterae patria quae sit, profecto nescio,
Plaut. Rud. 3, 4, 45:
necesse est enim sit alterum de duobus,
Cic. Tusc. 1, 41, 97:
altera ex duabus legionibus,
Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris ambobus est amicitia;
cum altero vero magnus usus,
Cic. Clu. 42, 117:
alter consulum,
Liv. 40, 59:
alter ex censoribus,
id. 40, 52:
in alterā parte fluminis legatum reliquit,
on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. 3, 54:
si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram,
Vulg. Matt. 5, 39; 28, 1.—Hence: alter ambove, one or both; commonly in the abbreviation:
A. A. S. E. V. = alter ambove si eis videretur: utique C. Pansa, A. Hirtius consules alter ambove S. E. V. rationem agri habeant,
Cic. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. 8, 11; 9, 7 fin.; 14, 14 fin.; cf.
Brison. Form. pp. 218 and 219: absente consulum altero ambobusve,
Liv. 30, 23: ambo alterve, S. C. ap. Front. Aquaed. 100 fin. —
B.
Esp.
1.
a.. In distributive clauses: alter... alter, the one... the other (cf. alius, II. A.): ho heteros... ho heteros:
Si duobus praefurniis coques, lacunā nihil opus erit. Cum cinere eruto opus erit, altero praefurnio eruito, in altero ignis erit,
Cato, R. R. 38, 9:
alteram ille amat sororem, ego alteram,
Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. 1, 2, 19; 1, 2, 20; Ter. Ad. 1, 2, 50:
quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit,
Cic. Planc. 35; so id. Rosc. Am. 6, 16: namque alterā ex parte Bellovaci instabant;
alteram Camulogenus tenebat,
Caes. B. G. 7, 59 Herz.:
conjunxit alteram (cortinam) alteri,
Vulg. Exod. 36, 10; 36, 22; ib. Joan. 13, 14; ib. Rom. 12, 5.—
b.
In same sense, unus... alter, one... the other, as in later Gr. heis men... heteros de: vitis insitio una est per ver, altera est cum uva floret;
ea optima est,
Cato, R. R. 41, 1: Phorm. Una injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo. Phorm. Altera est tecum, Ter. Phorm. 5, 8, 90: uni epistolae respondi;
venio ad alteram,
Cic. Fam. 2, 17, 6:
nomen uni Ada, et nomen alteri Sella,
Vulg. Gen. 4, 19; ib. Matt. 6, 24:
Erant duae factiones, quarum una populi causam agebat, altera optimatium,
Nep. Phoc. 3, 1; Liv. 31, 21:
consules coepere duo creari, ut si unus malus esse voluisset, alter eum coërceret,
Eutr. 1, 8:
Duo homines ascenderunt in templum, unus pharisaeus et alter publicanus,
Vulg. Luc. 18, 10 al. —
c.
Sometimes a subst., or hic, ille, etc., stands in the place of the second alter:
Epaminondas... Leonidas: quorum alter, etc... Leonidas autem, etc.,
Cic. Fin. 2, 30, 97; so Vell. 2, 71, 3:
alter gladiator habetur, hic autem, etc.,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
quorum alteri Capitoni cognomen est, iste, qui adest, magnus vocatur,
id. ib.:
alterum corporis aegritudo, illum, etc.,
Flor. 4, 7.—Sometimes
(α).
one alter is entirely omitted (cf. alius, II. A.; heteros, L. and S. I. 2.):
duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, pertinacior (sc. altera), etc.,
Liv. 29, 33:
hujus lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,
Caes. B. G. 5, 13; or
(β).
the form changed:
dialecticam adjungunt et physicam, alteram quod habeat rationem.... Physicae quoque etc.,
Cic. Fin. 3, 21, 72, and 3, 22, 73. —Sometimes a further distributive word is added:
alter adulescens decessit, alter senex, aliquis praeter hos infans,
Sen. Ep. 66, 39:
alter in vincula ducitur, alter insperatae praeficitur potestati, alius etc.,
Amm. 14, 11.—
d.
In plur.: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos;
alteri nulli sunt, alteros non attinget,
Cic. Tusc. 1, 38, 91:
alteri dimicant, alteri victorem timent,
id. Fam. 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alteris mihi gratulabare... alteris dicebas etc., in one of which,... in the other, id. ib. 4, 14:
quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,
Caes. B. G. 7, 17: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Auct. ad Her. 3, 20. —
e.
The second alter in a different case:
alter alterius ova frangit,
Cic. N. D. 2, 49:
uterque numerus plenus, alter alterā de causā habetur,
Macr. Somn. Scip. 2:
qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant,
Liv. 5, 11:
alteri alteros aliquantum attriverant,
Sall. J. 79, 4; so id. ib. 42, 4;
53, 7 al. —Also with alteruter: ne alteruter alterum praeoccuparet,
Nep. Dion. 4, 1.—With unus:
quom inter nos sorderemus unus alteri,
Plaut. Truc. 2, 4, 30:
dicunt unus ad alterum,
Vulg. Ez. 33, 30:
ne unus adversus alterum infletur pro alio,
ib. 1 Cor. 4, 6.—With uterque:
uterque suo studio delectatus contempsit alterum,
Cic. Off. 1, 1, 4:
utrique alteris freti finitimos sub imperium suum coëgere,
Sall. J. 18, 12.—With nemo, nullus, neuter:
ut nemo sit alteri similis,
Quint. 2, 9, 2:
cum tot saeculis nulla referta sit causa, quae esset tota alteri similis,
id. 7, prooem. 4:
neutrum eorum contra alterum juvare,
Caes. B. C. 1, 1, 3:
ut neutra alteri officiat,
Quint. 1, 1, 3.—After two substt., the first alter generally refers to the first subst., and the second to the second:
Philippum rebus gestis superatum a filio, facilitate video superiorem fuisse. Itaque alter semper magnus, alter saepe turpissimus,
Cic. Off. 1, 26; cf. Plaut. Am. 1, 2, 21; Brem. ad Suet. Claud. 20.—Sometimes the order is reversed: contra nos (summa gratia et eloquentia) raciunt in hoc tempore;
quarum alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram (i. e. gratiam) metuo,
Cic. Quinct. 1; so id. Off. 3, 18; 1, 12; cf. Spald. ad Quint. 9, 2, 6.—
2.
As a numeral = secundus, the second, the next, o heteros:
primo die, alter dies, tertius dies, deinde reliquis diebus etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 7:
proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus non intermittebas etc.,
id. Phil. 1, 13 Wernsd.:
quadriennio post alterum consulatum,
id. Sen. 9:
die altero,
Vulg. Jos. 10, 32: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert (= mensā secundā), Hor. C. 4, 5, 31.—So, alterā die, the next day, têi allêi hêmerai, têi heterai:
se alterā die ad conloquium venturum,
Caes. B. C. 3, 19; Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62:
die altero,
ib. Num. 11, 32; ib. Jos. 5, 11 al.—So in comparative sense:
alterā die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam trajecit,
Liv. 31, 14; Suet. Vit. 3:
intermittere diem alterum quemque oportet,
every other day, Cels. 3, 23; 3, 13; 4, 12:
Olea non continuis annis, sed fere altero quoque fructum adfert,
Col. R. R. 5, 8.—With prepp.:
qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam,
next after, Cic. Off. 2, 23, 82; so, fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the second or next after him, Verg. E. 5, 49:
alter ab undecimo jam tum me ceperat annus,
id. ib. 8, 39.—Hence,
b.
Also with tens, hundreds, etc.:
accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit,
on the twenty-second day, Cic. Fam. 12, 25 Manut.:
anno trecentesimo altero quam condita Roma erat,
in the three hundred and second year, Liv. 3, 33:
vicesima et altera laedit,
Manil. 4, 466.—
c.
So of a number collectively:
remissarios pedum XII., alteros pedum X.,
a second ten, Cato, R. R. 19, 2:
ad Brutum hos libros alteros quinque mittemus,
Cic. Tusc. 5, 41, 121:
basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum,
Cat. 5, 7.—So with the numeral understood: aurea mala decem misi;
cras altera (sc. decem) mittam,
a second ten, Verg. E. 3, 71.—Hence,
d.
Unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.
(α).
For two (as in Gr. heis kai heteros):
unus et alter dies intercesserat,
Cic. Clu. 26:
adductus sum tuis unis et alteris litteris,
id. Att. 14, 18:
et sub eā versus unus et alter erunt,
Ov. H. 15, 182; so Suet. Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id. Gram. 24: unum vel alterum, vel, cum plurimos, tres aut quattuor admittere).—
(β).
More freq. of an indef. number, one and another; and: unusalterve, one or two:
Unus et item alter,
Ter. And. 1, 1, 50:
mora si quem tibi item unum alterumve diem abstulerit,
Cic. Fam. 3, 9; so id. Clu. 13, 38; 13, 26:
versus paulo concinnior unus et alter,
Hor. Ep. 2, 1, 74; so id. S. 1, 6, 102; 2, 5, 24; id. A. P. 15:
ex illis unus et alter ait,
Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22; Petr. 108; Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2; Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 al.:
paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea,
Tac. G. 6.—
e.
Alterum tantum, as much more or again, twice as much (cf. Gr. heteron tosouton or hetera tosauta):
etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam potius quam sinam, etc.,
Plaut. Ep. 3, 4, 81; so id. Bacch. 5, 2, 65:
altero tanto aut sesqui major,
Cic. Or. 56, 188:
altero tanto longior,
Nep. Eum. 8, 5; so Dig. 28, 2, 13:
numero tantum alterum adjecit,
Liv. 1, 36; so id. 10, 46; Auct. B. Hisp. 30; Dig. 49, 14, 3 al.—
f.
Alteri totidem, as many more:
de alteris totidem scribere incipiamus,
Varr. L. L. 8, 24 Müll. —
g.
To mark the similarity of one object to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my second self, and the like). So,
(α).
With a proper name, used as an appellative (cf. alius, II. G.):
Verres, alter Orcus,
Cic. Verr. 2, 4, 50:
alterum se Verrem putabat,
id. ib. 5, 33 fin.:
Hamilcar, Mars alter,
Liv. 21, 10.—
(β).
With a com. noun:
me sicut alterum parentem observat,
Cic. Fam. 5, 8:
altera patria,
Flor. 2, 6, 42 al. —
(γ).
Alter ego, a second self, of very intimate friends (in the class. per. perh. only in Cic. Ep.; cf. ho hetairos, heteros egô, Clem. Al. 450):
vide quam mihi persuaserim te me esse alterum,
Cic. Fam. 7, 5:
me alterum se fore dixit,
id. Att. 4, 1:
quoniam alterum me reliquissem,
id. Fam. 2, 15; Aus. praef. 2, 15.—
(δ).
Alter idem, a second self, like heteroi hautoi, Arist. Eth. M. 8, 12, 3 (on account of the singularity of the expression, introduced by tamquam):
amicus est tamquam alter idem,
Cic. Lael. 21, 82.—
3.
The one of two, either of two, without a more precise designation, for alteruter:
non uterque sed alter,
Cic. Ac. 2, 43, 132:
fortasse utrumque, alterum certe,
id. Att. 11, 18:
melius peribimus quam sine alteris vestrūm vivemus,
Liv. 1, 13:
nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,
Ov. A. A. 3, 520:
ex duobus, quorum alterum petis, etc.,
Plin. Ep. 1, 7, 3:
ex duobus (quorum necesse est alterum verum), etc.,
Quint. 5, 10, 69:
ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc.,
id. 10, 1, 26; 1, 4, 24; 9, 3, 6 al.—Once also with a negative, neither of two: hos, tamquam medios, [p. 98] nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv. 40, 20, 4.—
II.
Transf.
A.
Another of a class = alius (as opp. to one's self, to another); subst., another, a neighbor, a fellow-creature, ho pelas (so sometimes heteros, Xen. Cyr. 2, 3, 17); cf. Ochsn. Eclog. 90 and 458 (alter designates the similarity of two objects; alius a difference in the objects contrasted): SI. INIVRIAM. FAXIT. ALTERI., Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1:
qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet,
Plaut. Truc. 1, 2, 58; id. Am. prol. 84: mox dum alterius abligurias bona, quid censes dominis esse animi? Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25:
ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39:
qui nihil alterius causā facit et metitur suis commodis omnia,
Cic. Leg. 1, 14:
ut aeque quisque altero delectetur ac se ipso,
id. Off. 1, 17, 56; 1, 2, 4:
scientem in errorem alterum inducere,
id. ib. 3, 13, 55 et saep.:
cave ne portus occupet alter,
Hor. Ep. 1, 6, 32 Schmid.:
nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter,
id. S. 1, 1, 40; 1, 5, 33:
canis parturiens cum rogāsset alteram, ut etc.,
Phaedr. 1, 19:
nec patientem sessoris alterius (equum) primus ascendit,
Suet. Caes. 61; id. Tib. 58:
in quo judicas alterum, te ipsum condemnas,
Vulg. Rom. 2, 1:
nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius,
ib. 1 Cor. 10, 24;
14, 17: sic in semet ipso tantum gloriam habebit et non in altero,
ib. Gal. 6, 4 al. —Hence, alter with a neg., or neg. question and comp., as an emphatic expression (mostly ante-class.; cf.
alius, II. H.): scelestiorem nullum illuxere alterum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 22:
scelestiorem in terrā nullam esse alteram,
id. Cist. 4, 1, 8:
qui me alter audacior est homo?
id. Am. 1, 1, 1; id. Ep. 1, 1, 24.—
B.
The other, the opposite:
alterius factionis principes,
the leaders of the opposite party, Nep. Pelop. 1, 4 (cf. id. ib. 1, 2:
adversariae factioni): studiosiorem partis alterius,
Suet. Tib. 11. —
C.
In gen., different:
quotiens te speculo videris alterum,
Hor. C. 4, 10, 6: abeuntes post carnem alteram (Gr. heteros, q. v. L. and S. III.), Vulg. Jud. 7.—
D.
In the lang. of augury, euphem. for infaustus, unfavorable, unpropitious, Fest. p. 6 (v. L. and S. Gr. Lex. s. v. heteros, III. 2.).
► The gen.
alterius commonly serves as gen. of alius instead of alīus, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Att. 1, 5, 1; 1, 20, 2; Caes. B. G. 1, 36, 1; Sall. C. 52, 8; Liv. 21, 13, 3; 22, 14, 4; 26, 8, 2; 28, 37, 6 al.; Col. 8, 17, 2; 11, 2, 87; 12, 22, 2; Sen. Ep. 72, 10; 102, 3; id. Ben. 4, 3, 1; id. Ot. Sap. 4, 1; id. Brev. Vit. 16, 2; id. Q. N. 2, 34, 1 al.; Quint. 7, 9, 8; 8, 3, 73 al.; Tac. A. 15, 25; id. H. 2, 90; Plin. Ep. 10, 114, 2; Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 al.; Gell. 2, 28 al.—It also stands as correlative to alius:
alius inter cenandum solutus est, alterius continuata mors somno est,
Sen. Ep. 66, 39:
cum inventum sit ex veris (gemmis) generis alterius in aliud falsas traducere,
Plin. 37, 12, 75, § 197; Plin. Pan. 2, 6 (Neue, Formenl. II. p. 216).
► ‡ altĕras, adv.
[alter], for alias, acc. to Paul. ex. Fest. p. 27 Müll.

Lewis & Short latin dictionary > alter
2 alter

alter tera, terum, gen. terīus or terius, dat. alterī (f rarely alterae), pronom adj. [2 AL-], one, another, the one, the other (of two): necesse est sit alterum de duobus: altera ex duabus legionibus, Cs.: alter consulum, L.: in alterā parte fluminis legatum reliquit, on the other side, Cs.: ut consules alter ambove cognoscerent, one or both: absente consulum altero ambobusve, L. — Alter... alter, the one... the other, the former... the latter: curemus aequam uterque partem; ut alterum, ego item alterum, T.: quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos; alteri nulli sunt, alteros non attinget: quorum alteri adiuvabant, alteri, etc., Cs.: qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant, L.—Unus... alter, one... the other: Ph. Una iniuria est tecum... altera est tecum, T.: uni epistulae respondi, venio ad alteram. — Opp. to other distributive words: alter gladiator habetur, hic autem, etc.: lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad, etc., Cs.: ne alteruter alterum praeoccuparet, N.: uterque suo studio delectatus contempsit alterum: neutrum eorum contra alterum iuvare, Cs.—Esp., as a numeral, the second, next (cf. secundus): primo die... alter dies... tertius dies: proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus: sive iterum Sulla sive alter Marius: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert, H. — So, alterā die, the next day: altero die quam, on the next day after, L. — With praepp.: qui tum regnabat alter post Alexandream conditam, next after: Fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the next after him, V.—In compound numbers: litteras altero vicensimo die reddidit, on the twenty-second day.—Of a number collectively: hos libros alteros quinque mittemus, a second series of five: Aurea mala decem misi; cras altera (sc. decem) mittam, V. — In the phrase, unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.—Usu. of an indef. number, one and another, a couple, one or two: Unus et item alter, T.: unum et alterum diem desiderari: versus paulo concinnior unus et alter, H.—Rarely of a definite number, two: unus et alter dies intercesserat.—Alterum tantum, as much more, as much again, twice as much: altero tanto longior, N.: numero tantum alterum adiecit, L. — Of quality or character, a second, another, i. e. very like: Verres, alter Orcus: alter ego: amicus est tamquam alter idem, a second self.—The one of two, either of two (for alteruter): non uterque sed alter: sine alteris vestrum vivere, L. — Meton., another (for alius): victis non ad alterius praescriptum imperare, Cs.: si nullius alterius nos pudet, nobody else, L.—Hence, a neighbor, fellow-creature: ex incommodis Alterius sua ut conparent commoda, T.: nihil alterius causā facere.—The other, the opposite: alterius factionis principes, the leaders of the opposite party, N.—Different, changed: quotiens et specula videris alterum, H.
* * *
I
CONJ

