aera

fŭgĭo, fūgi, fŭgĭtum ( gen. plur. part. sync. fugientum, Hor. C. 3, 18, 1; part. fut. fugiturus, Ov. H. 2, 47 al.), 3, v. n. and a. [root FUG; Gr. PHUG, pheugô; Sanscr. bhuj; syn.: flecto, curvo; v. fuga], to flee or fly, to take flight, run away.

Lit.:

propera igitur fugere hinc, si te di amant,

Plaut. Ep. 3, 4, 78; cf.:

a foro,

id. Pers. 3, 3, 31:

senex exit foras: ego fugio,

I am off, Ter. Heaut. 5, 2, 47:

cervam videre fugere, sectari canes,

id. Phorm. prol. 7:

qui fugisse cum magna pecunia dicitur ac se contulisse Tarquinios,

Cic. Rep. 2, 19:

Aeneas fugiens a Troja,

id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

omnes hostes terga verterunt, nec prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum pervenerint,

Caes. B. G. 1, 53, 1:

oppido fugit,

id. B. C. 3, 29, 1:

ex ipsa caede,

to flee, escape, id. B. G. 7, 38, 3; cf.:

ex proelio Mutinensi,

Cic. Fam. 10, 14, 1:

e conspectu,

Ter. Hec. 1, 2, 107: Uticam, Hor. Ep. 1, 20, 13: fenum habet in cornu;

longe fuge,

id. S. 1, 4, 34: nec furtum feci nec fugi, run away (of slaves), id. Ep. 1, 16, 46; cf.:

formidare servos, Ne te compilent fugientes,

id. S. 1, 1, 78; Sen. Tranq. 8.—

Prov.: ita fugias ne praeter casam,

i. e. in fleeing from one danger beware of falling into another, Ter. Phorm. 5, 2, 3 Ruhnk. —

In partic., like the Gr. pheugein, to become a fugitive, leave one's country, go into exile:

fugiendum de civitate, cedendum bonis aut omnia perferenda,

Quint. 6, 1, 19; so,

ex patria,

Nep. Att. 4, 4:

a patria,

Ov. Tr. 1, 5, 66:

in exilium,

Juv. 10, 160; cf. under II. A. b.—

Transf., in gen., to pass quickly, to speed, to hasten away, flee away; cf.:

numquam Vergilius diem dicit ire, sed fugere, quod currendi genus concitatissimum est,

Sen. Ep. 108 med. (mostly poet. and of inanim. and abstr. things):

tenuis fugiens per gramina rivus,

Verg. G. 4, 19:

Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina,

Hor. S. 1, 1, 68:

concidunt venti fugiuntque nubes,

id. C. 1, 12, 30:

spernit humum fugiente pennā,

hasting away, rapidly soaring, id. ib. 3, 2, 24:

nullum sine vulnere fugit Missile,

Stat. Th. 9, 770:

insequitur fugientem lumine pinum (i. e. navem),

Ov. M. 11, 469:

fugere ad puppim colles campique videntur,

Lucr. 4, 389:

fugiunt freno non remorante dies,

Ov. F. 6, 772:

sed fugit interea, fugit irreparabile tempus,

Verg. G. 3, 284:

annus,

Hor. S. 2, 6, 40:

hora,

id. C. 3, 29, 48:

aetas,

id. ib. 1, 11, 7.—Of persons:

evolat ante omnes rapidoque per aëra cursu Callaicus Lampon fugit,

hastens away, Sil. 16, 335. Here perh. belongs: acer Gelonus, Cum fugit in Rhodopen atque in deserta Getarum, i. e. swiftly roves (as a nomade), Verg. G. 3, 462 (acc. to another explan., flees, driven from his abode).—

Pregn., to vanish, disappear, to pass away, perish:

e pratis cana pruina fugit,

Ov. F. 6, 730:

fugiunt de corpore setae,

id. M. 1, 739; cf.:

jam fessae tandem fugiunt de corpore vires,

Verg. Cir. 447;

for which: calidusque e corpore sanguis Inducto pallore fugit,

Ov. M. 14, 755:

fugerat ore color,

id. H. 11, 27:

nisi causa morbi Fugerit venis,

Hor. C. 2, 2, 15:

fugiunt cum sanguine vires,

Ov. M. 7, 859:

amor,

Prop. 1, 12, 12:

memoriane fugerit in annalibus digerendis, an, etc.,

Liv. 9, 44, 4:

gratissima sunt poma, cum fugiunt,

i. e. when they wilt, become wilted, Sen. Ep. 12; cf.: vinum fugiens, under P. a.—

Trop. (rare but class.):

nos naturam sequamur, et ab omni, quod abhorret ab oculorum auriumque approbatione, fugiamus,

Cic. Off. 1, 35, 128; cf.: omne animal appetit quaedam et fugit a quibusdam;

quod autem refugit, id contra naturam est, etc.,

id. N. D. 3, 13, 33; Quint. 11, 1, 54:

ad verba,

to have recourse to, Petr. 132.

Act., to flee from, seek to avoid; to avoid, shun any thing.

Lit. (mostly poet.): erravi, post cognovi, et fugio cognitum, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 160 Vahl.):

cum Domitius concilia conventusque hominum fugeret,

Caes. B. C. 1, 19, 2:

neminem neque populum neque privatum fugio,

Liv. 9, 1, 7:

vesanum fugiunt poëtam qui sapiunt,

Hor. A. P. 455:

percontatorem,

id. Ep. 1, 18, 69:

hostem,

id. S. 1, 3, 10:

lupus me fugit inermem,

id. C. 1, 22, 12:

nunc et ovis ultro fugiat lupus,

Verg. E. 8, 52:

(Peleus) Hippolyten dum fugit abstinens,

Hor. C. 3, 7, 18:

scriptorum chorus omnis amat nemus et fugit urbes,

id. Ep. 2, 77; id. S. 1, 6, 126:

data pocula,

Ov. M. 14, 287; cf.

vina,

id. ib. 15, 323.— Pass.:

sic litora vento Incipiente fremunt, fugitur cum portus,

i. e. is left, Stat. Th. 7, 140. —

In partic. (cf. supra, I. A. b.), to leave one's country:

nos patriam fugimus,

Verg. E. 1, 4:

Teucer Salamina patremque cum fugeret,

Hor. C. 1, 7, 22.—Hence:

quis exsul Se quoque fugit?

