-
1 χαλάσαι
χαλάωAër.pres ind mp 2nd sgχαλάωAër.pres part act fem nom /voc pl (doric)χαλάωAër.fut part act fem nom /voc pl (doric) -
2 χαλᾶσαι
χαλάωAër.pres ind mp 2nd sgχαλάωAër.pres part act fem nom /voc pl (doric)χαλάωAër.fut part act fem nom /voc pl (doric) -
3 χαλάσαι
χαλά̱σᾱͅ, χαλάωAër.pres part act fem dat sg (doric)χαλά̱σᾱͅ, χαλάωAër.fut part act fem dat sg (doric)χαλάωAër.aor inf actχαλάσαῑ, χαλάωAër.aor opt act 3rd sg -
4 ηνια
Iτά возжи, поводья Hom., NT., Hes.IIдор. ἁνία (ᾱν) ἥ1) вожжа, поводλύειν ἡνίαν ἀριστεράν Soph. — отпустить левую вожжу;
ἡνίαν χαλᾶν Eur. и ἡνίας χαλάσαι Plat. — отпустить вожжи;ἡνίας ἐπισχεῖν Soph. — натянуть вожжи;τὰς ἡνίας τινὴ ἀνιέναι Plut. — дать волю кому(чему)-л.;πρὸς ἡνίας μάχεσθαι Aesch. — не слушаться поводьев, перен. упрямиться;ἐφεῖναι καὴ χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις Plat. — отпустить и ослабить поводья речам, т.е. не скупиться на слова;ἐφ΄ ἡνίαν (τῷ χαλινῷ) воен. Plut., Polyb. — (поворот) налево ( вожжи и поводья держались в левой руке)2) бразды правления, руководствоτὰς ἡνίας τινὸς παραδοῦναί τινι — передать кому-л. бразды правления чем-л.;πᾶσαν ἡνίαν τινὸς κρατεῖν Men. — держать что-л. в полном своем подчинении3) ремень обуви, ременная шнуровка -
5 εἴκω
εἴκω (mit dem Digamma, vgl. ὑποείκω, aor. εἴξασκε, Od. 5, 332), weichen: – a) sich zurückziehen, Hom., auch ὀπίσσω εἴκειν, zurückweichen, Il. 5, 606; τινί τινος, vor Jemandem in Etwas, z. B. Ἀργείοις χάρμης 4, 509; 14, 101; εἶκε πολέμου καὶ δηϊότητος 5, 348; προϑύρου, von der Thür, Od. 18, 10; εἴξατέ μοι νίκης Coluth. 171; auch τινί c. inf., Od. 5, 332; ohne casus, 2, 14, Platz machen, als Zeichen der Ehrerbietung. So εἴκω σοι τῆς ὁδοῦ Her. 2, 80; γέρουσιν ἕδρης Phocyl.; ἕδρας καὶ κλισίας ἕπιόντι Plut. am. et ad. discr. 22; εἶκε ϑυμοῦ, laß ab von deinem Zorn, Soph. Ant. 714. – b) nachstehen, geringer sein, τινί τι, Einem worin, Il. 22, 459 Od. 11, 515, τὸ ὃν μένος οὐδενὶ εἴκων; auch εἴκειν πόδεσσι, an Schnellfüßigkeit nachstehen, 14, 221. – Her. u. Thuc. oft τοῖς πολεμίοις u. ä.; ἀνάγκῃ Aesch. Ag. 1041; κακοῖς Prom. 320, wie Soph. Ant. 468; συμφοραῖς Thuc. 1, 84. 2, 64; ϑεοῖς Ai. 652; κάκῃ, unterliegen, Plat. Menex. 246 b; ϑυμῷ Il. 9, 593, der Neigung des Gemüthes folgen, wie ὕβρει, ἀφραδίαις u. ä., 10, 122 Od. 14, 262. 18, 139, sich davon fortreißen lassen; πενίῃ, sich durch Armuth verleiten lassen, 14, 157; ὀργῇ Thuc. 1, 38; τῇ ἡλικίῃ Her. 7, 18; εἶξαι ἵππῳ τὰ ἡνία ταῖς χερσίν, einem Pferde die Zügel nachlassen, schießen lassen, Iliad. 23, 337, Aristarch erklärte χαλάσαι, s. Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 147; ὁπηνίκ' ἂν ϑεὸς πλοῠν ἡμῖν εἴκῃ, gestattet, Soph. Phil. 465; οὐκ ὀρϑῶς τοῠτο εἴξαντος τοῠ νομοϑέτου Plat. Legg. VI, 781 a.
-
6 ἀντι-τείνω
ἀντι-τείνω (s. τείνω), dagegen, entgegen spannen, τὰς ἡνίας ἀντιτεῖναι, straff anziehen, im Gegensatz von χαλάσαι Plut. de educ. libr. 18. – Gew. intrans., a) von Gegenden, sich gegenüber hin erstrecken; von Oertern, gegenüber liegen, Plut. τινί Them. 8. – b) entgegen sein, widerstehen, ἐπιβουλίᾳ Pind. N. 4, 37; öfter Her., z. B. im Ggstz von εἴκω 8, 3; wie dem ὑπείκω entgegengesetzt, Plat. Legg. V, 727 d; neben μάχεσϑαι Rep. X, 604 a; πρός τι Phaedr. 256 a; πολλὰ ἀντ., sich vielfach widersetzen, Phaed. 108 b (vgl. ἀντίτασις u. Eur. Med. 861 οὐδ' ἀντιτείνειν νήπι' ἀντὶ νηπίων); Xen.; Arist.
-
7 ἐφ-ίημι
ἐφ-ίημι (s. ἵημι), ion. ἐπίημι, – 1) zusenden, zuschicken, Ἶριν Πριάμῳ Il, 24, 117; bes. in feindlicher Beziehung, aufreizen, aufhetzen, βέλεα, ἔγχος μελίην τινί, ein Geschoß gegen Einen schleudern, schießen, 16, 812. 15, 444; ähnlich χεῖράς τινι, Od. 20, 39 u. öfter, Hand an Jemand legen; ein unglückliches Geschick über Einen verhängen, ihm auferlegen, μνηστῆρσιν ἀεικέα πότμον ἐφήσω, 19, 550 u. sonst; νόστον, ὅν μοι Ζεὺς ἐφέηκε 9, 38; Ἀργείοισι πολύστονα κήδε' ἐφῆκεν Il. 1, 445; so auch Tragg., πάντ' ἐφήσω μόρον Aesch. Eum. 478, τέκνοις δ' ἀραίας ἐφῆκεν ἐπικότους τροφάς Spt. 768; ὡς δυςτυχῆ Θήβαισιν ἀκτῖν' ἐφῆκας Eur. Phoen. 5, χέρα τινί Hec. 1128; auch μήποτ' ἐπ' ἐμοὶ τόξων ἐφείης ὀϊστόν, Med. 634; πεδία ἐς τάδ' οὐκ ἐφῆκέ πω στρατόν Heracl. 393, er hat noch kein Heer in dieses Land herangeführt; ἄγαν ἐφῆκας γλῶσσαν εἴς τι, loslassen die Zunge, Andr. 955; τὸ ὕδωρ ἐπῆκαν ἐπὶ τὴν ἔςοδον, sie leiteten es nach dem Eingange Her. 7, 176; – zulassen, ὄνους ταῖς ἵπποις, zum Bespringen, Her. 4, 30; Arist. A. H. 9, 47; – νέμονται αἱ ἀγέλαι, ἐφ' ὁποῖα ἂν αὐτὰς ἐφιῶσιν οἱ νομεῖς Xen. Cyr. 1, 1, 2, schlechtere Lesart ἐπάγωσιν, wo die Hirten sie hingehen lassen; – feindlich, angreifen lassen, τὴν ἵππον τῷ στρατοπέδῳ ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας, Her. 5, 63. 9, 49; τὴν ἵππον ἀϑρόαν αὐ-τοῖς ἐφείς Plut. Arist. 14; Pol.; – τῷ κακῷ ἐφιέναι δεῖ τὴν ὀργήν, den Zorn gegen ihn richten, Plat. Legg. V, 731 d; – hinschleudern u. preisgeben, ἐλλοῖς ἰχϑύσιν διαφϑοράν Soph. Ai. 1276. – Bei Hom. auch c. inf., antreiben, anreizen, χόλος, ὅστ' ἐφέηκε πολύφρονά περ χαλεπῆναι Il. 18, 108, vgl. Od. 14, 464; ὅτε μ' ἐχϑοδοπῆσαι ἐφήσεις Ἥρῃ, wenn du mich anreizen wirst, mich der Hera zu verfeinden, Il. 1, 518; ἀδινὸν στοναχῆσαι ἐφείην 18, 124; auch geradezu befehlen, heißen, νῦν δ' ἐφίητι τὸ τὠργείου φυλάξαι ῥῆμα Pind. I. 2, 9; τοὺς νεωτέρους ἐφίετε διώ-κειν Xen. Cyr. 4, 2, 24. – 21 überlassen, hingeben, ταρσὸν πνοιῇ Ap. Rh. 2, 934; nachlassen, καὶ χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις Plat. Prot. 338 a; gestatten, ἐπειδή σοι ἐφῆκα πᾶν λέγειν Soph. El. 621, wie ἢν ἐφῇς μοι 544; πλὴν ὧν ὁ νόμος ἐφίησι Plat. Legg. IX, 876 e; absolut, einem vorangegangenen ἔξεστι entsprechend, Andoc. 