afferre+causam

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.

Lit.

Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

dextera digitis rationem computat,

id. Mil. 2, 2, 49:

magna ratio C. Verruci,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

rationem ducere,

to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

omnium proeliorum,

Caes. B. C. 3, 53; cf.:

hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

id. B. G. 6, 19; and:

piratarum,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

rationem inire,

to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

quattuor minae periere, ut ratio redditur,

Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

tibi ego rationem reddam?

id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

rationem referre,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

rationem repetere de pecuniis repetundis,

id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

recte rationem tenes,

Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

drachumae, quas de ratione debuisti,

according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—

Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

Cato, R. R. 2, 5:

rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

Cic. Pis. 25, 61:

ut rationes cum publicanis putarent,

id. Att. 4, 11, 1:

rationes a colono accepit,

id. Caecin. 32, 94:

quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

id. Att. 5, 21, 12:

rationes referre... rationes deferre,

id. Fam. 5, 20, 2:

Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

Hor. A. P. 325 et saep.:

A RATIONIBVS,

an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—

Transf.

A list, roll, register (rare):

cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

rationarium imperii,

id. ib. 28.—

A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

id. Truc. 1, 1, 49:

pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—

A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

res rationesque eri Ballionis curo,

Plaut. Ps. 2, 2, 31:

res rationesque vestrorum omnium,

id. Am. prol. 4:

re ac ratione cum aliquo conjunctus,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

id. Quint. 4, 15:

cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

ratio nummaria,

Cic. Att. 10, 11, 2:

aeraria ratio,

id. Quint. 4, 15:

ratio domestica... bellica,

id. Off. 1, 22, 76:

quod ad popularem rationem attinet,

id. Fam. 1, 2, 4:

rationes familiares componere,

Tac. A. 6, 16 fin.:

fori judiciique rationem Messala suscepit,

Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

in explicandis rationibus rerum civilium,

id. Rep. 1, 8, 13:

rationes civitatis,

id. ib. 1, 6, 11:

quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. Mur. 17, 35:

propter rationem Gallici belli,

id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

ad omnem rationem humanitatis,

id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

id. Att. 9, 11, A, 1.—

Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

exemplum meis alienissimum rationibus,

id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

consideres, quid tuae rationes postulent,

Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

Cic. Red. ad Quir. 1, 1.

Trop., a reckoning, account, computation:

postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

id. Trin. 4, 2, 30; so,

rationem dare, for the more usual rationem reddere,

Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

(argentarii) ratione utuntur,

make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

cum eam mecum rationem puto,

go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

frustra egomet mecum has rationes puto,

Ter. Ad. 2, 1, 54:

(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

Cic. N. D. 3, 29, 71:

quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

id. ib. 3, 86:

ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

id. Div. in Caecil. 9, 28;

and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—

Transf.

Relation, reference, respect to a thing:

(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

ubi ratio cum Orco habetur,

Varr. R. R. 1, 4, 3;

for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

Col. 1, 3, 2:

cum omnibus Musis rationem habere cogito,

Cic. Att. 2, 5, 2:

cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

. quae ratio tibi cum eo intercesserat?

id. Rosc. Com. 14, 41:

pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

id. Phil. 4, 6, 14:

quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

id. ib. 12, 7, 17:

fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—

Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

id. Imp. Pomp. 7, 17:

(deos) piorum et impiorum habere rationem,

id. Leg. 2, 7, 15:

cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

Caes. B. C. 1, 9; so,

absentis,

id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

sauciorum et aegrorum habita ratione,

id. ib. 3, 75:

moneret, frumenti rationem esse habendam,

Hirt. B. G. 8, 34;

so (al. frumentandi), rationem habere,

Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

alicujus salutis rationem habere,

i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

turpissimae fugae rationem habere,

id. ib. 2, 31:

ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

Cic. Off. 1, 39, 139:

proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

Caes. B. C. 1, 13:

habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

id. B. G. 5, 27:

non ullius rationem sui commodi ducit,

Cic. Rosc. Am. 44, 128:

cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

id. Clu. 42, 117:

omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

id. Lael. 24, 89; cf.:

didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

id. Fam. 3, 5, 1:

habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

id. Fam. 3, 6, 6:

neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

id. ib. 2, 2, 29, e70.—

Relation to a thing, i. e.

Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

ratio viaque defensionis,

id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

Caes. B. C. 1, 30:

mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

Cic. de Or. 2, 72, 292:

haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

id. N. D. 1, 5, 11:

dicendi,

id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

id. Rep. 2, 36, 61:

ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

Caes. B. G. 7, 24:

quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

id. Rep. 1, 6, 11.—

Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

Caes. B. G. 2, 19; cf.:

ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

id. ib. 2, 22; so,

rei militaris,

id. ib. 4, 23:

ratio atque usus belli,

the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

novae rationes bellandi,

id. ib. 3, 50:

ratio equestris proelii,

id. B. G. 5, 16:

quorum operum haec erat ratio, etc.,

id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

tigna bina, etc.,

id. B. G. 4, 17:

serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

Cic. Lael. 23, 87; cf.:

ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

id. ib. 2, 11, 22;

1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

Caes. B. G. 6, 11 fin.:

ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

id. B. G. 7, 14:

hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

quid refert, qua me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

id. ib. 3, 76:

auxilium ferri nulla ratione poterat,

id. ib. 1, 70:

nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—

With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

id. ib. 2, 1, 40, ee

103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

id. Mur. 17, 35:

nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. ib. 17, 36:

praedicere tempestatum rationem et praedonum,

id. ib. 2, 4:

tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

id. Off. 2, 17, 60.—

Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

Cic. Off. 1, 28, 101:

homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

id. ib. 1, 4, 11 sq.:

haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

id. N. D. 2, 27, 69:

lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

id. Leg. 1, 6, 18:

ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

id. N. D. 1, 42, 118:

mens et ratio et consilium in senibus est,

id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

si ratio et prudentia curas aufert,

Hor. Ep. 1, 11, 25:

quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

id. Rep. 2, 11, 22; and:

moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

consilio et ratione deficitur,

Cic. Clu. 65, 184:

Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

nec sat rationis in armis,

Verg. A. 2, 314:

rationis egens,

id. ib. 8, 299 et saep.:

iracundia dissidens a ratione,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

majora quam hominum ratio consequi possit,

id. ib. 1, 10, 15:

quantum ratione provideri poterat,

Caes. B. G. 7, 16 fin.:

quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

Hirt. B. G. 8, 6 init.:

nec majore ratione bellum administrari posse,

Caes. B. C. 7, 21:

minari divisoribus ratio non erat,

it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

too, minime rationis est,

Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—

The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

Auct. Her. 2, 18, 28:

quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

id. de Or. 2, 19, 80:

noverit orator argumentorum et rationum locos,

id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

si mei consilii causam rationemque cognoverit,

id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

Caes. B. G. 2, 10 fin.:

quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

id. Caecin. 33, 96:

non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

id. N. D. 1, 27, 76:

et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

id. Div. 2, 50, 104:

idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

id. Att. 8, 11, D, §

5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

id. Fam. 4, 13, 3:

rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

quod cum disputando rationibusque docuisset,

id. Rep. 1, 16, 25:

his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

num parva causa aut prava ratio est?

reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—

In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

Cic. Inv. 1, 13, 18:

ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—

Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

ut ratione et via procedat oratio,

id. Fin. 1, 9, 29:

modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

id. Quint. 7, 28; cf.:

quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

Hor. S. 2, 3, 266:

nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

Cic. N. D. 2, 16, 43:

intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

order, system, id. ib. 2, 33, 57;

5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

ratio et distributio,

a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—

A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13;

2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

id. ib. 1, 23, 37; cf.:

omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

id. Div. 1, 51, 117:

Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

Stoicorum ratio disciplinaque,

id. Off. 3, 4, 20:

Cynicorum ratio,

id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

id. ib. 3, 3, 4:

improba navigii ratio tum caeca jacebat,

Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

Cic. Arch. 1, 1.—

A view or opinion resting upon reasonable grounds:

mea sic est ratio,

Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

cujus ratio etsi non valuit,

Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—

In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

id. Fat. 16, 38; cf.:

ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43.

prae-jūdĭcĭum, ii, n.

Lit., a preceding judgment, sentence, or decision, a precedent (class.):

praejudiciorum vis omnis tribus in generibus versatur: rebus, quae aliquando ex paribus causis sunt judicatae, quae exempla rectius dicuntur: judiciis ad ipsam causam pertinentibus: unde etiam nomen ductum est: aut cum de eādem causā pronuntiatum est, etc.,

Quint. 5, 2, 1:

de quo non praejudicium, sed plane judicium jam factum putatur,

Cic. Div. in Caecil. 4, 12 (praejudicium dicitur res, quae cum statuta fuerit, affert judicaturis exemplum, quod sequantur:

judicium autem res, quae causam litemque determinat, Ascon.): apud eosdem judices reus est factus, cum is duobus praejudiciis jam damnatus esset,

Cic. Clu. 22, 59:

praejudicium a se de capite C. Verris per hoc judicium nolle fieri,

id. Verr. 2, 3, 65, § 152; cf. id. Mur. 28, 60; id. Inv. 2, 20, 59 sq.:

Cicero pro Milone non ante narravit, quam praejudiciis omnibus reum liberavit,

from all preceding judgments, Quint. 6, 5, 10:

postulavit, ne cognitioni Caesaris praejudicium fieret,

preceding judgment, precedent, Plin. Ep. 7, 6, 6.—

Transf.

Any thing that precedes another thing in such manner that we can judge or conclude from it what is further to happen, a precedent, example: Pompeius nullo proelio pulsus, vestri facti praejudicio demotus Italiā excessit, by the example of your conduct (which he feared would be imitated), Caes. B. C. 2, 32:

an Africi belli praejudicia sequimini?

id. ib. fin.:

orabat ut se praejudicio juvarem,

Plin. Ep. 5, 1, 2:

statim quaestor ejus in praejudicium aliquot criminibus arreptus est,

as an example of what was to happen to himself, Suet. Caes. 23.—

A damage, disadvantage, prejudice (post-class.):

praejudicium in patrem quaeri,

Sen. Ben. 4, 35, 2:

absque praejudicio,

Gell. 2, 2, 7:

neque enim alimentorum causa veritati facit praejudicium,

does no harm, Dig. 1, 6, 10:

sine ullo litis praejudicio,

ib. 26, 2, 27; Vulg. 1 Tim. 5, 21.—

A judicial examination previous to a trial:

quoties de hoc contenditur, an quis libertus sit, etc.,... redditur praejudicium,

Dig. 40, 14, 6:

patronus in praejudicio possessor esse videtur,

ib. 22, 3, 18.—

A decision made beforehand or before the proper time:

neminem praejudicium rei tantae afferre,

Liv. 3, 40.

af-fĕro (better adf-), attŭli (adt-, better att-), allātum (adl-), afferre (adf-), v. a.; constr. aliquid ad aliquem or alicui.

In gen., to bring, take, carry or convey a thing to a place (of portable things, while adducere denotes the leading or conducting of men, animals, etc.), lit. and trop.

