[786]

* * *

• In the egg

(prep + abl.) with.

(with subjunctive) when, as, while, since, although.

(with indicative) when.

Siegen (Germany) [gw]

ENG red-billed duck

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

arbor ( arbŏs, Lucr. 1, 774; 6, 786 Lachm.; Ov. M. 2, 212; id. F. 1, 153 (but Merk. arbor, in both places); Verg. E. 3, 56; id. G. 2, 57; 2, 81; id. A. 3, 27; 6, 206 Rib. al.: acc. arbosem, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), ŏris, f. (m., INTER DVOS ARBORES, Inscr. Lyon, I. 27) [v. arduus].

In gen.: arbores serere, to plant, Caecil. Stat. ap. Cic. Tusc. 1, 14, 31; Cic. Sen. 17, 59:

poni,

Verg. G. 2, 278:

arbos se sustulit,

id. ib. 2, 57:

arbores putare,

Cato, R. R. 32, 1: arbores frondescere, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

arboribus frondes redeunt,

Ov. F. 3, 237:

arbos silvestris,

Verg. E. 3, 70:

ramosa,

Lucr. 5 [1096]:

umbrosa,

Verg. G. 2, 66; so Ov. P. 4, 5, 41:

ingens,

Verg. G. 2, 81:

alta,

Ov. M. 15, 404:

summa,

Verg. G. 4, 557; so Ov. M. 12, 15:

patula,

id. ib. 1, 106:

fertilis,

Verg. G. 4, 142:

in quibus (arboribus) non truncus, non rami, non folia sunt,

Cic. de Or. 3, 46, 178:

sub ramis arboris altae,

Lucr. 2, 30, and Verg. A. 7, 108:

arborum rami,

Vulg. Sap. 17, 17:

arbor nuda sine frondibus,

Ov. M. 13, 690; Vulg. Marc. 11, 8:

arborum cortices,

Vulg. Job, 30, 4:

arbores ab radicibus subruere,

Caes. B. G. 6, 27; Plin. 16, 31, 56, § 130; Vulg. Matt. 3, 10:

quarum (arborum) baca,

Cic. Tusc. 1, 14, 31:

jacent sua quāque sub arbore poma,

Verg. E. 7, 54; Vulg. Lev. 26, 20:

fructus arborum,

Quint. 8, 5, 26; Vulg. Sap. 10, 7.—

Spec. with gen. of species: alni, the alder-tree, Varr. R. R. 1, 7, 7:

fici,

the fig-tree, Cic. Fl. 17, 41; Vulg. Matt. 21, 19:

arbores ficorum,

Col. 11, 2, 59: arbor ficus (nom.), Vulg. Jud. 9, 10:

abietis arbores,

fir trees, Liv. 24, 3:

arbor palmae,

the palm-tree, Suet. Aug. 94:

cupressūs,

the cypress, id. Vesp. 5:

arbor sycomorus,

a sycamore, Vulg. Luc. 19, 4; so,

arbor morus,

ib. ib. 17, 6:

arbores olivarum,

olive trees, ib. Exod. 27, 20.— Poet.:

Jovis,

the oak-tree, Ov. M. 1, 106:

Phoebi,

the laurel-tree, id. F. 3, 139 (cf. id. ib. 6, 91:

Apollinea laurus): Palladis,

the olive-tree, id. A. A. 2, 518:

arbor Herculea,

the poplar, Verg. G. 2, 66 (cf.:

Arborum genera numinibus suis dicata perpetuo servantur, ut Jovi aesculus, Apollini laurus, Minervae olea, Veneri myrtus, Herculi populus,

Plin. 12, 1, 2, § 3; Phaedr. 3, 17) al.—

Meton.

Things made of wood (cf.: Mille sunt usus earum (arborum), sine quīs vita degi non possit. Arbore sulcamus, maria terrasque admovemus; arbore exaedificamus tecta;

arborea et simulacra numinum fuere etc.,

Plin. 12, 1, 2, § 5).

With mali:

adversique infigitur arbore mali,

Verg. A. 5, 504.—

Without mali, Luc. 9, 332; Sil. 3, 129; Paul. Sent. 1. 2, t. 3.—

The lever or bar of a press, press-beam, Cato, R. R. 18, 4; 18, 12; Plin. 18, 31, 74, § 317.—

An oar:

centenāque arbore fluctum Verberat adsurgens,

Verg. A. 10, 207.—

A ship:

Phrixeam petiit Pelias arbor ovem,

the ship Argo, Ov. H. 12, 8.—

The shaft of a javelin, a javelin, Stat. Th. 12, 769.—

Euphemist.: arbor infelix, a gallows, gibbet:

caput obnubito, arbori infelici suspendito,

Cic. Rab. 4 fin.; Liv. 1, 26, 7; cf. Plin. 16, 26, 45, § 108 (Niebuhr, Röm. Gesch. I. § 365, compares the words of the Fries. law: am argen vordern Baum henken; cf. in Engl. to hang on the accursed tree).—

The fabulous polypus, which was fancied to have arms like the branches of a tree:

In Gaditano Oceano arbor in tantum vastis dispansa armis, ut fretum numquam intrāsse credatur,

Plin. 9, 4, 3, § 8.

Arbor infelix, a town and castle in Rhœtia, now Arbon, Tab. Peut.

arbor ( arbŏs, Lucr. 1, 774; 6, 786 Lachm.; Ov. M. 2, 212; id. F. 1, 153 (but Merk. arbor, in both places); Verg. E. 3, 56; id. G. 2, 57; 2, 81; id. A. 3, 27; 6, 206 Rib. al.: acc. arbosem, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), ŏris, f. (m., INTER DVOS ARBORES, Inscr. Lyon, I. 27) [v. arduus].

In gen.: arbores serere, to plant, Caecil. Stat. ap. Cic. Tusc. 1, 14, 31; Cic. Sen. 17, 59:

poni,

Verg. G. 2, 278:

arbos se sustulit,

id. ib. 2, 57:

arbores putare,

Cato, R. R. 32, 1: arbores frondescere, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

arboribus frondes redeunt,

Ov. F. 3, 237:

arbos silvestris,

Verg. E. 3, 70:

ramosa,

Lucr. 5 [1096]:

umbrosa,

Verg. G. 2, 66; so Ov. P. 4, 5, 41:

ingens,

Verg. G. 2, 81:

alta,

Ov. M. 15, 404:

summa,

Verg. G. 4, 557; so Ov. M. 12, 15:

patula,

id. ib. 1, 106:

fertilis,

Verg. G. 4, 142:

in quibus (arboribus) non truncus, non rami, non folia sunt,

Cic. de Or. 3, 46, 178:

sub ramis arboris altae,

Lucr. 2, 30, and Verg. A. 7, 108:

arborum rami,

Vulg. Sap. 17, 17:

arbor nuda sine frondibus,

Ov. M. 13, 690; Vulg. Marc. 11, 8:

arborum cortices,

Vulg. Job, 30, 4:

arbores ab radicibus subruere,

Caes. B. G. 6, 27; Plin. 16, 31, 56, § 130; Vulg. Matt. 3, 10:

quarum (arborum) baca,

Cic. Tusc. 1, 14, 31:

jacent sua quāque sub arbore poma,

Verg. E. 7, 54; Vulg. Lev. 26, 20:

fructus arborum,

Quint. 8, 5, 26; Vulg. Sap. 10, 7.—

Spec. with gen. of species: alni, the alder-tree, Varr. R. R. 1, 7, 7:

fici,

the fig-tree, Cic. Fl. 17, 41; Vulg. Matt. 21, 19:

arbores ficorum,

Col. 11, 2, 59: arbor ficus (nom.), Vulg. Jud. 9, 10:

abietis arbores,

fir trees, Liv. 24, 3:

arbor palmae,

the palm-tree, Suet. Aug. 94:

cupressūs,

the cypress, id. Vesp. 5:

arbor sycomorus,

a sycamore, Vulg. Luc. 19, 4; so,

arbor morus,

ib. ib. 17, 6:

arbores olivarum,

olive trees, ib. Exod. 27, 20.— Poet.:

Jovis,

the oak-tree, Ov. M. 1, 106:

Phoebi,

the laurel-tree, id. F. 3, 139 (cf. id. ib. 6, 91:

Apollinea laurus): Palladis,

the olive-tree, id. A. A. 2, 518:

arbor Herculea,

the poplar, Verg. G. 2, 66 (cf.:

Arborum genera numinibus suis dicata perpetuo servantur, ut Jovi aesculus, Apollini laurus, Minervae olea, Veneri myrtus, Herculi populus,

Plin. 12, 1, 2, § 3; Phaedr. 3, 17) al.—

Meton.