Hor. C. 2, 16, 20.—

Transf. (causa pro effectu), to flee away from, to escape, = effugio ( poet.;

but cf. infra, B. 2.): hac Quirinus Martis equis Acheronta fugit,

Hor. C. 3, 3, 16:

insidiatorem,

id. S. 2, 5, 25:

cuncta manus avidas fugient heredis,

id. C. 4, 7, 19.—And in a poetically inverted mode of expression: nullum Saeva caput Proserpina fugit (= nemo tam gravis est, ad quem mors non accedat), none does cruel Proserpine flee away from, avoid (i. e. none escapes death), Hor. C. 1, 28, 20.—

Trop., to flee from, avoid, shun (very freq. and class.):

conspectum multitudinis,

Caes. B. G. 7, 30, 1:

ignominiam ac dedecus,

Cic. Rep. 5, 4:

nullam molestiam,

id. ib. 3, 5; cf.

laborem,

Ter. Heaut. 1, 1, 114; Verg. A. 3, 459 (opp. ferre):

recordationes,

Cic. Att. 12, 18:

vituperationem tarditatis,

id. de Or. 2, 24, 101; cf.:

majoris opprobria culpae,

Hor. Ep. 1, 9, 10:

judicium senatus,

Liv. 8, 33, 8:

vitium,

Quint. 2, 15, 16:

hanc voluptatem (with reformidare),

id. 8, 5, 32:

disciplinas omnes (Epicurus),

id. 2, 17, 15:

nuptias,

Ter. And. 4, 4, 27; cf.:

usum conjugis,

Ov. M. 10, 565:

conubia,

id. ib. 14, 69:

amplexus senis,

Tib. 1, 9, 74:

nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

Hor. Ep. 1, 1, 72:

spondeum et dactylum (opp. sequi),

Quint. 9, 4, 87.— Pass.:

simili inscitiā mors fugitur, quasi dissolutio naturae,

Cic. Leg. 1, 11, 31:

quemadmodum ratione in vivendo fugitur invidia, sic, etc.,

Auct. Her. 4, 38, 50:

quod si curam fugimus, virtus fugienda est,

Cic. Lael. 13, 47:

fugiendas esse nimias amicitias,

id. ib. 13, 45:

fugienda semper injuria est,

id. Off. 1, 8, 25; id. Verr. 2, 3, 43, § 103:

vitiosum genus fugiendum,

id. Or. 56, 189; cf. Quint. 11, 3, 128:

petenda ac fugienda,

id. 3, 6, 49.—

Like the Gr. pheugein, with inf. (mostly poet.), to avoid doing something, to omit, forbear, beware, = omittere, cavere:

illud in his rebus longe fuge credere, etc.,

Lucr. 1, 1052:

o fuge te tenerae puerorum credere turbae,

Tib. 1, 4, 9:

quid sit futurum cras, fuge quaerere,

Hor. C. 1, 9, 13; cf.

also: fuge suspicari, etc.,

id. ib. 2, 4, 22:

mene igitur socium summis adjungere rebus, Nise, fugis?

Verg. A. 9, 200; cf. Ov. H. 9, 75:

fugeres radice vel herbā Proficiente nihil curarier,

Hor. Ep. 2, 2, 150; cf.:

neque illud fugerim dicere, ut Caelius, etc.,

Cic. de Or. 3, 38, 153:

huic donis patris triumphum decorare fugiendum fuit?

id. Mur. 5, 11.—

Transf. (causa pro effectu; cf. supra, II. A. 2.), to escape ( poet. also of things as subjects):

tanta est animi tenuitas, ut fugiat aciem,

Cic. Tusc. 1, 22, 50; Ov. F. 2, 80:

sed tamen admiror, quo pacto judicium illud Fugerit,

Hor. S. 1, 4, 100:

quos viros vigilantia fugit,

whom any vigilance escapes, Verg. G. 2, 265; cf. id. E. 9, 54.—

Esp. freq., res me fugit, it escapes me, escapes my notice; I do not observe it, do not know it (cf.:

latet, praeterit): novus ille populus vidit tamen id, quod fugit Lacedaemonium Lycurgum,

Cic. Rep. 2, 12; cf.:

illos id fugerat,

id. Fin. 4, 23, 63:

hominem amentem hoc fugit,

id. Verr. 2, 4, 12, § 27:

quem res nulla fugeret,

id. Rep. 2, 1:

quae (ratio) neque Solonem Atheniensem fugerat, neque nostrum senatum,

id. ib. 2, 34;

1, 16: non fugisset hoc Graecos homines, si, etc.,

id. de Or. 1, 59, 253:

neminem haec utilitas fugit,

Quint. 2, 5, 17:

nisi quae me forte fugiunt, hae sunt fere de animo sententiae,

Cic. Tusc. 1, 11, 22; Quint. 9, 2, 107; 7, 1, 40:

nullam rem esse declarant in usu positam militari, quae hujus viri scientiam fugere possit,

Cic. de Imp. Pomp. 10, 28:

quae (partitio) fugiet memoriam judicis,

Quint. 4, 5, 3; cf. Gell. 1, 18, 6.—With a subject-clause:

de Dionysio, fugit me ad te antea scribere,

Cic. Att. 7, 18, 3; 5, 12, 3:

illud alterum quam sit difficile, te non fugit,

id. ib. 12, 42, 2.—Hence, fŭgĭens, entis, P. a., fleeing, fleeting, vanishing.

Lit.:

accipiter,

Lucr. 3, 752:

membra deficiunt, fugienti languida vitā,

id. 5, 887:

vinum,

growing flat, spoiling, Cic. Off. 3, 23, 91:

ocelli,

dying, Ov. Am. 3, 9, 49:

portus fugiens ad litora,

running back, retreating, Prop. 4 (5), 6, 15.—

Subst. in the later jurid. lang., like the Gr. ho pheugôn, the defendant:

omnimodo hoc et ab actore et a fugiente exigi,

Cod. Just. 2, 58, § 4 (for which, reus, § 7).—

Trop., with gen.:

nemo erat adeo tardus aut fugiens laboris, quin, etc.,

averse to labor, indolent, Caes. B. C. 1, 69, 3:

doloris,

Lact. 3, 8, 13:

solitudinis (with appeteus communionis ac societatis),

id. 6, 10, 18.— Comp., sup., and adv. do not occur.

gĕmĭno, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [id.].

Act., to double (class.; syn. duplico).

Lit.:

favos,

Varr. R. R. 3, 16, 32: ructuosus spiritus, Cael. ap. Quint. 4, 2, 123:

victoriae laetitiam,

Liv. 45, 13:

semivocales,

Quint. 1, 7, 14:

verba,

id. 9, 3, 28:

decem vitae frater geminaverat annos,

i. e. had completed his twentieth year, Ov. Tr. 4, 10, 31:

labor geminaverat aestum,

id. M. 5, 586:

pericula,

Tib. 2, 3, 39:

facinus,

to repeat, Ov. M. 10, 471.— Absol.:

geminabit (sc. pugnum s. plagam) nisi caves,

Ter. Ad. 2, 1, 19.—In part. perf.:

tum sole geminato, quod Tuditano et Aquillio consulibus evenerat, ctc.,

Cic. N. D. 2, 5, 14:

verba,

id. Part. 6, 21; cf.

littera,

Quint. 1, 7, 29; 1, 4, 11:

victoria,

Liv. 1, 25, 11:

luctus,

id. 40, 55:

urbs,

id. 1, 13:

onus,

Quint. 2, 3, 2:

vulnus,

Ov. M. 12, 257:

plausus,

Verg. G. 2, 509:

consulatus,

repeated, Tac. A. 1, 3:

invidiam fieri geminati honoris,

Liv. 39, 39, 9:

honor,

augmented, Plin. Pan. 92, 1.— [p. 805] Poet.:

quae postquam aspexit geminatus gaudia ductor Sidonius,

i. e. feeling double joy, Sil. 10, 514.—

Transf., to pair, join, or unite two things together:

non ut Serpentes avibus geminentur, tigribus agni,

Hor. A. P. 13:

geminari legionum castra prohibuit,

the encamping of two legions together, Suet. Dom. 7; Stat. S. 1, 2, 239:

non acuta Sic geminant Corybantes aera,

i. e. strike together, Hor. C. 1, 16, 8.—In part. perf.:

prope geminata cacumina montium,

nearly of the same height, Liv. 36, 24, 9.—

Neutr., to be double, Lucr. 4, 451.

grăvis, e, adj. [Sanscr. gurus (root gar-); Gr. barus, heavy; gravis, for gar-uis; cf. also Brutus]. With respect to weight, heavy, weighty, ponderous, burdensome; or pass., loaded, laden, burdened (opp. levis, light; in most of its significations corresp. to the Gr. barus; cf. onerosus, onerarius).

Lit. Absol. or with abl.

In gen.: imber et ignis, spiritus et gravis terra, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll.; so,

tellus,

Ov. M. 7, 355:

corpora,

Lucr. 2, 225 sq.; cf. id. 5, 450 sq.:

limus,

id. 5, 496:

in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum,

Cic. N. D. 3, 34, 83:

navigia,

Caes. B. G. 5, 8, 4; cf.:

tot ora navium gravi Rostrata duci pondere,

Hor. Epod. 4, 17:

cum gravius dorso (aselli) subiit onus,

id. S. 1, 9, 21:

sarcina,

id. Ep. 1, 13, 6: inflexi grave robur aratri, Verg. G. 1, 162:

cujus (tibicinae) Ad strepitum salias terrae gravis,

Hor. Ep. 1, 14, 26: terra, burdened (by the heavy body), Ov. M. 12, 118:

naves hostilibus spoliis graves,

heavily laden, Liv. 29, 35, 5; cf.:

agmen grave praedā,

id. 21, 5, 8;

for which also simply: grave agmen,

id. 31, 39, 2:

miles,

heavy-armed, Tac. A. 12, 35:

gravis aere dextra,

Verg. E. 1, 36:

cum fatalis equus saltu super ardua venit Pergama et armatum peditem gravis attulit alvo,

i. e. filled, full, id. A. 6, 516 (an imitation of Maximo saltu superavit Gravidus armatis equus, Enn. ap. Macr. S. 6, 2; v. gravidus, II. b):

graves imbre nubes,

Liv. 28, 15, 11:

graves fructu vites,

Quint. 8, 3, 8:

gravis vinculis,

Plin. Ep. 7, 27, 10.—

In partic.

With respect to value or number, heavy, great. So, aes grave, heavy money, money of the oldest standard, in which an as weighed a full pound: grave aes dictum a pondere, quia deni asses, singuli pondo libras, efficiebant denarium, etc., Paul. ex Fest. p. 98 Müll.:

et quia nondum argentum signatum erat, aes grave plaustris quidam (ex patribus) ad aerarium convehentes, etc.,

Liv. 4, 60, 6; 10, 46, 5; 22, 33, 2 et saep.:

populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum usus est: librales appendebantur asses. Quare aeris gravis poena dicta,

Plin. 33, 3, 13, § 42: argentum, i. e. uncoined = rude:

placet argentum grave rustici patris sine ullo opere et nomine artificis,

Sen. Tranq. 1, 4:

notavit aliquos, quod pecunias levioribus usuris mutuati graviore fenore collocassent,

at a higher rate, Suet. Aug. 39; cf.:

in graviore annona,

id. ib. 25: grave pretium, a high price, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 25.—With respect to number: graves pavonum greges, great or numerous flocks, Varr. ap. Non. 314, 31. —

For the usual gravidus, with young, pregnant ( poet. and in post-Aug. prose):

regina sacerdos Marte gravis,

Verg. A. 1, 274; cf.

uterus (shortly after: gravidus tumet venter),

Ov. M. 10, 495:

balaenae utero graves (shortly before, gravidae),

Plin. 9, 6, 5, § 13.—

Transf.

Of hearing or sound, deep, grave, low, bass (opp. acutus, treble):

vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,

Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. id. ib. 3, 57, 216:

qui (sonus) acuta cum gravibus temperans, varios aequabiliter concentus efficit,

id. Rep. 6, 18:

vox,

Quint. 11, 3, 17; 42: sonus, 2, 8, 15; 5, 10, 125; 11, 3, 41; Ov. M. 12, 203:

tenor,

Quint. 1, 5, 26:

syllaba,

i. e. unaccented, id. 1, 5, 22 sq.; 12, 10, 33.—

Of smell or flavor, strong, unpleasant, offensive:

an gravis hirsutis cubet hircus in alis,

rank, Hor. Epod. 12, 5:

chelydri,

Verg. G. 3, 415:

ellebori,

id. ib. 3, 451:

odor calthae,

strong, Plin. 21, 6, 15, § 28; cf.:

herba odore suaviter gravi,

id. 25, 9, 70, § 118; cf.

117: habrotonum odore jucunde gravi floret,

id. 21, 10, 34, § 60: absynthium ut bibam gravem, i. e. bitter, Varr. ap. Non. 19, 27, and 314, 14.—

Of the state of the body or health, gross, indigestible, unwholesome, noxious, severe; sick:

(Cleanthes) negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

Cic. N. D. 2, 9, 24; so,

genera cibi graviora,

Cels. 2, 18:

gravissima bubula (caro),

id. ib.:

pisces gravissimi,

id. ib.:

neque ex salubri loco in gravem, neque ex gravi in salubrem transitus satis tutus est,

id. 1, 3; cf.:

solum caelumque juxta grave,

Tac. H. 5, 7:

solet esse gravis cantantibus umbra,

Verg. E. 10, 75:

anni tempore gravissimo et caloribus maximis,

Cic. Q. Fr. 2, 16, 1; cf.:

gravis auctumnus in Apulia circumque Brundisium ex saluberrimis Galliae et Hispaniae regionibus, omnem exercitum valetudine tentaverat,

Caes. B. C. 3, 2 fin.:

grave tempus et forte annus pestilens erat urbi agrisque,

Liv. 3, 6, 1; cf. also id. 3, 8, 1:

aestas,

Verg. G. 2, 377:

morbo gravis,

sick, id. ib. 3, 95; cf.:

gravis vulnere,

Liv. 21, 48, 4:

aetate et viribus gravior,

id. 2, 19, 6:

gravior de vulnere,

Val. Fl. 6, 65:

non insueta graves tentabunt pabula fetas,

sick, feeble, Verg. E. 1, 50; so absol.:

aut abit in somnum gravis,

heavy, languid, Lucr. 3, 1066.

Trop.

In a bad sense, heavy, burdensome, oppressive, troublesome, grievous, painful, hard, harsh, severe, disagreeable, unpleasant (syn.: molestus, difficilis, arduus): qui labores morte finisset graves, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115:

quod numquam tibi senectutem gravem esse senserim... quibus nihil est in ipsis opis ad bene beateque vivendum, iis omnis aetas gravis est,

Cic. de Sen. 2, 4; cf.:

onus officii,

id. Rosc. Am. 38, 112; id. Rep. 1, 23:

et facilior et minus aliis gravis aut molesta vita est otiosorum,

id. Off. 1, 21, 70; id. Rep. 1, 4:

miserior graviorque fortuna,

Caes. B. G. 1, 32, 4:

haec si gravia aut acerba videantur, multo illa gravius aestimare debere, etc.,

id. ib. 7, 14 fin.:

velim si tibi grave non erit, me certiorem facias,

Cic. Fam. 13, 73, 2:

grave est homini pudenti petere aliquid magnum,

id. Fam. 2, 6, 1; id. Att. 1, 5, 4:

est in populum Romanum grave, non posse, etc.,

id. Balb. 7, 24:

verbum gravius,

id. Verr. 2, 3, 58, § 134:

ne quid gravius in fratrem statueret... quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 20, 1 and 4:

gravissimum supplicium,

id. ib. 1, 31, 15:

habemus senatusconsultum in te, Catilina, vehemens et grave,

Cic. Cat. 1, 1, 3:

edictum,

Liv. 29, 21, 5:

gravioribus bellis,

Cic. Rep. 1, 40:

gravis esse alicui,

id. Fam. 13, 76, 2; cf.:

adversarius imperii,

id. Off. 3, 22, 86:

gravior hostis,

Liv. 10, 18, 6:

senes ad ludum adolescentium descendant, ne sint iis odiosi et graves,

Cic. Rep. 1, 43:

gravis popularibus esse coepit,

Liv. 44, 30, 5.—Prov.:

gravis malae conscientiae lux est,

Sen. Ep. 122.—

In a good sense, weighty, important, grave; with respect to character, of weight or authority, eminent, venerable, great:

numquam erit alienis gravis, qui suis se concinnat levem,

Plaut. Trin. 3, 2, 58:

quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducetur?

Cic. Rosc. Com. 2, 6:

ea (honestas) certe omni pondere gravior habenda est quam reliqua omnia,

id. Off. 3, 8, 35; id. Deiot. 2, 5:

cum gravibus seriisque rebus satisfecerimus,

id. ib. 1, 29, 103:

auctoritas clarissimi viri et in rei publicae maximis gravissimisque causis cogniti,

id. Fam. 5, 12, 7; cf. causa, Lucil. ap. Non. 315, 31; Quint. 1, 2, 3; Caes. B. C. 1, 44, 4:

gravius erit tuum unum verbum ad eam rem, quam centum mea,

Plaut. Trin. 2, 2, 107:

ut potentia senatus atque auctoritas minueretur: quae tamen gravis et magna remanebat,

Cic. Rep. 2, 34:

sententiis non tam gravibus et severis quam concinnis et venustis,

id. Brut. 95, 325:

gravior oratio,

id. de Or. 2, 56, 227:

nihil sibi gravius esse faciendum, quam ut, etc.,

id. Clu. 6, 16:

inceptis gravibus et magna professis,

Hor. A. P. 14:

exemplum grave praebet ales, etc.,

id. C. 4, 11, 26:

non tulit ullos haec civitas aut gloria clariores, aut auctoritate graviores, aut humanitate politiores,

Cic. de Or. 2, 37, 154:

et esse et videri omnium gravissimus et severissimus,

id. ib. 2, 56, 228:

homo prudens et gravis,

id. ib. 1, 9, 38:

neque oratio abhorrens a persona hominis gravissimi,

id. Rep. 1, 15 fin.:

auctor,

id. Pis. 6, 14:

testis,

id. Fam. 2, 2:

non idem apud graves viros, quod leviores (decet),

Quint. 11, 1, 45:

vir bonus et gravis,

id. 11, 3, 184:

gravissimi sapientiae magistri,

id. 12, 1, 36:

tum pietate gravem ac meritis si forte virum quem Conspexere,

Verg. A. 1, 151:

gravissima civitas,

Cic. Rep. 1, 3:

gravem atque opulentam civitatem vineis et pluteis cepit,

an important city, Liv. 34, 17, 12.— Hence, adv.: grăvĭter.

Weightily, heavily, ponderously (very rare):

aëra per purum graviter simulacra feruntur,

Lucr. 4, 302; cf.:

graviter cadere,

id. 1, 741; Ov. P. 1, 7, 49.—

Transf.

Of tones, deeply:

natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

Cic. Rep. 6, 18; Lucr. 4, 543.—Far more freq.,

Vehemently, strongly, violently:

graviter crepuerunt fores,

Ter. Heaut. 3, 3, 52; so,

spirantibus flabris,

Lucr. 6, 428; Ter. Ad. 5, 3, 2:

pertentat tremor terras,

Lucr. 6, 287:

ferire aliquem,

Verg. A. 12, 295:

conquassari omnia,

Lucr. 5, 105; cf.:

quae gravissime afflictae erant naves,

Caes. B. G. 4, 31, 2.—

Trop.

Vehemently, violently, deeply, severely; harshly, unpleasantly, disagreeably:

graviter aegrotare,

Cic. Off. 1, 10, 32:

se habere,

id. Att. 7, 2, 3:

neque is sum, qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear,

Caes. B. G. 5, 30, 2:

gravissime dolere,

id. ib. 5, 54 fin.:

quem ego amarem graviter,

Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.: placere occoepit graviter, postquam est mortua, [p. 829] Caecil. ap. Non. 314, 19:

tibi edepol iratus sum graviter,

Ter. Hec. 4, 4, 2:

cives gravissime dissentientes,

Cic. Phil. 12, 11, 27:

si me meis civibus injuria suspectum tam graviter atque offensum viderem,

id. Cat. 1, 7, 17:

graviter angi,

id. Lael. 3, 10:

tulit hoc commune dedecus jam familiae graviter filius,

with chagrin, vexation, id. Clu. 6, 16; cf.:

graviter et acerbe aliquid ferre,

id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

graviter accipere aliquid,

id. de Or. 2, 52, 211; Tac. A. 13, 36; cf.:

adolescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,

Ter. Heaut. 1, 1, 62:

nolo in illum gravius dicere,

more harshly, id. Ad. 1, 2, 60; cf.:

de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4; id. B. G. 3, 16, 4; cf.

also: severe et graviter et prisce agere,

Cic. Cael. 14, 33:

ut non gravius accepturi viderentur, si nuntiarentur omnibus eo loco mortem oppetendam esse,

more sorrowfully, Liv. 9, 4, 6.—

In an impressive or dignified manner, impressively, gravely, seriously, with propriety or dignity:

his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode dicere neque satis graviter conqueri neque satis libere vociferari posse intelligo. Nam commoditati ingenium, gravitati aetas, libertati tempora sunt impedimento,

Cic. Rosc. Am. 4, 9:

(Scipio) utrumque egit graviter,

with dignity, id. Lael. 21, 77:

res gestas narrare graviter,

id. Or. 9, 30; cf.:

locum graviter et copiose tractare,

id. Fin. 4, 2, 5.

gyrus, i, m., = guros, a circle, esp. that which is described by a horse in its movements (mostly poet.; cf.: circus, circulus, orbis, orbita).

Lit.:

nec equi variare gyros in morem nostrum docentur,

Tac. G. 6; so of a circular course, ring, for horses, Verg. G. 3, 115:

carpere gyrum,

id. ib. 3, 191:

curvo brevius compellere gyro,

Tib. 4, 1, 93; Manil. 5, 74; Ov. A. A. 3, 384; Luc. 1, 425 et saep.:

adytis cum lubricus anguis ab imis Septem ingens gyros, septena volumina traxit,

Verg. A. 5, 85:

ducensque per aëra gyros Miluus,

Ov. Am. 2, 6, 33:

apes gyros volatu edunt,

Plin. 11, 20, 22, § 68:

grues gyros quosdam indecoro cursu peragunt,

id. 10, 23, 30, § 59:

quem (turbinem) pueri magno in gyro...intenti ludo exercent,

Verg. A. 7, 379:

in gyrum Euripo addito (in Circo),

i. e. around, round about, Suet. Caes. 39.—

Transf., the place where horses are trained, a course ( poet.):

gyrum pulsat equis,

Prop. 3, 14 (4, 13), 11.—

Trop., a circle, circuit, career, course: mensis artiore (quam annus) praecingitur circulo;

angustissimum habet dies gyrum,

Sen. Ep. 12; cf.:

seu bruma nivalem Interiore diem gyro trahit,

Hor. S. 2, 6, 26:

similique gyro venient aliorum vices,

circuit, course, Phaedr. 4, 26, 25:

homines secundis rebus effrenatos tamquam in gyrum rationis et doctrinae duci oportere,

Cic. Off. 1, 26, 70:

oratorem in exiguum gyrum compellere,

id. de Or. 3, 19, 70; Prop. 3, 3 (4, 2), 21; cf.:

attrahe vela Fortius et gyro curre, poëta, tuo,

Ov. R. Am. 398:

in dialecticae gyris consenescere,

Gell. 16, 8, 17.

hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).

In gen.

Of personal subjects.

With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

Caes. B. G. 1, 18, 6:

si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

Cic. Rep. 1, 37 fin.:

quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

id. Rosc. Am. 50, 147:

cum ille haberet filium delicatiorem,

id. de Or. 2, 64, 257:

quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

Hor. S. 1, 6, 91:

habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

id. ib. 1, 3, 11:

fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

id. Rep. 3, 10:

tantas divitias habet,

Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

aurum,

id. ib. 2, 3, 35; and:

vectigalia magna Divitiasque,

Hor. S. 2, 2, 101:

tantum opum,

Cic. Rep. 1, 48:

classes,

id. Phil. 9, 2, 4:

naves,

id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

Hor. S. 1, 1, 92:

tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

id. Ep. 1, 17, 50:

Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

longe fuge,

Hor. S. 1, 4, 34:

leges in monumentis habere,

Cic. Rep. 2, 14:

hostis habet muros,

Verg. A. 2, 290:

hostis habet portus,

Val. Fl. 3, 45 al.:

quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10:

Ciceronem secum,

id. Att. 4, 9, 2; cf.:

ea legione, quam secum habebat,

Caes. B. G. 1, 8, 1:

secum senatorem,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

also: magnum numerum equitatus circum se,

Caes. B. G. 1, 18, 5:

haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

Hor. Ep. 2, 2, 52:

qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

Cic. Rep. 1, 17.—

With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

Cic. Div. 2, 45, 95:

febrim,

id. Fam. 7, 26, 1:

instrumenta animi,

id. Rep. 3, 3:

nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

id. ib. 1, 2:

in populos perpetuam potestatem,

id. ib. 2, 27; cf.:

in populum vitae necisque potestatem,

id. ib. 3, 14; so,

potestatem,

id. ib. 2, 29; 32;

36: eo plus auctoritatis,

id. ib. 3, 16:

ornamenta dicendi,

id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

summam prudentiam summamque vim dicendi,

id. ib. 1, 20, 89:

Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

id. N. D. 1, 6, 15:

neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

Caes. B. G. 4, 20 fin.:

nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

spem in fide alicujus,

Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

tantum spei ad vivendum,

id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

also: summam spem de aliquo,

id. Lael. 3, 11:

odium in equestrem ordinem,

id. Clu. 55, 151:

metum,

Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

Cic. Att. 8, 10:

neque modum neque modestiam victores habere,

observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

Cic. Att. 1, 6; cf.:

haec habui de amicitia quae dicerem,

this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—

With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

rogas, ut id mihi habeam curare,

Varr. R. R. 1, 1, 2:

filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

Lact. 4, 12, 15:

habemus humiliare eum in signo,

id. 4, 18, 22:

quod plurimae haereses haberent existere,

id. 4, 30, 2:

etiam Filius Dei mori habuit,

Tert. Hab. Mul. 1:

si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

id. Apol. 37:

de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

Col. 5, 5, 3:

praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

Plin. Ep. 1, 8, 12:

si nunc primum statuendum haberemus,

Tac. A. 14, 44:

cum respondendum haberent,

id. Or. 36.—

Of inanim. or abstr. subjects:

prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

Cic. Rep. 2, 22:

locus ille nihil habet religionis,

id. Leg. 2, 22, 57:

humani animi eam partem, quae sensum habeat,

id. Div. 1, 32, 70:

animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

Sall. J. 2, 3:

divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

id. Rep. 1, 42; cf.:

nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

id. ib. 1, 28:

ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

id. ib. 1, 27:

nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

id. ib. 1, 31:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

id. ib. 1, 4; cf.:

viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

id. Fam. 5, 12, 5:

habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

id. Rep. 2, 4:

quid habet illius carminis simile haec oratio?

id. ib. 1, 36:

magnam habet vim disciplina verecundiae,

id. ib. 4, 6 et saep.:

quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

Sen. Ep. 119 med.; cf.:

animalia somnus habebat,

Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

Verg. A. 6, 521; cf.:

non me impia namque Tartara habent,

id. ib. 5, 734:

habentque Tartara Panthoiden,

Hor. C. 1, 28, 9:

qui (metus) major absentes habet,

id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

et habet mortalia casus,

Luc. 2, 13:

terror habet vates,

Stat. Th. 3, 549.

In partic.

Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

in nummis,

id. Att. 8, 10:

in Salentinis aut in Brutiis,

i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

et belli rabies et amor successit habendi,

Verg. A. 8, 327; cf.:

amore senescit habendi,

Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —

With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.

With an objectclause:

de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

Cic. Fam. 1, 5, 3:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6:

haec fere dicere habui de natura deorum,

this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

id. Balb. 14, 33:

habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

id. Rosc. Am. 35, 100:

illud affirmare pro certo habeo, etc.,

Liv. 44, 22, 4:

sic placet, an melius quis habet suadere?

Hor. Epod. 16, 23.—

With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

Cic. N. D. 3, 25, 64:

de pueris quid agam, non habeo,

id. Att. 7, 19:

usque eo quid arguas non habes,

id. Rosc. Am. 15, 45:

quid huic responderet, non habebat,

id. Mur. 12, 26:

nec quid faceret habebat,

id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

qui, quo se reciperent, non haberent,

Caes. B. G. 4, 38, 2:

nihil habeo, quod ad te scribam,

Cic. Att. 7, 19:

nil habeo, quod agam,

Hor. S. 1, 9, 19; and:

nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

Cic. Lael. 27, 103.—

To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

anulus in digito subter tenuatur habendo,

i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

Ov. Am. 1, 8, 51:

quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

Tac. A. 4, 44.—Hence,

To hold, use, wield, handle, manage:

nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

Tac. A. 2, 14.— Trop.:

quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

Sall. C. 5, 9; cf.:

reipublicae partes,

Tac. A. 4, 6 init. —

To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

aliquem in obsidione,

Caes. B. C. 3, 31, 3:

aliquem in liberis custodiis,

Sall. C. 47, 3; so,

aliquem in custodiis,

id. ib. 52, 14:

aliquem in vinculis,

id. ib. 51 fin.;

for which also: in custodiam habitus,

i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

cum talem virum in potestatem habuisset,

Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

id. ib. 79, 3:

alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

Liv. 26, 24:

aegros in tenebris,

Cels. 3, 18:

aquam caelestem sub dio in sole,

Col. 12, 12, 1:

in otio militem,

Liv. 39, 2, 6; cf.:

legiones habebantur per otium,

Tac. H. 1, 31:

externa sine cura habebantur,

id. A. 1, 79 init.:

exercitus sine imperio et modestia habitus,

Sall. J. 44, 1:

quos ille postea magno in honore habuit,

Caes. B. C. 1, 77, 2;

for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

id. B. G. 5, 54, 4:

habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

ita me mea forma habet sollicitum,

Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

miserrimum ego hunc habebo amasium,

id. Cas. 3, 3, 27 al.:

laetum Germanicum,

Tac. A. 2, 57; 65:

sollicitum habebat cogitatio,

Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,

With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

id. 7, 2, 37:

istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

Cic. Fl. 29, 71:

obvium habuerunt patrem,

Quint. 7, 1, 29:

reliquas civitates stipendiarias,

Caes. B. G. 1, 30, 3:

quod (cognomen) habes hereditarium,

Cic. Rep. 6, 11:

quae habuit venalia,

id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

qui auro habeat soccis suppactum solum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

inclusum in curia senatum habuerunt,

Cic. Att. 6, 2, 8:

(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

si nondum eum satis habes cognitum,

id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

decumas ad aquam deportatas,

id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

domitas habere libidines,

id. de Or. 1, 43, 194:

omnes philosophiae notos et tractatos locos,

id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

in adversariis scriptum habere (nomen),

id. Rosc. Com. 3, 9:

de Caesare satis dictum habebo,

id. Phil. 5, 19, 52:

bellum habere susceptum,

id. Agr. 2, 6, 14:

quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

id. Att. 1, 6, 1:

ut omnes labores, pericula consueta habeam,

Sall. J. 85, 7:

compertum ego habeo,

id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—

Also, with a double object, to make, render:

praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

Sall. C. 41, 5:

qui pascua publica infesta habuerant,

Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

necdum omnia edita facinora habent,

id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

Plin. Ep. 2, 9, 1:

sed Pompeium gratia impunitum habuit,

kept, Vell. 2, 1, 5.—

Hence:

in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

Sall. J. 14, 1:

in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

Curt. 6, 9, 12:

majora in eo obsequia habiturus,

Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—

To have or hold a person in any manner, to treat, use:

is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

Plaut. Capt. 2, 2, 64:

equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

id. J. 103, 5; 113, 2:

Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

video quam molliter tuos habeas,

Plin. Ep. 5, 19, 1:

militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

Curt. 8, 8, 11:

virgines tam sancte habuit,

id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

male habere aliquem,

Nep. Eum. 12, 1:

neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

Tac. A. 2, 10.—

With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.

Habere se:

Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

Cic. Att. 7, 2, 3:

praeclare te habes, cum, etc.,

id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

id. Att. 11, 7, 4:

Bene habemus nos,

id. ib. 2, 8, 1:

ego me bene habeo,

am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

ita se res habet, ut ego, etc.,

id. Quint. 1, 2:

sic profecto res se habet,

id. de Or. 2, 67, 271:

scire aveo, quomodo res se habeat,

id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

ut se tota res habeat,

id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

ut meae res sese habent,

Ter. Phorm. 5, 4, 1.—

Mid.:

virtus clara aeternaque habetur,

exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

sicuti pleraque mortalium habentur,

as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—

Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—

To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

aliquem fidelem sibi habere,

Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

deos aeternos et beatos,

Cic. N. D. 1, 17, 45:

id habent hodie vile et semper habuerunt,

id. Balb. 22, 51:

maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

id. Fin. 1, 11, 37:

eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

id. Brut. 15, 61:

Ut et rex et pater habereter omnium,

id. Rep. 1, 36; 2, 21:

parentem Asiae et dici et haberi,

id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

id. N. D. 1, 15, 38:

cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

Caes. B. G. 4, 21, 7:

nihil pensi habere,

Quint. 11, 1, 29; cf.

also: an perinde habenda sit haec atque illa,

id. 7, 3, 11:

sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

aliquem pro hoste,

Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 2:

licet omnia Italica pro Romanis habeam,

Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

istuc jam pro facto habeo,

Cic. Att. 13, 1, 2:

Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

id obliviscendum, pro non dicto habendum,

Liv. 23, 22, 9:

hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

Cic. Att. 5, 5 fin.:

aliquem in deorum numero,

id. N. D. 1, 14, 36:

aliquem in hostium numero,

Caes. B. G. 1, 28, 1:

aliquem suorum In numero,

Hor. S. 2, 6, 41;

for which also: hostium numero haberi,

Cic. Att. 11, 6, 6:

numero impiorum ac sceleratorum haberi,

Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

quem Aegyptii nefas habent nominare,

Cic. N. D. 3, 22, 56:

mutare nefas habent,

Quint. 12, 8, 6:

nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

nec eam rem habuit religioni,

id. Div. 1, 35, 77:

quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

Cic. Fam. 3, 13, 2:

unum hoc sic habeto: si, etc.,

id. ib. 2, 6 fin.:

sic habeto: omnibus, etc.,

id. Rep. 6, 13:

enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

Cic. Fam. 13, 29, 2:

tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

id. ib. 2, 8, 2.—

To take, accept, bear, submit to, endure:

neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

Sall. C. 51, 11:

egestas facile habetur sine damno,

id. ib. 6, 37:

quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

Tac. A. 4, 21:

neque tantum maleficium impune habendum,

id. ib. 3, 70;

12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—

To hold, have possession of, occupy, a place:

urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

Sall. C. 6, 1:

qui mortales initio Africam habuerint,

id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

urbem Romanam a principio reges habuere,

Tac. A. 1, 1:

Hispaniae tribus legionibus habebantur,

id. ib. 4, 5; 12, 54.—

More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

ille geminus qui Syracusis habet,

Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

ubi nunc adulescens habet?

id. Trin. 1, 2, 156:

apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—

To spend, pass (time, etc.):

aetatem procul a republica,

Sall. C. 4, 1:

vitam,

id. ib. 51, 12 al.—

To have in one's mind, to know, be acquainted with:

siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

nunc cognosce de Bruto,

there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

habetis igitur primum ortum tyranni,

id. Rep. 2, 27:

habetis sermonem bene longum hominis,

id. de Or. 2, 88, 361; cf.

also: habes nostras sententias,

Suet. Claud. 4:

habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —

To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—

To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

alium quaerebam, iter hac habui,

made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

iter,

id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

vias,

Luc. 2, 439:

C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

senatum,

id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

concilia,

id. B. G. 5, 53, 4:

contionem,

Cic. Att. 4, 1, 6:

censum,

id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

delectum (militum),

id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

v. delectus: ludos,

Suet. Rhet. 1:

sermonem,

Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

orationem,

to deliver, id. Rep. 1, 46:

multis verbis ultro citroque habitis,

id. ib. 6, 9 fin.:

disputationem,

id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

dialogum,

Cic. Att. 2, 9, 1:

verba,

id. de Or. 2, 47, 190:

querelam de aliquo apud aliquem,

id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

controversiam de fundo cum aliquo,

id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

Caes. B. G. 6, 23, 6.—

Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

istum exheredare in animo habebat,

Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

Caes. B. G. 6, 7, 5:

neque bello eum invadere animo habuit,

Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—

Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

res tuas tibi habeas or habe,

Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

apage sis amor: tuas tibi res habeto,

Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

Cic. Fam. 7, 25, 2:

verum haec tu tecum habeto,

id. Att. 4, 15, 6.—

Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

duxi, habui scortum,

Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

habeo, inquit, non habeor a Laide,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—

Transf.:

hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

Certe captus est! Habet!

Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).

In gen.

Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—

Trop.:

ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

Ter. Heaut. 2, 4, 22.—

In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

corpulentior videre atque habitior,

Plaut. Ep. 1, 1, 8:

si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

ictus, a, um, Part., from ico.

ictus, ūs ( gen. sing. icti, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17), m. [ico], a blow, stroke, stab, thrust, bite, sting (freq. and class.).

Lit.

In gen.:

a bestiis ictus, morsus, impetus,

Cic. Off. 2, 6, 19:

pro ictu gladiatoris,

id. Mil. 24, 65:

neque ictu comminus neque conjectione telorum,

id. Caecin. 15, 43:

scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

Caes. B. G. 1, 25:

non caecis ictibus procul ex improviso vulnerabantur,

Liv. 34, 14, 11:

ictu scorpionis exanimato altero,

Caes. B. G. 7, 25, 3:

prope funeratus Arboris ictu,

Hor. C. 3, 8, 8:

ictus moenium cum terribili sonitu editi,

Liv. 38, 5, 3:

apri,

Ov. M. 8, 362; Hor. C. 3, 22, 7:

serpentum,

Plin. 23, 1, 11, § 14:

Lesbium servate pedem meique Pollicis ictum,

a striking, playing on the lyre, Hor. C. 4, 6, 36:

alae,

the stroke of a wing, Plin. 10, 3, 3, § 9:

pennarum,

id. 6, 12, 13, § 32:

Phaethon ictu fulminis deflagravit,

a stroke of lightning, lightning, Cic. Off. 3, 25, 94:

fulmineus,

Hor. C. 3, 16, 11; Ov. M. 14, 618.— Poet., of the beating rays of the sun:

tum spissa ramis laurea fervidos Excludet ictus,

Hor. C. 2, 15, 10:

solis,

Ov. M. 3, 183; 6, 49:

Phoebei,

id. ib. 5, 389 (al. ignes):

Phoebi,

Luc. 7, 214:

longe Ejaculatur aquas atque ictibus aëra rumpit,

with jets of water, Ov. M. 4, 124: saxaque cum saxis et habentem semina flammae Materiem jactant, ea concipit ictibus ignem, by their blows, i. e. collision, id. ib. 15, 348.—

In partic.

In prosody or in music, a beating time, a beat:

et pedum et digitorum ictu intervalla signant,

Quint. 9, 4, 51:

modulantium pedum,

Plin. 2, 95, 96, § 209:

unde etiam trimetris accrescere jussit Nomen iambeis, cum senos redderet ictus Primus ad extremum similis sibi,

Hor. A. P. 253.—

A beat of the pulse:

ictus creber aut languidus,

Plin. 11, 37, 88, § 219.—

In mal. part.:

multorum,

Juv. 6, 126.—

Trop., a stroke, blow, attack, shot, etc.:

sublata erat de foro fides, non ictu aliquo novae calamitatis, sed suspicione, etc.,

Cic. Agr. 2, 3, 8:

nec illum habet ictum, quo pellat animum,

id. Fin. 2, 10, 32:

sub ictu nostro positum,

i. e. in our power, Sen. Ben. 2, 29; cf.:

stare sub ictu Fortunae,

Luc. 5, 729:

tua innocentia sub ictu est,

i. e. in imminent danger, Sen. Cons. ad Marc. 9 fin.; cf. the opposite: Deum extra ictum sua divinitas posuit, beyond shot, i. e. out of danger, id. Ben. 1, 7:

eodem ictu temporis,

i. e. moment, Gell. 14, 1, 27; cf.:

singulis veluti ictibus bella transigere,

by separate attacks, Tac. H. 2, 38:

quae (legiones) si amnem Araxen ponte transgrederentur, sub ictum dabantur,

would have come to close quarters, id. A. 13, 39 fin.; cf.:

laetis ostentat ad Urbem Per campos superesse vim, Romamque sub ictu,

near at hand, before the eyes, Sil. 4, 42.—

(Cf. icio, II. A.) Ictus foederis, the conclusion of a treaty, Luc. 5, 372; Val. Max. 2, 7, 1.

immensus ( inm-), a, um, adj. [inmensus], immeasurable, boundless, endless, vast, immense (freq. and class.; syn.: infinitus, ingens, interminatus).

Adj.

Lit.:

si immensam et interminatam in omnes partes magnitudinem regionum videretis,

Cic. N. D. 1, 20, 54:

aëra deum statuit eumque gigni esseque immensum et infinitum,

id. ib. 1, 10, 26:

ex ingenti quodam oratorem immensoque campo in exiguum sane gyrum compellitis,

id. de Or. 3, 19, 70:

in mari immenso vehi,

id. Tusc. 1, 30, 73:

domus,

Ov. F. 6, 640:

mons,

Plin. 4, 13, 27, § 96:

via,

Ov. P. 3, 3, 78:

fines ingenii,

Cic. de Or. 1, 49, 214:

series laborum,

Ov. H. 9, 5:

jacuitque per antrum Immensus,

Verg. A. 3, 632; cf.:

omnis eorum juventus infinita numero, immensa corporibus,

Vell. 2, 106, 1:

argenti pondus et auri,

Cic. Rep. 1, 17; Hor. S. 1, 1, 41: pretiis [p. 892] emere, Suet. Calig. 39:

observata sunt haec tempore immenso,

Cic. Div. 1, 7, 12:

nox,

Ov. Tr. 4, 3, 25.—

Trop., vast, measureless, boundless:

morae,

Ov. H. 1, 82:

fletus,

id. M. 10, 136:

immensa vorago aut gurges vitiorum,

Cic. Verr. 2, 3, 9, § 23:

immensae, infinitae, immoderatae cupiditates,

Auct. Her. 2, 22, 34:

sitis cruoris,

Ov. M. 13, 768:

difficultas,

Plin. 28, 1, 2, § 4:

differentia,

id. 36, 5, 4, § 20: fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore, fathomless (the fig. being taken from a river), Hor. C. 4, 2, 7:

immensum est, erratas dicere terras,

there is no end of recounting, Ov. F. 4, 573; cf.:

quod persequi immensum est,

Plin. 8, 28, 42, § 102.— Sup. (very rare):

immensissimae voluptates,

Spart. Hadr. 19.—

Subst.: immensum, i, n., a boundless extent, immense size, boundlessness, immensity (rare;

not in Cic.): extra Processit longe flammantia moenia mundi, Atque omne immensum peragravit mente animoque,

Lucr. 1, 74; cf. id. 1, 957:

loci,

Liv. 5, 37, 5:

per immensum ventis discordibus actus,

Ov. M. 4, 620:

proruta per immensum aedificia,

over a vast extent, Tac. A. 15, 40:

aliquid mercari immenso,

at an enormous price, Plin. 9, 40, 64, § 138:

mons saxeus in immensum editus,

Sall. J. 92, 5:

ardet in immensum geminatis ignibus Aetne,

Ov. M. 2, 220:

ad immensum aliquid augere,

Liv. 29, 25, 3:

aliquid immenso plus laudare,

immoderately, Plin. 20, 9, 36, § 92. —

Adv.: immensum, without end, exceedingly, immensely (not freq. till after the Aug. per.):

creverat immensum,

Ov. F. 5, 537:

immensum attolli,

Tac. A. 4, 40:

vigere,

id. ib. 3, 30:

luxus immensum proruperat,

id. ib. 3, 52:

immensum quantum hinc Oceano, illinc Hiberico mari conprimentibus,

exceedingly, Plin. 4, 20, 34, § 110; 16, 36, 66, § 172.