-
1 अनन्तरज
an-antará-jam. « next-born», the son of a Kshatriyā orﾠ Vaiṡyā mother by a father belonging to the caste immediately above the mother's Mn. X, 41.
-
2 अनन्तरजात
-
3 अन्तरज्ञ
ántara-jñamfn. knowing the interior, prudent, provident, foreseeing
-
4 उत्तरज
-
5 उत्तरज्या
úttara-jyāf. the versed sine of an arc, the second half of the chord halved by the versed sine L.
-
6 उत्तरज्योतिष
úttara-jyotishan. N. of a country MBh.
-
7 ध्वस्तरजःसत्त्वतमोमल
-
8 वातरज्जु
-
9 उत्तर
úttara1) mfn. (compar. fr. 1. ud;
opposed to adhara;
declined Gram. 238. a), upper, higher, superior (e.g.. uttaredantās, the upper teeth) RV. AV. TS. ChUp. Ragh. etc.;
northern (because the northern part of India is high) AV. Mn. Suṡr. Pañcat. etc.;
left (opposed to dakshiṇa orﾠ right, because in praying the face being turned to the east the north would be on the left hand) AV. KātyṠr. MBh. etc.;
later, following, subsequent, latter, concluding, posterior, future RV. AV. KātyṠr. MBh. Ragh. Hit. etc. (opposed to pūrva, etc. e.g.. uttaraḥkālaḥ, future time;
uttaraṉvākyam, a following speech, answer, reply;
phalamuttaram, subsequent result, future consequence;
varshôttareshu, in future years);
followed by (e.g.. smôttara mfn. followed by sma Pāṇ. 3-3, 176);
superior, chief, excellent, dominant, predominant, more powerful RV. AV. ;
gaining a cause (in law);
better, more excellent RV. ;
m. N. of a son of Virāṭa MBh. ;
of a king of the Nāgas L. ;
N. of a mountain Kathās. ;
of several men;
(ās) m. pl. N. of a school;
(ā), of. (scil. diṡ) the northern quarter, the north Kathās. etc.;
N. of each of the Nakshatras that contain the word uttara (cf. uttara-phalgunī, etc.);
N. of a daughter of Virāṭa andﾠ daughter-in-law of Arjuna MBh. ;
of a female servant Lalit. ;
(e) f. du. the second andﾠ third verse of a Tṛica ( orﾠ a stanza consisting of three verses);
(ās) f. pl. the second part of the Sāma-saṃhitā;
(am) n. upper surface orﾠ cover MBh. Ragh. Daṡ. etc.;
the north R. Dhūrtas. ;
the following member, the last part of a compound;
answer, reply Ragh. R. Prab. etc.;
(in law) a defence, rejoinder, a defensive measure;
contradiction Car. ;
(in the Mimāṇsā philosophy) the answer (the fourth member of an adhikaraṇa orﾠ case);
superiority, excellence, competency R. Pañcat. Kathās. etc.;
result, the chief orﾠ prevalent result orﾠ characteristic, what remains orﾠ is left, conclusion, remainder, excess, over andﾠ above, (often ifc. e.g.. bhayôttara, attended with danger, having danger as the result;
dharmôttara, chiefly characterized by virtue;
shashṭy-uttaraṉsahasram, one thousand with an excess of sixty, i.e. 1060;
saptôttaraṉṡatam, 107);
remainder, difference (in arithmetic);
N. of a song Yājñ. ;
N. of each of the Nakshatras that contain the word uttara;
a particular figure in rhetoric;
N. of the last book of the Rāmāyaṇa;
(am) ind. at the conclusion, at the end e.g.. bhavad-uttaram, having the word bhavat at the end;
asrôttaramīkshitā, looked at with tears at the close i.e. with a glance ending in tears;
afterwards, thereafter;
behind MBh. etc.;
in the following part (of a book);
+ cf. Gk. ὕστερος
út-tara2) mfn. crossing over;
to be crossed (cf. dur-uttara)
- उत्तरकल्प
- उत्तरकाण्ड
- उत्तरकामाख्यतन्त्र
- उत्तरकाय
- उत्तरकाल
- उत्तरकुरु
- उत्तरकोशला
- उत्तरक्रिया
- उत्तरखण्ड
- उत्तरखण्डन
- उत्तरग
- उत्तरगीता
- उत्तरग्रन्थ
- उत्तरंग
- उत्तरच्छद
- उत्तरज
- उत्तरज्या
- उत्तरज्योतिष
- उत्तरतन्त्र
- उत्तरतर
- उत्तरतस्
- उत्तरतापनीय
- उत्तरत्र
- उत्तरदन्त
- उत्तरदायक
- उत्तरदिक्स्थ
- उत्तरदिगीश
- उत्तरदिश्
- उत्तरदेश
- उत्तरद्रु
- उत्तरधर्म
- उत्तरधारय
- उत्तरधुरीण
- उत्तरधेय
- उत्तरनाभि
- उत्तरनारायण
- उत्तरपक्ष
- उत्तरपट
- उत्तरपथ
- उत्तरपथिक
- उत्तरपद
- उत्तरपदिक
- उत्तरपदकीय
- उत्तरपर्वत
- उत्तरपश्चार्ध
- उत्तरपश्चिम
- उत्तरपाद
- उत्तरपुरस्तात्
- उत्तरपुराण
- उत्तरपूर्व
- उत्तरप्रच्छद
- उत्तरप्रत्युत्तर
- उत्तरप्रोष्ठपदा
- उत्तरफल्गुनी
- उत्तरफाल्गुनी
- उत्तरबर्हिस्
- उत्तरभक्तिक
- उत्तरभद्रपदा
- उत्तरभाद्रपदा
- उत्तरभाग
- उत्तरमति
- उत्तरमन्द्रा
- उत्तरमात्र
- उत्तरमानस
- उत्तरमार्ग
- उत्तरमीमांसा
- उत्तरमूल
- उत्तरयुग
- उत्तररहित
- उत्तररामचरित
- उत्तररूप
- उत्तरलक्षण
- उत्तरलक्ष्मन्
- उत्तरलोमन्
- उत्तरवयस
- उत्तरवल्ली
- उत्तरवस्ति
- उत्तरवस्त्र
- उत्तरवादिन्
- उत्तरवासस्
- उत्तरवीथि
- उत्तरवेदि
- उत्तरशान्ति
- उत्तरशैल
- उत्तरसक्थ
- उत्तरसंज्ञित
- उत्तरसाक्षिन्
- उत्तरसाधक
- उत्तरहनु
- उत्तरांस
- उत्तरागार
- उत्तराङ्ग
- उत्तराद्रि
- उत्तराधर
- उत्तराधिकार
- उत्तराधिकारिन्
- उत्तरापथ
- उत्तराभास
- उत्तराभिमुख
- उत्तराम्नाय
- उत्तरायण
- उत्तरारणि
- उत्तरार्क
- उत्तरार्चिक
- उत्तरार्थ
- उत्तरार्ध
- उत्तरार्ध्य
- उत्तरावत्
- उत्तराशा
- उत्तराश्मन्
- उत्तराश्रमिन्
- उत्तराश्रित
- उत्तराषाढा
- उत्तरासङ्ग
- उत्तरासद्
- उत्तराह
- उत्तरेतरा
- उत्तरोत्तर
- उत्तरोत्तरिन्
- उत्तरोष्ठ
- उत्तरौष्ठ
-
10 अनन्तर _anantara
अनन्तर a. [नास्ति अन्तरं व्यवधानं, मध्यः; अवकाशः &c. यस्य]1 Having no interior or interior space, limitless; तदेतत् ब्रह्म अपूर्वमनन्तरं अवाह्यम् Br. Up.2.5.19.-2 Having no interval or interstice or pause (of space or time); compact, close; हलो$नन्तराः संयोगः P.I.1.7, See संयोग.-3 (a) Contiguous, neighbouring, adjoining; Rām.4.21. 14; अनयत् प्रभुशक्तिसंपदा वशमेको नृपतीननन्तरान् R.8.19; भारतवर्षा- दुत्तरेण अनन्तरे किंपुरुषनाम्नि वर्षे K.136; immediately adjoining; Ki.2.53. R.7.21; not distant from (with abl.); आत्मनो$नन्तरममात्यपदं ग्राहितः Mu.4; ब्रह्मावर्तादनन्तरः Ms.2.19 (Kull. अनन्तरः किंचिदूनः); अरेः अनन्तरं मित्रम् 7.158; or in comp.; विषयानन्तरो राजा शत्रुः Ak. who is an immediate neighbour.-4 Immediately before or after; Rām.4. 29.31. तदिदं क्रियतामनन्तरं भवता बन्धुजनप्रयोजनम् Ku.4.32 soon after, just afterwards; अनन्तरोदीरितलक्ष्मभाजौ पादौ यदीयावुपजातयस्ताः Chānd. M. having characteristics mentioned just before.-5 Following, coming close upon (in comp.); शङ्खस्वनानन्तरपुष्पवृष्टि Ku.1.23;2.53; ˚कर- णीयम् Ś.4 the next duty, what should be done next.-6 Belonging to the caste immediately following; पुत्रा ये$नन्तरस्त्रीजाः Ms.1.14.-7 Uninterrupted, unbroken, continuous. सुखदुःखावृते लोके नेहास्त्येकमनन्तरम् Mb.12.153. 89.-8 Straight, direct (साक्षात्). अथवा$नन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम् Mb.12.35.9.-रम् [न. त.]1 Contiguity, pro- ximity; अनन्तरविहिते चास्यासने K.93.-2 Brahman, the supreme soul (as being of one entire essence).-रम् ind. [Strictly it is acc. of time कालात्यन्तसंयोगः; नास्ति अन्तरं यथा स्या तथा]1 Immediately after, afterwards.-2 (with a prepositional force) After (with abl.); पुराणपत्त्रापग- मादनन्तरम् R.3.7; त्यागाच्छान्तिरनन्तरम् Bg.12.12; गोदानविधे- रनन्तरम् R.3.33,36.;2.71; स्वामिनो$नन्तरं भृत्याः Pt.1; rarely with gen.; अङ्गदं चाधिरूढस्तु लक्ष्मणो$नन्तरं मम Rām.; or in comp.; घनोदयाः प्राक् तदनन्तरं पयः Ś7.3.; R.4. 2.; Ms.3.252, Y.2.41; वचनानन्तरमेव K.78 immedia- tely after those words.-Comp. -जः orजा [अनन्तरस्या अनन्तरवर्णाया मातुः जायते]1 the child of a Kṣatriyā or Vai- śyā mother, by a father belonging to the caste imme- diately above the mother's, स्त्रीष्वनन्तरजातासु द्विजैरुत्वादिता- न्सुतान् । सदृशानेव तानाहुर्मातृदोषविगर्हितान् ॥ Ms.1.6.-2 born immediately before or after; a younger or elder brother. Legitimate son (औरसः); आत्मा पत्रश्च विज्ञेयस्तस्या- नन्तरजश्च यः Mb.13.49.3. (-जा) a younger or elder sister; अनुष्ठितानन्तरजाविवाहः R.7.32.; so ˚जात. -
11 अन्तर _antara
अन्तर a. [अन्तं राति ददाति, रा-क]1 Being in the inside, interior, inward, internal (opp. बाह्य); योन्तरो यमयति Śat. Br.; ˚र आत्मा Tait. Up.; कश्चनान्तरो धर्मः S. D. अन्तरापणवीथ्यश्च नानापण्योपशोभिताः अनुगच्छन्तु Rām.7.64.3.-2 Near, proximate (आसन्न); कृष्वा युजश्चिदन्तरम् Rv.1. 1.9.-3 Related, intimate, dear, closely connected (आत्मीय) (opp. पर); तदेतत्प्रेयः पुत्रात्...... प्रेयो$न्यस्मात्सर्व- स्मादन्तरतरं यदयमात्मा Śat. Br.; अयमत्यन्तरो मम Bharata.-4 Similar (also अन्तरतम) (of sounds and words); स्थाने$न्तरतमः P.I.1.5; हकारस्य घकारोन्तरतमः Śabdak.; सर्वस्य पदस्य स्थाने शब्दतो$र्थतश्चान्तरतमे द्वे शब्दस्वरूपे भवतः P. VIII.1.1. Com.-5 (a) Different from, other than (with abl.); यो$प्सु तिष्ठन्नद्भ्यो$न्तरः Bṛi. Ār. Up.; आत्मा स्वभावो$न्तरो$न्यो यस्य स आत्मान्तरः अन्यस्वभावः व्यवसायिनो$न्तरम् P.VI.2.166 Sk. ततो$न्तराणि सत्त्वानि स्वादते स महाबलः Rām.7. 62.5. (b) The other; उदधेरन्तरं पारम् Rām.-6 Exterior, outer, situated outside, or to be worn outside (अन्तरं बहिर्योगोपसंव्यानयोः P.I.1.36) (In this sense it is declined optionally like सर्व in nom. pl. and abl. and loc. sing.) अन्तरे-रा वा गृहाः बाह्या इत्यर्थः (चण्डालादिगृहाः); अन्तरे-रा वा शाटकाः परिधानीया इत्यर्थः Sk.; so अन्तरायां पुरि, अन्तरायै नगर्यै, नमो$न्तरस्मै अमेधसाम् Vop.-रम् 1 (a) The interior, inside; ततान्तरं सान्तरवारिशीकरैः Ki.4.29,5.5; जालान्तरगते भानौ Ms.8.132; विमानान्तरलम्बिनीनाम् R.13.33; Mk.8.5, Ku. 7.62; अपि वनान्तरं श्रयति V.4.24; लीयन्ते मुकुलान्तरेषु Ratn. 1.26, Ki.3.58; अन्तरात् from inside, from out of; प्राकारपरिखान्तरान्निर्ययुः Rām.; अन्तरे in, into; वन˚, कानन˚, प्रविश्यान्तरे &c. (b) Hence, the interior of any thing, contents; purport, tenor; अत्रान्तरं ब्रह्मविदो विदित्वा Śvet. Up. (c) A hole, an opening; तस्य बाणान्तरेभ्यस्तु बहु सुस्राव शोणितम्.-2 Soul, heart; mind; सततमसुतरं वर्णयन्त्यन्तरम् Ki.5.18 the inmost or secret nature (lit. middle space or region); लब्धप्रतिष्ठान्तरैः भृत्यैः Mu.3.13 having enter- ed the heart; सदृशं पुरुषान्तरविदो महेन्द्रस्य V.3.-3 The Supreme Soul.-4 Interval, intermediate time or space, distance; रम्यान्तरः Ś.4.11; किंचिदन्तरमगमम् Dk.6; अल्प- कुचान्तरा V.4.49; क्रोशान्तरेण पथि स्थिताः H.4 at the distance of; बृहद् भुजान्तरम् R.3.54; अन्तरे oft. trans- lated by between, betwixt; गीतान्तरेषु Ku.3.38 in the intervals of singing; मरणजीवितयोरन्तरे वर्ते betwixt life and death; अस्त्रयोगान्तरेषु Rām.; तन्मुहूर्तकं बाष्पसलिलान्तरेषु प्रेक्षे तावदार्यपुत्रम् U.3 in the intervals of weeping; बाष्पविश्रामो$प्यन्तरे कर्तव्य एव U.4 at intervals; स्मर्तव्योस्मि कथान्तरेषु भवता Mk.7.7 in the course of conversation; कालान्तरावर्तिशुभाशुभानि H.1 v. l. See कालान्तरम्; सरस्वतीदृषद्वत्योर्यदन्तरम् Ms.2.17,22; द्यावापृथिव्यो- रिदमन्तरं हि व्याप्तं त्वयैकेन Bg.11.2; न मृणालसूत्रं रचितं स्तनान्तरे Ś.6.18 between the breasts; Bg.5.27; अस्य खलु ते बाणपथवर्तिनः कृष्णसारस्यान्तरे तपस्विन उपस्थिताः Ś.1; तदन्तरे सा विरराज धेनुः R.2.2;12.29. (b) Intervention (व्यवधान) oft. in the sense of 'through'; मेघान्तरालक्ष्यमि- वेन्दुबिम्बम् R.13.38 through the clouds; वस्त्रं अन्तरं व्यवधायकं यस्य स वस्त्रान्तरः P.VI.2.166 Sk.; महानद्यन्तरं यत्र तद्देशान्त- रमुच्यते; जालान्तरप्रेषितदृष्टिः R.7.9 peeping through a window; विटपान्तरेण अवलोकयामि Ś.1; क्षणमपि विलम्बमन्तरीकर्तु- मक्षमा K.36 to allow to come between or intervene; कियच्चिरं वा मैघान्तरेण पूर्णिमाचन्द्रस्य दर्शनम् U.3.-5 Room, place, space in general; मृणालसूत्रान्तरमप्यलभ्यम् Ku.1.4; न ह्यविद्धं तयोर्गात्रे बभूवाङ्गुलमन्तरम् Rām.; मूषिकैः कृते$न्तरे Y.1. 147; गुणाः कृतान्तराः K.4 finding or making room for themselves; न यस्य कस्यचिदन्तरं दातव्यम् K.266; देहि दर्शना- न्तरम् 84. room; पौरुषं श्रय शोकस्य नान्तरं दातुमर्हसि Rām. do not give way to sorrow; तस्यान्तरं मार्गते Mk.7.2 waits till it finds room; अन्तरं अन्तरम् Mk.2 make way, make way.-6 Access, entrance, admission, footing; लेभेन्तरं चेतसि नोपदेशः R.6.66 found no admission into (was not impressed on) the mind; 17.75; लब्धान्तरा सावरणे$पि गेहे 16.7.-7 Period (of time), term; मासान्तरे देयम् Ak.; सप्तैते मनवः । स्वे स्वेन्तरे सर्वमिदमुत्पाद्यापुश्चराचरम् Ms.1.63, see मन्वन्तरम्; इति तौ विरहान्तरक्षमौ R.8.56 the term or period of separation; क्षणान्तरे -रात् within the period of a moment.-8 Opportunity, occasion, time; देवी चित्रलेखामव- लोकयन्ती तिष्ठति । तस्मिन्नन्तरे भर्तोपस्थितः M.1. अत्रान्तरे प्रणम्याग्रे समुपविष्टः; Pt.1 on that occasion, at that time; अस्मिन्नन्तरे Dk.164; केन पुनरुपायेन मरणनिर्वाणस्यान्तरं संभावयिष्ये Māl.6; कृतकृत्यता लब्धान्तरा भेत्स्यति Mu.2.22 getting an opportunity; 9; यावत्त्वामिन्द्रगुरवे निवेदयितुं अन्तरान्वेषी भवामि Ś.7. find a fit or opportune time; शक्तेनापि सता जनेन विदुषा कालान्तरप्रेक्षिणा वस्तव्यम् Pt.3.12; waiting for a suitable opportunity or time; सारणस्यान्तरं दृष्ट्वा शुको रावणमब्रवीत् Rām.-9 Difference (between two things), (with gen. or in comp.) शरीरस्य गुणानां च दूरमत्यन्तमन्तरम् H.1.46; उभयोः पश्यतान्तरम् H.1.64, नारीपुरुषतोयानामन्तरं महदन्तरम् 2.39; तव मम च समुद्रपल्वलयोरिवान्तरम् M.1; Bg.13.34; यदन्तरं सर्षपशैलराजयोर्यदन्तरं वायसवैनतेययोः Rām.; द्रुमसानुमतां किमन्तरम् R.8.9;18.15; rarely with instr.; त्वया समुद्रेण च महदन्तरम् H.2; स्वामिनि गुणान्तरज्ञे Pt.1.11; difference; सैव विशिनष्टि पुनः प्रधानपुरषान्तरं सूक्ष्मम् Sāṅ. K.-1 (Math.) Difference, remainder also subtraction, cf. योगोन्तरेणोनयुतो$र्धितस्तौ राशी स्मृतौ संक्रमणाख्यमेतत् ॥ Līlā.-11 (a) Different, another, other, changed, altered (manner, kind, way &c.); (Note:- that in this sense अन्तर always forms the latter part of a compound and its gender remains unaffected i. e. neuter, whatever be the gender of the noun forming the first part; कन्यान्तरम् (अन्या कन्या), राजान्तरम् (अन्यो राजा), गृहान्तरम् (अन्यद् गृहम्); in most cases it may be rendered by the English word 'another'.); इदमवस्थान्तरमारोपिता Ś.3 changed condition; K.154; Mu.5; शुभाशुभफलं सद्यो नृपाद्देवाद्भवान्तरे Pt.1.121; जननान्तरसौहृदानि &Sacute.5.2 friendships of another (former) existence; नैवं वारान्तरं विधास्यते H.3 I shall not do so again; आमोदान् हरिदन्तराणि नेतुम् Bv.1.15, so दिगन्तराणि; पक्षान्तरे in the other case; देश˚, राज˚, क्रिया˚ &c. (b) Various, different, manifold (used in pl.); लोको नियम्यत इवात्मदशान्तरेषु Ś.4.2; मन्निमित्तान्यवस्थान्तराण्यवर्णयत् Dk.118 various or different states; 16; sometimes used pleonastically with अन्यत् &c.; अन्यत्स्थानान्तरं गत्वा Pt.1.-12 Distance (in space); व्यामो बाह्वोः सकरयोस्ततयोस्ति- र्यगन्तरम् Ak.; प्रयातस्य कथंचिद् दूरमन्तरम् Ks.5.8.-13 Absence; तासामन्तरमासाद्य राक्षरीनां वराङ्गना Rām.; तस्यान्तरं च विदित्वा ibid.-14 Intermediate member, remove, step, gradation (of a generation &c.); एकान्तरम् Ms.1.13; द्वयेकान्तरासु जातानाम् 7; एकान्तरमामन्त्रितम् P.VIII.1.55; तत्स्रष्टुरेकान्तरम् Ś.7.27 separated by one remove, See एकान्तर also.-15 Peculiarity, peculiar or characteristic possession or property; a (peculiar) sort, variety, or kind; व्रीह्यन्तरेप्यणुः Trik.; मीनो राश्यन्तरे, वेणुर्नृपान्तरे ibid.; प्रासङ्गो युगान्तरम् cf. also प्रधानपुरुषान्तरं सूक्ष्मम् Sāṅ. K.37. &c.-16 Weakness, weak or vulnerable point; a failing, defect, or defective point; प्रहरेदन्तरे रिपुम्, Śabdak. सुजयः खलु तादृगन्तरे Ki.2.52; असहद्भिर्माममिमित्रैर्नित्यमन्तरदर्शिभिः Rām; परस्यान्तरदर्शिना ibid.; कीटकेनेवान्तरं मार्गयमाणेन प्राप्तं मया महदन्तरम् Mk.9; अथास्य द्वादशे वर्षे ददर्श कलिरन्तरम् Nala.7.2.; हनूमतो वेत्ति न राक्षसो$न्तरं न मारुतिस्तस्य च राक्षसो$न्तरम् Rām.-17 Surety, guarantee, security; तेन तव विरूपकरणे सुकृतमन्तरे धृतम् Pt.4 he has pledged his honour that he will not harm you; आत्मान- मन्तरे$र्पितवान् K.247; अन्तरे च तयोर्यः स्यात् Y.2.239; भुवः संज्ञान्तरयोः P.III.2.179; धनिकाधमर्णयोरन्तरे यस्तिष्ठति विश्वासार्थं स प्रतिभूः Sk.-18 Regard, reference, account; न चैतदिष्टं माता मे यदवोचन्मदन्तरम् Rām. with reference to me; त्वदन्तरेण ऋणमेतत्.-19 Excellence, as in गुणान्तरं व्रजति शिल्पमाधातुः M.1.6 (this meaning may be deduced from 11).-2 A garment (परिधान).-21 Purpose, object, (तादर्थ्य) तौ वृषाविव नर्दन्तौ बलिनौ वासितान्तरे Mb.1.12.41; (Malli. on R.16.82).-22 Concealment, hiding; पर्व- तान्तरितो रविः (this sense properly belongs to अन्तर्-इ q. v.).-23 Representative, substitution. क्षात्रमाचरतो मार्गमपि बन्धोस्त्वदन्तरे Mb.12.1.3.-24 Destitution, being without (विना) which belongs to अन्तरेण. (अन्तरमवकाशाव- धिपरिधानान्तर्धिभेदतादर्थ्ये । छिद्रात्मीर्यावेनाबहिरवसरमध्येन्तरात्मनि च Ak.) [cf. L. alter]-25 Space (अवकाश); प्रेक्षतामृषि- सङ्घानां बभूव न तदान्तरम् Rām.7.14.19.-26 Separation (वियोग); भार्यापत्योरन्तरम् Mb.5.35.43.-27 A move or skilful play in wrestling; अन्योन्यस्थान्तरप्रेप्सू प्रचक्राते$न्तरं प्रति Mb.9.57.11.-28 A moulding of the pedestal and the base; षडंशं चान्तरे कर्णे उत्तरांशं तदूर्ध्वके । Māna.13.121; cf. स्थानात्मीयान्यतादर्थ्यरन्ध्रान्तर्धिषु चान्तरम् । परिधाने$वधौ मध्ये$- न्तरात्मनि नपुंसके । Nm.-Comp. -अपत्या a pregnant woman.-चक्रम् a technical term in augury Bṛi. S. chap.86.-ज्ञ a. knowing the interior, prudent, wise, foreseeing; नान्तरज्ञाः श्रियो जातु प्रियैरासां न भूयते Ki.11.24 not knowing the difference.-तत् a. spreading havoc.-द a. cutting the interior or heart.-दिशा, अन्तरा दिक् intermediate region or quarter of the compass.-दृश् a. realizing the Supreme Soul (परमात्मानुसंधायिन्).-पु(पू)रुषः the internal man, soul (the deity that resides in man and witnesses all his deeds); तांस्तु देवाः प्रपश्यन्ति स्वस्यैवान्तरपूरुषः; Ms.8.85.-पूजा = अन्तर-पूजा.-प्रभवः [अन्तराभ्यां भिन्नवर्णमातापितृभ्यां प्रभवति] one of a mixed origin or caste. (अम्बष्ठ, क्षत्तृ, करण, इ.); अन्तरप्रभवाणां च धर्मान्नो वक्तुमर्हसि Ms.1.2.-प्रश्नः an inner question, one contained in and arising out of what has been previously mentioned.-शायिन् -स्थ, -स्थायिन् -स्थित a.1 inward, internal, inherent; ˚स्थैर्गुणैः शुभ्रैर्लक्ष्यते नैव केन चित् Pt. 1.221.-2 interposed, intervening, separate.-3 seated in the heart, an epithet of जीव. -
12 अध्यारोपः _adhyārōpḥ
अध्यारोपः 1 Raising, elevating &c.-2 (In Vedānta Phil.) Act of attributing falsely or through mistake; erroneously attributing the properties of one thing to another; considering through mistake a rope (which) is not really a serpent) to be serpent, or considering Brahman (which is not really the material world) to be the material world; असर्पभूतरज्जौ सर्पारोपवत्, अजगद्रूपे ब्रह्मणि जगद्रूपारोपवत्, वस्तुनि अवस्त्वारोपो$ध्यारोपः Vedāntasāra.-3 Erroneous knowledge. -
13 आन्तर _āntara
आन्तर a. [अन्तर् मध्ये भवः अण्]1 Internal, secret, hidden; व्यतिषजति पदार्थानान्तरः को$पि हेतुः U.6.12; Māl.1.24.-2 Inmost, inward; U.2.-रम् Inmost nature; न बाह्यं किंचन वेद नान्तरम् Bṛi. Up.4.3.21.-Comp. -ज्ञ Knowing the hidden secret (of things &c.); विवृण्वतेव कल्याणमान्तरज्ञेन चक्षुषा Māl.1.8.-प्रपञ्चः (In phil.) The fantasies of the soul produced by ignorance. -
14 जातु _jātu
जातु ind. A particle meaning:--1 At all, ever, at any time, possibly; नान्तरज्ञाः श्रियो जातुः प्रियैरासां न भूयते Ki.11.24; किं तेन जातु जातेन मातुर्यौवनहारिणा Pt.1.26; न जातु कामः कामानामुपभोगेन शाम्यति Ms.2.94; Ku.5.55.-2 Perhaps, sometimes; गौरवाद्यदपि जातु मन्त्रिणां दर्शनं... ददौ R.19.7.-3 Once, once upon a time, sometime, at some day.-4 Used with the potential mood जातु has the sense of 'not allowing or putting up with'; जातु तत्रभवान् वृषलं याजयेन्नावकल्पयामि (न मर्षयामि) Sk.-5 Used with a present indicative it denotes censure (गर्हा); जातु तत्रभवान् वृषलं याजयति ibid. -
15 रज्जुकः _rajjukḥ
रज्जुकः See रज्जुः; व्याकुलमुक्तरज्जुके Śi.12.24. -
16 survival
N1. [मृत्यु]\survivalसे\survivalबच\survivalजाना\{उत्तरजीवन\}Here is a story about the miraculous survival of some people in the air crash. -
17 survivor
N1. उत्तरजीवीGovernment is sending help to the survivors of earth quake. -
18 अन्तर
ántaramf (ā) n. being in the interior, interior;
near, proximate, related, intimate;
lying adjacent to;
distant;
different from;
exterior;
(am) n. the interior;
a hole, opening;
the interior part of a thing, the contents;
soul, heart, supreme soul;
interval, intermediate space orﾠ time;
period;
term;
opportunity, occasion;
place;
distance, absence;
difference, remainder;
property, peculiarity;
weakness, weak side;
representation;
surety, guaranty;
respect, regard;
(ifc.), different, other, another e.g.. deṡâ̱ntaram, another country;
(am), orﾠ - tás ind. in the interior, within
+ cf. Goth. anthar, Theme anthara;
Lith. antra-s, « the second» ;
Lat. alter
- अन्तरचक्र
- अन्तरज्ञ
- अन्तरतम
- अन्तरतर
- अन्तरद
- अन्तरदिशा
- अन्तरपूरुष
- अन्तरप्रभव
- अन्तरप्रश्न
- अन्तरस्थ
- अन्तरस्थायिन्
- अन्तरस्थित
- अन्तरापत्या
-
19 ध्वस्त
dhvastamfn. fallen, destroyed, perished, lost Br. etc. etc.;
eclipsed, obscured Var. ;
scattered orﾠ covered with (instr. orﾠ comp.) MBh. Kāv. etc.
- ध्वस्तकमल
- ध्वस्तधी
- ध्वस्तप्रेमन्
- ध्वस्तमूर्धज
- ध्वस्तरजःसत्त्वतमोमल
-
20 वात
vāta1) mfn. blown etc.;
(vā́ta) m. wind orﾠ the wind-god (pl. alsoﾠ « the Maruts», cf. vāyu) RV. etc. etc.;
wind, air Hit. ;
wind emitted from the body MBh. IV, 117 ;
wind orﾠ air as one of the humours of the body ( alsoﾠ called vāyu, māruta, pavana, anila, samīraṇa) Kathās. Suṡr. etc.;
morbid affection of the windy humour, flatulence, gout, rheumatism etc. VarBṛS. Ṡṛiṇgār. ;
N. of a people ( seeﾠ vāta-pati andﾠ vātâ̱dhipa);
of a Rākshasa VP. ;
of a son of Ṡūra ib. ;
2) mfn. (fr. van) = vanita, solicited, wished for, desired (cf. vivasvad-v-);
attacked, assailed, injured, hurt (cf. 3. a-v- andﾠ nivāta)
3) mfn. dried up ( seeﾠ 1. a-vātá)
- वातकण्टक
- वातकर
- वातकर्मन्
- वातकलाकला
- वातकुण्डलिका
- वातकुण्डली
- वातकुम्भ
- वातकृत्
- वातकेतु
- वातकेलि
- वातकोपन
- वातक्षोभ
- वातखुडका
- वातखुडा
- वातगजाङ्कुश
- वातगण्ड
- वातगामिन्
- वातगुल्म
- वातगोप
- वातग्रस्त
- वातग्रह
- वातघ्न
- वातचक्र
- वातचोदित
- वातज
- वातजव
- वातजा
- वातजाम
- वातजित्
- वातजूत
- वातजूति
- वातज्वर
- वाततूल
- वाततेजस्
- वातत्राण
- वातत्विष्
- वातथुडा
- वातध्राजिगति
- वातध्वज
- वातनामन्
- वातनाशन
- वातंधम
- वातपट
- वातपण्ड
- वातपति
- वातपत्नी
- वातपर्याय
- वातपात
- वातपान
- वातपालित
- वातपित्त
- वातपित्तक
- वातपुत्र
- वातपू
- वातपोथ
- वातपोथक
- वातप्रकोप
- वातप्रबल
- वातप्रमी
- वातप्रमेह
- वातफुल्लान्त्र
- वातबलास
- वातबहुल
- वातभक्ष
- वातभ्रजस्
- वातमज
- वातमण्डली
- वातमय
- वातमृग
- वातमेह
- वातयन्त्र
- वातरंह
- वातरंहस्
- वातरक्त
- वातरङ्ग
- वातरज्जु
- वातरथ
- वातरशन
- वातरूपा
- वातरूष
- वातरेचक
- वातरेणुसुवर्ण
- वातरोग
- वातर्द्धि
- वातवत्
- वातवर्ष
- वातवस्ति
- वातवह
- वातविकार
- वातविकारिन्
- वातवृद्धि
- वातवृष्टि
- वातवेग
- वातवेटक
- वातवैरिन्
- वातव्याधि
- वातशीर्ष
- वातशुक्रत्व
- वातशूल
- वातशोणित
- वातश्लेष्मज्वर
- वातसख
- वातसंचार
- वातसह
- वातसारथि
- वातसुत
- वातस्कन्ध
- वातस्वन
- वातहत
- वातहन्
- वातहर
- वातहुडा
- वातहोम
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Mile Sur Mera Tumhara — Ek Sur, or Mile Sur Mera Tumhara Single by Various Released 15 August 1988 Recorded 1988 Writer(s) Piyush Pandey Producer … Wikipedia
an-antará-ja — अनन्तरज … Indonesian dictionary
an-antará-jāta — अनन्तरजात … Indonesian dictionary
ántara-jña — अन्तरज्ञ … Indonesian dictionary
dhvasta-rajaḥ-sattvatamo-mala — ध्वस्तरजःसत्त्वतमोमल … Indonesian dictionary
úttara-ja — उत्तरज … Indonesian dictionary
úttara-jyā — उत्तरज्या … Indonesian dictionary
úttara-jyotisha — उत्तरज्योतिष … Indonesian dictionary
vāta-rajju — वातरज्जु … Indonesian dictionary