the_one... the_other (alter... alter); otherwise
II
altera, alterum ADJ

one (of two); second/another; former/latter

unus et alter-- one or two/other
III
alteri N X

second/further/next/other/latter/some person/thing (actually PRON); either

Latin-English dictionary > alter
3 propior

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
I.
Comp., nearer, nigher.
A.
Lit., of place:
portus propior,
Verg. A. 3, 530:
tumulus,
Liv. 22, 24:
ut propior patriae sit fuga nostra,
Ov. P. 1, 2, 130:
domus,
Sall. H. 2, 40 Dietsch:
cum propior caliginis aër Ater init oculos,
Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:
propior montem suos collocat,
Sall. J. 49, 1:
propior hostem,
Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:
quisquis ab igne propior stetit,
Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:
propior timeri,
Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:
propiora fluminis,
Tac. H. 5, 16:
tenere,
Verg. A. 5, 168.—
B.
Trop.
1.
Of time, nearer, later, more recent:
veniunt inde ad propiora,
Cic. Tusc. 1, 48, 116:
venio ad propiorem (epistulam),
id. Att. 15, 3, 2:
propior puero quam juveni,
Vell. 2, 53, 1:
septimus octavo jam propior annus,
Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:
mors,
Tib. 2, 3, 42:
propiore aut longiore tempore aliquid facere,
Dig. 23, 4, 17.—
2.
Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:
quibus propior P. Quintio nemo est,
Cic. Quint. 31, 97:
ille gradu propior sanguinis,
Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:
amicus,
Hor. Ep. 1, 9, 5.—
3.
Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:
quae sceleri propiora sunt, quam religioni,
Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:
tauro,
Verg. G. 3, 57:
vero est propius,
more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:
scribere Sermoni propiora,
Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):
propius est fidem,
is more credible, Liv. 4, 17:
quod tamen vitium propius virtutem erat,
Sall. C. 11, 1.—
4.
Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:
hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,
my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:
propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,
Cic. Off. 3, 17, 69:
sua sibi propiora pericula esse, quam mea,
id. Sest. 18, 40:
alium portum propiorem huic aetati videbamus,
id. Att. 14, 19, 1:
damnum propius medullis,
Hor. Ep. 1, 10, 28:
cura propior luctusque domesticus,
Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:
supplemento vel Latium propius esse,
Liv. 8, 11:
irae quam timori propiorem cernens,
more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
A.
Lit.
1.
Absol.:
propius accedamus,
Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:
res adspicere,
Verg. A. 1, 526:
propius spectare aliquid,
Hor. Ep. 1, 1, 67;
stare,
id. A. P. 361.—
2.
With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):
propius Tiberi quam Thermopylis,
Nep. Hann. 8, 3:
propius stabulis armenta tenerent,
Verg. G. 1, 355.—
3.
With acc.:
ne propius se castra moveret,
Caes. B. G. 4, 9:
pars insulae, quae est propius solis occasum,
id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:
propius urbem,
Cic. Phil. 7, 9, 26:
mare,
Sall. J. 18, 9.—
4.
With ab:
propius a terris,
Cic. N. D. 1, 31, 87:
antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,
id. Tusc. 1, 12, 26:
ab Urbe,
Plin. 17, 25, 38, § 243.—
B.
Trop.:
ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,
Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:
propius accedo: nego esse illa testimonia,
id. Fl. 10, 23:
a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,
Tac. H. 2, 76:
nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,
he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,
propius nihil est factum, quam ut occideretur,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
II.
Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
A.
Lit., of place:
proxima oppida,
Caes. B. G. 3, 12:
via,
Lucr. 5, 103; cf.:
via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,
Cic. Off. 2, 12, 43:
ad proximum mare, dein Romam pergerent,
Sall. J. 23, 2:
in proximos collis discedunt,
id. ib. 54, 10:
proximum iter in Galliam,
Caes. B. G. 1, 10:
paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84:
agri termini,
id. C. 2, 18, 23:
proximus vicinus,
one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:
Belgae proximi sunt Germanis,
Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:
proxima Campano ponti villula,
Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):
qui te proximus est,
Plaut. Poen. 5, 3, 1:
ager proximus finem Megalopolitarum,
Liv. 35, 27:
Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,
Caes. B. G. 3, 7, 2:
qui proximi forte tribunal steterant,
Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:
dactylus proximus a postremo,
next before, Cic. Or. 64, 217:
ut quisque proximus ab oppresso sit,
Liv. 37, 25:
proximus a dominā,
Ov. A. A. 1, 139:
proxima regio ab eā (urbe),
Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
1.
proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
2.
proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:
vicinus e proximo,
hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:
aquam hinc de proximo rogabo,
from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:
cum in proximo hic sit aegra,
close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:
huic locum in proximum conduxi,
Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:
per impluvium huc despexi in proximum,
into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:
traicit in proxima continentis,
Liv. 31, 46, 12.—
B.
Trop.
1.
Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:
quid proximā, quid superiore nocte egeris,
Cic. Cat. 1, 1, 1:
his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,
id. Lael. 2, 7:
Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,
id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:
proximo anno,
Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:
in proxumum annum (se) transtulit,
Cic. Mil. 9, 24:
proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,
id. Phil. 1, 13, 32:
bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,
Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:
censor qui proximus ante me fuerat,
id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:
crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,
recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
2.
In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:
summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,
Cic. Inv. 2, 58, 173:
observat L. Domitium maxime, me habet proximum,
id. Att. 1, 1, 3:
proximos dentes eiciunt,
Varr. R. R. 2, 7, 2:
prima vulnera... Proxima,
Ov. M. 3, 233:
proximos illi tamen occupavit Pallas honores,
Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:
proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,
id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:
id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ficta voluptatis causā sint proxima veris,
Hor. A. P. 338:
proxima Phoebi Versibus ille facit,
Verg. E. 7, 22.— Comp.:
ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,
Sen. Ep. 108, 16.—
3.
In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:
AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,
Ter. Ad. 4, 5, 17:
proximus cognatione,
Cic. Inv. 2, 49, 144:
id des proximum,
id. Leg. 2, 16, 40:
proxima virtutibus vitia,
Quint. 10, 2, 16:
propinquitate,
Nep. Ages. 1, 3:
proximae necessitudines,
Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:
injuriosi sunt in proximos,
Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:
cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,
i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
b.
In gen., one's neighbor, fellow-man:
sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,
Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:
quis est mihi proximus?
Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —
4.
That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):
argumentum,
App. Mag. p. 278:
cum obvium proximumque esset dicere, etc.,
Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;
ibi proximum est, ubi mutes,
there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
1.
Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):
quam proxime potest hostium castris castra communit,
Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:
exercitum habere quam proxime hostem,
Cic. Att. 6, 5, 3:
proxime Pompeium sedebam,
id. ib. 1, 14, 3:
proxime Hispaniam Mauri sunt,
Sall. J. 19, 4.—With ab:
a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,
Plin. 5, 26, 21, § 89:
omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,
Col. 1, 6, 8.—
2.
Trop.
a.
Of time, shortly before or after, last, next:
civitates quae proxime bellum fecerant,
Caes. B. G. 3, 29:
Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,
Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:
cum proxime judices contrahentur,
id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:
proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,
Cels. 3, 2:
proxime solis occasum,
Pall. 9, 8, 5.—
b.
Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:
proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,
Cic. Off. 2, 3, 1:
me huic tuae virtuti proxime accedere,
id. Fam. 11, 21, 4:
proxime a nobilissimis viris,
Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:
proxime valent cetera lauri genera,
Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;
proxime viride,
id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:
proxime morem Romanum,
closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:
erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,
closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:
proxime atque ille aut aeque,
nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
c.
Very closely, nicely, accurately:
ut proxime utriusque differentiam signem,
Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:
analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,
id. 1, 6, 3. — Comp.:
nonne apertius, proximius, verius?
Min. Fel. Oct. 19.

Lewis & Short latin dictionary > propior
4 propiora

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
I.
Comp., nearer, nigher.
A.
Lit., of place:
portus propior,
Verg. A. 3, 530:
tumulus,
Liv. 22, 24:
ut propior patriae sit fuga nostra,
Ov. P. 1, 2, 130:
domus,
Sall. H. 2, 40 Dietsch:
cum propior caliginis aër Ater init oculos,
Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:
propior montem suos collocat,
Sall. J. 49, 1:
propior hostem,
Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:
quisquis ab igne propior stetit,
Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:
propior timeri,
Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:
propiora fluminis,
Tac. H. 5, 16:
tenere,
Verg. A. 5, 168.—
B.
Trop.
1.
Of time, nearer, later, more recent:
veniunt inde ad propiora,
Cic. Tusc. 1, 48, 116:
venio ad propiorem (epistulam),
id. Att. 15, 3, 2:
propior puero quam juveni,
Vell. 2, 53, 1:
septimus octavo jam propior annus,
Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:
mors,
Tib. 2, 3, 42:
propiore aut longiore tempore aliquid facere,
Dig. 23, 4, 17.—
2.
Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:
quibus propior P. Quintio nemo est,
Cic. Quint. 31, 97:
ille gradu propior sanguinis,
Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:
amicus,
Hor. Ep. 1, 9, 5.—
3.
Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:
quae sceleri propiora sunt, quam religioni,
Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:
tauro,
Verg. G. 3, 57:
vero est propius,
more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:
scribere Sermoni propiora,
Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):
propius est fidem,
is more credible, Liv. 4, 17:
quod tamen vitium propius virtutem erat,
Sall. C. 11, 1.—
4.
Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:
hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,
my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:
propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,
Cic. Off. 3, 17, 69:
sua sibi propiora pericula esse, quam mea,
id. Sest. 18, 40:
alium portum propiorem huic aetati videbamus,
id. Att. 14, 19, 1:
damnum propius medullis,
Hor. Ep. 1, 10, 28:
cura propior luctusque domesticus,
Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:
supplemento vel Latium propius esse,
Liv. 8, 11:
irae quam timori propiorem cernens,
more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
A.
Lit.
1.
Absol.:
propius accedamus,
Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:
res adspicere,
Verg. A. 1, 526:
propius spectare aliquid,
Hor. Ep. 1, 1, 67;
stare,
id. A. P. 361.—
2.
With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):
propius Tiberi quam Thermopylis,
Nep. Hann. 8, 3:
propius stabulis armenta tenerent,
Verg. G. 1, 355.—
3.
With acc.:
ne propius se castra moveret,
Caes. B. G. 4, 9:
pars insulae, quae est propius solis occasum,
id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:
propius urbem,
Cic. Phil. 7, 9, 26:
mare,
Sall. J. 18, 9.—
4.
With ab:
propius a terris,
Cic. N. D. 1, 31, 87:
antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,
id. Tusc. 1, 12, 26:
ab Urbe,
Plin. 17, 25, 38, § 243.—
B.
Trop.:
ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,
Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:
propius accedo: nego esse illa testimonia,
id. Fl. 10, 23:
a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,
Tac. H. 2, 76:
nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,
he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,
propius nihil est factum, quam ut occideretur,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
II.
Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
A.
Lit., of place:
proxima oppida,
Caes. B. G. 3, 12:
via,
Lucr. 5, 103; cf.:
via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,
Cic. Off. 2, 12, 43:
ad proximum mare, dein Romam pergerent,
Sall. J. 23, 2:
in proximos collis discedunt,
id. ib. 54, 10:
proximum iter in Galliam,
Caes. B. G. 1, 10:
paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84:
agri termini,
id. C. 2, 18, 23:
proximus vicinus,
one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:
Belgae proximi sunt Germanis,
Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:
proxima Campano ponti villula,
Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):
qui te proximus est,
Plaut. Poen. 5, 3, 1:
ager proximus finem Megalopolitarum,
Liv. 35, 27:
Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,
Caes. B. G. 3, 7, 2:
qui proximi forte tribunal steterant,
Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:
dactylus proximus a postremo,
next before, Cic. Or. 64, 217:
ut quisque proximus ab oppresso sit,
Liv. 37, 25:
proximus a dominā,
Ov. A. A. 1, 139:
proxima regio ab eā (urbe),
Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
1.
proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
2.
proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:
vicinus e proximo,
hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:
aquam hinc de proximo rogabo,
from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:
cum in proximo hic sit aegra,
close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:
huic locum in proximum conduxi,
Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:
per impluvium huc despexi in proximum,
into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:
traicit in proxima continentis,
Liv. 31, 46, 12.—
B.
Trop.
1.
Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:
quid proximā, quid superiore nocte egeris,
Cic. Cat. 1, 1, 1:
his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,
id. Lael. 2, 7:
Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,
id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:
proximo anno,
Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:
in proxumum annum (se) transtulit,
Cic. Mil. 9, 24:
proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,
id. Phil. 1, 13, 32:
bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,
Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:
censor qui proximus ante me fuerat,
id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:
crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,
recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
2.
In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:
summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,
Cic. Inv. 2, 58, 173:
observat L. Domitium maxime, me habet proximum,
id. Att. 1, 1, 3:
proximos dentes eiciunt,
Varr. R. R. 2, 7, 2:
prima vulnera... Proxima,
Ov. M. 3, 233:
proximos illi tamen occupavit Pallas honores,
Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:
proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,
id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:
id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ficta voluptatis causā sint proxima veris,
Hor. A. P. 338:
proxima Phoebi Versibus ille facit,
Verg. E. 7, 22.— Comp.:
ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,
Sen. Ep. 108, 16.—
3.
In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:
AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,
Ter. Ad. 4, 5, 17:
proximus cognatione,
Cic. Inv. 2, 49, 144:
id des proximum,
id. Leg. 2, 16, 40:
proxima virtutibus vitia,
Quint. 10, 2, 16:
propinquitate,
Nep. Ages. 1, 3:
proximae necessitudines,
Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:
injuriosi sunt in proximos,
Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:
cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,
i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
b.
In gen., one's neighbor, fellow-man:
sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,
Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:
quis est mihi proximus?
Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —
4.
That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):
argumentum,
App. Mag. p. 278:
cum obvium proximumque esset dicere, etc.,
Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;
ibi proximum est, ubi mutes,
there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
1.
Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):
quam proxime potest hostium castris castra communit,
Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:
exercitum habere quam proxime hostem,
Cic. Att. 6, 5, 3:
proxime Pompeium sedebam,
id. ib. 1, 14, 3:
proxime Hispaniam Mauri sunt,
Sall. J. 19, 4.—With ab:
a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,
Plin. 5, 26, 21, § 89:
omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,
Col. 1, 6, 8.—
2.
Trop.
a.
Of time, shortly before or after, last, next:
civitates quae proxime bellum fecerant,
Caes. B. G. 3, 29:
Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,
Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:
cum proxime judices contrahentur,
id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:
proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,
Cels. 3, 2:
proxime solis occasum,
Pall. 9, 8, 5.—
b.
Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:
proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,
Cic. Off. 2, 3, 1:
me huic tuae virtuti proxime accedere,
id. Fam. 11, 21, 4:
proxime a nobilissimis viris,
Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:
proxime valent cetera lauri genera,
Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;
proxime viride,
id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:
proxime morem Romanum,
closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:
erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,
closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:
proxime atque ille aut aeque,
nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
c.
Very closely, nicely, accurately:
ut proxime utriusque differentiam signem,
Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:
analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,
id. 1, 6, 3. — Comp.:
nonne apertius, proximius, verius?
Min. Fel. Oct. 19.

Lewis & Short latin dictionary > propiora
5 proximi

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
I.
Comp., nearer, nigher.
A.
Lit., of place:
portus propior,
Verg. A. 3, 530:
tumulus,
Liv. 22, 24:
ut propior patriae sit fuga nostra,
Ov. P. 1, 2, 130:
domus,
Sall. H. 2, 40 Dietsch:
cum propior caliginis aër Ater init oculos,
Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:
propior montem suos collocat,
Sall. J. 49, 1:
propior hostem,
Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:
quisquis ab igne propior stetit,
Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:
propior timeri,
Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:
propiora fluminis,
Tac. H. 5, 16:
tenere,
Verg. A. 5, 168.—
B.
Trop.
1.
Of time, nearer, later, more recent:
veniunt inde ad propiora,
Cic. Tusc. 1, 48, 116:
venio ad propiorem (epistulam),
id. Att. 15, 3, 2:
propior puero quam juveni,
Vell. 2, 53, 1:
septimus octavo jam propior annus,
Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:
mors,
Tib. 2, 3, 42:
propiore aut longiore tempore aliquid facere,
Dig. 23, 4, 17.—
2.
Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:
quibus propior P. Quintio nemo est,
Cic. Quint. 31, 97:
ille gradu propior sanguinis,
Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:
amicus,
Hor. Ep. 1, 9, 5.—
3.
Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:
quae sceleri propiora sunt, quam religioni,
Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:
tauro,
Verg. G. 3, 57:
vero est propius,
more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:
scribere Sermoni propiora,
Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):
propius est fidem,
is more credible, Liv. 4, 17:
quod tamen vitium propius virtutem erat,
Sall. C. 11, 1.—
4.
Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:
hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,
my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:
propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,
Cic. Off. 3, 17, 69:
sua sibi propiora pericula esse, quam mea,
id. Sest. 18, 40:
alium portum propiorem huic aetati videbamus,
id. Att. 14, 19, 1:
damnum propius medullis,
Hor. Ep. 1, 10, 28:
cura propior luctusque domesticus,
Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:
supplemento vel Latium propius esse,
Liv. 8, 11:
irae quam timori propiorem cernens,
more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
A.
Lit.
1.
Absol.:
propius accedamus,
Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:
res adspicere,
Verg. A. 1, 526:
propius spectare aliquid,
Hor. Ep. 1, 1, 67;
stare,
id. A. P. 361.—
2.
With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):
propius Tiberi quam Thermopylis,
Nep. Hann. 8, 3:
propius stabulis armenta tenerent,
Verg. G. 1, 355.—
3.
With acc.:
ne propius se castra moveret,
Caes. B. G. 4, 9:
pars insulae, quae est propius solis occasum,
id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:
propius urbem,
Cic. Phil. 7, 9, 26:
mare,
Sall. J. 18, 9.—
4.
With ab:
propius a terris,
Cic. N. D. 1, 31, 87:
antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,
id. Tusc. 1, 12, 26:
ab Urbe,
Plin. 17, 25, 38, § 243.—
B.
Trop.:
ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,
Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:
propius accedo: nego esse illa testimonia,
id. Fl. 10, 23:
a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,
Tac. H. 2, 76:
nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,
he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,
propius nihil est factum, quam ut occideretur,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
II.
Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
A.
Lit., of place:
proxima oppida,
Caes. B. G. 3, 12:
via,
Lucr. 5, 103; cf.:
via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,
Cic. Off. 2, 12, 43:
ad proximum mare, dein Romam pergerent,
Sall. J. 23, 2:
in proximos collis discedunt,
id. ib. 54, 10:
proximum iter in Galliam,
Caes. B. G. 1, 10:
paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84:
agri termini,
id. C. 2, 18, 23:
proximus vicinus,
one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:
Belgae proximi sunt Germanis,
Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:
proxima Campano ponti villula,
Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):
qui te proximus est,
Plaut. Poen. 5, 3, 1:
ager proximus finem Megalopolitarum,
Liv. 35, 27:
Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,
Caes. B. G. 3, 7, 2:
qui proximi forte tribunal steterant,
Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:
dactylus proximus a postremo,
next before, Cic. Or. 64, 217:
ut quisque proximus ab oppresso sit,
Liv. 37, 25:
proximus a dominā,
Ov. A. A. 1, 139:
proxima regio ab eā (urbe),
Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
1.
proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
2.
proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:
vicinus e proximo,
hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:
aquam hinc de proximo rogabo,
from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:
cum in proximo hic sit aegra,
close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:
huic locum in proximum conduxi,
Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:
per impluvium huc despexi in proximum,
into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:
traicit in proxima continentis,
Liv. 31, 46, 12.—
B.
Trop.
1.
Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:
quid proximā, quid superiore nocte egeris,
Cic. Cat. 1, 1, 1:
his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,
id. Lael. 2, 7:
Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,
id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:
proximo anno,
Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:
in proxumum annum (se) transtulit,
Cic. Mil. 9, 24:
proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,
id. Phil. 1, 13, 32:
bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,
Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:
censor qui proximus ante me fuerat,
id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:
crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,
recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
2.
In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:
summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,
Cic. Inv. 2, 58, 173:
observat L. Domitium maxime, me habet proximum,
id. Att. 1, 1, 3:
proximos dentes eiciunt,
Varr. R. R. 2, 7, 2:
prima vulnera... Proxima,
Ov. M. 3, 233:
proximos illi tamen occupavit Pallas honores,
Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:
proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,
id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:
id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ficta voluptatis causā sint proxima veris,
Hor. A. P. 338:
proxima Phoebi Versibus ille facit,
Verg. E. 7, 22.— Comp.:
ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,
Sen. Ep. 108, 16.—
3.
In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:
AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,
Ter. Ad. 4, 5, 17:
proximus cognatione,
Cic. Inv. 2, 49, 144:
id des proximum,
id. Leg. 2, 16, 40:
proxima virtutibus vitia,
Quint. 10, 2, 16:
propinquitate,
Nep. Ages. 1, 3:
proximae necessitudines,
Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:
injuriosi sunt in proximos,
Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:
cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,
i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
b.
In gen., one's neighbor, fellow-man:
sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,
Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:
quis est mihi proximus?
Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —
4.
That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):
argumentum,
App. Mag. p. 278:
cum obvium proximumque esset dicere, etc.,
Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;
ibi proximum est, ubi mutes,
there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
1.
Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):
quam proxime potest hostium castris castra communit,
Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:
exercitum habere quam proxime hostem,
Cic. Att. 6, 5, 3:
proxime Pompeium sedebam,
id. ib. 1, 14, 3:
proxime Hispaniam Mauri sunt,
Sall. J. 19, 4.—With ab:
a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,
Plin. 5, 26, 21, § 89:
omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,
Col. 1, 6, 8.—
2.
Trop.
a.
Of time, shortly before or after, last, next:
civitates quae proxime bellum fecerant,
Caes. B. G. 3, 29:
Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,
Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:
cum proxime judices contrahentur,
id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:
proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,
Cels. 3, 2:
proxime solis occasum,
Pall. 9, 8, 5.—
b.
Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:
proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,
Cic. Off. 2, 3, 1:
me huic tuae virtuti proxime accedere,
id. Fam. 11, 21, 4:
proxime a nobilissimis viris,
Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:
proxime valent cetera lauri genera,
Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;
proxime viride,
id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:
proxime morem Romanum,
closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:
erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,
closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:
proxime atque ille aut aeque,
nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
c.
Very closely, nicely, accurately:
ut proxime utriusque differentiam signem,
Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:
analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,
id. 1, 6, 3. — Comp.:
nonne apertius, proximius, verius?
Min. Fel. Oct. 19.

Lewis & Short latin dictionary > proximi
6 proximum

prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
I.
Comp., nearer, nigher.
A.
Lit., of place:
portus propior,
Verg. A. 3, 530:
tumulus,
Liv. 22, 24:
ut propior patriae sit fuga nostra,
Ov. P. 1, 2, 130:
domus,
Sall. H. 2, 40 Dietsch:
cum propior caliginis aër Ater init oculos,
Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:
propior montem suos collocat,
Sall. J. 49, 1:
propior hostem,
Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:
quisquis ab igne propior stetit,
Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:
propior timeri,
Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:
propiora fluminis,
Tac. H. 5, 16:
tenere,
Verg. A. 5, 168.—
B.
Trop.
1.
Of time, nearer, later, more recent:
veniunt inde ad propiora,
Cic. Tusc. 1, 48, 116:
venio ad propiorem (epistulam),
id. Att. 15, 3, 2:
propior puero quam juveni,
Vell. 2, 53, 1:
septimus octavo jam propior annus,
Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:
mors,
Tib. 2, 3, 42:
propiore aut longiore tempore aliquid facere,
Dig. 23, 4, 17.—
2.
Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:
quibus propior P. Quintio nemo est,
Cic. Quint. 31, 97:
ille gradu propior sanguinis,
Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:
amicus,
Hor. Ep. 1, 9, 5.—
3.
Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:
quae sceleri propiora sunt, quam religioni,
Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:
tauro,
Verg. G. 3, 57:
vero est propius,
more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:
scribere Sermoni propiora,
Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):
propius est fidem,
is more credible, Liv. 4, 17:
quod tamen vitium propius virtutem erat,
Sall. C. 11, 1.—
4.
Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:
hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,
my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:
propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,
Cic. Off. 3, 17, 69:
sua sibi propiora pericula esse, quam mea,
id. Sest. 18, 40:
alium portum propiorem huic aetati videbamus,
id. Att. 14, 19, 1:
damnum propius medullis,
Hor. Ep. 1, 10, 28:
cura propior luctusque domesticus,
Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:
supplemento vel Latium propius esse,
Liv. 8, 11:
irae quam timori propiorem cernens,
more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
A.
Lit.
1.
Absol.:
propius accedamus,
Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:
res adspicere,
Verg. A. 1, 526:
propius spectare aliquid,
Hor. Ep. 1, 1, 67;
stare,
id. A. P. 361.—
2.
With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):
propius Tiberi quam Thermopylis,
Nep. Hann. 8, 3:
propius stabulis armenta tenerent,
Verg. G. 1, 355.—
3.
With acc.:
ne propius se castra moveret,
Caes. B. G. 4, 9:
pars insulae, quae est propius solis occasum,
id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:
propius urbem,
Cic. Phil. 7, 9, 26:
mare,
Sall. J. 18, 9.—
4.
With ab:
propius a terris,
Cic. N. D. 1, 31, 87:
antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,
id. Tusc. 1, 12, 26:
ab Urbe,
Plin. 17, 25, 38, § 243.—
B.
Trop.:
ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,
Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:
propius accedo: nego esse illa testimonia,
id. Fl. 10, 23:
a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,
Tac. H. 2, 76:
nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,
he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,
propius nihil est factum, quam ut occideretur,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
II.
Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
A.
Lit., of place:
proxima oppida,
Caes. B. G. 3, 12:
via,
Lucr. 5, 103; cf.:
via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,
Cic. Off. 2, 12, 43:
ad proximum mare, dein Romam pergerent,
Sall. J. 23, 2:
in proximos collis discedunt,
id. ib. 54, 10:
proximum iter in Galliam,
Caes. B. G. 1, 10:
paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84:
agri termini,
id. C. 2, 18, 23:
proximus vicinus,
one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:
Belgae proximi sunt Germanis,
Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:
proxima Campano ponti villula,
Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):
qui te proximus est,
Plaut. Poen. 5, 3, 1:
ager proximus finem Megalopolitarum,
Liv. 35, 27:
Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,
Caes. B. G. 3, 7, 2:
qui proximi forte tribunal steterant,
Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:
dactylus proximus a postremo,
next before, Cic. Or. 64, 217:
ut quisque proximus ab oppresso sit,
Liv. 37, 25:
proximus a dominā,
Ov. A. A. 1, 139:
proxima regio ab eā (urbe),
Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
1.
proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
2.
proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:
vicinus e proximo,
hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:
aquam hinc de proximo rogabo,
from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:
cum in proximo hic sit aegra,
close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:
huic locum in proximum conduxi,
Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:
per impluvium huc despexi in proximum,
into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:
traicit in proxima continentis,
Liv. 31, 46, 12.—
B.
Trop.
1.
Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:
quid proximā, quid superiore nocte egeris,
Cic. Cat. 1, 1, 1:
his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,
id. Lael. 2, 7:
Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,
id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:
proximo anno,
Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:
in proxumum annum (se) transtulit,
Cic. Mil. 9, 24:
proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,
id. Phil. 1, 13, 32:
bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,
Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:
censor qui proximus ante me fuerat,
id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:
crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,
recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
2.
In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:
summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,
Cic. Inv. 2, 58, 173:
observat L. Domitium maxime, me habet proximum,
id. Att. 1, 1, 3:
proximos dentes eiciunt,
Varr. R. R. 2, 7, 2:
prima vulnera... Proxima,
Ov. M. 3, 233:
proximos illi tamen occupavit Pallas honores,
Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:
proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,
id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:
id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ficta voluptatis causā sint proxima veris,
Hor. A. P. 338:
proxima Phoebi Versibus ille facit,
Verg. E. 7, 22.— Comp.:
ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,
Sen. Ep. 108, 16.—
3.
In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:
AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,
Ter. Ad. 4, 5, 17:
proximus cognatione,
Cic. Inv. 2, 49, 144:
id des proximum,
id. Leg. 2, 16, 40:
proxima virtutibus vitia,
Quint. 10, 2, 16:
propinquitate,
Nep. Ages. 1, 3:
proximae necessitudines,
Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:
injuriosi sunt in proximos,
Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:
cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,
i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
b.
In gen., one's neighbor, fellow-man:
sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,
Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:
quis est mihi proximus?
Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init. —
4.
That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):
argumentum,
App. Mag. p. 278:
cum obvium proximumque esset dicere, etc.,
Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;
ibi proximum est, ubi mutes,
there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
1.
Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):
quam proxime potest hostium castris castra communit,
Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:
exercitum habere quam proxime hostem,
Cic. Att. 6, 5, 3:
proxime Pompeium sedebam,
id. ib. 1, 14, 3:
proxime Hispaniam Mauri sunt,
Sall. J. 19, 4.—With ab:
a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,
Plin. 5, 26, 21, § 89:
omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,
Col. 1, 6, 8.—
2.
Trop.
a.
Of time, shortly before or after, last, next:
civitates quae proxime bellum fecerant,
Caes. B. G. 3, 29:
Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,
Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:
cum proxime judices contrahentur,
id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:
proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,
Cels. 3, 2:
proxime solis occasum,
Pall. 9, 8, 5.—
b.
Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:
proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,
Cic. Off. 2, 3, 1:
me huic tuae virtuti proxime accedere,
id. Fam. 11, 21, 4:
proxime a nobilissimis viris,
Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:
proxime valent cetera lauri genera,
Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;
proxime viride,
id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:
proxime morem Romanum,
closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:
erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,
closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:
proxime atque ille aut aeque,
nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
c.
Very closely, nicely, accurately:
ut proxime utriusque differentiam signem,
Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:
analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,
id. 1, 6, 3. — Comp.:
nonne apertius, proximius, verius?
Min. Fel. Oct. 19.

Lewis & Short latin dictionary > proximum
7 secerno

sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
I.
Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
(α).
With simple acc.:
quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,
Lucr. 2, 729:
seorsum partem utramque,
id. 3, 637:
arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,
Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):
stamen secernit harundo,
Ov. M. 6, 55:
sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,
separate in baskets, id. ib. 14, 267:
nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,
setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:
Juppiter illa piae secrevit litora genti,
hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:
inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,
separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
(β).
With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:
a terris altum secernere caelum,
Lucr. 5, 446:
ab aëre caelum,
Ov. M. 1, 23:
Europen ab Afro (medius liquor),
Hor. C. 3, 3, 47:
muro denique secernantur a nobis,
Cic. Cat. 1, 13, 32:
inermes ab armatis,
Liv. 41, 3:
militem a populo (in spectaculis),
Suet. Aug. 44:
se a bonis,
Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:
se ab Etruscis,
Liv. 6, 10.—In the part. perf.:
antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,
Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,
saepta ab aliis,
id. ib. 2, 2, 8:
manus a nobis,
Lucr. 2, 912; 3, 552:
sphaera ab aethereā conjunctione,
Cic. N. D. 2, 21, 55:
sucus a reliquo cibo,
id. ib. 2, 55, 137:
bilis ab eo cibo,
id. ib. al.:
secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,
Liv. 6, 25; 25, 30:
secretis alterius ab altero criminibus,
id. 40, 8 fin.; 39, 10:
se e grege imperatorum,
id. 35, 14 fin.:
unum e praetextatis compluribus,
Suet. Aug. 94 med.:
monile ex omni gazā,
id. Galb. 18:
me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,
separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
II.
Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
(α).
With simple acc.:
hosce ego homines excipio et secerno libenter,
set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
(β).
With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;
sic, etc.,
Cic. Off. 1, 27, 95:
animum a corpore,
id. Tusc. 1, 31, 75:
tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,
id. de Or. 2, 84, 341; cf.:
ipsam pronuntiationem ab oratore,
Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:
sua a publicis consiliis,
Liv. 4, 57:
haec a probris ac sceleribus ejus,
Suet. Ner. 19 et saep.:
cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,
Cic. Sull. 1, 3:
publica privatis, sacra profanis,
Hor. A. P. 397.—
B.
To distinguish, discern:
blandum amicum a vero,
Cic. Lael. 25, 95:
non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,
id. Top. 7, 31:
nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,
Hor. S. 1, 3, 113:
turpi honestum,
id. ib. 1, 6, 63.—
C.
To set aside, reject:
cum reus frugalissimum quemque secerneret,
Cic. Att. 1, 16, 3:
minus idoneos senatores,
Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
A.
In gen.:
ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,
Liv. 1, 52:
electa (uva defertur) in secretam corbulam,
Varr. R. R. 1, 54, 2:
arva,
Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
B.
In partic.
1.
Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:
solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,
Hor. A. P. 298:
locus (opp. celeber),
Quint. 11, 1, 47:
montes,
Ov. M. 11, 765:
silva,
id. ib. 7, 75:
litora,
id. ib. 12, 196:
pars domus (the gynaeceum),
id. ib. 2, 737; cf. in sup.:
secretissimus locus (navis),
Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:
iter (with semita),
solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.
quies,
Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:
invadit secretissimos tumultus,
Sen. Ep. 91, 5:
vacuis porticibus secretus agitat,
Tac. A. 11, 21:
est aliquis ex secretis studiis fructus,
private studies, Quint. 2, 18, 4; so,
studia (opp. forum),
id. 12, 6, 4:
disputationes,
id. 12, 2, 7:
contentio,
Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
b.
Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:
cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,
Quint. 10, 7, 16:
secreti longi causā,
Ov. H. 21, 21:
altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,
id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:
se a vulgo et scaenā in secreta removere,
Hor. S. 2, 1, 71:
horrendaeque procul secreta Sibyllae,
Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:
dulcis secretorum comes (eloquentia),
id. 1, 4, 5:
cameli solitudines aut secreta certe petunt,
Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:
haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,
into the more remote parts, Tac. G. 41. —
(β).
Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:
tempus in secreto lbi tereret,
Liv. 26, 19, 5:
reus in secreto agebatur,
Curt. 10, 4, 29.—
2.
That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:
secreta ducis pectora,
Mart. 5, 5, 4:
secretas advocat artes,
Ov. M. 7, 138:
ars,
Petr. 3:
litterae (with familiares),
Quint. 1, 1, 29:
carmina (the Sibylline odes),
Luc. 1, 599:
libidines,
Tac. A. 1, 4 fin.:
quaedam imperii pignora,
Flor. 1, 2, 3.—With ab:
nec quicquam secretum alter ab altero haberent,
Liv. 39, 10, 1.— Comp.:
libertus ex secretioribus ministeriis,
Tac. Agr. 40:
praemia (opp. publica largitio),
id. H. 1, 24:
aliud (nomen),
Quint. 1, 4, 25:
vitium stomachi,
Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:
tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,
in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:
stridere secreta divisos aure susurros,
secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
b.
Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:
secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,
Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:
illuc me persecutus secretum petit,
a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:
petito secreto futura aperit,
Tac. H. 2, 4.— Piur.:
crebra cum amicis secreta habere,
Tac. A. 13, 18:
animi secreta proferuntur,
Plin. 14, 22, 28, § 141:
nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,
Sen. Ben. 5, 21, 1:
omnium secreta rimari,
Tac. A. 6, 3:
horribile secretum,
Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:
uxor omnis secreti capacissima,
Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:
lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,
that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:
introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,
Tac. A. 4, 67; cf.:
gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,
id. G. 22:
oratio animi secreta detegit,
Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:
(Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,
i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:
secretiora quaedam,
magic arts, Amm. 14, 6, 14:
in secretis ejus reperti sunt duo libelli,
among his private papers, Suet. Calig. 49.—
3.
Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):
(figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,
Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:
glossemata id est voces minus usitatas,
id. 1, 8, 15).—
4.
In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:
nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),
Lucr. 1, 194:
(corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),
id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
* 1.
(Acc. to A.) Apart, by itself, separately:
de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,
Col. 11, 2, 25. —
2.
(Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
(α).
sēcrē-tō:
mirum, quid solus secum secreto ille agat,
Plaut. Am. 3, 2, 73:
secreto illum adjutabo,
id. Truc. 2, 7, 7:
secreto hoc audi,
Cic. Fam. 7, 25, 2:
nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,
Hor. S. 1, 9, 67:
secreto te huc seduxi,
Plaut. Aul. 2, 1, 14:
facere,
id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:
secreto ab aliis,
Liv. 3, 36:
secreto agere cum aliquo,
Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
(β).
sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin. —
b.
Comp.:
secretius emittitur inflatio,
Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
(γ).
sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

Lewis & Short latin dictionary > secerno
8 secretum

sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
I.
Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
(α).
With simple acc.:
quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,
Lucr. 2, 729:
seorsum partem utramque,
id. 3, 637:
arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,
Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):
stamen secernit harundo,
Ov. M. 6, 55:
sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,
separate in baskets, id. ib. 14, 267:
nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,
setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:
Juppiter illa piae secrevit litora genti,
hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:
inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,
separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
(β).
With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:
a terris altum secernere caelum,
Lucr. 5, 446:
ab aëre caelum,
Ov. M. 1, 23:
Europen ab Afro (medius liquor),
Hor. C. 3, 3, 47:
muro denique secernantur a nobis,
Cic. Cat. 1, 13, 32:
inermes ab armatis,
Liv. 41, 3:
militem a populo (in spectaculis),
Suet. Aug. 44:
se a bonis,
Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:
se ab Etruscis,
Liv. 6, 10.—In the part. perf.:
antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,
Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,
saepta ab aliis,
id. ib. 2, 2, 8:
manus a nobis,
Lucr. 2, 912; 3, 552:
sphaera ab aethereā conjunctione,
Cic. N. D. 2, 21, 55:
sucus a reliquo cibo,
id. ib. 2, 55, 137:
bilis ab eo cibo,
id. ib. al.:
secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,
Liv. 6, 25; 25, 30:
secretis alterius ab altero criminibus,
id. 40, 8 fin.; 39, 10:
se e grege imperatorum,
id. 35, 14 fin.:
unum e praetextatis compluribus,
Suet. Aug. 94 med.:
monile ex omni gazā,
id. Galb. 18:
me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,
separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
II.
Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
(α).
With simple acc.:
hosce ego homines excipio et secerno libenter,
set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
(β).
With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;
sic, etc.,
Cic. Off. 1, 27, 95:
animum a corpore,
id. Tusc. 1, 31, 75:
tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,
id. de Or. 2, 84, 341; cf.:
ipsam pronuntiationem ab oratore,
Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:
sua a publicis consiliis,
Liv. 4, 57:
haec a probris ac sceleribus ejus,
Suet. Ner. 19 et saep.:
cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,
Cic. Sull. 1, 3:
publica privatis, sacra profanis,
Hor. A. P. 397.—
B.
To distinguish, discern:
blandum amicum a vero,
Cic. Lael. 25, 95:
non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,
id. Top. 7, 31:
nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,
Hor. S. 1, 3, 113:
turpi honestum,
id. ib. 1, 6, 63.—
C.
To set aside, reject:
cum reus frugalissimum quemque secerneret,
Cic. Att. 1, 16, 3:
minus idoneos senatores,
Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
A.
In gen.:
ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,
Liv. 1, 52:
electa (uva defertur) in secretam corbulam,
Varr. R. R. 1, 54, 2:
arva,
Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
B.
In partic.
1.
Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:
solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,
Hor. A. P. 298:
locus (opp. celeber),
Quint. 11, 1, 47:
montes,
Ov. M. 11, 765:
silva,
id. ib. 7, 75:
litora,
id. ib. 12, 196:
pars domus (the gynaeceum),
id. ib. 2, 737; cf. in sup.:
secretissimus locus (navis),
Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:
iter (with semita),
solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.
quies,
Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:
invadit secretissimos tumultus,
Sen. Ep. 91, 5:
vacuis porticibus secretus agitat,
Tac. A. 11, 21:
est aliquis ex secretis studiis fructus,
private studies, Quint. 2, 18, 4; so,
studia (opp. forum),
id. 12, 6, 4:
disputationes,
id. 12, 2, 7:
contentio,
Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
b.
Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:
cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,
Quint. 10, 7, 16:
secreti longi causā,
Ov. H. 21, 21:
altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,
id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:
se a vulgo et scaenā in secreta removere,
Hor. S. 2, 1, 71:
horrendaeque procul secreta Sibyllae,
Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:
dulcis secretorum comes (eloquentia),
id. 1, 4, 5:
cameli solitudines aut secreta certe petunt,
Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:
haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,
into the more remote parts, Tac. G. 41. —
(β).
Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:
tempus in secreto lbi tereret,
Liv. 26, 19, 5:
reus in secreto agebatur,
Curt. 10, 4, 29.—
2.
That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:
secreta ducis pectora,
Mart. 5, 5, 4:
secretas advocat artes,
Ov. M. 7, 138:
ars,
Petr. 3:
litterae (with familiares),
Quint. 1, 1, 29:
carmina (the Sibylline odes),
Luc. 1, 599:
libidines,
Tac. A. 1, 4 fin.:
quaedam imperii pignora,
Flor. 1, 2, 3.—With ab:
nec quicquam secretum alter ab altero haberent,
Liv. 39, 10, 1.— Comp.:
libertus ex secretioribus ministeriis,
Tac. Agr. 40:
praemia (opp. publica largitio),
id. H. 1, 24:
aliud (nomen),
Quint. 1, 4, 25:
vitium stomachi,
Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:
tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,
in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:
stridere secreta divisos aure susurros,
secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
b.
Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:
secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,
Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:
illuc me persecutus secretum petit,
a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:
petito secreto futura aperit,
Tac. H. 2, 4.— Piur.:
crebra cum amicis secreta habere,
Tac. A. 13, 18:
animi secreta proferuntur,
Plin. 14, 22, 28, § 141:
nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,
Sen. Ben. 5, 21, 1:
omnium secreta rimari,
Tac. A. 6, 3:
horribile secretum,
Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:
uxor omnis secreti capacissima,
Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:
lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,
that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:
introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,
Tac. A. 4, 67; cf.:
gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,
id. G. 22:
oratio animi secreta detegit,
Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:
(Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,
i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:
secretiora quaedam,
magic arts, Amm. 14, 6, 14:
in secretis ejus reperti sunt duo libelli,
among his private papers, Suet. Calig. 49.—
3.
Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):
(figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,
Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:
glossemata id est voces minus usitatas,
id. 1, 8, 15).—
4.
In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:
nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),
Lucr. 1, 194:
(corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),
id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
* 1.
(Acc. to A.) Apart, by itself, separately:
de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,
Col. 11, 2, 25. —
2.
(Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
(α).
sēcrē-tō:
mirum, quid solus secum secreto ille agat,
Plaut. Am. 3, 2, 73:
secreto illum adjutabo,
id. Truc. 2, 7, 7:
secreto hoc audi,
Cic. Fam. 7, 25, 2:
nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,
Hor. S. 1, 9, 67:
secreto te huc seduxi,
Plaut. Aul. 2, 1, 14:
facere,
id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:
secreto ab aliis,
Liv. 3, 36:
secreto agere cum aliquo,
Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
(β).
sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin. —
b.
Comp.:
secretius emittitur inflatio,
Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
(γ).
sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