Things made of wood (cf.: Mille sunt usus earum (arborum), sine quīs vita degi non possit. Arbore sulcamus, maria terrasque admovemus; arbore exaedificamus tecta;

arborea et simulacra numinum fuere etc.,

Plin. 12, 1, 2, § 5).

With mali:

adversique infigitur arbore mali,

Verg. A. 5, 504.—

Without mali, Luc. 9, 332; Sil. 3, 129; Paul. Sent. 1. 2, t. 3.—

The lever or bar of a press, press-beam, Cato, R. R. 18, 4; 18, 12; Plin. 18, 31, 74, § 317.—

An oar:

centenāque arbore fluctum Verberat adsurgens,

Verg. A. 10, 207.—

A ship:

Phrixeam petiit Pelias arbor ovem,

the ship Argo, Ov. H. 12, 8.—

The shaft of a javelin, a javelin, Stat. Th. 12, 769.—

Euphemist.: arbor infelix, a gallows, gibbet:

caput obnubito, arbori infelici suspendito,

Cic. Rab. 4 fin.; Liv. 1, 26, 7; cf. Plin. 16, 26, 45, § 108 (Niebuhr, Röm. Gesch. I. § 365, compares the words of the Fries. law: am argen vordern Baum henken; cf. in Engl. to hang on the accursed tree).—

The fabulous polypus, which was fancied to have arms like the branches of a tree:

In Gaditano Oceano arbor in tantum vastis dispansa armis, ut fretum numquam intrāsse credatur,

Plin. 9, 4, 3, § 8.

Arbor infelix, a town and castle in Rhœtia, now Arbon, Tab. Peut.

Cĕrēs (cf. Verg. G. 1, 96; Ov. F. 4, 615; Mart. 3, 58, 6), ĕris ( gen. CERERVS, Inscr. Fabr. p. 626, 225; cf. Inscr. Orell. 1364), f. [Sabini Cererem panem appellant, Serv. ad Verg. G. 1, 7; prop. the goddess of creation (cf. Serv. l. l.), from the stem cer, Sanscr. kri, to make], the daughter of Saturn and Ops, Ov. F. 6, 285, sister of Jupiter and Pluto, mother of Proserpine, goddess of agriculture, esp. of the cultivation of corn, and of the growth of fruits in gen. (cf. Cerealis);

represented as upon a chariot drawn by dragons, with a torch in her hand, and crowned with poppies or ears of corn,

Ov. F. 4, 497; 4, 561; 3, 786; 4, 616; id. Am. 3, 10, 3; Tib. 1, 1, 15; 2, 1, 4; Verg. G. 1, 96; Hor. C. S. 30; cf. O. Müll. Archaeol. § 357 sq.: templum Desertae Cereris, deserted (because the temple was in a solitary, secluded place), Verg. A. 2, 714:

Cereri nuptias facere,

i. e. without wine, Plaut. Aul. 2, 6, 5; cf. Serv. ad Verg. G. 1, 343.—From the names of places where she was worshipped, called Ceres Hennensis, Cic. Verr. 2, 4, 49, § 107; Lact. 2, 4, 28:

Catinensis, id. l. l.: Eleusina,

id. 1, 21, 24:

Milesia,

id. 2, 7, 19; cf. Val. Max. 1, 1, ext. 5.—

Ceres profunda or inferna, i. e. Proserpina, Stat. Th. 4, 460; 5, 156; cf.:

sacerdos Cererum,

Inscr. Orell. 6082.—

Meton., food, bread, fruit, corn, grain, etc., Fest. s. v. cocus, p. 45; cf.:

fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum,

Cic. N. D. 2, 23, 60; Verg. G. 1, 297; id. A. 1, 177; 1, 701; Hor. C. 3, 24, 13; id. Epod. 16, 43; Ov. M. 3, 437; 8, 292; 11, 112 al.—Prov.:

sine Cerere et Libero friget Venus,

Ter. Eun. 4, 5, 6; cf. Cic. N. D. 2, 23, 60.

cŏlor (old form cŏlos, like arbos, clamos, honos, etc., Plaut. Mil. 4, 4, 43; Lucr. 6, 208; 6, 1073; Sall. C. 15, 5, acc. to Prob. II. pp. 1456 and 1467 P.; Plin. 13, 15, 30, § 98; 35, 11, 42, § 150), ōris, m. [root cal-, to cover; cf.: caligo, occulere, calyx], color, hue, tint.

Lit.

In gen.:

varii rerum,

Lucr. 2, 786:

nequeunt sine luce Esse,

id. 2, 795:

aureus ignis,

id. 6, 205:

albus,

id. 2, 823; cf.:

color albus praecipue decorus deo est,

Cic. Leg. 2, 18, 45:

purpureus conchyli,

Lucr. 6, 1073:

Tyrios mirare,

Hor. Ep. 1, 6, 18; Ov. M. 4, 165; 10, 261; cf. id. ib. 6, 65; Verg. G. 1, 452:

colorem accipere,

Plin. 11, 38, 91, § 225:

bibere,

id. 8, 48, 73, § 193:

inducere picturae,

id. 35, 10, 36, § 102:

color caerulo albidior, viridior et pressior,

Plin. Ep. 8, 20, 4:

amethystinus,

Suet. Ner. 32:

color in pomo est, ubi permaturuit, ater,

Ov. M. 4, 165; Plin. 30, 2, 6, § 16:

bonus,

Varr. R. R. 3, 7, 10:

melior,

Plin. 7, 6, 5, § 41: colores, oculos qui pascere possunt, [p. 371] Lucr. 2, 419:

rebus nox abstulit atra colorem,

Verg. A. 6, 272:

quam cito purpureos deperdit terra colores,

Tib. 1, 4, 30:

nec varios discet mentiri lana colores,

Verg. E. 4, 42:

Iris, Mille trahens varios adverso sole colores,

id. A. 4, 701.— Poet.:

ducere, of grapes, etc.,

to acquire color, become colored, Verg. E. 9, 49; Ov. M. 3, 485; cf. Sen. Ep. 71, 30.—

Meton.

Coloring stuff, dyestuff:

regionis naturā minii et chrysocollae et aliorum colorum ferax,

Flor. 4, 12, 60; Plin. 35, 6, 12, § 30 sq.—

Flowers of varied colors:

aspice quo submittat humus formosa colores,

Prop. 1, 2, 9; Val. Fl. 6, 492.—

Specif., the natural color of men, the complexion, tint, hue:

qui color, nitor, vestitus,

Ter. Eun. 2, 2, 11:

formae autem dignitas coloris bonitate tuenda est, color exercitationibus corporis,

Cic. Off. 1, 36, 130:

venusti oculi, color suavis,

id. Tusc. 5, 16, 46:

verus (opp. to paint),

Ter. Eun. 2, 3, 27 Don.; cf. Ov. A. A. 3, 164;

and fucatus,

Hor. Epod. 12, 10:

senex colore mustellino,

Ter. Eun. 4, 4, 22:

niveus,

Hor. C. 2, 4, 3:

albus,

fair, Ov. M. 2, 541:

egregius,

Cic. Fin. 2, 20, 64:

verecundus,

Hor. Epod. 17, 21; cf.:

vide Num ejus color pudoris signum indicat,

Ter. And. 5, 3, 7: colorem mutare, to change or lose color (on account of any excitement of the passions, from shame, fear, pain, etc.), to blush, etc., Hor. Ep. 1, 16, 38; cf. Cic. Clu. 19, 54:

color excidit,

Ov. M. 2, 602:

perdere,

id. ib. 3, 99:

adeo perturbavit ea vox regem, ut non color, non voltus ei constaret,

Liv. 39, 34, 7.—

Prov.:

homo nullius coloris,

an unknown man, Plaut. Ps. 4, 7, 99 (like the phrase: albus an ater sit; v. albus).—

Sometimes for beautiful complexion, fine tint, beauty:

o formose puer, nimium ne crede colori,

Verg. E. 2, 17:

quo fugit Venus, heu, quove color?

Hor. C. 4, 13, 17; Ov. H. 3, 141.—

Trop.

In gen., color, i.e. external form, state, condition, position, outward show, appearance (predominant in rhet.; v. 2.; elsewh. rare, and mostly poet.):

amisimus omnem non modo sucum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis,

Cic. Att. 4, 16, 10:

vitae,

Hor. S. 2, 1, 60; cf.: omnis Aristippum decuit color et status et res, every color became him, i. e. he accommodated himself to every condition, id. Ep. 1, 17, 23: novimus quosdam, qui multis apud philosophum annis persederint, et ne colorem quidem duxerint, have not acquired even the outward appearance, i.e. have imbibed or learned nothing, Sen. Ep. 108, 5; cf. Quint. 10, 1, 59: omnia eundem ducunt colorem;

nec Persis Macedonum mores adumbrare nec Macedonibus Persas imitari indecorum,

Curt. 10, 3, 14 Vogel ad loc. —

A class, fashion, kind.

In gen. (rare):

hos maxime laudat.. egregium hoc quoque, sed secundae sortis ingenium... hic tertius color est,

Sen. Ep. 52, 4:

tertium illud genus... sed ne hic quidem contemnendus est color tertius,

id. ib. 75, 15; cf.:

in omni vitae colore,

Stat. S. 2 prooem. init. —

Esp., of diction, character, fashion, cast, coloring, style:

ornatur igitur oratio genere primum et quasi colore quodam et suco suo,

Cic. de Or 3, 25, 95; cf. id. ib. 3, 52, 199:

non unus color prooemii, narrationis, argumentorum, etc.,

Quint. 12, 10, 71:

qui est, inquit, iste tandem urbanitatis color?

Cic. Brut. 46, 171:

color dicendi maculis conspergitur,

Quint. 8, 5, 28; cf.:

color totus orationis,

id. 6, 3, 110:

simplicis atque inaffectati gratia,

id. 9, 4, 17:

tragicus,

Hor. A. P. 236:

operum colores,

id. ib. 86.—

Pregn. (cf. supra, 1. B. 2.), a beautiful, brilliant quality or nature, splendor, lustre, brilliancy (freq. only in rhet. lang.):

nullus argento color est avaris Abdito terris,

Hor. C. 2, 2, 1.—

Of diction.

A high, lively coloring, embellishment:

intelleges nihil illius (Catonis) lineamentis nisi eorum pigmentorum quae inventa nondum erant, florem et colorem defuisse,

Cic. Brut. 87, 298; id. de Or. 3, 25, 100; id. Q. Fr. 2, 13 (15 a), 2.—

In a bad sense, t. t., an artful concealment of a fault, a pretext, palliation, excuse, Quint. 4, 2, 88 Spald.; 6, 5, 5; 10, 1, 116; 11, 1, 81; 12, 1, 33; cf. Sen. Contr. 3, 21; 3, 25:

res illo colore defenditur apud judicem, ut videatur ille non sanae mentis fuisse, etc.,

Dig. 5, 2, 5: sub colore adipiscendae possessionis, Cod. Th. 3, 6, 3; Juv. 6, 280.

com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

commōrunt,

Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

commossem,

Cic. Planc. 37, 90;

commosset,

id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

commosse,

id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).

Lit.

To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

neque miser me commovere possum prae formidine,

Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

Cic. de Or. 2, 44, 186:

columnas,

id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

castra ex eo loco,

to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

aciem,

to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

se ex eo loco,

Cic. Fin. 5, 15, 42:

se domo,

id. Fam. 9, 5, 2:

me Thessalonicā,

id. Att. 3, 13, 1:

te istinc,

id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

hostem,

Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

cervum,

Verg. A. 7, 494:

molem,

Val. Fl. 2, 33:

nummum,

i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

ancilia,

Serv. ad Verg. A. 8, 3:

tripodes,

Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—

To set in motion in a place, to move hither and thither, to shake, agitate, disturb.

Of things:

magni commorunt aequora venti,

Lucr. 2, 766:

alas,

Verg. A. 5, 217; cf.:

penna commota volucris,

Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —

Of persons, with se:

quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

Lanuvii hastam se commovisse,

id. 21, 62, 4.—

Trop.

(Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

Cic. Div. 2, 10, 26:

si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

id. de Or. 2, 51, 205.—

(Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

Plin. 2, 41, 41, § 108:

perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

commotus habebitur, i. e. mente captus,

frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

commota mens,

id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

commotus mente,

id. 23, 1, 16, § 23.—

To move in mind or feeling, to make an impression upon, to excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect, etc.

With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

aut libidine aliquā aut metu,

id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

ludis,

id. Mur. 19, 40:

quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

et amore fraterno et existimatione vulgi,

Caes. B. G. 1, 20:

adfectibus,

Quint. 9, 4, 4:

doctā voce,

id. 2, 16, 9:

cujus atrocitate,

id. 6, 1, 32:

vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

commota vehementi metu mens,

Lucr. 3, 153. —

Absol.:

commorat omnes nos,

Ter. Phorm. 1, 2, 51:

cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

nihil me clamor iste commovet,

id. Rab. Perd. 6, 18:

si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

Caes. B. G. 1, 40:

in commovendis judiciis,

Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

commotus ab oratore judex,

Quint. 6, 2, 7:

qui me commorit, flebit,

provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

Neptunus graviter commotus,

Verg. A. 1, 126:

domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

pol ego istos commovebo,

awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

aes alienum,

to demand, Tac. A. 6, 17:

commotā principis domo,

id. ib. 4, 52 init.:

si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

provoked, Cic. Planc. 37, 90. —

With in and abl.:

qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

Ter. And. 1, 1, 67:

vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

in hac virgine commotus sum,

i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—

With ex and abl.:

nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—

With ad and acc.:

nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

homines ad turpe compendium,

Auct. Her. 4, 40, 52.—

With ut and subj.:

adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

Ter. And. 1, 5, 45:

tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

Auct. Her. 1, 1, 1.—

Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

commovere tumultum aut bellum,

Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

misericordiam, invidiam, iracundiam,

id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

commovere miserationem,

Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

magnum et acerbum dolorem,

Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

invidiam aliquam in me,

id. Phil. 3, 7, 18:

summum odium in eum,

id. Inv. 1, 54, 103:

bilem,

id. Att. 2, 7, 2:

multorum scribendi studia,

id. N. D. 1, 4, 8:

adfectus,

Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

id. 6, 2, 9.—

In discourse:

nova quaedam,

to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

genus (dicendi) in agendo,

Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

Fimbria paulo fervidior atque commotior,

id. Brut. 34, 129:

incidere in rem commotam (i. e. amorem),

Sen. Ep. 116, 5:

animus commotior,

Cic. Div. 1, 37, 80:

commotius ad omnia turbanda consilium,

Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

Drusus animo commotior,

more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

commotus ingenio,

id. ib. 6, 45; and:

Agrippina paulo commotior,

id. ib. 1, 33:

commoto similis,

to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

complector ( conp-), plexus, 3, v. dep. (in signif. mostly coinciding with amplector), prop., to entwine around a person or thing (cf. amplector; class. in prose and poetry).

Lit.

Of persons, to clasp, embrace, as an expression of affection.

With acc.:

vidi et illam et hospitem Conplexum atque ausculantem,

Plaut. Mil. 2, 6, 53: adcurrit;

mediam mulierem complectitur,

Ter. And. 1, 1, 106:

tum ille artius puellam amplexus,

Cic. Div. 1, 46, 103:

viri corpus,

Lucr. 4, 1193:

(adulescentem) complexus osculatusque dimiserit,

Cic. Att. 16, 5, 2:

suum maritum,

Ov. M. 12, 428:

nepotes,

Verg. A. 6, 786:

aliquem conplexa tenere,

Cic. Font. 21, 47 (17, 36); cf. Stat. S. 2, 1, 121.—Of parts of the person:

dextram euntis,

Verg. A. 8, 558; Ov. M. 6, 494; cf. Curt. 6, 7, 8:

infirmis membra lacertis,

Ov. M. 10, 407:

genua. in supplication,

Quint. 6, 1, 34:

pedes alicujus,

Luc. 10, 89.—

With inter se:

nosque inter nos esse conplexos,

Cic. Div. 1, 28, 58:

conplecti inter se lacrimantes milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6; Verg. A. 5, 766.—

With in vicem, Quint. 7, 10, 17.—

Absol.:

nequeunt conplecti satis,

Plaut. Curc. 1, 3, 32: Phr. Conplectere. Di. Lubens, id. Truc. 2, 4, 19:

contineri qum conplectar non queo,

id. Men. 5, 9, 65; id. Mil. 4, 8, 19; Prop. 1, [p. 390] 10, 5.—

With cum and abl., Plaut. Am. 1, 1, 134.—

In gen., to grasp, clasp, seize, encircle, surround, compass, enclose:

(vitis) claviculis suis quasi manibus quicquid est nacta complectitur,

Cic. Sen. 15, 52:

(orbis caelestis) extimus, qui reliquos omnis complectitur,

id. Rep. 6, 17, 17:

complexi terram maris,

Ov. M. 8, 731:

ubi mollis amaracus illum (Ascanium) Floribus et dulci conplectitur umbrā,

Verg. A. 1, 694:

vestis complectens undique corpus,

Cat. 64, 307:

spatium,

to mark out around for military purposes, Caes. B. G. 7, 72; Auct. B. G. 8, 74; cf.

of ploughing around,

Ov. M. 15, 619:

aliquem obsidione,

Vell. 2, 51, 1 et saep.:

caput digitis cruentis,

Ov. M. 3, 727:

manibus eminentia saxa,

Curt. 7, 11, 15:

dexterā impendentes ramos,

id. 9, 5, 13.—Of grasping an adversary in fight:

quoad stans complecti posset atque contendere,

Nep. Epam. 2, 4:

qui cum inter se complexi in terram ex equis decidissent... non prius distracti sunt, quam alterum anima relinqueret,

in contention, id. Eum. 4, 2.—

Trop.

Of sleep, to seize upon, enfold:

sopor fessos complectitur artus,

Verg. A. 2, 253; cf.:

me artior somnus conplexus est,

Cic. Rep. 6, 10, 10.—

To embrace something intellectually as a whole, to comprehend, understand:

aliquid cogitatione et mente,

Cic. Or. 2, 8; cf. id. Fam. 5, 17, 4:

deum et divinum animum cogitatione,

id. Tusc. 1, 22, 51:

omne caelum totamque cum universo mari terram mente,

id. Fin. 2, 34, 112; cf. Quint. 12, 1, 25; 12, 2, 17:

animo proxima quaeque meo,

Ov. Tr. 1, 3, 70:

rei magnitudinem animo,

Cic. de Or. 1, 5, 19; Quint. 10, 6, 3; 10, 6, 6 al.; cf. without acc.:

cum conplector animo, quattuor reperio causas, etc.,

Cic. Sen. 5, 15.—Without mente, animo, etc.:

perficies ut ego ista innumerabilia complectens nusquam labar?

Cic. Ac. 2, 35, 114:

totum genus judiciorum,

id. Verr. 2, 2, 12, § 32:

formam animi magis quam corporis,

to consider, Tac. Agr. 46:

aliquid memoriā,

Cic. Div. 2, 71, 146; Quint. 2, 7, 3;

and without memoria,

id. 11, 2, 36.—

To comprehend a multitude of objects in discourse or in a written representation, to comprise, express, describe, represent, explain; with acc. and abl. or adv.:

omnia alicujus facta oratione,

Cic. Verr. 2, 4, 26, § 57:

omnium rerum memoriam breviter libro,

id. Brut. 3, 14:

orator autem sic illigat sententiam verbis, ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

id. de Or. 3, 44, 175:

omnia unā comprehensione,

id. Fin. 5, 9, 26:

plura semel,

Quint. 11, 1, 66:

pauca paucis,

id. 8, 3, 82; cf. id. 7, 3, 29:

sententiam his verbis,

id. 3, 6, 13.—Esp. with sententiā, to sum up in a formal vote or decree (of speeches in the Senate): causas complectar ipsā sententiā, in the motion or decree itself, Cic. Phil. 14, 11, 29:

sed ut aliquando sententiā complectar, ita censeo,

id. ib. 14, 14, 36.—Hence,

In philos. lang., to draw a conclusion, make an inference, Cic. Inv. 1, 40, 73; Auct. Her. 2, 29, 47; cf. complexio.—

To embrace from love, to love, value, honor; to be addicted to, to care for; with acc. and abl.:

aliquem honoribus et beneficiis suis,

Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

eum beneficio,

id. Planc. 33, 82:

aliquem summā benevolentiā,

id. Fam. 6, 14, 1:

hunc omni tuā comitate,

id. ib. 7, 5, 3:

omnes caritate cives,

Liv. 7, 40, 3:

aliquem artā familiaritate,

Plin. Ep. 3, 11, 5 al. — Without abl.:

hominem,

Cic. Fam. 2, 6, 4. — Absol.: da te homini;

complectetur,

Cic. Fam. 2, 8, 2:

quos fortuna complexa est,

id. Lael. 15, 54:

philosophiam,

id. Brut. 93, 322; cf.:

artes ingenuas,

Ov. P. 1, 6, 9:

causam eam,

Cic. Phil. 5, 16, 44; cf. id. Att. 16, 15, 3:

otium,

id. ib. 2, 6, 1.—

To embrace, include:

cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, sed omnis omnium caritates patria una complexa est,

Cic. Off. 1, 17, 87:

licet haec omnia complectatur eversio,

Quint. 8, 3, 69; 2, 15, 13.—

(Causa pro effectu.) To take into possession, to seize, lay hold of, to make one ' s self master of (rare):

(philosophiae) vis valet multum, cum est idoneam complexa naturam,

Cic. Tusc. 2, 4, 11:

facultatem aliquam,

id. Fam. 10, 12, 5; Liv. 44, 1, 12:

plures provincias complexus sum quam alii urbes ceperunt,

Curt. 6, 3, 4.

► *

Act. collat form complecto, ĕre: quando convenit complectite, Pompon. ap. Non. p. 472 fin.; cf. Prisc. p. 797 P.—

complector, ti, in pass. signif.: invidiosā fortunā complecti, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 793 P.:

quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videantur,

id. Rosc. Am. 13, 37 (but in Cic. Tusc. 5, 14, 40, and id. Fin. 3, 12, 41, the best read. is completur).

com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

commōrunt,

Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

commossem,

Cic. Planc. 37, 90;

commosset,

id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

commosse,

id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).

Lit.

To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

neque miser me commovere possum prae formidine,

Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

Cic. de Or. 2, 44, 186:

columnas,

id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

castra ex eo loco,

to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

aciem,

to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

se ex eo loco,

Cic. Fin. 5, 15, 42:

se domo,

id. Fam. 9, 5, 2:

me Thessalonicā,

id. Att. 3, 13, 1:

te istinc,

id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

hostem,

Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

cervum,

Verg. A. 7, 494:

molem,

Val. Fl. 2, 33:

nummum,

i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

ancilia,

Serv. ad Verg. A. 8, 3:

tripodes,

Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—

To set in motion in a place, to move hither and thither, to shake, agitate, disturb.

Of things:

magni commorunt aequora venti,

Lucr. 2, 766:

alas,

Verg. A. 5, 217; cf.:

penna commota volucris,

Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —

Of persons, with se:

quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

Lanuvii hastam se commovisse,

id. 21, 62, 4.—

Trop.

(Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

Cic. Div. 2, 10, 26:

si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

id. de Or. 2, 51, 205.—

(Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

Plin. 2, 41, 41, § 108:

perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

commotus habebitur, i. e. mente captus,

frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

commota mens,

id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

commotus mente,

id. 23, 1, 16, § 23.—

To move in mind or feeling, to make an impression upon, to excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect, etc.

With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

aut libidine aliquā aut metu,

id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

ludis,

id. Mur. 19, 40:

quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

et amore fraterno et existimatione vulgi,

Caes. B. G. 1, 20:

adfectibus,

Quint. 9, 4, 4:

doctā voce,

id. 2, 16, 9:

cujus atrocitate,

id. 6, 1, 32:

vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

commota vehementi metu mens,

Lucr. 3, 153. —

Absol.:

commorat omnes nos,

Ter. Phorm. 1, 2, 51:

cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

nihil me clamor iste commovet,

id. Rab. Perd. 6, 18:

si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

Caes. B. G. 1, 40:

in commovendis judiciis,

Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

commotus ab oratore judex,

Quint. 6, 2, 7:

qui me commorit, flebit,

provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

Neptunus graviter commotus,

Verg. A. 1, 126:

domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

pol ego istos commovebo,

awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

aes alienum,

to demand, Tac. A. 6, 17:

commotā principis domo,

id. ib. 4, 52 init.:

si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

provoked, Cic. Planc. 37, 90. —

With in and abl.:

qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

Ter. And. 1, 1, 67:

vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

in hac virgine commotus sum,

i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—

With ex and abl.:

nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—

With ad and acc.:

nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

homines ad turpe compendium,

Auct. Her. 4, 40, 52.—

With ut and subj.:

adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

Ter. And. 1, 5, 45:

tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

Auct. Her. 1, 1, 1.—

Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

commovere tumultum aut bellum,

Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

misericordiam, invidiam, iracundiam,

id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

commovere miserationem,

Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

magnum et acerbum dolorem,

Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

invidiam aliquam in me,

id. Phil. 3, 7, 18:

summum odium in eum,

id. Inv. 1, 54, 103:

bilem,

id. Att. 2, 7, 2:

multorum scribendi studia,

id. N. D. 1, 4, 8:

adfectus,

Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

id. 6, 2, 9.—

In discourse:

nova quaedam,

to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

genus (dicendi) in agendo,

Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

Fimbria paulo fervidior atque commotior,

id. Brut. 34, 129:

incidere in rem commotam (i. e. amorem),

Sen. Ep. 116, 5:

animus commotior,

Cic. Div. 1, 37, 80:

commotius ad omnia turbanda consilium,

Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

Drusus animo commotior,

more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

commotus ingenio,

id. ib. 6, 45; and:

Agrippina paulo commotior,

id. ib. 1, 33:

commoto similis,

to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

complector ( conp-), plexus, 3, v. dep. (in signif. mostly coinciding with amplector), prop., to entwine around a person or thing (cf. amplector; class. in prose and poetry).

Lit.

Of persons, to clasp, embrace, as an expression of affection.

With acc.:

vidi et illam et hospitem Conplexum atque ausculantem,

Plaut. Mil. 2, 6, 53: adcurrit;

mediam mulierem complectitur,

Ter. And. 1, 1, 106:

tum ille artius puellam amplexus,

Cic. Div. 1, 46, 103:

viri corpus,

Lucr. 4, 1193:

(adulescentem) complexus osculatusque dimiserit,

Cic. Att. 16, 5, 2:

suum maritum,

Ov. M. 12, 428:

nepotes,

Verg. A. 6, 786:

aliquem conplexa tenere,

Cic. Font. 21, 47 (17, 36); cf. Stat. S. 2, 1, 121.—Of parts of the person:

dextram euntis,

Verg. A. 8, 558; Ov. M. 6, 494; cf. Curt. 6, 7, 8:

infirmis membra lacertis,

Ov. M. 10, 407:

genua. in supplication,

Quint. 6, 1, 34:

pedes alicujus,

Luc. 10, 89.—

With inter se:

nosque inter nos esse conplexos,

Cic. Div. 1, 28, 58:

conplecti inter se lacrimantes milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6; Verg. A. 5, 766.—

With in vicem, Quint. 7, 10, 17.—

Absol.:

nequeunt conplecti satis,

Plaut. Curc. 1, 3, 32: Phr. Conplectere. Di. Lubens, id. Truc. 2, 4, 19:

contineri qum conplectar non queo,

id. Men. 5, 9, 65; id. Mil. 4, 8, 19; Prop. 1, [p. 390] 10, 5.—

With cum and abl., Plaut. Am. 1, 1, 134.—

In gen., to grasp, clasp, seize, encircle, surround, compass, enclose:

(vitis) claviculis suis quasi manibus quicquid est nacta complectitur,

Cic. Sen. 15, 52:

(orbis caelestis) extimus, qui reliquos omnis complectitur,

id. Rep. 6, 17, 17:

complexi terram maris,

Ov. M. 8, 731:

ubi mollis amaracus illum (Ascanium) Floribus et dulci conplectitur umbrā,

Verg. A. 1, 694:

vestis complectens undique corpus,

Cat. 64, 307:

spatium,

to mark out around for military purposes, Caes. B. G. 7, 72; Auct. B. G. 8, 74; cf.

of ploughing around,

Ov. M. 15, 619:

aliquem obsidione,

Vell. 2, 51, 1 et saep.:

caput digitis cruentis,

Ov. M. 3, 727:

manibus eminentia saxa,

Curt. 7, 11, 15:

dexterā impendentes ramos,

id. 9, 5, 13.—Of grasping an adversary in fight:

quoad stans complecti posset atque contendere,

Nep. Epam. 2, 4:

qui cum inter se complexi in terram ex equis decidissent... non prius distracti sunt, quam alterum anima relinqueret,

in contention, id. Eum. 4, 2.—

Trop.

Of sleep, to seize upon, enfold:

sopor fessos complectitur artus,

Verg. A. 2, 253; cf.:

me artior somnus conplexus est,

Cic. Rep. 6, 10, 10.—

To embrace something intellectually as a whole, to comprehend, understand:

aliquid cogitatione et mente,

Cic. Or. 2, 8; cf. id. Fam. 5, 17, 4:

deum et divinum animum cogitatione,

id. Tusc. 1, 22, 51:

omne caelum totamque cum universo mari terram mente,

id. Fin. 2, 34, 112; cf. Quint. 12, 1, 25; 12, 2, 17:

animo proxima quaeque meo,

Ov. Tr. 1, 3, 70:

rei magnitudinem animo,

Cic. de Or. 1, 5, 19; Quint. 10, 6, 3; 10, 6, 6 al.; cf. without acc.:

cum conplector animo, quattuor reperio causas, etc.,

Cic. Sen. 5, 15.—Without mente, animo, etc.:

perficies ut ego ista innumerabilia complectens nusquam labar?

Cic. Ac. 2, 35, 114:

totum genus judiciorum,

id. Verr. 2, 2, 12, § 32:

formam animi magis quam corporis,

to consider, Tac. Agr. 46:

aliquid memoriā,

Cic. Div. 2, 71, 146; Quint. 2, 7, 3;

and without memoria,

id. 11, 2, 36.—

To comprehend a multitude of objects in discourse or in a written representation, to comprise, express, describe, represent, explain; with acc. and abl. or adv.:

omnia alicujus facta oratione,

Cic. Verr. 2, 4, 26, § 57:

omnium rerum memoriam breviter libro,

id. Brut. 3, 14:

orator autem sic illigat sententiam verbis, ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

id. de Or. 3, 44, 175:

omnia unā comprehensione,

id. Fin. 5, 9, 26:

plura semel,

Quint. 11, 1, 66:

pauca paucis,

id. 8, 3, 82; cf. id. 7, 3, 29:

sententiam his verbis,

id. 3, 6, 13.—Esp. with sententiā, to sum up in a formal vote or decree (of speeches in the Senate): causas complectar ipsā sententiā, in the motion or decree itself, Cic. Phil. 14, 11, 29:

sed ut aliquando sententiā complectar, ita censeo,

id. ib. 14, 14, 36.—Hence,

In philos. lang., to draw a conclusion, make an inference, Cic. Inv. 1, 40, 73; Auct. Her. 2, 29, 47; cf. complexio.—

To embrace from love, to love, value, honor; to be addicted to, to care for; with acc. and abl.:

aliquem honoribus et beneficiis suis,

Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

eum beneficio,

id. Planc. 33, 82:

aliquem summā benevolentiā,

id. Fam. 6, 14, 1:

hunc omni tuā comitate,

id. ib. 7, 5, 3:

omnes caritate cives,

Liv. 7, 40, 3:

aliquem artā familiaritate,

Plin. Ep. 3, 11, 5 al. — Without abl.:

hominem,

Cic. Fam. 2, 6, 4. — Absol.: da te homini;

complectetur,

Cic. Fam. 2, 8, 2:

quos fortuna complexa est,

id. Lael. 15, 54:

philosophiam,

id. Brut. 93, 322; cf.:

artes ingenuas,

Ov. P. 1, 6, 9:

causam eam,

Cic. Phil. 5, 16, 44; cf. id. Att. 16, 15, 3:

otium,

id. ib. 2, 6, 1.—

To embrace, include:

cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, sed omnis omnium caritates patria una complexa est,

Cic. Off. 1, 17, 87:

licet haec omnia complectatur eversio,

Quint. 8, 3, 69; 2, 15, 13.—

(Causa pro effectu.) To take into possession, to seize, lay hold of, to make one ' s self master of (rare):

(philosophiae) vis valet multum, cum est idoneam complexa naturam,

Cic. Tusc. 2, 4, 11:

facultatem aliquam,

id. Fam. 10, 12, 5; Liv. 44, 1, 12:

plures provincias complexus sum quam alii urbes ceperunt,

Curt. 6, 3, 4.

► *

Act. collat form complecto, ĕre: quando convenit complectite, Pompon. ap. Non. p. 472 fin.; cf. Prisc. p. 797 P.—

complector, ti, in pass. signif.: invidiosā fortunā complecti, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 793 P.:

quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videantur,

id. Rosc. Am. 13, 37 (but in Cic. Tusc. 5, 14, 40, and id. Fin. 3, 12, 41, the best read. is completur).

ef-flo, āvi, ātum, 1, v. a. and n., to blow or breathe out (mostly poet. and post-Aug. prose).

In gen.:

(Sol) suos efflavit ignes,

Lucr. 5, 652; cf.:

ignes Aetnaeos faucibus,

Verg. A. 7, 786:

ignes ore et naribus,

Ov. M. 2, 85:

lucem elatis naribus (equi solis),

Verg. A. 12, 115:

mare patulis naribus,

Ov. M. 3, 686; cf.:

nimbos in sublime (balaenae),

Plin. 9, 6, 6, § 16:

pulverem,

id. 29, 6, 39, § 138:

vina somno,

Stat. Th. 5, 209:

omnem colorem,

i. e. to lose, Lucr. 2, 833 et saep.:

bestiolae si efflantur (vento),

Varr. R. R. 1, 12, 2.—

Esp. freq.:

animam,

to breathe out one's life, to expire, Cic. Tusc. 1, 9 fin.; Plaut. Pers. 4, 4, 86:

a milite omnis spes,

id. Truc. 4, 4, 23; Cic. Mil. 18 fin.; Nep. Paus. 5, 4; Suet. Dom. 2; id. Aug. 99;

for which also: extremum halitum, Cic. poët. Tusc. 2, 9, 22: vitam in nubila,

Sil. 17, 557; and absol.: (anguem) Abicit efflantem, Cic. poët. Div. 1, 47, 106.—

Transf.

Of wounds:

efflantes plagae,

deadly, which let out life, Stat. Th. 8, 168.—

With an obj. acc. and inf., to say with one's last breath:

quam verum est, quod moriens (Brutus) efflavit, non in re, sed in verbo tantum esse virtutem,

Flor. 4, 7, 11.—

Neutr. (very seldom):

flamma,

Lucr. 6, 681; 699; Stat. Th. 10, 109; Ven. Fort. 4, 26, 128.

ĕo, īvi or ii (īt, Verg. A. 9, 418 al.; cf.

Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 206 sq.: isse, issem, etc., for ivisse, etc.,

Ter. Hec. 2, 1, 25; Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Phil. 14, 1, 1; Ov. M. 7, 350 et saep.: isti, Turp. ap. Non. 4, 242:

istis,

Luc. 7, 834, etc., v. Neue Formenl. 2, 515), īre ( inf. pass. irier, Plaut. Rud. 4, 7, 16), ĭtum, v. n. [root i-, Sanscr. ēmi, go; Gr. eimi; causat. hiêmi = jacio, Curt. Gr. Etym. p. 403], to go (of every kind of motion of animate or inanimate things), to walk, ride, sail, fly, move, pass, etc. (very freq. in all periods and sorts of writing).

Lit.

In gen.:

eo ad forum,

Plaut. As. 1, 1, 95:

i domum,

id. ib. 5, 2, 71 sq.:

nos priores ibimus,

id. Poen. 3, 2, 34:

i in crucem,

go and be hanged! id. As. 5, 2, 91; cf.:

i in malam crucem,

id. Cas. 3, 5, 17; id. Ps. 3, 2, 57; 4, 7, 86:

i in malam rem hinc,

Ter. Ph. 5, 7, 37:

iens in Pompeianum,

Cic. Att. 4, 9 fin.:

subsidio suis ierunt,

Caes. B. G. 7, 62, 8:

quom it dormitum,

Plaut. Aul. 2, 4, 23; id Most. 3, 2, 4; 16; Hor. S. 1, 6, 119 et saep, cf.:

dormitum, lusum,

id. ib. 1, 5, 48:

cubitum,

Plaut. Cas. 4, 4, 27; 5, 4, 8; id. Ps. 3, 2, 57; Cic. Rosc. Am. 23; id. Div. 2, 59, 122 et saep.— Poet. with the acc. of the terminus:

ibis Cecropios portus,

Ov. H. 10, 125 Loers.:

Sardoos recessus,

Sil. 12, 368; cf.:

hinc Afros,

Verg. E. 1, 65.—With a cognate acc.:

ire vias,

Prop. 1, 1, 17:

exsequias,

Ter. Ph. 5, 8, 37:

pompam funeris,

Ov. F. 6, 663 et saep.:

non explorantur eundae vitandaeque viae,

Claud. in Eutrop. 2, 419:

animae ad lumen iturae,

Verg. A. 6, 680:

ego ire in Piraeum volo,

Plaut. Most. 1, 1, 63; cf.:

visere ad aliquam,

Ter. Hec. 1, 2, 114; id. Phorm. 1, 2, 52:

videre,

Prop. 1, 1, 12:

ire pedibus,

on foot, Liv. 28, 17:

equis,

id. 1, 15:

curru,

id. 28, 9; Ov. H. 1, 46; cf.:

in equis,

id. A. A. 1, 214:

in raeda,

Mart. 3, 47:

super equos,

Just. 41, 3;

and with equis to be supplied,

Verg. A. 5, 554:

puppibus,

Ov. H. 19, 180; cf.:

cum classe Pisas,

Liv. 41, 17 et saep.:

concedere quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?

Lucr. 1, 380.—

Of things:

alvus non it,

Cato R. R. 157, 7; so,

sanguis naribus,

Lucr. 6, 1203:

Euphrates jam mollior undis,

Verg. A. 8, 726:

sudor per artus,

id. ib. 2, 174:

fucus in artus,

Lucr. 2, 683:

telum (with volare),

id. 1, 971:

trabes,

i. e. to give way, sink, id. 6, 564 et saep.:

in semen ire (asparagum),

to go to seed, Cato, R. R. 161, 3; so Plin. 18, 17, 45, § 159; cf.:

in corpus (juvenes),

Quint. 2, 10, 5:

sanguis it in sucos,

turns into, Ov. M. 10, 493.—

In partic.

To go or proceed against with hostile intent, to march against:

quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt,

Caes. B. G. 6, 8, 6:

ad hostem,

Liv. 42, 49:

contra hostem,

Caes. B. G. 7, 67, 2; cf. id. B. C. 3, 31 fin.:

adversus hostem,

Liv. 42, 49:

in hostem,

id. 2, 6; Verg. A. 9, 424 et saep.; cf.:

in Capitolium,

to go against, to attack, Liv. 3, 17.—

Pregn., to pass away, disappear (very rare):

saepe hominem paulatim cernimus ire,

Lucr. 3, 526; cf. ib. 530; 594.

Trop.

In gen., to go, pass, proceed, move, advance:

ire in opus alienum,

Plaut. Mil. 3, 3, 6:

in dubiam imperii servitiique aleam,

Liv. 1, 23 fin.:

in alteram causam praeceps ierat,

id. 2, 27:

in rixam,

Quint. 6, 4, 13:

in lacrimas,

Verg. A. 4, 413; Stat. Th. 11, 193:

in poenas,

Ov. M. 5, 668 et saep.:

ire per singula,

Quint. 6, 1, 12; cf. id. 4, 2, 32; 7, 1, 64; 10, 5, 21:

ad quem (modum) non per gradus itur,

id. 8, 4, 7 et saep.:

dicite qua sit eundum,

Ov. Tr. 3, 1, 19:

ire infitias, v. infitiae: Latina debent cito pariter ire,

Quint. 1, 1, 14:

aliae contradictiones eunt interim longius,

id. 5, 13, 54: in eosdem semper pedes ire (compositio), [p. 649] id. 9, 4, 142:

cum per omnes et personas et affectus eat (comoedia),

id. 1, 8, 7; cf. id. 1, 2, 13; Juv. 1, 142:

Phrygiae per oppida facti Rumor it,

Ov. M. 6, 146:

it clamor caelo,

Verg. A. 5, 451:

factoque in secula ituro, Laetantur tribuisse locum,

to go down to posterity, Sil. 12, 312; cf.

with a subject-sentence: ibit in saecula, fuisse principem, cui, etc.,

Plin. Pan. 55.—

In partic.

Pub. law t. t.

Pedibus ire, or simply ire in aliquam sententiam, in voting, to go over or accede to any opinion (opp. discedere, v. h. v. II. B. 2. b.):

cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,

Liv. 9, 8, 13:

pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat,

id. 1, 32 fin.; 34, 43; 42, 3 fin.—Pass. impers.:

in quam sententiam cum pedibus iretur,

Liv. 5, 9, 2:

ibatur in eam sententiam,

Cic. Q. Fr. 2, 1 fin.:

itum in sententiam,

Tac. A. 3, 23; 12, 48.—And opp. to the above,

Ire in alia omnia, to vote against a bill, v. alius, II.—

Mercant. t. t. for vēneo, to go for, be sold at a certain price, Plin. 18, 23, 53, § 194:

tot Pontus eat, tot Lydia nummis,

Claud. Eutr. 1, 203.—

Pregn., of time, to pass by, pass away:

it dies,

Plaut. Ps. 1, 3, 12; Hor. C. 2, 14, 5; 4, 5, 7:

anni,

id. Ep. 2, 2, 55; cf.:

anni more fluentis aquae,

Ov. A. A. 3, 62.—

With the accessory notion of result, to go, proceed, turn out, happen:

incipit res melius ire quam putaram,

Cic. Att. 14, 15; cf. Tac. A. 12, 68:

prorsus ibat res,

Cic. Att. 14, 20 fin.; Curt. 8, 5:

postquam omnia fatis Caesaris ire videt,

Luc. 4, 144.—Hence the wish: sic eat, so may he fare:

sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

Liv. 1, 26; Luc. 5, 297 Cort.; 2, 304; Claud. in Eutr. 2, 155. —

Constr. with a supine, like the Gr. mellein, to go or set about, to prepare, to wish, to be about to do any thing:

si opulentus it petitum pauperioris gratiam, etc.,

Plaut. Aul. 2, 2, 69; id. Bacch. 3, 6, 36: quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. PARSI, p. 242 Müll.; so,

perditum gentem universam,

Liv. 32, 22:

ultum injurias, scelera,

id. 2, 6; Quint. 11, 1, 42:

servitum Grais matribus,

Verg. A. 2, 786 et saep.:

bonorum praemia ereptum eunt,

Sall. J. 85, 42.—Hence the construction of the inf. pass. iri with the supine, in place of an inf. fut. pass.:

mihi omne argentum redditum iri,

Plaut. Curc. 4, 2, 5:

mihi istaec videtur praeda praedatum irier,

id. Rud. 4, 7, 16 et saep.— Poet. also with inf.:

seu pontum carpere remis Ibis,

Prop. 1, 6, 34:

attollere facta regum,

Stat. S. 5, 3, 11:

fateri,

id. Th. 3, 61 al. —

Imp. i, eas, eat, etc., since the Aug. period more freq. a mocking or indignant expression, go then, go now:

i nunc et cupidi nomen amantis habe,

Ov. H. 3, 26; so,

i nunc,

id. ib. 4, 127; 9, 105; 17, 57; id. Am. 1, 7, 35; Prop. 2, 29, 22 (3, 27, 22 M.); Verg. A. 7, 425; Juv. 6, 306 al.:

i, sequere Italiam ventis,

Verg. A. 4, 381; so,

i,

id. ib. 9, 634:

fremunt omnibus locis: Irent, crearent consules ex plebe,

Liv. 7, 6 fin.

ĕō, adv. [old dat. and abl. form of pron. stem i; cf. is].

In locat. and abl. uses,

Of place=in eo loco, there, in that place (rare):

quid (facturus est) cum tu eo quinque legiones haberes?

Cic. Ep. ad Brut. 1, 2, 1:

quo loco... ibi... eoque,

Cels. 8, 9, 1:

eo loci,

Tac. A. 15, 74; Plin. 11, 37, 50, § 136; so trop.: eo loci, in that condition:

res erat eo jam loci, ut, etc.,

Cic. Sest. 13, 68; Tac. A. 14, 61; Dig. 5, 1, 52, § 3.—

Of cause=eā re.

Referring to a cause or reason before given, therefore, on that account, for that reason:

is nunc dicitur venturus peregre: eo nunc commenta est dolum,

Plaut. Truc. 1, 1, 66; Ter. Hec. 2, 1, 41:

dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior,

Cic. Fam. 6, 20, 1; Sall. C. 21, 3; Liv. 8, 8, 8; Tac. H. 2, 65; Nep. Pelop. 1, 3; id. Milt. 2, 3 et saep.—So with conjunctions, eoque, et eo, eo quoque, in adding any thing as a consequence of what precedes, and for that reason:

absolute pares, et eo quoque innumerabiles,

Cic. Ac. 2, 17, 55:

impeditius eoque hostibus incautum,

Tac. A. 1, 50:

per gentes integras et eo feroces,

Vell. 2, 115, 2; Quint. 4, 1, 42 al. —

Referring to a foll. clause, giving

a cause or reason, with quia, quoniam, quod, etc.; so with quia:

eo fit, quia mihi plurimum credo,

Plaut. Am. 2, 2, 124; id. Capt. 1, 1, 2:

nunc eo videtur foedus, quia, etc.,

Ter. Eun. 4, 4, 17; 3, 1, 25:

quia scripseras, eo te censebam, etc.,

Cic. Att. 10, 17, 4; Sall. C. 20, 3; Tac. Agr. 22.—With quoniam:

haec eo notavi, quoniam, etc.,

Gell. 7, 13.—With quod:

quod... non potueritis, eo vobis potestas erepta sit,

Cic. Verr. 1, 8, 22; Nep. Eum. 11, 5; Liv. 9, 2, 4; Caes. B. G. 1, 23; so,

neque eo... quod,

Ter. Heaut. 3, 2, 43; Varr. R. R. 1, 5.—

A purpose, motive or reason, with quo, ut, ne; and after negatives, with quo, quin, and subj. —So with quo:

eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem,

Cic. Att. 8, 9, 1; Sall. C. 22, 2; so,

non eo... quo,

Ter. Eun. 1, 2, 16:

neque eo... quo,

Cic. Att. 3, 15, 4; id. Rosc. Am. 18, 51.—With ut:

haec eo scripsi, ut intellegeres,

Cic. Fam. 13, 69, 2; id. de Or. 3, 49, 187; Lact. 4, 5, 9.—With ne: Plaut. Aul. 2, 2, 63; Ter. Ph. 5, 1, 17:

quod ego non eo vereor, ne mihi noceat,

Cic. Att. 9, 2; id. Rab. Perd. 3, 9.—With quin:

non eo haec dico, quin quae tu vis ego velim,

Plaut. Trin. 2, 2, 60; id. As. 5, 1, 16. —

Of measure or degree—with words of comparison, so much, by so much —followed by quo (= tanto... quanto):

quae eo fructuosiores fiunt, quo calidior terra aratur,

Varr. R. R. 1, 32, 1:

eo gravior est dolor, quo culpa major,

Cic. Att. 11, 11, 2; id. Fam. 2, 19, 1; so with quantum:

quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant, etc.,

Liv. 3, 15, 2; id. 44, 7, 6:

quanto longius abscederent, eo, etc.,

id. 30, 30, 23. —Esp. freq. the formulae, eo magis, eo minus, so much the worse ( the less), followed by quo, quod, quoniam, si, ut, ne:

eo magis, quo tanta penuria est in omni honoris gradu,

Cic. Fam. 3, 11, 7:

eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc.,

Caes. B. G. 5, 9; Cic. Off. 3, 22, 88; id. Att. 15, 9 fin.:

eo magis, quoniam, etc., Cels. praef. p. 14, 12 Müll.: nihil admirabilius fieri potest, eoque magis, si ea sunt in adulescente,

Cic. Off. 2, 14, 48; id. Tusc. 1, 39, 94:

eo diligentius ut ne parvula quidem titubatione impediremur,

Auct. Her. 2, 8, 12; Cic. Rab. Perd. 3, 9:

ego illa extuli et eo quidem magis, ne quid ille superiorum meminisse me putaret,

id. Att. 9, 13, 3.—

In this combination eo often expresses also the idea of cause (cf. B. 1. supra): hoc probis pretiumst. Eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

Plaut. Trin. 2, 1, 37: solliciti tamen et anxii sunt;

eoque magis, quod se ipsi continent et coercent,

Cic. Tusc. 4, 33, 70;

and some passages may be classed under either head: dederam triduo ante litteras ad te. Eo nunc ero brevior,

Cic. Fam. 6, 21, 1; id. Inv 1, 4, 5; id. Off. 2, 13, 45; id. Fam. 9, 16, 9; Plaut. Aul. 2, 2, 8.

In dat. uses.

With the idea of motion, to that place, thither (=in eum locum):

eo se recipere coeperunt,

Caes. B. G. 1, 25, 5:

uti eo cum introeas, circumspicias, uti inde exire possit,

Cato, R. R. 1, 2:

eo tela conicere, Auct. B. Afr. 72: eo respicere,

Sall. J. 35, 10; so,

followed by quo, ubi, unde: non potuit melius pervenirier eo, quo nos volumus,

Ter. Phorm. 4, 3, 35:

venio nunc eo, quo me fides ducit,

Cic. Rosc. Am. 30, 83:

ibit eo quo vis, etc.,

Hor. Ep. 2, 2, 40:

(venit) eo, ubi non modo res erat, etc.,

Cic. Quint. 11; Varr. R. R. 3, 16, 21; Vell. 2, 108, 2:

eo, unde discedere non oportuit, revertamur,

Cic. Att. 2, 16, 3; Liv. 6, 35, 2; Sall. C. 60, 2;

so (late Lat.) with loci: perducendum eo loci, ubi actum sit,

Dig. 10, 4, 11, § 1; ib. 47, 2, 3, § 2.—

Transf.

With the idea of addition, thereto, in addition to that, besides:

accessit eo, ut milites ejus, etc.,

Cic. Fam. 10, 21, 4:

accedit eo, quod, etc.,

id. Att. 1, 13, 1.—

With the idea of tendency, to that end, with that purpose, to this result:

hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo corruptam diceret,

Cic. Div. 2, 57, 118:

haec eo pertinet oratio, ut ipsa virtus se sustentare posse videretur,

id. Fam. 6, 1, 12:

hoc eo valebat, ut, etc.,

Nep. Them. 4, 4.—

With the idea of degree or extent, to that degree or extent, so far, to such a point:

eo scientiae progredi,

Quint. 2, 1, 6:

postquam res publica eo magnificentiae venerit, gliscere singulos,

Tac. A. 2, 33; id. H. 1, 16; id. Agr. 28:

eo magnitudinis procedere,

Sall. J. 1, 5; 5, 2; 14, 3:

ubi jam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc.,

Liv. 25, 8, 11; 28, 27, 12; 32, 18, 8 al.; Just. 3, 5:

eo insolentiae processit,

Plin. Pan. 16:

eo rerum ventum erat, ut, etc.,

Curt. 5, 12, 3; 7, 1, 35.— With gen., Val. Max. 3, 7, 1 al.; Flor. 1, 24, 2; 2, 18, 12; Suet. Caes. 77; Plin. Pan. 16, 5; Sen. Q. N. 4 praef. §

9: eo rem jam adducam, ut nihil divinationis opus sit,

Cic. Rosc. Am. 34, 96:

res eo est deducta, ut, etc.,

id. Att. 2, 18, 2; Hor. C. 2, 1, 226; Cic. Verr. 2, 4, 18.—

Of time, up to the time, until, so long, usually with usque, and followed by dum, donec:

usque eo premere capita, dum illae captum amitterent,

Cic. N. D. 2, 49, 124; Liv. 23, 19, 14; Tac. A. 4, 18:

eo usque flagitatus est, donec ad exitium dederetur,

id. ib. 1, 32; Quint. 11, 3, 53:

eo usque vivere, donec, etc.,

Liv. 40, 8; cf. Col. 4, 24, 20; 4, 30, 4.—Rarely by quamdiu:

eo usque, quamdiu ad fines barbaricos veniretur,

Lampr. Alex. Sev. 45.

ex-cŏquo, xi, ctum, 3, v. a., to boil out, melt out, dry up.

Lit.:

usque coquito, dum dimidium excoquas,

i. e. you boil away, Cato, R. R. 107, 2:

mustum ad dimidium,

Col. 12, 19, 1:

testudinem vino,

to boil thoroughly, Plin. 32, 4, 14, § 38:

glebas melle,

id. 37, 12, 74, § 194:

ferrum (ignis),

i. e. to harden, Ov. M. 14, 712:

harenas admixto nitro in vitrum,

Tac. H. 5, 7:

lapide cremato in caminis donec excoquatur in rubricam,

Plin. 34, 13, 37, § 135:

ignis vitium metallis excoquit,

Ov. F. 4, 786:

omne per ignes vitium,

Verg. G. 1, 88;

hence, excoctum argentum,

i. e. purified, Gell. 6, 5, 9; cf.:

excoxi te, non quasi argentum,

Vulg. Isa. 48, 10:

imagines excoctae flammis,

melted down, Plin. Pan. 52, 5:

excoctum parum habet suci,

Varr. L. L. 5, § 109 Müll.:

terram sol excoquit et facit are,

dries up, Lucr. 6, 962; cf.:

tam excoctam (ancillam) reddam atque atram quam carbo est,

Ter. Ad. 5, 3, 63.—With an abstr. object: cruditatem Laconicis, qs. to boil out, i. e. to drive out by steam-baths, Col. 1 praef. §

16: excocta maturitas hordei,

i. e. overripe, Plin. 18, 7, 18, § 80.—

Trop.:

malum alicui,

to devise, Plaut. Pers. 1, 1, 53 (cf. coquo):

mentem,

to plague, vex, Sen. Herc. Fur. 105 (cf. coquo).

Făbĭus, a, the name of a Roman gens, concerning which see Liv. 2, 48-50; among its distinguished members were,

Fabius Pictor, a historian, Cic. de Or. 2, 12.—

Q. Fabius Maximus Cunctator, the famous dictator in the second Punic war, Prop. 3, 3, 9; Liv. 22 passim. —

M. Fabius Quintilianus, author of the rhetorical work Institutiones Oratoriae, Aus. Prof. 1, 7; Mart. 2, 90. —

Paulus Fabius Persicus, consul under Tiberius, A.U.C. 786, Sen. Ben. 2, 21, 4; Juv. 8, 14.—

Hence,

Făbĭus, a, um, adj., of or belonging to a Fabius, Fabian:

lex, de ambitu and de plagiariis,

Cic. Mur. 34, 71; id. Rab. Perd. 3, 8; Dig. 48, tit. 15; ib. 17, 2, 51: fornix, a triumphal arch, built by Q. Fabius Maximus Allobrogicus on the Sacra Via, in the neighborhood of the Regia, Cic. Planc. 7, 17;

called also Fornix Fabii,

id. de Or. 2, 66, 267;

and Fornix Fabianus, v. under B.: lupercus,

Prop. 4 (5), 1, 26; cf.

under B.: tribus,

one of the rural tribes, Hor. Ep. 1, 6, 52.—

Făbĭānus, a, um, adj., the same:

fornix, i. q. Fabius fornix (v. above),

Cic. Verr. 1, 7, 19;

also called arcus,

Sen. Const. Sap. 1:

Fabianae artes,

i. e. delay, Liv. 22, 34: ‡ Fabiani et ‡ Quintilian appellabantur luperci, a Fabio et Quintilio praepositis suis, Paul. ex Fest. p. 87 Müll. — Subst.: Făbĭāni, ōrum, m., persons of the Fabian tribe, Suet. Aug. 40; also the soldiers of Fabius, Nep. Iphicr. 2, 4.

Făbĭus, a, the name of a Roman gens, concerning which see Liv. 2, 48-50; among its distinguished members were,

Fabius Pictor, a historian, Cic. de Or. 2, 12.—

Q. Fabius Maximus Cunctator, the famous dictator in the second Punic war, Prop. 3, 3, 9; Liv. 22 passim. —

M. Fabius Quintilianus, author of the rhetorical work Institutiones Oratoriae, Aus. Prof. 1, 7; Mart. 2, 90. —

Paulus Fabius Persicus, consul under Tiberius, A.U.C. 786, Sen. Ben. 2, 21, 4; Juv. 8, 14.—

Hence,

Făbĭus, a, um, adj., of or belonging to a Fabius, Fabian:

lex, de ambitu and de plagiariis,

Cic. Mur. 34, 71; id. Rab. Perd. 3, 8; Dig. 48, tit. 15; ib. 17, 2, 51: fornix, a triumphal arch, built by Q. Fabius Maximus Allobrogicus on the Sacra Via, in the neighborhood of the Regia, Cic. Planc. 7, 17;

called also Fornix Fabii,

id. de Or. 2, 66, 267;

and Fornix Fabianus, v. under B.: lupercus,

Prop. 4 (5), 1, 26; cf.

under B.: tribus,

one of the rural tribes, Hor. Ep. 1, 6, 52.—

Făbĭānus, a, um, adj., the same:

fornix, i. q. Fabius fornix (v. above),

Cic. Verr. 1, 7, 19;

also called arcus,

Sen. Const. Sap. 1:

Fabianae artes,

i. e. delay, Liv. 22, 34: ‡ Fabiani et ‡ Quintilian appellabantur luperci, a Fabio et Quintilio praepositis suis, Paul. ex Fest. p. 87 Müll. — Subst.: Făbĭāni, ōrum, m., persons of the Fabian tribe, Suet. Aug. 40; also the soldiers of Fabius, Nep. Iphicr. 2, 4.