Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

transfertur

  • 1 alte

    altē, adv. [altus]    - altissime Plin. Ep. 5, 15, 5 ; 8, 4; Suet. Aug. 94. [st1]1 [-] en haut, de haut.    - alte spectare, Cic. Tusc. 1, 82; Rep. 6, 25: regarder en haut (vers les hauteurs).    - cruentum alte extollere pugionem, Cic. Phil. 2, 28: lever en l'air un poignard ensanglanté.    - alte cadere, Cic. Or. 98: tomber de haut. [st1]2 [-] profondément.    - sulcus altius impressus, Cic. Div. 2, 50: sillon creusé un peu profondément.    - ferrum haud alte in corpus descendisse, Liv. 1, 41, 5: [elle dit] que le fer n'a pas pénétré profondément dans le corps.    - quod verbum in pectus Jugurthae altius descendit, Sall. J. 11, 7: cette parole pénétra dans l'âme de Jugurtha plus profondément.    - altius animis maerebant, Tac. An. 2, 82: la douleur était plutôt au fond des âmes. [st1]3 [-] de loin.    - rem alte repetere, Cic. Or. 11: reprendre une chose de loin.    - altius initium rei demonstrandae petere quam... Cic. Caec. 10: commencer sa démonstration en remontant plus haut que...    - cum verbum aliquod altius transfertur, Cic. Or. 82: quand on emploie une métaphore un peu hardie.
    * * *
    altē, adv. [altus]    - altissime Plin. Ep. 5, 15, 5 ; 8, 4; Suet. Aug. 94. [st1]1 [-] en haut, de haut.    - alte spectare, Cic. Tusc. 1, 82; Rep. 6, 25: regarder en haut (vers les hauteurs).    - cruentum alte extollere pugionem, Cic. Phil. 2, 28: lever en l'air un poignard ensanglanté.    - alte cadere, Cic. Or. 98: tomber de haut. [st1]2 [-] profondément.    - sulcus altius impressus, Cic. Div. 2, 50: sillon creusé un peu profondément.    - ferrum haud alte in corpus descendisse, Liv. 1, 41, 5: [elle dit] que le fer n'a pas pénétré profondément dans le corps.    - quod verbum in pectus Jugurthae altius descendit, Sall. J. 11, 7: cette parole pénétra dans l'âme de Jugurtha plus profondément.    - altius animis maerebant, Tac. An. 2, 82: la douleur était plutôt au fond des âmes. [st1]3 [-] de loin.    - rem alte repetere, Cic. Or. 11: reprendre une chose de loin.    - altius initium rei demonstrandae petere quam... Cic. Caec. 10: commencer sa démonstration en remontant plus haut que...    - cum verbum aliquod altius transfertur, Cic. Or. 82: quand on emploie une métaphore un peu hardie.
    * * *
        Alte, Aduerb. qualitatis. Haultement, et aucunesfois profondement.
    \
        Ferrum haud alte in corpus descendisse. Liu. Non gueres profondement.

    Dictionarium latinogallicum > alte

  • 2 idoneus

    ĭdōnĕus, a, um [st2]1 [-] propre à, apte à, bon pour, fait pour. [st2]2 [-] capable, digne de. [st2]3 [-] convenable, opportun, favorable. [st2]4 [-] en bon état, solide, qui a les qualités requises. [st2]5 [-] méritant, estimable, estimé.    - idoneus alicui rei (ad aliquam rem): bon pour qqch.    - locus idoneus castris, Caes. BG. 6.10.2: emplacement bon pour un camp.    - idoneus rhetori puer, Quint. 2, 3, 1: enfant en état de suivre les leçons d'un rhéteur.    - perferendis mandatis idoneus, Tac. A. 1, 23: capable de transmettre les ordres.    - homo ad amicitiam idoneus, Cic. Lael. 17, 62: fait pour l'amitié.    - ad egrediendum idoneus locus: lieu favorable à un débarquement.    - in nullam spem idonei, Sen. Contr. 5, 33: sur qui on ne peut fonder aucun espoir.    - res non idoneae dignitate, Auct. Her. 3, 3, 5: choses qui sont au-dessous de notre dignité.    - idoneus qui + subj.: digne de.    - idoneus qui impetret: digne d'obtenir.    - idoneus in quo illudat (aliquis), Plaut.: fait pour servir de jouet.    - video te me arbitrari, hominem idoneum, quem ludos facias, Plaut. Aul. 2, 2, 74: je vois bien que tu penses que je suis un homme dont tu peux te jouer.    - fons dare nomen idoneus, Hor. Ep. 1, 16, 12: source assez importante pour donner son nom.    - idoneum tempus: moment propice.    - idoneum visum est... Sall.: il a paru à propos de...    - exemplum ab idoneis ad non idoneos transfertur, Sall. C. 51, 27: la peine exemplaire appliquée à des coupables tombent sur des innocents (sur des gens qui ne la méritent pas).    - idonei homines indigentes, Cic.: hommes estimables qui sont dans le besoin.    - idoneus auctor: autorité imposante.
    * * *
    ĭdōnĕus, a, um [st2]1 [-] propre à, apte à, bon pour, fait pour. [st2]2 [-] capable, digne de. [st2]3 [-] convenable, opportun, favorable. [st2]4 [-] en bon état, solide, qui a les qualités requises. [st2]5 [-] méritant, estimable, estimé.    - idoneus alicui rei (ad aliquam rem): bon pour qqch.    - locus idoneus castris, Caes. BG. 6.10.2: emplacement bon pour un camp.    - idoneus rhetori puer, Quint. 2, 3, 1: enfant en état de suivre les leçons d'un rhéteur.    - perferendis mandatis idoneus, Tac. A. 1, 23: capable de transmettre les ordres.    - homo ad amicitiam idoneus, Cic. Lael. 17, 62: fait pour l'amitié.    - ad egrediendum idoneus locus: lieu favorable à un débarquement.    - in nullam spem idonei, Sen. Contr. 5, 33: sur qui on ne peut fonder aucun espoir.    - res non idoneae dignitate, Auct. Her. 3, 3, 5: choses qui sont au-dessous de notre dignité.    - idoneus qui + subj.: digne de.    - idoneus qui impetret: digne d'obtenir.    - idoneus in quo illudat (aliquis), Plaut.: fait pour servir de jouet.    - video te me arbitrari, hominem idoneum, quem ludos facias, Plaut. Aul. 2, 2, 74: je vois bien que tu penses que je suis un homme dont tu peux te jouer.    - fons dare nomen idoneus, Hor. Ep. 1, 16, 12: source assez importante pour donner son nom.    - idoneum tempus: moment propice.    - idoneum visum est... Sall.: il a paru à propos de...    - exemplum ab idoneis ad non idoneos transfertur, Sall. C. 51, 27: la peine exemplaire appliquée à des coupables tombent sur des innocents (sur des gens qui ne la méritent pas).    - idonei homines indigentes, Cic.: hommes estimables qui sont dans le besoin.    - idoneus auctor: autorité imposante.
    * * *
        Idoneus, Adiectiuum. Terent. Propre et convenant ou convenable à quelque affaire, Idoine.
    \
        Idoneus author. Cic. Suffisant et digne de foy, Bon garand.
    \
        Idoneus locus. Cic. Temps propice.
    \
        Tibi fortasse idoneus fuit nemo quem imitarere. Cic. Assez suffisant pour l'ensuyvre.
    \
        Idoneus tingendis vestibus flos. Plin. Bien propre.
    \
        Rhetori idoneus puer. Quint. Suffisant et idoine pour estre envoyé à l'eschole du Rheteur.
    \
        Res idonea de qua quaeratur. Cicero. Chose suffisante, D'importance.
    \
        Adeone videmur vobis idonei in quibus sic illudatis? Terent. Vous semble il que soyons gents de qui se faille ainsi mocquer?

    Dictionarium latinogallicum > idoneus

  • 3 transfero

    trans-fĕro, tŭli, lātum (also written trālātum), ferre, v. a., to bear across; to carry or bring over; to convey over, transport, transfer (syn.: traduco, traicio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    cadum modo hinc a me huc cum vino transferam,

    Plaut. Stich. 5, 1, 7:

    hoc (simulacrum Dianae) translatum Carthaginem,

    Cic. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    mustela catulos suos cottidie transfert mutatque sedem,

    Plin. 29, 4, 16, § 59:

    Caesar paulo ultra eum locum castra transtulit,

    Caes. B. C. 3, 66:

    castra trans Peneum,

    Liv. 42, 60, 3:

    castra Baetim, Auct. B. Alex. 60, 5: signa ex statione,

    Caes. B. C. 1, 60:

    signa,

    id. ib. 1, 74:

    ad se ornamenta ex his (hortis),

    Cic. Phil. 3, 12, 30:

    copias in Boeotiam,

    Just. 2, 14, 3.—

    Of personal objects: illinc huc transferetur virgo,

    Ter. Ad. 4, 7, 13:

    Naevius trans Alpes usque transfertur,

    Cic. Quint. 3, 12; cf.:

    ex hoc hominum numero in impiorum partem atque in parricidarum coetum ac numerum transferetis?

    id. Sull. 28, 77:

    o Venus... vocantis Ture te multo Glycerae decoram Transfer in aedem,

    transport thyself, Hor. C. 1, 30, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Botanical t. t., of plants, to transplant; to transfer by grafting (syn. transero):

    semina, quae transferuntur e terrā in terram,

    Varr. R. R. 1, 39, 3; cf. id. ib. 1, 40, 4; Col. Arb. 1, 5; 20, 2:

    videndum quā ex arbore in quam transferatur,

    Varr. R. R. 1, 40, 5; 1, 41, 1:

    omnia translata meliora grandioraque fiunt,

    Plin. 19, 12, 60, § 183.—
    2.
    To transfer by writing from one book into another; to copy, transcribe (syn. transcribo):

    litterae... de tabulis in libros transferuntur,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 189; so,

    rationes in tabulas,

    id. Rosc. Com. 3, 8:

    de tuo edicto in meum totidem verbis,

    id. Fam. 3, 8, 4:

    versus translati,

    Suet. Ner. 52.—
    3.
    To carry along, carry in public, bear in triumph (rare):

    triduum triumphavit. Die primo arma tela signaque aerea et marmorea transtulit,

    Liv. 34, 52, 4:

    in eo triumpho XLIX. coronae aureae translatae sunt,

    id. 37, 58, 4:

    tantundem auri atque argenti in eo triumpho translatum,

    id. 39, 42, 4:

    transtulit in triumpho multa militaria signa spoliaque alia,

    id. 45, 43, 4:

    cum in triumpho Caesaris eborea oppida essent translata,

    Quint. 6, 3, 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to convey, direct, transport, transfer:

    in Celtiberiam bellum transferre,

    Caes. B. C. 1, 61:

    cum videat omne ad se bellum translatum,

    id. B. G. 7, 8; Liv. 3, 68, 13:

    concilium Lutetiam,

    Caes. B. G. 6, 3:

    disciplina in Britannia reperta atque inde in Galliam translata esse existimatur,

    id. ib. 6, 13:

    sed, si placet, sermonem alio transferamus,

    turn, direct, Cic. de Or. 1, 29, 133:

    translatos alio maerebis amores,

    Hor. Epod. 15, 23:

    amorem huc,

    Ter. Hec. 1, 2, 94:

    amorem In mares,

    Ov. M. 10, 84:

    similitudinem ab oculis ad animum,

    Cic. Off. 1, 4, 14:

    animum ad accusandum,

    id. Mur. 22, 46:

    quod ab Ennio positum in unā re transferri in multas potest,

    id. Off. 1, 16, 51:

    definitionem in aliam rem,

    id. Ac. 2, 14, 43:

    hoc idem transfero in magistratus,

    id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

    nihil est enim, quod de suo genere in aliud genus transferri possit,

    id. Ac. 2, 16, 50:

    culpam in alios,

    id. Font. 4, 8; id. Att. 15, 28:

    transferendi in nos criminis causa,

    id. Sest. 38, 82:

    suscepere duo manipulares imperium populi Romani transferendum et transtulerunt,

    Tac. H. 1, 25: invidiam criminis, i. e. to avert from one ' s self, id. A. 2, 66:

    ut quisque obvius, quamvis leviter audita in alios transferunt,

    id. ib. 2, 82:

    in jus Latii nationes Alpium,

    id. ib. 15, 32:

    ad se Lacedaemonii arma,

    Just. 5, 1, 8; 38, 1, 8.—With se, to turn one ' s attention, devote one ' s self:

    se ad artes componendas,

    Cic. Brut. 12, 48:

    se ad album et rubricas,

    Quint. 12, 3, 11:

    se ad genus dicendi,

    Tac. Or. 19.—In eccl. Lat., to remove from the world without death:

    translatus in paradisum,

    Vulg. Ecclus. 44, 16; id. Heb. 11, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    To put off, postpone, defer, in respect of time (syn.: differo, prolato): causa haec integra in proximum annum transferetur, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2:

    subito reliquit annum suum seseque in proximum annum transtulit,

    i. e. postponed his suit, Cic. Mil. 9, 24.—
    2.
    Of speaking or writing.
    a.
    To [p. 1890] translate into another language (cf.:

    verto, reddo, interpretor, exprimo): istum ego locum totidem verbis a Dicaearcho transtuli,

    Cic. Att. 6, 2, 3; cf.:

    si ad eorum cognitionem divina illa ingenia transferrem... locos quidem quosdam transferam, et maxime ab iis quos modo nominavi,

    id. Fin. 1, 3, 7:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    Quint. 1, 6, 3:

    qui haec ex Graeco transtulerunt,

    id. 2, 15, 21:

    volumina in linguam Latinam,

    Plin. 18, 3, 5, § 22:

    quod Cicero his verbis transfert, etc.,

    Quint. 5, 11, 27: kat antilêpsin Latine ad verbum translatum non invenio, id. 7, 4, 4; 7, 4, 7:

    simul quae legentem fefellissent, transferentem fugere non possunt,

    Plin. Ep. 7, 9, 2.—
    b.
    To transfer to a secondary or figurative signification, to use figuratively or tropically:

    utemur verbis aut iis, quae propria sunt... aut iis, quae transferuntur et quasi alieno in loco collocantur,

    Cic. de Or. 3, 37, 149; cf. Quint. 8, 6, 5 sq.; 9, 1, 4:

    cum verbum aliquod altius transfertur,

    Cic. Or. 25, 82:

    translata verba atque immutata. Translata dico, ut saepe jam, quae per similitudinem ab aliā re aut suavitatis aut inopiae causā transferuntur,

    id. ib. 27, 92:

    intexunt fabulas, verba apertius transferunt,

    id. ib. 19, 65.—
    c.
    Rhet. t. t.:

    translatum exordium est, quod aliud conficit, quam causae genus postulat,

    Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 2, 71.—
    3.
    To apply, make use of (for a new purpose, etc.):

    hoc animi vitium ad utilitatem non transferemus,

    Quint. 6, 2, 30; cf.:

    inde stellionum nomine in male translato,

    Plin. 30, 10, 27, § 89 Jan. (al. in maledictum; cf. 2. b. supra).—
    4.
    To change, transform:

    omnia In species translata novas,

    Ov. M. 15, 420:

    civitas verterat se transtuleratque,

    Tac. H. 4, 11; cf.:

    cum ebur et robur in o litteram secundae syllabae transferunt,

    Quint. 1, 6, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > transfero

  • 4 convalesco

    con-valēsco, valuī, ere, erstarken, I) im allg.: A) eig., erstarken, stark-, kräftig werden, zu Kräften kommen, kräftig heranwachsen, a) v. leb. Wesen: dum infans convalescit, Iustin.: quoad convaluerunt agni recens nati, Varro: quem anguem ad immensam molem ferunt convalescere, Solin. 2, 33. – b) v. Setzlingen, zu Kräften kommen, aufkommen, cum convaluerunt arbores, Varr.: non convalescit planta, quae saepe transfertur, Sen.: semina non ante convalescunt ac prosiliunt (schießen auf), quam etc., Col.: atrum olus qualicumque convalescit loco, Col. – c) v. Feuer, hoch auflodern, postquam pestifer ignis convaluit, Ov.: illa flamma, quae magnā congerie convaluerat, Quint. – B) übtr.: a) v. Zuständen, erstarken = an Kraft und Stärke gewinnen od. zunehmen, gedeihen, sich befestigen, überhandnehmen, sich steigern, sero medicina paratur, cum mala per longas convaluere moras, Ov. – m. Abl. (durch), quā lege suffragiorum vis potestasque convaluit, Cic. – m. in u. Abl. (in, bei), Romulus amorem eis et otii et pacis iniecit, in quibus facillime iustitia et fides convalescit, Cic. – m. in od. ad u. Akk., in furorem caritas convalescit, Ps. Quint. decl.: ne malum in perniciem convalescat, Solin.: hoc incommodum impune ad omnium perniciem convalescet, Ps. Cic. prid. quam ir. in exs. 17. – m. in u. Akk. (gegen), ne rei crudelitas in vos convalescat, Ps. Cic. prid. quam ir. in exs. 14. – b) v. Gerüchten u. Meinungen = Bestand gewinnen, feste Wurzel fassen, cum audisset convaluisse apud barbaros famam mortis suae, Curt.: inveterata longo iam tempore opinio de alqa re convaluit, Curt.: opinio vetus falsa occupavit (hat Platz gegriffen) et convaluit (mit folg. Akk. u. Infin.), Gell. 4, 11, 1. – c) v. gesetzlichen Bestimmungen, in Kraft treten, Geltung erhalten, donatio, testamentum convalescit, ICt. – d) v. Pers., Staaten usw., erstarken = an Macht gewinnen od. zunehmen od. steigen, aufkommen, v. einzelnen Pers., hic (Milo) magis in dies convalescebat, Cic.: his ille (Caesar) rebus ita convaluit, ut etc., Cic. – v. Staaten, nimis vicinas prope se convalescere opes rati, Cic.: hoc modo Tyrii parsimoniā et labore quaerendi cito convaluere, Iustin.: his moribus ita brevi civitas convaluit, ut etc., Iustin. – II) insbes., erstarken = von einer Schwächung sich erholen, A) eig.: a) v. Kranken, wieder zu Kräften kommen, sich erholen, genesen, non aegri omnes convalescunt, Cic.: non omnes, qui curari se passi sunt, convalescunt, Cic.: ubi convaluit aliquis, Cels.: si reliquum corpus convaluit, Cels.: u. (im Bilde) ut convalescere aliquando et sanari civitas posset, Cic. – m. Advv. od. Abl. der Zeit, c. ilico, Cic.: extemplo, Liv.: qui hoc spatio dierum convaluerant, Caes. – m. Advv. der Art u. Weise, c. tarde, Curt.: ex toto, Cels.: in caprilibus optime, Plin. – m. Dat. (wem?), non magis sibi quam rei publicae convaluisse, Cic. – m. ex u. Abl., ex morbo, Cic.: ex vulnere, Iustin.: alcis (medici) operā ex ancipiti morbo c., Suet. – Plur. des Partic. Praes. subst., convalēscentēs, ium, m., die Genesenden, die Rekonvaleszenten, Plin. 20, 34 u. ö. – b) v. welken Zweigen, sich erholen, veterrimae ilicis demissos iam ad terram languentesque ramos convaluisse adventu suo, Suet. Aug. 92, 2. – B) übtr., sich von einem Zustande erholen, vom Staunen, ut tandem sensus convaluere mei, Ov. trist, 1, 3, 14. – von der Not, spatium dare convalescendi augendarumque eius opum (v. Pers.), Auct. b. Afr. 25, 1. – von niederem Stande (v. Preise), ut tandem annona convaluit, sich erholte, sich besserte, Suet. Aug. 42, 3. – / convaliscit geschr., Not. Tir. 64, 13.

    lateinisch-deutsches > convalesco

  • 5 dignus

    dignus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. (für *dic-nus zu dico), durch seine Eigenschaften einer Sache od. Person würdig, wert, griech. ἄξιος, I) = etw. verdienend, zu etw. befähigt, befugt, berechtigt, v. Pers.u. Lebl., konstr.: α) m. Abl.: laude, Hor. u. Cic.: maioribus suis d., dignissimus, Cic.: dignus es verberibus multis, Plaut.: o hominem mille mortibus dignum! Sen. – v. Lebl., dignitas honesta et cultu et honore et verecundiā digna, Cic.: dignum memoriā, Cic. u.a.: dignum piaculo, Liv. – β) m. Genet.: salutis, Plaut. trin. 1153. – v. Lebl., quidquid putabit dignum esse memoriae, Phaedr. 4, 21 (23), 3 vulg. (L. Müller u.a. memoriā): haec de Gordiano iuniore digna memoratus comperimus, Capit. Gord. 21, 3 P. (Jordan memoratu): omnium reprehensionis dignissimus iudicarer, Sulp. Sev. vit. S. Mart. praef. § 1: Martinum episcopatus esse dignissimum, ibid. 9, 3. – γ) m. Dat.: dignus tibi, Corp. inscr. Lat. 8, 9080: haec sunt, quae digna memoratui aestimavimus, Vopisc. Prob. 24, 6. – δ) m. 2. Supin.: flumina memoratu digna, Plin.: dicta memoratu digna, Val. Max.: res dignae memoratu, Val. Max.: nihil dignum memoratu actum, Liv.: digna atque indigna relatu vociferans, Verg.: nihil usquam dictu dignum ausi, Liv.: alia digna miratu, Sen.: alia neque dictu neque auditu digna sunt, Gell.: nobis pleraque digna cognitu obvenere, Tac. – ε) m. Acc. pronom. neutr.: non me censes scire quid dignus siem, Plaut.: di tibi omnes id, quod es dignus, duint, Ter.: si exoptem quantum dignus, tantum dent (di tibi), Plaut. – ζ) m. folg. Relativsatz: qui modeste paret, videtur qui aliquando imperet dignus esse, Cic.: nec vos digni estis, quos cum tanta gloria in castra reduces silentium ac nox tegat, Liv.: uti videant et investigent, ecqua virgo sit aut mulier digna, quamobrem ipse Lampsaci diutius commoraretur, Cic. – v. Lebl., Livianae fabulae non satis dignae sunt, quae iterum legantur, Cic.: magnum onus, sed dignum, in quo omnes nervos aetatis atque industriae contendas, Cic.: dignum est, quod observes, Sen.: dafür auch digna res est, ubi (= in qua) tu nervos intendas tuos, Ter. – η) m. folg. ut u. Konj.: non sum dignus prae te, ut figam palum in parietem, Plaut. mil. 1140: ut coniunx essem tua, digna videbar, Ov. rem. am. 275: si modo, quos ut socios haberes, dignos duxisti, haud indignos iudicas, quos in fidem receptos tuearis, Liv. 23, 42, 13: eras dignus, ut haberes integram manum, Quint. 8, 5, 12 (u. so m. ut auch Quint. 12, 11, 24). – v. Lebl., digna res visa est, ut simulacrum... pingi iuberet, Liv. 24, 16, 19. – θ) m. folg. Infin. (s. Frotscher Quint. 10, 1, 96. p. 87 u. 267): puer cantari dignus, Verg.: dignus alter eligi, alter eligere, Plin. pan.: sed non domus una digna perire fuit, Ov.: ut verbis illum, quibus laudari dignus est, laudem, Sen.: Horatius fere solus legi dignus, Quint.: quae digna legi sint, Hor.: res quasi in quaestionem venire non dignae, Iul. Rufinian. – ι) m. folg. Acc. u. Infin.: dignos esse, qui armis cepissent, eorum urbem agrumque Bolanum esse, Liv. 4, 49, 11 (s. Weißenb. z. St.) – κ) m. ad u. Akk.: amicus, dignus huic ad imitandum, Cic. de rep. 1, 30: quos dignos ad id esse videbat, Lampr. Alex. Sev. 3, 5. – v. Lebl., nihil dignum ad memoriam nominis reliquisset, Dict. 1, 1: quae dignior hora ad scelus indignum? Orest. trag. 586. – λ) absol. (so daß der Gegenstand, dessen jmd. würdig ist, aus dem Zusammenhang zu ergänzen ist; vgl. Stürenburg Cic. Arch. 6. p. 57. Obbarius Hor. ep. 1, 7, 22): diligere non dignos, Cic.: omnes male a se laudatos esse, dignos indignosque, Liv.: honor dignis paratus, Vell.: dignus imperator, Iustin.: neque Caecinam dignum (sc. esse) tantae rei censorem, sei würdig, sich in einer so wichtigen Sache als Richter aufzuwerfen, Tac.: dignior heres, Hor.: interrogatus ab eo, an essent alii digniores, respondit etc., Suet.: quaerunt, quem imperii faciat heredem. Respondet: dignissimum, Iustin. – illud exemplum ab dignis et idoneis (Strafwürdigen u. Straffälligen) ad indignos et non idoneos (Unschuldige u. nicht Straffällige) transfertur, Sall. Cat. 51, 27. – u. nulla contumelia est, quam facit dignus, ein würdiger, ehrenwerter Mann od. (wie es Cicero sarkastisch nimmt) ein strafwürdiger Mann, Anton, bei Cic. Phil. 3, 22.

    II) übtr., einer Person oder Sache würdig, wert = entsprechend, angemessen, geziemend, zukommend, verdient, konstr.: α) m. Abl.: munera dignissima Venere, Plaut.: tibi di dignum factis exitium duint! Ter.: tuis dignum factis feceris, ut amici inter nos simus, Ter.: fuit et fortunā et clementiā Caesaris dignum, quod (daß usw.) nemo ex iis, qui contra eum arma tulerant, ab eo iussuve eius interemptus est, Vell. 2, 87, 2: quid docto homine et amico dignum fuerit, scio, Cic. ad Att. 7, 18, 3: negotium non est dignum viribus nostris, Cic.: genus scripturae non satis dignum summorum virorum personis, Nep.: nihil negare, quod dono dignum esset, des Verschenkens wert war, lohnte, Sall. – venit tempus serius, quam dignum populo Rom. fuit, Cic. – neutr. plur. subst., te digna ut eveniant precor, Plaut. rud. 640: Varro digna illo ac vera de exitu eius ominatus est, Vell. 2, 71, 2. – β) m. Genet.: suscipe curam et cogitationem dignissimam tuae virtutis, Balb. b. Cic. ad Att. 8, 15. litt. A. § 1: adiecisse deos dignum Arsacidarum, Tac. ann. 15, 14: utque probae dignum est, Ov. trist. 4, 3, 57: dignus Alcidae labor, Sen. Herc. fur. 962: hominum dignae conscriptiones (Schriften), Interpr. Iren. 3, 21, 2. – γ) m. Dat.: quod huic maleficio dignum supplicium potest inveniri? Cornif. rhet. 4, 12: dignum exitum vitae ac moribus suis habuit, Treb. Poll. Claud. 5, 3: monumentum mihi facias dignum iuventuti meae, Corp. inscr. Lat. 10, 7457 (aber Cic. Verr. 2, 40 jetzt libidine). – δ) m. pro u. Abl.: an quicquam pro istis factis dignum te dici potest? Ter. Hec. 209: quidnam pro offensione hominum dignum eloqui possim, Cic. div. in Caec. 42: si digna poena pro factis eorum reperitur, Sall. Cat. 51, 8: quis potis est dignum pollenti pectore carmen condere pro rerum maiestate hisque repertis? Lucr. 5, 1: dignum praestabo me etiam pro laude merentis, Hor. ep., 1, 7, 24. – ε) m. erga u. Akk., memoria erga se dignissima, Corp. inscr. Lat. 3, 1498. – ζ) m. ad (im Vergleich mit od. entsprechend) u. Akk., ad tuam formam illa una dignast, Plaut. mil. 968. – η) absol., wie ἄξιος u. würdig = der Sache angemessen, groß-, bedeutend genug, genügend, qui maeror dignus in tanta calamitate inveniri potest, Cic.: quibus si videretur digna causa, wenn sie genügenden Grund, begründete Ursache fänden, Liv. – praemia digna, Ov.: quid enim minus dignum, quam etc.? Cic. – dignum est ( wie ἄξιόν εστιν) = es ziemt sich, m. folg. Infin., quibus (auctoribus) dignius credi est, Liv. 8, 26, 6. – od. m. folg. Acc. u. Infin., huic homini dignumst divitias esse, et diu vitam dari, Plaut. mil. 723: quid enim minus dignum est, quam peius quicquam videri dedecore, flagitio, turpitudine? Cic. Tusc. 2, 14. – u. dignum (für schicklich) habeo od. arbitror m. folg. Infin., Plaut. merc. 116 u. 131. – u. dignum est m. folg. ut u. Konj., dignum esset, ut ex his officinis omnia opera perficerentur, Vitr. 2, 7, 4: non enim dignum fuit, ut quadrigae tyrannorum bono principi miscerentur, Vopisc. Prob. 24, 7. – od. ganz absol., ut dignum est (erat), Ter. u. Liv.: secus quam dignum est, Ter.: rem minus aegre quam dignum erat tulisse, Liv.: u. neque dignum (für schicklich) puto od. arbitror, Plaut. (s. Brix Plaut. trin. 448). – neutr. pl. subst., ex mala conscientia digna (verdiente Strafe) timere, Sall. Iug. 62, 8: digna atque indigna od. (asyndet.) digna indigna (Verschuldetes u. Unverschuldetes) pati, Sen. ad Marc. 10, 6. Verg. Aen. 12, 811: digna atque indigna canere, Val. Flacc. 2, 115. – digna = Würden, haec duo digna regens, Ven. Fort. 10, 19, 4.

    lateinisch-deutsches > dignus

  • 6 dispar

    dis-pār, paris, ungleich, unähnlich, verschieden (der Beschaffenheit, dah. von Pers. dem Charakter nach, s. Obbarius Hor. ep. 1, 18, 3), dispares ac dissimiles gladii (Ggstz. eiusdem formae), von ungleicher Länge u. Gestalt, Liv.: colores, abstechende, Cic.: proelium, ungleich (den Kräften nach), der Fußgänger u. Reiter, Caes. – alci, Cic.: inter se, Cic.: haud dispar habitu oris et corporis, Curt.: dispares in secundis, Amm. – m. Genet., nec dispar sortis Isalces, Sil. 5, 296: Bruttius haud dispar animorum, Sil. 8, 568: quicquam dispar sui atque dissimile, Cic. de sen. 78. – subst., in dispar, gegen ungleiche Art, Hor. epod. 7, 12: transfertur in multa disparia, auf viele andere verschiedene Gegenstände, Cic. de fin. 2, 10.

    lateinisch-deutsches > dispar

  • 7 exemplum

    exemplum, ī, n. (= exempulum, v. eximo), eig. ein aus einer Menge gleichartiger Dinge Ausgewähltes, woran die ihnen gemeinschaftlichen Eigenschaften anschaulich werden; dah. I) als etw. Ähnliches, Nachgebildetes, 1) die Probe, das Muster von etwas, purpurae, tritici, Cornif. rhet. 4, 9.

    2) die Abschrift, Kopie, a) objektiv, Caesaris litterarum exemplum tibi misi, Cic.: tuae litterae, quarum exemplum legi, Cic. – b) subjektiv = der Inhalt, Wortlaut einer Schrift, litterae sunt allatae hoc exemplo, dieses Inhaltes, Cic.: alterae (tabulae testamenti) eodem exemplo relictae, gleiches Inhaltes, gleichlautende, Caes.

    3) in der Kunst = die Kopie, das Abbild in der Malerei, der Abdruck in der Bildnerei, hinc exemplum ut pingeretis, Plaut.: hic quoque exemplum (einen Abdruck als Marke) reliquit, Plaut. – dah. übtr., unum aliquem te ex barbatis illis exemplum (Abbild) imperii veteris, imaginem (Konterfei) antiquitatis intueri, Cic.: exemplum dei quisque est in imagine parva, Manil. – Homeri ingenium sine exemplo (gleichs. ohne Gegenstück) maximum, der über allen Vergleich erhabene, Vell.: u. so supra omnia exempla sanctissima uxor, Inscr. (s. Ruhnken Vell. 1, 5 in.).

    4) die ähnliche Art, Weise der Beschaffenheit und Handlungsweise nach, ad idem exemplum (auf dieselbe W.) somnium quam simile somniavit, Plaut.: Ch. Nomen patris ... quod ad exemplum est? (mit welchem [andern Namen] hat er Ähnlichkeit, auf welche Art lautet er?) Sy. Ad hoc exemplum Char ... (ähnlich so wie Char...). Ch. an Chares? an Charidemus? Plaut.: ad hoc exemplum (so wie du da bist, so wie du da aussiehst) te exornavi, Plaut.: credo istoc exemplo (in dieser Stellung) tibi esse eundum ad portam, Plaut.: nunc huc nunc illuc, exemplo nubis aquosae (wie eine W.) fertur, Ov. – quaestionem haberi eodem exemplo, quo M. Pomponius praetor habuisset, auf dieselbe Weise wie usw., ganz ähnlich wie usw., Liv.: uno exemplo vitam vivere, auf einerlei Weise, Plaut.: exemplo malo committi, auf bedenkliche Weise, Iuven. – im Plur., alqm omnibus od. pessumis exemplis cruciare od. excruciare, jmd. auf jede od. die schrecklichste Art martern, Plaut.: te omnes di malis exemplis perdant, Ter. (vgl. Lindemann Plaut. capt. 3, 5, 33).

    II) als etwas Nachzuahmendes = das Beispiel, Muster, A) in technischer Hinsicht, 1) im allg.: si musici vocem docentium, pictores opera priorum, rustici probatam experimento culturam in exemplum intuentur, achten als wie auf ein Muster auf usw., Quint.: tempora illa, quae sine exemplis fuerunt, Quint.: quae in exemplum assumimus (sc. in orationibus), was wir zum M. nehmen, Quint.

    2) insbes.: a) in der Baukunst = das Muster, Modell, aedes probant; sibi quisque inde exemplum expetunt, Plaut.: superposuit altissimam turrem in exemplum Alexandrini Phari, Suet. – b) in der Bildnerei u. Malerei = das Original, in mutum simulacrum ab animali exemplo (nach einem lebenden O.) transfertur, Cic.: illi fuit exemplorum eligendi potestas, Cic.: huiusmodi tractare exempla, Plaut. – c) der Entwurf, das Konzept zu einer Schrift, litterarum exemplum componere, Cic.: cum ad te harum (litterarum) exemplum in codicillis exaravi, Cic.

    B) in geistiger u. ethischer Hinsicht: 1) das Muster, Vorbild für unser Verhalten, feruntur enim ex optimis naturae et veritatis exemplis, sie sind von den besten Vorbildern, der Natur u. der Wahrheit, genommen, Cic.: ex. innocentiae, pudicitiae, ein M. von usw., Cic.: vir mali exempli, Sen.: vir exempli recti, ein M. von Geradheit, Cic.: magnum exemplum continentiae, Ter.: honestum ex., ein M. von Bescheidenheit, Tac.: exemplum capere ex alqo, sich ein Beispiel an jmd. nehmen, Ter.: so auch exemplum capere de alqo, Ter.: ab alqo, Cic. u. Liv.: u. hinc exemplum capere, Plaut.: u. exemplum petere ab alqo, Cic. u. Liv.

    2) das Beispiel = das Verfahren, Benehmen, die Handlung (Tat), insofern es od. sie nachahmenswert od. verabscheuungswürdig ist, inductum pessimum exemplum, ut optimum opponeretur, Plin. pan.: alqd aliorum exemplo institutoque facere, etwas nach anderer Beispiel und Vorgange tun, Cic.: more et exemplo populi Romani, nach der Sitte und dem Verfahren (Brauch) des usw., Caes.: se exemplo (nach anderer Beispiel, Vorgang) fecisse, quod fecisset, Cic.: exemplum dare, Tac.: dare in (für) omnes provincias exemplum, Tac.: dare magna exempla, Iuven.: inter exempla esse od. haberi, als B. dienen, Sen. u. Solin.: alcis exemplum sequi, sich jmds. Beispiel (Benehmen) zum Muster nehmen, Nep.: commoverat quosdam magnitudine exempli, durch die Erhabenheit seines Beispiels (Benehmens), Tac.: insigne Epponinae uxoris exemplum (das ausgezeichnete Benehmen) suo loco reddemus, Tac.: singulare omnium saeculorum exemplum ausae, Iustin.: exemplo carens (beispiellos) luctus erat, Lucan. 9, 169. – plus exemplo (durch ihr übles Beispiel) quam peccato nocent, Cic.: in alqo exemplum periculosum prodere, Cic. – ut huius urbis iura et exempla corrumperes, Rechtsbestimmungen u. Vorgänge (= Verfahren u. Normen in der Ausübung des Rechts), Cic. – sub hoc exemplo, nach diesem B. (Vorgange), Plin. ep. 1, 18, 5; 2, 6, 6 u.a.: sub his exemplis, nach diesen Vorgängen, Vell. 2, 127, 3.

    3) das Beispiel zur Nachachtung, Warnung, daswarnende Beispiel, das Strafbeispiel (vgl. Brix Plaut. capt. 688. Spalding Quint. 4, 1, 7. Gronov Liv. 2, 30, 1), a) im allg.: ex. bonum, utile, Tac.: ut arcendis sceleribus exemplum nobile esset, damit ein auffallendes B. gegeben würde, um usw., Liv.: exemplum severitatis edere, Cic.: ea in civitatem Carthaginiensium exempla edere, Liv.: uterque in te exempla edent, Ter.: dare ultionis exemplum, Tac.: dare exemplum praecavendi, Tac.: exemplum praebere, ut etc., Hor.: exemplo territus huius, Ov. – b) das Strafbeispiel, die Strafe (vgl. Held Caes. b.G. 1, 31. § 9), habet aliquid ex iniquo omne magnum exemplum, Tac.: deditos in fidem populi Romani omni ultimae crudelitatis exemplo laceratos ac deletos esse, Liv.: exemplum statuere in alqm u. in alqo, Ter., Cic. u.a.: u. so statuite exemplum impudenti, date pudori praemium, Plaut.: statuite exemplum, quantae poenae sint in civitate hominibus istius modi comparatae, Cornif. rhet. – u. bes. im Plur., meritum novissima exempla Mithridatem, verdient habe M. die härteste Strafe, Tac.: exempla in alqm facere od. edere, jmd. empfindlich bestrafen, Komik., Caes. u.a. (s. Ruhnken Ter. eun. 5, 4, 24. Drak. Liv. 29, 27, 4): in alqm omnia exempla cruciatusque edere, an jmd. qualvolle Strafen vollziehen, Caes.: exempla in eum fient, er wird empfindlich bestraft werden, Ter.: mala exempla, übel angewandte Strafbeispiele, Sall.

    III) als etwas einen ähnlichen Fall Erläuterndes, Beweisendes, Bestätigendes (als Synon. von documentum, s. Cornif. rhet. 4, 5. Cic. de inv. 1, 49), das Beispiel, hisce ego rebus exempla adiungerem, nisi etc., Cic.: fieri tamen potest, ut ex aliis legibus exempla ducamus, per quae appareat etc., Quint.: magna exempla casuum humanorum, Liv.: exemplum insigne mutationis rerum humanarum, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 44, 5. Mützell Curt. 5, 4 [17], 5). – dah. exempli causā od. gratiā u. in exemplum, um als Beispiel zu dienen, um ein Beispiel zu geben od. anzuführen, beispielsweise (wenn ein histor. od. erdachtes Faktum zum Beweis usw. wirklich angeführt wird), exempli causā paucos nominavi, Cic.: in ea muliere etiamnunc, quasi exempli causā, vestigia antiqui officii remanent, Cic.: satis est unam rem, exempli gratiā, proferre, Nep.: vel exempli gratiā, in Verrem de L. Domitio, Quint.: ex quibus in exemplum pauca hinc inde subieci, Suet.

    lateinisch-deutsches > exemplum

  • 8 idoneus

    idōneus, a, um, durch seine Eigenschaften zu einer Bestimmung geeignet, berufen, zu einem Behufe genügend (griech. επιτήδειος), gut genug, I) aktiv, geeignet, etwas zu leisten = tauglich, fähig, tüchtig, konstr. α) m. Dat. od. m. ad od. in u. Akk.: eius Falernum mihi semper idoneum visum est deversorio, Cic.: deligere castris idoneum locum, Caes.: vixi puellis nuper idoneus, um Mädchen warb ich sonst mit Geschicklichkeit, Hor.: idonea nuptiis, heiratsfähige, mannbare, Ps. Quint. decl.: verna idoneus arti cuilibet, Hor.: non ego sum laudi, non natus idoneus armis, von Geburt berufen zu usw., Prop.: genus hominum minime militiae idoneum, Liv.: quoscumque moribus aut fortunā novis rebus idoneos credebat, Sall.: quod eam (legionem) maxime novis consiliis idoneam rebatur, zugänglich für meuterische Pläne, Tac.: m. Dat. Gerund., quae animalia, ut sunt edita ex utero, statim aëri tolerando idonea esse, Lact de opif. dei 3, 1. – m. Genet. Gerund., et (aeonas) idoneos efficere generandi in se agnitionem patris, Tertull. adv. Valent. 11: m. ad u. Akk., idonei ad hoc negotium, Cic.: armamenta idonea ad usum, Apul.: tempus idoneum, locus opportune captus ad eam rem, Cic.: m. ad u. Akk. Gerund., locus ad aciem instruendam opportunus atque idoneus, Caes.: situm regionis maxime idoneum ad muniendum locum credidit esse praeter amnem Aoum, Liv.: est enim ratio mensque sapientis ad iubendum et deterrendum idonea, Cic.: ad scribendum demonstrativa idonea, Quint.: M. Pomponius Andronicus habebatur minus idoneus ad tuendam scholam, Suet. – m. in u. Akk., idonei in eam rem, Liv.: materiae in hoc idoneae, ut etc., Quint.: in nullam spem, Sen. – m. 2. Supin., manus ferrea et alia annexu idonea, Sall. hist. fr. 3, 21 (22). – β) m. Infin.: iam idonei spiritum trahere, sobald wir fähig sind, Atem zu schöpfen, Sen. ep. 102, 23: fons rivo dare nomen idoneus, genügend, groß genug, Hor. ep. 1, 16, 12. – γ) absol.: navis, paries, tüchtig, fest genug, ICt.: hereditas, eine genügende, ICt.: satis superque idonea clades, alles u. mehr als man von einer N. erwarten kann, eine vollkommene N., Flor.: tempus studiis obsequendi suis, Nep.: verba minus idonea, (für die Sachen, die sie bezeichnen sollen) weniger geeignet (Ggstz. verba maxime cuiusque rei propria), Cic. – von Pers., die das, was sie leisten sollen, wirklich leisten, tauglich, tüchtig, gut, genügend, nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus, gut genug, Vell.: debitor, zahlungsfähiger, Plin. ep. u. ICt.: conductor, guter P., Plin. ep. – von Gewährsmännern, non mihi satis idonei auctores (genügen mir nicht ganz), qui a te probantur, Cic.: nullis aut parum idoneis auctoribus, ganz ohne od. ohne genügende Gewähr, Suet. – v. Zeugen, si enim sunt viri boni, me adiuvant; sin autem minus idonei, me non laedunt, Cic. – v. Anklägern, queruntur accusatores idoneos se non habere; qui accusare possunt, iudiciorum auctoritatem desiderant, Cic. – v. Stilisten, scriptor idoneus, guter, klassischer, Gell. 10, 26, 5. – m. Infin. als Subjekt, idoneum (= non alienum) visum est dicere etc., Sall. Iug. 96, 2.

    II) passiv, geeignet, etwas zu leiden, zu empfangen usw. = für etwas empfänglich, einer Sache wert, würdig (dah. oft korresp. mit dignus), konstr. α) gew. mit folg. qui u. Konj. (wie dignus): itane tandem idoneus (gut genug) tibi videor esse, quem tam aperte fallere incipias dolis, Ter.: rem idoneam de qua quaeratur, et homines dignos quibuscum disseratur, putant, Cic.: tibi fortasse idoneus fuit nemo quem imitarere (nachahmenswert), Cic. – β) mit Abl.: res humiles et indignas viris fortibus [vel viros fortes propterea] contemnere oportere nec idoneas dignitate suā iudicare, mit ihrer Würde vereinbar, Cornif. rhet. 3, 5. – γ) m. Infin. Praes. Pass.: si accendi sunt idonea, Sen. nat. qu. 1, 15, 1. – δ) absol.: eius vis valet multum, cum est complexa idoneam naturam, ein empfängliches Gemüt fand, Cic. – v. Pers. = eine Wohltat usw. verdienend, einer Wohltat usw. würdig, saepe idoneis hominibus indigentibus (würdigen Armen) de re familiari impertiendum, Cic.: minus idoneum praemio afficere, Cic. – u. = eine Strafe ver dienend, straffällig, novum illud exemplum a dignis et idoneis (von Strafwürdigen u. Straffälligen) ad indignos et non idoneos (auf Unschuldige u. nicht Straffällige) transfertur, Sall. Cat. 51, 27. – / Spätlat. Compar. idoneor (von Charis. 115, 22 verworfen), Ulp. dig. 18, 2, 4. § 6 u. 43, 29, 3. § 12. Paul. dig. 47, 23, 2 (überall cod. Flor.). Augustin. serm. 121, 6 Mai: idonior, Callistr. dig. 26, 2, 18 u. 50, 6, 6 (5). § 11 (cod. Flor.). Tert. adv. Hermog. 18; de anim. 18. – Im klass. Latein Kompar. u. Superl. umschr. mit magis, maxime, also magis idoneus, Ter. Phorm. 721. Vell. 2, 12, 2. Quint. 2, 8, 7 u. 11, 1, 20, maxime idoneus, Sall. Iug. 76, 3. Quint. 1, 11, 12 u. 6, 3, 104.

    lateinisch-deutsches > idoneus

  • 9 indignus [1]

    1. in-dignus, a, um, unwürdig, I) = durch seine Eigenschaften einer Person od. Sache unwürdig, unwert, passiv = etw. (ein Übel od. ein Gut) nicht verdienend, aktiv = zu etw. nicht befähigt, zu etw. ungeeignet, unbefugt, unberechtigt, α) m. Abl.: ind. iniuriā hāc, Ter.: illo supplicio indignus fuit, Curt.: omni honore indignissimus, Cic.: tanto indignissime nato, Stat. – β) mit Genet.: magnorum haud unquam ind. avorum, Verg. Aen. 12, 649: nec dextrā (an Tapferkeit) indignus avorum, Sil. 8, 383: gratiae dei et misericordiae indign., Vict. Vit. 3, 51: indign. rei tantae, idem 3, 61. – γ) m. Dat., maiestati indigna divinae, Augustin. de civ. dei 6, 6. – δ) mit ad u. Akk., ut qui capere intellectu nequiverint ad ea etiam legenda videantur indigni, Boëth. theol. 1. praef. p. 150, 20. – ε) m. 2. Supin.: digna atque indigna relatu vociferans, Verg. Aen. 9, 995: enimvero id auditu dicere indignum esse, Liv. 34, 58, 4. – ζ) m. folg. indir. Fragesatz: quaero abs te: iine, qui postulabant, indigni erant, qui impetrarent? Cic.: modo, quos, ut socios haberes, dignos duxisti, haud indignos iudicas, quos in fidem receptos tuearis, Liv. – aktiv, at tu indignus, qui faceres (contumeliam), unbefugt, Ter. – η) m. folg. ut u. Konj., cum indigni ut a vobis redimeremur visi simus, Liv. 22, 59, 17. – θ) m. folg. Infin.: fabula nota quidem, sed non indigna referri, Ov.: indigni fraternum rumpere foedus, Hor. – ι) absol. (so daß der Gegenstand, dessen jmd. unwürdig ist od. wozu er nicht befugt ist, aus dem Zusammenhang ergänzt werden muß; vgl. die Auslgg. zu Cic. Tusc. 4, 46 u. zu Hor. sat. 2, 2, 103), divitias quivis, quamvis indignus, habere potest, Cic.: quibus (comitiis) ut indigni praeterirentur, Liv.: calamitates hominum indignorum (derer, die sie nicht verdienen) sublevare, Cic.: cur eget indignus (unverdient) quisquam, te divite? Hor.: illud exemplum ab dignis et idoneis (Strafwürdigen u. Straffälligen) ad indignos et non idoneos (Unschuldige u. nicht Straffällige) transfertur, Sall. Cat. 51, 27. – v. Lebl.: αα) passiv: et indigno circumdat vincula collo, Ov. (mehr Beisp. s. Jacobs Blumenl. 1, 125). – ββ) aktiv: indignis percussit pectora palmis, unbefugten, Ov.: u. so pulsata indignis saepe queror manibus, Prop.

    II) übtr., v. dem, dessen jmd. od. eine Sache nicht würdig ist, od. was jmd. nicht verdient hat, unwürdig, unwert, unverdient, dah. auch ungeziemend, ungeeignet, unangemessen, α) m. Abl.: indignum est sapientis gravitate et constantiā defendere etc., Cic.: neque quidquam fecit Datames, quod suā fide esset indignum, Nep.: etiam fortunā indignum videbatur, si etc., Plin. pan. 77 extr. – β) m. Genet.: indigno gloriae suae decreto, Val. Max. 9, 2. ext. 8. – γ) m. Dat., quam indigna (sunt) nomini Christiano m. folg. Infin., Tert. de cult. fem. 2, 5. – δ) m. ad u. Akk., hoc adiutorii genus inconveniens fluori sanguinis et indignum ad constrictionem, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 13, 183. – ε) m. 2. Supin., non indignum relatu, Solin. 7, 12. – ζ) absol., unwürdig, unangemessen = schmachvoll, abscheulich, schändlich, empörend, hoc uno sol non quicquam vidit indignius, Cic.: filii eius egestas indignissima, Cic.: ind. facinus, Ter.: amor (unwürdige, treulose), Verg.: hiemes, unangemessene, zu harte, Verg.: indignum in modum multari, Liv.: indignis modis accipi, Ter.: quae futura in eum exempla indigna dicunt, Ter. – n. pl. subst., indigna (Unwürdiges, Unverschuldetes) perpeti, Nep. Phoc. 4, 3: digna atque indigna od. (asyndet.) digna indigna pati, Sen. ad Marc. 10, 6. Verg. Aen. 12, 811: digna atque indigna canere, Val. Flacc. 2, 115. – dah. indignum est mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin., teils = es ist unangemessen, ungeeignet, unschicklich, non indignum videtur memorare, Sall.: indignum duxit (grandem piscem) ad venales deferre, Fronto; teils = es ist eine Ungerechtigkeit, es ist hart, nec fuit indignum superis, bis sanguine nostro Emathiam pinguescere, Verg.: sata exuri, dirui tecta, misera magis, quam indigna patienti esse, Liv.; teils = es ist unwürdig, -entehrend, -schimpflich, -schmachvoll, -empörend, -eine Schande, -eine Schmach, indignum est a pari vinci aut superiore, indignius ab inferiore, Cic.: u. id vero indignum (schmachvoll) visum, ab tumultuario auxilio castra Romana terreri, Liv.: tum vel hoc indignissimum est vos idoneos habitos, per quorum sententias iusque iurandum id assequantur, Cic.: so auch pro indignissimo habere m. folg. Acc. u. Infin., Liv. – u. der Ausruf facinus indignum od. indignum facinus m. folg. Infin. od. Acc. u. Infin., es ist od. wäre schändlich, abscheulich, empörend, daß od. wenn usw., fac. ind.! sic circumiri, Ter.: fac. ind.! epistulam... neminem reddidisse, Cic.: quam ind. fac.! ancillam aere emptam (esse) suo, Ter. – u. als parenthet. Ausruf: indignum facinus! Ter., proh facinus indignum! Sen. rhet., u. bl. indignum! Hor. u.a. = es ist schändlich, abscheulich, empörend, welche Schande! welche Schmach! u. dgl.; vgl. Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 118. Bentley Hor. sat. 2, 5, 79.

    lateinisch-deutsches > indignus [1]

  • 10 lautitia

    lautitia, ae, f. (lautus), I) = πολυτέλεια, großer Aufwand, Luxus, Pracht, sowohl in der häuslichen Einrichtung als insbes. in der Besetzung der Tafel mit Speisen, dah. deutsch auch = Herrlichkeiten, luxuriöses (flottes) Leben, üppiger Tisch, Leckereien, Leckerbissen, α) Sing.: mea nova laut, fl. Leb. in neuester Zeit, Cic. ep. 9, 16, 8: illa tua laut., Cic. ep. 9, 20, 1: tripatinium appellabatur summa cenarum lautitia, Plin. 35, 162: columnis utebantur in templis, nec lautitiae causā, Plin. 36, 45: meretrix lautitiam eius (Antonii) apparatumque obtrectans, Plin. 9, 19: ad cenas lautitia transfertur, Sen. ep. 114, 9: invidia (der gehässige Vorwurf) lautitiarum, Suet. Aug. 71, 1. – β) Plur.: reliquus lautitiarum apparatus, Petron. 21, 5: munditiarum lautitiarumque studiosissimus, Suet. Caes. 46: mirari lautitias, Petron. 27, 4 u. 34, 8: in his eramus lautitiis, cum usw., wir schwelgten in diesen Herrlichkeiten, Petron. 32, 1: ut Fortunata disposuerat lautitias suas, Petron. 73, 5: has lautitias aequavit ingeniosus cocus, Petron. 70, 7. – II) = farina ex tritico aquā consperso, Paul. ex Fest. 118, 4. Gloss. Scal. V, 603, 22.

    lateinisch-deutsches > lautitia

  • 11 trans

    trāns, Praep. m. Acc., I) jenseit (Ggstz. cis, citra), trans montem, Cic.: trans Rhenum, Caes. – übtr., exigitur poena trans hominem, nach dem Tode des Menschen, Ps. Quint. decl. 6, 10 extr. – II) über, über... hin (weg), über... hinaus, trans Alpes transfertur, Cic.: trans mare currunt, Hor.: trans caput iacĕre, über den Kopf, Verg.: trans cervicem equi elabi (v. einer Lanze), Liv.

    lateinisch-deutsches > trans

  • 12 transfero

    trāns-fero (trāfero), trānstulī, trānslātum u. trālātum, trānsferre, I) von einem Orte zum anderen tragen, hinüber-, hintragen, -bringen, -setzen, -schaffen, A) eig.: 1) im allg.: cadum hinc a me huc cum vino, Plaut.: signa ex statione, Caes.: castra trans Peneum, verlegen, Liv.: u. so castra ultra eum locum, Caes.: domos suas, seine W. verlegen (zus. = auswandern), Sen.: terras, Länder versetzen, Sen. – mit Ang. worüber? im Acc., castra Baetim, über den B., Auct. b. Alex. 60, 5 u. so transfer limen pedes, Catull. 61. – m. persönl. Objj., aegros ex lecto ad lectum, Cael. Aur.: lecto mutato ad grabata aegros, Cael. Aur.: alqm trans Alpes usque, Cic.: illinc huc transfertur virgo, Ter.: copias in Boeotiam, verlegen, Iustin. – refl., se transferre Glycerae decoram in aedem, sich begeben, Hor. carm. 1, 30, 4. – 2) insbes.: a) Gewächse versetzen, aussetzen, semina e terra in terram, Varro: brassicam, Colum.: ex arbore in arborem, pfropfen, Varro. – b) schriftlich übertragen, abschreiben, in tabulas, Cic.: verba in chartas suas, zu Papier bringen, Phaedr.: translati versus, von anderen entlehnte, Suet. – B) übtr.: 1) im allg., übertragen, bringen, wenden, versetzen, verlegen, regnum ab sede Lavini, wegverlegen, Verg.: omnia Argos, alles nach Argos verlegen (= den Argivern Sieg u. Herrschaft zuwenden od. verleihen), Verg.: bellum in Celtiberiam, Caes.: terrorem ad alqm, Liv.: concilium Lutetiam, Caes.: partem, Quint.: amores alio, Hor.: ebenso calores, Prop.: servitium, Prop.: causam in se, schieben, Nep.: so auch crimen in alqm, Cic.: in alios invidiam, Amm.: sermonem alio, Cic.: belli terrorem ad urbem, Liv.: animum ad accusandum, Cic.: vitium animi ad utilitatem, anwenden, Quint.: affectus suos in fabellas, in Fabeln einkleiden, Phaedr. – P. Sullam... ex hoc hominum numero, ex hac familiarium dignitate in impiorum partem atque in parricidarum sedem ac numerum transferetis? werdet versetzen? Cic. Sull. 77. – refl., se, sich wohin wenden, se ad artes, Cic. – 2) insbes.: a) verschieben, causam hanc integram in proximum annum, Cael. in Cic. ep.: se in annum proximum, das nächste Jahr um die Prätur anhalten, Cic. – b) anwenden auf od. zu etw., definitionem in aliam rem, Cic.: in magistratus, curationes, sacerdotia, Cic. – stellionum nomen in maledictum, zu einem Schimpfworte machen, Plin. 30, 89. – c) in eine andere Sprache übertragen, übersetzen, analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt, Quint.: ut ipsis eorum verbis utar, qui haec ex Graeco transtulerunt, Quint.: tr. eius volumina in linguam Latinam, Plin.: epistulae, quae in Graecam linguam translatae sunt, Hieron.: opuscula mea in Graecum sermonem elegantissime transtulit, Hieron.: alqd Latine ad verbum, Quint.: alqd his verbis, Quint. – d) die Bedeutung von einem Worte auf ein anderes übertragen, ein Wort metaphorisch-, figürlich-, uneigentlich gebrauchen (griech. μεταφέρειν), vocabula piscium pleraque translata sunt a terrestribus ex aliqua parte similibus rebus, ut ›anguilla, lingulaca‹, Varro LL.: verba, quae transferuntur, Cic.: verba translata, Quint., od. tralata, Cic., Metaphern, figürliche-, uneigentliche Ausdrücke. – e) translatum exordium, das fremdartige (= nicht aus der Streitsache selbst hergeleitete und nicht als ein dazu gehöriges Glied an den Vortrag angeknüpfte), Cic. de inv. 1, 26; vgl. Quint. 4, 1, 71. – f) verwandeln, alqd in novam speciem, Ov.: in o litteram secundae syllabae, Quint. – g) verändern, vertauschen, tempora (wie Praesens statt des Futurum etc.), Quint. – II) vorbeitragen, -bringen, -führen, coronam od. pecuniam regiam in triumpho, Liv.: triumphavit;... arma tela signaque aerea et marmorea transtulit, Liv. – / Über die Schreibung trafero s. Baiter not. crit. ad Cic. Tusc. 2, 5. p. 252, 22 Orell. ed. 2. – Vulg. transferis = transfers, Fulg. de err. 20, 1 cod. P.

    lateinisch-deutsches > transfero

  • 13 Hegemonie

    Hegemonie, summa imperii (z.B. ab Lacedaemoniis transfertur [geht über] ad Athenienses); auch bl. imperium (z.B. imperium Graeciae amittere). – die H. ist bei den Lacedämoniern, et mari et terrā duces sunt Lacedaemonii.

    deutsch-lateinisches > Hegemonie

  • 14 Last

    Last, I) hoher Grad der Schwere: gravitas (z.B. armorum). – pondus (Gewicht, z.B. saxa magni ponderis); verb. gravitas et pondus. – Bildl., von der Last eines Geschäfts erdrückt werden, obrui tamquam fluctu magnitudine negotii. – II) schwere Bürde: a) übh.:onus. – sarcĭna (die Tracht; das, was ein Mensch trägt od. tragen kann). – munus (Leistung, Aufgabe). – molestia (bildl., Beschwerde). – jmdm. zur L. fallen (bildl.), α) = beschwerlich fallen, s. beschwerlich. – β) es fällt miretwas zur Last, impensae, quae in alqd factae sunt, a me praestandae sunt (ich muß die Kosten tragen); culpa mihi attribuitur od. in me confertur od. transfertur (die Schuld wird auf mich geschoben). – γ) es fällt mir jmd. zur L., alqs mihi molestus est (er ist mir lästig): er fällt sich selbst zur L., sibi molestus est; sibi fastidio est. – jmdm. etwas zur L. legen, accusare, incusare alqm alcis rei (jmd. einer Sache beschuldigen); [1547] alcis rei culpam conferre in alqm (die Schuld von etwas jmdm. zurechnen); alci alqd vitio oder crimini dare (jmdm. etwas als Fehler, als Schuld anrechnen); exprobrare alci alqd (ihm etwas vorwerfen). – b) Plur. Lasten = Abgaben, ōnera. – munera (als Leistungen). – öffentliche Lasten, imperii munera.

    deutsch-lateinisches > Last

  • 15 ziehen

    ziehen, I) v. tr.: 1) langsam fortbewegen: trahere (zerren, schleppen). – ducere (nach sich herführen, z.B. currum [von Pers.]). – vehere (fortbewegen, fahren, z.B. currum [v. Tieren]). – moliri (mit Kraftanstrengung fortbewegen ) – ciēre. movere. promovere (von seiner Stelle rücken, z.B. einen Stein im Brettspiel, calculum: ich ziehe zuerst, prior calculum promoveo). – distorquere (verziehen, z.B. os).stringere. destringere (blank ziehen, zücken, z.B. gladium). – e vagina educere, auch bl. educere (aus der Scheideziehen, z.B. gladium). tollere (wegnehmen, im Spiele als Gewinn. z.B. denarios universos). – etwas an etwas ziehen, trahere od. attrahere ad alqd. – etw. an sich ziehen, ad se trahere od. attrahere. ad se allicere et trahere (eig., z.B. das Eisen, vom Magnet); in se trahere. ad se transferre. sibi od. ad se vindicare (bildl., sich zueignen, w. vgl.): die Sonne zieht Wasser (an sich), radii solis nubem in se trahunt: der Regenbogen zieht Wasser (an sich), arcus bibit. – jmd. an sich ziehen, alqm ad se arripere (an sich reißen); alqm amplexari (jmd. umarmen); alqm allicere (jmd. ansich locken); alqm arcessere, accire (jmd. herbeikommen lassen, z.B. undique praesidia arc.: u. auxilia ab alqo arc.: u. auxilia acc.: u. exercitum ex Etruria acc.): se cum alqo coniungere (sich mit einem andern Truppenführer vereinigen): die Truppen aus den Winterquartieren an sich z., copias ex hibernis evocare. auf etwas ziehen, trahere ad od. in alqd (hinzerren, z.B. ad terram: u. in forum): Saiten auf die Lyra z., lyram intendere nervis. – etwas auf sich ziehen (deuten), *alqd in se dictum putare: has mögen die auf sich ziehen, die etc., hoc dictum est illis, qui etc. – die Blicke (Augen) der Leute auf sich z., hominum oculos in se vertere od. convertere; u. (seit Liv.) convertere homines in se. aus etwas ziehen, trahere od. extrahere ex alqa re (im allg.); ex alqa re educere (z.B. gladium e vagina); haurire ex alqa re (aus etwas schöpfen, z.B. aquam ex puteo); ex alqo loco educere. ab od. ex alqo loco deducere (aus einem Orte wegführen, z.B. copias). sich aus etwas ziehen, se expedire od. se evolvere ex alqa re (sich aus einer Lage herauswickeln); excedere ex alqo loco od. bl. alqo loco (aus einer Örtl. herausgehen, z.B. – agro hostium). durch etwas ziehen, trahere per alqd (durch einen Ort etc. ziehen, schleppen); conicere in alqd (hindurchstecken durch, z.B. filum in acum).in etw. ziehen, trahere in alqd (in etwas zerren): in alqm locum deducere (in einen Ort führen, z.B. copias): alqm participem facere alcis rei. alqm alcis rei socium od. in alcis rei societatem assumere (bildl., teilnehmen lassen an etwas, z.B. consilii, coniurationis): jmd. mit in sein Unglück z., alqm in eandem calamitatem trahere. in die Höhe ziehen, s. aufziehen no. I, 3, a: die Augenbrauen in die Höhe z., supercilia erigere od. al levare od. ad frontem tollere. in die Länge ziehen, s. hinziehen no. I. – in sich ziehen, [2785] trahere (z.B. umorem); bibere (einschlürfen, z.B. aquam). sich in etwas ziehen, transire in alqd (z.B. vom Geruch etc.). – nach sich ziehen, trahere (hinter sich herziehen, schleppen: auch Personen = zur Begleitung haben): es zieht eine Sache etwas (als Folge) nach sich, alqd sequitur rem; alqd efficitur ex alqa re; alqd proficiscitur ab alqa re (hat die Ursache in etwas, geht daraus hervor); alqd habet alqd (hat als Folge an sich, z.B. avaritia omnia vitia habet). von etw. ziehen, s. abziehen no. I, 1, a. – jmd. zu etw. ziehen, alqm deducere ad alqd (eig. herabziehen zu etc., z.B. ad terram); adhibere alqm alci rei od. in alqd (bildl., teilnehmen lassen an etc., z.B. cenae od. in convivium: u. in consilia publica): der Krieg zieht sich zu ihnen, bellum ad eos transfertur. – 2) durch Ziehen hervorbringen, verarbeiten, verändern: ducere (z.B. fossam, murum: u. parietem per vestibulum sororis: u. vallum ex castris ad aquam). – agere (z.B. parietem, aggerem). facere (machen, z.B. fossam). – eine Linie z., ducere lineam (im allg., z.B. atramento od. ex atramento); scribere lineam (eine Linie schreiben, mit der Feder ziehen). – die Buchstaben, Wörter z. (zu breit aussprechen), litteras dilatare; litterastractim pronuntiare. sich wohin, bis wohin ziehen, s. sich erstrecken, sich hinziehen, sich hineinziehen. – 3) hervorwachsen machen: a) Gewächse: educere (z.B. Blumen aus dem Samen, semine sparso flores). – diese Blumen werden aus dem Samen gezogen, bi flores semine proveniunt. – b) (als mediz. t. t.) Blasen etc. ziehen, auch bl. »ziehen« (von Medikamenten, z.B. v. Senf): pustulas excitare (Blasen ziehen). – cutem exulcerare, auch bl. exulcerare (die Haut schwärig machen). – c) leb. Wesen aufziehen, s. erziehen, großziehen. – II) v. intr. ire (gehen, wandern, z.B. iter, quo mercatores ire consueverunt). – procedere (vorwärts gehen). – proficisci (sich auf den Weg machen, abmarschieren, auch vom Heere, s. »ausrücken« die Synon.). – migrare. commigrare (ausziehen, fortwandern, z.B. migr. ex urbe rus: u. migr. in alium quendam locum: u. comm. in domum suam: u. migr. od. comm. Romam: u. comm. e Germania in Galliam: u. aves migrant od. commigrant in Africam). – ferri (sich rasch bewegen, von Dingen, z.B. nubes feruntur ad occidentem). – auf die Jagd z., venatum ire od. proficisci: auf Märkte z., mercatus obire. – in den Krieg, zu Felde z., s. »Feld (no. I, 2, b)« und »Krieg (S. 1502)«. – gegen den Feind z., ad hostem pergere. – an einen andern Ort z., in alium locum demigrare od. transmigrare: in einen Ort z., in alqm locum migrare, commigrare, immigrare: aus einem Orte z., e loco emigrare: zu jmd. z., ad alqm migrare. in alcis domum migrare (in jmds. Haus); operam suam alci locare (in jmds. Dienste treten). – III) v. impers. es zieht mir oft in den Beinen und Armen, saepe crura et manus contrahuntur: es zieht mir (krampfhaft) in den Gliedern, membra convelluntur. – es zieht (vom Luftzug), aura me stringit.

    deutsch-lateinisches > ziehen

  • 16 übergehen

    übergehen, I) v. intr.: 1) = überfließen, w. s. – 2) seine Stellung, seine Partei, seinen Zustand verändern: transire. – zu den Feinden üb., ad adversarios od. hostes transire; ad hostem transfugere (als Überläufer): viele gingen zum Feinde über, transitiones ad hostem fiebant: zu jmd. (jmds. Partei) üb., in partes alcis transgredi; vgl. »abfallen no. II, 2«: von jmd. zu jmd. üb., relicto alqo transire ad alqm (vgl. »abfallen no. II, 2«); relicto alqo signa ad alqm transferre atque ad eum transire (von einer Heeresabteilung): die Stadt geht über, urbs traditur od. deditur: (in der Rede) auf etwas üb., transire ad alqd; deflectere ad alqd (unvermerkt): schnell von einem Entschlusse zum andern üb., ab uno consilio velut transilire ad aliud. – 3) übergeben werden: transire ad alqm (z.B. v. ius). – tradi alci (z.B. an einen andern, alteri). – transferri ad alqm (übertragen werden, z.B. regnum ad alqm transfertur). – 4) sich hinübererstrecken: redundare in od. ad m. Akk. (s. »hinübergehen« die Beispp.). – 5) verwandelt werden: transire, abire in m. Akk. – II) v. tr.: a) etwas od. jmd. in der Rede mit Stillschweigen übergehen (= nicht gedenken): praeterire silentio od. tacitum, im Zshg. auch bl. praeterire. relinquere. verb. praeterire ac relinquere. mittere. omittere (freiwillig und mit Absicht). – praetermittere (absichtlich oder aus Vergeßlichkeit). – silentio dissimulare (stillschweigend ignorieren). – silentio neglegere (stillschweigend nicht beachten; dah. »lange übergangen werden«, longo silentio neglegi). – um zu übergehen, daß etc., ut omittam, quod etc. – b) im Lesen unbeachtet lassen: praeterire; transire. – c) jmd. bei Besetzung eines Amts, bei Erbschaften etc. nicht berücksichtigen: praeterire (im allg.). – repulsam dare alci (bei einem Amt, wenn jmd. darum gebeten hat). – übergangen werden, praeteriri (im allg.); repulsam ferre oder accipere (bei einem Amt, wenn man darum angehalten hat).

    deutsch-lateinisches > übergehen

  • 17 abrumpo

    abrumpo, ĕre, rūpi, ruptum - tr. - [st1]1 [-] détacher en rompant, arracher, rompre, briser, interrompre brusquement.    - abrupti nubibus ignes? Lucr. 2, 214: les feux violemment détachés des nuages.    - se abrumpere latrocinio Antonii, Cic. Phil. 14, 31: s'arracher à la bande de brigands d'Antoine.    - pars velut abrupta a cetero populo, Liv. 3, 19, 9: portion en quelque sorte arrachée au reste du peuple.    - cf. Liv. 28, 14, 20 ; 40, 2, 3.    - abrumpere ramos, Ov.: détacher des branches (en les brisant).    - Asiam Europae abrumpit mare, Plin.: la mer sépare l'Asie de l'Europe.    - abrumpere vitam a civitate, Tac.: rompre avec sa patrie.    - abrumpere vincula, Liv.: briser les liens.    - abrumpere venas, Tac.: ouvrir les veines.    - medios annos abrumpere, Luc.: interrompre le cours d'une existence.    - abruptis turbata procellis freta, Virg. G. 3, 259: les flots bouleversés par la tempête déchaînée. --- cf. En. 12, 451.    - ingeminant abruptis nubibus ignes, Virg. En. 3, 199: les feux redoublent en déchirant les nuages.    - abrupto ponte, Tac. H. 3, 14: le pont étant brisé.    - locus retenti lapsu terrae in pedum mille admodum altitudinem abruptus erat, Liv. 21, 36, 2: le lieu, par suite d'un récent éboulement du sol, s'était effondré à une profondeur d'environ mille pieds.    - abrumpere somnos, Virg. G. 3, 530: rompre le sommeil. [st1]2 [-] violer, renoncer à, en finir avec.    - abrumpere fas omne, Virg.: violer toute justice.    - abrumpere dissimulationem, Tac. An. 11, 26: renoncer à la dissimulation, jeter le masque, en finir avec la dissimulation.    - abrumpere vitam, Virg.: mettre fin à sa vie, en finir avec la vie.    - abrumpere patientiam, Tac.: perdre patience.
    * * *
    abrumpo, ĕre, rūpi, ruptum - tr. - [st1]1 [-] détacher en rompant, arracher, rompre, briser, interrompre brusquement.    - abrupti nubibus ignes? Lucr. 2, 214: les feux violemment détachés des nuages.    - se abrumpere latrocinio Antonii, Cic. Phil. 14, 31: s'arracher à la bande de brigands d'Antoine.    - pars velut abrupta a cetero populo, Liv. 3, 19, 9: portion en quelque sorte arrachée au reste du peuple.    - cf. Liv. 28, 14, 20 ; 40, 2, 3.    - abrumpere ramos, Ov.: détacher des branches (en les brisant).    - Asiam Europae abrumpit mare, Plin.: la mer sépare l'Asie de l'Europe.    - abrumpere vitam a civitate, Tac.: rompre avec sa patrie.    - abrumpere vincula, Liv.: briser les liens.    - abrumpere venas, Tac.: ouvrir les veines.    - medios annos abrumpere, Luc.: interrompre le cours d'une existence.    - abruptis turbata procellis freta, Virg. G. 3, 259: les flots bouleversés par la tempête déchaînée. --- cf. En. 12, 451.    - ingeminant abruptis nubibus ignes, Virg. En. 3, 199: les feux redoublent en déchirant les nuages.    - abrupto ponte, Tac. H. 3, 14: le pont étant brisé.    - locus retenti lapsu terrae in pedum mille admodum altitudinem abruptus erat, Liv. 21, 36, 2: le lieu, par suite d'un récent éboulement du sol, s'était effondré à une profondeur d'environ mille pieds.    - abrumpere somnos, Virg. G. 3, 530: rompre le sommeil. [st1]2 [-] violer, renoncer à, en finir avec.    - abrumpere fas omne, Virg.: violer toute justice.    - abrumpere dissimulationem, Tac. An. 11, 26: renoncer à la dissimulation, jeter le masque, en finir avec la dissimulation.    - abrumpere vitam, Virg.: mettre fin à sa vie, en finir avec la vie.    - abrumpere patientiam, Tac.: perdre patience.
    * * *
        Abrumpo, abrumpis, abrupi, pen. prod. abruptum, abrumpere. Rompre une chose qui tient à une autre.
    \
        Abrumpere cornua a caetera acie. Liu. Separer.
    \
        Transfertur ad res incorporeas: vt Abrumpere rem inchoatam. Plin. iunior. Cic. Rompre une entreprinse, ou chose encommencee.
    \
        Abrumpe, si qua te retinent. Plin. iunior. S'il y a aucune chose qui te retienne ou retarde, romps tout, et t'en vient, laisse tout.
    \
        Se ab aliquo abrumpere. Cic. Le laisser là, et l'abandonner, S'oster d'avec luy, Se separer promptement de sa compagnie.
    \
        Actus ingentes abrumpere. Lucan. Rompre de grands faicts et entreprinses.
    \
        Abrumpi dissimulationem etiam Silius vrgebat. Tacit. Ne plus user de dissimulation.
    \
        Fata abrumpes tua? Seneca. Te tueras tu devant le temps?
    \
        Fidem. Tacit. Faulser ou rompre sa foy.
    \
        Moras. Stat. Ne plus differer.
    \
        Noctem abrupere oculi. Stat. Les yeuls se sont esveillez, Les yeuls ont rompu le somme, ou le dormir.
    \
        Patientiam abrumpere. Tacit. Perdre patience, N'en plus endurer.
    \
        Sermonem. Tacit. Rompre ou interrompre le propos.
    \
        Spem et metum. Tacit. N'esperer ne craindre, Oster toute esperance et toute crainte.
    \
        Vectigalia. Ta. Cesser et refuser de plus payer gabelles et tributs.
    \
        Venas. Tacit. Se faire saigner par le chirurgien.
    \
        AEther abrumpitur ignibus. Ouid. Il esclaire.

    Dictionarium latinogallicum > abrumpo

  • 18 abstergo

    v. abstergeo.
    * * *
    v. abstergeo.
    * * *
        Abstergo, abstergis, abstersi, abstersum, abstergere. Plin. Valer. Liu. Torcher, Nettoyer, Effacer.
    \
        Transfertur autem ad animum, siue ad res animi: vt Abstergere dolorem, id est deponere. Oster.

    Dictionarium latinogallicum > abstergo

  • 19 aequalis

    [ABCU]A - aequālis, e: [st1]1 [-] égal, uni, de niveau.    - mons aequali dorso continuus, Tac. An. 4: montagne dont la crête était de niveau.    - ne non aequalis (terra) ab omni parte foret, Ov. M. 1: de peur que la terre ne fût égale dans toutes ses parties. [st1]2 [-] égal en grandeur, semblable, pareil, proportionné à.    - aequales tumuli, Liv.: collines de même hauteur.    - gloria tua cum multis aequalis est, Sall.: ta gloire est comparable à celle de beaucoup d'autres.    - paupertatem divitiis inter homines aequalem esse, Cic. Leg. 2: (nous voulons) que la pauvreté, chez les hommes, aillent de pair avec la richesse.    - virtutes sunt inter se aequales, Cic. de Or, 1: les vertus sont égales entre elles.    - pars pedis est aequalis alteri parti, Cic. Or. 56: partie du pied (métrique) égale à l'autre. [st1]3 [-] égal en durée, de même âge que, contemporain.    - aequalis alicujus (alicui): de même âge que qqn.    - Q. Maximum senem adulescens ita dilexi, ut aequalem, Cic. Sen. 4: adolescent, j'ai aimé un vieillard, Q. Maximus, comme on aime quelqu'un de son âge.    - Aristides aequalis fere fuit Themistocli, Nep. Arist. 1: Aristide fut presque le contemporain de Thémistocle.    - Livius (Andronicus) Ennio aequalis fuit, Cic. Brut. 18: Livius (Andromicus) contemporain d'Ennius.    - cum ea (= arbore) cupressus aequalis, Plin. 16: un cyprès du même âge que cet arbre.    - aequalis illorum temporum, Cic.: qui vécut à cette époque-là.    - sacra aequalia Urbi, Liv.: cérémonies aussi vieilles que Rome.    - ne istuc Juppiter sirit ( = siverit) urbem in aeternum conditam fragili huic et mortali corpori aequalem esse, Liv 28: puisse Jupiter ne pas permettre que la ville fondée pour toujours [ ait une durée de vie égale à mon corps fragile et mortel ] = ait la durée de vie du mortel fragile que je suis.    - ducebat exercitum aequalem stipendiis suis, Liv.: il commandait une armée qui avait fait avec lui toutes ses campagnes.    - aequalis memoria, Cic.: souvenirs contemporains. [st1]4 [-] égal à soi-même, constant, invariable, uniforme.    - sibi aequalis, Plin.: toujours égal à lui-même.    - caeli salubritas aequalis, Just.: air d'une salubrité constante.    - aequali quadam mediocritate, Quint. 10: d'une médiocrité qui se soutient. [ABCU]B - aequālis, is, subst. m.    - aequalis, is: un égal, un camarade, un compagnon; un contemporain, qui est du même âge.    - adolescens, amicus atque aequalis meus, Plaut.: un jeune homme, mon ami et mon camarade.    - Creticus et ejus aequalis Paeon, Cic. Or. 64: le crétique et le péon qui lui est égal (en mesure).    - P. Orbius meus fere aequalis, Cic.: P. Orbius, à peu près de mon âge.    - aequales, subst. m. plur.: - [abcl]a - les camarades. - [abcl]b - les contemporains, ceux de même âge.    - eminere inter aequales, Cic.: se distinguer parmi ceux de son âge.
    * * *
    [ABCU]A - aequālis, e: [st1]1 [-] égal, uni, de niveau.    - mons aequali dorso continuus, Tac. An. 4: montagne dont la crête était de niveau.    - ne non aequalis (terra) ab omni parte foret, Ov. M. 1: de peur que la terre ne fût égale dans toutes ses parties. [st1]2 [-] égal en grandeur, semblable, pareil, proportionné à.    - aequales tumuli, Liv.: collines de même hauteur.    - gloria tua cum multis aequalis est, Sall.: ta gloire est comparable à celle de beaucoup d'autres.    - paupertatem divitiis inter homines aequalem esse, Cic. Leg. 2: (nous voulons) que la pauvreté, chez les hommes, aillent de pair avec la richesse.    - virtutes sunt inter se aequales, Cic. de Or, 1: les vertus sont égales entre elles.    - pars pedis est aequalis alteri parti, Cic. Or. 56: partie du pied (métrique) égale à l'autre. [st1]3 [-] égal en durée, de même âge que, contemporain.    - aequalis alicujus (alicui): de même âge que qqn.    - Q. Maximum senem adulescens ita dilexi, ut aequalem, Cic. Sen. 4: adolescent, j'ai aimé un vieillard, Q. Maximus, comme on aime quelqu'un de son âge.    - Aristides aequalis fere fuit Themistocli, Nep. Arist. 1: Aristide fut presque le contemporain de Thémistocle.    - Livius (Andronicus) Ennio aequalis fuit, Cic. Brut. 18: Livius (Andromicus) contemporain d'Ennius.    - cum ea (= arbore) cupressus aequalis, Plin. 16: un cyprès du même âge que cet arbre.    - aequalis illorum temporum, Cic.: qui vécut à cette époque-là.    - sacra aequalia Urbi, Liv.: cérémonies aussi vieilles que Rome.    - ne istuc Juppiter sirit ( = siverit) urbem in aeternum conditam fragili huic et mortali corpori aequalem esse, Liv 28: puisse Jupiter ne pas permettre que la ville fondée pour toujours [ ait une durée de vie égale à mon corps fragile et mortel ] = ait la durée de vie du mortel fragile que je suis.    - ducebat exercitum aequalem stipendiis suis, Liv.: il commandait une armée qui avait fait avec lui toutes ses campagnes.    - aequalis memoria, Cic.: souvenirs contemporains. [st1]4 [-] égal à soi-même, constant, invariable, uniforme.    - sibi aequalis, Plin.: toujours égal à lui-même.    - caeli salubritas aequalis, Just.: air d'une salubrité constante.    - aequali quadam mediocritate, Quint. 10: d'une médiocrité qui se soutient. [ABCU]B - aequālis, is, subst. m.    - aequalis, is: un égal, un camarade, un compagnon; un contemporain, qui est du même âge.    - adolescens, amicus atque aequalis meus, Plaut.: un jeune homme, mon ami et mon camarade.    - Creticus et ejus aequalis Paeon, Cic. Or. 64: le crétique et le péon qui lui est égal (en mesure).    - P. Orbius meus fere aequalis, Cic.: P. Orbius, à peu près de mon âge.    - aequales, subst. m. plur.: - [abcl]a - les camarades. - [abcl]b - les contemporains, ceux de même âge.    - eminere inter aequales, Cic.: se distinguer parmi ceux de son âge.
    * * *
        AEqualis, et hoc aequale, pen. prod. Semblable, Pareil, Esgal.
    \
        AEqualis. Tout d'un aage, De pareil aage.
    \
        AEquales mei. Cic. Ceuls qui sont de mon aage.
    \
        AEqualis alicui. Cic. Autant aagé.
    \
        AEqualis illorum temporum. Cic. Qui estoit en ce temps là.
    \
        AEqualis item transfertur ad rerum inanimatarum aetatem Plin. Fuit cum ea cupressus aequalis. Aussi vieille.
    \
        AEquale huic vrbi sacrificium. Ci. Aussi vieil et ancien que, etc.
    \
        AEqualis ab omni parte. Ouid. Esgal de toutes parts.

    Dictionarium latinogallicum > aequalis

  • 20 aerugo

    aerūgo, ĭnis, f. [st2]1 [-] vert-de-gris, couleur verte. [st2]2 [-] envie, médisance, venin. [st2]3 [-] cupidité, âpreté au gain.    - versus aerugine tincti, Mart.: vers imprégnés de fiel.
    * * *
    aerūgo, ĭnis, f. [st2]1 [-] vert-de-gris, couleur verte. [st2]2 [-] envie, médisance, venin. [st2]3 [-] cupidité, âpreté au gain.    - versus aerugine tincti, Mart.: vers imprégnés de fiel.
    * * *
        AErugo, pen. prod. aeruginis, penult. corr. foem. gen. Plin. La rouille de cuyvre, ou de l'arain. Medici sumunt pro eo quod vocamus, Verd de gris.
    \
        AErugo, metaphorice ad segetum rubiginem transfertur. Nielle de bleds.

    Dictionarium latinogallicum > aerugo

См. также в других словарях:

  • Pflanze — 1. Die beste Pflanze verdirbt, wenn sie zu fetten Boden hat. 2. Die Pflanze nicht fest (gut) wurzeln kann, die oft wird hin – und hergethan. – Suringar, CCII, 33. Lat.: Non convalescit planta, quae saepe transfertur. (Seneca.) (Binder II, 2144;… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Conspiración de Catilina — Este artículo trata sobre la conspiración en si. Para la obra de Salustio Crispo, véase De Catilinae coniuratione. Un nombre destaco sobre los demás, Lucio Sergio Catilina a quien la aristocracia romana temía, a él y a sus planes económicos que… …   Wikipedia Español

  • ALMA — I. ALMA Redemptoris, Antiphona in honorem B. Virginis composita dicitur, ab Hermanno Contracto, qui floruit A. C. 1054. ab Hebraea voce Alma, quae Virginem significar. Meminit eius Sacr. Rit Congreg. A. C. 1616 in Officio pro Carmel. Discalc.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ARISTEAS — Proconnesius genere, emicuit Cyri et Croesi temporibus, fil. Democharis, aut Caustrobii, Theogoniam scripsisse dicitur, Suidae verbis, καταλογάδην εἰς ἔπηα, Oratione solutâ ad versus mille. Sic interpres habet Admylius Portus, quem sequitur Vosl …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BAJULUS — inter Magistratus olim Imperii: Hinc refert Cedrenus, Theodosium iuniorem Constantinopoli agentem, Antiochum quendam, Praepositum, Patricium, καὶ τὸν Βαίουλον αὐτοῦ constituisse. Hic idem postea Magnus Baiulus dictus est, atque inde apud Italos,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BARATHRUM — locus profundus et tenebricosus in Attica, in quod facinorosos praecipitârunt. in hoc puteo multi erant uncini, alii sursum alii deorsum surrecti, in quem Phryga Deorum Matris tamquam furiosum demiserunt, quod indicâssett Deam ad filiam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CLANGOR — a Clamore differt, quod hic semper aliquid significet. Unde apud Statium, Theb. l. 4. v. 789. At puer in gremio vernae telluris, et altô Gramine, nunc faciles sternit procursibus berbas In vultum nitens: caram modo lactis egeno Nutricem clangore… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GRAVIS — proprie dicitur res, quae tactum contundit et premit, Graece βαρὺ: sicut acutum seu ὁξὺ dicitur, quod eum pungit ac stimulat. Hinc vox translata, ad odores, in quibus grave dicitur, non tam quod fetet, quam quod fortiter ac vehementer olet, cui… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GRYPHUM — pedes vel ungues poculis conficiendis inservire, tradit Arabie. Scriptor Damir c. de aka seu anca vel gryphe. Gesner. de gryphe, Ioh. de Montevilla scribit, ungues tamquam cornua bovis esse, e quibus magni pretii pocula fiunt. At paulo post, se… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • IDOLOLATRIAE Incunabula — quae cum duplex, nam vel verus Deus in imagine qualicumque, vel vagus Deus, colitur de utraque, hac praesertim, paucis. Infinita Dei Maiestas licet omnium creaturarum captum longe tran scendat, tamen homines, vel ex ipso Naturae libro eius… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NABIS — I. NABIS Lacedaemoniorum post Machanidam tyrannus crudelissimus, cum Romanis bellum aliquandiu gessit, postquam Philippum Demetrii fil. cum his bellantem Argis cedere coegisset, mox pacem impetravit, an. Urb. Cond. 560. a L. Quintio Flaminio,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»