aliquem+ab+urbe+l

inter-clūdo, ūsi, ūsum, 3, v. a. [claudo], to shut out, shut off.

Lit.

To cut off, hinder, stop, block up, shut off.

Of one's way, passage, entrance, retreat, etc.; constr. (syn. intersaepio).

With acc. of thing and dat. of person:

hisce omnis aditus ad Sullam,

Cic. Rosc. Am. 38, 110:

sibi reditum,

Just. 2, 5, 10; cf.

also: intercludit aditum veritati,

Aug. de Mendac. 11.—

Esp. freq. in milit. lang.: iter inimicis,

Plaut. Mil. 2, 2, 68:

exitum Romano,

Liv. 22, 13, 5:

aditum Romanis,

id. 22, 22, 10.—

With gen. of person (very rare):

multitudinis fugam,

Caes. B. G. 7, 11, 8.—

Pass., with abl. of thing:

his superatis aut reditu interclusis,

Caes. B. G. 4, 30, 2:

omni exitu interclusi,

id. ib. 7, 44, 4:

interclusus itinere Caesar,

id. ib. 7, 59, 1; id. B. C. 2, 20, 1; 7: ne reditu intercluderentur, Auct. B. Alex. 20, 5; but with abl. of manner, etc.:

via inculta atque interclusa frondibus et virgultis,

Cic. Cael. 18:

cum Byzantii totum Pontum aegre repulsum, et cervicibus interclusum suis, sustinerent,

id. Prov. Cons. 4.—

With acc. alone:

bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est,

Cic. Fin. 2, 35, 118; cf.:

omnīs vias seditionum,

id. Rab. Perd. 1, 3:

ut fugam intercludat,

id. Att. 7, 20, 1:

iter,

id. ib. 8, 11, D. 4:

fugam,

Caes. B. G. 7, 11:

illos aspera ponti Interclusit hiemps,

Verg. A. 2, 111:

cervis objectis, ut viam intercluderet,

Liv. 44, 11, 4:

exitum ad opem ferendam,

id. 22, 13, 5.—

In gen., to shut off, cut off, stop, hinder, prevent:

commeatus hostibus,

Liv. 26, 39, 10; 44, 6, 12:

ob interclusos commeatus,

Suet. Aug. 16:

spiritum,

Curt. 7, 5, 15; 3, 6, 14:

vocem,

Just. 11, 8, 4; cf.:

consuli admiratio intercluserat vocem,

Liv. 2, 2, 8.—

To cut off, separate one from any thing.

From a place.

With acc., ab, and abl. (so most usu.):

adversarios ab oppido,

Caes. B. C. 1, 43, 2:

Pompeium ab eo (Dyrrachio),

id. ib. 3, 41, 3: ipsum ab reliquo exercitu, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: so,

ab exercitu,

Caes. B. G. 7, 1, 6:

a praesidio,

id. ib. 1, 59, 5:

intercludi ab oppido,

Liv. 1, 27, 10:

interclusi ab suis,

id. 3, 70, 5:

a patria,

id. 5, 42, 5:

ab acie,

id. 4, 41, 4:

tribunos a plebe,

id. 25, 4, 4 et saep.; Auct. B. Alex. 27, 4; Flor. 4, 2, 26. —

With acc. and abl. alone (rare):

hostem Hibero intercludere, et frumento prohibere (cf. 2. infra),

Caes. B. C. 1, 67, 3.—

From aid, supplies, relief, etc.; with abl.:

re frumentaria intercludi,

Caes. B. G. 1, 23, 3:

frumento commeatuque Caesarem,

id. ib. 1, 48, 2: commeatibus nostros. id. ib. 3, 23, 6; id. B. C. 1, 61, 2; 1, 72, 1:

ille commeatu et reliquis copiis intercludendus,

Cic. Att. 7, 9, 2:

hostem commeatibus,

Flor. 3, 19, 11:

hostes commeatibus in urbe inclusos intercludunt,

Just. 4, 4, 5.— Absol.:

ne tot fortissimos viros interclusos opprimeret hostis,

Liv. 4, 39, 3; cf.:

interclusi equites,

id. ib. § 2.—

To shut in, blockade:

metuo, ne jam intercludemur, ut cum velitis exire, non liceat,

Cic. Fam. 14, 14, 1:

libertatem suis praesidiis interclusam tenere,

id. Leg. 2, 28, 75:

veriti, ne angustiis intercluderentur,

Caes. B. C. 3, 69:

aliquem in insidiis,

Cic. Caecin. 29, 84:

animam,

to stop the breath, to stifle, Liv. 23, 7:

Amazoniā latus peltā,

to cover, Stat. S. 5, 1, 131. —

Trop., to hinder, prevent; with quominus:

intercludor dolore, quominus ad te plura scribam,

Cic. Att. 8, 8, 2. [p. 979]

inter-pello, āvi, ātum, 1, v. a., to interrupt by speaking, to disturb, molest, etc. (syn. obloquor; class.).

To interrupt by speaking, to disturb a person speaking:

si interpellas, ego tacebo,

Plaut. Men. 5, 9, 62:

nihil te interpellabo, continentem orationem audire malo,

Cic. Tusc. 1, 8, 16:

tu vero, ut me et appelles, et interpelles, et obloquare, et colloquare, velim,

id. Q. Fr. 2, 10:

quasi interpellamur ab iis,

Quint. 4, 5, 20;

a person engaged in business: si quis te arti tuae intentum sic interpellet,

Curt. 9, 4, 28. — Absol.:

ministri, interpellando,... atrocitatem facti leniebant,

Sall. J. 27, 1; Suet. Tib. 27.—

Esp.

To annoy, importune:

cum a Ceballino interpellatus sum,

Curt. 6, 10, 19:

urbe egrediens, ne quis se interpellaret,

Suet. Tib. 40; molest, disturb one, id. ib. 34. —

To solicit, try to seduce a female:

qui mulierem puellamve interpellaverit,

Paul. Sent. 5, 4, 14 Huschke (Dig. 47, 11, 1, § 2).—

To address, accost, speak to, i. q. alloqui: verum tu quid agis? interpella me, ut sciam, Lucil. ap. Non. 331, 1;

= interjicere, interpellantem admonere,

to object, Cic. Verr. 2, 1, 28, § 71. —

To dun, demand payment of, Dig. 26, 7, 44; cf. Amm. 17, 3, 6. —

In gen., to disturb, hinder, obstruct, molest; constr. with acc., quin, quominus, ne, or inf.

With acc.; of persons:

aliquem in jure suo,

Caes. B. G. 1, 44;

of things: partam jam victoriam,

id. B. C. 3, 73:

poenam,

Liv. 4, 50:

incrementa urbis,

Just. 18, 5, 7:

otium bello,

Curt. 6, 6, 12:

satietatem epularum ludis,

id. 6, 2, 5:

lex Julia non interpellat eam possessionem,

does not disturb, does not abrogate it, Dig. 23, 5, 16.— Pass.:

reperiebat T. Ampium conatum esse tollere pecunias... sed interpellatum adventum Caesaris profugisse,

Caes. B. C. 3, 105:

haec tota res interpellata bello refrixerat,

Cic. Att. 1, 19, 4:

stupro interpellato motus,

Liv. 3, 57.—

With quin: Caesar numquam interpellavit, quin, quibus vellem, uterer, Matius ad Cic. Fam. 11, 28.—

With quominus:

interpellent me, quo minus honoratus sim, dum ne interpellent, quo minus, etc.,

Brut. ad Cic. Fam. 11, 10, 1.—

With ne: tribunis interregem interpellantibus, ne senatusconsultum fieret, to interpose their veto, Liv. 4, 43.—

With inf.:

pransus non avide, quantum interpellet inani Ventre diem durare,

Hor. S. 1, 6, 127.—

Absol.: fameque et siti interpellante, disturbing him, Suet. Ner. 48.

in-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. a. ( fut. invenibit for inveniet, Pompon. ap. Non. p. 479, 28), lit., to come or light upon a thing; to find, meet with (cf.: reperio, offendo).

Lit.:

neque domi, neque in urbe invenio quemquam, qui illum viderit,

Plaut. Am. 4, 1, 2; id. Aul. 4, 2, 13; cf. id. Stich. 1, 2, 53:

in agro populabundum hostem,

Liv. 3, 4, 7:

Scipio mortuus in cubiculo inventus est,

id. Epit. 59 fin.:

naves reliquas paratas ad navigandum invenit,

Caes. B. G. 5, 5:

tolerabiles oratores,

Cic. de Or. 1, 2: scis, Pamphilam meam inventam civem? is found to be a citizen ' s daughter, Ter. Eun. 5, 9, 6. — Sup.:

pleraque inventu rara ac difficilia,

Plin. 28, 1, 1, § 1; so Gell. 17, 12, 2. —

Trop.

To find out, to invent, effect:

quandam fallaciam,

Ter. Heaut. 3, 3, 35:

perniciem aliis, ac postremo sibi,

Tac. A. 1, 74.—Of an orator's faculty of invention:

tanta in eo inveniendi copia et eloquendi facultas,

Quint. 10, 1, 69: multa divinitus a majoribus nostris inventa atque instituta sunt, Auct. Or. pro Dom. 1.—

To find out, discover, ascertain, learn:

inveniebat ex captivis, Sabim flumen ab suis castris non amplius milia passuum decem abesse,

Caes. B. G. 2, 16:

conjurationem,

Cic. Cat. 3, 7:

apud auctores invenio eodem anno descisse Antiates,

Liv. 3, 23; 9, 45—

To find out, invent, devise, contrive how to do a thing:

ille quomodo crimen commenticium confirmaret, non inveniebat,

Cic. Rosc. Am. 15, 42:

Venus inveniet puero succumbere furtim,

i. e. will find out a way, Tib. 1 (8), 9, 35.—

To acquire, get, earn:

ut facillume Sine invidia laudem invenias,

Ter. And. 1, 1, 39:

qui primus hoc cognomen invenit,

Cic. Fin. 1, 7, 23:

ex quo illi gloria opesque inventae,

Sall. J. 70, 2:

laudem,

Just. 3, 7, 10; cf.:

gratiam apud aliquem,

Vulg. Luc. 1, 30.—

With se.