Lewis & Short latin dictionary > secretum
9 sui

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;
1, 1180 et saep.: sibe,
ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:
semet,
Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;
cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,
Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
I.
Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
A.
In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
1.
As direct obj. of verb:
dedistine gladium, qui se occideret?
Plaut. Trin. 1, 2, 92:
artis eloquar quem ad modum se expediant,
id. ib. 2, 1, 10:
se in plagas conicere,
id. ib. 2, 1, 12:
numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,
id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:
adplicat ad Chrysidis patrem se,
id. ib. 5, 4, 22:
si is posset ab ea sese avellere,
id. Hec. 4, 1, 39:
hi se ad nos adplicant,
id. Heaut. 2, 4, 13:
per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4:
cum ferrum se inflexisset,
id. ib. 1, 25:
praecipites fugae sese mandabant,
id. ib. 2, 24:
si se telo defenderet fur,
Cic. Mil. 3, 9:
Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,
id. Rep. 1, 1, 1:
solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,
id. ib. 6, 25, 27:
statim homo se erexit,
id. Rosc. Am. 22, 60:
majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,
Liv. 22, 59, 7:
in montem sese recipere,
Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:
ad inpedimenta se conferre,
Caes. B. G. 1, 26:
sese alicui ad pedes proicere,
id. ib. 1, 31:
se gerere,
to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:
sic se res habet, ut, etc.,
id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:
quod uxor sua ex fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:
hic se ipsus fallit,
Ter. And. 3, 2, 15:
ut se ipse diliget,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
ipse enim se quisque diligit,
id. Lael. 21, 80:
ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,
id. Or. 52, 176:
omne animal se ipsum diligit,
id. Fin. 5, 9, 24:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
Nep. Paus. 4, 3:
miles se ipse interfecit,
Tac. H. 3, 51; 4, 11:
ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,
Liv. 2, 12, 7:
nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:
inperator qui se ipsum non continet,
Cic. Imp. Pomp. 13, 38:
quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,
id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:
ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,
id. N. D. 2, 3, 10:
quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,
id. Phil. 2, 44, 114:
admovisse semet ipsos lateri suo,
Curt. 7, 1, 14:
gladio se ipsam transfixit,
Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:
ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:
principes sui conservandi causa profugerunt,
Cic. Cat. 1, 3, 7:
maximam causam ad se inundandam terra praestabit,
Sen. Q. N. 3, 29, 4.—
2.
As indirect obj.:
animo servit, non sibi,
Plaut. Trin. 2, 2, 27:
sapiens ipsus fingit fortunam sibi,
id. ib. 2, 2, 84:
ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,
id. Mil. 3, 1, 126:
nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,
id. Trin. 2, 3, 4:
quaerunt sibi liberos,
id. Ps. 1, 1, 21:
aurum habeat sibi,
id. Mil. 4, 2, 108:
illum multae sibi expetessunt,
id. ib. 4, 6, 16:
tum me convivam solum abducebat sibi,
Ter. Eun. 3, 1, 17:
non sibi soli postulat, etc.,
id. ib. 3, 2, 27:
nunc sibi uxorem expetit,
id. And. 3, 2, 40:
is sibi legationem ad civitates suscepit,
Caes. B. G. 1, 3:
neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,
id. ib. 1, 33:
hoc sibi nomen adrogare,
Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:
alia sunt tamquam sibi nata,
id. Fin. 3, 19, 63:
proposita sibi morte,
id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:
ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,
Sall. J. 62, 1:
ut populum Romanum sibi desumerent hostem,
Liv. 7, 20, 5:
Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,
id. 1, 2:
petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,
Curt. 8, 1, 9:
nemo sibi tantummodo errat,
Sen. Vit. Beat. 1, 4:
locum sibi ad formam sui exsculpsit,
id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:
ipse tantos sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
nec ipsi sibi exemplo sunt,
Cic. Lael. 21, 80:
iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,
id. Verr. 2, 5, 25, § 64:
Junius necem sibi ipse conscivit,
id. N. D. 2, 3, 7:
voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,
Liv. 39, 52, 9:
proinde consulant sibi ipsi,
Just. 16, 4, 15:
avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,
Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —
3.
After substt., adjj., etc.:
omnino est amans sui virtus,
Cic. Lael. 26, 98:
ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7:
omnem naturam esse servatricem sui,
Cic. Fin. 5, 9, 26:
cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,
id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:
habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,
Cic. Cat. 4, 9, 19:
potens sui,
Hor. C. 3, 29, 41:
nihil est tam incontinens sui,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:
quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,
Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:
cum ipsi homines sibi sint per se cari,
id. ib. 5, 13, 38:
Medus infestus sibi,
Hor. C. 3, 8, 19:
crescit indulgens sibi hydrops,
id. ib. 2, 2, 13; cf.:
nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,
Sen. Ben. 1, 11, 5:
Campanus se digna probra in insontem jacere,
Liv. 25, 18, 8:
(mundus) se ipse consumptione alebat sui,
Cic. Univ. 6:
cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,
Liv. 40, 54, 8:
caecus amor sui,
Hor. C. 1, 18, 14:
sui contemptor,
Quint. 12, 1, 20:
in spem sui bonam adducitur,
Sen. Ira, 2, 21, 3:
(aer) ima sui parte maxime varius est,
id. Q. N. 2, 11, 1:
ipsa (virtus) pretium sui,
id. Vit. Beat. 9, 4:
neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,
id. Ben. 1, 9, 1:
saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,
Curt. 5, 9, 7:
nemo non benignus est sui judex,
Sen. Ben. 2, 26, 1:
Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,
Val. Max. 3, 2, 11:
equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,
id. 2, 2, 9; cf. with ipse:
utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,
id. 2, 1, 7. —
4.
With prepp.:
qui admisit in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 6:
culpam ut ab se segregent,
id. ib. 1, 2, 42:
segregat ab se omnis,
id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:
me ad se deduxit,
id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:
quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,
id. Men. 4, 2, 108:
habet aliud (negotium) magis ex se et majus,
Ter. And. 5, 4, 51:
et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,
id. ib. 1, 3, 15:
duxit secum virginem,
id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:
ex se generare,
Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):
Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,
Plaut. Am. 1, 1, 76:
pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,
Sen. Q. N. 4, 6, 2:
pro se quisque sedulo Faciebant,
Ter. Heaut. 1, 1, 74:
cum pro se quisque tenderet ad portas,
Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;
2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,
Caes. B. G. 1, 5 fin.:
exercitum ante se mittit,
id. ib. 1, 21:
supra se collocare,
id. ib. 1, 24:
ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
litteras ad se ab amico missas protulit,
id. Phil. 2, 4, 7:
praedam prae se agentes,
Liv. 5, 45; 38, 21:
quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,
id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):
quibus poterat sauciis ductis secum,
Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:
nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,
Cic. Deiot. 2, 4:
non quia per se beatum est malo caruisse,
Sen. Q. N. 1, prol. 6. —
5.
With inf. pass. in obj.-clause:
ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,
Cic. Rep. 1, 1, 1:
quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,
id. ib. 1, 33, 50:
qui se minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39, 6.—
6.
As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):
quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,
in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —
B.
Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
1.
To a definite subj.:
neque praeter se umquam ei servos fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 48:
hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,
id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;
quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,
Caes. B. G. 7, 20 fin.:
reliquos sese convertere cogunt,
id. B. C. 1, 46:
multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,
Cic. Phil. 9, 3, 6:
cur his persequendi juris sui adimis potestatem,
id. Div. in Caecil. 6, 21:
cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,
id. Fam. 10, 33, 5:
tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,
id. N. D. 2, 48, 124:
neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,
Caes. B. G. 3, 6:
ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,
id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:
Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28, 11:
nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,
id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:
proelium cum fiducia sui commissum est,
id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:
detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,
id. 36, 12, 8:
patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,
id. 32, 7, 11:
jusso magistro equitum abdicare se magistratu,
id. 4, 35; 22, 33, 12:
haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,
id. 6, 37, 1:
ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,
id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:
signa peditum, prae se habentium scuta,
id. 38, 21, 3:
invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,
id. 6, 9, 7:
exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,
id. 43, 18, 11; cf.
§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,
Sen. Vit. Beat. 5, 2:
quia nullum illis sui regimen est,
id. Ep. 94, 67:
inter se nihil inlicitum,
Tac. H. 5, 5; 1, 64:
quasi objurgatio sui est,
Quint. 11, 3, 49.—
2.
To indefinite subj.:
deforme est de se ipsum praedicare,
Cic. Off. 1, 38, 137:
posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,
id. ib. 2, 18, 64:
non arbitrari sese scire quod nesciat,
id. Ac. 1, 4, 16:
cui proposita sit conservatio sui,
id. Fin. 5, 13, 37:
sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,
id. ib. 1, 20, 67:
amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,
id. ib. 2, 24, 78:
(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,
id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:
ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,
id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:
si nullus ex se metus aut spes,
Tac. A. 2, 38:
ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,
Quint. 9, 2, 14:
sibi servire gravissima est servitus,
Sen. Q. N. 3, praef. 17:
quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,
id. Ben. 6, 38, 5:
nec haec vilitas sui est,
id. Clem. 1, 3, 4:
culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,
Dig. 50, 17, 36:
profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,
Val. Max. 3, 2, 6.
II.
Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
A.
In gen., of an obj. indentified with,
1.
The gram. subj. of the principal clause:
qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,
Plaut. Mil. 4, 9, 14:
illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,
id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:
orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,
Ter. And. 4, 2, 4:
ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,
id. Eun. 1, 2, 61:
timet animum amicae se erga ut sit suae,
id. Heaut. 1, 2, 15:
utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,
Cic. Tusc. 5, 20, 60:
qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,
id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:
ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,
id. Or. 28, 100:
impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:
hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,
id. ib. 1, 47:
mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,
id. B. C. 1, 17:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit, ne se prodiret,
Nep. Paus. 8, 6:
cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,
id. Them. 8, 3:
Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,
Caes. B. G. 6, 9:
tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,
Liv. 2, 55, 6:
transfugit, patris in se saevitiam conquerens,
id. 1, 53, 5:
praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,
Sall. J. 61, 1:
navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?
Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:
Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,
Cic. Att. 13, 1, 3:
nihil est appetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:
praefectum in se ruentem trans fixit,
Curt. 4, 16, 23:
rediere cum legatis ad redimendos sese missis,
Liv. 22, 59, 18:
potestatem omnibus adeundi sui fecit,
Suet. Tib. 40:
Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,
id. Calig. 1:
quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,
Sen. Clem. 1, 19, 9:
(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,
id. Q. N. 6, 16, 3.—
2.
Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:
a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,
Cic. Att. 2, 18, 3:
horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,
id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:
nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,
id. Fam. 9, 15, 4:
testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,
id. ib. 1, 4, 10:
quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,
id. Cat. 2, 8, 17:
quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,
Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:
cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,
Nep. Paus. 4, 1:
cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,
Tac. H. 1, 64. —
B.
In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
1.
As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:
quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,
Cic. Off. 1, 13, 40:
Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,
id. Fam. 4, 12, 2:
qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,
id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:
nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,
id. ib. 1, 20:
unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,
id. ib. 1, 31:
haec sibi esse curae,
id. ib. 1, 40:
non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,
id. ib. 1, 44:
ipsos se inter multitudinem militum occultasse,
id. ib. 7, 38:
sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,
Nep. Them. 8, 6:
dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,
Liv. 36, 12, 8.—
2.
In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.
a.
In gen.:
qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,
Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:
conclamavit, quid ad se venirent?
Caes. B. G. 1, 47:
unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
id. ib. 2, 31:
ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,
id. ib. 4, 16:
cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?
id. ib.:
Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,
id. ib. 5, 41:
Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 7, 4:
rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,
Liv. 23, 39:
hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,
Nep. Them. 8, 6:
legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),
id. Hann. 12, 2.—
b.
Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:
magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,
Caes. B. G. 1, 36:
quod sibi Caesar denuntiaret,
id. ib.:
sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,
id. ib. 1, 14:
quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,
Liv. 35, 44, 3:
Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,
Caes. B. G. 5, 27:
Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,
id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:
decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,
id. ib. 1, 41:
doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,
id. B. C. 1, 9:
tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,
Cic. Div. 1, 27, 57:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,
Nep. Paus. 4, 6:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
id. ib. 4, 3:
Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,
Caes. B. G. 1, 35:
nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,
id. ib. 1, 44:
neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,
id. ib.:
maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,
Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.
infra, C.),
Liv. 2, 55, 6.—
C.
Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.
B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),
Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:
me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,
id. Bacch. 4, 2, 9:
ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,
id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;
3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,
id. Trin. 1, 2, 122:
ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,
id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:
dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,
id. Merc. 2, 1, 15:
unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46:
cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,
Cic. Inv. 1, 33, 55:
et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,
id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):
Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,
id. Verr. 2, 5, 49, § 128:
postea quam exposuit quae sibi videbantur,
id. Div. 1, 54, 122 (dub.;
B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):
quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,
Caes. B. C. 3, 53:
Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,
id. B. G. 6, 9 init.:
Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,
Sall. J. 61, 1; 66, 1:
Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,
id. ib. 103, 2:
statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,
id. ib. 88, 4:
ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,
Hirt. B. Afr. 8 fin.:
vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:
centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,
Liv. 7, 37, 3; 8, 35:
Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,
id. 26, 38, 1:
alter victus fratrum ante se strage,
id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;
7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,
Vell. 2, 56, 1:
quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,
Suet. Caes. 34:
cujus rector circa se dimicans occubuerat,
id. Tib. 4:
quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,
Nep. Epam. 8, 3 (cf.:
ante illum,
id. Iphic. 1, 3):
quae nox sibi proxima venit, insomnis,
Luc. 5, 805.
III.
Pron. recipr., each other, one another:
nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,
Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:
video eos inter se amare,
Ter. Ad. 5, 3, 42:
neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),
Cic. Lael. 22, 82:
Cicerones pueri amant inter se,
id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:
inter se adspicere,
id. Cat. 3, 5, 13:
inter se congruere,
id. Rosc. Am. 22, 62:
complecti inter se milites coepisse,
Liv. 7, 42, 6:
ut neque inter se contingant trabes,
Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:
inter se nondum satis noti,
Liv. 21, 39, 7:
populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,
Sall. J. 41, 2:
bellum summa inter se contentione gerere,
Cic. Rep. 1, 16, 25:
cum inter se timerent,
Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;
v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,
Caes. B. G. 1, 1:
cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,
by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:
quosdam inter se similis,
id. Ac. 2, 17, 55:
res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:
adhaesitationes atomorum inter se,
Cic. Fin. 1, 6, 19:
quae res eos in bello inter se habuit,
Sall. J. 79, 3; cf.:
auxerant inter se opinionem,
their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:
vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20:
compositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
vitatur duriorum inter se congressus,
Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:
duas insulas propinquas inter se,
Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:
postquam haud procul inter se erant,
id. ib. 53, 7:
haud longe inter se castra facere,
id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).
IV.
Idiomatic uses.
A.
Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:
quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,
Plaut. Men. 4, 2, 108:
postquam in aedis me ad se deduxit domum,
id. Mil. 2, 1, 43:
me ad se ad prandium, ad cenam vocant,
id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:
L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,
Cic. Att. 15, 4, 5:
qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,
id. ib. 5, 6, 1.—
2.
Trop.:
num tibi videtur esse apud sese?
in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —
B.
Sibi pleonast. as dat. of the interested person:
ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):
quid sibi vult pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:
quid sibi hic vestitus quaerit?
id. Eun. 3, 5, 10:
hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,
Liv. 44, 12, 1:
quid ergo sibi vult pars altera orationis?
id. 40, 12, 14:
mirantes, quid sibi vellet,
id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;
32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?
id. 3, 67, 7. —
C.
Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):
cocleae... Suo sibi suco vivont,
Plaut. Capt. 1, 1, 13:
sed is quo pacto serviat suo sibi patri,
id. ib. prol. 5;
46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,
id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:
suam sibi rem salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
locus argumento'st suom sibi proscaenium,
id. ib. prol. 57;
97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,
id. Pers. 1, 3, 1:
suo sibi gnato,
id. As. 4, 2, 16:
hunc telo suo sibi a foribus pellere,
id. Am. 1, 1, 113:
sua sibi ingenua indoles,
id. Mil. 3, 1, 38:
suo sibi gladio hunc jugulo,
Ter. Ad. 5, 8, 35:
uvas suo sibi pampino tegito,
Col. Arb. 11:
suo sibi jure ablui,
id. R. R. 12, 7; 12, 41:
suo sibi argumento refutatus,
Gell. 5, 10, 16:
suo sibi lacte aleret,
id. 12, 1, 6:
a suis sibi parentibus,
App. M. 1, p. 104, 35:
in suis sibi domibus,
id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;
6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,
Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:
in suo sibi pervoluta sanguine,
App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:
cum sua sibi natione captivus,
Min. Fel. 10, 4:
IN SVO SIBI POSITVS,
Inscr. Orell. 4495:
AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,
Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:
factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:
satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
id. ib. 13, 45:
priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,
id. Phil. 2, 37, 96:
vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?
Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

Lewis & Short latin dictionary > sui
10 sēcrētus

sēcrētus adj. with comp. [P. of secerno], severed, separated, separate, apart: secretum imperium propriave signa habere, L.: arva, V.— Out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret: loca, H.: litora, O.: pars domūs (i. e. gynaeceum), O.: iter, solitary, H.— Comp plur. n. as subst: in secretiora Germaniae porrigitur, the remoter parts, Ta.— Hidden, concealed, private, secret: artes, O.: nec quicquam secretum alter ab- altero haberent, L.: secretiora ministeria, Ta.: secreta pyram Erige, secretly, V.: Stridere secretā divisos aure susurros, in the private ear, H.
* * *

secreta -um, secretior -or -us, secretissimus -a -um ADJ

separate, apart (from); private, secret; remote; hidden

Latin-English dictionary > sēcrētus
11 possideo

possĭdĕo (archaic orthogr. POSIDET, Epitaphs of the Scipios; Sentent. de Limit. Genuat. Rudorff; in the latter also POSIDENT, POSIDEBVNT, POSIDETO, POSIDERE, as well as POSEDEIT and POSEDET, for possedit), sēdi, sessum, 2, v. a. [old prep. port; Gr. proti, pros (v. pono), and sedeo], to have and hold, to be master of, to own, possess (syn.: teneo, habeo).
I.
Lit.:
uti nunc possidetis eum fundum q. d. a. (i. e. quo de agitur), quod nec vi nec clam nec precario alter ab altero possidetis, ita possidentis: adversus ea vim fieri veto, an ancient formula of the prætor,
Fest. p. 233 Müll.:
qui in alienā potestate sunt, rem peculiarem tenere possunt, habere et possidere non possunt: quia possessio non tantum corporis, sed etiam juris est,
Dig. 41, 2, 49:
ex edicto bona possidere,
Cic. Quint. 6, 25:
partem agri,
Caes. B. G. 6, 11:
solum bello captum,
Liv. 26, 11:
Galli Italiam maximis plurimisque urbibus possident,
Just. 38, 4, 9:
uniones,
Plin. 9, 35, 58, § 119.—
b.
Absol., to have possessions, to possess lands, be settled:
juxta litora maris possidere,
Dig. 47, 9, 7:
possidere trans flumen,
ib. 43, 14, 1.—
B.
Transf., for possido, to take possession of, to occupy (very rare except in eccl. and late Lat.):
ego possideo plus Pallante,
Juv. 1, 108:
quot agri jugera?
id. 3, 141: ferro septus possidet sedes sacras, Att. ap. Cic. de Or. 3, 26, 102; Auct. Her. 1, 11, 19:
forum armatis catervis perditorum hominum,
Cic. Dom. 42, 110 (dub.):
magister, quid faciendo vitam aeternam possidebo,
Vulg. Luc. 10, 25:
iniqui regnum Dei non possidebunt,
id. 1 Cor. 6, 9 et saep. —
2.
To occupy, abide in a place ( poet.):
victrix possidet umbra nemus,
Mart. 6, 76, 6:
Zephyri possidet aura nemus,
Prop. 1, 19, 2; Luc. 2, 454.—
II.
Trop., to possess, to have a thing (class.):
possidere nomen,
Plaut. Mil. 2, 5, 27:
palmam,
id. Most. 1, 1, 31:
secli mores in se,
id. Truc. prol. 13: inverecundum animi ingenium, Poët. ap. Cic. Inv. 1, 45, 83:
plus fidei quam artis, plus veritatis quam disciplinae possidet in se,
Cic. Rosc. Com. 6, 17; id. Rosc. Am. 24, 66; Ov. F. 1, 586:
possedit favorem plebis Clodius,
Val. Max. 3, 5, 3.

Lewis & Short latin dictionary > possideo
12 suscipio

suscĭpĭo (sometimes succĭpĭo; cf. Serv. Verg. A. 1, 175 and 144; Vel. Long. p. 2226 P.), cēpi, ceptum, 3, v. a. [sus, a contraction of subs, for sub; v. sub fin., and capio], qs. to take hold of in order to support, i. e. to take or catch up, to take upon one.
I.
To support, hold up, sustain.
A.
Lit.:
quid loquar lapideas moles, quibus porticus suscipimus,
Sen. Ep. 90, 26:
theatrum fulturis ab substructionibus,
Plin. Ep. 10, 38, 2:
latera puteorum structurā,
Pall. Aug. 9, 2:
labentem domum,
Sen. Ben. 6, 15, 5: balnea suscepta crepidine, supported, resting on, etc., Stat. S. 1, 3, 43:
habenas,
Sen. Troad. 728.—
B.
Trop.
1.
To support, defend:
famam defuncti pudoremque,
Plin. Ep. 2, 4, 2:
qui temere nocentis reos susciperet,
Quint. 11, 1, 74:
cum periculo suscepti litigatoris,
id. 2, 12, 4. —
2.
To take upon one, undertake, assume, begin, incur, enter upon (esp. when done voluntarily and as a favor; recipio, when done as a duty or under an obligation).
(α).
Of actions, obligations, etc. (class. and freq.):
aut inimicitias aut laborem aut sumptus suscipere nolunt,
Cic. Off. 1, 9, 28:
inimicitias,
Ter. Hec. 2, 1, 34; Nep. Pelop. 1, 3; cf. Cic. Lael. 21, 77:
personā susceptā viri boni,
id. Clu. 36, 101:
honestam rem actionemve,
id. Lael. 13, 47:
bellum,
id. Leg. 2, 14, 34; id. Rep. 3, 23, 35; id. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 1, 16; 7, 37 al.:
rei publicae partem,
Cic. Rep. 1, 6, 10; id. Mil. 15, 40:
causam populi,
id. Rep. 4, 8, 27:
patrocinium improbitatis, etc.,
id. ib. 3, 5, 8; id. de Or. 3, 17, 63:
negotium,
id. Cat. 3, 2, 5:
iter Asiaticum,
id. Att. 4, 15, 2:
omnia alter pro altero suscipiet,
id. Lael. 22, 82:
aes alienum amicorum,
id. Off. 2, 16, 56:
cum inaudita ac nefaria sacra susceperis,
id. Vatin. 6, 14: porcam praecidaneam, Varr. ap. Non. 163, 21:
pulvinar,
Liv. 5, 52, 6:
prodigia (with curare),
id. 1, 20:
votum,
Plaut. Am. 1, 1, 75; Liv. 27, 45, 8; Ov. F. 6, 246:
disputationem de re publicā,
Cic. Rep. 1, 7, 12; cf. id. Off. 1, 2, 7:
nec enim hoc suscepi, ut, etc., tamquam magister persequerer omnia,
id. Rep. 1, 24, 38:
permagnum quiddam,
id. de Or. 1, 22, 103:
quae si suscipiamus,
undertake to prove, id. Div. 2, 40, 84; so with obj.-clause:
qui suscipiant, posse animum manere corpore vacantem, etc.,
id. Tusc. 1, 32, 78.— Rarely with dat. of reflex. pron.:
legationem ad civitates sibi,
Caes. B. G. 1, 3; cf.:
tantum sibi auctoritatis in re publicā suscepit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 58, § 152:
mihi auctoritatem patriam severitatemque suscipio,
id. Cael. 16, 37.—
(β).
Of feelings, experiences, etc., to undergo, submit to, bear, accept:
morbos durumque dolorem,
Lucr. 3, 460; so,
dolorem,
Cic. Tusc. 1, 46, 111:
dolorem gemitumque,
id. Vatin. 8, 19:
invidiam atque offensionem apud populos,
id. Verr. 2, 2, 55, § 137:
odium,
id. Att. 6, 1, 25:
molestiam,
id. Caecin. 6, 17.—With in and acc.:
miserius qui suscipit in se scelus quam si qui alterius facinus subire cogitur,
i. e. wilfully incurs guilt, Cic. Phil. 11, 4, 9; cf.:
si esset inventus, qui in se suscipere istius culpam crimenque cuperet,
id. Verr. 2, 4, 42, § 91:
negotiatoribus Claudius certa lucra proposuit, suscepto in se damno, si cui, etc.,
Suet. Claud. 18. —
II.
To take, catch, take up, receive.
A.
In gen. (so only poet. and in post-Aug. prose):
sol aeternam suscepit lampada mundi,
to catch up, Lucr. 5, 402:
dominam ruentem,
Verg. A. 11, 806:
suscipiunt famulae,
id. ib. 4, 391:
cruorem pateris,
id. ib. 6, 249; cf.:
cava suscepto flumine palma sat est,
Prop. 4 (5), 9, 36 (al. succepto):
ignem foliis,
Verg. A. 1, 175. —
B.
In partic.
1.
To take up a new-born child from the ground; hence, to acknowledge, recognize, bring up as one ' s own (class.; cf.
tollo): simul atque editi in lucem et suscepti sumus,
Cic. Tusc. 3, 1, 2:
puerum,
Ter. And. 2, 3, 27:
haec ad te die natali meo scripsi, quo utinam susceptus non essem!
Cic. Att. 11, 9, 3.—
b.
In gen., to get, beget, or bear children:
filia, quam ex te suscepi,
Plaut. Ep. 4, 1, 34: filiam ex uxore, Ter. Phorm. 5, 7 (8), 50:
liberos ex libertini filiā,
Cic. Phil. 3, 6, 17; cf. Ter. Phorm. 5, 7 (8), 74:
inde filiam,
id. ib. 5, 8 (9), 18:
susceperas liberos non solum tibi, sed etiam patriae,
Cic. Verr. 2, 3, 69, § 161:
si qua mihi de te suscepta fuisset Ante fugam suboles,
Verg. A. 4, 327; Vulg. Judic. 11, 2.—
2.
To take, receive, as a citizen, under one's protection, as a pupil, etc. (rare but class.):
Cato cum esset Tusculi natus, in populi Romani civitatem susceptus est,
Cic. Leg. 2, 2, 5: suscipe me totum, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1:
suscepi candidatum,
Plin. Ep. 6, 6, 9:
susceptos a se discipulos,
Quint. 2, 5, 1; 11, 1, 55:
pancratiasten docendum,
id. 2, 8, 13:
aliquos erudiendos,
id. 2, 8, 1.—
3.
To receive, get:
pecuniam,
Dig. 22, 3, 25:
pretio, quod dominus suscepit,
App. M. 8, p. 213, 20.—
C.
Trop.:
suscepit vita hominum consuetudoque communis, ut, etc.,
has allowed, admitted, Cic. N. D. 2, 24, 62.—
2.
To take up, resume, continue a speech, answer:
suscipit Stolo: Tu, inquit, invides, etc.,
Varr. R. R. 1, 2, 24; cf.:
ad quod... sermonem suscipit Polus,
Quint. 2, 15, 28; Verg. A. 6, 723; App. M. 4, p. 150, 8; 9, p. 227, 12. —Hence, P. a. as subst.: susceptum, i, n., an undertaking:
susceptaque magna labore Crescere difficili,
Ov. M. 11, 200.

Lewis & Short latin dictionary > suscipio
13 alteras

alter, tĕra, tĕrum, adj. (the measure of the gen. sing. āltĕrĭŭs as paeon primus is supported in good Latin only by examples from dactylic verse (but see alterĭus in trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in which īpsĭŭs, īllĭŭs, īstĭŭs, ūnĭŭs, etc., are used as dactyls; on the contr., the regular measure āltĕrīŭs, as ditrochaeus, is sufficiently confirmed by the foll. verses of Enn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alterīus abligurias bona, Enn. ap. Donat. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.):
alterīus sua comparent commoda? ah!
Ter. And. 4, 1, 4:
nec alter[imacracute]us indigéns opís veni,
Ter. Maur. p. 2432 P.;
and sescupló vel una víncet alter[imacracute]us singulum,
id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. p. 695 ib.; alterius is also commonly used as the gen. of alius, as alīus is little used (v. h. v. fin.).— Dat. sing. f.:
alterae,
Plaut. Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. G. 5, 27; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10) [a comp. form of al-ius; cf. Sanscr. antara = alius; Goth. anthar; Lith. antras = secundus; Germ. ander; Gr. heteros; Engl. either, other; also Sanscr. itara = alius], the other of two, one of two, the other, ho heteros.
I.
Lit.
A.
In gen.:
nam huic alterae patria quae sit, profecto nescio,
Plaut. Rud. 3, 4, 45:
necesse est enim sit alterum de duobus,
Cic. Tusc. 1, 41, 97:
altera ex duabus legionibus,
Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris ambobus est amicitia;
cum altero vero magnus usus,
Cic. Clu. 42, 117:
alter consulum,
Liv. 40, 59:
alter ex censoribus,
id. 40, 52:
in alterā parte fluminis legatum reliquit,
on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. 3, 54:
si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram,
Vulg. Matt. 5, 39; 28, 1.—Hence: alter ambove, one or both; commonly in the abbreviation:
A. A. S. E. V. = alter ambove si eis videretur: utique C. Pansa, A. Hirtius consules alter ambove S. E. V. rationem agri habeant,
Cic. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. 8, 11; 9, 7 fin.; 14, 14 fin.; cf.
Brison. Form. pp. 218 and 219: absente consulum altero ambobusve,
Liv. 30, 23: ambo alterve, S. C. ap. Front. Aquaed. 100 fin. —
B.
Esp.
1.
a.. In distributive clauses: alter... alter, the one... the other (cf. alius, II. A.): ho heteros... ho heteros:
Si duobus praefurniis coques, lacunā nihil opus erit. Cum cinere eruto opus erit, altero praefurnio eruito, in altero ignis erit,
Cato, R. R. 38, 9:
alteram ille amat sororem, ego alteram,
Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. 1, 2, 19; 1, 2, 20; Ter. Ad. 1, 2, 50:
quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit,
Cic. Planc. 35; so id. Rosc. Am. 6, 16: namque alterā ex parte Bellovaci instabant;
alteram Camulogenus tenebat,
Caes. B. G. 7, 59 Herz.:
conjunxit alteram (cortinam) alteri,
Vulg. Exod. 36, 10; 36, 22; ib. Joan. 13, 14; ib. Rom. 12, 5.—
b.
In same sense, unus... alter, one... the other, as in later Gr. heis men... heteros de: vitis insitio una est per ver, altera est cum uva floret;
ea optima est,
Cato, R. R. 41, 1: Phorm. Una injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo. Phorm. Altera est tecum, Ter. Phorm. 5, 8, 90: uni epistolae respondi;
venio ad alteram,
Cic. Fam. 2, 17, 6:
nomen uni Ada, et nomen alteri Sella,
Vulg. Gen. 4, 19; ib. Matt. 6, 24:
Erant duae factiones, quarum una populi causam agebat, altera optimatium,
Nep. Phoc. 3, 1; Liv. 31, 21:
consules coepere duo creari, ut si unus malus esse voluisset, alter eum coërceret,
Eutr. 1, 8:
Duo homines ascenderunt in templum, unus pharisaeus et alter publicanus,
Vulg. Luc. 18, 10 al. —
c.
Sometimes a subst., or hic, ille, etc., stands in the place of the second alter:
Epaminondas... Leonidas: quorum alter, etc... Leonidas autem, etc.,
Cic. Fin. 2, 30, 97; so Vell. 2, 71, 3:
alter gladiator habetur, hic autem, etc.,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
quorum alteri Capitoni cognomen est, iste, qui adest, magnus vocatur,
id. ib.:
alterum corporis aegritudo, illum, etc.,
Flor. 4, 7.—Sometimes
(α).
one alter is entirely omitted (cf. alius, II. A.; heteros, L. and S. I. 2.):
duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, pertinacior (sc. altera), etc.,
Liv. 29, 33:
hujus lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,
Caes. B. G. 5, 13; or
(β).
the form changed:
dialecticam adjungunt et physicam, alteram quod habeat rationem.... Physicae quoque etc.,
Cic. Fin. 3, 21, 72, and 3, 22, 73. —Sometimes a further distributive word is added:
alter adulescens decessit, alter senex, aliquis praeter hos infans,
Sen. Ep. 66, 39:
alter in vincula ducitur, alter insperatae praeficitur potestati, alius etc.,
Amm. 14, 11.—
d.
In plur.: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos;
alteri nulli sunt, alteros non attinget,
Cic. Tusc. 1, 38, 91:
alteri dimicant, alteri victorem timent,
id. Fam. 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alteris mihi gratulabare... alteris dicebas etc., in one of which,... in the other, id. ib. 4, 14:
quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,
Caes. B. G. 7, 17: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Auct. ad Her. 3, 20. —
e.
The second alter in a different case:
alter alterius ova frangit,
Cic. N. D. 2, 49:
uterque numerus plenus, alter alterā de causā habetur,
Macr. Somn. Scip. 2:
qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant,
Liv. 5, 11:
alteri alteros aliquantum attriverant,
Sall. J. 79, 4; so id. ib. 42, 4;
53, 7 al. —Also with alteruter: ne alteruter alterum praeoccuparet,
Nep. Dion. 4, 1.—With unus:
quom inter nos sorderemus unus alteri,
Plaut. Truc. 2, 4, 30:
dicunt unus ad alterum,
Vulg. Ez. 33, 30:
ne unus adversus alterum infletur pro alio,
ib. 1 Cor. 4, 6.—With uterque:
uterque suo studio delectatus contempsit alterum,
Cic. Off. 1, 1, 4:
utrique alteris freti finitimos sub imperium suum coëgere,
Sall. J. 18, 12.—With nemo, nullus, neuter:
ut nemo sit alteri similis,
Quint. 2, 9, 2:
cum tot saeculis nulla referta sit causa, quae esset tota alteri similis,
id. 7, prooem. 4:
neutrum eorum contra alterum juvare,
Caes. B. C. 1, 1, 3:
ut neutra alteri officiat,
Quint. 1, 1, 3.—After two substt., the first alter generally refers to the first subst., and the second to the second:
Philippum rebus gestis superatum a filio, facilitate video superiorem fuisse. Itaque alter semper magnus, alter saepe turpissimus,
Cic. Off. 1, 26; cf. Plaut. Am. 1, 2, 21; Brem. ad Suet. Claud. 20.—Sometimes the order is reversed: contra nos (summa gratia et eloquentia) raciunt in hoc tempore;
quarum alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram (i. e. gratiam) metuo,
Cic. Quinct. 1; so id. Off. 3, 18; 1, 12; cf. Spald. ad Quint. 9, 2, 6.—
2.
As a numeral = secundus, the second, the next, o heteros:
primo die, alter dies, tertius dies, deinde reliquis diebus etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 7:
proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus non intermittebas etc.,
id. Phil. 1, 13 Wernsd.:
quadriennio post alterum consulatum,
id. Sen. 9:
die altero,
Vulg. Jos. 10, 32: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert (= mensā secundā), Hor. C. 4, 5, 31.—So, alterā die, the next day, têi allêi hêmerai, têi heterai:
se alterā die ad conloquium venturum,
Caes. B. C. 3, 19; Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62:
die altero,
ib. Num. 11, 32; ib. Jos. 5, 11 al.—So in comparative sense:
alterā die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam trajecit,
Liv. 31, 14; Suet. Vit. 3:
intermittere diem alterum quemque oportet,
every other day, Cels. 3, 23; 3, 13; 4, 12:
Olea non continuis annis, sed fere altero quoque fructum adfert,
Col. R. R. 5, 8.—With prepp.:
qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam,
next after, Cic. Off. 2, 23, 82; so, fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the second or next after him, Verg. E. 5, 49:
alter ab undecimo jam tum me ceperat annus,
id. ib. 8, 39.—Hence,
b.
Also with tens, hundreds, etc.:
accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit,
on the twenty-second day, Cic. Fam. 12, 25 Manut.:
anno trecentesimo altero quam condita Roma erat,
in the three hundred and second year, Liv. 3, 33:
vicesima et altera laedit,
Manil. 4, 466.—
c.
So of a number collectively:
remissarios pedum XII., alteros pedum X.,
a second ten, Cato, R. R. 19, 2:
ad Brutum hos libros alteros quinque mittemus,
Cic. Tusc. 5, 41, 121:
basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum,
Cat. 5, 7.—So with the numeral understood: aurea mala decem misi;
cras altera (sc. decem) mittam,
a second ten, Verg. E. 3, 71.—Hence,
d.
Unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.
(α).
For two (as in Gr. heis kai heteros):
unus et alter dies intercesserat,
Cic. Clu. 26:
adductus sum tuis unis et alteris litteris,
id. Att. 14, 18:
et sub eā versus unus et alter erunt,
Ov. H. 15, 182; so Suet. Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id. Gram. 24: unum vel alterum, vel, cum plurimos, tres aut quattuor admittere).—
(β).
More freq. of an indef. number, one and another; and: unusalterve, one or two:
Unus et item alter,
Ter. And. 1, 1, 50:
mora si quem tibi item unum alterumve diem abstulerit,
Cic. Fam. 3, 9; so id. Clu. 13, 38; 13, 26:
versus paulo concinnior unus et alter,
Hor. Ep. 2, 1, 74; so id. S. 1, 6, 102; 2, 5, 24; id. A. P. 15:
ex illis unus et alter ait,
Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22; Petr. 108; Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2; Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 al.:
paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea,
Tac. G. 6.—
e.
Alterum tantum, as much more or again, twice as much (cf. Gr. heteron tosouton or hetera tosauta):
etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam potius quam sinam, etc.,
Plaut. Ep. 3, 4, 81; so id. Bacch. 5, 2, 65:
altero tanto aut sesqui major,
Cic. Or. 56, 188:
altero tanto longior,
Nep. Eum. 8, 5; so Dig. 28, 2, 13:
numero tantum alterum adjecit,
Liv. 1, 36; so id. 10, 46; Auct. B. Hisp. 30; Dig. 49, 14, 3 al.—
f.
Alteri totidem, as many more:
de alteris totidem scribere incipiamus,
Varr. L. L. 8, 24 Müll. —
g.
To mark the similarity of one object to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my second self, and the like). So,
(α).
With a proper name, used as an appellative (cf. alius, II. G.):
Verres, alter Orcus,
Cic. Verr. 2, 4, 50:
alterum se Verrem putabat,
id. ib. 5, 33 fin.:
Hamilcar, Mars alter,
Liv. 21, 10.—
(β).
With a com. noun:
me sicut alterum parentem observat,
Cic. Fam. 5, 8:
altera patria,
Flor. 2, 6, 42 al. —
(γ).
Alter ego, a second self, of very intimate friends (in the class. per. perh. only in Cic. Ep.; cf. ho hetairos, heteros egô, Clem. Al. 450):
vide quam mihi persuaserim te me esse alterum,
Cic. Fam. 7, 5:
me alterum se fore dixit,
id. Att. 4, 1:
quoniam alterum me reliquissem,
id. Fam. 2, 15; Aus. praef. 2, 15.—
(δ).
Alter idem, a second self, like heteroi hautoi, Arist. Eth. M. 8, 12, 3 (on account of the singularity of the expression, introduced by tamquam):
amicus est tamquam alter idem,
Cic. Lael. 21, 82.—
3.
The one of two, either of two, without a more precise designation, for alteruter:
non uterque sed alter,
Cic. Ac. 2, 43, 132:
fortasse utrumque, alterum certe,
id. Att. 11, 18:
melius peribimus quam sine alteris vestrūm vivemus,
Liv. 1, 13:
nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,
Ov. A. A. 3, 520:
ex duobus, quorum alterum petis, etc.,
Plin. Ep. 1, 7, 3:
ex duobus (quorum necesse est alterum verum), etc.,
Quint. 5, 10, 69:
ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc.,
id. 10, 1, 26; 1, 4, 24; 9, 3, 6 al.—Once also with a negative, neither of two: hos, tamquam medios, [p. 98] nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv. 40, 20, 4.—
II.
Transf.
A.
Another of a class = alius (as opp. to one's self, to another); subst., another, a neighbor, a fellow-creature, ho pelas (so sometimes heteros, Xen. Cyr. 2, 3, 17); cf. Ochsn. Eclog. 90 and 458 (alter designates the similarity of two objects; alius a difference in the objects contrasted): SI. INIVRIAM. FAXIT. ALTERI., Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1:
qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet,
Plaut. Truc. 1, 2, 58; id. Am. prol. 84: mox dum alterius abligurias bona, quid censes dominis esse animi? Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25:
ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39:
qui nihil alterius causā facit et metitur suis commodis omnia,
Cic. Leg. 1, 14:
ut aeque quisque altero delectetur ac se ipso,
id. Off. 1, 17, 56; 1, 2, 4:
scientem in errorem alterum inducere,
id. ib. 3, 13, 55 et saep.:
cave ne portus occupet alter,
Hor. Ep. 1, 6, 32 Schmid.:
nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter,
id. S. 1, 1, 40; 1, 5, 33:
canis parturiens cum rogāsset alteram, ut etc.,
Phaedr. 1, 19:
nec patientem sessoris alterius (equum) primus ascendit,
Suet. Caes. 61; id. Tib. 58:
in quo judicas alterum, te ipsum condemnas,
Vulg. Rom. 2, 1:
nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius,
ib. 1 Cor. 10, 24;
14, 17: sic in semet ipso tantum gloriam habebit et non in altero,
ib. Gal. 6, 4 al. —Hence, alter with a neg., or neg. question and comp., as an emphatic expression (mostly ante-class.; cf.
alius, II. H.): scelestiorem nullum illuxere alterum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 22:
scelestiorem in terrā nullam esse alteram,
id. Cist. 4, 1, 8:
qui me alter audacior est homo?
id. Am. 1, 1, 1; id. Ep. 1, 1, 24.—
B.
The other, the opposite:
alterius factionis principes,
the leaders of the opposite party, Nep. Pelop. 1, 4 (cf. id. ib. 1, 2:
adversariae factioni): studiosiorem partis alterius,
Suet. Tib. 11. —
C.
In gen., different:
quotiens te speculo videris alterum,
Hor. C. 4, 10, 6: abeuntes post carnem alteram (Gr. heteros, q. v. L. and S. III.), Vulg. Jud. 7.—
D.
In the lang. of augury, euphem. for infaustus, unfavorable, unpropitious, Fest. p. 6 (v. L. and S. Gr. Lex. s. v. heteros, III. 2.).
► The gen.
alterius commonly serves as gen. of alius instead of alīus, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Att. 1, 5, 1; 1, 20, 2; Caes. B. G. 1, 36, 1; Sall. C. 52, 8; Liv. 21, 13, 3; 22, 14, 4; 26, 8, 2; 28, 37, 6 al.; Col. 8, 17, 2; 11, 2, 87; 12, 22, 2; Sen. Ep. 72, 10; 102, 3; id. Ben. 4, 3, 1; id. Ot. Sap. 4, 1; id. Brev. Vit. 16, 2; id. Q. N. 2, 34, 1 al.; Quint. 7, 9, 8; 8, 3, 73 al.; Tac. A. 15, 25; id. H. 2, 90; Plin. Ep. 10, 114, 2; Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 al.; Gell. 2, 28 al.—It also stands as correlative to alius:
alius inter cenandum solutus est, alterius continuata mors somno est,
Sen. Ep. 66, 39:
cum inventum sit ex veris (gemmis) generis alterius in aliud falsas traducere,
Plin. 37, 12, 75, § 197; Plin. Pan. 2, 6 (Neue, Formenl. II. p. 216).
► ‡ altĕras, adv.
[alter], for alias, acc. to Paul. ex. Fest. p. 27 Müll.

