Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

alicui+equum+l+la

  • 41 derigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > derigo

  • 42 directum

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > directum

  • 43 dirigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > dirigo

  • 44 hereditas

    hērēdĭtas, ātis ( gen. plur. hereditatium, Cic. Dom. 15, 35; Inscr. Orell. 107 al.;

    but usu. hereditatum,

    Cic. Verr. 2, 3, 7, § 16; id. Agr. 1, 3, 8), f. [heres], heirship, inheritance.
    I.
    Abstr.:

    hereditas est successio in universum jus, quod defunctus habebat tempore mortis,

    Dig. 50, 16, 24:

    si istiusmodi mi fundus hereditate obvenerit,

    Varr. R. R. 1, 12, 2; Plin. 17, 1, 1, § 4; cf.:

    quoniam habes istum equum, aut emeris oportet aut hereditate possideas aut, etc.... sed neque emisti, neque hereditate venit, neque, etc.,

    Cic. Inv. 1, 45, 84:

    de hereditatibus,

    Gai. Inst. 2, 99 sqq.; 3, 1 sqq.—
    II.
    Concr., an inheritance (cf. patrimonium).
    A.
    Lit.:

    hereditas est pecunia, quae morte alicujus ad quempiam pervenit jure, nec ea aut legata testamento aut possessione retenta,

    Cic. Top. 6, 29:

    si qua mihi obtigerit hereditas magna atque luculenta,

    Plaut. Truc. 2, 3, 23; cf.:

    cum ejus filio hereditas a propinquo permagna venisset,

    Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27:

    de hereditate ea, quae pupillo venit,

    id. Inv. 2, 21, 62:

    hereditates mihi negasti venire,

    id. Phil. 2, 16, 40:

    communem hereditatem concedere,

    id. Fl. 36, 89:

    mentio hereditatum... hereditatem adire,

    id. Phil. 2, 16, 42:

    adire hereditatem,

    id. Rosc. Com. 18, 55:

    obire,

    id. Agr. 1, 3, 8:

    cernere,

    id. Att. 11, 2, 1; id. Agr. 2, 15, 40; cf.

    cerno: capere ab aliquo,

    id. Caecin. 35, 102:

    usurpare,

    Tac. A. 2, 19 fin.:

    acquirere, repudiare, omittere,

    Dig. 24, 3, 58:

    tradere alicui,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    transmittere alicui,

    Plin. Ep. 8, 18, 7:

    quem nisi in via caducae hereditates retardassent,

    i. e. that fall to heirs who have children, Cic. Phil. 10, 5, 11; v. caducus.—Prov.: hereditas sine sacris, i. e. a great advantage without trouble, without expense (because the maintaining of the sacred family rites was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8; id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—
    B.
    Trop.:

    a quo quidem rei familiaris ad paucos, cupiditatum ad multos improbos venit hereditas,

    Cic. Off. 2, 8, 28:

    hereditas hujus gloriae,

    id. ib. 1, 22, 78; cf.:

    optima hereditas a patribus traditur liberis omnique patrimonio praestantior gloria virtutis rerumque gestarum,

    id. ib. 1, 33, 121 fin.:

    paternae scientiae,

    Just. 36, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > hereditas

  • 45 permitto

    per-mitto, mīsi, missum, 3, v. a., to let go through, suffer to pass through.
    I.
    Lit. (very rare): fenestellae permittant columbas ad introitum exitumque, Pall. 1, 24, 1. —
    II.
    Transf., to let go, let loose:

    equos permittunt in hostem,

    i. e. ride at full speed, Liv. 3, 61: equum concitatum ad hostium aciem, Sisenn. ap. Non. 162, 3:

    se incautius in hostem,

    i. e. to rush upon, Hirt. B. G. 8, 48: multi ex summo se permitterent, sprang down, Sisenn. ap. Non. 162, 5:

    gregem campo,

    to turn out into, Nemes. Ecl. 7.—Mid., to spread, extend, reach: odor possit permitti longius, spreads farther, Lucr 4, 688:

    deserta regio ad Arimphaeos usque permittitur,

    extends, Mel. 1, 19, 20.—
    2.
    In partic.
    a.
    To send away, export:

    caseos trans maria,

    Col. 7, 8, 6.—
    b.
    To let fly, cast, hurl, throw, so as to reach the mark:

    saxum permittit in hostem,

    Ov. M. 12, 282; 14, 182:

    longius tela,

    Hirt. B. G. 8, 9:

    quācumque datur permittere visus,

    to direct, cast, Sil. 3, 534.—
    B.
    Trop.
    1.
    To let loose, let go (rare):

    tribunatum,

    to make free use of, exercise without reserve, Liv. 2, 56:

    se ad aliquam rem,

    to strive after a thing, Gell. 6, 16, 1:

    habenas equo,

    Tib. 4, 1, 92.—
    2.
    To give up, leave, intrust, surrender, commit (class.;

    syn.: committo, commendo): totum ei negotium permisi,

    Cic. Q. Fr. 2, 9, 2:

    permittitur infinita potestas,

    id. Agr. 2, 13, 33:

    aliquem judicum potestati,

    id. Font. 14, 40:

    alicui summam belli administrandi,

    Caes. B. C. 1, 36:

    fortunas suas fidei alicujus,

    id. B. G. 5, 3:

    alicui licentiam agendarum rerum,

    Sall. J. 103, 3:

    permissum ipsi erat, faceret, quod vellet,

    Liv. 24, 14:

    aliquem vitae,

    to give one his life, Luc. 7, 731:

    feminas maribus,

    Col. 6, 24: permittere se, to give up or surrender one's self:

    se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,

    Caes. B. G. 2, 3, 2:

    se suaque omnia eorum potestati permittere,

    id. ib. 2, 31, 3; Liv. 36, 28:

    se in deditionem consulis,

    id. 8, 20; 40, 49—
    3.
    To give leave, let, allow, suffer, grant, permit (class.;

    syn.: sino, patior): neque discessisset a me, nisi ego ei permisissem,

    Cic. Fam. 13, 71:

    tibi permitto respondere, ne, etc.,

    id. N. D. 3, 1, 4:

    quis Antonio permisit, ut, etc.,

    id. de Or. 2, 90, 366:

    ipsis judicibus conjecturam facere,

    id. Verr. 2, 5, 9, § 22; Caes. B. C. 1, 50:

    ibi permisso, ut, etc.,

    Liv. 6, 25; 34, 31:

    ut tuto transire permittatur,

    Sen. Ben. 4, 12, 2:

    permissus ut regnaret,

    Curt. 8, 12, 6; Cic. de Or. 2, 90, 368; Liv. 35, 20:

    non permittitur reprimere impetum,

    Sen. Ira, 1, 7, 4:

    si conjectare permittitur,

    Plin. 4, 14, 28, § 99: permittere sibi, with a foll. object-clause, to allow or permit one's self, to venture to do a thing, Quint. 1, 4, 3.— So with acc.:

    nil non permittit mulier sibi, Juv 6, 457: permitto aliquid iracundiae tuae,

    to make allowance for, Cic. Sull. 16, 46:

    inimicitias sibi cum aliquo susceptas patribus conscriptis et temporibus rei publicae,

    to sacrifice them to the state of the country, id. Sest. 33, 72.—Hence, permis-sus, a, um, P. a.
    A.
    Permitted; hence, subst.: permissum, i, n., a permission:

    utor permisso,

    Hor. Ep. 2, 1, 45; Dig. 11, 7, 8; Inscr. Grut. 80, 13.—
    B.
    Let go, Plaut. ap. Fest. p. 215 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > permitto

  • 46 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 47 transmitto

    trans-mitto or trāmitto, mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    To send, carry, or convey across, over, or through; to send off, despatch, transmit from one place or person to another (syn.: transfero, traicio, traduco).
    A.
    Lit.:

    mihi illam ut tramittas: argentum accipias,

    Plaut. Ep. 3, 4, 27:

    illam sibi,

    id. ib. 1, 2, 52:

    exercitus equitatusque celeriter transmittitur (i. e. trans flumen),

    are conveyed across, Caes. B. G. 7, 61:

    legiones,

    Vell. 2, 51, 1:

    cohortem Usipiorum in Britanniam,

    Tac. Agr. 28:

    classem in Euboeam ad urbem Oreum,

    Liv. 28, 5, 18:

    magnam classem in Siciliam,

    id. 28, 41, 17:

    unde auxilia in Italiam transmissurus erat,

    id. 23, 32, 5; 27, 15, 7: transmissum per viam tigillum, thrown over or across, id. 1, 26, 10:

    ponte transmisso,

    Suet. Calig. 22 fin.: in partem campi pecora et armenta, Tac. A. 13, 55:

    materiam in formas,

    Col. 7, 8, 6.—
    2.
    To cause to pass through:

    per corium, per viscera Perque os elephanto bracchium transmitteres,

    you would have thrust through, penetrated, Plaut. Mil. 1, 30; so,

    ensem per latus,

    Sen. Herc. Oet. 1165:

    facem telo per pectus,

    id. Thyest. 1089:

    per medium amnem transmittit equum,

    rides, Liv. 8, 24, 13:

    (Gallorum reguli) exercitum per fines suos transmiserunt,

    suffered to pass through, id. 21, 24, 5:

    abies folio pinnato densa, ut imbres non transmittat,

    Plin. 16, 10, 19, § 48:

    Favonios,

    Plin. Ep. 2, 17, 19; Tac. A. 13, 15:

    ut vehem faeni large onustam transmitteret,

    Plin. 36, 15, 24, § 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To carry over, transfer, etc.:

    bellum in Italiam,

    Liv. 21, 20, 4; so,

    bellum,

    Tac. A. 2, 6:

    vitia cum opibus suis Romam (Asia),

    Just. 36, 4, 12: vim in aliquem, to send against, i. e. employ against, Tac. A. 2, 38.—
    2.
    To hand over, transmit, commit:

    et quisquam dubitabit, quin huic hoc tantum bellum transmittendum sit, qui, etc.,

    should be intrusted, Cic. Imp. Pomp. 14, 42:

    alicui signa et summam belli,

    Sil. 7, 383:

    hereditas transmittenda alicui,

    to be made over, Plin. Ep. 8, 18, 7; and with inf.:

    et longo transmisit habere nepoti,

    Stat. S. 3, 3, 78 (analog. to dat habere, Verg. A. 9, 362;

    and, donat habere,

    id. ib. 5, 262);

    for which: me famulo famulamque Heleno transmisit habendam,

    id. ib. 3, 329:

    omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi,

    should be devoted, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    poma intacta ore servis,

    Tac. A. 4, 54.—
    3.
    To let go: animo transmittente quicquid acceperat, letting pass through, i. e. forgetting, Sen. Ep. 99, 6:

    mox Caesarem vergente jam senectā munia imperii facilius tramissurum,

    would let go, resign, Tac. A. 4, 41:

    Junium mensem transmissum,

    passed over, omitted, id. ib. 16, 12 fin.:

    Gangen amnem et quae ultra essent,

    to leave unconquered, Curt. 9, 4, 17:

    leo imbelles vitulos Transmittit,

    Stat. Th. 8, 596.—
    II.
    To go or pass over or across, to cross over; to cross, pass, go through, traverse, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Act.:

    grues cum maria transmittant,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    cur ipse tot maria transmisit,

    id. Fin. 5, 29, 87; so,

    maria,

    id. Rep. 1, 3, 6:

    satis constante famā jam Iberum Poenos transmisisse,

    Liv. 21, 20, 9 (al. transisse):

    quem (Euphratem) ponte,

    Tac. A. 15, 7:

    fluvium nando,

    Stat. Th. 9, 239:

    lacum nando,

    Sil. 4, 347:

    murales fossas saltu,

    id. 8, 554:

    equites medios tramittunt campos,

    ride through, Lucr. 2, 330; cf.:

    cursu campos (cervi),

    run through, Verg. A. 4, 154: quantum Balearica torto Funda potest plumbo medii transmittere caeli, can send with its hurled bullet, i. e. can send its bullet, Ov. M. 4, 710:

    tectum lapide vel missile,

    to fling over, Plin. 28, 4, 6, § 33; cf.:

    flumina disco,

    Stat. Th. 6, 677.—In pass.:

    duo sinus fuerunt, quos tramitti oporteret: utrumque pedibus aequis tramisimus,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    transmissus amnis,

    Tac. A. 12, 13:

    flumen ponte transmittitur,

    Plin. Ep. 8, 8, 5.—
    (β).
    Neutr.:

    ab eo loco conscendi ut transmitterem,

    Cic. Phil. 1, 3, 7:

    cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi summā hieme transmiserint,

    id. Imp. Pomp. 12, 32:

    cum a Leucopetrā profectus (inde enim tramittebam) stadia circiter CCC. processissem, etc.,

    id. Att. 16, 7, 1; 8, 13, 1; 8, 11, 5:

    ex Corsicā subactā Cicereius in Sardiniam transmisit,

    Liv. 42, 7, 2; 32, 9, 6:

    ab Lilybaeo Uticam,

    id. 25, 31, 12:

    ad vastandam Italiae oram,

    id. 21, 51, 4; 23, 38, 11; 24, 36, 7:

    centum onerariae naves in Africam transmiserunt,

    id. 30, 24, 5; Suet. Caes. 58:

    Cyprum transmisit,

    Curt. 4, 1, 27. — Pass. impers.:

    in Ebusum insulam transmissum est,

    Liv. 22, 20, 7.—
    * 2.
    In partic., to go over, desert to a party:

    Domitius transmisit ad Caesa rem,

    Vell. 2, 84 fin. (syn. transfugio).—
    B.
    Trop. (post-Aug.).
    1.
    In gen., to pass over, leave untouched or disregarded (syn praetermitto):

    haud fas, Bacche, tuos taci tum tramittere honores,

    Sil. 7, 162; cf.:

    sententiam silentio, deinde oblivio,

    Tac. H. 4, 9 fin.:

    nihil silentio,

    id. ib. 1, 13;

    4, 31: aliquid dissimulatione,

    id. A. 13, 39:

    quae ipse pateretur,

    Suet. Calig. 10; id. Vesp. 15. —
    2.
    In partic., of time, to pass, spend (syn. ago):

    tempus quiete,

    Plin. Ep. 9, 6, 1: so,

    vitam per obscurum,

    Sen. Ep. 19, 2: [p. 1893] steriles annos, Stat. S. 4, 2, 12:

    aevum,

    id. ib. 1, 4, 124:

    quattuor menses hiemis inedia,

    Plin. 8, 25, 38, § 94:

    vigiles noctes,

    Stat. Th. 3, 278 et saep. — Transf.:

    febrium ardorem,

    i. e. to undergo, endure, Plin. Ep. 1, 22, 7; cf.

    discrimen,

    id. ib. 8, 11, 2:

    secessus, voluptates, etc.,

    id. ib. 6, 4, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > transmitto

  • 48 задерживать

    habēre [e]o, ui, itum (milites in castris); inhibēre; tenēre [e]o, ui, tentum (cursus alicujus; aliquem Romae); continēre; sustinēre; distinēre; retinēre; arcēre [e]o, ui, -; apprehendere, o, nsi, nsum (aliquem; sceleratum); porcēre [e]o, -,- (aliquem aliquā re [ab aliquā re]); sistere, o, stiti, statum (hostem; equum); trahere, o, xi, ctum (aliquem sermone); occupare, 1; morari, or, atus sum; moras alicui rei addere [o, addidi, itum]; extrahere, o, xi, ctum (aliquem); moram facere alicui; tardare, 1 (aliquem ad insequendum); supprimere, o [e]ssi [e]ssum (hostem; impetum)

    • ветры задерживаются высочайшими горами, лежащими вокруг Тибета venti montibus editissimis Tibetiam circumjacentibus retinentur

    • ветры задерживают (отплытие) кого-л. venti aliquem tenent

    • задержать дыхание animam comprimere

    • не буду задерживать тебя длинными речами non tenebo te pluribus

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > задерживать

  • 49 aufero

    au-fero, abstulī, ablātum, auferre
    1) уносить, убирать
    domum suam aliquid a. C — перенести что-л. к себе домой
    se abstulisse e conspectu alicujus C — скрыться с чьих-л. глаз
    a. calcaribus equum Sil — пришпорив коня, пустить его вскачь
    abstulerunt me velut de spatio Graeciae res L — греческие события отклонили меня, так сказать, от моего пути
    3)
    а) отнимать, похищать ( pecuniam de aerario C)
    hi ludi dies XV auferent Cэти празднества отнимут (т. е. будут длиться) 15 дней
    a. alicui vitam veneno Su — отравить кого-л.
    б) лишать (spem alicujus rei C; somnos H; vitam O)
    quid mihi aufert qui ridet? Pt — разве меня убудет от чьих-л. насмешек?
    в) отрезать, отсекать (linguam ense O; arbori cacumen PM)
    г) снимать, утолять (dolorem Tib; curas H); умерщвлять
    4) отделять, разобщать
    5) получать, доставать (responsum ab aliquo C; praemium Su)
    abstulisti (ut) C — ты достиг (того, что)
    auferre aliquid ex aliquā re C — вынести (узнать) что-л. из чего-л.

    Латинско-русский словарь > aufero

  • 50 calcar

    āris n. [ calx II ]
    subdere (addere) equo calcaria L, PJ или equum calcaribus incendere Hirt (concitare L, QC, stimulare VM) — пришпорить коня
    addere calcaria sponte currenti погов. PJ — шпорить того, кто и так бежит ( о ненужных поощрениях)
    2) стимул, поощрение, побуждение, подбадривание (immensum c. gloria habet O)
    alicui calcaria adhibēre (admovēre) C — поощрять кого-л.
    alter frenis eget, alter calcaribus погов. C — один нуждается в узде, другой в шпорах

    Латинско-русский словарь > calcar

  • 51 inhibeo

    in-hibeo, buī, bitum, ēre [ habeo ]
    1) удерживать, останавливать ( equum O); оттягивать назад ( frenos L); удерживать, унимать ( cruorem O); сдерживать (impetum victoris L; lacrimas QC; aliquem C etc.)
    2) (тж. i. remis, sc. puppim QC, Lcn и i. navem retro L) грести назад, плыть кормой вперёд, табанить C
    3) применять, употреблять ( supplicium alicui C)
    i. imperium in aliquem L — осуществлять власть над кем-л.