To show itself, appear:

postquam se dolor invenit,

Ov. H. 15, 113.—

To be at home in any thing:

minus se inveniunt,

i. e. are perplexed, Sen. Ben. 5, 12, 6:

nec medici se inveniunt,

Petr. 47.

mŏdŏ (scanned mŏdō, Plaut. Ps. 2, 3, 23; Lucr. 2, 11, 35; Cic. poët. N. D. 2, 42, 107; v. Corss. Ausspr. 2, p. 480; Lachm. ad Lucr. 2, p. 140), adv. [orig. abl. of modus, q. v.].

Qs., by measure, expressing, like tantum, a restriction of the idea, only, merely, but.

In gen.

Affirmatively: ter sub armis malim vitam cernere, Quam semel modo parere, even once, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll. (Trag. v. 298 Vahl.):

semel modo,

only once, Plaut. Poen. 1, 3, 30:

uni modo gessi morem,

id. Most. 1, 3, 43:

hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videatur, etc.,

Cic. Ac. 2, 32, 101; cf.:

quorum genera plura sunt: hi unum modo quale sit suspicantur,

id. Or. 9, 28:

nec audiendi quidam, qui tres modo primas esse partes volunt,

Quint. 3, 3, 4:

paulum modo,

Cic. Fam. 1, 5, b, 2; Varr. ap. Gell. 13, 15:

perpauxillum modo,

Plaut. Capt. 1, 2, 74; cf.:

manus erat nulla, quae parvam modo causam timoris afferret,

Caes. B. G. 6, 35, 3:

quae pacisci modo scis, sed quod pacta es, non scis solvere,

Plaut. Ps. 1, 2, 88:

ad ornandam modo, non augendam orationem assumuntur,

Quint. 8, 6, 39; cf. Cic. Inv. 2, 23, 69:

solere modo non etiam oportere,

id. Off. 3, 4, 18:

doctrina ac litterae secundis rebus delectationem modo habere videbantur, nunc vero etiam salutem,

id. Fam. 6, 12, 5:

circi modo spectaculum fuerat,

Liv. 7, 2: modo facito ut illam serves, only see that, etc., Ter. Ad. 5, 3, 59:

modo fac, ne quid aliud cures, etc.,

Cic. Fam. 16, 11, 1:

aetatem velim servire, Libanum ut conveniam modo,

if I can only, Plaut. As. 2, 2, 8:

modo ut tacere possis,

Ter. Phorm. 1, 2, 9; cf.:

concede, ut impune emerit, modo ut bonā ratione emerit,

if but. provided that, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 10:

modo ut haec nobis loca tenere liceat,

id. Fam. 14, 14, 1.— For the expressions dummodo, solummodo, and tantummodo, v. dum, solum, and tantum.—

Negatively: non modo... sed (verum) etiam (et, or simply sed), not only... but also:

ut non modo secunda sperare debeas, sed etiam adversa fortissimo animo ferre,

Cic. Fam. 6, 13, 5:

non modo agendo, verum etiam cogitando,

id. Cael. 19, 45:

illum non modo favisse, sed et, etc.,

id. Att. 11, 9, 2:

non modo falsum id esse, sed hoc verissimum,

id. Rep. 2, 44, 71.— As to these expressions, and also respecting the omission of a second non in the latter clause, v. under sed and non.—

In partic., in restrictive clauses, for ullo or aliquo modo, in any way or degree, at all, only, even:

servus est nemo, qui modo tolerabili conditione sit servitutis, qui, etc.,

who is in any tolerable condition, Cic. Cat. 4, 8, 16; cf.:

quamquam quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, quin, etc.,

id. Fl. 27, 64; and:

quis est omnium, qui modo cum Musis habeat aliquod commercium, qui? etc.,

id. Tusc. 5, 23, 66:

nemo aliter philosophus sensit, in quo modo esset auctoritas,

id. Div. 1, 39, 86; cf.: servitus, honorifica modo, Brut. ap. Cic. ad Brut. 1, 17, 4:

tum quam plurimis modo dignis, se utilem praebent,

be they but worthy, Cic. Off. 1, 26, 92:

bonis viris... faciendum est, modo pro facultatibus,

id. ib. 2, 17, 58:

decerne, modo recte,

id. Rosc. Am. 48, 138:

itaque veniam, quo vocas, modo adjutore te,

id. Att. 16, 13, a, 1:

atque utinam posset aliquā ratione hoc crimen quamvis falsa, modo humana atque usitata defendere,

if only, id. Verr. 2, 3, 97, § 224.—

Si modo, if only (freq.):

tu si modo es Romae: vix enim puto, sin es, hoc vehementer animadvertas velim,

Cic. Att. 5, 8, 2:

tute scis (si modo meministi) me tibi tum dixisse, etc.,

id. ib. 12, 18, 2:

fortasse vici, si modo permansero,

id. ib. 12, 44, 3.— Poet. with subj.:

si modo sola queant saxa tenere fidem,

Prop. 1, 18, 4.—

Poet. and in jurid. Latin, modo si, for dummodo, if only, provided that:

persequar inferius, modo si licet ordine ferri,

Ov. Tr. 2, 263:

modo si ejus nomine opus fiat,

Dig. 39, 1, 18; 26, 2, 28; 19, 2, 19, § 10.—

As a conjunction with subj., for dummodo, if only, provided that (freq. and class.):

quos valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

Cic. Brut. 16, 64; id. Or. 9, 28:

manent ingenia senibus, modo permaneat studium et industria,

id. Sen. 7, 22; Quint. 10, 1, 131:

modo Juppiter adsit, Tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

Verg. A. 3, 116.—So, modo ne for dummodo ne, if only not, provided that not:

quae de Sicinio audīsti, ea mihi probantur: modo ne illa exceptio in aliquem incurrat bene de nobis meritum,

Cic. Att. 5, 4, 3:

si quis est paulo ad voluptates propensior, modo ne sit ex pecudum genere, etc.,

id. Off. 1, 30, 105; id. Ac. 2, 43, 132.—

Modo non, like the Gr. monon ouchi, all but, almost, nearly, = propemodum (ante- and post-class.):

modo non montes auri pollicens,

Ter. Phorm. 1, 2, 17 Don.:

favet Fabi gloriae, quae modo non suā contumeliā splendeat,

Liv. 10, 24, 11:

pictor equum venientem, modo non vivum, comprehenderat,

Val. Max. 8, 11, ext. 7:

modo non reclamante publico vigore,

Amm. 14, 7, 1; 16, 12, 16; 21, 14, 1; 22, 6, 2 al.—

In colloq. lang. with imperatives, just, now, only:

sequere hac modo,

Plaut. Men. 4, 1, 4:

sedete hic modo,

id. Rud. 3, 3, 29:

propera modo,

id. Men. 1, 4, 32:

vide modo,

Cic. Div. in Caecil. 14, 46:

ignem scrutare modo, inquam,

Hor. S. 2, 3, 276.—Indignantly:

quin tu i modo,

begone now, Plaut. Trin. 2, 4, 182; so,

i modo,

id. Stich. 3, 2, 23:

tace modo,

be still now, id. As. 5, 2, 19.—With tu or vos ( poet. and post-class.):

tu modo, dum licet, hunc fructum ne desere vitae,

Prop. 2, 15, 49; Verg. G. 3, 73:

tu modo posce deos veniam,

id. A. 4, 50:

vos modo, inquit, parcite,

Phaedr. 2, 8, 8; Curt. 9, 6, 24; 9, 2, 25.

With specifications of time, like Gr. arti (reaching to the full measure of the time, fully).

In gen.

Of the pressent time, just now, just (ante-class. and poet.):

quid? ego modo huic frater factus, dum intro eo atque exeo?

just now? Plaut. Ep. 5, 1, 43:

modo dolores, meatu, occipiunt,

Ter. Ad. 3, 1, 2 (evidenter hic modo temporis praesentis adverbium est, Don.):

advenis modo,

id. Hec. 3, 5, 8 Don.:

devoravi nomen imprudens modo,

Plaut. Trin. 4, 2, 63:

jam modo nunc possum contentus vivere parvo,

Tib. 1, 1, 25; cf.:

peccare fuisset Ante satis, penitus modo nunc genus omne perosos Femineum,

Verg. A. 9, 141.—

Of time just passed, just now, but this moment, a little while ago, lately (class.):

nuper homines nobiles hujusmodi, judices, et quid dico nuper? immo vero modo ac plane paulo ante vidimus, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7: Al. Ita uti dudum dixeras? Am. Dudum? quam dudum istuc factum est? Al. Temptas:

jam dudum, pridem, modo,

Plaut. Am. 2, 2, 60: Ph. Quando? Do. Hodie. Ph. Quamdudum? Do. Modo, Ter. Eun. 4, 4, 30:

sum illi villae amicior modo factus,

Cic. Leg. 2, 2, 4:

quaeras putemne talem esse deorum naturam, qualis modo a te sit exposita,

id. N. D. 1, 21, 57:

declaravit id modo temeritas C. Caesaris,

id. Off. 1, 8, 26:

modo hoc malum in rem publicam invasit,

id. ib. 2, 21, 75:

si hodie bella sint, quale Gallicum modo (i. e. twenty-two years earlier),

Liv. 6, 40, 17; cf. id. 22, 14, 13; Cic. Div. 1, 44, 99.—Opp. to nunc: qui nunc primum te advenisse dicas, [p. 1156] modo qui hinc abieris, Plaut. Am. 2, 2, 63:

in quā urbe modo gratiā, auctoritate, gloriā floruimus, in eā nunc iis quidem omnibus caremus,

Cic. Fam. 4, 13, 2; id. Mur. 40, 86; 41, 88; Prop. 1, 18, 7.—With tunc, Tac. A. 2, 75.—

Of time just to come, immediately, directly, in a moment (rare, and perh. not in Cic.):

domum modo ibo,

Ter. And. 3, 4, 15; Liv. 26, 15:

Artabanus tardari metu, modo cupidine vindictae inardescere,

Tac. A. 6, 32; 4, 50.—

In partic.

Modo... modo, now... now, at one moment... at another, sometimes... sometimes (class.):

modo ait, modo negat,

sometimes he says Yes, and sometimes No, Ter. Eun. 4, 4, 46:

Cotta meus modo hoc, modo illud,

Cic. N. D. 1, 18, 47; id. Div. 2, 44, 93:

modo his, modo illis ex partibus,

id. N. D. 2, 19, 49:

o Academiam volaticam et sui similem, modo huc, modo illuc!

id. Att. 13, 25, 3:

citus modo, modo tardus incessus,

Sall. C. 15, 5:

laetos modo, modo pavidos animadverteres,

id. J. 60, 4:

nebulonem modo, modo nugatorem appellat,

Liv. 38, 56.—Instead of modo... modo, we sometimes find:

nunc... modo: nunc quereretur eundem accusatorem ac judicem esse, modo vitam sibi eripi, etc.,

Liv. 8, 32, 9.—Again, instead of the second modo (esp. in poets and in post-Aug. prose writers), we find:

nunc aliquando, interdum, nonnumquam, saepe, rursus.—So, modo... nunc,

Ov. M. 13, 922; id. F. 4, 643; id. Tr. 1, 2, 27:

modo ut reciperet imperium, nunc ut legatione fungeretur,

Tac. H. 2, 51:

modo... aliquando,

id. A. 1, 81; 6, 35; 11, 34; 16, 10; id. H. 2, 74:

modo... interdum,

Sall. J. 42, 1; 55, 9; 62, 9 Kritz.; 74, 1; Hor. S. 1, 9, 9 et saep.:

modo... nonnumquam,

Suet. Tib. 66; id. Claud. 15; id. Calig. 52:

modo... saepe,

Hor. S. 1, 10, 11:

modo... modo... saepe,

Sall. J. 45, 2; Tac. H. 4, 84:

modo... rursus,

Prop. 1, 3, 41.—

Modo... tum (deinde, postea, etc.), at first... then, at one time... at another:

sol modo accedens, tum autem recedens,

Cic. N. D. 2, 40, 102:

(Xenophon) facit Socratem disputantem... et modo unum, tum autem plures deos,

id. ib. 1, 12, 31:

et modo mundum, tum mentem divinam esse putat,

id. ib. 1, 13, 34; cf.:

modo (Theophrastus) menti divinum tribuit principatum, modo caelo, tum autem signis sideribusque caelestibus,

id. ib. 1, 13, 35:

et forte in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa paulum modo prona, deinde flexa, etc.,

Sall. J. 93, 4:

modo... paulo post,

Val. Max. 7, 4, 5:

modo... modo... postremum,

Tac. H. 4, 46:

quid agerent, modo timentes, vicissim contemnentes religiones,

Cic. Leg. 2, 17, 43.

mŏror, ātus, 1, v. dep. n. and a. [mora].

Neutr., to delay, tarry, stay, wait, remain, linger, loiter (syn.: cesso, cunctor, haesito; class.); eamus ergo ad cenam: quid stas? Thr. Ubi vis:

non moror,

i. e. I have no objection, Ter. Eun. 3, 2, 6:

Lucceius narravit, Brutum valde morari, non tergiversantem, sed exspectantem, si qui forte casus, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 3:

quid moror?

Hor. C. 2, 17, 6:

quid multis moror?

why do I linger long? why make a long story of it? Ter. And. 1, 1, 87:

ne multis morer,

to be brief, in short, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 104:

paulum morandum in his intervallis,

Quint. 11, 3, 39:

quod adhuc Brundisii moratus es,

have tarried, remained, Cic. Fam. 15, 17, 2:

in provinciā,

id. Att. 7, 1, 5:

haud multa moratus,

i. e. without delaying long, Verg. A. 3, 610:

nec plura moratus,

without tarrying any longer, id. ib. 5, 381:

rosa quo locorum Sera moretur,

may linger, may be, Hor. C. 1, 38, 3:

Corycia semper qui puppe moraris,

Juv. 14, 267.—With cum:

ubi, et cum quibus moreris,

stay, reside, Sen. Ep. 32, 1.—With quin:

nec morati sunt quin decurrerent ad castra,

Liv. 40, 31, 8.—In the part. perf. subst.:

ad sexcentos moratorum in citeriore ripā cepit,

Liv. 21, 47, 3; 21, 48, 6; cf.:

ad duo milia aut moratorum aut palantium per agros interfecta,

id. 24, 41, 4; v. Drakenb. ad h. 1.—

Act., to delay, retard, detain, cause to wait, hinder:

ne affinem morer, Quin, etc.,

delay, Plaut. Aul. 4, 2, 5:

argentum non morabor quin feras,

id. As. 2, 2, 88:

morari ac sustinere impetum hostium,

Caes. B. C. 2, 26:

conanti dexteram manum,

id. ib. 5, 44, 8:

eum,

Cic. Fam. 6, 20, 28:

iter,

Caes. B. G. 7, 40:

naves,

Plin. 9, 25, 41, § 80:

morari ab itinere proposito hostem,

Liv. 23, 28, 9:

morantur pauci Ridiculum et fugientem ex urbe pudorem,

Juv. 11, 54.—

To fix the attention of, to delight, amuse, entertain: morata recte Fabula Valdius oblectat, populum meliusque moratur, Quam, etc., delays, i. e. entertains, Hor. A. P. 321:

carmina, quae possint oculos auresque morari Caesaris,

arrest, id. Ep. 1, 13, 17:

tardior stilus cogitationem moratur,

Quint. 1, 1, 28: profecto non plus biduum aut— Ph. Aut? nihil moror, I will wait no longer, will bear no delay, Ter. Eun. 1, 2, 104:

egomet convivas moror,

keep them waiting, Ter. Heaut. 1, 1, 120.—

In partic.: nihil morari aliquem, not to detain a person, to let him go, to dismiss. Thus the consul said when he dismissed the Senate:

Nihil amplius vos moramur,

I will detain you no longer, you are dismissed, Capitol. M. Aurel. 10. This is the customary formula for abandoning an accusation and dismissing an accused person:

C. Sempronium nihil moror,

i. e. I withdraw my accusation against, Liv. 4, 42, 8:

cum se nihil morari magistrum equitum pronuntiasset,

id. 8, 35, 8:

negavit, se Gracchum morari,

id. 43, 16, 16.—Hence,

Trop.: nihil morari (with acc., an object-clause, or quo minus), to let a thing go, i. e. not to value or regard, to care nothing about it, to have nothing to say against it, etc.:

nam vina nihil moror illius orae,

care nothing for it, am not fond of it, Hor. Ep. 1, 15, 16:

officium,

id. ib. 2, 1, 264:

nec dona moror,

Verg. A. 5, 400:

nil ego istos moror faeceos mores,

Plaut. Trin. 2, 2, 18 Brix ad loc.—With object-clauses:

alieno uti nihil moror,

I do not want to, Plaut. Capt. prol. 16: nihil moror, eos salvos esse, et ire quo jubetis, am not opposed to it, have nothing to say against it, Ant. ap. Cic. Phil. 13, 17, 35:

nil moror eum tibi esse amicum,

Plaut. Trin. 2, 2, 56.— With quominus:

nihil ego quidem moror, quominus decemviratu abeam,

I do not hesitate to, I will immediately, Liv. 3, 54, 4. —Hence, * mŏrātē, adv., lingeringly, slowly:

moratius,

Sen. Q. N. 6, 14, 3.

Act. collat. form mŏro, āre: quid moras? Naev. ap. Diom. p. 395 P.: morares Enn. ib.: moraret, Pac. ib. (cf. Enn. p. 154, v. 11 Vahl.; Trag. Rel. p. 82 Rib.; Com. Rel. p. 16 ib.).—

Pass. impers.: ita diu, ut plus biennium in his tricis moretur, be spent, lost, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 2.

mōror, 1, v. dep. n. [môros], to be foolish, be a fool (post-Aug.), in the lusus verbb.:

morari eum (Claudium) inter homines desiisse, productā primā syllabā, jocabatur,

Suet. Ner. 33.

nuncŭpo, āvi, ātum, 1 (nuncupassit for nuncupaverit; v. in the foll.), v. a. [nomencapio], to call by name, to call, name (mostly ante-class. and post-Aug.;

esp. in jurid. lang.: quem cultrix nomine nostro nuncupat,

Ov. F. 1, 246; cf. Cic. de Or. 3, 38, 153; Quint. 8, 3, 27 Spald. N. cr.; cf.: designo, declaro, dico): nuncupare nominare valere apparet in legibus, ubi nuncupatae pecuniae sunt scriptae;

item in choro, in quo est: Aenea! Quis est qui meum nomen nuncupat? Item in Medio: Quis tu es mulier, quae me insueto nuncupāsti nomine?

Varr. L. L. 6, § 60 Müll.: CVM NEXVM FACIET MANCIPIVMQVE VTI LINGVA NVNCVPASSIT ITA IVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Paul. ex Fest. p. 173 Müll.; cf. Cic. Off. 3, 16, 65; cf. also id. de Or. 1, 57, 245: nuncupata pecunia est nominata, certa (nomine certa?), nominibus propriis pronuntiata, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.:

tum illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant,

Cic. N. D. 2, 23, 60; cf. id. ib. 2, 28, 71:

res utiles deorum vocabulis,

id. ib. 1, 15, 38; Plin. 4, 12, 27, § 91:

Pompeii M. titulos omnes triumphosque hoc in loco nuncupari,

id. 7, 26, 27, § 95:

aliquam reginam,

Just. 24, 2, 9:

aliquem Caesarem,

Aur. Vict. Caes. 23, 2:

Indigetem,

Ov. M. 14, 608.— Poet.: alicujus fidem, to invoke, Pac. ap. Non. 90, 11 (Trag. Rel. p. 78, v 141 Rib.).—

In partic.