Lewis & Short latin dictionary > alteras
14 unus

ūnus (old forms OINOS and OENOS; cf. Cic. Leg. 3, 3, 9; C. I. L. 1, 32, 35), a, um (scanned gen. sing. unĭus, Lucr. 2, 379; Verg. A. 1, 41; Hor. S. 1, 6, 13 al.:
unīus,
Verg. A. 1, 251; Ov. M. 13, 181 al.; ante-class. collat. form of the gen. sing. uni, Titin. ap. Prisc. pp. 694 and 717 P.; dat. m. uno, Varr. R. R. 1, 18, 6; dat. f. unae, Cato, R. R. 19, 1; acc. OINO, C. I. L. l. l.; voc. une, Plaut. ap. Prisc. p. 673 P.; Cat. 37, 17; cf. Varr. L. L. 8, § 63 Müll.; Aug. Conf. 1, 7), num. adj. [cf. Gr. oinê, oios; Goth. ains; Germ. eins; Engl. one].
I.
Prop.
A.
In gen., one, a single.
1.
Sing.:
dabitur tibi amphora una et una semita, Fons unus, unum aënum et octo dolia,
Plaut. Cas. 1, 33 sq.:
mulieres duas pejores esse quam unam,
id. Curc. 5, 1, 2:
pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem,
id. Truc. 2, 6, 8:
unius esse negotium diei,
Caes. B. C. 3, 82:
mors Tiberii Gracchi... divisit populum unum in duas partes,
Cic. Rep. 1, 19, 31:
cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus,
id. ib. 1, 26, 42:
qui uno et octogesimo anno scribens est mortuus,
id. Sen. 5, 13; cf. Plin. 29, 6, 39, § 141.—Corresponding to alter:
Helvetii continentur unā ex parte flumine Rheno, alterā ex parte monte Jurā,
Caes. B. G. 1, 2:
unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat,
Cic. Clu. 64, 178; id. Verr. 2, 4, 29, § 66; 2, 5, 29, § 76:
exercituum unus... alter,
Liv. 24, 44, 1:
ratio triplex: una de vitā et moribus, altera de naturā,
Cic. Ac. 1, 5, 19:
cum duas cerneret vias, unam Voluptatis, alteram Virtutis,
id. Off. 1, 32, 118:
unam Nicaeam, alteram Bucephalen vocavit,
Just. 12, 8, 8; and, connected with alter:
habetur una atque altera contio vehemens,
repeated, several, Cic. Clu. 28, 77:
neque in uno aut altero animadversum est, sed jam in pluribus,
one or two, id. Mur. 21, 43:
meae verecundiae sufficit unus aut alter, ac potius unus,
Plin. Ep. 2, 13. 3;
4, 3, 1: excepto patre tuo, praeterea uno aut altero,
id. Pan. 45:
unus atque alter et mox plures,
Suet. Claud. 12:
unus et alter assentiuntur,
Curt. 5, 7, 4:
sed postquam amans accessit... Unus et item alter,
Ter. And. 1, 1. 50:
amici, Qui modo de multis unus et alter erant,
Ov. Tr. 1, 3, 16;
rarely unus post unum (= singuli deinceps): interiere,
Aur. Vict. Epit. 26, 41:
uno plus Tuscorum cecidisse in acie (sc. quam Romanorum),
Liv. 2, 7, 2; cf.:
legem unā plures tribus antiquarunt quam jusserunt,
id. 5, 30, 7.—
b.
With gen. part.: Gallia est omnis divisa in partes tres: quarum unam incolunt Belgae, aliam, etc., Caes. B. G. 1, 1:
totam philosophiam tres in partes diviserunt... quarum cum una sit, etc.,
Cic. Fin. 4, 2, 5:
superiores tres erant, quarum est una sola defensa,
id. ib. 5, 7, 20:
orare ut trium harum rerum unam ab se impetrari sinerent,
Liv. 42, 23, 5.—
2.
Plur.:
ex unis geminas mihi conficies nuptias,
Ter. And. 4, 1, 50: molas asinarias unas, et trusatiles unas, Hispanienses unas. Cato, R. R. 10, 4; so,
molae,
id. ib. 13, 1:
quadrigae,
Varr. R. R. 2, 1, 14:
similitudines, unae rerum, alterae verborum,
Auct. Her. 3, 20, 33:
adductus sum tuis unis et alteris litteris,
Cic. Att. 14, 18, 1:
decumae,
id. Verr. 2, 3, 98, § 227:
tibi invideo, quod unis vestimentis tam diu lautus es,
id. Fl. 29, 70:
satis una superque Vidimus excidia,
Verg. A. 2, 642; Luc. 4, 548.—
b.
With gen. part.:
tria Graecorum genera sunt, quorum uni sunt Athenienses, etc.,
Cic. Fl. 27, 64.—
B.
Esp.
1.
Adverbial expressions.
a.
Ad unum, all together, unanimously, to a man, without exception:
amplius duūm milium numero ad unum terga vertebant, Auct. B. Afr. 70: consurrexit senatus cum clamore ad unum,
Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:
Juppiter, si nondum exosus ad unum Trojanos,
Verg. A. 5, 687:
cui sunt adsensi ad unum (senatores),
Cic. Fam. 10, 16, 2:
ipsos ad unum caedere,
Curt. 7, 5, 32;
usu. with omnes,
Cic. Lael. 23, 86; Liv. 21, 42, 2; Caes. B. C. 3, 27; cf. ad, C. 2.—
b.
In unum, into one, to one place, together:
Fibrenus divisus aequaliter in duas partes latera haec alluit, rapideque dilapsus cito in unum confluit,
Cic. Leg. 2, 3, 6; cf. Sall. J. 51, 3; Liv. 30, 11, 4; 44, 7, 8; Verg. E. 7, 2; Ov. R. Am. 673.—
2.
Of that which is common to several persons or things, one and the same.
a.
Alone.
(α).
Sing.:
cum suo sibi gnato unam ad amicam de die Potare,
Plaut. As. 4, 2, 16:
uno exemplo ne omnes vitam viverent,
id. Mil. 3, 1, 132; cf. id. Capt. prol. 20:
unius aetatis clarissimi et sapientissimi nostrae civitatis viri,
Cic. Rep. 1, 8, 13:
illa cum uno tempore audīsset, etc.,
id. Clu. 9, 28:
atque uno etiam tempore accidit, ut, etc.,
Caes. B. C. 3, 15:
omnibus hic erit unus honos,
Verg. A. 5, 308:
omnes una manet nox,
Hor. C. 1, 28, 15:
unus utrique Error,
id. S. 2, 3, 51:
parentum injuriae Unius modi sunt ferme,
Ter. Heaut. 1, 2, 31:
noli putare tolerabiles horum insanias nec unius modi fore,
Cic. Att. 9, 7, 5; so,
unius modi,
id. Univ. 7.—Esp., uno ore, with one voice, all together, unanimously:
ceteri amici omnes Uno ore auctores fuere, ut, etc.,
Ter. Phorm. 4, 3, 20:
de cujus utilitate omnes uno ore consentiunt,
Cic. Lael. 23, 86:
unoque omnes eadem ore fremebant,
Verg. A. 11, 132.—
(β).
Plur.:
aderit una in unis aedibus,
Ter. Eun. 2, 3, 76:
unis moribus et nunquam mutatis legibus vivunt,
Cic. Fl. 26, 63.—
b.
Connected with idem:
exitus quidem omnium unus et idem fuit,
Cic. Div. 2, 47, 97:
in quā (sc. causā) omnes sentirent unum atque idem,
id. Cat. 4, 7, 14:
ferar unus et idem,
Hor. Ep. 2, 2, 200; Plin. Ep. 8, 14, 18.—
c.
Corresponding to idem:
non semper idem floribus est honor Vernis, neque uno Luna rubens nitet Vultu,
Hor. C. 2, 11, 10.—
3.
For solus, of that which is alone, by itself; one, alone, only, sole, single.
a.
Sing.
(α).
Alone:
hic unus, ut ego suspicor, servat fidem,
Plaut. Trin. 4, 4, 21:
unum hoc scio, hanc meritam esse, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46; cf.:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1, 1:
cum mihi sit unum opus hoc a parentibus meis relictum,
id. ib. 1, 22, 35:
nunc vero eversis omnibus rebus, una ratio videtur,
id. Fam. 6, 21, 1:
itaque unum illud erat insitum priscis illis,
id. Tusc. 1, 12, 27:
quove praesidio unus per tot gentes pervenisset?
Liv. 1, 18, 3:
erat omnino in Galliā ulteriore legio una,
Caes. B. G. 1, 7:
Pompejus plus potest unus, quam ceteri omnes,
Cic. Att. 6, 1, 3:
cui (sc. mihi) semper uni magis, quam universis, placere voluisti,
id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46:
qui (sc. Demosthenes) unus eminet inter omnes in omni genere dicendi,
id. Or. 29, 104:
te unum in tanto exercitu mihi fuisse adsensorem,
id. Fam. 6, 21, 1.— Absol.:
de Antonio nihil dico praeter unum,
Cic. Sest. 3, 8.—
(β).
With ex:
cum te unum ex omnibus ad dicendum maxime natum aptumque cognōssem,
Cic. de Or. 1, 22, 99: illc unus ex omnibus Italicis intactus profugit, [p. 1934] Sall. J. 67, 3; 69, 4.—
(γ).
With gen.:
ille unus ordinis nostri discessu meo palam exsultavit,
Cic. Sest. 64, 133:
quod post Cannensem cladem unus Romanorum imperatorum prospere rem gessisset,
Liv. 23, 30, 19.—
(δ).
With sup.:
tu, quam ego unam vidi mulierem audacissumam,
Plaut. As. 3, 1, 16:
unus istic servos est sacerrumus,
id. Most. 4, 2, 67:
rem unam esse omnium difficillimam,
Cic. Brut. 6, 25:
urbem unam mihi amicissimam declinavi,
id. Planc. 41, 97:
quo ego uno equite Romano familiarissime utor,
id. Fam. 13, 43, 1:
virum unum totius Graeciae doctissimum Platonem accepimus,
id. Rab. Post. 9, 23.—
(ε).
With magis:
quam Juno fertur terris magis omnibus unam Posthabitā coluisse Samo,
Verg. A. 1, 15.—
(ζ).
With comp.:
sagacius unus odoror,
Hor. Epod. 12, 4.—
(η).
Strengthened by solus:
unus est solus inventus, qui, etc.,
Cic. Sest. 62, 130; cf. id. Verr. 2, 2, 5, § 13:
ex uno oppido solo,
id. ib. 2, 2, 75, §
185: nil admirari prope res est una, Numici, Solaque, quae, etc.,
Hor. Ep. 1, 6, 1:
te unum, solum suum depeculatorem, vexatorem... venisse senserunt,
Cic. Pis. 40, 96:
unus solusque censebat,
Plin. Pan. 76.—
(θ).
Strengthened by tantum (rare before the Aug. age; once in Cic.; cf. Halm ad Cic. Sull. 22, 62):
inter bina castra... unum flumen tantum intererat,
Caes. B. C. 3, 19:
excepit unum tantum, nihil amplius,
Cic. Ac. 2, 23, 74:
unius tantum criminis in vincla te duci jubeo,
Liv. 3, 56, 4 Weissenb. ad loc.:
unā tantum perforatā navi,
id. 21, 50, 6; 34, 9, 5; 44, 43, 6; Just. 8, 5, 5; Sen. Ep. 79, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120; 11, 37, 47, § 131; Cels. 5, 28, 14; cf. absol.:
unum defuisse tantum superbiae, quod, etc.,
Liv. 6, 16, 5.—
(ι).
Strengthened by modo (class.):
nam aliis unus modo, aliis plures, aliis omnes eidem videntur,
Cic. Or. 54, 180:
hi unum modo quale sit suspicantur,
id. ib. 9, 28:
hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videtur,
id. Ac. 2, 32, 101; id. Phil. 1, 6, 14; Sall. J. 89, 6; id. H. 3, 61, 12 Dietsch; Liv. 22, 45, 4; 23, 42, 5.—
(κ).
Unus for unus omnium maxime:
quae tibi una in amore atque in deliciis fuit,
Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3; so,
Nautes, unum Tritonia Pallas Quem docuit,
Verg. A. 5, 704.—
(λ).
Emphat., with negatives, no one person or thing, not a single one, none whatever:
eum si reddis mihi, praeterea unum nummum ne duis,
Plaut. Capt. 2, 2, 81:
nemo de nobis unus excellat,
Cic. Tusc. 5, 36, 105:
ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,
id. Prov. Cons. 4, 7:
nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,
id. Brut. 59, 216:
haec adhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum, sed ne fremitum quidem movit (i. e. non modo non... sed),
Liv. 32, 20, 7:
quia nemo unus satis dignus regno visus est,
id. 2, 6, 3:
eo mortuo ad neminem unum summa imperii redit,
Caes. B. C. 3, 18:
Rhodiis ut nihil unum insigne, ita omnis generis dona dedit,
Liv. 41, 20, 7; cf. id. 3, 45, 4.—
b.
Plur.:
sequere me Tres unos passus,
three single steps, only three steps, Plaut. Bacch. 4, 7, 34:
unae quinque minae,
id. Ps. 1, 1, 52:
ruri dum sum ego unos sex dies,
id. Trin. 1, 2, 129; id. Cist. 4, 2, 68:
sese unis Suebis concedere,
Caes. B. G. 4, 7:
Ubii, qui uni legatos miserant,
id. ib. 4, 16:
ut unis litteris totius aestatis res gestas ad senatum perscriberem,
Cic. Fam. 2, 7, 3:
abs te ipso, qui me accusas, unas mihi scito litteras redditas esse,
id. Att. 1, 5, 4.
II.
Transf., indef., a or an, one, some, some one.
A.
Without a pron.
1.
Absol.:
inter mulieres, Quae ibi aderant, forte unam aspicio adulescentulam, etc.,
Ter. And. 1, 1, 91:
ibi una aderit mulier lepida, etc.,
Plaut. Ps. 4, 1, 38:
sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,
Cic. de Or. 1, 29, 132; cf.:
me una haec res torquet, quod non Pompejum tanquam unus manipularis secutus sim,
id. Att. 9, 10, 2.—
2.
With ex:
ut me sic audiatis ut unum e togatis,
Cic. Rep. 1, 22, 36; cf.:
qui non fuit orator unus e multis: potius inter multos prope singularis fuit,
id. Brut. 79, 274:
ex principibus unus nomine Polyaenus,
Liv. 24, 22, 1:
unus ex ultimā turbā,
id. 24, 27, 1.—
3.
With de:
tenuis L. Verginius unusque de multis,
Cic. Fin. 2, 20, 66. —
4.
With gen. part. (not in Cic.):
eregione unius eorum pontium,
Caes. B. G. 7, 35:
Apollonides principum unus orationem habuit,
Liv. 24, 28, 1:
pastorum unus,
id. 10, 4, 8:
servus unus exulum initium fecit,
id. 25, 23, 6:
scortum transfugarum unius,
id. 26, 12, 16; 26, 33, 11; 30, 42, 30; 37, 23, 7;
40, 5, 10: unus turbae militaris,
id. 22, 42, 4; 6, 40, 6:
unus hostium Latinae linguae sciens,
Tac. A. 2, 13:
una Amazonum,
id. ib. 4, 56:
unum se civium (esse) respondit,
id. ib. 12, 5.—
5.
With sup.:
est huic unus servos violentissimus, Qui, etc.,
Plaut. Truc. 2, 1, 39; cf.:
tanquam mihi cum M. Crasso contentio esset, non cum uno gladiatore nequissimo,
Cic. Phil. 2, 3, 7.—
B.
With,
1.
Aliquis:
ex quibus si unum aliquod in te cognoveris, etc.,
Cic. Div. in Caecil. 9, 27; cf.:
ad unum aliquem confugere,
id. Off. 2, 12, 41:
unius alicujus,
id. Fin. 3, 19, 64; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 2, 3, § 9; id. Phil. 10, 1, 3.—In the order aliquis unus, Cic. Rep. 1, 32, 48.—
2.
Quidam:
est enim eloquentia una quaedam de summis virtutibus,
Cic. de Or. 3, 14, 55:
unius cujusdam,
id. ib. 2, 10, 40.—
3.
Quivis:
si tu solus aut quivis unus, etc.,
Cic. Caecin. 22, 62.—
4.
Quilibet:
queratur unus quilibet militis mei injuriam,
Liv. 42, 42, 3:
unus Quiritium quilibet,
id. 6, 40, 6:
quilibet unus ex iis, quos, etc.,
id. 9, 17, 15.—
5.
Quisque:
ponite ante oculos unum quemque regum,
Cic. Par. 1, 2, 11; so,
unus quisque (and sometimes in one word, unusquisque): unāquāque de re,
id. Font. 10, 21:
unum quodque,
id. Rosc. Am. 30, 83:
unum quidque,
id. Verr. 2, 4, 59, § 132; cf. Caes. B. C. 2, 29:
domini capitis unius cujusque,
Cic. Rep. 1, 32, 48.—
6.
Quisquis:
sin unum quicquid singillatim et placide percontabere,
Plaut. Trin. 4, 2, 39:
unum quicquid,
Lucr. 5, 1388.—
C.
Private, un official, a private person, a private citizen (post-class.):
dicentes publicam violationem fidei non debere unius lui sanguine,
Vell. 2, 1, 5:
pro uno homine jactura publica pacisceris,
Sen. Suas. 7, 3.— Adv.: ūnā (acc. to I. B. 1.), in one and the same place, at the same time, in company, together:
qui cum Amphitruone hinc una ieram in exercitum,
Plaut. Am. 1, 1, 248:
hic Juppiter hodie ipse aget, Et ego una cum illo,
id. ib. prol. 95:
quod summi puerorum amores saepe una cum praetextā togā ponerentur,
Cic. Lael. 10, 33:
i mecum, obsecro, una simul,
Plaut. Most. 4, 3, 43:
mandata eri perierunt, una et Sosia,
id. Am. 1, 1, 182:
si mei consilii causam rationemque cognoverit, una et id quod facio probabit, et, etc.,
Cic. Div. in Caecil. 1, 1:
qui una venerant,
id. Rep. 1, 12, 18:
cum et ego essem una et pauci admodum familiares,
id. Lael. 1, 2:
si in Italiā consistat (Pompejus), erimus una,
id. Att. 7, 10; id. Fin. 2, 24, 79; id. Brut. 21, 81.— Poet., with dat.:
Pallas huic filius una, Una omnes juvenum primi pauperque senatus Tura dabant,
at the same time, along with him, Verg. A. 8, 104 sq.

