Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

tormentum

  • 1 tormentum

    tormentum, i, n. [torqueo, an instrument with which any thing is turned or twisted].
    I.
    An engine for hurling missiles.
    A.
    Lit.:

    tormenta telorum,

    Cic. Tusc. 2, 24, 57:

    tormentis Mutinam verberavit,

    id. Phil. 8, 7, 20; Caes. B. G. 2, 8; 4, 25; id. B. C. 1, 17; Hirt. B. G. 8, 14, 5:

    machinator bellicorum tormentorum,

    Liv. 24, 34, 2; Sil. 6, 279; Tac. A. 2, 81; id. H. 3, 20; 4, 23; Curt. 4, 3, 13.—
    B.
    Transf., a missile, shot thrown by the engine:

    quod unum genus tegumenti nullo telo neque tormento transici posse,

    Caes. B. C. 2, 9;

    telum tormentumve missum,

    id. ib. 3, 51; 3, 56; Plin. 8, 23, 35, § 85; Stat. Th. 9, 145; Curt. 4, 2, 9.—
    II.
    A (twisted) cord, rope: praesectis [p. 1879] crinibus tormenta effecerunt, Caes. B. C. 3, 9:

    falces tormentis introrsus reducebant,

    id. B. G. 7, 22, 2:

    laxare,

    Quint. Decl. 19, 15; Grat. Cyn. 26; Auct. Priap. 6:

    stuppeum,

    App. Mag. p. 276, 14:

    ferreum,

    i. e. fetters, Plaut. Curc. 2, 1, 12; cf.:

    sine tormentorum injuriā,

    Petr. 102.—
    III. A.
    Lit.:

    verberibus ac tormentis quaestionem habere,

    Cic. Phil. 11, 2, 5; 11, 4, 8; 13, 9, 21:

    quaerere de aliquo tormentis,

    id. Deiot. 1, 3; id. Clu. 63, 176 sq.; id. Mil. 21, 57; 22, 58; id. Sull. 28, 78; id. Off. 3, 9, 39; id. Part. Or. 14, 50; id. Tusc. 5, 28, 80; Caes. B. G. 6, 18; Quint. 2, 20, 10; 3, 5, 10; Suet. Tib. 19; 58; 62 al.:

    tu lene tormentum ingenio admoves,

    a rack of a mild sort, Hor. C. 3, 21, 13.—
    B.
    Transf., in gen., torture, anguish, pain, torment, etc.:

    cruciatus et tormenta pati,

    Plin. Ep. 1, 12, 6; cf.:

    tormento liberari,

    Col. 6, 7, 1; so of the torture or pain of sickness, Cels. 7, 11; Plin. 19, 8, 44, § 155; 20, 4, 13, § 27; 22, 22, 37, § 79:

    tormenta fortunae,

    Cic. Tusc. 5, 1, 1: caecae suspitionis, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:

    invidiā Siculi non invenere tyranni Majus tormentum,

    Hor. Ep. 1, 2, 59; Juv. 2, 137:

    esse in tormentis,

    Plin. Ep. 8, 23, 9:

    incredibiles cruciatus et indignissima tormenta pati,

    id. ib. 1, 12, 6:

    tormentum sibi injungere,

    id. Pan. 86, 1:

    bene tormentis secubituque coli,

    Ov. Am. 3, 10, 16; so of the pain of love, Mart. 7, 29, 1:

    tormentis gaudet amantis,

    Juv. 6, 209:

    animi tormenta latentis in aegro Corpore,

    id. 9, 18.—
    IV.
    A clothes-press, mangle, Sen. Tranq. 1, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > tormentum

  • 2 tormentum

        tormentum ī, n    [TARC-], an engine for hurling: tormentis Mutinam verberavit: tormenta, arma, omnis apparatus belli, L.: telum tormento missum, Cs.— A twisted cord, sling: praesectis mulierum crinibus tormenta effecerunt, Cs.— A missile, shot: quod genus tegumenti nullo telo neque tormento transici posse, Cs.: tormenta e navibus procul excussa, Cu.— An instrument of torture, rack: verberibus ac tormentis quaestionem habere.—Fig., torture, anguish, pain, torment: iracundiae tormenta: Invidiā Siculi non invenere tyranni Maius tormentum, H.: animi tormenta latentis in aegro Corpore, Iu.: Tu lene tormentum ingenio admoves, gentle compulsion, H.
    * * *
    windlass; instrument for twisting/winding; engine for hurling stones; missle; rack; any torture device; tension, pressure; torture, torment

    Latin-English dictionary > tormentum

  • 3 ad - moveō

        ad - moveō mōvī    (admōrunt, V.), mōtus, ēre, to move to, move towards, bring up, bring near, carry, conduct, drive: fasciculum (florum) ad narīs: ora ad ora, O.: exercitum ad urbem, L.: scalis admotis; applied, Cs.: labra poculis, apply, V.: anguīs curribus, harness, O.: manūs operi, apply, O.; but, manūs nocentibus, punish, L.: aurem, give close attention, T.: plurīs aurīs, to bring more hearers, H.: iam admovebat rex (sc. agmen), Cu. — Fig., to apply, direct to: orationem ad sensūs inflammandos: stimulos homini, goad: <*>ene tormentum ingenio, H.: ubi spes est admota recursūs, is brought nearer, O.: adplicant se et propius admovent, i. e. enter into close intimacy: rursus admotā prece, by repeated supplication, Ph.

    Latin-English dictionary > ad - moveō

  • 4 caecus

        caecus adj. with (once in H.) comp.    [SCA-], not seeing, blind: qui caecus annos multos fuit: corpus, the blind part, back, S. — Prov.: ut si Caecus iter monstrare velit, H.: apparet id quidem etiam caeco, a blind man can see that, L.— Fig., of persons, mentally or morally blind, blinded: non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos efficit caecos, etc.: mater caeca crudelitate: cupidine, S.: amentiā: quem mala stultitia Caecum agit, H.: mens, Ta.: ad has belli artes, L.: Hypsaeā caecior, H.—Of wolves: quos ventris Exegit caecos rabies, blind to danger, V.—Meton., of passions: avaritia: praedae cupido, O.: amor sui, H.: festinatio, L.: timor, Ph. — Praegn., blind, at random, vague, indiscriminate, aimless: caecae suspitionis tormentum: caeca regens filo vestigia, V.: consilium, rash: casus.—Not seen, not discernible, invisible, concealed, hidden, obscure, dark: vallum, Cs.: fores, private, V.: tabes, O.: volnus, in the back, V.: domūs scelus, V.: viae, blind ways, Tb.: res caecae et ab aspectūs iudicio remotae: fata, H.: eventus, V.: tumultus, secret conspiracies, V.: stimuli in pectore, O.: murmur, muffled, V. — Obstructing the sight, dark, gloomy, thick, dense, obscure: nox, Ct.: caligo, V.: in nubibus ignes, i. e. deepening the gloom, V.: domus, without windows: pulvis, V.: acervus, chaotic, O.: quantum mortalia pectora caecae Noctis habent! i. e. dissimulation, O.: exspectatio, i. e. of an uncertain result: crimen, that cannot be proved, L.
    * * *
    I
    caeca -um, caecior -or -us, caecissimus -a -um ADJ
    blind; unseeing; dark, gloomy, hidden, secret; aimless, confused, random; rash
    II

    Latin-English dictionary > caecus

  • 5 mūrālis

        mūrālis e, adj.    [murus], of a wall, wall-, mural: pila, used in fighting from walls, Cs.: tormentum, for battering walls, V.: falces, for pulling down walls, Cs.: corona, a mural crown (won by first scaling the wall), L.
    * * *
    muralis, murale ADJ
    of walls; of a (city) wall; turreted; mural

    Latin-English dictionary > mūrālis

  • 6 tyrannus

        tyrannus ī, m, τύραννοσ, a monarch, sovereign, king, absolute ruler, personal governor, despot, prince: Nomadum tyranni, V.: Pandione nata tyranno, O.: Lacedaemonius, i. e. king of Sparta, L.: qui (amnes) tecta tyranni Intravere sui, i. e. the halls of Neptune, O.: tyrannus Hesperiae Capricornus undae (as the constellation which brought storms), H.—An arbitrary ruler, cruel governor, autocrat, despot, tyrant: tyrannorum vita: qui hoc fecit ullā in Scythiā tyrannus?: exitiabilis, L.: non invenere tyranni Maius tormentum, H.
    * * *
    tyrant; despot; monarch, absolute ruler; king, prince

    Latin-English dictionary > tyrannus

  • 7 colon

    cōlon or cōlum, i, n. ( cōlus, i, m., Ser. Samm. 31, 1), = kôlon (a member).
    I.
    The colon or great gut (the largest of the intestines), Plin. 11, 37, 79, § 202.—Esp., as the part affected by the colic:

    coli tormentum,

    Plin. 22, 22, 37, § 79:

    coli dolor,

    Scrib. Comp. 122.—Hence,
    B.
    A disease of the colon, the colic, Plin. 20, 15, 57, § 162; 31, 9, 45, § 102; Scrib. Comp. l. l.; Ser. Samm. l. l.—
    II.
    Transf., a member of a verse (pure Lat. membrum), * Quint. 9, 4, 78; of a poem, Aug. ap. Don. Vit. Verg. c. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > colon

  • 8 ileos

    īlĕos, i, m., = eileos, a severe kind of colic, the iliac pains, Plin. 30, 7, 20, § 59; 20, 6, 23, § 53; 32, 9, 31, § 101 al. (in Cels. 4, 13, written as Greek, called intestinorum tormentum, Cael. Aur. Acut. 3, 17, 138).

    Lewis & Short latin dictionary > ileos

  • 9 injungo

    in-jungo, xi, ctum, 3, v. a., to join into something.
    I.
    Lit.
    A.
    To join or fasten into:

    tignos in asseres,

    Liv. 44, 5, 4: arborem scrobi, to set or plant into, Pall. Febr. 10, 1;

    so without scrobi,

    id. ib. 1, 6, 5.—
    B.
    To join with, to join, unite, attach to any thing:

    vineas et aggerem muro,

    Liv. 37, 26, 8:

    vineas moenibus,

    id. 5, 7, 2:

    area injuncta domui,

    Dig. 2, 57:

    pondus,

    to hang on, Col. 6, 2, 7: nutrienda sarmenta putator injungit, fastens on, i. e. does not cut off, Pall. 1, 6, 9.— Transf.:

    injungere marem feminae,

    Col. 6, 37, 2.—
    II.
    Trop.
    A.
    To inflict, occasion, bring upon (syn. impono):

    civitatibus aeternam servitutem,

    Caes. B. G. 7, 77:

    alicui novum laborem,

    Liv. 5, 4, 3:

    alicui onus,

    id. 26, 35, 9:

    alicui leges,

    id. 39, 37, 8:

    injuriam a nobis repulsam aliis,

    id. 3, 65, 11:

    ignominiam alicui,

    id. 8, 32, 15:

    delectus,

    Tac. Agr. 15:

    tributum,

    id. G. 25: sibi tormentum, to torment one ' s self, Plin. Pan. 86, 1.—
    B.
    To lay or impose upon as a burden; to charge, enjoin (syn. mando):

    alicui munus comitiorum habendorum,

    Liv. 3, 35, 7; cf.:

    injuncta imperii munera,

    Tac. Agr. 13:

    injuncta militia,

    Liv. 32, 3, 4:

    quid a te jucundius mihi potuit injungi, quam, etc.,

    Plin. Ep. 2, 18, 1:

    nova alicui,

    id. Pan. 94, 2:

    mihi Bassus injunxerat ut, etc.,

    id. Ep. 4, 9, 4; 4, 13, 11:

    injungo mihi ut,

    I have determined, id. ib. 10, 55:

    alicui superlationem,

    Val. Max. 6, 9, n. 12: nec sibi ullius rei moram necessitatemque injungebat, quin, etc., i. e. permitted nothing, however pressing, to hinder, etc., Auct. B. Alex. 44, 5:

    jusjurandi religionem,

    to impose the obligation of an oath, Gai. Inst. 4, 181.

    Lewis & Short latin dictionary > injungo

  • 10 intendo

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intendo

  • 11 intense

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intense

  • 12 intensus

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intensus

  • 13 invidia

    invĭdĭa, ae, f. [invidus], envy, grudge, jealousy, act. and pass.; cf.:

    ut effugiamus ambiguum nomen invidiae,

    Cic. Tusc. 3, 9, 20:

    quoniam invidia non in eo qui invidet solum dicitur, sed etiam in eo cui invidetur,

    id. ib. 4, 7, 16; Quint. 6, 2, 21 (whereas invidentia is only act.; class.).
    I.
    Act., envy jealousy, ill-will. —With gen. of person envying:

    invidiā ducum perfidiāque militum Antigono est deditus,

    Nep. Eum. 10:

    nobilium,

    Liv. 9, 46.—With gen. of obj.:

    invidia atque obtrectatio laudis suae,

    Caes. B. G. 1, 7:

    divitiarum,

    Liv. 10, 3. More freq. absol.:

    invidia adducti,

    Caes. B. G. 7, 77:

    invidiam sequi,

    Sall. J. 55, 3:

    virtus digna imitatione, non invidiā,

    Cic. Phil. 14, 6:

    invidia Siculi non invenere tyranni majus tormentum,

    Hor. Ep. 1, 2, 58; Verg. G. 3, 38; Liv. 9, 46. —
    B.
    Esp., in phrases: sine invidia, without ill-will, ungrudgingly:

    laudem invenire,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    dare oscula,

    willingly, with pleasure, Mart. 3, 65, 10.—
    C.
    Transf., an object of envy or illwill:

    invidiae fucinus,

    Prop. 1, 12, 9.—
    II.
    Pass., envy, ill-will, odium, unpopularity:

    ne quae me illius temporis invidia attingeret,

    Cic. Fam. 3, 10, 10:

    in invidia esse,

    id. Div. in Caecil. 14; Sall. J. 25, 5:

    in invidiam invidia magna esse,

    Plin. 18, 6, 8, § 41:

    habere,

    to be hated, Cic. de Or. 2, 70, 283:

    reformidare,

    id. Rab. Post. 17, 48:

    in summam invidiam adducere,

    id. Fam. 1, 1, 4:

    extinguere,

    id. Balb. 6, 16:

    in eum... invidia quaesita est,

    id. Rab. Post. 17, 46:

    invidiam placare paras, virtute relictā,

    Hor. S. 2, 3, 13: non erit invidiae victoria nostra ferendae, not sufficient to endure, i. e. not so great as to justify so odious a result, Ov. M. 10, 628; cf. id. Am. 3, 6, 21:

    venire in invidiam,

    Nep. Epam. 7, 3:

    invidiā onerare quemquam,

    Suet. Tib. 8:

    cumulare alicui invidiam,

    id. Ner. 34:

    conflare,

    Liv. 3, 12:

    invidiae alicui esse,

    Cic. Cat. 1, 9:

    invidiam a se removere,

    Ov. M. 12, 626:

    sedare,

    Cic. Clu. 33:

    lenire,

    Sall. C. 22:

    pati,

    Ov. H. 20, 67: intacta invidiā media sunt: ad summa [p. 996] ferme tendit, Liv. 45, 35, 5:

    Ciceronis,

    the unpopularity of, Sall. C. 22, 3:

    Caesaris,

    Hirt. B. G. 8, 53; Suet. Rhet. 6:

    fraterna,

    Sall. J. 39, 5:

    Decemviralis,

    Liv. 3, 43.—

    Esp., in phrase: absit invidia verbo,

    to be said without boasting, Liv. 9, 19, 15; 36, 7, 7.— Plur.:

    vita remota a procellis invidiarum,

    Cic. Clu, 56, 153; Amm. 17, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > invidia

  • 14 lenis

    1.
    lēnis, e, adj. [cf. lentus], soft, smooth, mild, gentle, easy, calm.
    I.
    Lit.:

    sensus judicat dulce, amarum: lene, asperum,

    Cic. Fin. 2, 12, 36; id. N. D. 2, 58, 146:

    vehemens fricatio spissat, lenis mollit,

    Plin. 28, 4, 14, § 53:

    vinum hoc asperum est: aliud lenius, sodes, vide,

    Ter. Heaut. 3, 1, 48:

    lenibus venenis uti,

    Cic. Att. 2, 21, 1:

    lenissimus ventus,

    id. ib. 7, 2, 1:

    motus laterum,

    moderate, gentle, Quint. 11, 3, 92; 161:

    leni igni sucus coquitur,

    Plin. 21, 18, 73, § 122.—Of the Nile:

    postea lenis,

    Plin. 5, 9, 10, § 54:

    tormentum,

    Hor. C. 3, 21, 13:

    volatus,

    Ov. M. 12, 527:

    somnus,

    Hor. C. 3, 1, 21.—Of heights, gently or gradually rising:

    clivus,

    Liv. 6, 24; cf. id. 29, 33.— Comp.:

    jugum paulo leniore fastigio ab ea parte quae, etc.,

    Caes. B. C. 2, 24;

    so fastigium,

    Plin. 16, 36, 64, § 158.—
    II.
    Trop., gentle, moderate, mild, lenient, calm.
    A.
    In gen.:

    servitutem lenem reddere,

    Plaut. Capt. 2, 1, 5:

    Ecce me. Opusne (erit tibi) leni? leniorem dices quam mutumst mare,

    id. Mil. 3, 1, 70:

    homo lenis et facilis,

    Cic. Fam. 5, 2, 9:

    populus Romanus in hostes lenissimus,

    id. Rosc. Am. 53, 154:

    lenissima verba,

    id. Fam. 5, 15, 1:

    lenissimum ingenium,

    id. Brut. 56, 204: lenior sententia, Caes. B. C. 1, 2: lene consilium dare, Hor C. 3, 4, 41.—
    (β).
    With inf.:

    non lenis precibus fata recludere Mercurius,

    Hor. C. 1, 24, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of speech, mild, gentle:

    oratio placida, submissa, lenis,

    Cic. de Or. 2, 43, 183:

    lenis et fluens contextus orationis,

    Quint. 9, 4, 127:

    leniores epilogi,

    id. 6, 1, 50.—
    2.
    In gram.: spiritus, the spiritus lenis, the smooth or soft breathing (opp. the spiritus asper), Prisc. p. 572 P.— Hence, adv. in two forms.
    A.
    lēne (only poet.), softly, mildly, gently:

    sectus humum rivo, lene sonantis aquae,

    Ov. F. 2, 704:

    clivi lene jacentes,

    gently rising, Calp. Ecl. 7, 25:

    lene fluens fons,

    Nemes. Ecl. 4, 47:

    lene Notus spirat,

    Avien. Descript. Orb. 857.—
    B.
    lēnĭter (class.), softly, mildly, gently.
    1.
    Lit.:

    leniter arridens,

    Cic. Rep. 6, 12, 12:

    leniter atterens Caudam,

    Hor. C. 2, 19, 30:

    ventus leniter pluvius,

    Plin. 18, 34, 77, § 337:

    leniter ire per excubias custodum,

    Ov. Am. 1, 6, 7: collis leniter acclivis, gradually or gently rising, Caes. B. G. 7, 19; so,

    editus collis,

    Liv. 2, 50.— Comp.:

    torrens lenius decurrit,

    Ov. M. 3, 568.—
    2.
    Trop., quietly, calmly, gently, moderately, leniently.
    a.
    In gen.:

    tentem leniter an minaciter?

    Plaut. Stich. 1, 2, 20:

    petere quippiam ab aliquo dictis bonis,

    id. Am. prol. 25:

    ferre aliquid,

    Ov. H. 5, 7:

    traducere aevum,

    Hor. Ep. 1, 18, 97:

    nimis leniter latam suam injuriam ratus,

    Liv. 29, 9 (al. leviter).— Sup.:

    lenissime sentire,

    Cic. Fam. 5, 2, 9.—
    b.
    In partic.
    (α).
    Of speech:

    multa leniter, multa aspere dicta sunt,

    Cic. Brut. 44, 164:

    agit versum Roscius quam leniter, quam remisse, quam non actuose,

    id. de Or. 3, 26, 102.— Comp.:

    qui jamdiu multo dicis remissius et lenius quam solebas,

    Cic. de Or. 1, 60, 255.—
    (β).
    Moderately, i. e. very little, not at all:

    hoc leniter laudabitis,

    Plaut. Poen. 5, 3, 40; 3, 3, 9:

    leniter qui saeviunt sapiunt magis,

    id. Bacch. 3, 3, 4.—
    (γ).
    In a bad sense, remissly, indolently:

    si cunctetur atque agat lenius,

    too slowly, Caes. B. C. 1, 1.
    2.
    lenis, is, m., a kind of vessel, Afran. and Laber. ap. Non. 544, 31.

    Lewis & Short latin dictionary > lenis

  • 15 muralis

    mūrālis, e, adj. [murus], of or belonging to a wall, wall-, mural (class.):

    muralis herba,

    the pellitory of the wall, parietary, Plin. 21, 30, 104, § 176:

    pila,

    used in fighting from walls, Caes. B. G. 5, 39:

    tormentum,

    for battering walls, Verg. A. 12, 921:

    fossa,

    under the walls, Sil. 8, 555:

    falces,

    hooks for pulling down walls, Caes. B. G. 3, 14: corona, a mural crown, given as a reward to him who first scaled the enemy's walls, Liv. 23, 18; also,

    corona,

    the crown on the head of Cybele, adorned with walls and towers, Lucr. 2, 606.

    Lewis & Short latin dictionary > muralis

  • 16 providentia

    prōvĭdentĭa, ae, f. [provideo].
    I.
    Foresight, foreknowledge:

    providentia est, per quam futurum aliquid videtur ante quam factum sit,

    Cic. Inv. 2, 53, 160:

    timoris tormentum memoria reducit, providentia anticipat,

    Sen. Ep. 5, 9.—
    II.
    Foresight, forethought, forecast, precaution, providence (cf. prudentia):

    deorum providentiā mundum administrari,

    Cic. Div. 1, 51, 117; cf. id. N. D. 1, 8, 18; 2, 22, 58; Quint. 11, 1, 23:

    alterum ex providentiā timorem afferre solet,

    Sall. J. 7, 5:

    plurimum tibi et usus et providentiae superest,

    Plin. Ep. 3, 19, 9:

    jam te providentia deorum primum in locum provexerat,

    id. Pan. 10, 4.—With object. gen.:

    neque feriendi neque declinandi providentia,

    Tac. H. 4, 29:

    providentia filiorum suorum,

    Dig. 33, 1, 7 fin. —In plur.:

    agnosce bonitatem dei ex providentiis,

    Tert. adv. Marc. 2, 4 fin.
    B.
    Transf.
    1.
    The government of the world by infinite wisdom and foresight, providence (post-class.):

    tua, Pater, providentia gubernat,

    Vulg. Sap. 14, 3; id. Act. 24, 2.—
    2.
    Providence, as a designation of the Deity (post-Aug.):

    vis illum (deum) providentiam dicere? recte dices,

    Sen. Q. N. 2, 45, 2:

    oratio, quā nihil praestantius homini dedit providentia,

    Quint. 1, 10, 7; 1, 12, 19; 6 praef. § 4; 5, 12, 19; 10, 1, 109; 12, 1, 2; App. M. 6, p. 179, 12.—
    3.
    Providentia, Providence, personified as a goddess, a transl. of the Gr. Pronoia, Macr. S. 1, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > providentia

  • 17 telum

    tēlum, i, n. [for texlum; root tek-, of tiktô, to beget; tuk-, tuch-, of tunchanô, to hit, chance upon; v. texo; cf. toxon, a bow], a weapon used for fighting at a distance; a missile weapon, missile, as a dart, spear, javelin, etc. (while arma signifies arms for defence or close fight; v. arma; cf.: jaculum, tormentum).
    I.
    Lit.: tela proprie dici videntur ea, quae missilia sunt: ex Graeco videlicet translato eorum nomine, quoniam illi têlothen missa dicunt, quae nos eminus;

    sicut arma ea, quae ab umeris dependentia retinentur manibus,

    Fest. p. 364 Müll.; cf. id. p. 3; and Serv. Verg. A. 8, 249; 9, 509: telum vulgo quidem id appellatur, quod ab arcu mittitur, sed nunc omne significatur, quod mittitur manu. Itaque sequitur, ut et lapis et lignum et ferrum hoc nomine contineatur, dictum ab eo, quod in longinquum mittitur, Graecā voce figuratum apo tou têlou, Dig. 50, 16, 233: arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Trag. v. 177 Vahl.); so,

    opp. arma,

    Sall. C. 42, 2; 51, 38; id. J. 43, 3; Ov. M. 9, 201: tela manu jacere, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 438 Vahl.); cf.:

    si quis jaciat volatile telum,

    Lucr. 1, 970:

    tela depellere...telum jacere,

    Cic. Quint. 2, 8:

    conicere,

    Caes. B. G. 1, 26; 1, 46; 1, 47; 2, 27; Cic. Quint. 16, 52 al.; cf.:

    nubes levium telorum conjecta obruit aciem Gallorum,

    Liv. 38, 26, 7;

    and with this cf.: it toto turbida caelo Tempestas telorum ac ferreus ingruit imber,

    Verg. A. 12, 284:

    telum ex loco superiore mittere,

    Caes. B. G. 3, 4:

    Romani omni genere missilium telorum ac saxis maxime vulnerabantur,

    Liv. 44, 35, 21; cf. Sisenn. ap. Non. 449, 3:

    priusquam ad conjectum teli veniretur,

    Liv. 2, 31, 6:

    tela vitare,

    Caes. B. G. 2, 25:

    telis repulsi,

    id. ib. 1, 8; Cic. Rep. 1, 3, 5:

    non primus Teucer tela Cydonio Direxit arcu,

    Hor. C. 4, 9, 17:

    in medios telum torsisti primus Achivos,

    Verg. A. 5, 497:

    tela spargere,

    Luc. 3, 326; Quint. 4, 5, 14:

    aërias telum contendit in auras,

    Verg. A. 5, 520:

    telum volatile sensit,

    Ov. A. A. 1, 169:

    volucre,

    Val. Fl. 2, 524:

    hic confixum ferrea texit Telorum seges,

    Verg. A. 3, 46:

    nubes telorum,

    Liv. 38, 26, 7:

    nimbus,

    Luc. 4, 776. —
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., an offensive weapon of any kind, as a sword, dagger, poniard, axe, etc. (class.): Ajax gladio incubuit;

    Ulixes intervenit... e corpore cruentum telum educit,

    Auct. Her. 1, 11, 18:

    ex quibus (telis) ille maximum sicarum numerum et gladiorum extulit,

    Cic. Cat. 3, 3, 8:

    elatam securim in caput dejecit: relictoque in vulnere telo ambo se foras eiciunt,

    Liv. 1, 40, 7:

    non tuba terruerit, non strictis agmina telis,

    Ov. M. 3, 535:

    tela aliis hastae, aliis secures erant,

    Curt. 9, 1, 15:

    clavae tela erant,

    id. 9, 4, 3:

    stare in comitio cum telo,

    Cic. Cat. 1, 6, 15;

    so esp. freq.: esse cum telo,

    to be armed, id. Att. 2, 24, 3; id. Vatin. 10, 24; id. Verr. 2, 5, 3, § 7; Sall. C. 27, 2 al.; cf.:

    esse cum telo hominis occidendi causā (lex) vetat,

    Cic. Mil. 4, 11:

    qui caedem telo quocumque commiserint,

    Quint. 10, 1, 12:

    ut pereat positum rubigine telum,

    my sheathed sword, Hor. S. 2, 1, 43 et saep.:

    pars caret altera telo Frontis,

    i. e. a horn, Ov. M. 8, 883;

    so of the caestus,

    Verg. A. 5, 438; Stat. Th. 6, 772.—
    2.
    Poet., like the Gr. belos (v. Lidd. and Scott, sub voce),
    a.
    A sunbeam:

    non radii solis neque lucida tela diei,

    Lucr. 1, 147; 2, 60; 3, 92; 6, 40.—
    b.
    Lightning:

    arbitrium est in sua tela Jovi,

    Ov. F. 3, 316:

    excutere irato tela trisulca Jovi,

    id. Am. 2, 5, 52.—
    3.
    A stitch in the side, Ser. Samm. 22, 402; cf. Isid. Orig. 4, 6.—
    4.
    = membrum virile, Mart. 11, 78, 6; Auct. Priap. 9; Just. 38, 1. —
    II.
    Trop., a weapon, shaft, dart (class.), Plaut. Am. 1, 1, 113: usque quāque sapere oportet: id erit telum acerrimum, Poët. ap. Cic. Fam. 7, 16, 1; cf.: nec mediocre telum ad res gerendas existimare oportet benevolen, tiam civium, Cic. Lael. 17, 61:

    nec gelidis torpet telis perfixa pavoris,

    Lucr. 3, 305:

    Veneris telis accipere ictus,

    id. 4, 1052:

    necessitas, quae ultimum ac maximum telum est,

    Liv. 4, 28, 5; 5, 29, 9:

    quā lege tribunitiis rogationibus telum acerrimum datum est,

    id. 3, 55, 3:

    de corpore rei publicae tuorum scelerum tela revellere,

    Cic. Pis. 11, 25:

    tela fortunae,

    id. Fam. 5, 16, 2:

    lucubrationis telum,

    Suet. Calig. 53:

    vis tribunicia, telum a majoribus libertati paratum,

    Sall. Or. Macri Licinii ad Pleb. 6; Liv. 6, 35, 8:

    sentire et linguae tela subire tuae,

    Ov. P. 4, 6, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > telum

  • 18 tormentuosus

    tormentŭōsus, a, um, adj. [tormentum]. full of pain or torment, painful, torturing, tormenting, Cael. Aur. Acut. 3, 6, 66.

    Lewis & Short latin dictionary > tormentuosus

  • 19 μάγγανον

    A means for charming or bewitching others, philtre, Heraclit.All.28, Hsch.
    II μ. πολεμικόν, = Lat. ballista, tormentum, Gloss.
    III block of a pulley, Hero Bel.84.12, PLond. 3.1164h8 (iii A.D.).
    IV = βάλανος 11.4, Sch.Ar.V. 155, Av. 1159, Ec. 361.

    Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > μάγγανον

  • 20 μάγγανον

    Grammatical information: n.
    Meaning: `philtre, charm, block of a pulley' (Hero Bel., Pap. IIIp), [`eiserner Pflock, Bolzen'] (Sch.), `throwing machine, ballista, tormentum' (Gloss., H.), `means to deceive, bewitch' (Heracl. All., H.).
    Derivatives: μαγγανάριος `deceiver' (pap. IIIp), `mechanic' (Papp.), will be a loan from Latin. Denomin. verb μαγγανεύω `deceive, bewitch with artificial means, play tricks' with μαγγαν-εία `trickery' (Pl. Lg., Ph.), - εύματα pl. `charms, philtres' (Pl., Plu.), - ευτής `impostor, quack' (Suid., Phot.), - ευτικη τέχνη `agical art' (Poll.), - εύτριαι pl. H. s. βαμβακεύ-τριαι, - ευτήριον `haunt for impostors' (Them.).
    Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
    Etymology: The word got as a loan a wide spread: Lat. manganum `machine' (to Rom., e.g. Ital. mangano `sling') with the unclear byform mangō `a handler, who promotes his ware by artificial means' (from hell. *μάγγων?), from where mangōnium `dressing up ware', Alb. mangë `hemp-brake', mengji `medicine', MHG MLG mange `throwing-machine', NHG Mange(l) `smoothing roll(?) for laundry' (from where Balt., e.g. Lith. mañgalis `mangling-machine'). If we forget these loans, a few words from the farthest east and west remain, which have been connected as cognate with μάγγανον: Skt. mañju-, mañjula- `beautiful, sweet, charming', maṅgala n. `happiness, salvation, good omen' (all ep. class.), Osset. mäng `deceit'; Celt., MIr. meng `deceit, cleverness, ruse' (but Toch. A maṅk `guilt, fault, sin', adduced by Schneider, together with B meṅki `id.', also `smaller', with μανός, μάνυ). To this rather motley collection one may add further the group of μάσσω `knead', through which the most wide combinations can be made. - Lit. in Bq, WP. 2, 233, Pok. 731, W.-Hofmann s. mangō; esp. Meringer IF 19, 436f. a. 21, 282, whose attempts to make the history of these words concrete, are in principle no doubt correct, even when they lack confirmation or are in detail even wrong. - From an IE root * meng- (Pok. 731) the Greek form cannot be derived; the word must then be Pre-Greek (as was already stated by W.- Hofmann s.v. mango), where mang-an- is unproblematic. The Sanskrit words are semantically too far off (perh. they are of Dravidian origin, Mayrhofer KEWA547, 553 and EWAia 379f.). (Such isolated Sanskrit comparisons with Greek must often be discarded.) The other words will be loans from Latin. (Lith. mañgalis is a loan from German.) The original meaning was no doubt as Frisk assumed a technical instrument. The meaning `hemp-brake' goes in the same direction, but the meaning ballista I cannot easily combine. The meaning `mangling-machine' recurs several times (Germ. `Glättroll für Wäsche'). It served to `embellish' the cloths. From there the notion of deceit. It is a good example of the long life of a Pre-Greek word which was by some considered as IE.
    Page in Frisk: 2,155

    Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > μάγγανον

См. также в других словарях:

  • Tormentum — (lat., Mehrzahl Tormenta), 1) Marterwerkzeug, Folter, so T. aquae, T. bambergense, s.u. Tortur. Daher Tormentiren, martern, plagen. 2) Das schwere Wurfgeschütz der Römer bei Belagerungen, s.u. Festungskrieg S. 228 f.; 3) so v.w. Tormina …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Tormentum — Tormentum, soviel wie Katapult, s. Kriegsmaschinen, S. 671 …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • tormentum — /tör menˈtəm/ (historical) noun (pl tormentˈa or tormentˈums) a Roman machine for hurling missiles ORIGIN: L, from torquēre to twist …   Useful english dictionary

  • TORMENTUM — I. TORMENTUM apud Appuleium, Capilius ipse vides quam non sit amoenus ac delicatus, horrore impexus atque impeditus, stuppeo tormento assimilis: funis est, protensus ac tortus, a torqueo, quod apposite de funibus dicitur. Propert. l. 4. Eleg. 3.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Tormentum — Tor|men|tum das; s, ...ta <aus gleichbed. lat. tormentum>: 1. (veraltet) Folter, Marterwerkzeug. 2. altröm. Schleudergeschütz für große Geschosse …   Das große Fremdwörterbuch

  • Tormentum — Pineredskab …   Danske encyklopædi

  • tormentum —   n. (pl. ta) ancient catapult like war machine …   Dictionary of difficult words

  • Sibillorum tormentum — Sibillorum tormentum, die Fingerpresse, s.u. Tortur …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Tiberiānum tormentum — (lat., Tiberische Qual), so v.w. Heftige Kolik, weil Tiberius mit zuerst daran litt …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Эвтитон — Современная реконструкция катапульты Катапульта (греч. καταπέλτης, лат. tormentum, catapultarum[1]) греческий термин, которым обозначается любая метательная машина. Древнеримские авторы называли катапульты «tormentum», от слова скручивать, то… …   Википедия

  • tourment — [ turmɑ̃ ] n. m. • XIIe; torment fin Xe; lat. tormentum, de torquere « tordre » 1 ♦ Vx Supplice, torture. Le tourment de la question. 2 ♦ (XIIe) Littér …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»