Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

वनपिप्पलि

  • 21 यौवनपिडका


    yauvana-piḍakā
    f. = - kaṇṭaka Suṡr.

    Sanskrit-English dictionary > यौवनपिडका

  • 22 यौवनप्रान्त


    yauvana-prâ̱nta
    m. the extreme verge orﾠ end of youth ib.

    Sanskrit-English dictionary > यौवनप्रान्त

  • 23 वन


    vána
    1) n. (once m. R. V, 50, 2)

    a forest, wood, grove, thicket, quantity of lotuses orﾠ other plants growing in a thick cluster (but in older language alsoﾠ applied to a single tree) RV. etc. etc.;
    plenty, abundance R. Kathās. ;
    a foreign orﾠ distant land RV. VII, 1, 19 (cf. araṇya);
    wood, timber RV. ;
    a wooden vessel orﾠ barrel (for the Soma juice) RV. (?);
    a cloud (as the vessel in the sky) ib. ;
    (prob.) the body of a carriage RV. VIII, 34, 18 ;
    water Naigh. I, 12 ;
    a fountain, spring L. ;
    abode Nalôd. ;
    Cyperus Rotundus VarBṛS. ;
    = raṡrmi, a ray of light Naigh. I, 4 ;
    (prob.) longing, earnest desire KenUp. ;
    m. N. of a son of Uṡīnara BhP. ;
    of one of the 10 orders of mendicants founded by Ṡamkarâcārya (the members of which affix vana to their names cf. rārmêndra-v-) W. ;
    (ā) f. the piece of wood used for kindling fire by attrition (= araṇi q.v.;
    sometimes personified) RV. III, 13 ;
    (ī) f. a wood, forest Sāh. ;
    vana
    2) ind. gaṇa câ̱di

    - वनऋक्ष
    - वनकचु
    - वनकणा
    - वनकण्डुल
    - वनकदली
    - वनकन्द
    - वनकपि
    - वनकपीवत्
    - वनकरिन्
    - वनकाम
    - वनकार्पसि
    - वनकार्पसी
    - वनकाष्ठिका
    - वनकुक्कुट
    - वनकुञ्जर
    - वनकुसुम
    - वनकोद्रव
    - वनकोलि
    - वनकौशाम्बी
    - वनक्रक्ष
    - वनखण्ड
    - वनग
    - वनगज
    - वनगमन
    - वनगव
    - वनगहन
    - वनगुप्त
    - वनगुल्म
    - वनगो
    - वनगोचर
    - वनग्रहण
    - वनग्रामक
    - वनग्राहिन्
    - वनघोली
    - वनंकरण
    - वनचन्दन
    - वनचन्द्रिका
    - वनचम्पक
    - वनचर
    - वनचर्य
    - वनचर्या
    - वनचारिन्
    - वनच्छाग
    - वनच्छिद्
    - वनच्छेद
    - वनज
    - वनजात
    - वनजीर
    - वनजीविका
    - वनजीविन्
    - वनज्योत्स्नी
    - वनतरंगिणी
    - वनतिक्त
    - वनतिक्तिका
    - वनद
    - वनदमन
    - वनदारक
    - वनदाह
    - वनदीप
    - वनदीयभट्ट
    - वनदुर्ग
    - वनदुर्गा
    - वनदेवता
    - वनद्रुम
    - वनद्विप
    - वनधान्य
    - वनधारा
    - वनधिति
    - वनधेनु
    - वननित्य
    - वनप
    - वनपन्नग
    - वनपर्वन्
    - वनपाल्लव
    - वनपंसुल
    - वनपादप
    - वनपार्श्व
    - वनपाल
    - वनपालक
    - वनपिप्पलि
    - वनपुत्रक
    - वनपुर्व
    - वनप्रक्ष
    - वनप्रवेश
    - वनप्रस्थ
    - वनप्रिय
    - वनफल
    - वनबर्बर
    - वनबर्बरिका
    - वनबर्हिण
    - वनबाह्यक
    - वनबिडाल
    - वनबीज
    - वनभद्रिका
    - वनभुज्
    - वनभू
    - वनभूमि
    - वनभूषणी
    - वनभोजनपुण्याहवचनप्रयोग
    - वनभोजनप्रयोग
    - वनभोजनविधि
    - वनमक्षिका
    - वनमल्लिका
    - वनमल्ली
    - वनमातंग
    - वनमानुष
    - वनमाय
    - वनमाल
    - वनमाला
    - वनमालिका
    - वनमालिन्
    - वनमुच्
    - वनमुद्ग
    - वनमूत
    - वनमूर्धजा
    - वनमूल
    - वनमृग
    - वनमेथिका
    - वनमोचा
    - वनयमानी
    - वनरक्षक
    - वनराज
    - वनराजि
    - वनराज्य
    - वनराष्ट्र
    - वनराष्ट्रक
    - वनर्द्धि
    - वनलक्ष्मी
    - वनलता
    - वनलेखा
    - वनवराह
    - वनवर्तिका
    - वनवर्तिन्
    - वनवर्बर
    - वनवर्बरिका
    - वनवर्हिण
    - वनवल्लरी
    - वनवह्नि
    - वनवात
    - वनवास
    - वनवासन
    - वनवासिन्
    - वनवास्य
    - वनवाह्यक
    - वनविडाल
    - वनविलासिनी
    - वनवीज
    - वनवृत्ति
    - वनवृन्ताकी
    - वनव्रीहि
    - वनशिखण्डिन्
    - वनशूकरी
    - वनशुरण
    - वनशृङ्गाट
    - वनशृङ्गाटक
    - वनशोभन
    - वनश्वन्
    - वनषण्ड
    - वनषद्
    - वनसंकट
    - वनसद्
    - वनसंनिवासिन्
    - वनसमूह
    - वनसम्प्रवेश
    - वनसरोजिनी
    - वनसाह्वया
    - वनसिन्धुर
    - वनस्तम्ब
    - वनस्थ
    - वनस्थली
    - वनस्थान
    - वनस्थायिन्
    - वनस्थित
    - वनस्पति
    - वनस्रज्
    - वनहरि
    - वनहरिद्रा
    - वनहव
    - वनहास
    - वनहुताशन
    - वनहोम

    Sanskrit-English dictionary > वन

  • 24 भुवन


    bhúvana
    n. a being, living creature, man, mankind RV. etc. etc.;

    (rarely m.) the world, earth ib. (generally 3 worlds are reckoned < seeﾠ tri-bhuvana andﾠ bhuvana-traya>, but alsoﾠ 2 < seeﾠ bhuvana-dvaya>, orﾠ 7 MBh. XII, 6924 orﾠ 14 Bhartṛ. ;
    cf. RTL. 102 n. 1);
    place of being, abode, residence AV. ṠBr. ;
    a house (v.l. for bhavana) L. ;
    (?) causing to exist (= bhāvana) Nir. VII, 25 ;
    water Naigh. I, 15 ;
    m. N. of a partic. month TS. ;
    of a Rudra VP. ;
    of an Āptya (author of RV. X, 157) RAnukr. ;
    of a teacher of Yoga Cat. ;
    of another man MBh. ;
    - भुवनकोश
    - भुवनचन्द्र
    - भुवनचरित
    - भुवनच्यव
    - भुवनज्ञान
    - भुवनतल
    - भुवनत्रय
    - भुवनदीप
    - भुवनदीपक
    - भुवनदीपिका
    - भुवनद्वय
    - भुवनद्विष्
    - भुवनपति
    - भुवनपाल
    - भुवनपावन
    - भुवनप्रणेतृ
    - भुवनप्रतिष्ठादानविधि
    - भुवनप्रदीपिका
    - भुवनभर्तृ
    - भुवनभावन
    - भुवनमती
    - भुवनमल्लवीर
    - भुवनमातृ
    - भुवनराज
    - भुवनविदित
    - भुवनविन्यास
    - भुवनवृत्तान्त
    - भुवनसासिन्
    - भुवनसद्
    - भुवनहित

    Sanskrit-English dictionary > भुवन

  • 25 वनम् _vanam

    वनम् [वन्-अच्]
    1 A forest, wood, thicket of trees; एको वासः पत्तने वा वने वा Bh.3.12; वने$पि दोषाः प्रभवन्ति रागिणाम्.
    -2 A cluster, group, a quantity of lotuses or other plants growing in a thick bed; चित्रद्विपाः पद्मवनाव- तीर्णाः R.16.16;6.86.
    -3 A place of abode, residence, house.
    -4 A fountain, spring (of water).
    -5 Water in general; गगनं... वनौघनमदभ्रम् Śi.6.73.
    -6 A wooden vessel.
    -7 Wood, timber.
    -8 Dwelling in a forest, living abroad.
    -9 Ved. A cloud.
    -1 Light, a ray of light.
    -11 Worshipping.
    -12 A mountain; L. D. B.
    -13 Plenty, abundance. (As the first member of comp. वन may be translated by 'wild', 'forest'; वनवराहः, वनकदली, वनपुष्पम् &c.)
    -Comp. -अग्निः a forest conflagra- tion.
    -अजः the wild goat.
    -अन्तः 1 the skirts or borders of a forest; वृत्तः स नौ संगतयोर्वनान्ते R.2.58.
    -2 the forest region itself, wood; वनान्तशय्याकठिनीकृताकृती Ki.1.36; अन्तःकूजन् मुखरशकुनो यत्र रम्यो वनान्तः U.2.25.
    -अन्तरम् 1 another wood.
    -2 the interior of a forest; अपि वनान्तरमल्पकुचान्तरा श्रयति पर्वत पर्वसु संनता V.4.49.
    -अब्जिनी a lotus-plant growing in water.
    -अरिष्टा wild turmeric.
    -अर्चकः a florist, maker of garlands.
    -अलक्तम् red earth or ruddle.
    -अलिका a sun-flower.
    -आखुः a hare.
    -आखुकः a kind of bean.
    -आपगा 'wood-river', a forest-stream; महार्णवं समासाद्य वनापगशतं यथा Rām.7.19. 17.
    -आर्द्रकम् the root of wild ginger. (
    -का) wild ginger.
    -आश a. living on water; कुतः क्षीरं... वनाशानां वनाश्रम- निवासिनाम् Mb.13.14.124.
    (-शः) 1 dining in a wood, a picnic; क्वचिद्वनाशाय मनो दधद् व्रजात् प्रातः समुत्थाय वयस्य- वत्सपान् Bhāg.1.12.1.
    -2 a kind of small barley.
    -आश्रमः abode in the woods, the third stage in the re- ligious life of a Brāhmaṇa.
    -आश्रमिन् m. an anchorite, a hermit.
    -आश्रयः 1 an inhabitant of the wood.
    -2 a sort of crow or raven.
    -उत्साहः a rhinoceros.
    -उद्धवा the wild cotton plant.
    -उपप्लवः a forest conflagration.
    -उपलः shaped and dried cow dung (Mar. गोवरी).
    -ओकस् m.
    1 an inhabitant of a wood, a forester.
    -2 an anchorite, a hermit.
    -3 a wild animal such as a monkey, boar &c.; तस्य त्यक्तस्वभावस्य घृणेर्मायावनौकसः Bhāg. 7.2.7.
    -ओषधिः a medicinal herb growing in a forest or growing wild.
    -कणा wild pepper.
    -कदली wild plantain.
    -करिन् m.,
    -कुञ्जरः, -गजः a wild elephant.
    -काम a. fond of a forest.
    -कार्पासी (
    -सिः f.) the wild cotton tree.
    -कुक्कुटः a wild fowl.
    -कोलिः f. the wild jujube tree.
    -खण्डम् a forest.
    -ग a. inhabitant of a forest.
    -गवः the wild ox.
    -गहनम् a thicket, the thick part of a forest; इति चालयन्नचलसानुवनगहनजानुमापतिः ।
    -गुप्तः a spy.
    -गुल्मः a wild or forest shrub.
    -गोचर a.
    1 frequenting woods.
    -2 living in water; जहास चाहो वन- गोचरो मृगः Bhāg.3.18.2.
    (-रः) 1 a hunter.
    -2 a for- ester. (
    -रम्) a forest.
    -ग्रहणम् surrounding a forest and stopping all egress.
    -ग्राहिन् a beater of the forest, one who surrounds a forest; तेन हि निवर्तय पूर्वगतान् वन- ग्राहिणः Ś.2.6/7.
    -ग्रामकः a forest village, a poor village.
    -चन्दनम् 1 the Devadāru tree.
    -2 aloe-wood.
    -चन्द्रिका, -ज्योत्स्ना a kind of jasmine.
    -चम्पकः the wild Cham- paka tree.
    -चर a. living in a forest, haunting woods, sylvan.
    (-रः) 1 a forester, forest-dweller, woodman; उपतस्थुरास्तितविषादधियः शतयज्वनो वनचरा वसतिम् Ki.6.29; Me.12.
    -2 a wild animal.
    -3 the fabulous eight-leg- ged animal called Śarabha.
    -चर्या roaming about or residence in a forest.
    -छागः 1 a wild goat.
    -2 a boar.
    -छिद् m. a wood-cutter.
    -जः 1 an elephant.
    -2 a kind of fragrant grass.
    -3 the wild citron tree.
    -4 a wood- man. (
    -जम्) a blue lotus-flower.
    -जा 1 wild ginger.
    -2 the wild cotton tree.
    -जीविन् a forester, woodman.
    -तिक्तः the yellow myrobalan tree.
    -दः a cloud.
    -दाहः a forest-conflagration.
    -दीपः = ˚चम्पकः.
    -देवता a sylvan deity, a dryad; शुश्राव कुञ्जेषु यशः स्वमुच्चैरुद्गीयमानं वनदेवताभिः R.2.12;9.52; Ś.4.5; अनुप्रयाता वनदेवताभ्यामदृश्यत स्थावरराजकन्या Ku.3.52;6.39.
    -द्रुमः a tree growing wild in a forest.
    -धारा an avenue of trees.
    -धितिः f. Ved. a hatchet.
    -धेनुः f. the female of the wild ox or Bos gavœus.
    -पः a woodman; यथा वनान्ते वनपैर्विसृष्टः कक्षं देहत्कृष्णगतिः सुघोषः Mb.9.24.63.
    -पल्लवः the शोभाञ्जन tree.
    -पांसुलः a hunter.
    -पार्श्वम् the neighbourhood of a wood, the forest region itself.
    -पुष्पम् a forest-flower.
    -पूरकः the wild citron tree.
    -प्रवेशः commencing a hermit's life.
    -प्रस्थ a. retiring into a wood, leading the life of a hermit. (
    -स्थः) a wood situated on a table- land.
    -प्रियः the cuckoo. (
    -यम्) the cinnamon tree.
    -बर्हिणः, -वर्हिणः a wild peacock.
    -भूः f.,
    -भूमिः f. forest ground.
    -भूषणी the female of the Indian cuckoo.
    -मक्षिका a gad-fly.
    -मल्ली wild-jasmine.
    -माला a gar- land of wood-flowers, such as was usually worn by Kṛiṣṇa; ग्रथितमौलिरसौ वनमालया R.9.51; it is thus des- cribed:- आजानुलम्बिनी माला सर्वर्तुकुसुमोज्ज्वला । मध्ये स्थूल- कदम्बाढ्या वनमालेति कीर्तिता ॥ ˚धरः an epithet of Kṛiṣṇa.
    -मालिन् a. adorned with a chaplet of wood-flowers (-m.) an epithet of Kṛiṣṇa; धीरसमीरे यमुनातीरे वसति वने वनमाली Gīt.5; तव विरहे वनमाली सखि सीदति ibid.
    -मालिनी N. of the town of Dvārakā.
    -मुच् a. pouring water; R.9.22. (-m.),
    -भूतः a cloud.
    -मुद्गः a kind of kidney-bean.
    -मोचा wild plantain.
    -रक्षकः a forest-keeper.
    -राजः the lion.
    -राजिः, -जी f.
    1 a grove or long row of trees.
    -2 a long tract of forest.
    -3 a path in a forest.
    -रुहम् a lotus-flower; वनरुहाननं बिभ्रदावृतम् Bhāg.1.31.12.
    -लक्ष्मी f.
    1 an ornament or beauty of the wood.
    -2 the plan- tain.
    -लता a forest-creeper; दूरीकृताः खलु गुणैरुद्यानलता वन- लताभिः Ś.1.17.
    -वर्तिका a kind of quail.
    -वह्निः, -हुता- शनः a forest-conflagration.
    -वासः 1 living in a wood, residence in a forest; अनुमतगमना शकुन्तला तरुभिरियं वनवास- बन्धुभिः Ś.4.1.
    -2 a wild or nomadic life.
    -3 a forest- dweller, a forester.
    -वासनः a civet-cat.
    -वासिन् m.
    1 a forest-dweller, forester.
    -2 a hermit; so वनस्थायिन्.
    -वीजः, -वीजकः the wild citron tree.
    -वृन्ताकी the egg- plant.
    -व्रीहिः wild rice.
    -शृङ्गाटः Tribulus Lanuginosus (Mar. सराटा).
    -शोभनम् a lotus.
    -श्वन् m.
    1 a jackal.
    -2 a tiger.
    -3 a civet-cat.
    -सङ्कटः a kind of pulse.
    -सद्, -संवासिन् m. a forester; प्रणुदन्ववौ वनसदां परिश्रमम् Ki.12. 5.
    -समूहः a thick wood.
    -संप्रवेशः a solemn proces- sion into a forest for the purpose of cutting wood for an idol.
    -सरोजिनी f. the wild cotton plant.
    -स्थः 1 a deer.
    -2 a hermit; कुतः क्षीरं वनस्थानाम् Mb.13.14.124.
    -स्था, -स्थी the holy fig tree.
    -स्थली a wood, forest ground; नखक्षतानीव वनस्थलीनाम् Ku.3.29.
    -स्रज् f. a garland of forest flowers.
    -हासः, -हासकः 1 the Kāsa grass.
    -2 N. of the flower-plant Kunda.

    Sanskrit-English dictionary > वनम् _vanam

  • 26 यौवन


    yauvana
    n. (fr. yuvan) youth, youthfulness, adolescence, puberty, manhood ( alsoﾠ pl. = juvenile deeds orﾠ indiscretions;

    ifc. f. ā) AV. etc. etc.;
    a number of young people (esp. of young women) Pāṇ. 4-2, 38 ;
    N. of the third stage in the Ṡākta mysteries Cat. ;
    - यौवनकण्टक
    - यौवनदर्प
    - यौवनदशा
    - यौवनपदवी
    - यौवनपिडका
    - यौवनप्रान्त
    - यौवनभिन्नशैशव
    - यौवनमत्ता
    - यौवनलक्षण
    - यौवनवत्
    - यौवनश्री
    - यौवनसुख
    - यौवनस्थ

    Sanskrit-English dictionary > यौवन

  • 27 अनपायिन् _anapāyin

    अनपायिन् a. Imperishable, firm, steady, unfailing, constant, durable, not transient; प्रसादाभिमुखे तस्मिञ् श्रीरासीदनपायिनी R.8.17;17.46.; अनपायिनि संश्रयद्रुमे गजभग्ने पतनाय वल्लरी Ku.4.31; चलेष्वर्थेषु लुब्धेन न यशःस्वनपायिषु Mu.5.14; Ki.14.37,2.43; Śi.8.5,14.65,17.26.

    Sanskrit-English dictionary > अनपायिन् _anapāyin

  • 28 कर्मन् _karman

    कर्मन् -m. Viśvakarmā; शक्रस्य नु सभा दिव्या भास्वरा कर्मनिर्मिता Mb.2.7.1. -n. [कृ-मनिन् Uṇ.4.144]
    1 Action, work, deed.
    -2 Execution, performance; प्रीतो$स्मि सो$हं यद् भुक्तं वनं तैः कृतकर्मभिः Rām.5.63.3.
    -3 Business, office, duty; संप्रति विषवैद्यानां कर्म M.4.
    -4 A religious rite (it may be either नित्य, नैमित्तिक or काम्य).
    -5 A specific action, moral duty.
    -6 (a) Performance of religious rites as opposed to speculative religion or knowledge of Brahman (opp. ज्ञान); अपरो दहृने स्वकर्मणां ववृते R.8.2. (b) Labour, work.
    -7 Product, result.
    -8 A natural or active property (as support of the earth).
    -9 Fate, the certain consequence of acts done in a former life; कर्मायत्तं फलं पुंसां बुद्धिः कर्मानुसारिणी Bh.2.89,94.
    -1 (In gram.) The object of of an action; कर्तुरीप्सिततमं कर्म P.I.4.49.
    -11 (In Vaiś. Phil.) Motion considered as one of the seven categories of things; (thus defined:-- एकद्रव्यमगुणं संयोगविभागेष्वनपेक्षकारणं कर्म Vaiś. Sūtra. (It is five-fold:-- उत्क्षेपणं ततो$वक्षेपणमाकुञ्चनं तथा । प्रसारणं च गमनं कर्माण्येतानि पञ्च च ॥ Bhāṣā P.6.)
    -12 Organ of sense. प्रजापतिर्ह कर्माणि ससृजे Bṛi. Up.1.5.21.
    -13 Organ of action; कर्माणि कर्मभिः कुर्वन् Bhāg.11.3.6.
    -14 (In Astr.) The tenth lunar mansion.
    -15 Practice, training; सर्वेषां कर्मणा वीर्यं जवस्तेजश्च वर्धते Kau. A.2.2.
    -Comp. -अक्षम a. incapable of doing anything.
    -अङ्गम् part of any act; part of a sacrificial rite (as प्रयाज of the Darśa sacrifice).
    -अधिकारः the right of performing religious rites.
    -अनुरूप a.
    1 according to action or any par- ticular office.
    -2 according to actions done in a pre- vious existence.
    -अनुष्ठानम् practising one's duties.
    -अनुसारः consequence of, or conformity to, acts.
    -अन्तः 1 the end of any business or task.
    -2 a work, busi- ness, execution of business.
    -3 a barn, a store of grain &c. Ms.7.62 (कर्मान्तः इक्षुधान्यादिसंग्रहस्थानम् Kull.)
    -4 cultivated ground.
    -5 a worker; कच्चिन्न सर्वे कर्मान्ताः Rām.2.1.52.
    -अन्तरम् 1 difference or contrariety of action.
    -2 penance, expiation.
    -3 suspension of a religious action.
    -4 another work or action; कर्मान्तर- नियुक्तासु निर्ममन्थ स्वयं दधि Bhāg.1.9.1.
    -अन्तिक a. final. (
    -कः) a servant, workman, Rām.1.13.7.
    -अपनुत्तिः f. removing, sending away of कर्म; जन्मकर्माप- नुत्तये Bhāg.12.2.17.
    -अर्ह a. fit or suitable to an act or the rite. (
    -र्हः) a man.
    -आख्या f. Name received from the act performed; तस्मात् छिन्नगमनो$श्वो$पि छाग इति कर्माख्या भविष्यति । ŚB. on MS.6.8.37.
    -आजीवः one who maintains himself by some profession (as that of an artisan &c.)
    -आत्मन् a. endowed with the princi- ples of action, active; कर्मात्मनां च देवानां सो$सृजत्प्राणिनां प्रभुः Ms.1.22. (-m.) the soul.
    -आयतनम् see कर्मेन्द्रियम्; शव्दः स्पर्शो रसो गन्धो रूपं चेत्यर्थजातयः । गत्युक्त्युत्सर्गशिल्पानि कर्मायतनसिद्धयः Bhāg.11.22.16.
    -आशयः receptacle or accumulation of (good and evil) acts; निर्हृत्य कर्माशयमाशु याति परां गतिम् Bhāg.1.46.32.
    -इन्द्रियम् an organ of action, as distinguished from ज्ञानेन्द्रिय; (they are:- वाक्पाणिपादपायूपस्थानि; Ms.2.99; see under इन्द्रिय also) कर्मेन्द्रियाणि संयम्य Bg.3.6,7.
    -उदारम् any valiant or noble act, magnanimity, prowess.
    -उद्युक्त a. busy, engaged, active, zealous.
    -करः 1 a hired labourer (a servant who is not a slave); आ तस्य गोः प्रतिदानात् कर्मकारी आगबीनः कर्मकरः Mbh. on P.V.2.14. कर्मकराः स्थपत्यादयः Pt.1; Śi.14.16.
    -2 Yama.
    -कर्तृ m. (in gram.) an agent who is at the same time the object of the action; e. g. पच्यते ओदनः, it is thus defined:- क्रियमाणं तु यत्कर्म स्वयमेव प्रसिध्यति । सुकरैः स्वैर्गुणैः कर्तुः कर्मकर्तेति तद्विदुः ॥ न चान्तरेण कर्मकर्तारं सकर्मका अकर्मका भवन्ति Mbh. on P.I.3.27
    -काण्डः, -ण्डम् that department of the Veda which relates to ceremonial acts and sacrificial rites and the merit arising from a due performance thereof.
    -कारः 1 one who does any business, a mechanic, artisan (technically a worker not hired).
    -2 any labourer in general (whether hired or not).
    -3 a black-smith; हरिणाक्षि कटाक्षेण आत्मानमवलोकय । न हि खङ्गो विजानाति कर्मकारं स्वकारणम् ॥ Udb.
    -4 a bull.
    -कारिन् m. a labourer, artisan, workman.
    -कार्मुकः, -कम् a strong bow.
    -कीलकः a washerman.
    -कृत्यम् activity, the state of active exertion; यः प्रथमः कर्मकृत्याय जज्ञे Av.4.24.6.
    -क्षम a. able to perform any work or duty; आत्मकर्मक्षमं देहं क्षात्रो धर्म इवाश्रितः R.1.13.
    -क्षेत्रम् the land of religious acts, i. e. भरतवर्ष; Bhāg.5.17.11. cf. कर्मभूमि.
    -गतिः f. the course of fate; अथ कर्मगतिं चित्रां दृष्ट्वा$स्य हसितं मया Ks.59.159.
    -गृहीत a. caught in the very act (as a thief.).
    -ग्रन्थिः f. a term in Jaina metaphysics connoting 'weakness in the form of वासनाs produced by अज्ञान'.
    -घातः leaving off or suspending work.
    -च(चा)ण्डालः 1 'base in deed', a man of very low acts or deeds; Vasiṣṭha mentions these kinds:-- असूयकः पिशुनश्च कृतघ्नो दीर्घरोषकः । चत्वारः कर्मचाण्डाला जन्मतश्चापि पञ्चमः ॥
    -2 one who com- mits an atrocious deed; अपूर्वकर्मचण्डालमयि मुग्धे विमुच्च माम् U.1.46.
    -3 N. of Rāhu.
    -चेष्टा active exertion, action. कर्मचेष्टास्वहः Ms.1.66.
    -चोदना 1 The motive impelling one to ritual acts. ज्ञानं ज्ञेयं परिज्ञाता त्रिविधा कर्मचोदना Bg.18.18.
    -2 any positive rule enjoining a religious act.
    -च्छेदः The loss caused by absence on duty; Kau. A.2.7.
    -जः a. resulting from an act; सिद्धिर्भवति कर्मजा Bg.4.12. कर्मजा गतयो नॄणामुत्तमाधममध्यमाः Ms.12.3.
    (-जः) 1 the holy fig-tree.
    -2 the Kali age.
    -3 the banian tree.
    -4 the effect arising from human acts:-- संयोग, विभाग &c.
    -5 heaven.
    -6 hell.
    -ज्ञ a. one acquaint- ed with religious rites.
    -त्यागः renunciation of worldly duties or ceremonial acts.
    -दुष्ट a. corrupt in action, wick- ed, immoral, disrespectable.
    -देवः a god through religious action; ये शतं गन्धर्वलोक आनन्दाः स एकः कर्मदेवानामानन्दः Bṛi. Up.4.3.33.
    -दोषः 1 sin, vice; अवेक्षेत गतीर्नॄणां कर्मदोष- समुद्भवाः Ms.6.61,95.
    -2 an error, defect, or blunder (in doing an act); कर्मदोषैर्न लिप्यते Ms.1,14.
    -3 evil consequence of human acts.
    -4 discreditable conduct.
    -धारयः N. of a compound, a subdivision of Tatpu- ruṣa, (in which the members of the compound are in apposition) तत्पुरुषः समानाधिकरणः कर्मधारयः P.I. 2.42. तत्पुरुष कर्म धारय येनाहं स्यां बहुव्रीहिः Udb.
    -ध्वंसः 1 loss of fruit arising from religious acts.
    -2 dis- appointment.
    -नामन् (in gram.) a participal noun.
    -नामधेयम् N. of an act or sacrifice. These names are not arbitrary or technical such as गुण and वृद्धि but are always significant; सर्वेष्वेव कर्मनामधेयेषु अर्थसमन्वयेनानुवाद- भूतो नामशद्बो वर्तते, न लौकिकार्थतिरस्कारेण परिभाषामात्रेण वृद्धिगुणवत् ŚB. on MS.1.6.41.
    -नाशा N. of a river between Kaśi and Bihar.
    -निश्चयः a decision of action; न लेमे कर्मनिश्चयम् Bm.1.648.
    -निषद्या a manufactory; Kau. A.2.4.
    -निष्ठ a. devoted to the performance of religious acts; अग्निर्वीरं श्रुत्यं कर्मनिष्ठाम् Rv.1.8.1; Ms.3.134.
    -न्यासः renunciation of the result of religious acts.
    -पथः 1 the direction or source of an action.
    -2 the path of religious rites (opp. ज्ञानमार्ग).
    -पाकः ripening of actions, reward of actions done in a former life; Pt.1.372.
    -प्रवचनीयः a term for certain prepositions, particles, or ad- verbs when they are not connected with verbs and govern a noun in some case; literally-the term means, 'Concerned with the setting forth of an action'. According to Indian grammarians it means 'that which spoke of an action (क्रियां प्रोक्तवन्तः)' e. g. आ in आ मुक्तेः संसारः is a कर्मप्रवचनीय; so अनु in जपमनु प्रावर्षत् &c; कर्म प्रोक्तवन्तः कर्मप्रवचनीया इति Mbh. on P.I.4.83. cf. उपसर्ग, गति and निपात also.
    -फलम् 1 fruit or reward of actions done in a former life; (pain, pleasure); न मे कर्मफले स्पृहा Bg.4.14;5.12;6.1; ˚फलत्याग Bg.12.11,18.2; ˚फलत्यागिन् Bg.18.11; ˚फलप्रेप्सुः Bg.18.27; ˚फलसंयोग Bg.5.14; ˚फलहेतु Bg.2.47. एवं संचिन्त्य मनसा प्रेत्य कर्मफलोदयम् Ms.11.231.
    -2 the fruit of Averrhoa Carambola (Mar. कर्मर); also कर्मरङ्ग.
    -बन्धः, -बन्धनम् confinement to repeated birth, as the consequence of religious acts, good or bad (by which the soul is attached to worldly plea- sures &c.); बुद्ध्या युक्तो यथा पार्थ कर्मबन्धं प्रहास्यति Bg.2.39.
    -भूः, -भूमिः f.
    1 the land of religious rites, i. e. भरतवर्ष, this world (a place for man's probation); प्राप्येमां कर्मभूमिम् Bh.2.1; K.174,319.
    -2 ploughed ground.
    -मासः the Calendar month of thirty days.
    -मीमांसा the Mīmāṁsā of ceremonial acts; see मीमांसा.
    -मूलम् a kind of sacred grass called कुश.
    -युगम् the fourth (the present) age of the world, i. e. the Kaliyuga.
    -योगः 1 performance of actions, worldly and religious rites; कर्मयोगेन योगिनाम् Bg.3.3;3.7;5.2;13.24.
    -2 active exertion, industry; Ms.1.115.
    -वचनम् (with Buddhists) the ritual.
    -वज्रः an epithet of a Śūdra.
    -वशः fate considered as the inevitable result of actions done in a former life.
    -वाटी a lunar day (तिथि).
    -विपाक = कर्मपाक.
    -शाला a work-shop.
    -शील, -शूर a. assiduous, active, laborious; cf. कर्म- शीलस्तु कर्मठे । Nm.
    -शौचम् humility.
    -श्रुतिः f. The word expressive of the act; कर्मश्रुतेः परार्थत्वात् MS.11. 2.6. (read या अत्र कर्मश्रुतिः दर्शपूर्णमासाभ्यामिति सा परार्था तृतीया-योगात् &c. शबर).
    -सङ्गः attachment to worldly duties and their results. तन्निबध्नाति... कर्मसङ्गेन Bg.14.7.
    -सचिवः a minister.
    -संन्यासिकः, -संन्यासिन् m.
    1 a religious person who has withdrawn from every kind of worldly act.
    -2 an ascetic who performs religious deeds without looking to their reward.
    -साक्षिन् m.
    1 an eyewitness; वह्निर्विवाहं प्रति कर्मसाक्षी Ku.7.83.
    -2 one who witnesses the good or bad actions of man; आदित्य भो लोककृताकृतज्ञ लोकस्य सत्यानृप- कर्मसाक्षिन् Rām.3.63.16. (There are nine divinities which are said to witness and watch over all human actions; सूर्यः सोमो यमः कालो महाभूतानि पञ्च च । एते शुभाशुभ- स्येह कर्मणो नव साक्षिणः ॥)
    -सिद्धिः f. accomplishment of any business or desired object; success. स्वकर्मसिद्धिं पुनरा- शशंसे Ku.
    -स्थानम् a public office, a place of business.

    Sanskrit-English dictionary > कर्मन् _karman

  • 29 परिष्कृत _pariṣkṛta

    परिष्कृत p. p.
    1 Adorned, decorated; जज्ञे निवेशन- विभागपरिष्कृतानां लक्ष्मीः पुरोपवनजा वनपादपानाम् Ki.7.4.
    -2 Cooked, dressed.
    -3 Purified by initiatory cere- monies; (see कृ with परि).
    -4 Prepared, equipped.
    -5 Highly polished.

    Sanskrit-English dictionary > परिष्कृत _pariṣkṛta

  • 30 पाषण्ड _pāṣaṇḍa

    पाषण्ड a. Impious, heretical.
    -ण्डः A heretic, an unbeliver, a hypocrite; पाषण्डमाश्रितानां......... योषिताम् (निवर्तेतोदकक्रिया) Ms.5.9;9.225; पाषण्डसङ्घद्रव्यमश्रोत्रिय- भोग्यम्;......चिकित्सकवाग्जीवनपाषण्डछद्मभिर्वा...... Kau. A.1.15.
    -ण्डः, -ण्डम् Heresy; also पाषाण्ड्यम्.

    Sanskrit-English dictionary > पाषण्ड _pāṣaṇḍa

  • 31 प्रान्तः _prāntḥ

    प्रान्तः [प्रकृष्टो$न्तः]
    1 Edge, margin, border, skirt, verge; प्रान्तसंस्तीर्णदर्भाः Ś.4.8.
    -2 Corner (as of the lips, eyes &c.); ईषत्तिर्यग्वलनविषमं कूणितप्रान्तमेतत् Māl.4.2; ओष्ठ˚, नयन˚.
    -3 Boundary, extremity.
    -4 Extreme verge, end; यौवनप्रान्त Pt.4.
    -5 A point, tip.
    -6 The back part.
    -Comp. -ग a. living close by.
    -दुर्गम् a suburb outside the walls of a town, a town near a fort.
    -निवासिन् a. dwelling near the boundaries.
    -भूमिः final place or term.
    -भूमौ ind. finally, at last.
    -विरस a. tasteless in the end.
    -वृत्तिः the horizon.
    -शून्य a. see प्रान्तरशून्य.
    -स्थ a. one who inhabits the borders.

    Sanskrit-English dictionary > प्रान्तः _prāntḥ

  • 32 वृ _vṛ

    वृ I. 1, 5, 9 U. (वरति-ते, वृणोति-वृणुते, वृणाति-वृणीते, वृत; pass. व्रीयते)
    1 To choose, select as a boon; वृतं तेनेदमेव प्राक् Ku.2.56; ववार रामस्य वनप्रयाणम् Bk.3.6.
    -2 To choose for oneself (Ātm.); वृणते हि विमृश्यकारिणं गुणलुब्धाः स्वयमेव संपदः Ki.2.3; यदेव वब्रे तदपश्यदाहृतम् R.3.6.
    -3 To choose in marriage, woo, court; अयोनिजां राजसुतां वरीतुम् Mv.3.28; A. R.3.42.
    -4 To beg, solicit, ask for.
    -5 To cover, conceal, hide, screen, envelop; मेघैर्वृतश्चन्द्रमाः Mk.5.14.
    -5 To surround, encompass; वृतस्त्वं पात्रेसमितैः खट्वा$$रूढः प्रमादवान् Bk.5.1; U.4.18; R.12.61.
    -7 To ward off, keep away, restrain, check.
    -8 To hinder, oppose, obstruct.
    -9 To love, adore. -Caus. (वारयति-ते)
    1 To cover, conceal.
    -2 To avert from (with abl.).
    -3 To prevent, ward off, restrain, sup- press, check, hinder; शक्यो वारयितुं जलेन हुतभुक् Bh.2. 11. -Desid. (वुवूर्षति-ते, विवरिषति-ते; विवरीषति-ते) To wish to choose. -II. 1 U. (वरयति-ते)
    1 To choose, select; वरं वरयते कन्या माता वित्तं पिता श्रुतम् Pt.4.68.
    -2 To choose in marriage.
    -3 To ask for, beg, solicit, (with two acc.); तां त्वां संवरणस्यार्थे वरयामि विभावसो Mb.; शैलेन्द्रं वर- यामासुर्गङ्गां त्रिपथगां नदीम् Rām.

    Sanskrit-English dictionary > वृ _vṛ

  • 33 woodland

    N
    1. वनप्रदेश
    Woodland is really a fantasy.

    English-Hindi dictionary > woodland

  • 34 woodland

    n.
    वनप्रदेश, जंगली भूमि

    English-Hindi new dictionary > woodland

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • vána-pá — वनप …   Indonesian dictionary

  • vána-pādapa — वनपादप …   Indonesian dictionary

  • vána-pāla — वनपाल …   Indonesian dictionary

  • vána-pālaka — वनपालक …   Indonesian dictionary

  • vána-pāllava — वनपाल्लव …   Indonesian dictionary

  • vána-pārṡva — वनपार्श्व …   Indonesian dictionary

  • vána-paṉsula — वनपंसुल …   Indonesian dictionary

  • vána-pippali — वनपिप्पलि …   Indonesian dictionary

  • vána-prakshá — वनप्रक्ष …   Indonesian dictionary

  • vána-prastha — वनप्रस्थ …   Indonesian dictionary

  • vána-praveṡa — वनप्रवेश …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»