    Латинско-русский словарь > inhibeo

  • 52 permitto

    per-mitto, mīsī, missum, ere
    1) пускать, метать, бросать (tela Hirt; saxum in hostes O)
    2) посылать, отправлять ( aliquid trans maria Col)
    p. habe nas equo Tib, SenTдавать повод коню
    4) устремлять, гнать ( equum in hostem L)
    se p. — стремиться ( ad famam AG)
    5) оказывать, проявлять ( bonitatem in aliquem Sen)
    p. aliquem in suam quietem Ap — оставить кого-л. в покое
    7) предоставлять, поручать, доверять, вверять (p. se potestati alicujus Cs; cetera divis p. H; p. se totum coelestium arbitrio VM)
    p. se in deditionem или in dicionem alicujus L — сдаться на чью-л. волю
    aliquid alicui dotāle p. V — принести что-л. кому-л. в приданое
    p. aliquid flammae V — предать что-л. огню
    8) допускать, разрешать ( lex jubet aut permittit aut vetat C)
    p. aliquid iracundiae alicujus C — снисходительно отнестись к чему-л. ввиду чьего-л. гнева

    Латинско-русский словарь > permitto

  • 53 pulso

    āvī, ātum, āre [intens. к pello ]
    1)
    б) ударять ( montis caput vento pulsatur V); бить, ломать ( muros ariĕte V); разбивать, толочь ( semen in pilā PM); погонять ( equum Cld); отгонять, отвращать ( pericula Cld); топать ( humum pede O)
    p. curru Vпроезжать
    p. pedibus Oпробегать
    p. sagittam Vпускать стрелу
    2) бить, избивать (p. et verberare aliquem C); хлестать, сечь ( terras grandine O)
    3) вскапывать, обрабатывать ( arva O)
    4) потрясать, поражать ( corda V); тревожить, угнетать ( pectus alicui Ter); оскорблять ( aliquem aliquā re Amm); волновать ( urbem rumoribus Pt); толкать, увлекать, побуждать (quae te vecordia puisat? O); докучать, донимать (aliquem querelis St, Cld)
    5) жаловаться (на кого-л.), обвинять (aliquem judicio CTh; injusta Tartara St; crimine falso pulsari Cld; pulsantibus respondere Dig)

    Латинско-русский словарь > pulso

  • 54 rescribo

    re-scrībo, scrīpsi, scrīptum, ere
    1) писать в ответ, письменно отвечать C, O etc. (r. epistulam ad aliquem C)
    r. litteris или ad litteras Cотвечать на письмо
    2) снова писать, переписывать, переделывать, перерабатывать ( commentarios Su)
    r. aliquem ad equum Cs — перевести кого-л. в конницу или в сословие всадников
    6) делать денежный перевод, переводить в уплату ( argentum alicui Ter); уплачивать (aliquid numquam r. posse H)

    Латинско-русский словарь > rescribo

  • 55 transmitto

    trāns-mitto, mīsī, missum, ere
    1) пересылать, посылать, переправлять ( equitātum Cs); отправлять ( classem in Siciliam L); перебрасывать ( copias in Euboeam L)
    3) направлять, пускать ( equum per medium amnem L)
    4) пропускать ( exercitum per fines suos L); пропускать насквозь
    6) передавать, сообщать ( vitia sua Romam Just)
    7) поручать, вверять, возлагать ( bellum Pompejo C)
    8) оставлять, завещать ( hereditatem alicui PJ)
    vim in aliquem t. T — применить силу к кому-л.
    10) перебрасывать, класть поперёк ( tigillum per viam L); наводить ( flumen ponte transmittitur PJ)
    11) отдавать, посвящать ( noctes opĕri St)
    12) переправляться, переезжать ( ex Siciliā in Africam L)
    13) переходить ( flumen ponte T); переплывать (maria C etc.); проходить ( campum cursu V)
    14) бросать, перекидывать
    15) уступать (другим), оставлять
    16) упускать, пропускать ( Junium mensem T)
    t. или t. silentio T — обойти молчанием, пренебречь ( aliquid T)
    17) провести ( tempus quiete PJ); прожить (vitam per obscurum Sen)
    18) претерпевать, переносить ( febrium ardorem PJ)
    19) иметь в своём распоряжении, пользоваться (voluptates PJ; regionis abundantiam PJ)

    Латинско-русский словарь > transmitto

  • 56 ago

    ăgo, ĕre, ēgi, actum, tr.    - voir l'article ago de Gaffiot.    - axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; axit = egerit, Paul. Diac. 3, 3; agier = agi,” Cic. Off. 3, 15; agentūm = agentium, Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6).    - cf. gr. ἄγω. [st1]1 [-] chasser devant soi, faire marcher, conduire, pousser, amener (en parlant des êtres animés ou personnifiés).    - jus agendi, Caj.: le droit de passage (avec un troupeau).    - agere captivum prae se, Curt. 7, 6: faire marcher un captif devant soi.    - agere agmen, Virg.: conduire une troupe.    - agere currum: conduire un char.    - agere capellas, Virg.: mener les chèvres au pâturage.    - se agere, Virg. (agi, Liv.): se transporter, aller.    - unde agis (s.-ent. te)? Plaut.: d'où viens-tu?    - quo agis te? Plaut. Am.: où vas-tu?    - ad castra Samnitium perrexit, quo multitudo omnis consternata agebatur, Liv. 10, 29: il marcha vers le camp des Samnites où se dirigeait, épouvantée, toute la foule des soldats.    - agere carmine quercus, Virg.: entraîner les chênes par ses chants.    - fluvius vi agens undas, Curt.: fleuve qui roule ses eaux avec impétuosité.    - praecipites Germani in amnem aguntur, Tac. H. 5: les Germains sont poussés et précipités dans le fleuve. [st1]2 [-] emmener comme capture.    - praedam (praedas) agere, Sall.: se retirer avec du butin (hommes et bétail).    - agere et ferre: emmener et emporter = piller.    - res sociorum ferri agique vidit, Liv.: il vit livrer au pillage les biens des alliés.    - agunt feruntque cuncta, Tac. (fig.): ils mènent tout à leur gré. [st1]3 [-] poursuivre, chasser, mettre en fuite.    - apros agere, Virg. G. 3, 412: poursuivre des sangliers [à la chasse].    - acerba fata Romanos agunt, Hor. Epo. 7,17: des destins cruels poursuivent les Romains.    - agentia verba Lycamben, Hor. Ep. 1, 19, 25: les mots qui harcèlent Lycambe.    - agere hostem ad naves, Just.: poursuivre l'ennemi jusqu'aux vaisseaux.    - agere aliquem de fundo, Cic.: chasser qqn de sa propriété.    - agere in fugam: mettre en fuite.    - lapidibus aliquem agere: chasser qqn à coups de pierres. [st1]4 [-] conduire, gouverner, entraîner, pousser à, contraindre; émouvoir, agiter, inquiéter, solliciter, attirer.    - Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, Virg. En. 1: Troyens ou Tyriens, ils seront traités par moi sans distinction.    - se agere = se gerere: se comporter, se conduire.    - tantā mobilitate sese Numidae agunt, Sall. J. 56: tant la conduite des Numides est mobile.    - aliquem transvorsum agere, Sall. J. 6, 3: pousser qqn hors du droit chemin.    - aliquem praecipitem agere, Cic.: entraîner qqn à sa perte.    - agere in furorem, Quint.: rendre furieux.    - agere in bellum, Tac.: pousser à la guerre.    - agere ad omne scelus, Tac.: pousser à tous les crimes.    - me profari agit, Sil.: il me pousse à parler.    - agere in mortem: pousser à se donner la mort.    - deus ultor agebat, Ov. M. 14: un dieu vengeur l'agitait.    - diris agam vos, Hor. Epod. 5: je vous poursuivrai de mes imprécations.    - ubi studio agitur aut irā, Curt.: dès que (la foule) est emportée par l'enthousiasme ou la colère.    - seu te discus agit, Hor.: ou si le disque t'attire. [st1]5 [-] mouvoir (une chose), donner une impulsion, donner une direction, faire avancer, pousser.    - fracturae centum libras agentes, Plin.: des fragments de roche [remuant la balance] = pesant cent livres.    - agere navem, Hor.: diriger un vaisseau.    - in litus naves agere, Liv. 22, 19: tirer les bateaux sur le rivage.    - agere vineas, Caes.: faire avancer les mantelets.    - cuniculum agere ad aerarium? Cic. Off. 3: conduire (faire) une galerie jusqu'au Trésor public.    - agere limitem (au fig.): reculer les limites, gagner du terrain. [st1]6 [-] pousser au-dedans, faire pénétrer, enfoncer.    - agere telum costis, Sil.: enfoncer un trait dans la poitrine.    - agere fulmen, V.-Fl.: lancer la foudre.    - pluma in cutem radices egerat imas, Ov. M. 2: le plumage avait enfoncé dans la peau de profondes racines.    - agere rimas: se fendre, se lézarder, se gercer. [st1]7 [-] pousser au-dehors, faire sortir de soi.    - agere frondem, Plin.: pousser des feuilles.    - scintillas agere, Lucr. 2, 675: lancer des étincelles.    - agere spumas, Cic.: écumer.    - agere contagia, Virg.: répandre la contagion.    - animam agere, Cic.: rendre l’âme, expirer.    - sudor agitur, Sil.: la sueur s'échappe des pores. [st1]8 [-] passer le temps, être, vivre, séjourner, habiter.    - agere (vitam): passer sa vie, vivre.    - decimum annum agere: être dans sa dixième année, être âgé de neuf ans.    - agere pacem: vivre en paix, être en paix.    - alter agebatur mensis, Ov.: le second mois s'écoulait.    - securum agere aevum, Hor.: mener une vie tranquille.    - agere hiberna, Liv.: être en quartier d'hiver.    - annum ago octogesimum, Cic.: je suis dans ma quatre-vingtième année.    - Marius apud primos agebat, Sall.: Marius était à l'avant-garde.    - in spe agere, Tac.: espérer.    - in omni Africa, quae procul a mari agebat, Sall. J. 89: dans toute l'Afrique, qui était éloignée de la mer.    - agere dies festos, Cic. Verr. 2.4.48: célébrer des jours de fête. [st1]9 [-] faire, agir, être actif, travailler, être efficace.    - agere rem negligenter, Ter.: mener une affaire avec négligence.    - quid agis? = que fais-tu? ou comment vas-tu?    - hoc age, Plaut.: fais attention.    - quid agam? = que dois-je faire? que faire?    - aliud agere: penser à autre chose, être indifférent, être distrait.    - nihil agere: ne rien faire, n’aboutir à rien.    - nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum, Cic. Tusc. 2, 25, 61: tu perds ton temps, ô douleur! Si importune que tu sois, jamais je ne reconnaîtrai que tu es un mal.    - electum agere: faire son choix, choisir.    - virtus aliquid agit, Sen.: la vertu est active.    - id agimus ut + subj.: nous travaillons à ceci que, notre but (notre objectif) est de.    - nihil agetur, Dig.: il n'y aura rien de fait, l'acte sera nul.    - gratias agere: remercier.    - laudes agere: glorifier.    - forum agere: rendre la justice.    - e re sua agere: agir selon son propre intérêt.    - rem agere cum aliquo: régler une affaire avec qqn. [st1]10 [-] agir de telle ou telle façon, traiter qqn bien ou mal.    - agere bene aliquo: se comporter bien à l’égard de qqn.    - male agere, Cic.: se conduire mal.    - praeclare agere cum aliquo: bien agir à l'égard de qqn.    - non pessime cum iis agitur, Cic. (impers.): ils ne sont pas à plaindre.    - bene agi potuisse cum rebus humanis, si... Suet.:... que le monde aurait pu être heureux si...    - agere pro victoribus: se comporter en vainqueurs.    - sic par est agere cum civibus, Cic. Off. 2, 83: voilà comment il convient d’agir à l’égard de ses concitoyens.    - au pass. impers. secum male actum putat, Cic. Verr. 3, 119: il pense qu’on s’est mal comporté à son égard.    - cum illo quis neget actum esse praeclare? Cic. Lael. 11: qui pourrait dire que la destinée n’a pas été belle pour lui?    - optime actum cum eo videlur esse, qui... Cic. Fam. 5, 18, 1: il semble avoir un sort heureux celui qui...    - agite ut voltis, Cic. de Or. 2,367: agissez à votre guise.    - perge ut agis, Cic. Fam. 10, 12, 5: continue d’agir comme tu fais.    - bene agis, cum... jussisti, Liv. 8, 33, 10: tu as raison d’avoir ordonné.    - agere lege: agir conformément à la loi (c.-à-d. frapper de la hache).    - lictor, in eum primum lege age, Liv. 26, 6, 3: licteur, commence par lui l’application de la loi.    - cf. Liv. 26, 15, 9 ; Sen. Contr. 10, 3, 6. [st1]11 [-] administrer, gouverner, gérer, remplir une charge, s'occuper de, procéder à.    - agere bellum, Caes.: conduire la guerre, avoir la conduite de la guerre.    - agere regnum: régner.    - agere triumphum, Cic. Fam. 3, 10: triompher.    - agere mensuram, Plin. 15, 3, 4, § 14: mesurer.    - agere stationem, Liv. 35, 29: monter la garde.    - libera arbitria agere, Liv. 24, 45: [faire des décisions libres] = décider arbitrairement.    - agere consulatum, Quint. 12, 1, 16: être consul, exercer la fonction de consul, exercer le consulat.    - vigilias agere, Cic. Verr. 4.43.93: faire sentinelle.    - censum agere, Liv. 3.22: faire le recensement.    - agere senatum, Suet. Caes. 88: assembler le sénat.    - fiscum agere, Suet.: lever l'impôt. [st1]12 [-] rouler dans son esprit, songer à.    - nescio quid mens mea agat, Ov. H. 12, 212: je ne sais ce qui se passe dans mon esprit.    - agere cogitationem parricidalem, Quint.: nourrir la pensée d'un parricide.    - agere de intranda Britannia, Tac. Agr. 13: méditer une descente en Bretagne. [st1]13 [-] parler en public, prononcer un discours, haranguer, plaider; discuter, conférer, traiter; qqf. rendre un arrêt.    - in agendo plus quam in scribendo operam ponere, Cic.: s'occuper plus de parler que d'écrire.    - quum proxime res agentur, Plin.-jn.: la prochaine fois qu'on plaidera, à la première audience.    - agere (causam): plaider.    - Agricola juste agebat, Tac.: Agricola prononçait avec équité.    - agere coepit se + inf. Nep: il proposa de...    - agebatur de condicionibus, Liv.: on discutait sur les conditions.    - agere de aliqua re: traiter une affaire.    - agitur ea res in senatu: on traite de cette question au sénat.    - agere cum populo: s’adresser au peuple, porter une question devant le peuple.    - agere cum senatu: porter une question devant le sénat.    - nihil ago tecum, Plaut.: je n'ai rien à démêler avec toi.    - sic agere cum meis soleo, Plin.-jn.: voici ce que je dis aux gens de ma maison.    - hic de quo agebam, Ter.: celui dont je parlais.    - bella, quae agimus, Liv. 10: les guerres que nous racontons.    - quae tecum, Catilina, sic agit: et la voici qui s’adresse directement à toi, Catilina (à propos de la patrie).    - agere cum aliquo ut... Cic.: discuter avec qqn pour que, prier qqn de...    - formule de contrat inter bonos bene agier oportet, Cic. Off. 3: il faut que les choses se passent bien entre honnêtes gens. [st1]14 [-] intenter une accusation, accuser.    - si quid de se agi vellent, Nep.: s'ils voulaient lui faire un procès.    - agere aliquem reum, Liv.: poursuivre qqn en justice.    - agere aliquem adulterii, Quint.: accuser qqn d'adultère. [st1]15 [-] représenter, exprimer, débiter (comme acteur ou comme orateur), remplir le rôle de, se conduire, agir comme; simuler, se donner les airs de, faire le...    - agere fabulam: jouer une pièce.    - agere primas partes: jouer le premier rôle.    - agere bonum virum: jouer le rôle d’honnête homme.    - agit Chaeram, Cic.: il joue le rôle de Chéréas.    - agere cum venustate, Cic.: avoir un débit agréable.    - agere partes misericordiae, Cic.: se conduire en homme compatissant.    - laetum convivam agit, Hor.: il agit en joyeux convive.    - agere unum hominem, Sen.: être toujours le même (ne jouer qu'un personnage).    - egi illos omnes adulescentes, Cic. Fam. 2, 9: j'ai contrefait (mimé) toute cette fameuse jeunesse. [st1]16 [-] au passif: être en question, être en jeu.    - non pecunia agitur, Ter.: ce n'est pas d'argent qu'il s'agit.    - agitur populi Romani gloria: il s’agit de la gloire du peuple romain (la gloire du peuple romain est en jeu).    - is de quo agitur: la personne en question.    - magna hereditas agitur: il est question d'un important héritage.    - mea res agitur: mon intérêt est en question, mon intérêt est en jeu.    - id agitur quis occiderit: la question est de savoir qui a tué.    - id de quo agitur: l'affaire en question.    - aguntur bona multorum, Cic.: il y va de la fortune de beaucoup de gens.    - voir actum; actus
    * * *
    ăgo, ĕre, ēgi, actum, tr.    - voir l'article ago de Gaffiot.    - axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; axit = egerit, Paul. Diac. 3, 3; agier = agi,” Cic. Off. 3, 15; agentūm = agentium, Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6).    - cf. gr. ἄγω. [st1]1 [-] chasser devant soi, faire marcher, conduire, pousser, amener (en parlant des êtres animés ou personnifiés).    - jus agendi, Caj.: le droit de passage (avec un troupeau).    - agere captivum prae se, Curt. 7, 6: faire marcher un captif devant soi.    - agere agmen, Virg.: conduire une troupe.    - agere currum: conduire un char.    - agere capellas, Virg.: mener les chèvres au pâturage.    - se agere, Virg. (agi, Liv.): se transporter, aller.    - unde agis (s.-ent. te)? Plaut.: d'où viens-tu?    - quo agis te? Plaut. Am.: où vas-tu?    - ad castra Samnitium perrexit, quo multitudo omnis consternata agebatur, Liv. 10, 29: il marcha vers le camp des Samnites où se dirigeait, épouvantée, toute la foule des soldats.    - agere carmine quercus, Virg.: entraîner les chênes par ses chants.    - fluvius vi agens undas, Curt.: fleuve qui roule ses eaux avec impétuosité.    - praecipites Germani in amnem aguntur, Tac. H. 5: les Germains sont poussés et précipités dans le fleuve. [st1]2 [-] emmener comme capture.    - praedam (praedas) agere, Sall.: se retirer avec du butin (hommes et bétail).    - agere et ferre: emmener et emporter = piller.    - res sociorum ferri agique vidit, Liv.: il vit livrer au pillage les biens des alliés.    - agunt feruntque cuncta, Tac. (fig.): ils mènent tout à leur gré. [st1]3 [-] poursuivre, chasser, mettre en fuite.    - apros agere, Virg. G. 3, 412: poursuivre des sangliers [à la chasse].    - acerba fata Romanos agunt, Hor. Epo. 7,17: des destins cruels poursuivent les Romains.    - agentia verba Lycamben, Hor. Ep. 1, 19, 25: les mots qui harcèlent Lycambe.    - agere hostem ad naves, Just.: poursuivre l'ennemi jusqu'aux vaisseaux.    - agere aliquem de fundo, Cic.: chasser qqn de sa propriété.    - agere in fugam: mettre en fuite.    - lapidibus aliquem agere: chasser qqn à coups de pierres. [st1]4 [-] conduire, gouverner, entraîner, pousser à, contraindre; émouvoir, agiter, inquiéter, solliciter, attirer.    - Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, Virg. En. 1: Troyens ou Tyriens, ils seront traités par moi sans distinction.    - se agere = se gerere: se comporter, se conduire.    - tantā mobilitate sese Numidae agunt, Sall. J. 56: tant la conduite des Numides est mobile.    - aliquem transvorsum agere, Sall. J. 6, 3: pousser qqn hors du droit chemin.    - aliquem praecipitem agere, Cic.: entraîner qqn à sa perte.    - agere in furorem, Quint.: rendre furieux.    - agere in bellum, Tac.: pousser à la guerre.    - agere ad omne scelus, Tac.: pousser à tous les crimes.    - me profari agit, Sil.: il me pousse à parler.    - agere in mortem: pousser à se donner la mort.    - deus ultor agebat, Ov. M. 14: un dieu vengeur l'agitait.    - diris agam vos, Hor. Epod. 5: je vous poursuivrai de mes imprécations.    - ubi studio agitur aut irā, Curt.: dès que (la foule) est emportée par l'enthousiasme ou la colère.    - seu te discus agit, Hor.: ou si le disque t'attire. [st1]5 [-] mouvoir (une chose), donner une impulsion, donner une direction, faire avancer, pousser.    - fracturae centum libras agentes, Plin.: des fragments de roche [remuant la balance] = pesant cent livres.    - agere navem, Hor.: diriger un vaisseau.    - in litus naves agere, Liv. 22, 19: tirer les bateaux sur le rivage.    - agere vineas, Caes.: faire avancer les mantelets.    - cuniculum agere ad aerarium? Cic. Off. 3: conduire (faire) une galerie jusqu'au Trésor public.    - agere limitem (au fig.): reculer les limites, gagner du terrain. [st1]6 [-] pousser au-dedans, faire pénétrer, enfoncer.    - agere telum costis, Sil.: enfoncer un trait dans la poitrine.    - agere fulmen, V.-Fl.: lancer la foudre.    - pluma in cutem radices egerat imas, Ov. M. 2: le plumage avait enfoncé dans la peau de profondes racines.    - agere rimas: se fendre, se lézarder, se gercer. [st1]7 [-] pousser au-dehors, faire sortir de soi.    - agere frondem, Plin.: pousser des feuilles.    - scintillas agere, Lucr. 2, 675: lancer des étincelles.    - agere spumas, Cic.: écumer.    - agere contagia, Virg.: répandre la contagion.    - animam agere, Cic.: rendre l’âme, expirer.    - sudor agitur, Sil.: la sueur s'échappe des pores. [st1]8 [-] passer le temps, être, vivre, séjourner, habiter.    - agere (vitam): passer sa vie, vivre.    - decimum annum agere: être dans sa dixième année, être âgé de neuf ans.    - agere pacem: vivre en paix, être en paix.    - alter agebatur mensis, Ov.: le second mois s'écoulait.    - securum agere aevum, Hor.: mener une vie tranquille.    - agere hiberna, Liv.: être en quartier d'hiver.    - annum ago octogesimum, Cic.: je suis dans ma quatre-vingtième année.    - Marius apud primos agebat, Sall.: Marius était à l'avant-garde.    - in spe agere, Tac.: espérer.    - in omni Africa, quae procul a mari agebat, Sall. J. 89: dans toute l'Afrique, qui était éloignée de la mer.    - agere dies festos, Cic. Verr. 2.4.48: célébrer des jours de fête. [st1]9 [-] faire, agir, être actif, travailler, être efficace.    - agere rem negligenter, Ter.: mener une affaire avec négligence.    - quid agis? = que fais-tu? ou comment vas-tu?    - hoc age, Plaut.: fais attention.    - quid agam? = que dois-je faire? que faire?    - aliud agere: penser à autre chose, être indifférent, être distrait.    - nihil agere: ne rien faire, n’aboutir à rien.    - nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum, Cic. Tusc. 2, 25, 61: tu perds ton temps, ô douleur! Si importune que tu sois, jamais je ne reconnaîtrai que tu es un mal.    - electum agere: faire son choix, choisir.    - virtus aliquid agit, Sen.: la vertu est active.    - id agimus ut + subj.: nous travaillons à ceci que, notre but (notre objectif) est de.    - nihil agetur, Dig.: il n'y aura rien de fait, l'acte sera nul.    - gratias agere: remercier.    - laudes agere: glorifier.    - forum agere: rendre la justice.    - e re sua agere: agir selon son propre intérêt.    - rem agere cum aliquo: régler une affaire avec qqn. [st1]10 [-] agir de telle ou telle façon, traiter qqn bien ou mal.    - agere bene aliquo: se comporter bien à l’égard de qqn.    - male agere, Cic.: se conduire mal.    - praeclare agere cum aliquo: bien agir à l'égard de qqn.    - non pessime cum iis agitur, Cic. (impers.): ils ne sont pas à plaindre.    - bene agi potuisse cum rebus humanis, si... Suet.:... que le monde aurait pu être heureux si...    - agere pro victoribus: se comporter en vainqueurs.    - sic par est agere cum civibus, Cic. Off. 2, 83: voilà comment il convient d’agir à l’égard de ses concitoyens.    - au pass. impers. secum male actum putat, Cic. Verr. 3, 119: il pense qu’on s’est mal comporté à son égard.    - cum illo quis neget actum esse praeclare? Cic. Lael. 11: qui pourrait dire que la destinée n’a pas été belle pour lui?    - optime actum cum eo videlur esse, qui... Cic. Fam. 5, 18, 1: il semble avoir un sort heureux celui qui...    - agite ut voltis, Cic. de Or. 2,367: agissez à votre guise.    - perge ut agis, Cic. Fam. 10, 12, 5: continue d’agir comme tu fais.    - bene agis, cum... jussisti, Liv. 8, 33, 10: tu as raison d’avoir ordonné.    - agere lege: agir conformément à la loi (c.-à-d. frapper de la hache).    - lictor, in eum primum lege age, Liv. 26, 6, 3: licteur, commence par lui l’application de la loi.    - cf. Liv. 26, 15, 9 ; Sen. Contr. 10, 3, 6. [st1]11 [-] administrer, gouverner, gérer, remplir une charge, s'occuper de, procéder à.    - agere bellum, Caes.: conduire la guerre, avoir la conduite de la guerre.    - agere regnum: régner.    - agere triumphum, Cic. Fam. 3, 10: triompher.    - agere mensuram, Plin. 15, 3, 4, § 14: mesurer.    - agere stationem, Liv. 35, 29: monter la garde.    - libera arbitria agere, Liv. 24, 45: [faire des décisions libres] = décider arbitrairement.    - agere consulatum, Quint. 12, 1, 16: être consul, exercer la fonction de consul, exercer le consulat.    - vigilias agere, Cic. Verr. 4.43.93: faire sentinelle.    - censum agere, Liv. 3.22: faire le recensement.    - agere senatum, Suet. Caes. 88: assembler le sénat.    - fiscum agere, Suet.: lever l'impôt. [st1]12 [-] rouler dans son esprit, songer à.    - nescio quid mens mea agat, Ov. H. 12, 212: je ne sais ce qui se passe dans mon esprit.    - agere cogitationem parricidalem, Quint.: nourrir la pensée d'un parricide.    - agere de intranda Britannia, Tac. Agr. 13: méditer une descente en Bretagne. [st1]13 [-] parler en public, prononcer un discours, haranguer, plaider; discuter, conférer, traiter; qqf. rendre un arrêt.    - in agendo plus quam in scribendo operam ponere, Cic.: s'occuper plus de parler que d'écrire.    - quum proxime res agentur, Plin.-jn.: la prochaine fois qu'on plaidera, à la première audience.    - agere (causam): plaider.    - Agricola juste agebat, Tac.: Agricola prononçait avec équité.    - agere coepit se + inf. Nep: il proposa de...    - agebatur de condicionibus, Liv.: on discutait sur les conditions.    - agere de aliqua re: traiter une affaire.    - agitur ea res in senatu: on traite de cette question au sénat.    - agere cum populo: s’adresser au peuple, porter une question devant le peuple.    - agere cum senatu: porter une question devant le sénat.    - nihil ago tecum, Plaut.: je n'ai rien à démêler avec toi.    - sic agere cum meis soleo, Plin.-jn.: voici ce que je dis aux gens de ma maison.    - hic de quo agebam, Ter.: celui dont je parlais.    - bella, quae agimus, Liv. 10: les guerres que nous racontons.    - quae tecum, Catilina, sic agit: et la voici qui s’adresse directement à toi, Catilina (à propos de la patrie).    - agere cum aliquo ut... Cic.: discuter avec qqn pour que, prier qqn de...    - formule de contrat inter bonos bene agier oportet, Cic. Off. 3: il faut que les choses se passent bien entre honnêtes gens. [st1]14 [-] intenter une accusation, accuser.    - si quid de se agi vellent, Nep.: s'ils voulaient lui faire un procès.    - agere aliquem reum, Liv.: poursuivre qqn en justice.    - agere aliquem adulterii, Quint.: accuser qqn d'adultère. [st1]15 [-] représenter, exprimer, débiter (comme acteur ou comme orateur), remplir le rôle de, se conduire, agir comme; simuler, se donner les airs de, faire le...    - agere fabulam: jouer une pièce.    - agere primas partes: jouer le premier rôle.    - agere bonum virum: jouer le rôle d’honnête homme.    - agit Chaeram, Cic.: il joue le rôle de Chéréas.    - agere cum venustate, Cic.: avoir un débit agréable.    - agere partes misericordiae, Cic.: se conduire en homme compatissant.    - laetum convivam agit, Hor.: il agit en joyeux convive.    - agere unum hominem, Sen.: être toujours le même (ne jouer qu'un personnage).    - egi illos omnes adulescentes, Cic. Fam. 2, 9: j'ai contrefait (mimé) toute cette fameuse jeunesse. [st1]16 [-] au passif: être en question, être en jeu.    - non pecunia agitur, Ter.: ce n'est pas d'argent qu'il s'agit.    - agitur populi Romani gloria: il s’agit de la gloire du peuple romain (la gloire du peuple romain est en jeu).    - is de quo agitur: la personne en question.    - magna hereditas agitur: il est question d'un important héritage.    - mea res agitur: mon intérêt est en question, mon intérêt est en jeu.    - id agitur quis occiderit: la question est de savoir qui a tué.    - id de quo agitur: l'affaire en question.    - aguntur bona multorum, Cic.: il y va de la fortune de beaucoup de gens.    - voir actum; actus
    * * *
        Ago, Agis, priore corr. egi, actum, agere. Besongner, Faire quelque chose.
    \
        Hoc age. Terent. Sois du tout attentif à cela, Laisse toutes choses pour entendre à cela, Pren y garde.
    \
        Id agunt, vt viri boni esse videantur. Cic. Ils taschent et mettent peine à estre estimez gents de bien.
    \
        Cum seruo Habiti furti egit. Cic. Il a accusé de larcin le serf d'Habitus.
    \
        Agere iniuriarum cum aliquo. Sub. crimine. Cic. Intenter action en cas d'injures alencontre de quelcun, Agir contre quelcun, etc.
    \
        Agere vineas et turres. Caesar. Poulser devant soy, Approcher, ou mettre pres.
    \
        Hoccine agis, an non? Terent. Entens tu à ce que je te dis, ou non?
    \
        Membris agit atra venena. Virgil. Chasse dehors.
    \
        Agere caudam. Colum. Remuer la queue.
    \
        Est ne ipsus de quo agebam? Terent. N'est ce pas celuy de qui je parloye?
    \
        Agere. Virgil. Gouverner.
    \
        Agere. Virgil. Vexer, Inquieter, Tormenter.
    \
        Agere. Virg. Poursuyvre aucun, Presser, Chasser de pres.
    \
        Agere. Tacit. Vivre.
    \
        Agere inter homines desiit. Tacit. Il est mort.
    \
        Vt ferri agique res suas viderunt. Liuius. Quand ils veirent qu'on ravissoit et qu'on emmenoit tout leur bien.
    \
        Agere aliquem ad aliquid. Plin. Induire, Inciter.
    \
        Agere ad populum. Cic. Traicter et adviser avec le peuple de quelque affaire publique.
    \
        Agere omnia ad praescriptum. Caesar. Faire tout par, ou selon l'ordonnance d'autruy.
    \
        AEtatem agere Athenis. Cicero. Vivre en Athenes, Passer ses jours, Finer ses jours, User sa vie en Athenes.
    \
        Hic fere aetatem egit in literis. Cicero. Il a estudié presque toute sa vie, Consumé sa vie à l'estude.
    \
        AEuum cum diis in caelo. Cic. Vivre eternellement.
    \
        AEuum per crimina. Ouid. Vivre en toutes meschancetez.
    \
        Aliquem. Cic. Contrefaire aucun.
    \
        Aliud agere. Cic. Ne point penser ou entendre à ce qu'on dict, Penser ailleurs, Faire des chasteauls en Espaigne.
    \
        Aliud nunc agit. Cic. Il ne s'en soulcie pas à ceste heure. Bud.
    \
        Ambages. Plaut. User d'ambages, Parler ambiguement.
    \
        Ambigue. Corn. Tacit. Tourner autour du pot, Aller en ambageoye.
    \
        Amicum. Plin. Se monstrer vray ami, Faire office d'ami, Faire en bon ami.
    \
        Animam. Ci. Se mourir, Estre à l'article de la mort, Tirer à la fin, Rendre l'esprit.
    \
        Animum. Horat. Tourner, Induire.
    \
        Animo magno et forti rem aliquam agere. Cic. Faire quelque chose hardiement et sans crainte.
    \
        Annum secundum agere, etc. Varro. Estre au deuxiesme an de son aage.
    \
        Anni nonaginta aguntur a Virgilii vatis obitu. Plin. Il y a quatre vingts dix ans que Virgile est mort.
    \
        Apologum. Plaut. Conter une fable.
    \
        Apud aliquos. Cic. Faire une harangue à aucuns.
    \
        Arbitrium alicuius rei. Liu. Faire le maistre de quelque chose, En disposer et ordonner à son plaisir.
    \
        Astute. Matius. Cic. User de finesse, ou astuce, Faire ou dire quelque chose par faintise.
    \
        Agere bellum: vt, Bella agenda non puero. Ouid. Faire la guerre.
    \
        Bene mecum agitur. Cicero. Je suis bien, Mon cas va bien, Mon cas se porte bien, Je me tiens bien pour content, Je suis bien heureux, etc.
    \
        Bene cum rebus humanis ageretur. Sueton. Ce seroit un grand bien pour les hommes.
    \
        Bene egissent Athenienses cum Milciade, etc. Valer. Max. Les Atheniens se feussent bien portez envers luy, Ils luy eussent faict grand plaisir, Ils eussent beaucoup faict pour luy, si, etc.
    \
        Blanditiis agitur nihil. Ouid. On ne gaigne rien à flatter.
    \
        Agere canticum. Liu. Danser.
    \
        Captiuos sub curribus. Mart. Mener les prisonniers en triomphe.
    \
        Causam, vel causas. Plin. Advocasser, Plaider une cause.
    \
        Censuram. Senec. Estre rigoreux.
    \
        Censura agitur. Ouid. Agere circum. Virg. Faire tournoyer.
    \
        Ciuem mirificum. Caelius Cic. Se monstrer bon et vray citoyen.
    \
        Coliculum. Columel. Jecter, ou produire une petite tige.
    \
        Communiter aliquid. Cic. Traicter de quelque chose ensemble.
    \
        Consilia. Liu. Tenir conseil, Consulter ensemble.
    \
        Consulem. Plin. iunior. Faire office de Consul.
    \
        Contagia late. Ouid. Jecter bien loing et espardre sa contagion et infection.
    \
        Contentione magna. Liu. Tascher fort et prendre grand peine à faire quelque chose.
    \
        Conuentus. Caesar. Terent. Tenir les estats d'un pais, Tenir les grands jours ou l'eschiquier.
    \
        Agere cum alio re aliqua: vt, Plebeio sermone agere cum aliquo. Ci. User de language commun et vulgaire en parlant à luy.
    \
        Agere cum aliquo. Caes. Traicter de quelque chose avec aucun, Luy tenir propos de quelque chose.
    \
        Egit nobiscum, vt, si nobis videretur, adiremus ad eorum senatum. Ci. Il nous teint propos d'aller si bon nous sembloit, etc.
    \
        Agere cum aliquo. Cice. Soliciter un homme à faire quelque chose, et l'en requerir.
    \
        Quid cum illis agas, qui neque ius, etc. Terent. Que ferois tu avec ces gents là qui, etc.
    \
        Nihil ago tecum. Plau. Je n'ay que faire ne que soulder avec toy.
    \
        Accurate agere cum aliquo, vt. Ci. Le solliciter fort et soigneusement que, etc.
    \
        Familiariter agere cum aliquo. Cic. Dire, ou Parler familierement et priveement à aucun.
    \
        Gladiis. Cic. User de glaives envers aucuns.
    \
        Hortatione. Cic. User d'exhortation.
    \
        Iracunde. Cic. En se courrouceant.
    \
        Leniter. Cic. Doulcement, Gratieusement.
    \
        Praeceptis. Cic. User de commandements, Commander à aucun.
    \
        Precibus. Cic. User de prieres, Prier aucun.
    \
        Prisce. Cic. Le traicter à la mode ou maniere ancienne, à l'antique.
    \
        Remisse. Cic. Non asprement.
    \
        Seuere. Cic. User de severité envers aucun.
    \
        Simpliciter. Cic. Simplement et rondement.
    \
        Tabellis obsignatis. Cic. Le convaincre par ses lettres mesmes.
    \
        Vehementer. Cic. Asprement.
    \
        Vrbane. Cic. Civilement.
    \
        Agere cum Patribus. Cic. Traicter de quelque chose avec les senateurs.
    \
        Agere cum populo. Cic. Quand un magistrat assembloit le peuple, et traictoit avec euls de quelque affaire publique.
    \
        Agere cuniculos ad aerarium. Cic. Faire une mine, Miner.
    \
        Curam. Liu. Se soulcier de quelque chose.
    \
        Euphrates cursum ad occasum solis agit. Pli. Flue, coule, fait son cours vers Occident.
    \
        Custodiam vrbis. Liu. Garder la ville, Faire le guet sur la ville.
    \
        De caeteris rebus quicquid erit actum, scribam ad te. Cic. Tout ce qui aura esté faict et traicté des autres choses.
    \
        Agere de pace. Liu. Traicter de la paix.
    \
        Agere de re aliqua ad fidem. Liu. Parler de quelque chose en sorte qu'on soit creu.
    \
        De cosilio publico aliquid agere. Cic. Faire quelque chose par conseil et advis commun.
    \
        Agere aliquid de loco superiore. Cic. Estant hault assis en siege judicial, Tenant le siege.
    \
        Agitur de capite, aut fama. Ci. Il est question de la vie, La vie y pend.
    \
        Delectum. Plin. Faire eslite, Discerner.
    \
        Agi desiderio alicuius rei. Liu. Avoir grand desir de quelque chose, La desirer et regretter fort.
    \
        Diem vitae extremum agere. Cic. Estre à son dernier jour, Se mourir.
    \
        Diem festum. Cic. Faire feste, Celebrer, ou solennizer la feste.
    \
        Diem vnum bene agere ex philosophiae praeceptis. Cice. Vivre un jour selon, etc.
    \
        Diris agere aliquem. Horat. Mauldire quelcun, et prier ou souhaiter que mal luy advienne.
    \
        Agentur a nobis omnia diligenter. Cic. Nous ferons toute diligence de cela.
    \
        Agere equum in viam. Liu. Picquer son cheval, et s'en aller.
    \
        Error agit aliquem. Ouid. Erreur le meine.
    \
        Agere ex aequo. Tacit. Avoir pareille authorité et preeminence.
    \
        Res agitur ex animo. Author ad Heren. A bon escient, et sans faintise.
    \
        Ex diuerso agere. Quintil. Advocasser pour partie adverse.
    \
        Ex fide bona agere. Cic. Intenter une action de bonne foy, Y aller à la bonne foy.
    \
        Agere ex insidiis. Cic. Aller, ou proceder par trahison.
    \
        Ex sponso siue ex sponsu agere. Quod recentiores dixerunt, Agere ex stipulatu. Cic. Convenir sa partie pour raison d'une stipulation.
    \
        Ex syngrapha cum aliquo agere. Cicer. Faire poursuyte d'une debte ou promesse dont il appert par cedule du defendeur.
    \
        Exemplis. Plin. Amener, ou alleguer exemples.
    \
        Experimenta. Plin. Experimenter.
    \
        Agere fabulam, comoediam, tragoediam. Cic. Jouer une farce.
    \
        Fama agit aliquem. Horat. Le bruit le fait estre congneu du monde.
    \
        Folia agere dicitur arbor. Col. Jecter, ou produire ses fueilles.
    \
        Fortuna nostra agitur per aduersas procellas. Ouid. Est agitee.
    \
        Agere forum. Cic. Exercer judicature, Tenir les plaids.
    \
        Frigora agunt venti. Virg. Les vents ameinent la froidure.
    \
        Agere frondem dicitur arbor. Plin. Jecter et produire ses branches et fueilles.
    \
        Agere fugam. Liu. S'enfuir.
    \
        Fundamenta. Cicero. Mettre et jecter ou faire les fondements, Fonder.
    \
        Genialiter agere festum. Ouid. Faire grand chere à la feste.
    \
        Gemmas agere dicitur vitis, aut arbor. Columel. Bourgeonner.
    \
        Agere gestum in scena. Cic. Faire les gestes et mines.
    \
        Grauiter agere aliquid. Horat. Diligemment et habillement.
    \
        Gradus agere praecipites. Valer. Flac. Cheminer fort vistement.
    \
        Gradus agere tacitos. Idem. Marcher, ou cheminer sans dire mot.
    \
        Agere grates, poeticum magis, quam oratorium. Plau. Ci. Liu. Remercier, Rendre graces.
    \
        Gratias. Cic. Remercier, Regracier.
    \
        Gratias alicui apud alium. Cicero, Mirificas apud me tibi gratias egit, prorsus incredibiles. Il t'a grandement remercié, ou regracie en parlant à moy.
    \
        In aliqua re gratias agere. Cic. Remercier de quelque chose.
    \
        In singulas res agere gratias. Cic. A chascun poinct.
    \
        Dicimus Agere maximas gratias, meritas, incredibiles, singulares, singularibus verbis, et amplissimis. Ex Terentio et Cicerone. Remercier grandement, Regracier haultement.
    \
        Age hoc. Plaut. Entens ici.
    \
        Hoc age. Terent. Bien doncques, fay le.
    \
        Hoc age. Passe oultre. Bud. ex Gellio.
    \
        Hoc agite amabo. Terent. Entendez ici je vous prie.
    \
        Agere hyemem sub tectis. Liu. Passer son yver à couvert.
    \
        Agere ictum. Liu. Donner un coup, Poulser le coup.
    \
        Id agere, vt hoc fiat. Cic. Mettre peine que cela se face.
    \
        Non id agebam. Plin. Je n'y pensoye pas. B.
    \
        Imperium agere. Plin. Conuicto male acti imperii rei militaris. Convaincu d'avoir mal gouverné et administré l'office de capitaine et chef de guerre.
    \
        Agere in, pro esse. Virg. Plin. Dies in terra agit, noctes in aqua. De jour il est en terre, de nuict en l'eaue.
    \
        Agere animum in admirationem. Pli. Faire esmerveiller, Ravir en admiration.
    \
        In arma. Liu. Inciter à faire la guerre.
    \
        Agere in crucem. Cic. Crucifier.
    \
        In exilium. Plin. Bannir, Envoyer en exil.
    \
        In fraudem. Virg. Mettre en danger.
    \
        In fugam. Liu. Chasser, Faire fuir, Donner la chasse, Mettre en fuite.
    \
        Redit agricolis labor actus in orbem. Virgil. Les laboureurs sont touts les ans à recommencer leur labeur.
    \
        In bona spe. Tacit. Avoir bonne esperance, Estre en bonne esperance.
    \
        Incuriosius. Tacit. Ne penser point à soy, N'estre point sur ses gardes.
    \
        Inquisitio agitur. Plin. On fait enqueste.
    \
        Iter agere. Ouid. Aller.
    \
        Iudicium agitur. Plin. Quand le juge congnoist d'une matiere.
    \
        Iure summo agere. Cic. Traicter un homme en toute rigueur, Luy faire au pis qu'on peult.
    \
        Agere laudes et grates diis. Liu. Louer et remercier Dieu.
    \
        Legationem apud aliquem. Asconius. Estre ambassadeur envers aucun.
    \
        Agere dicuntur legati suppliciter. Liu. Quand les ambassadeurs font leur harangue en suppliant.
    \
        Lege agere. Cic. Poursuyvre selon la loy.
    \
        Leniter. Cic. Doulcement.
    \
        Lente agere. Liu. Laschement.
    \
        Luxuriam agere. Horat. Reprendre et blasmer prodigalité.
    \
        Agere mandata. Cic. Faire ce qu'on nous a commande, Mettre en execution ce, etc.
    \
        Agit mecum fortuna secundis rebus. Lucan. Fortune me favorise, me dit, me rit.
    \
        Agitur mensis septimus, aut annus. Terent. C'est ici, ou Voici la septieme annee.
    \
        Mensuram alicuius rei agere. Plin. Reduire à mesure.
    \
        Foras agendus est metus mortis. Lucret. Il fault chasser dehors la crainte de mourir, Il ne fault point craindre la mort.
    \
        Agere pingui Minerua. Cic. Parler grossement et lourdement.
    \
        Morem. Sallust. Avoir et entretenir une coustume.
    \
        Modice agere quippiam. Cic. Tempereement, Modereement.
    \
        Multum agit sexus, aetas, conditio. Quintil. Y sert de beaucoup, y fait beaucoup.
    \
        Non multum egerit. Curius ad Ciceronem. Il ne profictera pas beaucoup.
    \
        Agere ne. Liu. Omnia, ne id fieret, agentibus. Cerchants touts les moyents que cela ne se feist.
    \
        Agere negotium suum. Cic. Se mesler de ses affaires.
    \
        Nihil agere. Cic. Ne faire chose qui vaille, Perdre sa peine, Perdre temps.
    \
        Neque nostrae disputationes quicquam aliud agunt, nisi vt, etc. Nos disputations ne tendent à autre chose, sinon que, etc.
    \
        Noctem inter gaudia agere. Virg. Passer la nuict en joyeusetez.
    \
        Nugas agere. Plaut. Baver.
    \
        Orationem. Cic. Prononcer une oraison, ou faire une harangue.
    \
        Oscitanter. Cic. Negligemment.
    \
        Otia. Virgil. Estre oiseulx.
    \
        Pacem. Sallust. faire la paix. Estre en repos. apud Sillium.
    \
        Partes aliquas, siue aliquem. Cic. Jouer le personnage d'aucun, ou son roulet.
    \
        Primas partes. Terent. Estre le principal personnage d'une farce.
    \
        Partes alicuius vicissim. Terent. Faire l'office de quelcun, ainsi qu'il a faict le nostre, Faire pour aucun comme il a faict pour nous.
    \
        Primas partes in re aliqua. Cic. Estre le principal et plus excellent que les autres.
    \
        Agi dicuntur pecora. Virg. Quand on les meine.
    \
        Agere animalia potum. Varro. Mener ou chasser les bestes à l'abbrevoir, Les mener boire.
    \
        Agere prae se armenta. Liu. Toucher devant soy et mener.
    \
        Agere aliquid per alium. Cic. Faire par un autre.
    \
        Agi per saxa latratibus canum. Ouid. Estre chassé parmi les pierres et rochiers.
    \
        Agere plebem. Liu. Mener le peuple à sa fantasie, ou Troubler et mutiner.
    \
        Poenas alicuius sceleris ab aliquo agere. Liu. Punir aucun pour quelque cas.
    \
        Poenitentiam agere. Plin. iunior. Se repentir, Avoir regret d'avoir faict quelque chose.
    \
        Prae se agere aliquem. Statius. Chasser devant soy.
    \
        Praecipitem ex alto. Caesar. Jecter du hault en bas.
    \
        Praecipitem de fundo. Cic. Jecter violentement hors de sa terre.
    \
        Praecipitem, per metaphoram. Cic. Ruiner.
    \
        Praecipitem eum agunt poenae ciuium. Ci. Les meurtres qu'il a commis luy tormentent l'esprit et la conscience tellement qu'il en est comme furieux et troublé de l'entendement.
    \
        Praedam. Liu. Emmener la proye ou le butin.
    \
        Quercus agere carmine. Virg. Esmouvoir.
    \
        Quid ages? Terent. Non interrogantis, sed metuentis hoc dictum est. Que penses tu faire? Qu'est ce que tu feras?
    \
        Vide quid agas. Ter. Que veuls tu faire? Regarde que tu feras.
    \
        Agamus quod agitur. Cic. Parlons de la matiere subjecte.
    \
        Agere radices deorsum. Colu. Jecter ses racines avant en terre.
    \
        Radices agit vera gloria, per metaphoram. Cic. Prend racines, Est de longue duree.
    \
        Agere remissius cum subjectis. Colum. Ne traicter point rudement ses subjects.
    \
        Alias res agere. Terent. Penser à autre chose, N'entendre point à ce qu'on dict, Penser ailleurs.
    \
        Res alicuius agere. Cic. Faire les affaires d'aucun.
    \
        Retro aliquid agere. Plin. Compter à reculons, ou à rebours.
    \
        Agere reum. Plin. Accuser, mettre sus un crime à quelcun, et le poursuyvre judiciairement.
    \
        Agere rimas. Cic. Se fendre, Se crevasser.
    \
        Scintillas agere. Lucret. Jecter des estincelles, Estinceler.
    \
        Agere se. Cheminer. vt, Quo hinc te agis? Ter. Où vas tu d'ici?
    \
        Agere se pro equite Rom. Suet. Se dire et maintenir estre, etc.
    \
        Agit se pro nobili. Il se dit noble. B.
    \
        Agere secretum. Sueton. Estre tout seul.
    \
        Agere aliquid secum. Cic. Faire quelque chose tout seul.
    \
        Agitur Senarus. Sueton. Le senat est assemblé.
    \
        Agere honoratam senectutem. Li. Passer sa vieillesse honorablement.
    \
        Silentium. Ouid. Se taire, Ne sonner mot.
    \
        Spumas. Cic. Jecter escumes, ou Escumer par la bouche.
    \
        Stationem. Tacit. Faire le guet en la guerre, ou autour de la personne du prince.
    \
        Triumphum. Cic. Triompher.
    \
        Triumphum ex aliquo populo agere. Liu. Triompher apres avoir eu victoire de quelque peuple.
    \
        Ventis agi. Ouid. Estre mené ou poulsé des vents.
    \
        Ver agit orbis. Virg. Il est le prin temps.
    \
        Agere versum. Cic. Prononcer un vers avec le geste requis.
    \
        Vi agere. Liu. User de force, Aller par force.
    \
        Vigilias noctu ad aedes sacras. Cic. Faire le guet de nuict.
    \
        Agere vitam ruri. Liu. Vivre és champs.
    \
        Lachrymis agendum est. Sen. Il fault user de larmes, Il fault plourer.
    \
        Agitur gloria pop. Romani. Cic. Il est question de la gloire et honneur des Romains.
    \
        Agitur magnum ipsius periculum. Plancus Ciceroni. Il est en grand danger.
    \
        Aguntur res Attici. Cic. Il est question des affaires d'Atticus.

    Dictionarium latinogallicum > ago

  • 57 subiicio

        Subiicio, subiicis, pen. corr. subieci, pen. prod. subiectum, subiicere. Virgil. Mettre dessoubs.
    \
        Brachia subiecit collo. Ouidius. Elle m'a accollé, ou elle m'accolla.
    \
        Subiicere securi ceruices. Liuius. Presenter sa teste pour estre coupee.
    \
        Prelo subiicere. Columel. Mettre soubs la presse ou pressoir, Mettre en presse, Pressoirer, Presser.
    \
        Ignem subiicere. Cic. Mettre le feu dedens quelque chose.
    \
        Ignem fornaci subicere. Vlpian. Mettre le feu au fourneau.
    \
        Oua subiicere gallinis. Plin. Les mettre couver.
    \
        Sacculum puluino subiicere. Seneca. Mettre sa bourse soubs le chevet.
    \
        Pedibus subiicere. Virgil. Mettre soubs les pieds.
    \
        Subiicere. Plin. iun. Assoubjectir, Subjuguer, Rendre soubject.
    \
        Subiici tutelae alicuius. Cic. Estre soubject.
    \
        Subiicere se imperio. Cic. Se soubmettre et assoubjectir.
    \
        Subiicere ferro terram. Cic. Cultiver la terre.
    \
        Subiicere. Plin. iunior. Reduire en memoire, Faire souvenir, Ramentevoir.
    \
        Subiicere cogitationi suae. Cic. Reduire en son pensement, Mettre en sa pensee.
    \
        Subiicere spem dicitur res aliqua. Cic. Donner esperance.
    \
        Subiicere carmina alicui. Propert. Bailler et fournir, Inspirer.
    \
        Subiicere aliquid oculis. Plin. iunior. Raconter tellement une chose, qu'il semble qu'on la voye.
    \
        Foediora his quae subiiciebantur oculis. Liu. Qu'on voyoit.
    \
        Subiicere sensibus. Cic. Proposer et mettre au devant.
    \
        Subiicere calumniae, per translationem. Liu. Mettre en danger de calomnie, Exposer à calomnie.
    \
        Subiici crimini. Liu. Estre blasmé et accusé d'aucune faulte.
    \
        Subiicere faces inuidiae alterius. Ci. Tascher à le mettre en haine de plus en plus, Allumer l'inimitié des gents à l'encontre d'aucun.
    \
        Subiicere odio ciuium aliquid. Cicero. Faire enhair et trouver mauvais.
    \
        In locum eorum subiecit, quos secum ex Italia adduxerat. Liu. Mist en leur place.
    \
        Subiicere testamenta. Cic. Supposer testaments fauls.
    \
        Subiicere testes. Quintil. Suborner et supposer fauls tesmoings.
    \
        Subiicere. Varro. Respondre et prendre la parolle.
    \
        Quae causa tum subiiciebatur ab ipso Iudices huius tam nefariae crudelitatis? Cicero. Quelle raison rendoit il, ou alleguoit il?
    \
        Subiicere exemplum. Columel. Amener un exemple apres ce qu'on a raconté.
    \
        Subiicere rationem. Cic. Rendre raison.
    \
        Subiicere. Virgil. Respondre.
    \
        Subiicere aliquid praeconi, vel praeconis voci. Cic. Vendre quelque chose au plus offrant, La faire vendre par justice et à l'encant.
    \
        Vis subiecta voci. Cicero. La signification et importance d'un mot.
    \
        Huic verbo VOLVPTAS, duas res subiiciunt. Cicero. Ils dient que ce mot VOLVPTAS emporte deux choses, ou il ha deux especes soubs luy, ou soubjectes à luy.
    \
        Corpora saltu subiiciunt in equos. Virg. Ils saillent d'embas sur leurs chevauls.
    \
        Regem in equum subiecit. Liu. L'a jecté sur le cheval.

    Dictionarium latinogallicum > subiicio

  • 58 Розга

    - virga (virgis latera alicujus lacerare; virga ad regendum equum uti); sarmen; sarmentum; ferula;

    • сечь кого-л. розгами - virgas alicui addere;

    • приготовлять розги - virgas expedire;

    • быть избитым (исполосованным) розгами - variari virgis;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Розга

  • 59 acta fori

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta fori

  • 60 acta militaria

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta militaria

См. также в других словарях:

  • delivrer — I. Delivrer, act. acut. Est composé de la preposition de, ou des, (qui est destructive de la signification du verbe auquel elle est joincte) et du verbe livrer, qui signifie mettre au pouvoir d autruy, Mancipare, In manum tradere. Car delivrer… …   Thresor de la langue françoyse

  • cheval — Cheval, Caballus, Equus, Sonipes. Il vient de Caballus. Cheval qui n a personne sur soy, Vacuus vel inanis aequus. Cheval de selle, Vectarius equus. Cheval de trait ou de charroy, Equus iugalis. Cheval de somme, ou un sommier, Equus sarcinarius.… …   Thresor de la langue françoyse

  • garde — Garde, f. penac. C est ores reservation de quelque chose pour en user en temps propre, Asseruatio. Selon ce on dit ce fruit n est pas de garde: ores protection, comme cela m est baillé en garde, c est à dire, pour le conserver et defendre contre… …   Thresor de la langue françoyse

  • DICTATOR — summus Magistratus, apud rom. A Consulibus, periclitante Rep. nominatus. Primus F. Lartius Flavus Consul, A. C. 256. qui seditionem sedaverat: Adiunxit sibi Spurium Cassium, Equitum Magistrum, qui iussa exsequeretur. Dignitas semestris tantum,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MORIBUNDI — Spectatores olim advocare soliti sumendae mortis, necessarios aliosque clarosviros, quorum praesentiâ mors clarior testatiorque redderetur, uti de Pomponio Attico testatur C. Nepos c. 22. et de femina quadam in insul. Co, mori destinatâ, Val Max …   Hofmann J. Lexicon universale

  • OBLATI Monasteriorum — qui se ac sua, vel maiorem partem bonorum suorum, sine fraude ac dolo, Monasteriis ipsis sponte ac libere obtulerunt, ut est in Ep. Bonifacii VIII. A. C. 1296. apud Waddingum. Concil. Lateranense IV. c. 57. Hoc autem de illis Confratribus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • prester — Prester, act. acut. Est un terme general à ce que les Latins disent Mutuare, et Commodare, seu dare vtendum, Et ne sont ces deux significations diverses, distinguées que par le nom qu il regit, comme, Prester argent, Mutuam pecuniam dare, Prester …   Thresor de la langue françoyse

  • recouvrer — Recouvrer, act. acut. Est composé ainsi que Recuperare Latin, duquel il vient par mutation de p, en v, et syncope, et signifie remettre en sa main ce qui en a esté mis hors. Ainsi dit on, Recouvrer sa perte, Damnum sarcire. Recouvrer une ville… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»