Nuncupare heredem, to name publicly before witnesses as one's heir:

heredes palam, ita ut exaudiri possint nuncupandi sunt,

Dig. 28, 1, 21:

voce nuncupatus heres,

Just. 12, 15 fin.; Dig. 37, 11, 8: nuncupatum testamentum, a testament drawn up in the presence of witnesses, in which the testator names his heirs, Plin. Ep. 8, 18, 5.—

In gen., to constitute or appoint as one's heir, Suet. Claud. 4; id. Calig. 38:

nec quia offendit alius, nuncuparis, sed quia ipse meruisti,

Plin. Pan. 43.—

To announce publicly, proclaim formally:

consultatum pro rostris an in senatu an in castris adoptio nuncuparetur,

Tac. H. 1, 17.—

To pronounce vows publicly, to offer vows, to vow: vota nuncupata dicuntur, quae consules, praetores cum in provinciam proficiscuntur faciunt: ea in tabulas praesentibus multis referuntur. At Santra L. II. de verborum antiquitate satis multis nuncupata colligit non directo nominata significare, sed promissa et quasi testificata, circumscripta, recepta, quod etiam in votis nuncupandis esse convenientius, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.; Cic. Phil. 3, 4, 11; Liv. 21, 63:

cum consul more majorum secundum vota in Capitolio nuncupata, cum lictoribus paludatus profectus ab urbe esset,

id. 41, 10:

solvere vota nuncupata pro incolumitate exercitus,

Val. Max. 1, 1 fin.

ŏcŭlus (sync. oclus, Prud. steph. 10, 592 dub.), i, m. [kindr. with Sanscr. akshi and aksha, from the root ītsh, videre; Gr. ossomai, osse; Goth. augō; Germ. Auge; Engl. eye], an eye.

Lit.:

quae (natura) primum oculos membranis tenuissimis vestivit et saepsit... sed lubricos oculos fecit et mobiles,

Cic. N. D. 2, 57, 142; cf. Cels. 7, 7, 13; Plin. 11, 37, 52, § 139 sq.; Cic. de Or. 3, 59, 221:

venusti,

id. Tusc. 5, 16, 46:

eminentes,

prominent, id. Vatin. 2, 4:

oculi tanquam speculatores,

id. N. D. 2, 57, 140:

acuti,

id. Planc. 27, 69:

maligni,

Verg. A. 5, 654:

minaces,

Luc. 2, 26: oculos conicere in aliquem, to cast or fix one's eyes upon, Cic. Clu. 19, 54:

oculos conjecit in hostem,

Verg. A. 12, 483: adicere alicui rei, to cast one's eyes upon, glance at:

ad eorum ne quem oculos adiciat suos,

Plaut. As. 4, 1, 24; to covet, Cic. Verr. 2, 2, 15, § 37:

adicere ad rem aliquam,

id. Agr. 2, 10, 25:

de aliquo nusquam deicere,

to never turn one's eyes away from, to regard with fixed attention, id. Verr. 2, 4, 15, § 33:

deicere ab aliquā re,

to turn away, id. Phil. 1, 1, 1:

in terram figere,

to fix one's eyes upon the ground, Tac. H. 4, 72:

deicere in terram,

to cast down to, Quint. 1, 11, 9:

demittere,

Ov. M. 15, 612:

erigere,

id. ib. 4, 146: attollere. Verg. A. 4, 688; Ov. M. 2, 448:

circumferre,

id. ib. 6, 169:

premere,

Verg. A. 9, 487: deponere, to fix, Hor C. 1, 36, 18:

distorquere,

id. S. 1, 9, 65:

spargere,

to direct hither and thither, Pers. 5, 33:

oculis cernere,

to see with one's own eyes, Nep. Timol. 2, 2:

oculos auferre spectanti,

to blind the eyes of an observer, to cheat him before his eyes, Liv. 6, 15 fin.: ponere sibi aliquid ante oculos. i. e. to imagine to one's self any thing, Cic. Agr. 2, 20, 53:

proponere oculis suis aliquid,

id. Sest. 7, 17:

esse ante oculos,

to be before one's eyes, id. Lael. 11, 38: res posita in oculis, and ante oculos, that lies before one's eyes, is apparent, evident:

de rebus ante oculos positis,

id. Ac. 1, 2, 5:

omnia sunt enim posita ante oculos,

id. de Or. 1, 43, 192:

inque meis oculis candida Delos erat,

before my eyes, Ov. H. 21, 82: vivere in oculis, habitare in oculis, to live in the sight of, in the presence of, in intercourse with:

in maximā celebritate atque in oculis civium quondam viximus,

Cic. Off. 3, 1, 3:

habitavi in oculis,

id. Planc. 27, 66; cf.:

in foro palam Syracusis in ore atque in oculis provinciae,

id. Verr. 2, 2, 33, § 81; Liv. 22, 12; 35, 10; Tac. H. 4, 77:

habere in oculis,

to keep in sight, to watch, observe, Plaut. Ps. 3, 2, 66:

in oculis omnium submergi,

Curt. 9, 4, 11:

se ante oculos suos trucidari sinerent,

Liv. 2, 6, 2; 4, 14, 5; Auct. Her. 4, 36, 48: ab oculis alicujus abire (ire), to leave one's presence:

Abin' hinc ab oculis?

Plaut. Trin. 4, 2, 147; id. Truc. 2, 5, 24; Sen. Ep. 36, 10; cf.:

ab oculis recedere,

Plin. Ep. 2, 1, 11:

ab oculis concedere,

Cic. Cat. 1, 7, 17:

(angues) conspecti repente ex oculis abierunt,

out of sight, Liv. 25, 16, 2:

prodigii species ex oculis elapsa,

id. 26, 19, 7:

(avem) ablatam ex oculis,

Tac. H. 2, 50:

facesserent propere ex urbe ab ore atque oculis populi Romani,

Liv. 6, 17, 8:

sub oculis alicujus,

before a person's eyes, in his presence, Caes. B. C. 1, 71; Vell. 2, 79, 4:

sub oculis domini esse,

Col. 9, 5, 2:

quos honores sub oculis tuis gessit,

Plin. Ep. 10, 11, 2:

sub avi oculis necari,

Just. 1, 4, 5; Flor. 4, 7, 8:

hostes sub oculis erant,

Liv. 22, 14, 3; 26, 38, 9:

sub oculis Caesaris,

Tac. A. 2, 35: hunc oculis suis nostrarum numquam quisquam vidit, with his own eyes, i. e. actually, in person, Ter. Eun. 4, 4, 10:

numquam ante hunc diem meis oculis eam videram,

id. Hec. 5, 4, 23: ad oculum, for display, to be seen:

non ad oculum servientes,

Vulg. Eph. 1, 18; id. Col. 3, 22.—As a term of endearment, the apple of my eye, my darling:

ubi isti sunt quibus vos oculi estis, quibus vitae estis, quibus deliciae?

Plaut. Ps. 1, 2, 46:

bene vale, ocule mi!

id. Curc. 1, 3, 47 —Hence, in a double sense:

par oculorum in amicitiā M. Antonii triumviri,

Suet. Rhet. 5.—The ancients swore by their eyes:

si voltis per oculos jurare, nihilo magis facietis,

Plaut. Men. 5, 9, 1.—

Transf.

The power of seeing, sight, vision: ut eum quoque oculum, quo bene videret, amitteret, lost, i. e. became blind, Cic. Div. 1, 24, 48:

oculos perdere,

id. Har. Resp. 18, 37:

restituere alicui,

Suet. Vesp. 7; cf.:

oculis usurpare rem,

i. e. see, Lucr. 1, 301.—

A luminary, said of the sun and stars ( poet. and in post-Aug. prose): mundi oculus. i. e. the sun, Ov. M. 4, 228:

stellarum oculi,

Plin. 2, 5, 4, § 10.—

A spot resembling an eye, as on a panther's hide, a peacock's tail, etc., Plin. 8, 17, 23, § 62:

pavonum caudae,

id. 13, 15, 30, § 96. —So arch. t. t.:

oculus volutae,

Vitr. 3, 5. —

Of plants.

An eye, bud, bourgeon: oculos imponere, i. e. to bud, inoculate, Verg. G. 2, 73:

gemmans,

Col. 4, 24, 16.—

A bulb or knob on many roots, on the reed, etc.:

harundinis,

Cato, R. R. 6, 3; Varr. R. R. 1, 24, 3:

seritur harundo bulbo radicis, quem alii oculum vocant,

Plin. 17, 20, 33, § 144.—

A plant, called also aizoum majus, Plin. 25, 13, 102, § 160. —

Trop.

A principal ornament: hi duo illos oculos orae maritimae effoderunt ( Corinth and Carthage), Cic. N. D. 3, 38, 91:

ex duobus Graeciae oculis,

i. e. Athens and Sparta, Just. 5, 8, 4.—

The eye of the soul, the mind's eye:

eloquentiam quam nullis nisi mentis oculis videre possumus,

Cic. Or. 29, 101:

acrioribus mentis oculis intueri,

Col. 3, 8, 1:

oculos pascere re aliquā,

to feast one's eyes on any thing, Cic. Verr. 2, 5, 26, § 65; cf.:

concupiscentia oculorum,

Vulg. 1 Joh. 2, 16: fructum oculis (dat.) capere ex aliquā re, Nep. Eum. 11, 2: oculi dolent, the eyes ache, i. e. one is afflicted by something seen, Ter. Ph. 5, 8, 64; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1; cf.:

pietas, pater, oculis dolorem prohibet,

i. e. forbids me to take offence, Plaut. As. 5, 1, 4: in oculis, in the eye, i. e. in view, hoped or expected:

frumenti spes, quae in oculis fuerat, utrosque frustrata pariter,

Liv. 26, 39, 23:

acies et arma in oculis erant,

Curt. 3, 6, 3:

Philotae supplicium in oculis erat,

id. 8, 6, 21:

esse in oculis,

to be beloved, esteemed, Cic. Att. 6, 2, 5:

esse in oculis multitudinis,

id. Tusc. 2, 26, 63: ferre, gestare in oculis, to love, esteem, value:

oderat tum, cum, etc....jam fert in oculis,

id. Phil. 6, 4, 11:

rex te ergo in oculis,

Ter. Eun. 3, 1, 11: aequis oculis videre, i. e. contentedly, with satisfaction (like aequo animo), Curt. 8, 2, 9: ante oculos, in mind, in view:

mors ante oculos debet esse,

Sen. Ep. 12, 6; Plin. Ep. 3, 16, 6; also plain, obvious:

simul est illud ante oculos,

Cic. de Or. 2, 85, 349:

sit ante oculos Nero,

i. e. set him before you, consider him, Tac. H. 1, 16: ante oculos habere, to keep in mind (post-class.):

habe ante oculos hanc esse terram,

Plin. Ep. 8, 24, 4:

mortalitatem,

id. ib. 2, 10, 4; Just. 5, 6, 1; for which (late Lat.) prae oculis: prae oculis habere terrorem futuri judicii, Greg. M. Ep. 2, 48;