1, 55; οἷς οὐκέτι ἐφίεσαν οἱ ξύμμαχοι τὴν ἡγεμονίαν Thuc. 1, 95; οὐδ' ἢν ὁ Λάκων ἐπίῃ τοι ἄρχειν ἡμεῖς ἐπήσομεν Her. 7, 161, vgl. 3, 113; Xen. Hell. 7, 4, 7 u. sonst; τὴν ἀποσκευὴν ἐφῆκε τοῖς στρατιώταις διαρπάσαι D. Sic. 14, 75; a. Sp., wie τὰς δόσεις Plut. Sol. 21; auch pass. ἐφείϑη, es wurde gestattet, Arist. u. Folgde. – In Athen, δίκην, einen Proceß einer höheren Behörde zur Entscheidung überlassen, also appelliren, z. B. vom Schiedsrichter an die Entscheidung des eigentlichen Gerichts, ἐφῆκεν εἰς τὸ δικαστήριον, τὰς μικρὰς δίκας εἰς ὑμᾶς ἐφιᾶσιν, Dem. 40, 31, vgl. 55; ähnlich ἐφῆκεν ἡμᾶς ἐς τὸ δικαστήριον, er wies uns an den Gerichtshof, forderte uns vor, 34, 21; absol., ἐφιέναι δίδωσιν ὁ νόμος εἰς ἄλλο δικαστήριον Luc. Hermot. 30; a. Sp., wie D. Cass. 37, 27; ἀπό τινος, von Jem., 64, 2. – Auch intrans., wo man ἑαυτόν hinzudenken kann, sich überlassen, hingeben, ὅταν τις ἐφιῇ ἰσχυρῷ γέλωτι Plat. Rep. III, 388 e; Tim. 59 d; ὀργῇ D. Hal.; bes. ἡδονῇ. – 31 med., – al sich wonach strecken, begehren. wonach trachten, κοὐκ ἦν ἔτ' ἀργὸν οὐδὲν ὧν ἐφίετο Soph. O. C. 1601; ὧν δὲ σοῦ τυχεῖν ἐφίεμαι ἄκουσον Phil. 1299; τῆς κακίστης δαιμόνων φιλοτιμίας Euripid. Phoen. 531; neben ϑηρεύω Plat. Phil. 20 d; τῶν πραγμάτων Crat. 419 c; τ οῦ ἀρίστου Phaedr. 237 d; τῶν κερδῶν, ἀρχῆς, Thuc. 1, 8. 128; Folgde; ἐφιέμενοι τῆς πάσης ἄρξειν Thuc. 6, 6; τῆς ἡδονῆς Arist. Eth. oft; τῶν προςώπων, nach dem Gesichte zielen, mit den Geschossen, Plut. Pomp. 71; τῶν ὄψεων Caes. 45; ὀρχηστικῆς u. ä., die Kunst erlernen wollen, sich ihr widmen, Pol. 9, 20, 7. – b) zulassen, gestatten; οὐδ' ἐφέστιον ἄλλην τραπέσϑαι Λοξίας ἐφίετο, er gestattete nicht, verbot, Aesch. Ch. 1035; κάρα τέμνειν ἐφεῖτο τῷ ϑέλοντι Soph. Phil. 615; ἡ πόλις σοι ἐφεῖτο ὅ τι ἐβούλου ποιῆσαι Xen. An. 6, 4, 31; οὐκ ἐφίετο αὐτοῖς τέχνης ἅψασϑαι βαναύσου Plut. Lyc. 24. – c) auftragen, befehlen; ἄλλο δέ τοι ἐρέω καὶ ἐφήσομαι Il. 23, 82; ἑκάστῳ ἐφιέμενος τάδε εἴρω Od. 13, 7; οὐ μέντοι τόδ' ἐφιεμένῃ ἀπιϑήσω Il. 24, 300; ἐπιστολάς, ἅς σοι πατὴρ ἐφεῖτο Aesch. Prom. 4; ὅντιν' ἀρτίως μολεῖν ἐφιέμεσϑα Soph. O. R. 1055; Ai. 970 El. 1100; wohin man auch rechnet χαίρειν, Ἀϑάνα, τἄλλ' ἐγώ σ' ἐφίεμαι Ai. 112, an χαίρειν σε κελεύω erinnernd, ich wünsche, daß im Uebrigen du dich freuen magst, daß sonst dein Wille geschehe; ὥςπερ σὸν κέλευσμ' ἐφίεται Eur. I. T 1483; δεῖν κἀπάγειν ἐφίετο Bacch. 439; ἡμῖν ἐφεῖτ' ἐν ὥρᾳ ἥκειν Ar. Vesp. 242; so auch wohl ὁ δὲ εἰς τὴν Λακεδαίμονα ἐφιέμενος στρατιὰν προςαποστέλλειν ἐκέλευε Thuc. 4, 108. Über die Quantität des ι s. ἵημι.
-
8 ἡνία
ἡνία, ἡ, bei Hom. immer, wie Hes. ge. 95 u. sp. Ep., auch Pind. P. 4, 18 I. 1, 15, im plur. τὰ ἡνία, Zügel; sowohl bei Reit-, als bei Wagenpferden; ἡνία λάζετο χερσί Od. 3, 483; Νέστορα δ' ἐκ χειρῶν φύγον ἡνία Il. 8, 137; τεῖναν ἡνία σιγαλόεντα 5, 266; vom Zaum oder Gebiß, χαλινός, unterschieden, 19, 394; περιλαβὼν ταῖς ἡνίαις τὸν χαλινόν Plut. Alex. 6; ἀκηράτοις ἁνίαις Pind. P. 5, 45; ἐν ἡνίαισιν εἶχεν εὔαρκτον στόμα Aesch. Pers. 189; πρὸς ἡνίας μάχῃ, gegen den Zügel kämpfen, in den Zügel beißen, Prom. 1012; ἐπίσχων χρυσόνωτον ἡνίαν Soph. Ai. 834; ἡνίας χεροῖν ἔσεισαν El. 702; λύων ἡνίαν ἀριστεράν 733; μάρπτει χερσὶν ἡνίας Eur. Hipp. 1188; übertr., δυοῖν γυναικοῖν ἄνδρ' ἕν' ἔχειν ἡνίας Androm. 178; Ar. sagt auch ἡνίαι πόλεως, τῆς Πυκνός, Eccl. 466 Equ. 1 105; Plat. öfter im plur., ἡνίας εἰς τοὐπίσω ἑλκύσαι Phaedr. 254 c, ἐφεῖ. ναι καὶ χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις, die Zügel anlegen, anziehen u. nachlassen, Prot. 338 a, καὶ χαλινός Rep. X, 601 c; Folgde oft übertr. für Lenkung, Regierung, Gewalt, τῷ δήμῳ τὰς ἡνίας ἀνείς Plut. Pericl. 11, ihm den Zügel schießen lassend; ἐνεδίδου τοῖς βουλήμασι τὰς ἡνίας D. Hal. 7, 35; παρ' ἡνίαν ποιεῖν, ungehorsam, unfolgsam sein, Philostr. Imagg. 2, 18; – ἀφ' ἡνίας u. ἐφ' ἡνίαν, von der Rechten nach der Linken, Polyaen. 4, 3, 21; vgl. Plut. Harc. 6. – Allgemeiner, lederner Riemen, Schuhriemen, χάλα συνάπτους ἡνίας Λακωνικάς Ar. Eccl. 508, Schol. τὰς συναπτούσας καὶ δε-σμούσας τὰ ὑποδήματα.
-
9 ἐφίημι
Aἐφίητι Pi.I.2.9
, [dialect] Ion. [ per.] 3pl.ἐπιεῖσι Hdt.4.30
: [tense] fut.ἐφήσω Od. 13.376
: [tense] aor. 1 ind. ἐφῆκα, [dialect] Ep.ἐφέηκα 9.38
, lon.ἐπῆκα Hdt.5.63
; in other moods [tense] aor. 2 forms were used, imper.ἔφες Il.5.174
; [dialect] Ep. subj.ἐφείω 1.567
, [ per.] 2sg. , opt.ἐφείην Il.18.124
; [dialect] Ion. inf.ἐπειναι Hdt.2.100
; part. (v.l.), etc.:—[voice] Med., [tense] pres. inf. ; part.ἐφιέμενος Od.13.7
: [tense] fut.ἐφήσομαι Il.23.82
: [tense] aor. 2 :—[voice] Pass., [tense] pf. ἐφέωται andἐφεῖται Hsch.
: [ ἐφῐημι [dialect] Ep., ἐφῑημι [dialect] Att.; yet Hom. always uses ἐφιείς, ἐφίει, ἐφῑέμενος with [pron. full] [ῑ], exc.ἐφῐει Od.24.180
]:— send to one,Πριάμῳ.. Ἶριν ἐφήσω Il.24.117
; μ' ἐφέηκε.. καλέειν sent me to call, A.R.1.712.2 in Hom., c. inf., set on, incite to do,ἠλεός, ὅς τ' ἐφέηκε πολύφρονά περ μάλ' ἀεῖσαι Od.14.464
; so ἐ. τινὰ ἐχθοδοπῆσαι, χαλεπῆναι, στοναχῆσαι, Il.1.518, 18.108, 124.3 of things, throw or launch at one,ὅς τοι πρῶτος ἐφῆκε βέλος 16.812
;ἄλλοις ἐφίει βέλεα Od.24.180
, etc.; [ἔγχος], μελίην, Il.20.346, 21.170;οἰστὸν ἐπί τινι E.Med. 632
(lyr.); ἐ. χεῖράς τινι to lay hands on him,μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσω Od.20.39
, cf.Il.1.567, etc.4 of events, destinies, etc., send upon one, , etc.; , cf. 21.524;μνηστήρεσσιν ἄεθλον τοῦτον ἐφήσω Od. 19.576
; νόστον.., ὅν μοι Ζεὺς ἐφέηκε which he hath laid upon me, 9.38; soπάντ' ἐφήσω μόρον A.Eu. 502
(lyr.);τέκνοις ἀρὰς ἐ. Id.Th. 786
(lyr.).5 send against, in hostile sense,τῷ στρατοπέδῳ τὴν ἵππον Hdt.5.63
;τὴν ἵππον ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας Id.9.49
;ἡνίοχοι ἐφίεσαν ὠκέας ἵππους Hes.Sc. 307
;στρατὸν ἐς πεδία E.Heracl. 393
.6 let in, freq. of water,ἐπεῖναι τὸν ποταμὸν ἐπὶ τὴν χώρην Hdt.7.130
, cf. 2.100;τὸ ὕδωρ ἐπὶ τὴν ἔσοδον Id.7.176
; alsoἐ. ἀκτῖνα Θήβαισι E.Ph.5
;ἀγέλας ἐπὶ τὰ χωρία X.Cyr.1.1.2
; ἄγαν ἐφῆκας γλώσσαν did'st let loose, E. Andr. 954;ὀργήν τινι ἐ. Pl.Lg. 731d
.II let go, loosen, esp. the rein,ἐ. καὶ χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις Pl.Prt. 338a
; οὐρία ἐφέντα (abs.) ibid.; πᾶσαν ἐφεὶς ὀθόνην [τῷ ἀνέμῳ] AP10.1 (Leon.), cf.A.R.2.934.b give up, yield,τινὶ τὴν ἡγεμονίαν Th.1.95
;πάντ' ἐφέντες ἡδονήν E.Fr. 564
; allow,τἆλλα τοῖς δούλοις Arist.Pol. 1264a21
.c c. inf., permit, allow,τινὶ ὀνειδίσαι Hdt.1.90
, cf.3.113;σοί γ' ἐφῆκα πᾶν λέγειν S.El. 631
; ἢν ἐφῇς μοι (sc. λέγειν) ib. 554, cf. 556, 649: c. acc. et inf.,τοὺς νεωτέρους ἐ. διώκειν X.Cyr.4.2.24
(v.l. for ἀφ-):—[voice] Pass., ἐφεθήσεταί τινι c. inf., Luc.Pr.Im.24.2 give up, leave as a prey, , cf. 495 (v.l.);τὴν ἀποσκευὴν ἐ. τοῖς στρατιώταις διαρπάσαι D.S.14.75
; intr. (sc. ἑαυτόν), give oneself up to,ἰσχυρῷ γέλωτι Pl.R. 388e
; [ παιδιᾷ] Id.Ti. 59c.IV as law-term, leave to another to decide, refer,δίκας ἐ. εἴς τινας D.40.31
; εἰς δικαστήριον ibid.; ἐ. τινὰ εἰς τὸ δικαστήριον refer him to.., Id.34.21; (sc. ἑαυτόν) appeal,εἰς τοὺς δικαστάς Id.29.59
;ἐπί τινα Luc.
Bis Acc.4;εἰς ἕτερον δικαστήριον Id.Herm.30
;ἀπό τινος D.C.64.2
: abs., Id.37.27.B [voice] Med., lay one's command or behest upon, , cf. Il.23.82, 24.300; ; πρός τι τοῦτ' ἐφίεσαι; S.OT 766: c. inf.,ἐ. τινὶ ἀγγεῖλαι Id.El. 1111
, cf. Ar.V. 242; χαίρειν τἀλλ' ἐγώ σ' ἐ. I bid thec have thy will, S.Aj. 112, cf. A.Ch. 1039: abs.,ὡς ἐφίεσαι Id.Pers. 228
(troch.), cf.E.IT 1483; ἐ. ἐς Λακεδαίμονα send or ders to.., Th.4.108.II c. gen., aim at, καλῶν lsoc.2.25;ἀγαθοῦ τινος Arist.EN 1094a2
, etc.; in fighting, τῶν προσώπων, τῶν ὅψεων, Plu.Pomp.71, Caes.45.2 long for, desire, τί μοι τῶν δυσφόρων ἐφίῃ; S.El. 143 (lyr.); τί.. ἐφίεσαι φιλοτιμίας; E.Ph. 531;τῶν ἀλλοτρίων Antipho 5.79
; τῶν κερδῶν, ἀρχῆς, Th.1.8, 128;τῶν ἐν Σικελίᾳ ἀγαθῶν Id.4.61
; : c. gen. pers., X.Mem.4.1.2: c. inf.,ὧν.. σου τυχεῖν ἐφίεμαι ἄκουσον S.Ph. 1315
;ἐ. ἄρξειν Th.6.6
codd. (leg. ἄρξαι): c. acc. et inf., S.OT 1055. -
10 ἡνία
A reins, Il.5.226, Od.3.483, Hes.Sc.95, Pi.P.4.18, I.1.15: rare exc. in Poets, ἐφ' ἡνία,= ἐφ' ἡνίαν (v. sq.), Ael.Tact.19.12.II sg., [full] ἡνίον, τό, bit, Poll.1.148. (I.-E. [nmacrnull]siyo-, cf. Skt. nāsyam 'nose-rein', Ir. éssi 'reins'.)------------------------------------A bridle, reins, in pl., Pi. P.5.32, A.Pers. 193, etc.;πρὸς ἡνίας μάχεσθαι Id.Pr. 1010
; εἰς τοὐπίσω ἑλκύσαι τὰς ἡ. Pl.Phdr. 254c: less freq. in sg., Ἥλιε.. ἐπισχὼν χρυσόνωτον ἡ. S.Aj. 847;ἡ. χαλᾶν E.Fr. 409
: the sg. for one rein,ἔπειτα λύων ἡ. ἀριστεράν S.El. 743
.2 metaph.,Ἔρως.. ἡνίας ηὔθυνε παλιντόνους Ar.Av. 1739
; ;ἐφεῖναι καὶ χαλάσαι τὰς ἡ. τοῖς λόγοις Pl.Prt. 338a
; παραλαβοῦσαι τῆς πόλεως τὰς ἡ. Ar.Ec. 466; τούτῳ παραδώσω τῆς πυκνὸς τὰς ἡ. Id.Eq. 1109;γαστρὸς πᾶσαν ἡ. κρατεῖν Men.Mon.81
;τῷ δήμῳ τὰς ἡ. ἀνείς Plu.Per.11
; ἐνδιδόναι τοῖς βουλήμασι τὰς ἡ. D.H.7.35;παρὰ τὴν ἡ. πράττειν Philostr.Im.2.18
; πρὸς ταῖς ἡ., of high officials, BCH32.431 ([place name] Delos); ἐπὶ τῶν ἡ. LXX 1 Ma.6.28.3 as a military term, ἐφ' ἡνίαν wheeling to the left ( the left being the bridle hand), Plb. 10.23.2, Ascl. Tact.10.2, Polyaen.4.3.21; [τὸν ἵππον] περισπάσας ἐφ' ἡνίαν τῷ χαλινῷ Plu.Marc.6
; ἐξ ἡνίας, opp. ἐκ δόρατος, Plb.11.23.6. -
11 ἡνία
ἡνία, ἡ, im plur. τὰ ἡνία, Zügel; sowohl bei Reit-, als bei Wagenpferden; vom Zaum oder Gebiß; πρὸς ἡνίας μάχῃ, gegen den Zügel kämpfen, in den Zügel beißen; ἐφεῖ. ναι καὶ χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις, die Zügel anlegen, anziehen u. nachlassen; übertr. für: Lenkung, Regierung, Gewalt, τῷ δήμῳ τὰς ἡνίας ἀνείς, ihm den Zügel schießen lassend; παρ' ἡνίαν ποιεῖν, ungehorsam, unfolgsam sein; ἀφ' ἡνίας u. ἐφ' ἡνίαν, von der Rechten nach der Linken. Allgemeiner: lederner Riemen, Schuhriemen -
12 μαδάω
Grammatical information: v.Meaning: `be moist' (Thphr.; on a disease of a fir-tree), also `fall off' of hair, also with ἀπο- (Hp., Ar., Arist., LXX).Other forms: aor. μαδῆσαιDerivatives: μάδησις `falling off of hair' (Hp.), μαδαῖος `being moist' (Poet. de herb.; after ἰκμαῖος?). - Factitive μαδίζω, also with ἀπο-, `remove the hair, pluck or singe bare' (medic.) with μαδιστήριον `instrument, place where depilation is carried on' = ευ῝στρα (Halicarn. Ia, sch.), ὁλο-μάδιστος `quite bald' (Cyran.), also μάδισος (s. below); as iterative μαδάσκομαι `become moist' (medic. VIIp). - Expressive enlargement μα[γ]δάλλει τίλλει, ἐσθίει; μα[γ]δάλλοντες τίλλοντες, ἐσθίοντες H., cf. κναδάλλεται κνήθεται H. and Debrunner IF 21, 91. - Besides μαδαρός `being moist' (Hp., Arist.), `bald' (Luc.) with μαδαρότης `baldness, falling off of the hair, the eyelashes' (Hp., Gal.), μαδαρόω `remove the hairs' (LXX Ne. 13, 25, v. l., Crete IIa), μαδάρωσις = - ότης (Gal., Vett. Val.; prob. direct from μαδαρός, cf. Chantraine Form. 279); μαδαρ-ιάω `suffer loss of hair' (Cleopatra ap. Gal. 12, 405). Beside μαδαρός there is μαδι-γένειος `with bald chin' (Arist.); cf. χαλαρός: χαλί-φρων.Etymology: On the development `flow away' \> `fall out' cf. ἐκρέω `flow away, fall out' and Lat. dēfluō `flow down', also `fall out, go out' of hairs. - With μαδάω: μαδαρός cf. χαλάω: χαλαρός and the synonymous pair πλαδάω: πλαδαρός; but aor. μαδῆσαι innovation against χαλάσαι (as λαγαρός: λαγάσαι a. o.); the morphological analysis, however, remains uncertain, cf. Schwyzer 682 f. - Only formally different are: Lat. madeō `be moist, drip, be drunk' (after the intransitives in - ēre), OIr. maidim `break (out)' (intr.), `fall to pieces' (from *'flow out, away' v.t.; can be formally identical with madeō), Skt. mádati (themat. root-pres.), ma-mát-ti (redupl.) a. o. `be drunken, fuddle oneself, swallow, be marry'; further connections, partly uncertain, in Bq, WP. 2, 230ff., Pok. 694f., W.-Hofmann s. madeō; ib. more lit. Attempt to identify μαδαρός and Lat. madidus (\< - iro-s?), in Bloch Sprachgesch. u. Wortbed. 24. - Cf. μαστός and μήδεα. - Note (as backformation?) μάδος (- ον) as plant-name, = ἄμπελος λευκή (Dsc.), because its root was used for depilation; by H. rendered with ψίλωθρον, which may indicate the same plant. Besides μαδωνάϊς = νυμφαία, `water-lily' (Boeot. acc. to Thphr. HP 9, 13; because of its humid stand?); cf. Bechtel Dial. 1, 307, who with several others changes to μαδωνία (cf. Chantraine Form. 208). - Also μάδισος δίκελλα. οἱ δε μαδιβός H., prob. from μαδίζω, s. above a. Chantraine 435; cf. τάμισος (from ταμεῖν)? On * meh₂d- see Lubotsky, MSS 40 (1981)133-138.Page in Frisk: 2,157-158Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > μαδάω
-
13 σχάζω
Grammatical information: v.Meaning: `to make an incision, to tear open, to open a vein, to let (the blood) flow, to let something take its course, to release, to drop, to abandon' (Hp., X., Arist. etc.).Other forms: Also σχάω (Hp., com., Arist. a.o.), mostly aor. σχάσαι (Pi., B., Hp., E., com., X., Arist., hell. a. late) with pass. σχασθ-ῆναι, fut. pass. - ήσομαι, act. σχάσω, perf. midd. ἔσχασμαι (in ἐσχασμένη as plantname; Strömberg 43).Derivatives: 1. σχάσις ( ἀπό-, κατά-) f. `the tearing, blood-letting, release' (medic., Ph. Bel.). 2. σχάσμα ( κατά-) n. `incision, release' (Hp., Dsc., Ph. Bel.). 3. κατα-σχασμός m. `draft' (medic.). 4. σχαστήρ = Lat. tendicula (gloss.); κατασ[χ]αστήρ meaning unknown (IG 11: 2, 165, 11 [Delos IIIa]). 5. σχαστηρ-ία f. `trigger, release in mechanisms etc.' (Arist., Ph. Bel., Hero, Plb. etc.; Scheller Oxytonierung 58 n. 4); - ιον n. `lancet' ( Hippiatr.).Etymology: As orig. meaning is above assumed as usual `make an incision, tear open', from where `open, let loose etc.'; the word would be esp. characteristic for the language of the physician. Also a basic meaning `let loose, free v. t.' sceems however possible, while the usual professional expression φλέβα σχάσαι in MLG āderlāten `let (flow) from the vein' would get a direct agreement. -- As the whole formal system is clearly built on the aor. σχάσαι, from which σχάζω, σχάω as well as all other verbal and nominal forms, the etymolog has to start from this. A certain non-Greek agreement has not been found. Since Fick 1, 143 a. 567 σχάω is generally compared (Bq, WP. 2, 541 f., Pok. 919f., W.-Hofmann s. sciō) a.o. with Skt. chyati ( anu-, ava-, vi- etc.), ptc. chā-ta-, chi-tá-, caus. chāy-áyati (IE * skeh₂-, *skh₂i̯-) `split, hurt, esp. of the skin' (on the meaning Hoffmann Münch. Stud. 19, 61 ff., on phonetics Hiersche Ten. asp. 103 f., 214f.). To this semant. certainly unobjectionable connection it should be remarked, that of the Skt. verb non-present finite forms, e.g. the full grade s-aorist a-chā-s-it, occur only in the grammarians. The further combinations (s. the lit. above), e.g. with Lat. sciō, are no less hypothetic. -- So σχάσαι Greek innovation (perh. through cross of σχίσαι and ἐάσαι, χαλάσαι v.t.)? Note that σχ- cannot be directly explained from the assumed IE form.Page in Frisk: 2,835-836Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > σχάζω
См. также в других словарях:
χαλάσαι — χαλά̱σᾱͅ , χαλάω Aër. pres part act fem dat sg (doric) χαλά̱σᾱͅ , χαλάω Aër. fut part act fem dat sg (doric) χαλάω Aër. aor inf act χαλάσαῑ , χαλάω Aër. aor opt act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χαλᾶσαι — χαλάω Aër. pres ind mp 2nd sg χαλάω Aër. pres part act fem nom/voc pl (doric) χαλάω Aër. fut part act fem nom/voc pl (doric) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
λαγαίω — (Α) επιγρ. απαλλάσσω, απολύω, αφήνω. [ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. λαγαίω προήλθε από θ. λαγ + κατάλ. αίω (κατά το κεραίω, ἀγαίομαι), ενώ ο αόρ. λαγάσαι σχηματίστηκε κατά το συνών. χαλάσαι. Το θ. λαγ ανάγεται στη συνεσταλμένη βαθμίδα (s)lәg τής ΙΕ ρίζας (s)lēg… … Dictionary of Greek
μαδώ — (AM μαδῶ, άω, Μ και μαδίω και μαδιῶ και μαθῶ) 1. (για τρίχες, φτερά, φύλλα κ.λπ.) (αμτβ.) πέφτω («μαδήσανε τα πούπουλα») 2. (για πρόσωπα ή πράγματα) (αμτβ.) αποβάλλω, χάνω τις τρίχες, τα φτερά, τα φύλλα μου («ἐὰν δέ τινι μαδήσῃ ἡ κεφαλὴ αὐτοῡ,… … Dictionary of Greek
σχάζω — ΝΜΑ, και σχάω ΜΑ ανοίγω σχισμή, κάνω εντομή νεοελλ. 1. (μτβ.) σχίζω στα δύο, διασπώ («τα επιταχυνόμενα σωματίδια σχάζουν τους πυρήνες τών βομβαρδιζόμενων πυρήνων») 2. (αμτθ.) α) ανοίγω στα δύο, σχίζομαι («τα σύκα άρχισαν να σχάζουν») β) ναυτ.… … Dictionary of Greek
τάλαρος — ο, ΝΑ πλεκτό καλάθι από κλαδιά λυγαριάς που χρησιμοποιείται για την αποστράγγιση τυριού νεοελλ. ξύλινο τυροκομικό αγγείο αρχ. 1. (γενικά) καλάθι («πλεκτοῑς ἐν ταλάροισι φέρον μελιηδέα καρπόν», Ομ. Ιλ.) 2. πλεκτό κλουβί για πουλιά 3. φρ. «Μουσέων… … Dictionary of Greek
χαλαρός — ή, ό / χαλαρός, ά, όν, ΝΜΑ αυτός που δεν είναι τεντωμένος ή σφιχτός, αυτός που είναι άτονος, πλαδαρός (α. «χαλαρή ζώνη» β. «χαλαρό δέρμα» γ. «χαλαρά... ὑποδήματα... γοῡν χαίρεις φορῶν», Αριστοφ. δ. «ἀφίεσαν τὴν δοκὸν χαλαραῑς ταῑς ἁλύσεσιν», Θουκ … Dictionary of Greek