Lit.:

lumen,

Enn. Ann. 1, 40:

viginti minas,

Plaut. As. 1, 3, 78; 1, 3, 87 al.:

adtuli hunc.—Quid, adtulisti?—Adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21:

tandem bruma nives adfert,

Lucr. 5, 746: adlatus est acipenser, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

adfer huc scyphos,

Hor. Epod. 9, 33:

nuces,

Juv. 5, 144:

cibum pede ad rostrum veluti manu,

Plin. 10, 46, 63, § 129:

pauxillum aquae,

Vulg. Gen. 18, 4:

caput ejus,

ib. Marc. 6, 28.—With de in part. sense:

adferte nobis de fructibus terrae,

Vulg. Num. 13, 21; ib. Joan. 21, 10 (as lit. rendering of the Greek).—So of letters:

adferre litteras, ad aliquem or alicui,

Cic. Att. 8, 6; id. Imp. Pomp. 2; Liv. 22, 11 al.: adferre se ad aliquem locum, to betake one's self to a place, to go or come to (opp. auferre se ab aliquo, to withdraw from, to leave, only poet.):

huc me adfero,

Plaut. Am. 3, 4, 6; Ter. And. 4, 5, 12 Bentl.:

Fatis huc te poscentibus adfers,

Verg. A. 8, 477:

sese a moenibus,

id. ib. 3, 345.—So pass. adferri:

urbem adferimur,

are driven, come, Verg. A. 7, 217;

and adferre pedem: abite illuc, unde malum pedem adtulistis,

id. Cat. 14, 21.— To bring near, extend, = porrigo (eccl. Lat.):

adfer manum tuam,

reach hither, Vulg. Joan. 20, 27.—

Trop., to bring to, upon, in a good or bad sense.

In bon. part.:

pacem ad vos adfero,

Plaut. Am. prol. 32:

hic Stoicus genus sermonum adfert non liquidum,

i.e. makes use of, Cic. de Or. 2, 38, 159:

nihil ostentationis aut imitationis adferre,

id. ib. 3, 12, 45:

non minus adferret ad dicendum auctoritatis quam facultatis,

id. Mur. 2, 4:

consulatum in familiam,

id. Phil. 9, 2:

animum vacuum ad scribendas res difficiles,

id. Att. 12, 38:

tibi benedictionem,

Vulg. Gen. 33, 11:

Domino gloriam,

ib. 1 Par. 16, 28; ib. Apoc. 21, 26: ignominiam, ib. Osee, 4, 18.—

In mal. part.:

bellum in patriam,

Ov. M. 12, 5:

nisi etiam illuc pervenerint (canes), ut in dominum adferant dentes,

to use their teeth against their master, Varr. R. R. 2, 9, 9:

adferam super eos mala,

Vulg. Jer. 23, 12:

Quam accusationem adfertis adversus hominem hunc?

id. Joan. 18, 29: quod gustatum adfert mortem, ib. Job, 6, 6: vim adferre alicui for inferre, to use force against or offer violence to one, Cic. Phil. 2, 7; id. Verr. 2, 1, 26; Liv. 9, 16; 42, 29 Drak.; Ov. H. 17, 21 Heins.; id. A. A. 1, 679; Suet. Oth. 12 al.: manus adferre alicui, in a bad sense, to lay hands on, attack, assail (opp.:

manus abstinere ab aliquo): pro re quisque manus adfert (sc. ad pugnam),

Cic. Verr. 2, 1, 26:

domino a familiā suā manus adlatas esse,

id. Quint. 27:

intellegimus eum detrudi, cui manus adferuntur,

id. Caecin. 17:

qui sit improbissimus, manus ei adferantur, effodiantur oculi,

id. Rep. 3, 17 Creuz. al.: sibi manus, to lay hands on one's self, to commit suicide: Qui quidem manus, quas justius in Lepidi perniciem animāsset, sibi adferre conatus est, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23.—Also of things: manus templo, to rob or plunder, Cic. Verr. 2, 1, 18:

bonis alienis,

id. Off. 2, 15:

manus suis vulneribus,

to tear open, id. Att. 3, 15 (a little before:

ne rescindam ipse dolorem meum): manus beneficio suo,

to nullify, render worthless, Sen. Ben. 2, 5 ext. —

Esp.

To bring, bear, or carry a thing, as news, to report, announce, inform, publish; constr. alicui or ad aliquem aliquid, or acc. with inf. (class.;

in the histt., esp. in Livy, very freq.): ea adferam eaque ut nuntiem, etc.,

Plaut. Am. prol. 9:

istud quod adfers, aures exspectant meae,

id. As. 2, 2, 65; Ter. Phorm. prol. 22:

calamitas tanta fuit, ut eam non ex proelio nuntius, sed ex sermone rumor adferret,

Cic. Imp. Pomp. 9, 25:

si ei subito sit adlatum periculum patriae,

id. Off. 1, 43, 154:

nihil novi ad nos adferebatur,

id. Fam. 2, 14; id. Att. 6, 8: rumores, qui de me adferuntur, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21:

Caelium ad illam adtulisse, se aurum quaerere,

id. Cael. 24; so id. Fam. 5, 2 al.:

magnum enim, quod adferebant, videbatur,

Caes. B. C. 3, 15 Dint.:

cum crebri adferrent nuntii, male rem gerere Darium,

Nep. 3, 3:

haud vana adtulere,

Liv. 4, 37; 6, 31:

exploratores missi adtulerunt quieta omnia apud Gallos esse,

id. 8, 17 Drak.:

per idem tempus rebellāsse Etruscos adlatum est,

word was brought, id. 10, 45 al.:

idem ex Hispaniā adlatum,

Tac. H. 1, 76:

esse, qui magnum nescio quid adferret,

Suet. Dom. 16; Luc. 1, 475:

scelus adtulit umbris,

Val. Fl. 3, 172 al. —So of instruction: doctrinam, Vulg. prol. Eccli.; ib. 2 Joan. 10.—

To bring a thing on one, i.e. to cause, occasion, effect, give, impart; esp. of states of mind:

aegritudinem alicui,

Ter. Heaut. 4, 3, 2:

alicui molestiam,

id. Hec. 3, 2, 9:

populo Romano pacem, tranquillitatem, otium, concordiam,

Cic. Mur. 1:

alicui multas lacrimas, magnam cladem,

id. N. D. 2, 3, 7:

ipsa detractio molestiae consecutionem adfert voluptatis,

id. Fin. 1, 11, 37; so,

adferre auctoritatem et fidem orationi,

id. Phil. 12, 7:

metum,

id. Verr. 2, 5, 25:

dolorem,

id. Sull. 1:

luctum et egestatem,

id. Rosc. Am. 5:

consolationem,

id. Att. 10, 4:

delectationem,

id. Fam. 7, 1 al.:

detrimentum,

Caes. B. C. 2, 82:

taedium,

Plin. 15, 2, 3, § 7:

dolorem capitis,

id. 23, 1, 18:

gaudium,

Plin. Ep. 10, 2, 1 al. —

To bring forwards, allege, assert, adduce, as an excuse, reason, etc.:

quam causam adferam?

Ter. Heaut. 4, 3, 23:

justas causas adfers,

Cic. Att. 11, 15;

also without causa: rationes quoque, cur hoc ita sit, adferendas puto,

id. Fin. 5, 10, 27; cf. id. Fam. 4, 13:

idque me non ad meam defensionem adtulisse,

id. Caecin. 29, 85:

ad ea, quae dixi, adfer, si quid habes,

id. Att. 7: nihil igitur adferunt, qui in re gerendā versari senectutem negant, they bring forwards nothing to the purpose, who, etc., id. Sen. 6; id. de Or. 2, 53, 215:

quid enim poterit dicere?... an aetatem adferet?

i. e. as an excuse, id. ib. 2, 89, 364.—Also absol.:

Quid sit enim corpus sentire, quis adferet umquam...?

will bring forwards an explanation, Lucr. 3, 354 (cf. reddo absol. in same sense, id. 1, 566):

et, cur credam, adferre possum,

Cic. Tusc. 1, 29, 70; 3, 23, 55.—

Adferre aliquid = conducere, conferre aliquid, to contribute any thing to a definite object, to be useful in any thing, to help, assist; constr. with ad, with dat., or absol.:

quam ad rem magnum adtulimus adjumentum hominibus nostris,

Cic. Off. 1, 1:

negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre,

id. Fin. 2, 27, 87:

quidquid ad rem publicam adtulimus, si modo aliquid adtulimus,

id. Off. 1, 44, 155:

illa praesidia non adferunt oratori aliquid, ne, etc.,

id. Mil. 1: aliquid adtulimus etiam nos, id. Planc. 10, 24:

quid enim oves aliud adferunt, nisi, etc.,

id. N. D. 2, 63.—

Very rare in class. period, to bring forth as a product, to yield, bear, produce, = fero:

agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt,

Cic. Off. 1, 15:

herbam adferentem semen,

Vulg. Gen. 1, 29:

arva non adferent cibum,

ib. Hab. 3, 17: lignum adtulit fructum, ib. Joel, 2, 22; ib. Apoc. 22, 2:

ager fructum,

ib. Luc. 12, 16 al.

af-fĕro (better adf-), attŭli (adt-, better att-), allātum (adl-), afferre (adf-), v. a.; constr. aliquid ad aliquem or alicui.

In gen., to bring, take, carry or convey a thing to a place (of portable things, while adducere denotes the leading or conducting of men, animals, etc.), lit. and trop.

Lit.:

lumen,

Enn. Ann. 1, 40:

viginti minas,

Plaut. As. 1, 3, 78; 1, 3, 87 al.:

adtuli hunc.—Quid, adtulisti?—Adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21:

tandem bruma nives adfert,

Lucr. 5, 746: adlatus est acipenser, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

adfer huc scyphos,

Hor. Epod. 9, 33:

nuces,

Juv. 5, 144:

cibum pede ad rostrum veluti manu,

Plin. 10, 46, 63, § 129:

pauxillum aquae,

Vulg. Gen. 18, 4:

caput ejus,

ib. Marc. 6, 28.—With de in part. sense:

adferte nobis de fructibus terrae,

Vulg. Num. 13, 21; ib. Joan. 21, 10 (as lit. rendering of the Greek).—So of letters:

adferre litteras, ad aliquem or alicui,

Cic. Att. 8, 6; id. Imp. Pomp. 2; Liv. 22, 11 al.: adferre se ad aliquem locum, to betake one's self to a place, to go or come to (opp. auferre se ab aliquo, to withdraw from, to leave, only poet.):

huc me adfero,

Plaut. Am. 3, 4, 6; Ter. And. 4, 5, 12 Bentl.:

Fatis huc te poscentibus adfers,

Verg. A. 8, 477:

sese a moenibus,

id. ib. 3, 345.—So pass. adferri:

urbem adferimur,

are driven, come, Verg. A. 7, 217;

and adferre pedem: abite illuc, unde malum pedem adtulistis,

id. Cat. 14, 21.— To bring near, extend, = porrigo (eccl. Lat.):

adfer manum tuam,

reach hither, Vulg. Joan. 20, 27.—

Trop., to bring to, upon, in a good or bad sense.

In bon. part.:

pacem ad vos adfero,

Plaut. Am. prol. 32:

hic Stoicus genus sermonum adfert non liquidum,

i.e. makes use of, Cic. de Or. 2, 38, 159:

nihil ostentationis aut imitationis adferre,

id. ib. 3, 12, 45:

non minus adferret ad dicendum auctoritatis quam facultatis,

id. Mur. 2, 4:

consulatum in familiam,

id. Phil. 9, 2:

animum vacuum ad scribendas res difficiles,

id. Att. 12, 38:

tibi benedictionem,

Vulg. Gen. 33, 11:

Domino gloriam,

ib. 1 Par. 16, 28; ib. Apoc. 21, 26: ignominiam, ib. Osee, 4, 18.—

In mal. part.:

bellum in patriam,

Ov. M. 12, 5:

nisi etiam illuc pervenerint (canes), ut in dominum adferant dentes,

to use their teeth against their master, Varr. R. R. 2, 9, 9:

adferam super eos mala,

Vulg. Jer. 23, 12:

Quam accusationem adfertis adversus hominem hunc?

id. Joan. 18, 29: quod gustatum adfert mortem, ib. Job, 6, 6: vim adferre alicui for inferre, to use force against or offer violence to one, Cic. Phil. 2, 7; id. Verr. 2, 1, 26; Liv. 9, 16; 42, 29 Drak.; Ov. H. 17, 21 Heins.; id. A. A. 1, 679; Suet. Oth. 12 al.: manus adferre alicui, in a bad sense, to lay hands on, attack, assail (opp.:

manus abstinere ab aliquo): pro re quisque manus adfert (sc. ad pugnam),

Cic. Verr. 2, 1, 26:

domino a familiā suā manus adlatas esse,

id. Quint. 27:

intellegimus eum detrudi, cui manus adferuntur,

id. Caecin. 17:

qui sit improbissimus, manus ei adferantur, effodiantur oculi,

id. Rep. 3, 17 Creuz. al.: sibi manus, to lay hands on one's self, to commit suicide: Qui quidem manus, quas justius in Lepidi perniciem animāsset, sibi adferre conatus est, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23.—Also of things: manus templo, to rob or plunder, Cic. Verr. 2, 1, 18:

bonis alienis,

id. Off. 2, 15:

manus suis vulneribus,

to tear open, id. Att. 3, 15 (a little before:

ne rescindam ipse dolorem meum): manus beneficio suo,

to nullify, render worthless, Sen. Ben. 2, 5 ext. —

Esp.

To bring, bear, or carry a thing, as news, to report, announce, inform, publish; constr. alicui or ad aliquem aliquid, or acc. with inf. (class.;

in the histt., esp. in Livy, very freq.): ea adferam eaque ut nuntiem, etc.,

Plaut. Am. prol. 9:

istud quod adfers, aures exspectant meae,

id. As. 2, 2, 65; Ter. Phorm. prol. 22:

calamitas tanta fuit, ut eam non ex proelio nuntius, sed ex sermone rumor adferret,

Cic. Imp. Pomp. 9, 25:

si ei subito sit adlatum periculum patriae,

id. Off. 1, 43, 154:

nihil novi ad nos adferebatur,

id. Fam. 2, 14; id. Att. 6, 8: rumores, qui de me adferuntur, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21:

Caelium ad illam adtulisse, se aurum quaerere,

id. Cael. 24; so id. Fam. 5, 2 al.:

magnum enim, quod adferebant, videbatur,

Caes. B. C. 3, 15 Dint.:

cum crebri adferrent nuntii, male rem gerere Darium,

Nep. 3, 3:

haud vana adtulere,

Liv. 4, 37; 6, 31:

exploratores missi adtulerunt quieta omnia apud Gallos esse,

id. 8, 17 Drak.:

per idem tempus rebellāsse Etruscos adlatum est,

word was brought, id. 10, 45 al.:

idem ex Hispaniā adlatum,

Tac. H. 1, 76:

esse, qui magnum nescio quid adferret,

Suet. Dom. 16; Luc. 1, 475:

scelus adtulit umbris,

Val. Fl. 3, 172 al. —So of instruction: doctrinam, Vulg. prol. Eccli.; ib. 2 Joan. 10.—

To bring a thing on one, i.e. to cause, occasion, effect, give, impart; esp. of states of mind:

aegritudinem alicui,

Ter. Heaut. 4, 3, 2:

alicui molestiam,

id. Hec. 3, 2, 9:

populo Romano pacem, tranquillitatem, otium, concordiam,

Cic. Mur. 1:

alicui multas lacrimas, magnam cladem,

id. N. D. 2, 3, 7:

ipsa detractio molestiae consecutionem adfert voluptatis,

id. Fin. 1, 11, 37; so,

adferre auctoritatem et fidem orationi,

id. Phil. 12, 7:

metum,

id. Verr. 2, 5, 25:

dolorem,

id. Sull. 1:

luctum et egestatem,

id. Rosc. Am. 5:

consolationem,

id. Att. 10, 4:

delectationem,

id. Fam. 7, 1 al.:

detrimentum,

Caes. B. C. 2, 82:

taedium,

Plin. 15, 2, 3, § 7:

dolorem capitis,

id. 23, 1, 18:

gaudium,

Plin. Ep. 10, 2, 1 al. —

To bring forwards, allege, assert, adduce, as an excuse, reason, etc.:

quam causam adferam?

Ter. Heaut. 4, 3, 23:

justas causas adfers,

Cic. Att. 11, 15;

also without causa: rationes quoque, cur hoc ita sit, adferendas puto,

id. Fin. 5, 10, 27; cf. id. Fam. 4, 13:

idque me non ad meam defensionem adtulisse,

id. Caecin. 29, 85:

ad ea, quae dixi, adfer, si quid habes,

id. Att. 7: nihil igitur adferunt, qui in re gerendā versari senectutem negant, they bring forwards nothing to the purpose, who, etc., id. Sen. 6; id. de Or. 2, 53, 215:

quid enim poterit dicere?... an aetatem adferet?

i. e. as an excuse, id. ib. 2, 89, 364.—Also absol.:

Quid sit enim corpus sentire, quis adferet umquam...?

will bring forwards an explanation, Lucr. 3, 354 (cf. reddo absol. in same sense, id. 1, 566):

et, cur credam, adferre possum,

Cic. Tusc. 1, 29, 70; 3, 23, 55.—

Adferre aliquid = conducere, conferre aliquid, to contribute any thing to a definite object, to be useful in any thing, to help, assist; constr. with ad, with dat., or absol.:

quam ad rem magnum adtulimus adjumentum hominibus nostris,

Cic. Off. 1, 1:

negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre,

id. Fin. 2, 27, 87:

quidquid ad rem publicam adtulimus, si modo aliquid adtulimus,

id. Off. 1, 44, 155:

illa praesidia non adferunt oratori aliquid, ne, etc.,

id. Mil. 1: aliquid adtulimus etiam nos, id. Planc. 10, 24:

quid enim oves aliud adferunt, nisi, etc.,

id. N. D. 2, 63.—

Very rare in class. period, to bring forth as a product, to yield, bear, produce, = fero:

agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt,

Cic. Off. 1, 15:

herbam adferentem semen,

Vulg. Gen. 1, 29:

arva non adferent cibum,

ib. Hab. 3, 17: lignum adtulit fructum, ib. Joel, 2, 22; ib. Apoc. 22, 2:

ager fructum,

ib. Luc. 12, 16 al.

ălĭqui, aliqua, aliquod; plur. aliqui, aliquae, aliqua [alius-qui; v. aliquis] (the nom. fem. sing. and neutr. plur. were originally aliquae, analogous to the simple quae, from qui:

tam quam aliquae res Verberet,

Lucr. 4, 263, and Cic. Fam. 6, 20, 2 MS.; but the adj. signif. of the word caused the change into aliqua; on the other hand, a change of the gen. and dat. fem. sing. alicujus and alicui into aliquae, Charis. 133 P., seems to have been little imitated.—Alicui, trisyl., Ov. Tr. 4, 7, 7.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Mel. 2, 5;

oftener aliquis,

Liv. 24, 42; 45, 32; Plin. 2, 12, 9, § 55; cf. aliquis), indef. adj., some, any (designating an object acc. to its properties or attributes; while by aliquis, aliquid, as subst. pron., an object is designated individually by name; cf. Jahn in his Jahrb. 1831, III. 73, and the commentators on the passages below).

In opp. to a definite object:

quod certe, si est aliqui sensus in morte praeclarorum virorum, etc.,

Cic. Sest. 62, 131 B. and K.:

nisi qui deusvel casus aliqui subvenerit,

id. Fam. 16, 12, 1 iid.:

si forte aliqui inter dicendum effulserit extemporalis color,

Quint. 10, 6, 5 Halm:

ex hoc enim populo deligitur aliqui dux,

Cic. Rep. 1, 44, 68 B. and K.:

si ab eā deus aliqui requirat,

id. Ac. Pr. 2, 7, 19 iid.:

an tibi erit quaerendus anularius aliqui?

id. ib. 2, 26, 86 iid.:

tertia (persona) adjungitur, quam casus aliqui aut tempus imponit,

id. Off. 1, 32, 115 iid.; so id. ib. 3, 7, 33 iid.:

lapis aliqui,

Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147 Zumpt:

harum sententiarum quae vera sit, deus aliqui viderit,

id. Tusc. 1, 11, 23 B. and K.:

aliqui talis terror,

id. ib. 4, 16, 35, and 5, 21, 62 iid.:

si te dolor aliqui corporis, etc.,

id. Fam. 7, 1 iid.; and many other passages, where transcribers or editors have ignorantly substituted aliquis; cf. also Heind. ad Cic. N. D. 3, 38, 91:

Ut aliqua pars laboris minuatur mihi,

Ter. Heaut. prol. 42 Fleck.:

in quo aliqua significatio virtutis adpareat,

Cic. Off. 1, 15, 46 B. and K.:

Cum repetes a proximo tuo rem aliquam,

Vulg. Deut. 24, 10:

numquam id sine aliquā justā causā existimarem te fecisse,

Cic. Fam. 11, 27, 7:

aliquae laudes, aliqua pars,

id. ib. 9, 14:

aliquae mulieres,

Vulg. Luc. 8, 2: aliquod rasum argenteum, Plaut. Truc. 1, 1, 33:

rasum aënum aliquod,

id. ib. 1, 1, 34:

evadet in aliquod magnum malum,

Ter. Ad. 3, 4, 64:

qui appropinquans aliquod malum metuit,

Cic. Tusc. 4, 16, 35:

esse in mentibus hominum tamquam oraculum aliquod,

id. Div. 2, 48, 100:

si habuerit aliquod juramentum,

Vulg. 3 Reg. 8, 31: sive plura sunt, sive aliquod unum, or some one only, Cic. de Or, 2, 72, 292:

ne aliquas suscipiam molestias,

id. Am. 13, 48; id. Off. 1, 36:

necubi aut motus alicujus aut fulgor armorum fraudem detegeret,

Liv. 22, 28, 8:

ne illa peregrinatio detrimentum aliquod afferret,

Nep. Att. 2, 3:

me credit aliquam sibi fallaciam portare,

Ter. And. 2, 6, 1:

qui alicui rei est (sc. aptus),

who is fitted for something, id. Ad. 3, 3, 4: demonstrativum genus est, quod tribuitur in alicujus certae personae laudem aut vituperationem, to the praise or blame of some particular person, Cic. Inv. 1, 7:

alicui Graeculo otioso,

id. de Or. 1, 22, 102:

totiens alicui chartae sua vincula dempsi,

Ov. Tr. 4, 7, 7:

invenies aliquo cum percussore jacentem,

Juv. 8, 173 al. —

In opp. to no, none, some:

exorabo aliquo modo,

Plaut. Stich. 4, 2, 41:

ut huic malo aliquam producam moram,

Ter. And. 3, 5, 9:

olim quom ita animum induxti tuum, Quod cuperes, aliquo pacto efficiundum tibi,

id. ib. 5, 3, 13 (= quoquo modo, Don.):

haec enim ille aliquā ex parte habebat,

in some degree, Cic. Clu. 24 fin.; so id. Fin. 5, 14, 38, and id. Lael. 23, 86:

nihil (te habere), quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

in any condition whatever, id. Fam. 6, 2: nec dubitare, quin aut aliquā re publicā sis futurus, qui esse debes;

aut perditā, non afflictiore conditione quam ceteri,

id. ib. 6, 1 fin.:

gesta res exspectatur, quam quidem aut jam esse aliquam aut appropinquare confido,

id. Fam. 12, 10, 2: intelleges te aliquid habere, quod speres;

nihil quod timeas,

id. ib. 6, 2:

Morbus est animi, in magno pretio habere in aliquo habenda vel in nullo,

Sen. Ep. 75, 10:

quin ejus facti si non bonam, at aliquam rationem afferre soleant,

Cic. Verr. 3, 85, 195; so id. Off. 1, 11, 35:

si liberos bonā aut denique aliquā re publicā perdidissent,

id. Fam. 5, 16, 3.—Pregn., some considerable:

aliquod nomenque decusque,

no mean, Verg. A. 2, 89; cf. aliquis, II. C.—

With non, neque, and non.. sed:

si non fecero ei male aliquo pacto,

Plaut. Bacch. 3, 6, 23:

si haec non ad aliquos amicos conqueri vellem,

Cic. Verr. 5, 71:

non vidistis aliquam similitudinem,

Vulg. Deut. 4, 15; ib. Luc. 11, 36; ib. Col. 2, 23:

quod tu neque negare posses nec cum defensione aliquā confiteri,

Cic. Verr. 1, 55, 154; 4, 7, 14; id. Tusc. 1, 3, 6; Caes. B. C. 1, 85, 5:

neque figuras aliquas facietis vobis,

Vulg. Lev. 19, 28; ib. 2 Par. 22, 9:

sceleri tuo non mentem aliquam tuam, sed fortunam populi Romani obstitisse,

Cic. Cat. 1, 6; so id. Balb. 28, 64; Tac. Or. 6.—

With numerals, as in Gr. tis, and Engl. some, to express an indefinite sum or number:

aliquos viginti dies,

some twenty days, Plaut. Men. 5, 5, 47: quadringentos aliquos milites, Cato, Orig. ap. Gell. 3, 7, 6, and Non. 187, 24:

aliqua quinque folia,

Cato, R. R. 156, quoted in Varr. R. R. 1, 2, 28:

introductis quibusdam septem testibus,

App. Miles. 2:

tres aliqui aut quattuor,

Cic. Fin. 2, 19, 62 (cf. in Gr. es diakosious men tinas autôn apekteinan, Thuc. 3, 111; v. Sturtz, Lex. Xen. s. v. tis, and Shäfer, Appar. ad Demosth. III. p. 269).—

A.. Sometimes with alius, any other (cf. aliquis, II. A.):

quae non habent caput aut aliquam aliam partem,

Varr. L. L. 9, 46, 147:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

hoc alienum est aut cum aliā aliquā arte est commune,

Cic. de Or. 2, 9:

aliusne est aliquis improbis civibus peculiaris populus,

id. Sest. 58, 125 B. and K.; id. Inv. 1, 11, 15.—

With alius implied (cf. aliquis, II. B.):

dubitas ire in aliquas terras,

some other lands, Cic. Cat. 1, 8:

judicant aut spe aut timore aut aliquā permotione mentis,

id. de Or. 2, 42; id. Tusc. 3, 14, 30; id. Tim. 5:

cum mercaturas facerent aut aliquam ob causam navigarent,

id. Verr. 5, 28, 72; id. Rep. 3, 14, 23.

vīs, vis, f., plur. vīres, ĭum (class. only in nom., acc. and abl. sing. and in plur.; gen. sing. very rare; Tac. Or. 26; Dig. 4, 2, 1; Paul. Sent. 5, 30; dat. sing. vi, Auct. B. Afr. 69, 2; C. I. L. 5, 837; collat. form of the nom. and acc. plur. vis, Lucr. 3, 265; 2, 586; Sall. ap. Prisc. p. 707, or H. 3, 62 Dietsch; Messala ap. Macr. S. 1, 9, 14) [Gr. is, Wis, sinew, force; iphi, with might], strength, physical or mental; force, vigor, power, energy, virtue (cf. robur).

Lit.

In gen.

Sing.:

celeritas et vis equorum,

Cic. Div. 1, 70, 144:

magna vis eorum (urorum) et magna velocitas,

Caes. B. G. 6, 28:

contra vim atque impetum fluminis,

id. ib. 4, 17:

tempestatis,

id. B. C. 2, 14:

venti,

Lucr. 1, 271:

solis,

id. 4, 326 (301):

horrida teli,

id. 3, 170:

acris vini,

id. 3, 476:

ferri aerisque,

id. 5, 1286:

veneni,

Cic. Cael. 24, 58 et saep.—

Plur. (most freq. of physical strength):

non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur,

Cic. Sen. 6, 17:

nec nunc vires desidero adulescentis, non plus quam adulescens tauri aut elephanti desiderabam,

id. ib. 9, 27:

hoc ali vires nervosque confirmari putant,

Caes. B. G. 6, 21:

me jam sanguis viresque deficiunt,

id. ib. 7, 50 fin.:

perpauci viribus confisi transnatare contenderunt,

id. ib. 1, 53:

nostri integris viribus fortiter repugnare,

id. ib. 3, 4:

lacertis et viribus pugnare,

Cic. Fam. 4, 7, 2:

omnibus viribus atque opibus repugnare,

id. Tusc. 3, 11, 25:

non animi solum vigore sed etiam corporis viribus excellens,

Liv. 9, 16, 12:

validis viribus hastam contorquere,

Verg. A. 2, 50:

quicquid agas, decet agere pro viribus,

with all your might, Cic. Sen. 9, 27; so,

supra vires,

Hor. Ep. 1, 18, 22:

et neglecta solent incendia sumere vires,

id. ib. 1, 18, 85:

seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus,

Liv. 9, 16, 13; cf.:

in proelii concursu abit res a Consilio ad vires vimque pugnantium,

Nep. Thras. 1, 4 dub. (Siebel. vires usumque).— Poet., with inf.:

nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis,

Ov. H. 1, 109.—

In partic.

Energy, virtue, potency (of herbs, drugs, etc.):

in radices vires oleae abibunt,

Cato, R. R. 61, 1:

vires habet herba?

Ov. M. 13, 942:

egregius fons Viribus occultis adjuvat,

Juv. 12, 42. —

Vis, personified, the same as Juno, Aus. Idyll. de Deis; cf. Verg. A. 7, 432 Serv. —

Hostile strength, force, violence, = bia: EA POENA, QVAE EST DE VI, S. C. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:

cum vi vis illata defenditur,

Cic. Mil. 4, 9; cf.:

celeri rumore dilato Dioni vim allatam,

Nep. Dion, 10, 1:

ne vim facias ullam in illam,

Ter. Eun. 4, 7, 37:

sine vi facere,

id. ib. 4, 7, 20:

vim afferre alicui,

Cic. Caecin. 21, 61; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 4, 66, § 148:

adhibere,

id. Off. 3, 30, 110; id. Cat. 1, 8, 19:

praesidio tam valido et armato vim adferre,

Liv. 9, 16, 4:

iter per vim tentare,

by force, forcibly, Caes. B. G. 1, 14; so,

per vim,

id. B. C. 2, 13; Cic. Att. 7, 9, 4:

ne id quidem satis est, nisi docet, ita se possedisse nec vi nec clam nec precario possederit,

id. Caecin. 32, 92; so the jurid. formula in Lex Thoria ap. Grut. 202, 18; Dig. 41, 1, 22; Ter. Eun. 2, 3, 28:

vis haec quidem hercle est, et trahi et trudi simul,

Plaut. Capt. 3, 5, 92; Ter. Ad. 5, 8, 20:

naves totae factae ex robore ad quamvis vim et contumeliam perferendam (shortly afterwards: tantas tempestates Oceani tantosque impetus ventorum sustineri),

violence, shock, Caes. B. G. 3, 13:

caeli,

a storm, tempest, Plin. 18, 28, 69, § 278.—To avoid the gen. form (v. supra):

de vi condemnati sunt,

Cic. Phil. 2, 2, 4: de vi reus; id. Sest. 35, 75; id. Vatin. 17, 41:

ei qui de vi itemque ei qui majestatis damnatus sit,

id. Phil. 1, 9, 23; cf. id. ib. 1, 9, 21 sq. Halm ad loc.; Tac. A. 4, 13.—

In mal. part., force, violence: pudicitiam cum eriperet militi tribunus militaris... interfectus ab eo est, cui vim adferebat, Cic. Mil. 4, 9:

matribus familias vim attulisse,

id. Verr. 2, 1, 24, § 62:

vis allata sorori,

Ov. A. A. 1, 679:

victa nitore dei vim passa est,

id. M. 4, 233:

vim passa est Phoebe,

id. A. A. 1, 679.—

Transf., concr.

Quantity, number, abundance (cf.: copia, multitudo); with gen.:

quasi retruderet hominum me vis invitum,

Plaut. Ep. 2, 2, 66:

innumerabilis servorum,

Cic. Har. Resp. 11, 22:

in pompā cum magna vis auri argentique ferretur,

Cic. Tusc. 5, 32, 91:

vis magna pulveris,

Caes. B. C. 2, 26:

vis maxima ranunculorum,

Cic. Fam. 7, 18, 3:

argenti,

id. Prov. Cons. 2, 4:

vim lacrimarum profudi,

id. Rep. 6, 14, 14:

odora canum vis,

Verg. A. 4, 132; cf. absol.:

et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vim, populus cum illis facit,

Cic. Fin. 2, 14, 44.—

Vires, military forces, troops:

praeesse exercitui, ut praeter auctoritatem vires quoque ad coërcendum haberet,

Caes. B. C. 3, 57:

satis virium ad certamen,

Liv. 3, 60, 4:

undique contractis viribus signa cum Papirio conferre,

id. 9, 13, 12:

robur omne virium ejus regni,

the flower, id. 33, 4, 4:

concitet et vires Graecia magna suas,

Ov. H. 15 (16), 340.—

Vires, the virile forces or organs, Arn. 5, 158; 5, 163; Inscr. Orell. 2322; 2332:

veluti castratis viribus,

Plin. 11, 18, 19, § 60; cf.:

vis (= vires) multas possidere in se,

Lucr. 2, 586.—Rarely sing.:

vis genitalis,

Tac. A. 6, 18.—

Trop.

Mental strength, power, force, vigor:

vis illa divina et virtus oratoris,

Cic. de Or. 2, 27, 120:

vis ac facultas oratoris,

id. ib. 1, 31, 142:

suavitatem Isocrates... sonitum Aeschines, vim Demosthenes habuit,

id. ib. 3, 7, 28:

summa ingenii,

id. Phil. 5, 18, 49:

magna vis est conscientiae in utramque partem,

id. Mil. 23, 61:

magna vis est in fortunā in utramque partem,

id. Off. 2, 6, 19:

patriae,

id. de Or. 1, 44, 196:

quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc.,

power, effect, id. Div. 1, 33, 73:

qui indignitate suā vim ac jus magistratui quem gerebat dempsisset,

Liv. 26, 12, 8:

hujus conventionis,

Dig. 43, 25, 12.— Plur. (post-Aug.):

eloquentiae,

Quint. 5, 1, 2:

facilitatis,

id. 12, 9, 20:

ingenii,

id. 1, 2, 23; 12, 1, 32:

orationis,

id. 8, 3, 87.—

Transf., of abstr. things, force, notion, meaning, sense, import, nature, essence (cf. significatio):

id, in quo est omnis vis amicitiae,

Cic. Lael. 4, 15:

eloquentiae vis et natura,

id. Or. 31, 112:

vis honesti (with natura),

id. Off. 1, 6, 18; cf. id. Fin. 1, 16, 50:

virtutis,

id. Fam. 9, 16, 5:

quae est alia vis legis?

id. Dom. 20, 53:

vis, natura, genera verborum et simplicium et copulatorum,

i.e. the sense, signification, id. Or. 32, 115:

vis verbi,

id. Inv. 1, 13, 17; id. Balb. 8, 21:

quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, si attendes, intelleges,

id. Fam. 6, 2, 3:

quae vis subjecta sit vocibus,

id. Fin. 2, 2, 6:

nominis,

id. Top. 8, 35: metônumia, cujus vis est, pro eo, quod dicitur, causam, propter quam dicitur, ponere, Quint. 8, 6, 23.