3, 27 al.: nec jam fas ullum prae oculis habent,

Amm. 30, 4, 18: ob oculos versari, to be before the mind, etc.:

mors (ei) ob oculos versatur,

Cic. Rab. Post. 14, 39; Liv. 28, 19, 14; cf.:

usu versatur ante oculos vobis Glaucia,

Cic. Rosc. Am. 35, 98; id. Fin. 2, 22, 75; 5, 1, 3; id. Dom. 55, 141; Liv. 34, 36, 6: ponere aliquid ante oculos, to call up in mind, imagine, etc.:

eā (translatione) utimur rei ante oculos ponendae causā,

Auct. Her. 4, 34, 45:

ora eorum ponite vobis ante oculos,

Cic. Phil. 13, 2, 4:

calamitatem Cottae sibi ante oculos ponunt,

Caes. B. G. 6, 37:

exsilium Cn. Marci sibi proponunt ante oculos,

Liv. 2, 54, 6:

conjurationem ante oculos ponere,

id. 24, 24, 8:

studia eorum vobis ante oculos proponere,

Auct. Her. 4, 36, 48;

rarely: constituere sibi aliquid ante oculos,

Cic. Cael. 32, 79; Aug. Serm. 233, 3: ante oculos ponere (proponere), with ellips. of dat. of person, Cic. Marc. 2, 5; id. Deiot. 7, 20; id. Phil. 2, 45, 115; 11, 3, 7; id. N. D. 1, 41, 114:

nec a re publicā deiciebam oculos,

id. Phil. 1, 1, 1.

per-tĭnĕo, ŭi, 2, v. n. [teneo], to stretch out, reach, extend to a place; to arrive at a place (class., esp. in the trop. signif.); constr. with ad and acc., or with advv.; very rarely with in or per and acc.; v. infra.

Lit.:

aspera arteria ad pulmones usque pertinet,

Cic. N. D. 2, 54, 136:

venae in omnes partes corporis pertinentes,

id. ib. 2, 55, 137:

deus pertinens per naturam cujusque rei, etc.,

id. ib. 2, 28, 71:

Belgae pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni,

Caes. B. G. 1, 1:

rivi, qui ad mare pertinebant,

id. B. C. 3, 49:

hanc (silvam) longe introrsus pertinere,

id. B. G. 6, 9:

in vastae magnitudinis urbe partium sensu non satis pertinente in omnia,

extending in all directions, Liv. 25, 24, 6 Weissenb. ad loc.; cf.:

quod ait praetor: pertinet, hoc significat: quod ex aedibus ejus in tuas pertinet, hoc est dirigitur, extenditur, pervenit,

Dig. 43, 22, 1.—

Trop.

To reach, extend (like diêkein, kathêkein):

eadem bonitas etiam ad multitudinem pertinet,

Cic. Lael. 14, 50:

caritas patriae per omnes ordines pertinebat,

i. e. pervaded, Liv. 23, 49, 3:

ad posteritatis memoriam pertinere,

Cic. Sen. 23, 82:

fulmina, quorum significatio ad totam vitam pertinet,

Sen. Q. N. 2, 47 init.:

hic pertinet a natali ad diem extremum,

id. Ep. 12, 6.—

To belong, relate, concern, pertain or have reference to, affect any thing:

somnium ad aliquam rem pertinet,

Plaut. Merc. 2, 1, 28:

illa res ad meum officium pertinet,

Cic. Rosc. Am. 13, 36:

nihil ad patriciam Sulpiciorum familiam Quirinius pertinuit,

Tac. A. 3, 48:

haec breviter attingemus, scrutati maxime pertinentia,

Plin. 18, 35, 78, § 341.—

To have a tendency, to tend or lead to an object or result, Varr. R. R. 2, 1:

illud quo pertineat, videte,

Cic. Agr. 2, 8, 20; id. Att. 8, 9, 1:

quod autem plures a nobis nominati sunt, eo pertinuit, quod, etc.,

id. Brut. 87, 299:

summa illuc pertinet, ut sciatis, etc.,

id. Verr. 2, 5, 10, § 25:

interpretando, quorsum quidque pertineat,

id. N. D. 3, 23, 60 fin.:

quid ista ad vidulum pertinent, servae sint istae an liberae?

Plaut. Rud. 4, 4, 62.—Esp. in phrase: quod ad aliquem (aliquid) pertinet, as far as concerns, in regard to (mostly post-Aug.): quod ad inducias pertineret, sic belli rationem esse divisam, ut, etc., * Caes. B. C. 3, 17, 3:

quod ad nationes exteras pertinet, Cicero varie,

Quint. 11, 1, 89:

quod ad Dymnum pertinet, nihil scio,

Curt. 6, 11, 30: quod pertinet ad elephantos, id. [p. 1359] 9, 2, 19; cf.:

quantum ad decernentes pertinet,

Plin. Ep. 8, 6, 14:

quod ad me pertinet, intellego me perdidisse, etc.,

Sen. Cons. ad Helv. 10, 2; id. Ep. 119, 12; id. Suas. 6, 12; 7, 1:

cum virtutibus tum etiam fortuna, siquid hoc ad rem pertinet,

Cic. Fam. 13, 13:

quatenus quidque se attingat ad seque pertineat perspicere,

Cic. Fin. 5, 9, 24:

illud dissimulas ad te quod pertinet,

Mart. 7, 10, 9. —

To apply to, be applicable to, to suit, be suitable to a person or thing:

magis pol haec malitia pertinet ad viros, quam ad mulieres,

Plaut. Truc. 4, 3, 36:

ad quem suspicio maleficii pertineat,

on whom suspicion should fall, Cic. Rosc. Am. 7, 18:

ad officium meum,

id. ib. 13, 36:

liberalitas ad rem familiarem meam,

id. Fam. 12, 28:

ad imperatorem prodigium pertinere,

Liv. 25, 16.—

To belong, be the right of (usu. of a right, as opp. to possession):

sed regnum ad se et ad matrem suam pertinere arbitrabantur,

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:

ad quem jure regnum pertinet,

Liv. 40, 11, 7:

bona ad me pertinent, solus enim sum filius defuncti,

Quint. 5, 14, 15:

Europa jam, dubio procul, jure ad Romanos pertinebat,

Flor. 2, 8, 7:

(Armenia) quae antea ad majores suos pertinuisse monstrabat,

Amm. 26, 4, 6.—

To belong, to be the property of (late Lat.):

omnia quae ad se pertinebant,

Vulg. Gen. 32, 23; id. Exod. 9, 4; id. 1 Reg. 25, 21.—Hence, adv.: pertĭnenter, aptly, suitably, appositely, pertinently (post-class.):

pertinenter ad causam,

Tert. adv. Marc. 4, 38.— Comp.:

pertinentius,

Tert. adv. Marc. 4, 9.— Sup.:

pertinentissime,

Tert. adv. Marc. 4, 31.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).

With dat.:

hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,

Ter. Hec. 4, 1, 55:

ut spes nulla reliqua in te siet tibi,

id. Eun. 2, 2, 9:

potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,

Cic. Fam. 9, 18, 4:

quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,

id. Verr. 2, 2, 27, § 65:

quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,

id. ib. 2, 4, 50, §

120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,

Sall. C. 28, 4:

reliqua alia optio,

Quint. 7, 7, 8.—

Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:

neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,

Ter. Hec. 4, 2, 11:

ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,

Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:

reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,

id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,

id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):

qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?

Cic. Prov. Cons. 4, 7:

si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,

id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:

numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,

Plaut. Truc. prol. 15:

quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,

Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,

Ter. Heaut. 1, 2, 19:

quid enim est huic reliqui, quod, etc.,

Cic. Sull. 31, 89:

cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,

id. Fin. 2, 31, 101:

quid reliqui habemus praeter,

Sall. C. 20, 13:

nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,

Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:

Agrigentum, quod belli reliquum erat,

i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:

reliqua belli perfecta,

id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:

ubi reliquum vitae degere tuto posset,

Liv. 39, 13:

reliquum dici,

id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:

corporis reliqua,

Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:

reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,

Vulg. 3 Reg. 11, 41:

urbis,

id. 1 Par. 11, 8.—

Partic. constructions.

Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:

relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,

Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:

reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,

Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,

reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,

id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:

nunc hortari modo reliquum est et ire,

Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—

Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.

To leave behind, leave remaining:

ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,

Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

quos belli calamitas reliquos fecerat,

id. ib. 2, 3, 53, §

126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,

id. Att. 3, 8, 2:

si quos fortuna fecisset reliquos,

Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:

quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,

Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:

duarum mihi civitatum reliquos feci agros,

i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):

quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,

id. Sull. 32, 89.—

Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,

have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:

quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,

id. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hi milites nihil reliqui victis fecere,

Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:

quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,

id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:

ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—

To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;

also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,

omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:

prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,

Sall. J. 76, 4:

me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,

Nep. Att. 21, 5:

nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,

Tac. A. 1, 21 fin. —

In partic.

Of time, that is left or remains, future, subsequent:

spe reliquae tranquillitatis,

Cic. Sest. 34, 73:

reliquae vitae dignitas,

id. Fam. 10, 3, 2:

reliqua et sperata gloria,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

reliquum in tempus,

id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.

so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),

Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:

numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,

in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—

In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:

reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,

Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:

nunc quod reliquom restat, volo persolvere,

Plaut. Cist. 1, 3, 40:

quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,

id. ib. 2, 1, 30:

rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,

Cato, R. R. 2, 5:

erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,

Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:

maxime me angit ratio reliquorum meorum,

id. ib. 16, 3, 5:

cum tanta reliqua sint,

id. ib. 16, 15, 4;

15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,

Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,

reliqua trahere,

ib. 26, 7, 46:

computare,

ib. 40, 7, 34:

in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),

Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:

nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,

Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:

accipite reliquom, alieno uti nil moror,

Plaut. Capt. prol. 16; cf.

also the passage cited above,

id. Cist. 1, 3, 40.

Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).

Plur.:

murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,

Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:

decemviros... reliquos magistratus,

id. ib. 2, 31, 54; cf.:

Servilius consul reliquique magistratus,

Caes. B. C. 3, 21:

sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,

Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:

ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,

id. Rep. 2, 23, 43:

res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,

id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:

ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,

Caes. B. G. 2, 10:

oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

id. ib. 1, 5:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,

Sall. C. 59, 2.—As subst.:

princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,

the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:

in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,

id. Att. 16, 15, 1:

aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,

Just. 2, 2, 7:

deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,

Cic. Univ. 11; cf.

thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,

and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,

id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:

si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

audi reliqua,

Plaut. As. 4, 1, 46:

age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,

id. Poen. 3, 4, 8:

reliqua vaticinationis brevi esse confecta,

Cic. Div. 1, 32, 68:

aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,

and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;

but post-class.: et reliqua,

Vop. Firm. 5 fin. —

Sing.:

corpore relicuo pugnam caedesque petessit,

Lucr. 3, 648 Lachm.:

equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,

Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:

neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,

id. ib. 3, 3:

militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,

Cic. Att. 5, 20, 5:

jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,

id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:

paene oblitus sum, reliquom dicere,

Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:

reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,

Suet. Ner. 34:

haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,

as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,

quod reliquum est,

id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:

de reliquo quid tibi ego dicam?

Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

sălūs, ūtis (archaic gen. SALVTES, on a clay vessel, v. Ritschl de Fictilibus Litteratis, Berol, 1853, p. 18, n. 5; cf. APOLONES, from Apollo; dat. SALVTEI, Corp. Inscr. Lat. 587), f. [root sar, to guard, whence servus, servare, salvus, sollus; cf. Gr. holos, entire], a being safe and sound; a sound or whole condition, health, welfare, prosperity, preservation, safety, deliverance, etc. (very freq. and class.: cf.: valetudo, sanitas).

Lit.

In gen.: Mars pater te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem valetudinemque mihi domo familiaeque nostrae, an old form of prayer in Cato, R. R. 141, 3; cf. Varr. R. R. 1, 2, 27; so,

too, the religious formula for asking protection: quod cum salute ejus fiat,

and may it do him good, Ter. Ad. 4, 1, 3;

and in the same sense: bonā salute,

Cato, R. R. 4 fin.:

adhuc quae assolent quaeque oportet Signa esse ad salutem, omnia huic (puero recens nato) esse video,

Ter. And. 3, 2, 2:

aegrorum salutem ab Aesculapio datam,

Cic. N. D. 3, 38, 91:

qui etiam medicis suis non ad salutem, sed ad necem utatur,

id. Har. Resp. 16, 35:

me confectum consularibus volneribus consulari medicinā ad salutem reduceret,

id. Red. Quir. 6, 15:

firmā potiri salute,

Ov. H. 20, [p. 1622] 179:

salute nostrā atque urbe captā Domum reduco integrum omnem exercitum,

in good health, well, Plaut. Bacch. 4, 9, 147:

mater redit suā salute ac familiae maximā,

in excellent health, id. Merc. 4, 5, 9:

salute nostrum socium,

id. Men. 1, 2, 25:

salute horiae,

uninjured, id. Rud. 4, 2, 5:

in optimorum consiliis posita est civitatium salus,

Cic. Rep. 1, 34, 51; cf.:

tu eris unus, in quo nitatur civitatis salus,

id. ib. 6, 12, 12;

2, 23, 43: juris, libertatis, fortunarum suarum salus in istius damnatione consistit,

id. Verr. 2, 2, 6, § 16:

neque enim salus ulla rei publicae major reperiri potest, quam, etc.,

id. ib. 2, 1, 2, § 4; Plaut. As. 3, 3, 127:

spem teneo, salutem amisi,

id. Merc. 3, 4, 6 sq.; id. Capt. 3, 3, 3; cf.:

cujus aures clausae veritati sunt, hujus salus desperanda est,

Cic. Lael. 24, 90:

nisi quae mihi in te'st, haud tibi est in me salus,

a means of safety, help, assistance, Plaut. Ps. 1, 1, 69:

fer amanti ero salutem,

id. As. 3, 3, 82; cf.:

cum opem indigentibus salutemque ferres,

Cic. Fin. 2, 35, 118; id. Mur. 13, 28: dicet fortasse Dignitatis halis:

saluti, si me amas, consule,

id. Att. 2, 19, 1:

is est nimirum Soter, qui salutem dedit,

has furnished safety, id. Verr. 2, 2, 63, § 154:

dare salutem, liberare periculis, etc.,

id. de Or. 1, 8, 32:

saluti quod tibi esse censeo, id consuadeo,

Plaut. Merc. 1, 2, 35; so,

saluti esse alicui,

Cic. Rep. 1, 1, 1; id. de Or. 2, 49, 200 al.;

for which: nosse omnia haec, salus est adulescentulis,

Ter. Eun. 5, 4, 18:

diffisus suae omniumque saluti,

Caes. B. G. 6, 38:

nec in fugā salus ulla ostendebatur,

Liv. 30, 8:

una est salus,

id. 7, 35:

una salus victis nullam sperare salutem,

Verg. A. 2, 354; cf. id. ib. 5, 174; 6, 96; Ov. Tr. 3, 3, 4; 5, 7, 3; id. P. 3, 7, 23; 4, 14, 5; id. M. 3, 648; Luc. 2, 221. —Freq. in Plaut. as a term of endearment, my life, my love:

quid agis, mea salus?

Plaut. Cas. 4, 3, 3:

o salute meā salus salubrior,

id. Cist. 3, 13; id. Bacch. 4, 8, 38; id. Poen. 1, 2, 153; 1, 2, 176; id. Rud. 3, 3, 17. —

In partic., a wish for one ' s welfare (expressed by word of mouth or in writing), a greeting, salute, salutation: Ly. Charmidem Lysiteles salutat. Ca. Non ego sum salutis dignus? Ly. Immo salve Callicles, Plaut. Trin. 5, 2, 29:

venienti des salutem atque osculum,

id. Ep. 4, 2, 2:

quin tu primum salutem reddis quam dedi?

id. Bacch. 2, 3, 11: Sy. Responde, quod rogo. Ba. Eho, an non prius salutas? Sy. Nulla est mihi salus dataria, id. Ps. 4, 2, 13: Pe. Salva sis. Ph. Salutem accipio mihi et meis, id. Ep. 4, 1, 21:

advenientem peregre herum suum Salva impertit salute servus Epidicus,

id. Ep. 1, 2, 24; cf. Ter. Eun. 2, 2, 39; for which: impertit salutem plurimam et plenissimam, Lucil. ap. Non. 472, 16:

Terentia impertit tibi multam salutem,

Cic. Att. 2, 12, 3:

salutem dicere alicui,

Plaut. Capt. 2, 3, 29:

multam, plurimam salutem dicere alicui,

id. Curc. 3, 51; 3, 61:

Cicero tibi salutem plurimam dicit,

Cic. Fam. 14, 7, 3:

tu Atticae salutem dices,

id. Att. 14, 19, 6;

and so at the beginning of a letter: salutem dicit Toxilo Timarchides Et familiae omni. Si valetis gaudeo, etc.,

Plaut. Pers. 4, 3, 32;

usually abbreviated S. D. (salutem dicit), S. D. M. (salutem dicit multam), S. D. P. (salutem dicit plurimam), v. the superscriptions of Cicero's letters. Freq., also, elliptically, without dicit: Anacharsis Hannoni salutem,

Cic. Tusc. 5, 32, 90 (abbreviated, e. g. Cicero Attico S., v. the letters of Cicero and Pliny):

Dionysio plurimam salutem,

id. Att. 4, 18, 3:

Atticae plurimam salutem,

id. ib. 14, 20, 5:

salutem reddere,

to return a greeting, Plaut. Bacch. 2, 3, 11; Liv. 9, 6, 12; Tac. A. 4, 60: salutem mittere per aliquem, to send a greeting:

mihi dulcis salus visa est per te missa ab illā,

Cic. Att. 16, 3, 6; Ov. H. 4, 1; 16, 1.—An unusual expression is, salutem dicere alicui, in the sense of to bid one farewell:

ego vero multam salutem et foro dicam et curiae, vivamque tecum multum, etc.,

Cic. Fam. 7, 32, 2:

salute acceptā redditāque,

Liv. 7, 5:

salute datā redditāque,

id. 3, 26:

salutem tibi ab sodali nuntio,

I bring, deliver, Plaut. Bacch. 2, 2, 10; so,

nuntiare salutem alicui,

id. Curc. 4, 2, 38; id. Men. prol. 1; cf.:

salutem verbis tuis mihi nuntiarat,

Cic. Fam. 7, 14, 1:

salutem tibi plurimam ascribit et Tulliola, deliciae nostrae,

adds, joins in, id. Att. 1, 5, 9; 5, 20, 9.—In a humorous equivoque: As. Salve. St. Satis mihi est tuae salutis, nihil moror, sat salveo;

Aegrotare malim, quam esse tuā salute sanior,

Plaut. Truc. 2, 2, 4 sq.; id. Ps. 1, 1, 41 sq.—

Salvation, deliverance from sin and its penalties (eccl. Lat.):

verbum salutis,

Vulg. Act. 13, 26; id. Rom. 10, 1; 13, 11.—

Salus, personified, a Roman divinity, whose temple stood on one of the summits of the Quirinalis (v. Salutaris):

ego tibi nunc sum summus Juppiter, Idem ego sum Salus, Fortuna, etc.,

Plaut. Capt. 4, 2, 84; id. As. 3, 3, 123; 3, 3, 137; id. Cist. 4, 2, 76; id. Merc. 5, 2, 26; Varr. L. L. 5, §§ 51 and 74 Müll.; Liv. 9, 43 fin.; 10, 1 fin.; 40, 37; Val. Max. 8, 14, 6:

augurium Salutis (instituted for the welfare of the State),

Cic. Div. 1, 47, 105; id. Leg. 2, 11, 28; Suet. Aug. 31; Tac. A. 12, 23.—In a lusus verbb., alluding to the literal meaning of the name:

nec Salus nobis saluti jam esse, si cupiat, potest,

Plaut. Most. 2, 1, 4:

at vos Salus servassit,

id. Cist. 4, 2, 76:

neque jam Salus servare, si volt, me potest,

id. Capt. 3, 3, 14; Ter. Ad. 4, 7, 43; cf.:

Salus ipsa virorum fortium innocentiam tueri non potest,

Cic. Font. 6, 11, § 21.

sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.

Lit.

In gen.:

hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,

Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:

cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,

Cic. Div. 1, 46, 104:

si iste ibit, ito: stabit, astato simul,

Plaut. Ps. 3, 2, 74:

abi intro, noli stare,

id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:

i: quid stas, lapis?

id. Heaut. 4, 7, 3:

ante aedes,

Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:

ante ostium,

Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:

ante oculos,

Ov. Am. 1, 5, 17:

ad januam,

Cic. de Or. 2, 86, 353:

ad undam,

Verg. G. 4, 356:

orantem juxta,

Stat. Th. 11, 618:

hic foris,

Plaut. Men. 2, 3, 12:

hinc procul,

Ter. Hec. 4, 3, 1:

propter in occulto,

Cic. Clu. 28, 78; cf.:

qui proximi steterant,

Caes. B. G. 5, 35, 3:

propius,

Hor. A. P. 361:

sta ilico,

Ter. Phorm. 1, 4, 18:

qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,

Cic. Phil. 7, 8, 21:

stans pede in uno,

Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:

ita statim stant signa,

Plaut. Am. 1, 1, 120:

quorum statuae steterunt in Rostris,

Cic. Phil. 9, 2, 4:

statua,

id. Div. 1, 34, 75:

signa ad impluvium, ad valvas Junonis,

id. Verr. 2, 1, 23, § 61:

stabat acuta silex,

Verg. A. 8, 233:

columna,

Hor. C. 1, 35, 14:

cerea effigies,

id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:

aeneus ut stes,

id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:

confecto munerum cursu moriar stando,

Amm. 24, 3, 7.—Prov.:

inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,

i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—

In partic.

Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):

nec domus ulla nec urbs stare poterit,

Cic. Lael. 7, 23:

stantibus Hierosolymis,

id. Fl. 28, 69:

ut praeter spem stare muros viderunt,

Liv. 38, 5:

urbem innoxiam stare incolumem pati,

id. 31, 31, 15:

hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,

stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:

missum stetit inguine ferrum,

id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;

8, 415: stat glacies iners,

Hor. C. 2, 9, 5:

aquae,

Ov. M. 4, 732:

longā stare senectā,

Sil. 3, 94:

cornus stetit inter tempora frontis,

id. 4, 142.—

To remain, tarry, linger any where (cf. moror):

paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,

Cic. Pis. 6, 13:

hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,

id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;

so (opp. fugio),

id. Tusc. 2, 23, 54:

cum gladiis in conspectu senatus,

id. Phil. 2, 4, 8:

qui domi stare non poterant,

id. Fl. 6, 13:

(meretrix) olente in fornice stans,

Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.

of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,

Lucr. 6, 1058. —

In milit. lang.

To stand in the ranks or under arms, to fight:

quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,

Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):

cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,

Liv. 26, 44:

in Asia totius Asiae steterunt vires,

id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:

pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,

Sen. Phoen. 389; cf.:

stetit ordine certo Infelix acies,

Luc. 7, 2, 16.—

Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),

Liv. 22, 60, 25:

Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,

id. 2, 6, 11:

comminus,

Caes. B. C. 1, 47:

inque gradu stetimus, certi non cedere,

Ov. M. 9, 43; cf.:

contra leonem,

Spart. Carac. 5.—

Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):

ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,

Liv. 29, 2:

diu pugna neutro inclinata stetit,

id. 27, 2:

ita anceps dicitur certamen stetisse,

id. 8, 38:

primo stetit ambiguā spe pugna,

id. 7, 7.—

Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:

ante hostium portus in salo stare,

Liv. 37, 16;

Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,

Liv. 36, 20:

classis instructa in portu,

id. 37, 11:

classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,

Verg. A. 6, 901.—

Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:

sto exspectans, si quid mihi imperent,

Ter. Eun. 3, 5, 46:

ad cyathum et vinum,

Suet. Caes. 49; cf.:

ad pedes,

id. Galb. 22.—

Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):

intra annum nova urbs stetit,

Liv. 6, 4, 6:

jam stabant Thebae,

Ov. M. 3, 131:

moenia jam stabant,

id. F. 3, 181:

stet Capitolium Fulgens,

Hor. C. 3, 3, 42:

aedificant muros... Stabat opus,

Ov. M. 11, 205:

jam stare ratem,

Val. Fl. 1, 96.—

Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):

stat num quam facies,

Luc. 5, 214:

stant ora metu,

are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:

cur ad patrios non stant tua lumina vultus,

Stat. Th. 10, 693.—

To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:

mammae,

Plin. 28, 19, 77, § 249:

steterunt comae,

Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:

crines fulvi pulvere,

Stat. Th. 3, 326:

setae,

Ov. M. 8, 286:

in vertice cristae,

id. ib. 6, 672:

aristae,

id. ib. 10, 655:

stantes oculi,

prominent, Ov. F. 6, 133:

oculis rigentibus et genis stantibus,

fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:

sanguis stetit,

Sen. Oedip. 585.—

With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,

ager sentibus,

Caecil. ib. 391, 23:

vides ut altā stet nive candidum Soracte,

Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:

pulvere caelum,

Verg. A. 12, 408:

pulvereo globo astra,

Stat. Th. 7, 124:

stant lumina (Charontis) flammā,

Verg. A. 6, 300:

stant pulvere Syrtes,

Claud. Laud. Stil. 1, 257.

Trop.

In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):

stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,

Quint. 12, 1, 20.—

In partic.

Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:

moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,

Liv. 8, 7:

res publica staret,

Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:

stante urbe et curiā,

id. Planc. 29, 71:

ut eo neglecto civitas stare non possit,

id. Cael. 1, 1:

utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,

id. Off. 2, 1, 3:

qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,

id. Fam. 6, 6, 2:

ut stante re publicā facere solebamus,

id. Off. 2, 1, 3:

neque enim aliter stare possemus,

id. Sest. 45, 97:

per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,

id. Fam. 13, 29, 7; cf.:

eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,

id. ib. 7, 2, 3:

respublica stetit virtute tuā,

Liv. 4, 40:

stetit regnum puero,

id. 1, 3:

dum stetimus,

Ov. Tr. 1, 9, 17:

stamus animis,

Cic. Att. 5, 18, 2:

stas animo,

Hor. S. 2, 3, 213:

Gabinium sine provinciā stare non posse,

could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:

nedum sermonum stet honos,

Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:

pausam stare fragori,

id. 1, 747.—

(Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:

cum in senatu pulcherrime staremus,

Cic. Fam. 1, 4, 1.—

Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.

In aliquā re:

si in fide non stetit,

Cic. Rab. Perd. 10, 28:

sin in eo non stat,

id. Att. 2, 4, 1:

stare oportet in eo, quod sit judicatum,

id. Fin. 1, 14, 47:

in sententiā,

Liv. 4, 44.—

With abl.:

eā omnes stant sententiā,

Plaut. Curc. 2, 1, 35:

suis stare judiciis,

Cic. Tusc. 5, 28, 81:

censoris opinione,

id. Clu. 47, 132:

alicujus decreto,

Caes. B. G. 6, 13:

stare conditionibus,

Cic. Att. 7, 15, 2:

stare conventis,

id. Off. 3, 25, 95:

stare jurejurando,

Quint. 5, 6, 4:

nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,

Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:

stabitur consilio,

Liv. 7, 35:

etsi priore foedere staretur,

id. 21, 19:

famā rerum standum est,

id. 7, 6.—

With dat.:

arbitri sententiae stare,

Dig. 4, 7, 23 fin.:

voluntati patris,

ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:

rei judicatae,

ib. 42, 1, 32:

emptioni,

ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—

Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:

Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,

Liv. 21, 30:

stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,

Ov. M. 8, 67:

modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,

Cic. Fam. 9, 2, 5:

stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,

Val. Fl. 5, 289:

nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,

Cic. Att. 3, 14, 2:

mihi stat alere morbum,

Nep. Att. 21, 6:

quos ut seponi stetit,

Sil. 3, 68:

stat, casus renovare omnes,

Verg. A. 2, 750. —

In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:

omnis in Ascanio stat cura parentis,

Verg. A. 1, 646:

regnum fraternā stare concordiā,

Liv. 45, 19:

quā (disciplinā) stetit Romana res,

id. 8, 7:

hac arte (i.e. bello) in patriā steti,

id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:

magis famā quam vi stare res suas,

Tac. A. 6, 30:

apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,

id. H. 2, 69 fin.:

famā bella stare,

Curt. 3, 8, 7.—

In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:

quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,

Ter. Phorm. prol. 9 sq.:

partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,

Hor. Ep. 2, 1, 176:

illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,

id. S. 1, 10, 17.—

Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:

ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,

Cic. Brut. 79, 273:

a se potius quam ab adversariis,

id. Inv. 1, 43, 81:

a mendacio contra verum,

id. ib. 1, 3, 4:

a contrariā ratione,

Auct. Her. 4, 2, 4:

cum di prope ipsi cum Hannibale starent,

Liv. 26, 41, 17; 5, 38:

stabat cum eo senatus majestas,

id. 8, 34, 1:

nobiscum adversus bar, baros,

Nep. Ages. 5, 4:

si pro meā patriā ista virtus staret,

Liv. 2, 12:

pro jure gentium,

id. 38, 25:

pro vobis adversus reges stetimus,

id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:

pro Jubā atque Afris,

Quint. 11, 1, 80:

pro signis,

Ov. A. A. 1, 200:

quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,

Flor. 4, 7, 10:

hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,

Vell. 2, 48, 4:

voluptas pro iisdem partibus standi,

Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:

et dii quoque pro meliore stant causā,

Curt. 4, 1, 13:

hinc stas, illinc causam dicis,

Plaut. Men. 4, 2, 48:

unde stetisset, eo se victoria transferret,

Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:

Graeci, qui in Darei partibus steterant,

Curt. 3, 11, 18.—

Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.

With quin:

quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,

Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—

With quominus (freq.):

si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,

Ter. And. 4, 2, 16 sq.:

Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,

Caes. B. C. 1, 41:

graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,

id. ib. 2, 13; so,

nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,

Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—

With ne:

ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,

Liv. 45, 23, 6:

non per milites stetisse, ne vincerent,

id. 3, 61, 2:

quasi per ipsum staret, ne redderetur,

Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:

per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,

Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:

id est, non per me stetit, sed per illud,

Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:

si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,

Dig. 32, 1, 36.—

Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):

Periclum vitae meae tuo stat periculo,

Plaut. Capt. 3, 5, 82:

Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,

Liv. 34, 50; cf.:

sit argumento tibi gratis stare navem,

Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:

haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,

Verg. A. 10, 494:

quae neque magno Stet pretio,

Hor. S. 1, 2, 122:

multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,

Liv. 23, 30:

haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,

id. 3, 60:

utrique vindicta libertatis morte stetit,

Vell. 2, 64, 3:

heu quanto regnis nox stetit una tuis?

Ov. F. 2, 812 et saep.:

nulla pestis humano generi pluris stetit,

Sen. Ira, 1, 2, 1.

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;

so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,

Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.

Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).

With antecedent in the same sentence.

The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.

His:

Caesar copias suas divisit,

Caes. B. C. 3, 97:

ille in sua sententia perseverat,

id. ib. 1, 72:

tantam habebat suarum rerum fiduciam,

id. ib. 2, 37:

cum sceleris sui socios Romae reliquisset,

Cic. Cat. 3, 1, 3:

cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?

id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:

Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,

Liv. 26, 40, 7:

imperat princeps civibus suis,

Sen. Clem. 1, 16, 2:

nemo rem suam emit,

id. Ben. 7, 4, 8.—

Her:

mea Glycerium suos parentes repperit,

Ter. And. 5, 6, 5:

utinam haec ignoraret suum patrem,

id. Phorm. 5, 6, 34:

si nunc facere volt era officium suom,

Plaut. Cas. 2, 8, 72:

ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,

Cic. Cael. 32, 78:

si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,

id. Phil. 13, 16, 32.—

Its:

omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,

id. Planc. 40, 95.—

Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:

mittent aliquem de suo numero,

id. ib. 11, 10, 25:

rationem illi sententiae suae non fere reddebant,

id. Tusc. 1, 17, 38:

qui agellos suos redimere a piratis solebant,

id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,

id. Sest. 14, 32:

suis finibus eos prohibent,

Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;

and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,

some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—

With a subject-clause as antecedent:

id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,

was selfevident, Liv. 22, 38, 13:

ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,

id. 3, 62, 1:

secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,

id. 35, 14, 4. —

With subject-acc. as antecedent:

hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,

Cic. Planc. 19, 47:

cupio eum suae causae confidere,

id. Sest. 64, 135:

suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,

id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:

(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,

Caes. B. C. 1, 8.—

With object-acc. as antecedent.

Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):

hunc pater suus de templo deduxit,

he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:

hunc sui cives e civitate ejecerunt,

id. Sest. 68, 142:

Alexandrum uxor sua... occidit,

id. Inv. 2, 49, 144:

illum ulciscentur mores sui,

id. Att. 9, 12, 2:

quodsi quem natura sua... forte deficiet,

id. Or. 1, 14:

utrumque regem sua multitudo consalutaverat,

Liv. 1, 7, 1:

quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,

id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:

quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,

id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:

consulem C. Marium servus suus interemit,

Val. Max. 6, 8, 2:

quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?

Sen. Clem. 1, 18, 2:

sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,

id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:

ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,

Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —

With impers. verbs:

sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,

Cic. Verr. 1, 12, 35:

video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,

id. Fam. 3, 10, 1:

si Caesarem beneficii sui poeniteret,

id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:

jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,

Liv. 10, 7, 8:

militem jam minus virtutis poenitere suae,

id. 22, 12, 10.—

As adjunct of other members of the sentence:

ad parentes suos ducas Silenium,

Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:

eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,

Cic. Phil. 13, 17, 34:

totum enim ex sua patria sustulisti,

id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:

Caesar Fabium in sua remittit hiberna,

Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:

introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,

Sall. C. 28, 1:

suis flammis delete Fidenas,

i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:

suo igni involvit hostes,

Tac. A. 14, 30:

quid Caesarem in sua fata inmisit?

Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.

with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,

Cic. Att. 6, 2, 7.—

With dat. as antecedent.

As adjunct of subject (cf. 4. supra):

suus rex reginae placet,

a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:

ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,

id. Cist. 1, 1, 101:

Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?

Cic. Sull. 2, 7:

si ceteris facta sua recte prosunt,

id. Cat. 3, 12, 27:

cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?

id. Planc. 33, 81:

haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,

id. Verr. 2, 2, 13, § 33:

Romanis multitudo sua auxit animum,

Liv. 21, 50, 4:

sicuti populo Romano sua fortuna labet,

id. 42, 50, 7:

Lanuvinis sacra sua reddita,

id. 8, 14, 2:

vilitas sua illis detrahit pretium,

Sen. Ben. 4, 29, 2:

nemo est cui felicitas sua satisfaciat,

id. Ep. 115, 17:

labor illi suus restitutus est,

id. Brev. Vit. 20, 3:

magnitudo sua singulis constat,

id. Q. N. 1, 1, 10:

tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,

id. Ep. 53, 11. —

With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,

Ter. Hec. 4, 4, 38.—

Of other words:

regique Thebano regnum stabilivit suum,

Plaut. Am. 1, 1, 40:

mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,

id. Ps. 1, 3, 5:

ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,

Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:

desinant insidiari domui suae consuli,

id. Cat. 1, 13, 32:

quibus ea res honori fuerit a suis civibus,

id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:

nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,

id. 39, 37, 6:

Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,

id. 25, 3, 5.—

With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:

nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,

Cic. Rab. Post. 16, 43:

nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,

id. Mur. 41, 90:

quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,

id. Att. 14, 13, 12:

suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,

the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:

cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,

Liv. 22, 42, 12:

nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,

Val. Max. 2, 4, 4:

Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,

Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:

in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,

Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:

operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,

Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):

(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,

Caes. B. G. 2, 4:

credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,

Sen. Q. N. 2, 42, 1.—

With predic. nom. as antecedent:

sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,

Val. Max. 8, 12, 1.—

With appositive noun.

With gram. subject as antecedent:

hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,

id. Mil. 9, 25:

(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,

id. Planc. 11, 27:

ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,

id. Balb. 21, 49:

ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,

id. Lig. 4, 11:

Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,

Caes. B. C. 3, 57.—

With object as antecedent:

Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,

Cic. Tusc. 1, 18, 41:

tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,

id. Lig. 12, 36:

Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,

Liv. 22, 34, 2.—

With appositive noun as antecedent:

si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,

Cic. Phil. 13, 14, 29:

M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,

Liv. 6, 34, 5:

C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,

Val. Max. 4, 4, 3.—

In participial clauses.

The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:

credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),

Cic. Tusc. 1, 32, 79:

ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,

id. Rosc. Am. 10, 27:

diffidentemque rebus suis confirmavit,

id. Imp. Pomp. 9, 23:

Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,

id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:

stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,

Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:

manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),

Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:

et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,

Liv. 22, 60, 9:

quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,

Sen. Q. N. 1, 5, 5.—

The logical subject of the participle, being also the principal subject:

sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,

Cic. Phil. 10, 10, 21:

hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,

id. Agr. 2, 31, 84:

ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,

Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:

ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,

Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:

Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,

Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:

Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,

Caes. B. G. 1, 25:

Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,

Liv. 25, 15, 1:

(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,

id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—

The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:

M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,

Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:

si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,

Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:

ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),

Liv. 8, 29, 12; cf.

with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,

id. 7, 29, 7.—

In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:

mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,

Cic. Pis. 22, 52.—

With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:

cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?

Cic. Div. in Caecil. 6, 21:

si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,

id. Sest. 23, 51:

nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,

Caes. B. C. 1, 5.—

With antecedent dependent on the gerund:

eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,

Cic. Leg. 1, 6, 19.—

As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:

magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?

Cic. Mil. 15, 40:

neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,

his claim, id. Rab. Post. 11, 31:

Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,

id. Sest. 31, 68:

ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,

id. Off. 3, 23, 90:

sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,

id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:

totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,

Cic. Agr. 2, 13, 34:

maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,

id. Phil. 14, 13, 35.

Without gram. antec., one ' s, one ' s own.

Dependent on subject-inff.:

ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,

Cic. Mur. 7, 16:

siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,

id. Phil. 2, 13, 31:

miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,

id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:

contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,

id. Par. 6, 51:

ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,

id. Off. 3, 5, 23:

detrahere de altero sui commodi causa,

id. ib. 3, 5, 24:

suis exemplis melius est uti,

Auct. Her. 4, 1, 2:

levius est sua decreta tollere quam aliorum,

Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;

29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,

Sen. Brev. Vit. 18, 3:

quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?

id. Q. N. 3, praef. 5:

cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,

id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:

Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,

Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—

Without a subject-inf.:

omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,

Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:

erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),

Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):

non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,

Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.

With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.

In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.

In infinitive clauses:

(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,

Cic. Mil. 32, 88:

(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,

id. Cael. 10, 24:

ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),

id. Rosc. Am. 37, 107:

hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,

Caes. B. C. 2, 16:

docent, sui judicii rem non esse,

id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:

hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,

Cic. Verr. 1, 10, 29:

(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,

Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.

also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,

Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—

Suus in a clause dependent on inf.:

scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,

Plaut. Ps. 2, 2, 55:

isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,

Cic. Rosc. Am. 52, 151:

Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,

id. Div. in Caecil. 1, 3:

ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,

Liv. 44, 8, 4. —

Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),

Caes. B. C. 1, 8.—