Lewis & Short latin dictionary > unus
15 capio

1.
căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:
capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
I.
Lit.
A.
In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:
sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:
cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:
cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:
tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:
cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:
flammeum,
Cat. 61, 8:
acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:
lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:
baculum,
Ov. M. 2, 789:
colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:
florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:
pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:
ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:
rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:
scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:
capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;
and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:
tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:
quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:
lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—
B.
In partic.
1.
Of living objects.
a.
To take into possession, take captive, seize, make prisoner.
(α).
Of persons:
oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):
quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:
ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:
reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:
capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:
quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:
captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:
servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:
in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:
inludere capto,
Verg. A. 2, 64:
quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:
ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:
dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
(β).
Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:
si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:
hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:
neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:
nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:
hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—
b.
To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:
quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:
quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:
quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:
secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:
nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;
erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:
hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:
te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:
Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:
carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:
munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;
14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:
dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:
voce nova,
id. ib. 1, 678:
temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:
(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:
amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:
auro,
Hor. C. 2, 18, 36:
neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:
splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;
nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
c.
To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:
sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:
injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:
eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:
ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:
capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:
captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:
ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:
adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:
capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:
dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:
quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—
d.
To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):
tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:
tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:
callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—
e.
To deprive one of his powers or faculties, to harm.
(α).
Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):
mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:
ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:
captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:
capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:
oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:
congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:
si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:
habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:
censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:
lumine,
Ov. F. 6, 204:
princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:
captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;
and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—
(β).
Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:
labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:
vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;
rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,
animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:
captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:
virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:
viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:
captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:
capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—
f.
To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:
de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:
Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:
me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:
te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:
quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:
non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:
si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:
plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:
jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:
religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:
C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
2.
Of places.
a.
To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:
loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:
castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:
locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:
ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:
ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:
nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:
neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:
erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:
locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:
duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,
of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:
quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:
tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;
for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:
Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;
for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:
Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:
ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
b.
To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:
invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:
MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):
ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:
Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:
urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:
ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:
castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:
concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:
plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:
sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:
oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
c.
To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):
insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:
onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:
accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:
nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:
qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—
3.
Of things of value, property, money, etc.
a.
In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:
AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:
agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:
ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:
quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:
classem,
id. Cim. 2, 2:
magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:
ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:
e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:
signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §
82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:
cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:
ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:
majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:
te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:
paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:
ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:
quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:
quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:
regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
b.
In particular connections.
(α).
With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:
his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:
HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:
quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §
27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §
91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §
218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §
71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:
ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:
quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:
nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:
si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:
ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:
saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
(β).
Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:
si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:
qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:
abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:
aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:
si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:
qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:
qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
(γ).
Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:
capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:
stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:
quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:
vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:
quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:
si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—
C.
Trop.
1.
Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):
metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:
honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:
ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:
ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:
multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:
fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:
aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:
quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:
utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:
usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—
2.
Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:
gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:
figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:
formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:
duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:
radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:
cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:
siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:
maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:
radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:
vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:
(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—
3.
Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:
cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:
qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:
aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:
consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:
misericordiam,
id. Quint. 31, 97:
quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:
disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:
quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
4.
Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:
nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:
o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:
in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:
consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:
honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:
imperium,
id. Claud. 10:
magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:
magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:
capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:
rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:
pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:
rem publicam,
Sall. C. 5, 6:
neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:
ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:
patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—
5.
In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:
augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:
augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:
omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:
in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:
rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:
a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:
experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):
nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:
fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:
ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:
expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:
ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:
eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:
a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—
6.
Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:
si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:
si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:
quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:
si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—
7.
Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:
quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:
cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:
hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:
conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:
nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:
capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:
quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:
temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:
tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:
confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:
subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):
legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:
obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:
si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:
ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:
cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
8.
Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:
ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:
quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:
praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:
illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
9.
Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:
tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:
omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:
laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:
ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;
hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:
satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:
plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:
cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:
angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:
quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:
laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:
lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:
opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:
itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:
ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:
ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:
ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):
laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:
ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:
maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:
et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:
voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:
malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:
quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—
10.
Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):
edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:
numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:
sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:
nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:
te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:
Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:
cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:
etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:
qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:
oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:
tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:
ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:
hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:
tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;
I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:
infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:
cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;
I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:
ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:
tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:
senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):
quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—
11.
Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:
calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:
detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;
videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:
quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.
II.
To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
A.
Lit.
1.
In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:
parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:
jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:
terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:
dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:
cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—
2.
Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:
di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:
qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;
volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:
non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:
non capit se mare,
Sen. Agam. 487:
neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:
officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:
si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:
ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—
B.
Trop.
1.
To swallow up, ingulf, take in (rare):
tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
2.
To contain, hold, be large or strong enough for, bear.
a.
Affirmatively (rare):
quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:
si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:
dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—
b.
With negatives:
non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:
leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:
nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:
vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:
ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:
sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:
majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:
ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:
infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—
3.
Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):
rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:
molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:
res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—
4.
With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):
nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:
crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
5.
Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):
sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:
nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:
quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:
senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:
somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
2.
căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
I.
A taking:
dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
II.
= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

Lewis & Short latin dictionary > capio
16 Capta

1.
căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:
capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
I.
Lit.
A.
In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:
sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:
cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:
cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:
tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:
cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:
flammeum,
Cat. 61, 8:
acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:
lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:
baculum,
Ov. M. 2, 789:
colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:
florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:
pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:
ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:
rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:
scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:
capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;
and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:
tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:
quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:
lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—
B.
In partic.
1.
Of living objects.
a.
To take into possession, take captive, seize, make prisoner.
(α).
Of persons:
oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):
quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:
ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:
reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:
capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:
quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:
captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:
servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:
in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:
inludere capto,
Verg. A. 2, 64:
quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:
ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:
dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
(β).
Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:
si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:
hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:
neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:
nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:
hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—
b.
To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:
quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:
quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:
quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:
secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:
nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;
erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:
hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:
te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:
Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:
carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:
munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;
14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:
dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:
voce nova,
id. ib. 1, 678:
temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:
(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:
amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:
auro,
Hor. C. 2, 18, 36:
neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:
splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;
nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
c.
To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:
sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:
injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:
eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:
ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:
capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:
captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:
ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:
adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:
capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:
dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:
quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—
d.
To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):
tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:
tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:
callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—
e.
To deprive one of his powers or faculties, to harm.
(α).
Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):
mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:
ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:
captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:
capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:
oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:
congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:
si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:
habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:
censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:
lumine,
Ov. F. 6, 204:
princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:
captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;
and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—
(β).
Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:
labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:
vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;
rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,
animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:
captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:
virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:
viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:
captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:
capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—
f.
To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:
de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:
Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:
me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:
te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:
quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:
non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:
si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:
plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:
jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:
religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:
C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
2.
Of places.
a.
To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:
loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:
castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:
locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:
ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:
ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:
nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:
neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:
erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:
locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:
duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,
of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:
quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:
tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;
for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:
Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;
for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:
Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:
ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
b.
To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:
invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:
MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):
ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:
Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:
urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:
ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:
castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:
concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:
plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:
sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:
oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
c.
To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):
insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:
onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:
accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:
nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:
qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—
3.
Of things of value, property, money, etc.
a.
In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:
AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:
agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:
ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:
quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:
classem,
id. Cim. 2, 2:
magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:
ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:
e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:
signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §
82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:
cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:
ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:
majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:
te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:
paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:
ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:
quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:
quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:
regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
b.
In particular connections.
(α).
With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:
his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:
HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:
quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §
27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §
91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §
218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §
71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:
ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:
quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:
nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:
si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:
ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:
saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
(β).
Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:
si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:
qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:
abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:
aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:
si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:
qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:
qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
(γ).
Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:
capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:
stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:
quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:
vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:
quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:
si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—
C.
Trop.
1.
Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):
metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:
honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:
ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:
ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:
multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:
fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:
aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:
quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:
utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:
usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—
2.
Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:
gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:
figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:
formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:
duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:
radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:
cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:
siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:
maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:
radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:
vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:
(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—
3.
Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:
cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:
qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:
aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:
consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:
misericordiam,
id. Quint. 31, 97:
quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:
disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:
quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
4.
Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:
nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:
o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:
in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:
consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:
honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:
imperium,
id. Claud. 10:
magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:
magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:
capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:
rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:
pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:
rem publicam,
Sall. C. 5, 6:
neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:
ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:
patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—
5.
In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:
augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:
augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:
omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:
in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:
rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:
a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:
experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):
nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:
fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:
ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:
expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:
ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:
eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:
a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—
6.
Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:
si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:
si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:
quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:
si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—
7.
Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:
quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:
cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:
hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:
conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:
nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:
capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:
quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:
temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:
tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:
confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:
subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):
legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:
obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:
si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:
ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:
cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
8.
Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:
ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:
quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:
praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:
illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
9.
Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:
tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:
omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:
laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:
ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;
hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:
satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:
plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:
cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:
angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:
quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:
laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:
lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:
opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:
itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:
ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:
ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:
ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):
laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:
ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:
maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:
et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:
voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:
malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:
quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—
10.
Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):
edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:
numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:
sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:
nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:
te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:
Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:
cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:
etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:
qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:
oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:
tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:
ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:
hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:
tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;
I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:
infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:
cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;
I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:
ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:
tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:
senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):
quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—
11.
Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:
calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:
detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;
videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:
quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.
II.
To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
A.
Lit.
1.
In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:
parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:
jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:
terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:
dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:
cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—
2.
Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:
di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:
qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;
volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:
non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:
non capit se mare,
Sen. Agam. 487:
neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:
officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:
si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:
ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—
B.
Trop.
1.
To swallow up, ingulf, take in (rare):
tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
2.
To contain, hold, be large or strong enough for, bear.
a.
Affirmatively (rare):
quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:
si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:
dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—
b.
With negatives:
non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:
leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:
nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:
vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:
ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:
sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:
majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:
ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:
infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—
3.
Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):
rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:
molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:
res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—
4.
With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):
nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:
crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
5.
Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):
sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:
nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:
quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:
senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:
somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
2.
căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
I.
A taking:
dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
II.
= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

Lewis & Short latin dictionary > Capta
17 uter

1.
ūter, tris, m. ( neutr. collat. form of plur. utria, Liv. And. ap. Non. p. 231, 31; gen. plur. utrium, Sall. J. 91, 1) [kindr. with uterus; v. Isid. Orig. 20, 6, 7], a bag or bottle made of an animal's hide, a skin for wine, oil, water, etc., Plaut. Truc. 5, 11:
unctos salire per utres,
Verg. G. 2, 384; Curt. 7, 5, 10; Ov. Am. 3, 12, 29; Juv. 15, 20; Plin. 12, 7, 15, § 31; 28, 18, 73, § 240; Scrib. Comp. 84; Just. 1, 8, 13; Dig. 33, 6, 3. —Often inflated and used for crossing streams, Caes. B. C. 1, 48 Herz.; Liv. 21, 27, 5; Front. Strat. 3, 13, 6; Plin. 6, 29, 34, § 176; Amm. 30, 1, 9.— Poet.: crescentem tumidis infla sermonibus utrem, the swelling skin, i. e. the vain man, Hor. S. 2, 5, 98.
2.
ŭter, tri, m., v. uterus init.
3.
ŭter, ūtra, ūtrum ( gen. utrīus; dat. utri; gen. sing., scanned utrĭus, Hor. Ep. 1, 17, 15; cf. uterque; gen. and dat. fem. utrae, acc. to Charis. p. 132 P.), pron. [for cuter, in form comp. of quis; cf. Engl. who, whe - ther; cf. also Sanscr. katara, uter, and Gr. poteros; Ionic, koteros].
I.
Interrogatively.
A.
In direct questions.
1.
With gen. part.; sed uter vostrorum'st celerior? Plaut. Aul. 2, 4, 42:
agnūm horum uter est pinguior?
id. ib. 2, 5, 1:
uter nostrum popularis est? tune an ego?
Cic. Rab. Perd. 4, 11:
uter est insanior horum?
Hor. S. 2, 3, 102:
peccat uter nostrum cruce dignius?
id. ib. 2, 7, 47.—
2.
With ex and abl.:
uter ex his tibi sapiens videtur?
Sen. Ep. 90, 14.—
3.
Neutr. and with apposit.-clause: utrum est melius? virginemne an viduam uxorem ducere? Naev. ap. Non. p. 136, 7 (Com. Rel. v. 53 Rib.):
utrum igitur mavis? statimne nos vela facere, an... paululum remigare?
Cic. Tusc. 4, 4, 9; id. Verr. 2, 3, 37, § 84.—With plur. verb:
uter meruistis culpam?
Plaut. Men. 5, 2, 29:
uter eratis, tun' an ille, major?
id. ib. 5, 9, 60.— Plur., of two parties:
sed utriscum rem esse mavis?
Plaut. Truc. 1, 2, 51.—
B.
In indirect questions.
1.
With gen. part.:
nostrum uter sit blandior,
Plaut. Cas. 2, 3, 58:
harum duarum condicionum utram malis vide,
Ter. Heaut. 2, 3, 85: is vestrorum uter sit, cui signum datum est, Cette, Pac. ap. Non. p. 85, 4 (Trag. Rel. v. 62 Rib.):
quod utri nostrum sanctius sit, jam pridem sentis Liv 40, 9, 7: utrius horum Verba probes et facta, doce,
Hor. Ep. 1, 17, 15.—
2.
With ex and abl.: de praemiis quaeritur: ex duobus, uter dignior;
ex pluribus, quis dignissimus,
Quint. 7, 4, 21.—
3.
With de and abl. (very rare):
utrum de his potius, dubitasset aliquis, quin alterum, nemo,
Cic. Brut. 50, 189.
4.
Absol.: omnibus cura viris uter esset induperator, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 86 Vahl.):
et tamen utrum malis scio,
Ter. Hec. 3, 5, 15:
utro frui malis, optio sit tua,
Cic. Fat. 2, 3:
sortirenturve, uter comitiis ejus anni praeesset,
Liv. 35, 20, 3:
non tantum utrum melius, sed quid sit optimum quaeritur,
Quint. 3, 8, 33:
dijudicari, uter populus alteri pariturus esset,
Vell. 2, 90, 3:
elige, utrum facias,
Ov. M. 9, 548:
ignorante rege uter Orestes esset,
Cic. Lael. 7, 24:
considerando, utra lex ad majores res pertineat,
id. Inv. 2, 49, 145:
dubitare visus est Sulpicius et Cotta, utrius oratio propius ad veritatem videretur accedere,
id. de Or. 1, 62, 262:
ita ut oculis, in utram partem fluit (flumen), judicari non possit,
Caes. B. G. 1, 12:
certamen consulibus inciderat, uter dedicaret aedem,
Liv. 2, 27, 5:
videamus uter plus scribere possit,
Hor. S. 1, 4, 16.— Plur., of two parties or sets:
sed utros ejus habueris libros—duo enim sunt corpora—an utrosque, nescio,
Cic. Q. Fr. 2, 11, 4:
quaestio sequitur ex ipsis (testibus), utri meliores viri,
Quint. 5, 7, 34:
nec promptum est dicere, utros peccare validius putem,
id. 10, 3, 12.— Neutr. with apposit. - clause:
cogitare, utrum esset Agrigentinis utilius, suisne servire anne populo Romano obtemperare,
Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73:
videte utrum sit aequius, hominem dedi inimicissimis nationibus an reddi amicis,
id. Font. 18, 41 (14, 31).—
5.
Repeated, which of two... the other:
ut nihil jam aliud quaerere debeatis, nisi uter utri insidias fecerit,
Cic. Mil. 9, 23:
ut... neque dijudicari posset, uter utri virtute anteferendus videretur,
Caes. B. G. 5, 44:
scire de filiis tuis, uter ab utro petitus fraude et insidiis esset,
Liv. 40, 55, 3:
ambigitur uter utro sit prior,
Hor. Ep. 2, 1, 55:
si non intellegitur, uter ab utro eversus sit,
Dig. 9, 2, 45.—
6.
Strengthened by ne:
uterne Ad casus dubios fidet sibi certius, hic qui Pluribus assuerit mentem, etc., An qui contentus parvo?
Hor. S. 2, 2, 107.—
II.
Transf.
A.
Indef. rel., whichsoever of two, the one which:
utram harum vis condicionem accipe,
Plaut. Cas. 2, 4, 13:
convenit, victi utri sint in eo proelio... focos, seque uti dederent,
id. Am. 1, 1, 71:
horum utro uti nolumus, altero est utendum,
Cic. Sest. 42, 92:
utrum enim horum dixeris, in eo culpa et crimen haerebit,
id. Verr. 2, 3, 45, § 106:
quotiens ille tibi optionem facturus sit, ut eligas utrum velis, factum esse necne... utrum dixeris, id contra te futurum,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
utrum igitur eorum accidisset, verum oraculum fuisset,
id. Div. 2, 56, 116:
uter enim... penetrarit et uter... accesserit, is vincat necesse est,
id. Part. Or. 36, 123:
utrum placet, sumite... daret, utrum vellet subclamatum est,
Liv. 21, 18, 13:
utri eorum dedicatio jussu populi data esset, eum praeesse annonae,
id. 2, 27, 5:
utrius partis melior fortuna belli esset, ad ejus societatem inclinaturos,
id. 31, 32, 5:
uter aedilis fueritve Vestrum praetor, is sacer esto,
Hor. S. 2, 3, 180; 2, 5, 28:
utro exercitu mallet ex duobus, quos, etc.,
Liv. 36, 1, 9:
ut ipse optet, ex duobus ab lege constitutis suppliciis utrum velit pendere,
Sen. Contr. 7, 23, 6.—
B.
Indef., either of the two, one or the other, one of two: uti tu ad Laelium Luciumve consulem sive quem ad uter eorum jusserit proferes, Vet. Form. ap. Gell. 16, 4, 2:
omnium controversiarum, quae essent inter aratorem et decumanum, si uter velit, edicit se recuperatores daturum,
Cic. Verr. 2, 3, 14, § 35: quid? si una tabula sit, duo naufragi aeque sapientes;
sibine uter rapiat, an alter cedat alteri?
id. Off. 2, 23, 90:
si cum utro eorum actum est, cum altero agi non potest,
Dig. 9, 2, 45, § 3. —
* C.
Whichsoever of more than two:
quorum utrum ei acciderit,
Vitr. 7 praef. — Hence, adv.: ū̆trō, to which of two places, to which side or part:
nescit utro potius ruat et ruere ardet utroque,
Ov. M. 5, 166; Plin. 18, 19, 49, § 179; v. also utrum.

Lewis & Short latin dictionary > uter
18 uterque

ŭter-que, utrăque, utrumque ( gen. sing. utriusque, always with ĭ, Plaut. Truc [p. 1945] 4, 3, 20; Lucr. 4, 503; Cat. 68, 39; Hor. C. 3, 8, 5; Ov. M. 6, 506; old gen. and dat. sing. fem. utraeque, acc. to Charis. 2, 3, p. 132; gen. plur. utrumque, Cic. Verr. 2, 5, 49, § 129 B. and K.), pron., each (of two), either, each one, one and the other, one as well as the other, both (applied to two subjects regarded severally, while ambo regards the two as a pair; cf. Zumpt, Gr. § 141, Anm. 2).
I.
Sing.
A.
In gen.
1.
With substt.
(α).
In gen.:
imperator uterque hinc et illinc Jovi Vota suscipere,
Plaut. Am. 1, 1, 74: tibi in utrāque parte pollet et pariter potest, Afran. ap. Non. p. 375, 5 (Com. Rel. v. 226 Rib.):
causae utriusque figurae,
Lucr. 4, 503; 4, 1212:
quascumque (insulas) in liquentibus stagnis Marique vasto fert uterque Neptunus,
Cat. 31, 3:
parique fastigio steterit in utrāque fortunā,
Nep. Att. 14, 2:
docte sermones utriusque linguae,
Greek and Latin, Hor. C. 3, 8, 5; cf.:
insignis utriusque linguae monimentis,
Plin. 12, 1, 5, § 9:
Quid... gentes ab utroque jacentes Oceano numerem?
Ov. M. 15, 829:
litora sub utroque jacentia Phoebo,
i. e. the rising and the setting sun, id. ib. 1, 338:
nutu (Jovis) tremefactus uterque Est polus,
id. F. 2, 489:
limes uterque poli,
Stat. Th. 1, 157:
deus est in utroque parente,
father and mother, Ov. M. 13, 147:
cum jam tempus esset deducendi ab Samnio exercitus aut utriusque aut certe alterius,
Liv. 10, 44, 6:
densis ictibus heros Creber utrāque manu pulsat versatque Dareta,
Verg. A. 5, 460:
numen utriusque Dianae,
Mart. Spect. 13, 5.—
(β).
Esp. in the phrase in utramque partem, in either way or direction, on both sides, for and against, etc.:
vemens in utramque partem es nimis, Aut largitate nimiā aut parsimoniā,
Ter. Heaut. 3, 1, 31:
magnam vim esse in fortunā in utramque partem, vel ad secundas res, vel ad adversas, quis ignorat,
Cic. Off. 2, 6, 19; 2, 10, 37:
in utramque partem disserere = pro et contra,
id. Rep. 3, 6, 4; id. de Or. 3, 27, 107:
utramque in partem multa dicuntur,
id. Ac. 2, 39, 124:
magna est vis conscientiae, et magna in utramque partem, ut neque timeant... et putent, etc.,
id. Mil. 23, 61:
suam sententiam in utramque partem esse tutam,
on either assumption, Caes. B. G. 5, 29.—
2.
Absol.
(α).
In gen.:
aequom'st, quod in rem esse utrique arbitremur, Et mihi te et tibi me consulere,
Plaut. Aul. 2, 1, 10:
conveniunt adhuc utriusque verba,
id. Truc. 4, 3, 20:
verum utrique mos geratur amborum ex sententiā,
id. ib. 5, 69:
sed uterque (sapiens appellatus est) alio quodam modo,
Cic. Lael. 2, 6:
ut aut uterque inter se aut neuter satis duret,
id. Quint. 8, 30:
tu mihi videris utrumque facturus,
id. Rep. 2, 11, 22:
quare qui utrumque voluit et potuit,
id. ib. 3, 3, 6:
uterque cum equitatu veniret,
Caes. B. G. 1, 42:
hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti,
Cic. Fin. 2, 7, 20: cum utrique sis maxime necessarius, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 2;
opp. unus,
Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140:
quod tibi non utriusque petenti copia facta'st,
Cat. 68, 39:
utque fide pignus dextras utriusque poposcit,
Ov. M. 6, 506:
vitium est utriusque,
Mart. 3, 27, 3:
cum esset et aequalis Mars utriusque,
id. Spect. 29, 2.—
(β).
Esp., in apposit. with nouns or clauses:
apud Antiphonem uterque, mater et pater, Quasi deditā operā domi erant,
Ter. Eun. 5, 2, 1:
Maecenas atque Coccejus, missi magnis de rebus uterque Legati,
Hor. S 1, 5, 28:
ego utrumque meum puto esse, et quid sentiam ostendere et quod feceris defendere,
Cic. Fam. 1, 9, 25.—With pron. understood:
verum, Demea, Curemus aequam uterque partem,
Ter. Ad. 1, 2, 50; so freq. with neutr. pron. where the gen. would be ambiguous (cf. 3. infra):
id utrumque tardum fructum reddit,
Plin. 17, 22, 35, § 176: quod (aquam et pabulum) utrumque large palus praebere poterat, Auct. B. Alex. 1 fin. —Once with nom. masc.: nam qui instat alicui... aut contra de alicujus periculo festinatur, is uterque infestus dicitur, Nigid. ap. Gell 9, 12, 6.—
3.
With gen. part. (class. with pers. pronn., etc.; cf.
Zumpt, Gr. § 429): utrique nostrum gratum admodum feceris,
Cic. Lael. 4, 16:
uterque nostrum id sibi suscipiendum putavit,
id. Sull. 4, 13:
horum uterque ita cecidit victus ut victor idem regnaverit... utrique horum secunda fortuna regnum est largita,
id. Har. Resp. 25, 54:
domus utriusque nostrum aedificatur strenue,
id. Q. Fr. 2, 4, 2: cum eorum, de quibus dicimus, aut utrumque, aut unum quodque certe concluditur verbo, etc., Auct. Her. 4, 27, 37:
ante utriusque horum obitum,
Vell. 2, 103, 1; v. also I. B. 1. and 3. infra.—Also with substt., accompanied by adj. pron.:
earum enim rerum utramque a corde proficisci,
Cic. Div. 1, 52, 119:
quarum civitatum utraque foederata est,
id. Verr. 2, 5, 22, § 56:
quorum generum in utroque magnus noster Cato est,
id. Leg. 3, 18, 40:
utriusque harum rerum expers,
id. Tusc. 1, 26, 65.—Rarely with substt. alone ( poet. and post-Aug.):
et haec utinam Viscorum laudet uterque!
Hor. S. 1, 10, 83:
uterque legatorum et quisquis... remissi,
Vell. 2, 50, 3:
post utriusque adulescentium obitum,
id. 2, 103, 2:
obiit, utroque liberorum superstite, Tiberio Drusoque Neronibus,
Suet. Tib. 4 fin. —
B.
In partic.
1.
With plur. predic. (rare in the best prose; not in Cic.; cf.
infra): uterque insaniunt,
Plaut. Curc. 1, 3, 31:
deinde uterque imperator in medium exeunt,
id. Am. 1, 1, 68; cf. Ter. Eun. 5, 2, 1, A, 2, b, supra:
facite ut uterque sublimiter stent,
Cato, R. R. 70, 2:
uterque eorum ex castris exercitum ducunt,
Caes. B. C. 3, 30:
illae (naves) conflixerunt, ut utraque ex concursu laborarent,
id. ib. 2, 6:
uterque cum illo gravis inimicitias exercebant,
Sall. C. 49, 2:
utraque festinant,
Ov. M. 6, 59:
uterque ambigui,
Tac. H. 2, 97:
uterque opibus perviguere,
id. A. 4, 34:
decernitur ut uterque in regnum restituantur,
Just. 38, 3, 4; Val. Max. 5, 4, 6; Vell. 2, 66, 1; Claud. Rapt. Pros. 2, 20; cf. plur. in consecutive clauses:
hic cum uterque me intueretur, seseque ad audiendum significarent paratos,
Cic. Fin. 2, 1, 1 Madvig ad loc.:
quorum utrumque audivi, cum mihi nihil sane praeter sedulitatem probarent, etc.,
id. ib. 1, 5, 16.—
2.
With predicate in first or second person (mostly post-Aug.):
sed uterque mensuram implevimus, ego et tu,
Tac. A. 14, 54 init.:
quid ergo inter me et te interest, si uterque habere volumus,
Sen. Vit. Beat. 26, 1:
uterque magnum beneficium dedistis,
id. Contr. 4 (8), 24, 4:
quod uterque cuperemus,
Front. Ep. ad Am. 1, 5; cf. Ter. Heaut. 2, 4, 14, II. B. infra.—
3.
In reciprocal uses, one... the other, each... the other, either... the other, one another, etc.
(α).
Uterque repeated in another case (mostly ante-class. and post-Aug.):
quia uterque utrique est cordi,
Ter. Phorm. 5, 3, 17:
cum uterque utrique esset exercitus in conspectu,
Caes. B. G. 7, 35 (al. uterque utrimque):
cum uterque utrique insidiaretur, Auct. B. Alex. 4, 1: uterque utrumque vituperato,
Varr. Fragm. p. 131 Durdr.—
(β).
With a case of alter:
ita est utraque res sine alterā debilis,
Cic. Tusc. 2, 5, 13:
quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum,
id. Off. 1, 1, 4:
cum enim uterque alteri obiciat, palam est utrumque fecisse,
Quint. 11, 3, 168:
invictum tamen ab altero utrumque servavit,
Just. 6, 2, 9:
arceri utrumque genus ab altero narrant,
Plin. 8, 44, 69, § 171; Cels. 5, 26, 35 fin.; Ascon. ad Cic. Mil. § 30.—
II.
Plur.
A.
Regularly of two parties, sets, or classes, each including a plurality: Praenestini et Lanuvini hospites: suopte utrosque decuit acceptos cibo, etc., Naev. ap. Macr. S. 3, 18, 6 (Com. Rel. v. 21 Rib.): non cauponantes bellum sed belligerantes, Ferro non auro vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 202 Vahl.):
utrosque pergnovi probe,
Plaut. Truc. 1, 2, 50:
quoniam utrique Socratici et Platonici volumus esse,
Cic. Off. 1, 1, 2:
a quibus utrisque (actoribus et poëtis) summittitur aliquid, etc.,
id. de Or. 3, 26, 102:
quos ego utrosque in eodem genere praedatorum direptorumque pono,
id. Cat. 2, 9, 20:
his utrisque (Atrebatis et Viromanduis) persuaserant,
Caes. B. G. 2, 16:
Aetolorum utraeque manus Heracleam sese incluserunt,
Liv. 36, 16, 5; Sall. J. 76, 4:
utrique (plebis fautores et senatus) victoriam crudeliter exercebant,
id. C. 38, 4; Suet. Claud. 21; cf.: hic igitur Q. Ligarius... nunc a te supplex fratris salutem petit: quam hujus admonitus officio cum utrisque his dederis, tris fratres optimos... rei publicae condonaveris, i. e. two brothers on one side and Ligarius on the other, Cic. Lig. 12, 36:
Marius impigre suorum et hostium res pariter attendere, cognoscere, quid boni utrisque aut contra esset,
Sall. J. 88, 2: cujus flamma ut ab oppidanis et oppugnatoribus est visa, utrisque venit in opinionem, etc., Nep. Milt. 7, 3.—So with collective nouns:
primo impetu simul utraque cornua et Numidae pulsi,
Liv. 30, 8, 7; cf.:
utraque oppida,
id. 42, 54, 8:
utraeque nationes Rheno praetexuntur,
Tac. G. 34.—
B.
Freq. also of two individual subjects, esp. when regarded as belonging together (cf. Krebs, Antibarb. p. 1175):
nec clam te est quam illi utraeque nunc inutiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,
Ter. And. 1, 5, 52:
hoc beneficio utrique ab utrisque vero devincimini, Ut, etc.,
id. Heaut. 2, 4, 14:
utrique imperatores exeunt,
Plaut. Am. 1, 1, 68 Ussing (Fleck., uterque imperator): sed qui utrosque error vos agitat, Expedibo, Pomp. ap. Non. 505, 7 (Com. Rel. v. 175 Rib.): suis utrisque superstitibus praesentibus istam viam dico, Leg. Form. ap. Cic. Mur. 12, 26:
binos habebam (scyphos): jnbeo promi utrosque,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:
duae fuerunt Ariovisti uxores... utraeque in eā fugā perierunt,
Caes. B. G. 1, 53:
hi utrique ad urbem imperatores erant (Q. Marcius et Q. Metellus),
Sall. C. 30, 4:
animus ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum, quae utraque eis artibus auxerat,
id. ib. 5, 7:
illa utrosque (patrem et aviam) intuens,
Tac. A. 16, 11; id. Or. 2:
palmas utrasque tetendit,
Verg. A. 6, 685:
quod utrorum Dionysiorum opibus Corinthi saepe adjuti fuerant,
Nep. Timol. 2, 2:
utrique (Mithridates et Datames) locum qui explorarent mittunt,
id. Dat. 2, 2:
laudare senis utraque consilia,
Liv. 9, 12, 2:
utrisque consulibus Italia decreta est,
id. 27, 22, 2:
in invidiā censores cum essent... Cn. Baebius diem ad populum utrisque dixit,
id. 29, 37, 17; 32, 17, 15; 34, 25, 5;
42, 54, 8: Suillium accusandis utrisque immittit,
Tac. A. 11, 1 init.:
Natalem multa cum Scaevino collocutum, et esse utrosque C. Pisonis intimos,
id. ib. 15, 55 fin.:
pater filiam, avia neptem, illa utrosque intuens,
id. ib. 16, 11:
nam Mago Cambyses aures utrasque praeciderat,
Just. 1, 9, 17; 9, 7, 8:
crederes imperatum, ut acies utraeque tela cohiberent,
Curt. 7, 4, 35.—Hence,
A.
ŭtrōquĕ, adv.
1.
Lit., of place, to both places, parts, or sides, in both directions:
utroque citius quam vellemus, cursum confecimus,
Cic. Att. 5, 12, 1:
exercitus utroque ducti,
Liv. 8, 29, 7:
jactantem utroque caput,
Verg. A. 5, 469:
nunc huc, nunc illuc et utroque sine ordine curro,
Ov. H. 10, 19:
nescit, utro potius ruat, et ruere ardet utroque,
id. M. 5, 166. —
2.
Transf., in both directions, in either point of view, both ways, etc.:
auctores utroque trahunt,
Liv. 1, 24, 1:
medium maxime et moderatum utroque consilium,
id. 2, 30, 1:
utroque firmiores qui in callibus versentur,
Varr. R. R. 2, 10, 1.—
(β).
Esp., connected with versum ( vorsum; sometimes written in one word, utroqueversum):
utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 8: accidit, ut quaedam vocabula ambigua sint et utroque versum dicantur, i. e. in a twofold sense, denoting augmentation or diminution, Gell. 5, 12, 10.—
B.
ŭtrasquĕ, adv. (acc. to the analogy of alias, alteras), both times (ante-class.): in Hispaniā pugnatum bis: utrasque nostri loco moti, Cass. Hem. ap. Non. 183, 24; Caecil. ib. 183, 25.

Lewis & Short latin dictionary > uterque
19 ūnus

ūnus (old oenos, C.), gen. ūnīus, poet. a<*>so ūnius, Ct., V., H.; ūnī, Ct.; voc. ūne, Ct., adj. num. [cf. Gr. εἷσ, ἑνόσ, οἴνη; Germ. ein; Engl. one]. I. One, a single: unius esse negotium diei, Cs.: divisit populum unum in duas partīs: uno plus Tuscorum cecidisse in acie (sc. quam Romanorum), L.: unā ex parte... alterā ex parte, on one side... on the other, Cs.: unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat: exercituum unus... alter, L.: habetur una atque altera contio, i. e. one after another: neque in uno aut altero animadversum est, sed iam in pluribus, one or two, Cu.: amans Unus et item alter, T.: unus aut summum alter, one or at most two: philosophiam trīs in partīs diviserunt... quarum cum una sit, etc.: orare ut trium harum rerum unam ab se impetrari sinerent, L.: Ex unis geminas mihi conficies nuptias, T.: adductus sum tuis et unis et alteris litteris: tria Graecorum genera sunt, uni Athenienses, etc.—In phrases, ad unum, all together, unanimously, to a man, without exception: consurrexit senatus cum clamore ad unum: Iuppiter, si nondum exosus ad unum Troianos, V.: cum ad unum omnes pugnam poscerent, L.—In unum, into one, to one place, together: Fibrenus divisus cito in unum confluit: paulatim milites in unum conducit, unites, S.—Of that which sustains a common relation to a plurality of subjects, one, the same, one and the same, common: unius aetatis clarissimi et sapientissimi nostrae civitatis viri: atque etiam uno tempore accidit, ut, etc., Cs.: Omnibus hic erit unus honos, V.: unus utrique Error, H.: ceteri amici omnes Uno ore auctores fuere, ut, etc., with one voice, T.: de cuius utilitate omnes uno ore consentiunt: unis moribus et numquam mutatis legibus vivunt: exitus quidem omnium unus et idem fuit: ferar unus et idem, H.—With solus, tantum, or modo, one only, sole, alone, single: unus est solus inventus, qui, etc.: Nil admirari prope res est una, Numici, Solaque, quae, etc., H.: inter bina castra... unum flumen tantum intererat, Cs.: excepit unum tantum, nihil amplius: unā tantum perforatā navi, L.: nam aliis unus modo, aliis plures, aliis omnes eidem videntur: ut ea modo una causa tenuerit Romanos, ne, etc., L. —With an adj sup. (poet. also with a comp.), one in particular, one above others, one especially: rem unam esse omnium difficillimam: quo ego uno equite Romano familiarissime utor: Quam Iuno fertur terris magis omnibus unam Posthabitā coluisse Samo, V.: sagacius unus odoror, H.— With quisque, in the phrase, unus quisque, each several one, each individual, every single, every one: unus quisque vestrum (novit): de uno quoque loquitur.—With a pron indef., some one, any one, any: ex quibus si unum aliquod in te cognoveris, etc.: ad unum aliquem confugere: aliquis unus; unius cuiusdam: si tu solus aut quivis unus, etc.: quorum si unum quodlibet probare potuerit: unus Quiritium quilibet, L.— II. Praegn., one, alone, only, sole, single: Unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui, T.: cum mihi sit unum opus hoc a parentibus meis relictum: quove praesidio unus per tot gentes pervenisset? L.: erat omnino in Galliā ulteriore legio una, Cs.: quae tibi una in amore atque in deliciis fuit, i. e. above all others. —As subst n.: de Antonio nihil dico praeter unum: cum te unum ex omnibus ad dicendum natum cognossem: ille unus ordinis nostri discessu meo palam exsultavit.—With a negative, no one, not a single one, none whatever: nemo de nobis unus excellat: haec abhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum, sed ne fremitum quidem movit (i. e. non modo non... sed), L.: ad neminem unum summa imperi redit, Cs.— Plur: ut unis litteris totius aestatis res gestas ad senatum perscriberem.— III. Indef, an, one, some, some one: inter mulieres, Quae ibi aderant, forte unam aspicio adulescentulam, etc., T.: sicut unus paterfamilias his de rebus loquor: unus ex ultimā turbā, L.: e regione unius eorum pontium, Cs.: servus unus exulum initium fecit, L.
* * *
I
-a -um, primus -a -um, singuli -ae -a, semel NUM

one
II
una, unum ADJ

alone, a single/sole; some, some one; only (pl.); one set of (denoting enity)

Latin-English dictionary > ūnus
20 haece

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > haece

Страницы

См. также в других словарях:

altèr — m. altèr m., altèro f. haltère … Diccionari Personau e Evolutiu
un — Un, Vnus, Est le commencement du compte ou nombre, c est abbus de luy donner la lettre g, ung pour eviter l amphibolie du nombre sept qu on escrit ainsi vij, non plus qu on n escrit pas unge femme, car il vient de Vnus Latin, et est singulier, et … Thresor de la langue françoyse
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
Interdicta — Saltar a navegación, búsqueda Un interdictum es una orden del pretor. Puede estar dirigida a prohibir ciertos actos o hechos de carácter violento (vim fieri veto) o, por el contrario, a ordenar la realización de algún acto, tal como la exhibición … Wikipedia Español
Easter — • Includes information on the feast and customs Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Easter Easter † … Catholic encyclopedia
Interdictum — Para otros usos de este término, véase Interdicto. En derecho romano, el interdicto (en latín, sg. interdictum; pl. interdicta) es una orden decretada por el Pretor con el objetivo de preservar la seguridad y paz en las relaciones privadas,… … Wikipedia Español
FOLIUM — ex Graeco φύλλον, florum arborumqueve velut coma est: de quorum natura, differentiis, mirabilibus, vide Plin. l. 16. c. 20. 21. 22. 23. et 24. Hîc quaedam de multiplici usu, quem hominibus praestant. Primos certe homines consutis foliis ficus… … Hofmann J. Lexicon universale
PYLADES — I. PYLADES Pantominus celebris, primus saltationis Artem, a Tragoedia et Comoedia separatem in scenam Latinam introduxit, eamque ex tribus saltationibus compositam, Tragicâ, Comicâ et Satyricâ excoluit expolivitque, ac Italicam vocavit, quod… … Hofmann J. Lexicon universale
SCRIBONIANI Fratres — quodammodo aequales, nihil alter ab altero facientes, sed ut genere vitae, ita et electione vitae et facultatibus coniuncti: a Pactio Africano Neroni ad exitium monstrati. Vide. Tacit. Hist. l. 4. c. 41 … Hofmann J. Lexicon universale
SECUBITUS — sacrarum causâ apud Veteres usitatus, inter alia memoratur Livio l. 39. c. 10. ubi de Aebutio et scorto nobili libertina Hispana Fecenia. Hoec amoris pignora cum essent, nec quicquam secretum alter ab altero haberent, per iocum adolescens vetat… … Hofmann J. Lexicon universale
aider — Aider, Iuuare, Adiuuare, Adiutare, Opitulari, Adiumento esse, Adiumentum dare, Adiumentum afferre, Adiumenta importare, Auxilium afferre, Adesse alicui, Auxilium portare, Opem ferre, siue afferre, Operam alicui dare, Operam praebere, Opem referre … Thresor de la langue françoyse

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

alter+ab+altero

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

alter+ab+altero

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: