Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Немецкий
Русский
Французский

aequum+est

Толкование Перевод

1 aequum

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aequum
2 aecus

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aecus
3 aequus

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aequus
4 aequus

aequus adj. with comp. and sup. [2 IC-, AIC-], even, plain, level, flat: locus: aequiore loco constiterat, Cs.: campus, V. — Equal: ex provinciā aequam partem sumere: sequitur non passibus aequis, V.: Abietibus iuvenes aequi, as tall as, V. —Even with, on a level with: sive loquitur ex inferiore loco, sive ex aequo, i. e. on the floor of the Senate: pede congredi aequo, i. e. face to face, V. —Favorable, advantageous: locus ad dimicandum, Cs.: locus suis, N.: tempus.—Favorable, friendly, kind, humane: nobis: parvis alumnis, propitious, H.: templum non aequae Palladis, unpropitious, V.: aër non aequus, unwholesome, V.: non aequa fata, hard, O.: aequi iniquique, friends and foes, L.—Equal, proportionate, like: utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. that I had a fair return, T.: aequā manu discedere, after a drawn battle, S.: aequo Marte pugnare, indecisive, L.: aequum volnus utrique dedit, O. — Of persons, fair, equitable, impartial: praetor: aequissimus iudex.—Of things, equitable, reasonable, fair, honorable: postulatio: id, quod aequissimum est, ut, etc.: quae liberum scire aequum est adulescentem, T.: sicut aequum est, dicamus, etc.: ex aequo et bono iure rem iudicari oportere, equitably and kindly: fit reus magis ex aequo et bono, quam ex iure gentium, S.: durus est praeter aequomque et bonum, excessively, T.: id non fieri ex aequo et bono, in a spirit of moderation, T.: qui neque ius neque bonum atque aequom sciunt, have no sense of right or reason, T.: istuc aequi bonique facio, T.: si tu aliquam partem aequi bonique dixeris, if you propose anything reasonable, T.: animus meus totum istuc aequi boni facit, i. e. is content wich: ‘melius aequius,’ i. e. quid melius et aequius sit iudicatur.—Equable, calm, composed, tranquil: sorti pater aequus utrique est, V.: oculis aspicere aequis, V.: animus: Aequam Servare mentem, H.: aequo animo, with equanimity, patiently, calmly, with indifference: alqd ferre aequo animo: emori: servitutem tolerare, S.: alqd animo aequiore ferre: animo aequissimo nummos adfert: aequissimis animis: audite mentibus aequis, impartially, V.
* * *

aequa -um, aequior -or -us, aequissimus -a -um ADJ

level, even, equal, like; just, kind, impartial, fair; patient, contented

Latin-English dictionary > aequus
5 verus

vērus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Zend var, believe; Sanscr. var, choose, wish], true, real, actual, genuine, etc. (opp. falsus, fictus).
I.
Lit.:
secerni blandus amicus a vero et internosci tam potest adhibitā diligentiā, quam omnia fucata et simulata a sinceris atque veris,
Cic. Lael. 25, 95:
perspicere, quid in quāque re verum sincerumque sit,
id. Off. 2, 5, 18:
vera an falsa,
Ter. And. 5, 4, 19:
res vera (opp. ficta),
Cic. Lael. 7, 24:
verus ac germanus Metellus,
id. Verr. 2, 4, 66, § 147; cf.:
ipsus verus Harpax,
Plaut. Ps. 4, 7, 111:
vera mea uxor,
id. As. 1, 1, 46 (dub.;
al. verum): color,
Ter. Eun. 2, 3, 27:
vultus,
id. And. 5, 1, 20:
via,
Plaut. Cas. 2, 6, 17:
vera et perfecta amicitia,
Cic. Lael. 6, 22:
vera, gravis, solida gloria,
id. Phil. 5, 18, 50:
decus,
id. Rep. 6, 23, 25:
causa verissima,
id. Ac. 2, 4, 10:
virtus,
Hor. C. 3, 5, 29:
dolores,
id. Ep. 1, 17, 57:
amicus,
id. A. P. 425:
nati,
legitimate, Prop. 2, 9, 17:
verius ergo quid sit,
Mart. 8, 76, 7:
ut verum esset, suā voluntate sapientem descendere, etc.,
Cic. Rep. 1, 6, 11:
id si ita est, ut, etc.... sin autem illa veriora, ut, etc.,
id. Lael. 4, 14.—
B.
Subst.: vērum, i, n., what is true or real, the truth, the reality, the fact:
interesse oportet, ut inter rectum et pravum, sic inter verum et falsum,
Cic. Ac. 2, 11, 33:
notionem veri et falsi nullam habere,
id. ib.:
verum dicere,
Plaut. Am. 1, 1, 89; Ter. And. 2, 6, 6:
si simile veri quid invenerim,
Cic. Ac. 2, 20, 66; id. Rep. 3, 5, 8:
si verum scire vis,
id. Att. 12, 41, 3:
si verum quaerimus,
id. Tusc. 2, 23, 55:
verum quidem si audire volumus,
id. Brut. 73, 256:
verum non libenter audire,
Mart. 8, 76, 8:
minor est tua gloria vero,
Ov. H. 15 (16), 143:
ut quid hujus veri sit, sciam,
Plaut. Aul. 4, 10, 72; cf.:
non pervident quid sit in vero,
actually, really, Lact. 1, 17, 1.—So the freq. construction of the gen. veri with similis, similiter, and similitudo (by many also joined together [p. 1979] in one word, verisimilis, etc.):
narrationem jubent veri similem esse,
Cic. de Or. 2, 19, 80:
id quod veri simile occurrit,
id. Tusc. 2, 2, 5:
veri simillimum mihi videtur, quodam tempore, etc.,
id. Inv. 1, 3, 4:
veri similiora,
id. N. D. 1, 24, 66:
res similis veri,
Liv. 26, 38, 9:
simillimum veri,
Cic. Tusc. 5, 4, 11:
quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13:
veri similiter fingere,
App. Mag. p. 293:
veri similius,
id. ib. and p. 312; Tert. Apol. 16:
veri similitudinem sequi,
Cic. Ac. 2, 33, 107; Sen. Ben. 4, 33, 2; genuine, Plin. 34, 7, 17, § 66; cf.
, in a reversed order: similitudo veri,
Cic. Part. Or. 11, 40; id. Univ. 3:
res facit controversiam aut de vero aut de recto aut de nomine,
respecting fact, id. Or. 34, 121:
nec procul a vero est, quod,
from the truth, Ov. Tr. 5, 6, 27:
ex vero positum permansit Equiria nomen,
id. F. 2, 859:
in vero esse,
to be true, Lact. 1, 11, 31; 1, 17, 1:
teneras aures mordaci radere vero,
Pers. 1, 107.— Plur.:
recta et vera loquere,
Plaut. Capt. 5, 2, 7:
vera dico,
id. Am. 1, 1, 239; 2, 1, 12; 2, 2, 55 al.:
artem se tradere vera ac falsa dijudicandi,
Cic. de Or. 2, 38, 157:
qui species alias veris... caput (= alias ab iis quae verae sunt, Orell.),
Hor. S. 2, 3, 208:
adjecta veris credibilis rerum imago,
Quint. 4, 2, 123:
vis dicam tibi veriora veris?
Mart. 6, 30, 6.
II.
Transf.
A.
Like rectus, consonant with reason or good morals, i. e. right, proper, fitting, suitable, reasonable, just (class.):
ah, Idnest verum?
Ter. And. 4, 1, 5:
cum aliquid verum ac rectum esse dicitur,
Cic. Leg. 3, 15, 34:
quod est rectum, verum quoque est,
id. ib. 2, 5, 11:
omnia recta, vera,
id. Tusc. 3, 27, 64:
lex vera atque princeps,
id. Leg. 2, 4, 10:
quibus peritia et verum ingenium est,
Sall. H. 1, 111 Dietsch:
ea, si vera existimare voles, maxume hortabuntur,
id. ib. 4, 61, 3 ib.:
nil Grosphus nisi verum orabit et aequum,
Hor. Ep. 1, 12, 23.—
2.
Esp., verum est, with subject-clause (so most freq. = aequum est, etc.):
neque verum esso, qui suos fines tueri non potuerint, alienos occupare,
Caes. B. G. 4, 8:
(Cato) negat verum esse, allici benevolentiam cibo,
Cic. Mur. 35, 74:
verum est, (agrum) habere eos, quorum sanguine ac sudore partus sit,
Liv. 2, 48, 2; 3, 40, 11; 24, 48, 11;
28, 13, 7: metiri se quemque suo modulo ac pede, verum est,
Hor. Ep. 1, 7, 98; id. S. 2, 3, 212:
verius esse, Ti. Sempronio imperium habenti tradi exercitum quam legato,
Liv. 35, 8, 6:
me verius unum Pro vobis foedus luere,
Verg. A. 12, 694: si verum est, with acc. and inf., if the view is correct, Cic. N. D. 3, 31, 77; Liv. 30, 26, 7.— Rarely with ut:
praeclarum illud est, et, si quaeris, rectum quoque et verum, ut, etc.,
right and just, Cic. Tusc. 3, 29, 73:
si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1.—
3.
Subst.: vērum, i, n., honor, duty:
in senatu parsilla, quae vero pretium aut gratiam anteferebat,
Sall. J. 16, 1.—
B.
Speaking or containing the truth, true, veracious, = veridicus (rare):
sum verus?
Ter. And. 2, 5, 12:
vates,
Ov. H. 16, 123:
Apollinis os,
id. M. 10, 209:
judicium viri eruditissimi ac super ista verissimi,
Plin. Ep. 9, 25, 2; 2, 9, 4; cf.:
quo viro nihil firmius, nihil verius,
id. ib. 4, 22, 3:
verissimus et sapientissimus judex,
most conscientious, Cic. Rosc. Am. 30, 84.— Advv.
A.
vērum.
1.
Lit., truly, just so, certainly, doubtless, even so, yes, as a confirmatory reply (ante-class. and rare, while vero is classical; v. vero init.): So. Facies? Ch. Verum, Ter. Heaut. 5, 3, 11; Plaut. As. 4, 2, 45. Ct. Men' quaerit? Sy. Verum, Ter. Ad. 4, 2, 4; id. Eun. 2, 3, 56; 5, 6, 18.—
2.
Transf.
a.
In gen., as a strongly corroborative adversative particle, but in truth, but not with standing, but yet; and after negative clauses, but even, but:
merito maledicas mihi, si id ita factum est: Verum haud mentior, resque uti facta, dico,
Plaut. Am. 2, 1, 23; 1, 2, 22; Ter. And. prol. 4; id. Eun. 1, 2, 103; id. Heaut. 3, 3, 37:
in optimorum consiliis posita est civitatium salus: praesertim cum, etc.... Verum hunc optimum statum pravis hominum opinionibus eversum esse dicunt,
Cic. Rep. 1, 34, 51:
quod ejus (Hermagorae) peccatum reprehendendum videtur, verum brevi,
id. Inv. 1, 9, 12:
quae non dicunt, verum intellegi volunt,
Quint. 8, 5, 12:
sed nos non, quid nobis utile, verum quid oratori necessarium sit, quaerimus,
Cic. de Or. 1, 60, 254: ea sunt omnia non a naturā, verum a magistro, id. Mur. 29, 61; Verg. E. 3, 35.—
(β).
In the construction non modo (solum, tantum)... verum etiam (quoque), not only... but also:
non modo agendo, verum etiam cogitando,
Cic. Cael. 19, 45; id. Verr. 2, 2, 66, § 161:
non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā,
id. Lael. 2, 6:
non ingrato tantum, verum etiam invido et crudeli animo,
Just. 21, 6, 7:
servavit ab omni Non solum facto, verum opprobrio quoque turpi,
Hor. S. 1, 6, 84: non modo... verum ne... quidem, not only not... but not even, Cic. Rep. 3, 30, 42.—
b.
In partic.
(α).
In a transition, but, yet, still (freq. and class.):
non edepol nunc, ubi terrarum sim scio, si quis roget... Ilicet, mandata eri perierunt una et Sosia, Verum certum'st confidenter hominem contra adloqui,
Plaut. Am. 1, 1, 183:
deinde hoc vobis confirmo, etc.... verum quod ego laboribus, etc.... me persecuturum esse polliceor, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 51: verum schemata lexeôs duorum sunt generum, Quint. 9, 3, 2:
verum etiamsi quis summa desperet,
id. 12, 11, 26:
verum veniat sane,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 76 et saep.—Strengthened by enim, vero, and (in class. prose) enimvero, but truly, but indeed:
verum enim, quando bene promeruit, fiat,
Ter. Ad. 2, 1, 47: verum vero inter offam atque herbam, ibi vero longum intervallum est, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:
verum hercle vero,
Plaut. Curc. 3, 5:
si ullo in loco ejus provinciae frumentum tanti fuit, quanti, etc. Verum enim vero cum, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194; so,
verum enim vero,
id. de Or. 3, 14, 54 N. cr.; Sall. C. 20, 10; Liv. 4, 4, 8.—
(β).
In breaking off the current of discourse (cf. sed), but however, but:
exspectabantur Calendae Januariae, fortasse non recte. Verum praeterita omittamus,
Cic. Phil. 5, 12, 31: verum quidem haec hactenus;
cetera quotiescumque voletis,
id. Tusc. 3, 34, 84:
sed hoc nihil ad me... Verum hoc (ut dixi) nihil ad me. Illud ad me, etc.,
id. de Or. 2, 32, 139.—
B.
vērō, in truth, in fact, certainly, truly, to be sure, surely, assuredly:
eho, mavis vituperari falso, quam vero extolli?
Plaut. Most. 1, 3, 21:
iste eum sese ait, qui non est, esse: et qui vero est negat,
id. Capt. 3, 4, 35: Tox. Amplectere sis. Lemn. Ego vero, id. Pers. 5, 1, 12; cf. Curt. 6, 3, 5: As. Ego non novi adulescentem vostrum. St. Veron'? As. Serio, Plaut. Truc. 2, 2, 47:
veron' serio?
id. Merc. 4, 1, 19:
itane vero obturbat?
Ter. And. 5, 4, 23: Ch. Vah, gloriare evenisse ex sententiā? Sy. Non hercle vero, verum dico, id. Heaut. 4, 5, 18:
quod de domo scribis... ego vero tum denique mihi videbor restitutus, si, etc.,
Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.
even at the beginning of a letter: ego vero cupio te ad me venire,
I do really wish, id. ib. 14, 16, 10; so,
ego vero vellem,
id. ib. 4, 6, 1:
cum effusis gaudio lacrimis cupere vero diceret, etc.,
Liv. 27, 19, 12; Plin. Ep. 9, 20, 1.—
Esp., in apodosis, tum vero: postea quam ad causam dicendam ventum est, tum vero sine metu omnes erant, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 29, § 70; Sall. J. 94, 3; Stat. Th. 1, 412; cf.
tum, III. B. 1.—Ironically: sane quia vero hae mihi patent semper fores,
Ter. Eun. 1, 2, 9:
multum vero haec eis jura profuerunt,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:
turpem vero actionem, etc.,
id. Phil. 13, 11, 25:
egregiam vero laudem refertis,
Verg. A. 4, 93.—With immo:
immo vero indignum facinus faxo ex me audies,
Ter. And. 5, 2, 13. —
b.
In corroborative replies, yes, certainly, by all means, assuredly, etc. (class.; while verum in this sense is only ante-class.): De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 23; id. Eun. 3, 1, 12: M. Fuisti saepe, credo, in scholis philosophorum. A. Vero, ac libenter quidem, Cic. Tusc. 2, 11, 26:
sed tu orationes nobis veteres explicabis? Vero, inquam, Brute,
id. Brut. 87, 300:
tu vero, inquam, Tite,
id. ib. 85, 292:
nos vero, inquit ille,
id. Fin. 4, 28, 80: M. Cadere, opinor, in sapientem aegritudinem tibi dixisti videri. A. Et vero ita existimo, id. Tusc. 3, 6, 12.—With immo, nay rather: De. Quin tu mi argentum cedo. Ph. Immo vero uxorem tu cedo, Ter. Phorm. 5, 8, 43:
sed da mihi nunc, satisne probas? Immo vero et haec, etc.,
Cic. Ac. 1, 3, 10:
immo vero, inquit, ii vivunt, qui, etc.,
id. Rep. 6, 14, 14: S. Quid domi? pluresne praesunt negotiis tuis? L. Immo vero unus, inquit, id. ib. 1, 39, 61.—And, to strengthen negative answers, joined with minime: S. Quid? totam domum num quis alter, praeter te, regit? L. Minime vero, Cic. Rep. 1, 39, 61; 3, 32, 44; id. Ac. 1, 1, 2; id. Off. 3, 6, 29 al.—
c.
In urgent or encouraging expostulation, but, though, however, etc.: Ni. Cape hoc tibi aurum, Chrysale, i, fer filio. Ch. Non equidem accipiam. Ni. Cape vero:
odiose facis,
take it though, Plaut. Bacch. 4, 9, 139:
respice vero,
id. Ep. 1, 1, 3:
ostende vero,
id. ib. 5, 2, 58:
minue vero iram,
Ter. Phorm. 2, 3, 88.—
d.
To indicate a climax, even, indeed:
neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis, vel vero etiam negotiis contemnendum,
Cic. Rep. 1, 3, 4:
quod cum tam multi homines audissent, statim ad me defertur: immo vero, ut quisque me viderat, narrabat,
id. Verr. 1, 7, 19:
nec vero jam meo nomine abstinent,
id. Rep. 1, 3, 6:
neque vero id satis habuit,
Nep. Epam. 4, 5.—
2.
Transf., as a strongly corroborative adversative particle, but in fact, but indeed, however (always placed after a word):
ne T. quidem Postumius contemnendus in dicendo: de re publicā vero non minus vehemens orator, quam bellator fuit,
Cic. Brut. 77, 269:
non vero tam isti (sc. mortui sunt) quam tu ipse, nugator,
id. Sen. 9, 27:
dixisti non auxilium mihi, sed me auxilio defuisse. Ego vero fateor hercule, quod viderim mihi auxilium non deesse, idcirco me illi auxilio pepercisse,
id. Planc. 35, 86; id. Rep. 1, 7, 12:
ubi per exploratores Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse,
Caes. B. G. 1, 12.—In transitions:
age vero ceteris in rebus quali sit temperantiā, considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14, 40:
nec vero tibi de versibus respondebo,
id. Phil. 2, 8, 20.—
C.
vērē, according to truth, truly, really, in fact; properly, rightly, aright:
hoc quom fit, ibi non vere vivitur,
Ter. Heaut. 1, 1, 102 Fleck.:
honestum, quod proprie vereque dicitur, id in sapientibus est solis,
Cic. Off. 3, 3, 13:
quis putare vere potest, etc.,
id. Rep. 1, 17, 28:
vere ducere,
id. ib. 1, 38, 60:
verene hoc memoriae proditum est? etc.,
id. ib. 2, 15, 28:
immo, si vere volumus dicere, jam incohavit bellum,
Liv. 41, 23, 13:
omnia vere vates locuta est,
Verg. A. 6, 188:
vere an dolo,
Spart. Sev. 5.— Comp.:
libentius quam verius,
Cic. Mil. 29, 78:
Ligures latrones verius quam justi hostes,
Liv. 40, 27, 10.— Sup.:
verissime loquor,
Cic. Att. 5, 21, 7:
verissime dicere,
id. Rep. 2, 4, 8.

Lewis & Short latin dictionary > verus
6 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
7 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
8 Alius

1.
Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):
postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.
2.
ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:
alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:
alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:
aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:
ali,
Lucr. 6, 1226:
alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:
aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.
I.
A.. In gen.:
eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:
alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:
plures alios,
ib. ib. 12, 5:
cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:
an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:
dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:
nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:
panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:
quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:
ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:
datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:
adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:
aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:
ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:
nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:
si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:
quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:
Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:
tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:
L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:
Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:
alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:
nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:
alius nemo,
Cic. Quinct. 76:
plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:
aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:
Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:
estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:
aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:
aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:
alia honorum,
id. ib. 1, 9:
alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:
sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:
haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —
Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):
ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:
utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,
si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:
an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:
siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:
neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:
neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.
► Instances of the rare gen.
alius:
alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:
alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:
alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:
artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:
alius coloris,
Non. p. 450:
nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—
B.
In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.
(α).
With atque, ac, or et:
illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:
alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:
potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:
longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:
res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:
qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:
non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:
longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:
alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:
lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—
(β).
With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):
amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:
neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:
erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:
Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:
nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:
quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:
pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:
Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:
neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:
Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;
Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:
ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:
et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:
sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:
ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:
mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:
quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,
Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:
te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:
quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:
Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:
Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:
Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:
Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:
Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:
Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:
Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —
(γ).
With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):
qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:
quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:
neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:
alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:
accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—
(δ).
With praeter:
nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:
nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:
non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:
rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:
Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:
nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—
(ε).
With extra (eccl. Lat.):
neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—
(ζ).
With absque (eccl. Lat.):
non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—
(η).
With praeterquam:
cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.
II.
Esp.
A.
In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:
quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:
latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:
alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:
cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;
immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:
principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:
nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:
alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:
Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:
Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:
castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:
alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;
alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:
Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:
Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:
aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:
aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:
jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—
B.
Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.
Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:
fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:
fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:
signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:
alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:
alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:
dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:
ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:
ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:
habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a
l'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:
legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:
alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:
cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:
alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:
alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:
alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:
alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:
illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:
aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:
equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:
cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:
jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—
C.
Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:
ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:
aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:
alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:
ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:
alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:
aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:
nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:
quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:
aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:
deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—
D.
Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:
eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:
alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:
inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:
aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:
cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:
milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:
luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:
febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:
cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:
aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:
saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:
aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—
E.
Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:
nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):
alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:
Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:
longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:
Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:
lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:
ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:
ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:
alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:
homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:
mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;
qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:
frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:
de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:
discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—
F.
Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:
Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:
inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:
vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:
legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:
cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—
G.
Like alter, one of two, the other of two:
huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;
magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:
duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:
ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:
marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,
alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:
classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):
ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:
alius Nero,
Suet. Tit. 7.—
H.
A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:
mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:
facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:
Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:
quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:
quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:
(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:
neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:
non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.
A.
ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).
1.
In gen.
a.
Of place:
fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:
ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:
translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:
decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:
nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:
Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:
si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —
b.
Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):
illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:
ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:
hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:
sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:
quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—
c.
Of purpose or design:
appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:
hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—
2.
a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:
hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:
nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—
b.
Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:
et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:
aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:
quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—
c.
Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;
in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:
quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—
B.
ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—
C.
ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).
1.
Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.
a.
At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.
Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):
sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:
sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:
et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:
nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:
recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:
Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;
nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:
gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:
alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;
as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:
consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:
numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:
non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:
si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):
Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—
b.
Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:
Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:
nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:
contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:
cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:
nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:
geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:
hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:
illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—
c.
Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:
et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:
alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):
illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:
(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:
ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—
d.
Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;
also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:
fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:
quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:
quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:
cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:
cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:
neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:
nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,
e.
Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—
f.
Raro alias, rarely at other times, on other occasions:
ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—
g.
Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):
non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:
non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:
non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;
11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:
haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—
2.
Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):
Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:
sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—
3.
Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:
in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—
4.
Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):
non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:
debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—
5.
Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —
D.
ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.
1.
With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.
a.
With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:
sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:
aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:
de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:
si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:
si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:
Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—
b.
Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:
Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:
dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:
nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:
illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:
nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:
Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:
non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:
nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:
Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:
non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:
neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:
patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:
successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—
* c.
Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:
cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—
d.
Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:
qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —
e.
Non aliter quam ut, on no other condition than that:
neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—
2.
Without a comparative clause expressed.
a.
In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:
vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:
tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:
ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:
Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:
quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:
Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:
non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:
Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:
aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:
haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:
haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:
non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:
neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:
neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:
nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;
Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;
fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—
b.
Esp.
(α).
Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:
verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):
amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:
dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:
sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:
neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—
(β).
Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:
sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;
ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:
jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:
si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:
aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:
aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:
veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:
quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—
(δ).
Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:
aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:
Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:
aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:
idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—
(ε).
With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):
quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:
hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—
(ζ).
Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):
non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:
idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Lewis & Short latin dictionary > Alius
9 alius

1.
Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):
postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.
2.
ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:
alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:
alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:
aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:
ali,
Lucr. 6, 1226:
alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:
aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.
I.
A.. In gen.:
eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:
alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:
plures alios,
ib. ib. 12, 5:
cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:
an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:
dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:
nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:
panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:
quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:
ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:
datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:
adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:
aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:
ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:
nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:
si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:
quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:
Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:
tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:
L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:
Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:
alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:
nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:
alius nemo,
Cic. Quinct. 76:
plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:
aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:
Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:
estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:
aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:
aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:
alia honorum,
id. ib. 1, 9:
alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:
sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:
haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —
Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):
ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:
utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,
si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:
an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:
siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:
neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:
neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.
► Instances of the rare gen.
alius:
alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:
alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:
alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:
artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:
alius coloris,
Non. p. 450:
nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—
B.
In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.
(α).
With atque, ac, or et:
illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:
alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:
potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:
longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:
res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:
qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:
non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:
longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:
alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:
lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—
(β).
With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):
amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:
neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:
erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:
Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:
nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:
quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:
pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:
Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:
neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:
Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;
Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:
ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:
et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:
sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:
ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:
mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:
quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,
Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:
te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:
quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:
Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:
Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:
Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:
Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:
Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:
Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:
Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —
(γ).
With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):
qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:
quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:
neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:
alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:
accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—
(δ).
With praeter:
nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:
nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:
non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:
rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:
Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:
nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—
(ε).
With extra (eccl. Lat.):
neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—
(ζ).
With absque (eccl. Lat.):
non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—
(η).
With praeterquam:
cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.
II.
Esp.
A.
In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:
quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:
latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:
alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:
cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;
immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:
principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:
nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:
alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:
Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:
Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:
castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:
alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;
alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:
Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:
Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:
aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:
aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:
jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—
B.
Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.
Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:
fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:
fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:
signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:
alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:
alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:
dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:
ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:
ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:
habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a
l'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:
legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:
alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:
cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:
alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:
alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:
alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:
alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:
illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:
aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:
equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:
cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:
jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—
C.
Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:
ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:
aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:
alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:
ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:
alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:
aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:
nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:
quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:
aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:
deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—
D.
Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:
eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:
alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:
inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:
aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:
cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:
milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:
luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:
febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:
cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:
aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:
saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:
aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—
E.
Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:
nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):
alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:
Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:
longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:
Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:
lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:
ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:
ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:
alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:
homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:
mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;
qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:
frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:
de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:
discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—
F.
Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:
Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:
inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:
vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:
legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:
cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—
G.
Like alter, one of two, the other of two:
huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;
magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:
duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:
ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:
marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,
alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:
classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):
ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:
alius Nero,
Suet. Tit. 7.—
H.
A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:
mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:
facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:
Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:
quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:
quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:
(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:
neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:
non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.
A.
ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).
1.
In gen.
a.
Of place:
fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:
ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:
translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:
decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:
nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:
Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:
si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —
b.
Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):
illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:
ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:
hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:
sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:
quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—
c.
Of purpose or design:
appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:
hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—
2.
a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:
hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:
nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—
b.
Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:
et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:
aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:
quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—
c.
Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;
in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:
quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—
B.
ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—
C.
ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).
1.
Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.
a.
At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.
Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):
sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:
sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:
et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:
nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:
recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:
Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;
nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:
gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:
alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;
as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:
consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:
numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:
non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:
si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):
Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—
b.
Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:
Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:
nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:
contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:
cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:
nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:
geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:
hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:
illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—
c.
Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:
et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:
alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):
illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:
(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:
ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—
d.
Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;
also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:
fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:
quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:
quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:
cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:
cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:
neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:
nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,
e.
Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—
f.
Raro alias, rarely at other times, on other occasions:
ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—
g.
Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):
non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:
non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:
non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;
11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:
haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—
2.
Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):
Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:
sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—
3.
Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:
in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—
4.
Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):
non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:
debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—
5.
Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —
D.
ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.
1.
With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.
a.
With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:
sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:
aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:
de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:
si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:
si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:
Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—
b.
Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:
Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:
dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:
nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:
illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:
nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:
Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:
non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:
nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:
Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:
non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:
neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:
patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:
successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—
* c.
Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:
cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—
d.
Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:
qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —
e.
Non aliter quam ut, on no other condition than that:
neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—
2.
Without a comparative clause expressed.
a.
In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:
vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:
tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:
ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:
Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:
quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:
Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:
non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:
Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:
aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:
haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:
haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:
non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:
neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:
neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:
nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;
Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;
fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—
b.
Esp.
(α).
Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:
verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):
amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:
dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:
sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:
neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—
(β).
Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:
sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;
ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:
jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:
si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:
aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:
aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:
veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:
quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—
(δ).
Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:
aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:
Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:
aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:
idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—
(ε).
With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):
quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:
hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—
(ζ).
Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):
non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:
idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Lewis & Short latin dictionary > alius
10 dignus

dignus, a, um, adj. [i. e. DIC-nus; root in Sanscr. daç-as, fame; Gr. dokeô, doxa; Lat.: decet, decus], worthy, deserving (in a good or ill sense), of things, suitable, fitting, becoming, proper (very freq. in all periods and kinds of writing).—Constr., in the most finished models of composition, with the abl. pretii, a relative sentence, or absol.; in the Aug. poets also freq. with the inf.; otherwise with ut, the gen., or the acc. of a neutr. pron. or adj.
(α).
With abl. (so most freq.):
dignus domino servus,
Plaut. Am. 2, 2, 227; cf.:
vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25; id. Fam. 2, 18 fin.;
juvenes patre digni,
Hor. A. P. 24 et saep.:
dignus es verberibus multis,
Plaut. Mil. 2, 3, 71:
amici novi digni amicitiā,
Cic. Lael. 19:
summa laude digni,
id. Rep. 3, 4; 3, 17 et saep.:
omnibus probris, quae improbis viris Digna sunt, dignior nullus est homo,
Plaut. Bacch. 4, 3, 9:
assentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,
Cic. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 40:
dignius odio scelus,
id. 7, 2, 36:
o fons, dulci digne mero,
Hor. C. 3, 13, 2:
munera digna venustissima Venere,
Plaut. Poen. 5, 4, 4; for which; diem dignum Veneri (abl. v. Venus), id. ib. 1, 2, 45:
ut te dignam mala malam aetatem exigas,
id. Aul. 1, 1, 4; cf. id. Trin. 1, 2, 122; id. Rud. 3, 2, 26 et saep.:
dicendum dignum aliquid horum auribus,
Cic. Rep. 3, 13:
aliquid memoria dignum consequi,
id. ib. 1, 8; * Caes. B. G. 7, 25, 1; Phaedr. 4, 21, 3 al.:
si quid antea admisissem piaculo dignum,
Liv. 40, 13 et saep.:
tribuere id cuique, quod sit quoque dignum,
Cic. Rep. 3, 11:
neque enim decorum est neque dis dignum,
id. Div. 1, 52:
quicquid dignum sapiente bonoque,
Hor. Ep. 1, 4, 5 et saep.:
dicere Cinnā digna,
Verg. E. 9, 36.—Esp. freq. with supine in u:
digna memoratu produntur,
Plin. 6, 23, 26, § 97:
nihil dignum dictu,
Liv. 4, 30, 4; 9, 43, 6; 25, 1, 5; Suet. Aug. 43; Val. Max. 1, 5, 9; Sen. Ep. 94, 56; Tac. Agr. 1.—
(β).
With rel. clause (freq., though not in the Aug. poets):
non videre dignus, qui liber sies,
Plaut. Ps. 2, 2, 17; cf. id. Rud. 2, 6, 38; id. Mil. 4, 2, 52:
qui modeste paret, videtur, qui aliquando imperet, dignus esse,
Cic. Leg. 3, 2:
homines dignos, quibuscum disseratur putant,
id. Ac. 2, 6, 18; Quint. 10, 1, 131 et saep.—So with rel. adv.:
sive adeo digna res est ubi tu nervos intendas tuos,
if the thing is really worth your bending your energies to it, Ter. Eun. 2, 3, 20; cf.
also: dignos esse, qui armis cepissent, eorum urbem agrumque Bolanum esse, i. e. ut eorum urbs esset,
Liv. 4, 49, 11 Weissenb. (Madv. dignum, cf. d infra).—
(γ).
Absol. (that of which some one or something is worthy, to be supplied from the context): Mi. Quem ament igitur? Sy. Alium quemlibet;
Nam nostrorum nemo dignus est (sc. amari),
Plaut. Poen. 4, 2, 39; cf. id. Curc. 4, 2, 28:
ut ne nimis cito diligere incipiant neve non dignos, etc.,
Cic. Lael. 21, 78 sq.:
illud exemplum ab dignis et idoneis ad indignos et non idoneos transfertur,
Sall. C. 51, 27 Kritz.:
dignis ait esse paratus,
Hor. Ep. 1, 7, 22:
omnes, ait, malle laudatos a se, dignos indignosque, quam, etc.,
Liv. 24, 16 et saep.:
quem dices digniorem esse hominem hodie Athenis alterum?
Plaut. Ep. 1, 1, 24; cf. Suet. Aug. 54:
dignus patronus,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 2: dignior heres, Hor. C. 2, 14, 25:
digna causa,
Liv. 21, 6:
dignum operae pretium,
Quint. 12, 6, 7:
dignas grates persolvere,
Verg. A. 1, 600; 2, 537:
digna gloria ruris,
id. G. 1, 168 et saep.:
ad tuam formam illa digna est,
Plaut. Mil. 4, 1, 21; so, quod supplicium dignum libidini ejus invenias? (where the dat. depends on the verb), Cic. Verr. 2, 26, 16, § 40:
id, cum ipse per se dignus putaretur, impetravit,
id. Arch. 4, 6.—So as subst.: "nulla contumelia est, quam facit dignus;" primum quid est dignus? nam etiam malo multi digni, sicut ipse (Antonius), Cic. Phil. 3, 9, 22; so, dignum est, it is fit, proper, becoming, = aequum est, decet, convenit, Plaut. Mil. 3, 1, 129; id. Merc. 1, 2, 22; Ter. Ph. 2, 3, 55; 129; Cic. Tusc. 2, 5, 14; Liv. 1, 14; Sen. de Ira, 1, 12; Verg. G. 3, 391 al.—So comp., Liv. 8, 26, 6; Cic. Clu. 53, 146.— Sup., Cic. Rosc. Am. 3, 8.—
(δ).
With inf. (freq. in the Aug. poets;
not in Cic.): concedere,
Cat. 68, 131:
unā perire,
Ov. M. 1, 241:
credere,
id. ib. 3, 311:
fuisse conjux,
id. ib. 14, 833:
decurrere spatium vitae,
id. Tr. 3, 4, 34:
ponere annos,
id. ib. 4, 8, 14 al.; and more freq. in the pass.:
cantari dignus,
Verg. E. 5, 54:
amari,
id. ib. 89:
rapi,
Ov. M. 7, 697:
describi,
Hor. S. 1, 4, 3:
notari,
id. ib. 1, 3, 24:
legi,
id. ib. 1, 10, 72: Quint. 10, 1, 96 et saep.:
auctoribus hoc dedi, quibus dignius credi est,
Liv. 8, 26 fin.; cf.:
uterque optimus erat, dignusque alter elegi, alter eligere,
Plin. Pan. 7, 4.—
(ε).
With ut:
non sum dignus prae te, ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4; Liv. 24, 16: eras dignus ut haberes integram manum; Quint. 8, 5, 12; 12, 11, 24.—
(ζ).
With gen. (acc. to the Gr. axios tinos—so freq. in Inscr. v. Wordsworth, Fragm. p. 494):
dignus salutis,
Plaut. Trin. 5, 2, 29; cogitatio dignissima tuae virtutis, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15 A.:
quidquid putabit dignum esse memoriae,
Phaedr. 4, 20, 3:
probae,
Ov. Tr. 4, 3, 57.—
(η).
With acc. of a neutr. pron. or adj.:
non me censes scire quid dignus siem?
Plaut. Capt. 5, 2, 16; Ter. Ph. 3, 2, 34:
si exoptem, quantum dignus, tantum dent (di tibi), etc.,
Plaut. Ps. 4, 1, 26.—
(θ).
With ad (very rare):
ad tuam formam illa una digna est,
Plaut. Mil. 4, 1, 21:
amicus, dignus huic ad imitandum,
Cic. Rep. 1, 18, 30.—
(ι).
With pro:
si digna poena pro factis eorum reperitur,
Sall. C. 51, 8; Cic. Div. in Caecil. 13, 42; Hor. Ep. 1, 7, 24.— Adv.: dignē, worthily, fitly, becomingly:
quam digne ornata incedit, haud meretricie!
Plaut. Mil. 3, 2, 58; id. Cas. 4, 1, 14; Cic. de Sen. 1, 2; Cassius in Cic. Fam. 12, 13; Vell. 2, 67; Suet. Aug. 66; Hor. C. 1, 6, 14; id. Ep. 2, 1, 164 al.— Comp., Hor. S. 2, 7, 47.— Sup. seems not to occur.

Lewis & Short latin dictionary > dignus
11 integer

intĕger, tēgra, tēgrum (long e in intēgri, intēgros, etc., Lucr. 1, 927; Verg. E. 4, 5; Hor. S. 2, 2, 113 al.), adj. [2. in and root tag-, tango], untouched, unhurt, unchanged.
I.
Lit.
A.
Undiminished, whole, entire, complete, perfect:
integer et plenus thensaurus,
Plaut. Truc. 4, 12, 13:
exercitus,
id. Bacch. 4, 9, 148:
annus,
Cic. Prov. Cons. 8:
quarum (sublicarum) pars inferior integra remanebat,
Caes. B. G. 7, 35:
integris bonis exulare,
Suet. Caes. 42:
nec superstes Integer,
Hor. C. 2, 17, 7:
puer malasque comamque Integer,
with beard, and hair on his head, Stat. Th. 8, 487:
signa (litterarum),
unbroken, Cic. Cat. 3, 3, 6.— Adv.: ad integrum, wholly, entirely:
corpore carens,
Macr. Som. Scip. 1, 5. —
B.
Unimpaired, uninjured, unhurt, unwounded, unmutilated, unexhausted, sound, fresh, vigorous.
1.
Absol.:
adulescens cum sis, tum, cum est sanguis integer,
Plaut. Merc. 3, 2, 7:
aetas,
Ter. And. 1, 1, 45:
cum recentes atque integri defessis successissent,
Caes. B. C. 3, 94;
so opp. defessi,
id. B. G. 7, 41;
opp. defatigati,
id. ib. 7, 48; 5, 16; id. B. C. 3, 40:
integris viribus repugnare,
id. B. G. 3, 4:
si ad quietem integri iremus, opp. onustus cibo et vino,
Cic. Div. 1, 29:
integra valetudo,
id. Fin. 2, 20, 64:
integrum se salvumque velle,
id. ib. 2, 11, 33:
omnibus rebus integros incolumesque esse,
id. Fam. 13, 4:
florentes atque integri,
id. Planc. 35:
integros pro sauciis arcessere,
Sall. C. 60, 4;
so opp. saucius,
Cic. Mur. 25, 50:
Horatius,
Liv. 1, 25:
nasus,
Juv. 15, 56; 10, 288;
so opp. truncus,
Plin. 7, 11, 10. §
50: cecidit Cethegus integer, et jacuit Catilina cadavere toto,
not mutilated, Juv. 10, 288:
opes, opp. accisae,
Hor. S. 2, 2, 113:
mulier aetate integra,
in the flower of her age, Ter. And. 1, 1, 45:
corpora sana et integri sanguinis,
Quint. 8 praef. § 19;
tantum capite integro (opp. transfigurato),
unchanged, Suet. Ner. 46:
quam integerrimis corporibus cibum offerre,
free from fever, Cels. 3, 4:
antequam ex toto integer fiat,
id. ib.:
integra aetate ac valetudine,
Suet. Tib. 10. —
2.
With gen.:
integer aevi sanguis (= integri aevi sanguis, i. e. juvenilis vigor),
Verg. A. 2, 638; 9, 255; Ov. M. 9, 441:
integer annorum,
Stat. Th. 1, 415 (cf. II. A. infra): deos aevi integros, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 255 (Trag. v. 440 Vahl.). —
3.
With abl.:
fama et fortunis integer,
Sall. H 2, 41, 5:
copiis integra (regio),
id. ib. 1, 95:
neque aetate neque corpore integer,
Suet. Aug. 19: pectore maturo fuerat puer integer aevo, Ped. Albin. 3, 5:
dum vernat sanguis, dum rugis integer annus,
Prop. 4 (5), 5, 59.—
4.
With a ( ab) and abl. (rare):
a populi suffragiis integer,
i. e. who has not been rejected, Sall. H. 1, 52 D.:
cohortes integrae ab labore,
Caes. B. G. 3, 26:
gens integra a cladibus belli,
Liv. 9, 41, 8.—
5.
Esp. in phrase ad or in integrum (sc. statum), to a former condition or state:
potius quam redeat ad integrum haec eadem oratio,
i. e. to have the same story over again, Ter. Heaut. 5, 3, 8:
quod te absente hic filius egit restitui in integrum aequum est,
id. Phorm. 2, 4, 11:
quos ego non idcirco esse arbitror in integrum restitutos,
Cic. Clu. 36, 98; id. Fl. 32, 79:
(judicia) in integrum restituit,
Caes. B. C. 3, 1, 4. —
C.
Not worn, fresh, new, unused:
ad integrum bellum cuncta parare,
Sall. J. 73, 1:
consilia,
id. ib. 108, 2:
pugnam edere,
Liv. 8, 9, 13.—Hence, esp. adv.: de integro, ab integro, ex integro, anew, afresh:
ut mihi de integro scribendi causa non sit,
Cic. Att. 13, 27; id. Clu. 60, 167:
acrius de integro obortum est bellum,
Liv. 21, 8, 2:
relata de integro res ad senatum,
id. 21, 6, 5:
columnam efficere ab integro novam,
Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:
magnus ab integro saeclorum nascitur ordo,
Verg. E. 4, 5:
recipere ex integro vires,
Quint. 10, 3, 20:
navibus ex integro fabricatis,
Suet. Aug. 16.—
D.
Untainted, fresh, sweet:
ut anteponantur integra contaminatis,
Cic. Top. 18, 69:
fontes,
Hor. C. 1, 26, 6:
sapor,
id. S. 2, 4, 54:
aper, opp. vitiatus,
id. ib. 2, 2, 91.—
E.
Not before attempted, fresh:
ex integra Graeca integram comoediam Hodie sum acturus,
Ter. Heaut. prol. 4:
alias ut uti possim causa hac integra,
this pretext as a fresh one, id. Hec. 1, 2, 5:
eum Plautus locum reliquit integrum,
not treated, not imitated, id. Ad. prol. 9.
II.
Trop.
A.
Blameless, irreproachable, spotless, pure, honest, virtuous:
cum illo nemo neque integrior esset in civitate, neque sanctior,
Cic. de Or. 1, 53:
(homines) integri, innocentes, religiosi,
id. Verr. 2, 4, 4, § 7:
integerrima vita,
id. Planc. 1:
incorrupti atque integri testes,
id. Fin. 1, 21:
vitae,
Hor. C. 1, 22, 1:
integer urbis,
not spoiled by the city, untainted with city vices, Val. Fl. 2, 374:
vir a multis vitiis integer, Sen. de Ira, 1, 18, 3.— Of female chastity: loquere filiam meam quis integram stupraverit,
Plaut. Truc. 4, 3, 47:
narratque, ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
quibus liberos conjugesque suas integras ab istius petulantia conservare non licitum est,
Cic. Verr. 1, 5, 14:
virgines,
Cat. 61, 36.—
B.
Of the mind or disposition.
1.
Free from passion or prejudice, unbiassed, impartial: integrum se servare, to keep one's self neutral, Cic. Att. 7, 26, 2:
arbiter,
Juv. 8, 80:
scopulis surdior Icari Voces audit, adhuc integer,
untouched with love, heart-whole, Hor. C. 3, 7, 21:
bracchia et vultum teretesque suras Integer laudo,
id. ib. 2, 4, 21.—
2.
Healthy, sound, sane, unimpaired:
animi,
Hor. S. 2, 3, 220:
mentis,
id. ib. 2, 3, 65; cf.
mens,
id. C. 1, 31, 18:
a conjuratione,
without complicity in, Tac. A. 15, 52:
integrius judicium a favore et odio,
Liv. 45, 37, 8.—
C.
New to a thing, ignorant of it:
rudem me discipulum, et integrum accipe,
Cic. N. D. 3, 3:
suffragiis integer,
Sall. H. 1, 52 Dietsch—
D.
In which nothing has yet been done, undecided, undetermined:
integram rem et causam relinquere,
Cic. Att. 5, 21, 13:
rem integram ad reditum suum jussit esse,
id. Off. 2, 23, 82:
integram omnem causam reservare alicui,
id. Fam. 13, 4, 2:
ea dicam, quae ipsi, re integra saepe dixi,
id. Mur. 21:
ut quam integerrima ad pacem essent omnia,
Caes. B. C. 1, 85:
offensiones,
not yet cancelled, Tac. A. 3, 24:
integrum est mihi,
it is still in my power, I am at liberty, Cic. Att. 15, 23:
loquor de legibus promulgatis, de quibus est integrum vobis,
id. Phil. 1, 10:
non est integrum, Cn. Pompeio consilio jam uti tuo,
id. Pis. 24:
ei ne integrum quidem erat, ut, etc.,
id. Tusc. 5, 21, 62. —
So, integrum dare,
to grant full power, to leave at liberty, Cic. Part. 38. — Adv.: intĕgrē.
1.
Lit., wholly, entirely:
mutare,
Tac. H. 1, 52.—
2.
Trop.
a.
Irreproachably, honestly, justly:
incorrupte atque integre judicare,
Cic. Fin. 1, 9:
in amicorum periculis caste integreque versatus,
id. Imp. Pomp. 1. — Comp.: quid dici potest integrius, quid incorruptius, Cic. Mil. 22.— Sup.:
Asiam integerrime administravit,
Suet. Vesp. 4:
procuratione integerrime functus,
Plin. Ep. 7, 25. —
b.
Purely, correctly:
integre et ample et ornate dicere,
Cic. Opt. Gen. 4, 12:
proprie atque integre loqui,
Gell. 7, 11, 2.

Lewis & Short latin dictionary > integer
12 conjunctum

con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
I.
Lit.
(α).
With cum:
eam epistulam cum hac,
Cic. Fam. 7, 30, 3:
animam cum animo,
Lucr. 3, 160:
naturam tenuem gravi cum corpore,
id. 5, 563.—
(β).
With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
(γ).
With dat.:
castra muro oppidoque,
Caes. B. C. 2, 25:
ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,
Curt. 5, 13, 10:
conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,
Vitr. 6, 7, 3:
dextrae dextram,
Ov. M. 8, 421:
aëra terris,
Lucr. 5, 564.—
(δ).
With the acc. only:
boves,
i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:
bis binos (equos),
Lucr. 5, 1299:
calamost plures ceră,
Verg. E. 2, 32:
dextras,
id. A. 1, 514:
nostras manus,
Tib. 1, 6, 60:
oras (vulneris) suturā,
Cels. 7, 4, 3:
medium intervallum ponte,
Suet. Calig. 19:
supercilia conjuncta,
id. Aug. 79:
verba,
Quint. 8, 3, 36.—
II.
Trop.
A.
In gen.
(α).
With cum:
eas cohortes cum exercitu suo,
Caes. B. C. 1, 18:
quem ego cum deorum laude conjungo,
i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:
imperii dedecus cum probro privato,
Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:
judicium suum cum illius auctoritate,
Quint. 10, 3, 1:
voluptatem cum laude ac dignitate,
id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
(β).
With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
(γ).
With dat.:
noctem diei,
Caes. B. C. 3, 13:
arma finitimis,
Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:
se alicui,
Curt. 8, 13, 4:
laudem oratori,
Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:
sequentia prioribus,
id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:
pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,
Hirt. B. G. 8, 48.—
(δ).
With in and abl.:
cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,
Cic. Fam. 5, 17, 2:
nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,
id. Rosc. Com. 6, 17.—
(ε).
With in and acc.:
omnia vota in unum,
Petr. 86.—
(ζ).
With acc. only:
vocales,
to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:
vires,
Val. Fl. 6, 632:
Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,
Cic. Prov. Cons. 2, 3:
aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,
id. Phil. 14, 11, 29:
ne... tantae nationes conjungantur,
Caes. B. G. 3, 11:
hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,
Verg. A. 5, 712:
res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,
Curt. 5, 1, 2:
passus,
Ov. M. 11, 64:
abstinentiam cibi,
i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;
in the same sense, consulatus,
Suet. Calig. 17; and:
rerum actum,
id. Claud. 23:
nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,
Tac. A. 13, 17. —
B.
In partic.
1.
To compose, form by uniting:
quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),
Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
2.
To unite, join in marriage or love:
me tecum,
Ov. H. 21, 247:
aliquam secum matrimonio,
Curt. 6, 9, 30:
aliquam sibi justo matrimonio,
Suet. Ner. 28; cf.:
aliquam sibi,
id. Calig. 26:
conjungi Poppaeae,
Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:
conubia Sabinorum (Romulus),
to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
3.
To connect, unite by the ties of relationship or friendship:
se tecum affinitate,
Nep. Paus. 2, 3:
tota domus conjugio et stirpe conjungitur,
Cic. Fin. 5, 23, 65:
nos inter nos (res publica),
id. Fam. 5, 7, 2:
me tibi (studia),
id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:
multos sibi familiari amicitiā,
Sall. J. 7, 7:
Ausonios Teucris foedere,
Verg. A. 10, 105:
optimum quemque hospitio et amicitiā,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:
amicitiam,
id. Clu. 16, 46; cf.:
societatem amicitiamque,
Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
A.
(Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:
loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,
Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:
Paphlagonia Cappadociae,
Nep. Dat. 5, 5:
regio Oceano,
Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:
ratis crepidine saxi,
Verg. A. 10, 653.—
B.
Transf., of time, connected with, following:
quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,
Curt. 5, 1, 2.—
C.
Trop.
1.
In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:
prudentia cum justitiā,
Cic. Off. 2, 9, 33; so,
nihil cum virtute,
id. ib. 1, 2, 5:
ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,
id. Part. Or. 2, 7:
verba inter se (opp. simplicia),
id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;
(opp. singula),
Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:
causae (opp. simplices),
id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:
justitia intellegentiae,
Cic. Off. 2, 9, 34:
praecepta officii naturae,
id. ib. 1, 2, 6:
talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,
id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:
libido scelere conjuncta,
id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:
conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,
harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
b.
conjunctum, i, n. subst.
(α).
In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
(β).
A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
(γ).
In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
2.
In partic.
a.
Connected by marriage, married:
digno viro,
Verg. E. 8, 32:
conservae,
Varr. R. R. 1, 17, 5.—
* b.
Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):
vitis ulmo marito,
Cat. 62, 54.—Far more freq.,
c.
Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
(α).
With abl.:
cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,
Cic. Planc. 11, 27:
cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,
id. Verr. 2, 4, 33, § 72:
equites concordiā conjunctissimi,
id. Clu. 55, 152:
sanguine,
Sall. J. 10, 3; cf.:
Mario sanguine conjunctissimus,
Vell. 2, 41, 2:
propinquitatibus adfinitatibusque,
Caes. B. G. 2, 4; cf.:
propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,
Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
(β).
With cum, etc.:
ubi tecum conjunctus siem,
Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,
genus cum diis,
Suet. Caes. 6.— Absol.:
conjunctus an alienus,
Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:
conjunctissimus huic ordini,
Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:
civitas populo Romano,
Caes. B. G. 7, 33:
conjunctior illo Nemo mihi est,
Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:
inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,
Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:
ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,
id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
1.
In connection, conjointly, at the same time:
conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,
Cic. Fam. 5, 12, 2:
conjuncte re verboque risus moveatur,
id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;
3, 37, 149: agere,
id. Inv. 1, 7, 9.—
2.
In a friendly, confidential manner:
conjuncte vivere,
Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

Lewis & Short latin dictionary > conjunctum
13 conjungo

con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
I.
Lit.
(α).
With cum:
eam epistulam cum hac,
Cic. Fam. 7, 30, 3:
animam cum animo,
Lucr. 3, 160:
naturam tenuem gravi cum corpore,
id. 5, 563.—
(β).
With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
(γ).
With dat.:
castra muro oppidoque,
Caes. B. C. 2, 25:
ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,
Curt. 5, 13, 10:
conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,
Vitr. 6, 7, 3:
dextrae dextram,
Ov. M. 8, 421:
aëra terris,
Lucr. 5, 564.—
(δ).
With the acc. only:
boves,
i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:
bis binos (equos),
Lucr. 5, 1299:
calamost plures ceră,
Verg. E. 2, 32:
dextras,
id. A. 1, 514:
nostras manus,
Tib. 1, 6, 60:
oras (vulneris) suturā,
Cels. 7, 4, 3:
medium intervallum ponte,
Suet. Calig. 19:
supercilia conjuncta,
id. Aug. 79:
verba,
Quint. 8, 3, 36.—
II.
Trop.
A.
In gen.
(α).
With cum:
eas cohortes cum exercitu suo,
Caes. B. C. 1, 18:
quem ego cum deorum laude conjungo,
i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:
imperii dedecus cum probro privato,
Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:
judicium suum cum illius auctoritate,
Quint. 10, 3, 1:
voluptatem cum laude ac dignitate,
id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
(β).
With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
(γ).
With dat.:
noctem diei,
Caes. B. C. 3, 13:
arma finitimis,
Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:
se alicui,
Curt. 8, 13, 4:
laudem oratori,
Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:
sequentia prioribus,
id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:
pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,
Hirt. B. G. 8, 48.—
(δ).
With in and abl.:
cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,
Cic. Fam. 5, 17, 2:
nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,
id. Rosc. Com. 6, 17.—
(ε).
With in and acc.:
omnia vota in unum,
Petr. 86.—
(ζ).
With acc. only:
vocales,
to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:
vires,
Val. Fl. 6, 632:
Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,
Cic. Prov. Cons. 2, 3:
aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,
id. Phil. 14, 11, 29:
ne... tantae nationes conjungantur,
Caes. B. G. 3, 11:
hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,
Verg. A. 5, 712:
res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,
Curt. 5, 1, 2:
passus,
Ov. M. 11, 64:
abstinentiam cibi,
i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;
in the same sense, consulatus,
Suet. Calig. 17; and:
rerum actum,
id. Claud. 23:
nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,
Tac. A. 13, 17. —
B.
In partic.
1.
To compose, form by uniting:
quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),
Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
2.
To unite, join in marriage or love:
me tecum,
Ov. H. 21, 247:
aliquam secum matrimonio,
Curt. 6, 9, 30:
aliquam sibi justo matrimonio,
Suet. Ner. 28; cf.:
aliquam sibi,
id. Calig. 26:
conjungi Poppaeae,
Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:
conubia Sabinorum (Romulus),
to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
3.
To connect, unite by the ties of relationship or friendship:
se tecum affinitate,
Nep. Paus. 2, 3:
tota domus conjugio et stirpe conjungitur,
Cic. Fin. 5, 23, 65:
nos inter nos (res publica),
id. Fam. 5, 7, 2:
me tibi (studia),
id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:
multos sibi familiari amicitiā,
Sall. J. 7, 7:
Ausonios Teucris foedere,
Verg. A. 10, 105:
optimum quemque hospitio et amicitiā,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:
amicitiam,
id. Clu. 16, 46; cf.:
societatem amicitiamque,
Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
A.
(Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:
loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,
Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:
Paphlagonia Cappadociae,
Nep. Dat. 5, 5:
regio Oceano,
Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:
ratis crepidine saxi,
Verg. A. 10, 653.—
B.
Transf., of time, connected with, following:
quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,
Curt. 5, 1, 2.—
C.
Trop.
1.
In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:
prudentia cum justitiā,
Cic. Off. 2, 9, 33; so,
nihil cum virtute,
id. ib. 1, 2, 5:
ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,
id. Part. Or. 2, 7:
verba inter se (opp. simplicia),
id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;
(opp. singula),
Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:
causae (opp. simplices),
id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:
justitia intellegentiae,
Cic. Off. 2, 9, 34:
praecepta officii naturae,
id. ib. 1, 2, 6:
talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,
id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:
libido scelere conjuncta,
id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:
conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,
harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
b.
conjunctum, i, n. subst.
(α).
In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
(β).
A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
(γ).
In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
2.
In partic.
a.
Connected by marriage, married:
digno viro,
Verg. E. 8, 32:
conservae,
Varr. R. R. 1, 17, 5.—
* b.
Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):
vitis ulmo marito,
Cat. 62, 54.—Far more freq.,
c.
Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
(α).
With abl.:
cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,
Cic. Planc. 11, 27:
cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,
id. Verr. 2, 4, 33, § 72:
equites concordiā conjunctissimi,
id. Clu. 55, 152:
sanguine,
Sall. J. 10, 3; cf.:
Mario sanguine conjunctissimus,
Vell. 2, 41, 2:
propinquitatibus adfinitatibusque,
Caes. B. G. 2, 4; cf.:
propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,
Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
(β).
With cum, etc.:
ubi tecum conjunctus siem,
Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,
genus cum diis,
Suet. Caes. 6.— Absol.:
conjunctus an alienus,
Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:
conjunctissimus huic ordini,
Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:
civitas populo Romano,
Caes. B. G. 7, 33:
conjunctior illo Nemo mihi est,
Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:
inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,
Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:
ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,
id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
1.
In connection, conjointly, at the same time:
conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,
Cic. Fam. 5, 12, 2:
conjuncte re verboque risus moveatur,
id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;
3, 37, 149: agere,
id. Inv. 1, 7, 9.—
2.
In a friendly, confidential manner:
conjuncte vivere,
Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

Lewis & Short latin dictionary > conjungo
14 divina

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divina
15 divinum

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divinum
16 divinus

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divinus
17 nebula

nĕbŭla, ae, f. [like nubes; Sanscr. nabhas; Lat. aër, caelum; Gr. nephelê], mist, vapor, fog, smoke, exhalation (syn.: nubes, nimbus).
I.
Lit.: fluviis ex omnibus et simul ipsa Surgere de terrā nebulas aestumque videmus, etc., Lucr. 6, 477; Verg. A. 8, 258:
tenuem exhalat nebulam,
id. G. 2, 217. — Poet., of the clouds:
nebulae pluviique rores,
Hor. C. 3, 3, 56; Verg. A. 1, 412; 439 (for which, nubes, id. ib. 587; Ov. M. 6, 21. —Of smoke, Ov. Tr. 5, 5, 31.—Of any thing soft or transparent:
nebula haud est mollis, atque hujus est,
Plaut. Cas. 4, 4, 21:
desine Inter ludere virgines Et stellis nebulam spargere candidis,
Hor. C. 3, 15, 6.—
Prov.: nebulae cyathus, of any thing worthless, trifling,
Plaut. Poen. 1, 2, 62.—
—Personified = Nephele,
Hyg. Fab. 2 and 3.—
B.
Transf., a foggy mist, a vapor, cloud:
pulveris nebula,
Lucr. 5, 253:
nebulae dolia summa tegunt,
Ov. F. 5, 269:
pinguem nebulam vomuere lucernae,
Pers. 5, 181; Sil. 6, 281: per nebulam audire, aut scire aliquid, to hear or know a thing indistinctly, Plaut. Ps. 1, 5, 47; id. Capt. 5, 4, 26 (for which:
quasi per caliginem videre,
Cic. Phil. 12, 2, 2).—
2.
A thin, transparent substance; of a thin garment: aequum est induere nuptam ventum textilem, Palam prostare nudam in nebulā lineā, Laber. ap. Petr. 55;
of a thin plate of metal,
Mart. 8, 33, 3.—
II.
Trop., darkness, obscurity:
erroris nebula,
Juv. 10, 4:
nebulae quaestionum,
obscure, puzzling questions, Gell. 8, 10 in lemm.:
suspicionum nebulae,
vague suspicions, Amm. 14, 1, 4.—Of something empty, trifling, worthless:
grande locuturi nebulas Helicone legunto,
Pers. 5, 7 (for which:
nubes et inania captare,
Hor. A. P. 230).

Lewis & Short latin dictionary > nebula
18 rursum

rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
I.
Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:
trepidari sentio et cursari rursum prorsum,
Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:
cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?
Plaut. Mil. 4, 4, 15:
ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,
id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
II.
Transf.
A.
To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;
Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,
Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:
bellum, pax rursum,
Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:
quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,
Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:
accipe a me rursum rationem doli,
id. Mil. 3, 1, 178:
succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,
Caes. B. G. 5, 44:
eos ipse rursus singulos exceptans,
id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:
clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,
id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:
postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,
id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;
deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,
id. J. 69, 1:
ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,
id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:
quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,
id. Brut. 12, 47:
necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,
id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:
neque rursum eam totam repudiaret,
id. de Or. 1, 24, 110; so,
neque rursum,
Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;
12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,
Hor. Ep. 1, 2, 17:
aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,
id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:
his, rursus illis exitiabile,
id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:
concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,
Cic. Fin. 5, 28, 83:
hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,
Caes. B. G. 4, 1:
in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,
Hor. S. 1, 3, 28.—
B.
Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:
iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,
Plaut. Men. 4, 2, 61:
quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,
id. Ps. 3, 2, 82; cf.:
uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,
Lucr. 1, 215:
eadem gigni rursusque augescere dixi,
id. 5, 250:
obloquere rursum?
Plaut. Cist. 4, 2, 88:
feri malam tu illi rursum,
id. Cas. 2, 6, 55:
te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,
Ter. Phorm. 5, 5, 8:
quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,
Cic. Mur. 7, 15:
Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:
confligere cum Bruti classe,
Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:
terga vertere,
id. ib. 1, 45:
rursus minuente aestu,
id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:
has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,
id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:
Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,
Plaut. Cas. prol. 34:
revortor rursus denuo Karthaginem,
id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

Lewis & Short latin dictionary > rursum
19 rursus

rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
I.
Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:
trepidari sentio et cursari rursum prorsum,
Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:
cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?
Plaut. Mil. 4, 4, 15:
ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,
id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
II.
Transf.
A.
To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;
Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,
Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:
bellum, pax rursum,
Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:
quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,
Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:
accipe a me rursum rationem doli,
id. Mil. 3, 1, 178:
succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,
Caes. B. G. 5, 44:
eos ipse rursus singulos exceptans,
id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:
clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,
id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:
postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,
id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;
deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,
id. J. 69, 1:
ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,
id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:
quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,
id. Brut. 12, 47:
necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,
id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:
neque rursum eam totam repudiaret,
id. de Or. 1, 24, 110; so,
neque rursum,
Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;
12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,
Hor. Ep. 1, 2, 17:
aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,
id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:
his, rursus illis exitiabile,
id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:
concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,
Cic. Fin. 5, 28, 83:
hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,
Caes. B. G. 4, 1:
in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,
Hor. S. 1, 3, 28.—
B.
Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:
iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,
Plaut. Men. 4, 2, 61:
quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,
id. Ps. 3, 2, 82; cf.:
uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,
Lucr. 1, 215:
eadem gigni rursusque augescere dixi,
id. 5, 250:
obloquere rursum?
Plaut. Cist. 4, 2, 88:
feri malam tu illi rursum,
id. Cas. 2, 6, 55:
te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,
Ter. Phorm. 5, 5, 8:
quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,
Cic. Mur. 7, 15:
Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:
confligere cum Bruti classe,
Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:
terga vertere,
id. ib. 1, 45:
rursus minuente aestu,
id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:
has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,
id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:
Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,
Plaut. Cas. prol. 34:
revortor rursus denuo Karthaginem,
id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

Lewis & Short latin dictionary > rursus
20 russum

rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
I.
Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:
trepidari sentio et cursari rursum prorsum,
Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:
cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?
Plaut. Mil. 4, 4, 15:
ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,
id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
II.
Transf.
A.
To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;
Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,
Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:
bellum, pax rursum,
Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:
quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,
Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:
accipe a me rursum rationem doli,
id. Mil. 3, 1, 178:
succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,
Caes. B. G. 5, 44:
eos ipse rursus singulos exceptans,
id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:
clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,
id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:
postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,
id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;
deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,
id. J. 69, 1:
ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,
id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:
quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,
id. Brut. 12, 47:
necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,
id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:
neque rursum eam totam repudiaret,
id. de Or. 1, 24, 110; so,
neque rursum,
Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;
12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,
Hor. Ep. 1, 2, 17:
aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,
id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:
his, rursus illis exitiabile,
id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:
concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,
Cic. Fin. 5, 28, 83:
hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,
Caes. B. G. 4, 1:
in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,
Hor. S. 1, 3, 28.—
B.
Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:
iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,
Plaut. Men. 4, 2, 61:
quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,
id. Ps. 3, 2, 82; cf.:
uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,
Lucr. 1, 215:
eadem gigni rursusque augescere dixi,
id. 5, 250:
obloquere rursum?
Plaut. Cist. 4, 2, 88:
feri malam tu illi rursum,
id. Cas. 2, 6, 55:
te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,
Ter. Phorm. 5, 5, 8:
quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,
Cic. Mur. 7, 15:
Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:
confligere cum Bruti classe,
Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:
terga vertere,
id. ib. 1, 45:
rursus minuente aestu,
id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:
has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,
id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:
Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,
Plaut. Cas. prol. 34:
revortor rursus denuo Karthaginem,
id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

Lewis & Short latin dictionary > russum

Страницы

См. также в других словарях:

aequum est neminem cum alterius detrimento fieri locupletiorem — It is just that no one should be enriched by the suffering of another … Ballentine's law dictionary
cum duo jura concurrunt in una persona aequum est ac si essent in duobus — /kam d(y)uwow jura kankarant in yuwna parsowna iykwam est aek say esant in d(y)uwowbas/ When two rights meet in one person, it is the same as if they were in two persons … Black's law dictionary
jure naturae aequum est neminem cum alterius detrimento et injuria fieri locupletiorem — /juriy natyuriy iykwam est nemanam kam oltiriyas detramentow et anjuriya fayaray lowkapliyshiyoram/ By the law of nature it is not just that any one should be enriched by the detriment or injury of another … Black's law dictionary
cum duo jura concurrunt in una persona aequum est ac si essent in duobus — /kam d(y)uwow jura kankarant in yuwna parsowna iykwam est aek say esant in d(y)uwowbas/ When two rights meet in one person, it is the same as if they were in two persons … Black's law dictionary
jure naturae aequum est neminem cum alterius detrimento et injuria fieri locupletiorem — /juriy natyuriy iykwam est nemanam kam oltiriyas detramentow et anjuriya fayaray lowkapliyshiyoram/ By the law of nature it is not just that any one should be enriched by the detriment or injury of another … Black's law dictionary
quando duo jura concurrunt in una persona, aequum est ac si essent in diversis — /kwondow d(y)iiwow jura kankarant in yuwna parsowna, iykwam est aek say esant in davarsas/ When two rights concur in one person, it is the same as if they were in two separate persons … Black's law dictionary
Multa ex quo fuerunt commoda, ejus incommoda aequum est ferre. — См. Любишь кататься, люби и саночки возить … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Cum duo jura concurrunt in una persona aequum est ac si essent in duobus — When two rights come together in one person, it is the same as if they were in two persons … Ballentine's law dictionary
Jure naturae aequum est neminem cum alterius detrimento et injuria fieri locupletiorem — By natural law it is just that no one be enriched through the loss or injury of another. Berry v Stigall, 253 Mo 690, 162 SW 126 … Ballentine's law dictionary
Quando duo jura coneurrunt in una persona, aequum est ac si essent in diversis — When two rights concur in one person, it is just as if they were in different persons. The maxim is applied in the rule that where there are two separate rights of entry in one person, the loss of one of the rights by lapse of time does not… … Ballentine's law dictionary
aequum et bonum est lex legum — /iykwam at bownam est leks liygam/ What is equitable and good is the law of laws … Black's law dictionary

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

aequum+est

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

aequum+est

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: