Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

togae+n+f

  • 81 lacinia

    lăcĭnĭa, ae, f. [v. lacus, lacer], the lappet, flap, edge, or corner of a garment.
    I.
    Lit.:

    sume laciniam atque absterge sudorem tibi,

    Plaut. Merc. 1, 2, 16:

    aliquem lacinia tenere,

    id. As. 3, 2, 41:

    in lacinia servare ex mensa secunda semina,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 7:

    consurgenti ei primum lacinia obhaesit,

    Suet. Ner. 19: togae, id. [p. 1027] Calig. 35; id. Claud. 15.—
    2.
    In gen., a garment (post-class.):

    detraxit umeris laciniam,

    Petr. S. 12; App. M. 3, p. 138; 6, p. 174; 11, p. 263; Macr. S. 2, 3; Vulg. Thren. 4, 14 et saep.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of cattle, the dewlap:

    laciniae dependentes,

    Plin. 8, 50, 76, § 202.—
    2.
    A small piece or part:

    porrum et allium serunt in laciniis colligatum,

    Plin. 19, 7, 36, § 120:

    folii,

    id. 15, 30, 39, § 130:

    gregem in lacinias distribuere,

    Col. 7, 5, 3.—Hence, also, a small strip or spot of land:

    quoniam id oppidum velut in lacinia erat,

    Plin. 5, 32, 43, § 148; id. 36, 13, 19, § 85.—
    II.
    Trop.: aliquid obtinere laciniā, by the lappet, i. e. hardly, with difficulty, without a firm hold upon it, Cic. de Or. 3, 28, 110.

    Lewis & Short latin dictionary > lacinia

  • 82 laureus

    laurĕus, a, um, adj. [id.], of laurel, laurel-.
    I.
    Adj.:

    vectes laurei,

    Cato, R. R. 31:

    folia,

    id. ib. 76:

    corona,

    Liv. 23, 11:

    in nitidā laurea serta comā,

    Ov. Tr. 2, 172:

    oleum,

    laurel-oil, Plin. 20, 13, 51, § 137:

    ramus,

    id. 15, 30, 40, § 136:

    ramulus,

    Suet. Caes. 81:

    pira,

    i. e. that smell like laurel, Col. 12, 10:

    cerasa,

    grafted on laurel, Plin. 15, 25, 30, § 104:

    nemus,

    Mart. 10, 92, 11.—
    II.
    Subst.: laurĕa, ae, f.
    A.
    (Sc. arbor.) The laurel-tree:

    laurea in puppi navis longae enata,

    Liv. 32, 1:

    tum spissa ramis laurea fervidos Excludet ictus,

    Hor. C. 2, 15, 9:

    factis modo laurea ramis annuit,

    Ov. M. 1, 566:

    ex Pannonia,

    Plin. Pan. 8, 3.—
    B.
    (Sc. corona.) A laurel crown or garland, laurel branch, as the ornament of Apollo, of poets, of ancestral images, of generals enjoying a triumph, and of letters containing news of a victory:

    te precor, o vates, assit tua laurea nobis,

    Ov. R. Am. 75:

    laureā donandus Apollinari,

    Hor. C. 4, 2, 9:

    cedant arma togae, concedat laurea linguae, Cic. poët. Off. 1, 22, 77: quam lauream cum tua laudatione conferam,

    id. Fam. 15, 6, 1. Sometimes victorious generals, instead of a triumphal procession, contented themselves with carrying a laurel branch to the Capitol:

    de Cattis Dacisque duplicem triumphum egit: de Sarmatis lauream modo Capitolino Jovi retulit,

    Suet. Dom. 6:

    urbem praetextatus et laurea coronatus intravit,

    id. Tib. 17; id. Ner. 13; Plin. Pan. 8:

    thyrsus enim vobis, gestata est laurea nobis,

    Ov. P. 2, 5, 67:

    bellorum laureas victori tradens,

    Just. 14, 4, 17.—
    2.
    Trop., a victory, triumph:

    primus in toga triumphum linguaeque lauream merite,

    Plin. 7, 30, 31, § 117; cf.:

    parite laudem et lauream,

    Plaut. Cist. 1, 3, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > laureus

  • 83 Limo

    1.
    līmō, adv., v. 1. limus fin.
    2.
    līmo, āvi, ātum (arch. limassis, for limaveris, Caecil. Com. 140), 1, v. a. [lima], to file.
    I.
    Lit.:

    gemmis scalpendis atque limandis,

    Plin. 36, 7, 10, § 54.—
    B.
    Transf.
    1.
    To file off:

    plumbum limatum,

    lead-filings, Plin. 34, 18, 50, § 168:

    limata scobs,

    id. ib.:

    cornum limatum lima lignaria,

    Scrib. 141:

    acumen ossis,

    Cels. 8, 10, 7.—
    2.
    To rub, whet:

    cornu ad saxa limato,

    Plin. 8, 20, 29, § 71;

    hence, limare caput cum aliquo,

    to kiss, Plaut. Merc. 3, 1, 40; id. Poen. 1, 2, 82.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to file, polish, finish:

    quaedam institui, quae limantur a me politius,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    stilus hoc maxime ornat ac limat,

    id. de Or. 3, 49, 190:

    ut ars aliquid limare non possit,

    id. ib. 1, 25, 115:

    vir nostrorum hominum urbanitate limatus,

    id. N. D. 2, 29, 74.—
    B.
    In partic.
    1.
    To investigate accurately, to clear of every thing superfluous:

    veritas ipsa limatur in disputatione,

    Cic. Off. 2, 10, 35:

    subtiliter mendacium,

    Phaedr. 3, 10, 49. —
    2.
    Cum se ipse consulto ad minutarum causarum genera limaverit, has prepared one's self thoroughly for, Cic. Opt. Gen. Or. 3, 9.—
    3.
    To file off, take away from, diminish:

    tantum alteri affinxit, de altero limavit,

    Cic. de Or. 3, 9, 36:

    de tua prolixa beneficaque natura limavit aliquid posterior annus,

    id. Fam. 3, 8, 8:

    commoda alicujus,

    Hor. Ep. 1, 14, 38:

    multum inde decoquent anni, multum ratio limabit,

    Quint. 2, 4, 7. —Hence, līmātus, a, um, P. a., polished, refined, elegant, fine, accurate:

    vir oratione maxime limatus,

    Cic. de Or. 1, 39, 180:

    jure madens, varioque togae limatus in usu,

    Mart. 7, 51, 5:

    pressum limatumque genus dicendi,

    Quint. 2, 8, 4; 11, 1, 3:

    Attici,

    id. 12, 10, 17.— Comp.:

    limatius dicendi genus,

    Cic. Brut. 24, 93:

    comis et urbanus fuerit limatior idem,

    Hor. S. 1, 10, 65:

    limatius ingenium,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—Hence, adv.: līmātē, finely, elegantly, accurately; comp.:

    limatius scriptum,

    Cic. Fin. 5, 5, 12:

    limatius quaerere,

    Amm. 15, 13, 2.
    3.
    līmo, āre, v. a. [2. limus], to bemire, besmirch (in double sense, v. 2. limo, I. 2.):

    caput alicui,

    Plaut. Poen. 1, 2, 82.
    4.
    Līmo, ōnis, m., = leimôn, the Meadow, the name of a writing of Cicero, Suet. Vit. Ter.—
    II.
    A Roman surname: C. Apronius Limo, Ascon. ap. Cic. Or. pro Scauro.

    Lewis & Short latin dictionary > Limo

  • 84 limo

    1.
    līmō, adv., v. 1. limus fin.
    2.
    līmo, āvi, ātum (arch. limassis, for limaveris, Caecil. Com. 140), 1, v. a. [lima], to file.
    I.
    Lit.:

    gemmis scalpendis atque limandis,

    Plin. 36, 7, 10, § 54.—
    B.
    Transf.
    1.
    To file off:

    plumbum limatum,

    lead-filings, Plin. 34, 18, 50, § 168:

    limata scobs,

    id. ib.:

    cornum limatum lima lignaria,

    Scrib. 141:

    acumen ossis,

    Cels. 8, 10, 7.—
    2.
    To rub, whet:

    cornu ad saxa limato,

    Plin. 8, 20, 29, § 71;

    hence, limare caput cum aliquo,

    to kiss, Plaut. Merc. 3, 1, 40; id. Poen. 1, 2, 82.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to file, polish, finish:

    quaedam institui, quae limantur a me politius,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    stilus hoc maxime ornat ac limat,

    id. de Or. 3, 49, 190:

    ut ars aliquid limare non possit,

    id. ib. 1, 25, 115:

    vir nostrorum hominum urbanitate limatus,

    id. N. D. 2, 29, 74.—
    B.
    In partic.
    1.
    To investigate accurately, to clear of every thing superfluous:

    veritas ipsa limatur in disputatione,

    Cic. Off. 2, 10, 35:

    subtiliter mendacium,

    Phaedr. 3, 10, 49. —
    2.
    Cum se ipse consulto ad minutarum causarum genera limaverit, has prepared one's self thoroughly for, Cic. Opt. Gen. Or. 3, 9.—
    3.
    To file off, take away from, diminish:

    tantum alteri affinxit, de altero limavit,

    Cic. de Or. 3, 9, 36:

    de tua prolixa beneficaque natura limavit aliquid posterior annus,

    id. Fam. 3, 8, 8:

    commoda alicujus,

    Hor. Ep. 1, 14, 38:

    multum inde decoquent anni, multum ratio limabit,

    Quint. 2, 4, 7. —Hence, līmātus, a, um, P. a., polished, refined, elegant, fine, accurate:

    vir oratione maxime limatus,

    Cic. de Or. 1, 39, 180:

    jure madens, varioque togae limatus in usu,

    Mart. 7, 51, 5:

    pressum limatumque genus dicendi,

    Quint. 2, 8, 4; 11, 1, 3:

    Attici,

    id. 12, 10, 17.— Comp.:

    limatius dicendi genus,

    Cic. Brut. 24, 93:

    comis et urbanus fuerit limatior idem,

    Hor. S. 1, 10, 65:

    limatius ingenium,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—Hence, adv.: līmātē, finely, elegantly, accurately; comp.:

    limatius scriptum,

    Cic. Fin. 5, 5, 12:

    limatius quaerere,

    Amm. 15, 13, 2.
    3.
    līmo, āre, v. a. [2. limus], to bemire, besmirch (in double sense, v. 2. limo, I. 2.):

    caput alicui,

    Plaut. Poen. 1, 2, 82.
    4.
    Līmo, ōnis, m., = leimôn, the Meadow, the name of a writing of Cicero, Suet. Vit. Ter.—
    II.
    A Roman surname: C. Apronius Limo, Ascon. ap. Cic. Or. pro Scauro.

    Lewis & Short latin dictionary > limo

  • 85 moenimentum

    mūnīmentum ( moen-, archaic form, Enn. ap. Cic. Fin. 2, 32, 106 B. and K.), i, n. [id.], a defence, fortification, intrenchment, rampart, bulwark, protection (class. but not in Cic.).
    I.
    Lit.:

    ut instar muri hae sepes munimenta praeberent,

    Caes. B. G. 2, 17:

    fossa, haud parvum munimentum, a planioribus aditu locis,

    Liv. 1, 33, 7:

    sepulcri,

    Dig. 11, 7, 37.—Esp., of military fortifications, intrenchments:

    tenere se munimentis,

    Tac. A. 13, 36:

    domūs munimentis septae,

    id. ib. 15, 38:

    munimentis se defendere,

    id. H. 5, 20:

    coërcere intra munimenta militem,

    id. ib. 2, 18:

    munimenta perrumpere,

    id. A. 12, 17:

    regni, i. e. flumina,

    Curt. 4, 5, 4.—Of a defence or covering for the body:

    munimentum ipsis equisque loricae plumatae sunt,

    Just. 41, 2, 10:

    pingues aliquando lacernas, munimenta togae accipimus,

    Juv. 9, 28.—
    II.
    Trop., defence, protection, shelter:

    id munimentum (Horatium Coclem) illo die fortuna urbis Romanae habuit,

    Liv. 2, 10:

    rati, noctem sibi munimento fore,

    Sall. J. 97, 3:

    munimento foret,

    id. ib. 50, 3:

    legiones firma imperii munimenta,

    Tac. H. 4, 52:

    legum,

    Val. Max. 6, 3 prooem.; 2, 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > moenimentum

  • 86 multifarius

    multĭfārĭus, a, um, adj. [multus], manifold, various, multifarious (the adj. post-class.):

    militares coronae multifariae sunt,

    Gell. 5, 6, 1.—Hence, adv., in two forms.
    A.
    multĭfārĭam (acc. form), on many sides, in many places (class.): multifariam dixerunt antiqui, quod videlicet in multis locis fari poterat, id est dici, Paul. ex Fest. p. 142 Müll.: sancius multifariam factus, in many places, Cato ap. Gell. 3, 7, 19: multifariam defossum aurum, Cic. de Or. 2, 41, 174:

    hodie multifariam nulla (ju dicia) sunt,

    id. Leg. 1, 14, 40:

    in castris visae togae,

    Liv. 3, 50, 3; 10, 31, 8; 21, 8, 4 Drak. and Fabri N. cr.; 33, 18, 7;

    44, 41, 8: nasci,

    Plin. 25, 8, 53, § 93.—
    B.
    multĭfārĭē (post - Aug.), in many ways, variously:

    eadem est Ortygia, quae multifarie traditur: nunc Asteria... nunc Lagia, vel Cynetho: Pyrpile etiam,

    Sol. 11, § 19; Placid. Gloss. p. 482 Mai. (but in Plin. 18, 7, 10, § 54, where Sillig and others read multifarie in the sense of multifariam, Jan. and Detlefsen read multifariam).

    Lewis & Short latin dictionary > multifarius

  • 87 munimentum

    mūnīmentum ( moen-, archaic form, Enn. ap. Cic. Fin. 2, 32, 106 B. and K.), i, n. [id.], a defence, fortification, intrenchment, rampart, bulwark, protection (class. but not in Cic.).
    I.
    Lit.:

    ut instar muri hae sepes munimenta praeberent,

    Caes. B. G. 2, 17:

    fossa, haud parvum munimentum, a planioribus aditu locis,

    Liv. 1, 33, 7:

    sepulcri,

    Dig. 11, 7, 37.—Esp., of military fortifications, intrenchments:

    tenere se munimentis,

    Tac. A. 13, 36:

    domūs munimentis septae,

    id. ib. 15, 38:

    munimentis se defendere,

    id. H. 5, 20:

    coërcere intra munimenta militem,

    id. ib. 2, 18:

    munimenta perrumpere,

    id. A. 12, 17:

    regni, i. e. flumina,

    Curt. 4, 5, 4.—Of a defence or covering for the body:

    munimentum ipsis equisque loricae plumatae sunt,

    Just. 41, 2, 10:

    pingues aliquando lacernas, munimenta togae accipimus,

    Juv. 9, 28.—
    II.
    Trop., defence, protection, shelter:

    id munimentum (Horatium Coclem) illo die fortuna urbis Romanae habuit,

    Liv. 2, 10:

    rati, noctem sibi munimento fore,

    Sall. J. 97, 3:

    munimento foret,

    id. ib. 50, 3:

    legiones firma imperii munimenta,

    Tac. H. 4, 52:

    legum,

    Val. Max. 6, 3 prooem.; 2, 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > munimentum

  • 88 obtentus

    1.
    obtentus, a, um.
    I.
    Part., from obtendo.—
    II.
    Part., from obtineo.
    2.
    ob-tentus ( opt-), ūs, m. [obtendo].
    I.
    A drawing, spreading, or placing before ( poet. and post-Aug.).
    A.
    Lit.:

    obtentu togae, tamquam se amiciens, ne videretur,

    Gell. 11, 18, 14:

    frondis,

    Verg. A. 11, 66:

    nubium,

    Plin. 31, 1, 1, § 2.—
    B.
    Trop., a pretence, pretext, color (cf.:

    simulatio, species): obtentum habere,

    Tac. A. 12, 7:

    tempora reipublicae obtentui sumpta,

    assumed as a pretext, id. ib. 1, 10:

    sub obtentu liberationis,

    Just. 5, 8, 12:

    damnationis,

    Lact. 2, 4, 36: sub obtentu monituum deorum quaedam enuntiare, Mos. et Rom. Leg. Coll. 15, 3, 6.—
    II.
    (Acc. to obtendo, II.) A covering, cover, veil (post-class.):

    quia secundae res mire sunt vitiis optentui,

    Sall. H. 1, 41, 24:

    vera sunt, quae loquuntur poëtae, sed obtentu aliquo specieque velata,

    disguise, allegorical dress, Lact. 1, 11:

    non terror obtentui est,

    a hinderance, Nazar. Pan. Constant. 5.

    Lewis & Short latin dictionary > obtentus

  • 89 officium

    offĭcĭum, ii, n. [for opificium, opus and facio], qs. that which one does for another, a service, whether of free will or of (external or moral) necessity (class.; cf.: studium, beneficium, meritum, munus).
    I.
    A voluntary service, a kindness, favor, courtesy, rendered to one whose claim to it is recognized;

    while beneficium is a service rendered where there is no claim: officium esse filii, uxoris, earum personarum, quas necessitudo suscitat et ferre opem jubet,

    Sen. Ben. 3, 18, 1.
    A.
    In gen.:

    altera sententia est, quae definit amicitiam paribus officiis ac voluntatibus,

    Cic. Lael. 16, 58:

    odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,

    id. ib. 20, 71:

    nihil est vicissitudine studiorum officiorumque jucundius,

    id. ib. 14, 49: filicem cum officio vicini decidere, so as to do him a service, Col. 2, 14, 6:

    summo officio praeditus homo,

    exceedingly obliging, Cic. Verr. 2, 1, 51, § 135. —
    B.
    In partic.
    1.
    A ceremonial observance, ceremony, attendance (on a festive or solemn occasion;

    mostly post-Aug.): officio togae virilis interfui,

    Plin. Ep. 1, 9, 2:

    sine solenni officio,

    Suet. Claud. 2:

    per sollenne nuptiarum celeberrimo officio deductum ad se,

    id. Ner. 28; cf. id. Claud. 26:

    ad officium venire,

    id. Calig. 25:

    relicto statim novorum consulum officio,

    id. Caes. 50:

    in officio salutationis,

    id. Aug. 27:

    vitans praeter navigantium officia,

    id. Tib. 12:

    officia prosequentium,

    id. Caes. 71:

    quod supremis in matrem officiis defuisset,

    at the payment of the last offices, at the funeral, Tac. A. 5, 2:

    officium cras Primo sole mihi peragendum in valle Quirini,

    a ceremonial visit, Juv. 2, 133 sq.; 3, 239.—
    2.
    In mal. part., compliance, favor, Prop. 3, 15, 24; Ov. Am. 1, 10, 46; 3, 7, 24; cf.

    virile,

    Theod. Prisc. 2, 11:

    puerile,

    Plaut. Cist. 4, 1, 5; Petr. 140.—
    II.
    In gen., an obligatory service, an obligation, duty, function, part, office (so most freq. in prose and poetry of all periods):

    nulla vitae pars neque publicis neque privatis neque forensibus neque domesticis in rebus, neque si tecum agas quid, neque, si cum altero contrahas, vacare oflicio potest: in eoque et colendo sita vitae est honestas omnis et in neglegendo turpitudo, etc.,

    Cic. Off. 1, 2, 4 sq.: perfectum officium rectum opinor vocemus, quod Graeci katorthôma: hoc autem commune kathêkon vocant, id. ib. 1, 3, 8;

    an id doles, quia illi suum officium non colunt, quom tu tuum facis?

    Plaut. Stich. 1, 1, 34; id. ib. 1, 1, 39; id. Pers. 4, 4, 66:

    meminisse officium suum,

    to remember one's duty, id. Trin. 3, 2, 71.—Also, subject., a sense of duty:

    si quis aegre ferat nihil in se esse virtutis, nihil officii, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 28, 61:

    quicquid in eum judicii officiique contuleris,

    id. Fam. 10, 1 fin.:

    intellegere, utrum apud eos pudor atque officium an timor valeret,

    Caes. B. G. 1, 40, 14:

    suum facere,

    to do one's duty, Ter. Ad. 1, 1, 44:

    omnibus officiis amicitiae servatis,

    observe all the obligations of friendship, Cic. Fam. 5, 17, 3:

    exsequi,

    id. Att. 3, 15, 4:

    fungi officio,

    id. Fam. 3, 8, 3:

    satisfacere officio,

    to perform, id. Div. in Caecil. 14, 47:

    officium suum deserere,

    to disregard one's duty, not perform it, id. Off. 1, 9, 28:

    discedere ab officio,

    id. ib. 1, 10, 32:

    deesse officio suo,

    id. Fam. 7, 3, 1:

    officii duxit,

    considered it his duty, Suet. Tib. 11.—Of animals:

    canes funguntur officiis luporum,

    act the part of, Auct. Her. 4, 34, 46.—Of things:

    neque pes neque mens satis suum officium facit,

    Ter. Eun. 4, 5, 3: officium corporis, the function or property of a body, Lucr. 1, 336 and 362.—
    B.
    In partic.
    1.
    Lit., an official duty, a service, employment, business (class.):

    toti officio maritimo M. Bibulus praepositus cuncta administrabat,

    naval service, Caes. B. C. 3, 5 fin.; 3, 8:

    celeriter equitatus ad cotidianum itineris officium revertitur,

    id. ib. 1, 80:

    confecto legationis officio,

    id. ib. 3, 103:

    destringor officio,

    Plin. Ep. 7, 15, 1:

    officium (scribae),

    Nep. Eum. 1, 5.—
    2.
    Transf., an office, appointment (post-Aug.).
    a.
    Laboriosissimum et maximum, office, Plin. Pan. 91:

    nova officia excogitavit,

    Suet. Aug. 37; cf.:

    novum officium instituit a voluptatibus,

    id. Tib. 42:

    obligationes, quae non propriis viribus consistunt, neque officio judicis, neque praetoris imperio neque legis potestate confirmantur,

    Dig. 44, 7, 27:

    qui ex officio pro aliis interveniunt,

    by virtue of their office, ib. 21, 1, 31, § 14:

    ministerii,

    Vulg. Exod. 28, 35:

    sacerdotum,

    id. Num. 7, 8.—
    b.
    Transf., in concr.
    (α).
    The officials or attendants on a magistrate = officialium corpus (post-class.):

    sub praetextu adventus officiorum vel militum,

    Dig. 1, 18, 6; 21, 2, 74:

    deponere aliquid apud officium,

    ib. 2, 4. 17: officia palatina, officers at the imperial court, Treb. Poll. Gall. 17, 8.—
    (β).
    An office or court of a magistrate:

    ipse me Regulus convenit in praetoris officio,

    Plin. Ep. 1, 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > officium

  • 90 optentus

    1.
    obtentus, a, um.
    I.
    Part., from obtendo.—
    II.
    Part., from obtineo.
    2.
    ob-tentus ( opt-), ūs, m. [obtendo].
    I.
    A drawing, spreading, or placing before ( poet. and post-Aug.).
    A.
    Lit.:

    obtentu togae, tamquam se amiciens, ne videretur,

    Gell. 11, 18, 14:

    frondis,

    Verg. A. 11, 66:

    nubium,

    Plin. 31, 1, 1, § 2.—
    B.
    Trop., a pretence, pretext, color (cf.:

    simulatio, species): obtentum habere,

    Tac. A. 12, 7:

    tempora reipublicae obtentui sumpta,

    assumed as a pretext, id. ib. 1, 10:

    sub obtentu liberationis,

    Just. 5, 8, 12:

    damnationis,

    Lact. 2, 4, 36: sub obtentu monituum deorum quaedam enuntiare, Mos. et Rom. Leg. Coll. 15, 3, 6.—
    II.
    (Acc. to obtendo, II.) A covering, cover, veil (post-class.):

    quia secundae res mire sunt vitiis optentui,

    Sall. H. 1, 41, 24:

    vera sunt, quae loquuntur poëtae, sed obtentu aliquo specieque velata,

    disguise, allegorical dress, Lact. 1, 11:

    non terror obtentui est,

    a hinderance, Nazar. Pan. Constant. 5.

    Lewis & Short latin dictionary > optentus

  • 91 ordior

    ordĭor, orsus, 4 ( fut. ordibor for ordiar: non parvam rem ordibor, Att. ap. Non. 39, 22; part. perf. orditus, Sid. Ep. 2, 9; Vulg. Isa. 25, 7), v. dep., lit., to begin a web, to lay the warp; hence, also, in gen., to begin, undertake a thing:

    ordiri est rei principium facere, unde et togae vocantur exordiae,

    Fest. p. 185 Müll.; cf. Isid. 19, 29, 7:

    telam,

    Hier. in Isa. 9, 30, v. 1; Vulg. Isa. 25, 7.
    I.
    Lit., to begin to weave a web, to weave, spin:

    araneus orditur telas,

    Plin. 11, 24, 28, § 80.—So of the Fates:

    Lachesis plenā orditur manu,

    Sen. Apoc. 4:

    (Parca) hominis vitam orditur,

    Lact. 2, 10, 20.—
    II.
    In gen., to begin, commence, set about, undertake (class.; syn.: incipio, incoho, infit); constr. with acc., de, inf., or absol.
    (α).
    With acc.:

    reliquas res,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    alterius vitae quoddam initium ordimur,

    id. Att. 4, 1:

    reliquos,

    to relate, describe, Nep. Alc. 11, 6:

    querelae ab initio tantae ordiendae rei absint. Liv. praef. § 12: majorem orsa furorem,

    Verg. A. 7, 386.—
    (β).
    With de:

    paulo altius de re ordiri,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105.—
    (γ).
    With inf.:

    ea, de quā disputare ordimur,

    Cic. Brut. 6, 22:

    cum adulescens orsus esset in foro dicere,

    id. ib. 88, 301:

    cum sic orsa loqui vates,

    Verg. A. 6, 125:

    et orsa est Dicere Leuconoë,

    Ov. M. 4, 167:

    tunc sic orsa loqui,

    id. ib. 4, 320.—
    (δ).
    Absol., to begin, commence, set out, take or have a beginning:

    unde est orsa, in eodem terminetur oratio,

    Cic. Marcell. 11, 33: Veneris contra sic filius orsus, thus began (to speak), Verg. A. 1, 325:

    sic Juppiter orsus,

    id. ib. 12, 806; so commonly with specification of the point from which:

    unde ordiri rectius possumus quam a naturā?

    Cic. Tusc. 5, 13, 37 init.:

    a principio,

    id. Phil. 2, 18, 44:

    a facillimis,

    id. Fin. 1, 5, 13:

    a capite,

    Plin. 25, 11, 83, § 132.—
    (ε).
    Of things or subjects, to begin, to be begun (where the verb may be taken in pass. sense):

    tormina ab atrā bile orsa mortifera sunt,

    Cels. 2, 8:

    cum ex depressiore loco fuerint orsa fundamenta,

    Col. 1, 5, 9: sed ab initio est ordiendus (Themistocles), i. e. I must begin ( his life) at the beginning, Nep. Them. 1, 2; cf.:

    ab eo nobis causa ordienda est,

    Cic. Leg. 1, 7, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > ordior

  • 92 palmata

    palmo, no perf., ātum, 1, v. a. [1. palma].
    I.
    To make the print or mark of the palm of one's hand, Quint. Decl. 1, 12; v. in the foll. P. a.—
    * II.
    To tie up a vine:

    palmare hoc est materias alligare,

    Col. 11, 2, 96.—Hence, palmātus, a, um, P. a.
    A.
    Marked with the palm of a hand: palmatus paries, bearing the mark of a (bloody) hand, Quint. Decl. 1, 11 and 12, pp. 30 and 31 Burm.:

    cervi palmati,

    with antlers shaped like the palm of a hand, Capitol. Gord. 3 fin.
    B.
    Containing the figure of a palm-tree:

    lapis,

    Plin. 36, 18, 29, § 134.—
    2.
    Worked or embroidered with palmbranches:

    tunica, usually worn by generals in their triumphal processions,

    Liv. 10, 7; 30, 15 fin.:

    togae,

    Mart. 7, 2, 8:

    vestis,

    Val. Max. 9, 1, n. 5.—Also, subst.: palmāta, ae, f., Vop. Prob. 1, 5 fin.; 8, 6; 8; Pacat. Pan. ad Theod. 9; Sid. Carm. 5, 4: palmatus consul, clothed with the palmata tunica, Hier. Ep. 23, 3: statua, Treb. Poll. Claud. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > palmata

  • 93 palmo

    palmo, no perf., ātum, 1, v. a. [1. palma].
    I.
    To make the print or mark of the palm of one's hand, Quint. Decl. 1, 12; v. in the foll. P. a.—
    * II.
    To tie up a vine:

    palmare hoc est materias alligare,

    Col. 11, 2, 96.—Hence, palmātus, a, um, P. a.
    A.
    Marked with the palm of a hand: palmatus paries, bearing the mark of a (bloody) hand, Quint. Decl. 1, 11 and 12, pp. 30 and 31 Burm.:

    cervi palmati,

    with antlers shaped like the palm of a hand, Capitol. Gord. 3 fin.
    B.
    Containing the figure of a palm-tree:

    lapis,

    Plin. 36, 18, 29, § 134.—
    2.
    Worked or embroidered with palmbranches:

    tunica, usually worn by generals in their triumphal processions,

    Liv. 10, 7; 30, 15 fin.:

    togae,

    Mart. 7, 2, 8:

    vestis,

    Val. Max. 9, 1, n. 5.—Also, subst.: palmāta, ae, f., Vop. Prob. 1, 5 fin.; 8, 6; 8; Pacat. Pan. ad Theod. 9; Sid. Carm. 5, 4: palmatus consul, clothed with the palmata tunica, Hier. Ep. 23, 3: statua, Treb. Poll. Claud. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > palmo

  • 94 perfatuus

    per-fătŭus, a, um, adj., very foolish, very silly:

    togae,

    Mart. 10, 18, 4 (al. fatuae); Aug. c. Duas Epp. Pelag. 2, 4, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > perfatuus

  • 95 pravus

    prāvus, a, um, adj. [cf. Sanscr. prahva, crooked], crooked, not straight, distorted, misshapen, deformed (opp. rectus; class.).
    I.
    Lit.:

    prava, cubantia, prona, supina atque absona tecta,

    Lucr. 4, 517:

    si quae in membris prava, aut debilitata aut imminuta sunt,

    Cic. Fin. 5, 17, 46:

    talus,

    Hor. S. 1, 3, 48.— Absol.: in pravum, into crookedness (post-Aug.):

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    quae in pravum induruerunt,

    Quint. 1, 3, 12.—
    II.
    Trop., perverse, irregular, improper, wrong, vicious, bad (syn.: improbus, malus, nequam).
    A.
    Of living beings:

    pravus factus est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    impulsores,

    Tac. H. 4, 68:

    pravissimus homo,

    Vell. 2, 80, 3:

    quae belua ruptis, Cum semel effugit, reddit se prava catenis? i. e. stulta, incauta,

    Hor. S. 2, 7, 71.—
    (β).
    With gen. ( poet.):

    pravus fidei,

    faithless, Sil. 3, 253:

    pravus togae,

    id. 8, 260:

    audendi pravus,

    id. 12, 464.—
    B.
    Of things:

    nihil pravum, perversum,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30:

    affectio,

    id. Tusc. 4, 13, 29:

    dociles imitandis Turpibus et pravis omnes sumus,

    Juv. 14, 40:

    a rectis in vitia, a vitiis in prava, a pravis in praecipitia pervenitur,

    Vell. 2, 10, 1:

    ad honesta, seu prava juxta levis,

    Tac. A. 11, 33:

    aemulatio,

    id. H. 4, 48:

    spes,

    id. A. 3, 56.— Comp.: quo pravius nihil esse possit, Cic. Tusc. 3, 33, 80.— Sup.:

    pravissima consuetudinis regula,

    Cic. Brut. 74, 258.— Absol.: in pravum, in perversity:

    frangas citius, quam corrigas, quae in pravum induruerunt,

    Quint. 1, 3, 12.—Hence, adv.: prāvē, crookedly; trop., improperly, wrongly, amiss, ill, badly (opp. recte;

    class.): hoc mihi videtur factum prave,

    Ter. Hec. 4, 4, 24:

    prave (facta), opp. recte facta,

    Cic. Ac. 1, 10, 37:

    ille porro male, prave, nequiter, turpiter cenabat,

    id. Fin. 2, 8, 25:

    prave sectus unguis,

    Hor. Ep. 1, 1, 104:

    sive ego prave, Seu recte hoc volui,

    id. S. 2, 3, 87:

    prave facti versus,

    id. Ep. 2, 1, 266:

    pudens prave,

    id. A. P. 88:

    prave aliquid intellegere,

    Plin. 17, 9, 8, § 57:

    prave detorta verba,

    Tac. A. 6, 5:

    facundus,

    id. ib. 1, 53:

    prave et perperam appellare,

    Gell. 4, 9, 4.— Sup.: pravissume, Sall. Or. Lepidi adv. Sull.

    Lewis & Short latin dictionary > pravus

  • 96 recipero

    rĕ-cĭpĕro ( rĕcŭp-), āvi, ātum, 1, v. a. [capio], to get or obtain again; to regain, recover, etc. (good prose; cf.: reparo, redimo).
    I.
    Lit.:

    qui erepta recuperare vellet,

    Cic. Mur. 25, 50:

    amissa,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; Nep. Tim. 3, 2:

    rem suam,

    Cic. Rep. 3, 32 fin.; cf.:

    suum, pecuniam,

    id. Fl. 23, 56:

    fortunas patrias,

    id. Phil. 13, 5, 12:

    paternas opes,

    Suet. Ner. 6:

    arma, ordinem militandi, locum,

    Liv. 25, 6:

    rem publicam,

    Cic. Phil. 14, 13, 35; id. Att. 8, 3, 2; id. Rosc. Am. 49, 141; cf.

    civitates,

    Caes. B. G. 7, 89 fin.:

    provinciam,

    Tac. Agr. 5:

    Albanum, Formianum a Dolabellā,

    Cic. Phil. 13, 5, 11; cf.:

    pecuniam depositam ab illo,

    id. Agr. 2, 16, 41:

    obsides,

    Caes. B. G. 7, 43:

    Pelopidam,

    Nep. Pelop. 5, 2:

    captivos nostros a Carthaginiensibus,

    to retake, recover, Cic. de Or. 3, 28, 109.—

    With an abstr. object: veterem belli gloriam libertatemque,

    Caes. B. G. 7, 1 fin.; so,

    pristinam belli laudem,

    id. ib. 7, 76:

    libertatem,

    id. ib. 5, 27; id. B. C. 3, 91:

    vim suam,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173; id. Att. 15, 13, 4:

    voluntatem ejus,

    id. ib. 1, 11, 1; cf.

    gratiam,

    Tac. A. 14, 5; Suet. Oth. 1:

    pacem,

    Sall. J. 29, 3:

    dignitatem,

    Quint. 11, 1, 79:

    gloriam,

    Tac. H. 2, 24:

    vires cibo somnoque,

    id. ib. 3, 22:

    judicia (equites),

    id. A. 11, 22 fin.:

    usum togae,

    to resume, Suet. Galb. 11.—
    II.
    Trop.
    A.
    To obtain again, regain, recover:

    si et vos et me ipsum reciperaro,

    Cic. Fam. 14, 1, 3; cf.:

    illum per te,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4 fin.:

    adulescentulos,

    to gain over again, regain, Nep. Ages. 6 fin.:

    se quiete reciperare,

    to recruit, recover themselves, Varr. R. R. 1, 13;

    so mid.: radices arborum reciperantur,

    Vitr. 2, 9.—
    B.
    To revive, restore (late Lat.):

    crede Deo et reciperabit te,

    Vulg. Ecclus. 2, 6:

    templum,

    id. 2 Macc. 2, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > recipero

  • 97 recupero

    rĕ-cĭpĕro ( rĕcŭp-), āvi, ātum, 1, v. a. [capio], to get or obtain again; to regain, recover, etc. (good prose; cf.: reparo, redimo).
    I.
    Lit.:

    qui erepta recuperare vellet,

    Cic. Mur. 25, 50:

    amissa,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; Nep. Tim. 3, 2:

    rem suam,

    Cic. Rep. 3, 32 fin.; cf.:

    suum, pecuniam,

    id. Fl. 23, 56:

    fortunas patrias,

    id. Phil. 13, 5, 12:

    paternas opes,

    Suet. Ner. 6:

    arma, ordinem militandi, locum,

    Liv. 25, 6:

    rem publicam,

    Cic. Phil. 14, 13, 35; id. Att. 8, 3, 2; id. Rosc. Am. 49, 141; cf.

    civitates,

    Caes. B. G. 7, 89 fin.:

    provinciam,

    Tac. Agr. 5:

    Albanum, Formianum a Dolabellā,

    Cic. Phil. 13, 5, 11; cf.:

    pecuniam depositam ab illo,

    id. Agr. 2, 16, 41:

    obsides,

    Caes. B. G. 7, 43:

    Pelopidam,

    Nep. Pelop. 5, 2:

    captivos nostros a Carthaginiensibus,

    to retake, recover, Cic. de Or. 3, 28, 109.—

    With an abstr. object: veterem belli gloriam libertatemque,

    Caes. B. G. 7, 1 fin.; so,

    pristinam belli laudem,

    id. ib. 7, 76:

    libertatem,

    id. ib. 5, 27; id. B. C. 3, 91:

    vim suam,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173; id. Att. 15, 13, 4:

    voluntatem ejus,

    id. ib. 1, 11, 1; cf.

    gratiam,

    Tac. A. 14, 5; Suet. Oth. 1:

    pacem,

    Sall. J. 29, 3:

    dignitatem,

    Quint. 11, 1, 79:

    gloriam,

    Tac. H. 2, 24:

    vires cibo somnoque,

    id. ib. 3, 22:

    judicia (equites),

    id. A. 11, 22 fin.:

    usum togae,

    to resume, Suet. Galb. 11.—
    II.
    Trop.
    A.
    To obtain again, regain, recover:

    si et vos et me ipsum reciperaro,

    Cic. Fam. 14, 1, 3; cf.:

    illum per te,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4 fin.:

    adulescentulos,

    to gain over again, regain, Nep. Ages. 6 fin.:

    se quiete reciperare,

    to recruit, recover themselves, Varr. R. R. 1, 13;

    so mid.: radices arborum reciperantur,

    Vitr. 2, 9.—
    B.
    To revive, restore (late Lat.):

    crede Deo et reciperabit te,

    Vulg. Ecclus. 2, 6:

    templum,

    id. 2 Macc. 2, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > recupero

  • 98 rotundus

    rŏtundus ( rŭt-), a, um, adj. [rota], wheel-shaped, i. e. round, circular, spherical, rotund (very freq. and class.; cf. teres).
    I.
    Lit.:

    cur ea, quae fuerint juxtim quadrata, procul sint Visa rotunda,

    Lucr. 4, 502; cf. Cic. Fin. 2, 12, 36:

    stellae globosae et rotundae,

    id. Rep. 6, 15, 15:

    mundum rotundum esse volunt,

    id. N. D. 1, 10, 24.— Comp.:

    mundum ita tornavit, ut nihil effici possit rotundius,

    Cic. Univ. 6; so,

    bacae,

    Hor. Epod. 8, 13; cf.:

    capita rotundiora... rotundissima,

    Cels. 8, 1 fin.:

    locus infimus in rotundo,

    Cic. Tusc. 5, 24, 69:

    togae,

    hanging evenly all round, Quint. 11, 3, 139.—

    Prov.: diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis,

    i. e. turns every thing upside down, Hor. Ep. 1, 1, 100.—
    II.
    Trop., round, rounded.
    A.
    In gen.:

    sapiens Fortis et in se ipse totus, teres atque rotundus,

    Hor. S. 2, 7, 86:

    illa rotunda et undique circumcisa,

    Quint. 8, 5, 27.—
    B.
    In partic., of speech (opp. rough, unpolished), round, well turned, smooth, polished, elegant (in Cic. with quasi or ut ita dicam added; but v. infra, adv. b.):

    erat verborum et delectus elegans et apta et quasi rotunda constructio,

    Cic. Brut. 78, 272; cf.:

    Thucydides praefractior nec satis, ut ita dicam, rotundus,

    id. Or. 13, 40:

    Graiis dedit ore rotundo Musa loqui,

    Hor. A. P. 323;

    celeris ac rotunda distributio,

    Quint. 3, 4, 16:

    rotunda volubilisque sententia,

    Gell. 11, 13, 4:

    rotundi numeri (with brevis),

    id. 17, 20, 4:

    verba,

    id. 16, 1, 1.—Hence, adv.: rŏtun-dē.
    * a.
    (Acc. to I.) Roundly:

    ut in orbem quam rotundissime formetur,

    Col. Arb. 5, 2.—
    * b.
    (Acc. to II.) Roundly, smoothly, elegantly:

    a te quidem apte ac rotunde,

    Cic. Fin. 4, 3, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > rotundus

  • 99 rutundus

    rŏtundus ( rŭt-), a, um, adj. [rota], wheel-shaped, i. e. round, circular, spherical, rotund (very freq. and class.; cf. teres).
    I.
    Lit.:

    cur ea, quae fuerint juxtim quadrata, procul sint Visa rotunda,

    Lucr. 4, 502; cf. Cic. Fin. 2, 12, 36:

    stellae globosae et rotundae,

    id. Rep. 6, 15, 15:

    mundum rotundum esse volunt,

    id. N. D. 1, 10, 24.— Comp.:

    mundum ita tornavit, ut nihil effici possit rotundius,

    Cic. Univ. 6; so,

    bacae,

    Hor. Epod. 8, 13; cf.:

    capita rotundiora... rotundissima,

    Cels. 8, 1 fin.:

    locus infimus in rotundo,

    Cic. Tusc. 5, 24, 69:

    togae,

    hanging evenly all round, Quint. 11, 3, 139.—

    Prov.: diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis,

    i. e. turns every thing upside down, Hor. Ep. 1, 1, 100.—
    II.
    Trop., round, rounded.
    A.
    In gen.:

    sapiens Fortis et in se ipse totus, teres atque rotundus,

    Hor. S. 2, 7, 86:

    illa rotunda et undique circumcisa,

    Quint. 8, 5, 27.—
    B.
    In partic., of speech (opp. rough, unpolished), round, well turned, smooth, polished, elegant (in Cic. with quasi or ut ita dicam added; but v. infra, adv. b.):

    erat verborum et delectus elegans et apta et quasi rotunda constructio,

    Cic. Brut. 78, 272; cf.:

    Thucydides praefractior nec satis, ut ita dicam, rotundus,

    id. Or. 13, 40:

    Graiis dedit ore rotundo Musa loqui,

    Hor. A. P. 323;

    celeris ac rotunda distributio,

    Quint. 3, 4, 16:

    rotunda volubilisque sententia,

    Gell. 11, 13, 4:

    rotundi numeri (with brevis),

    id. 17, 20, 4:

    verba,

    id. 16, 1, 1.—Hence, adv.: rŏtun-dē.
    * a.
    (Acc. to I.) Roundly:

    ut in orbem quam rotundissime formetur,

    Col. Arb. 5, 2.—
    * b.
    (Acc. to II.) Roundly, smoothly, elegantly:

    a te quidem apte ac rotunde,

    Cic. Fin. 4, 3, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > rutundus

  • 100 sedeo

    sĕdeo, sēdi, sessum, 2, v. n. [Sanscr. root sad-; Gr. ἙΔ, to sit; cf. ἕδος, ἕζομαι; Lat. sedes, insidiae, sedare, sella, etc.; Engl. sit, seat], to sit.
    I.
    Lit. (very freq. in prose and poetry); constr. absol., with in, the simple abl., or with other prepp. and advv. of place.
    A.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    hi stant ambo, non sedent,

    Plaut. Capt. prol. 2; cf. id. ib. 12; id. Mil. 2, 1, 4:

    quid sit, quod cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    remain sitting, Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    sedens iis assensi,

    id. Fam. 5, 2, 9:

    lumbi sedendo dolent,

    Plaut. Men. 5, 3, 6:

    supplex ille sedet,

    Prop. 4 (5), 5, 37.—
    (β).
    With in:

    in subselliis,

    Plaut. Poen. prol. 5:

    sedilibus in primis eques sedet,

    Hor. Epod. 4, 16:

    in proscaenio,

    Plaut. Poen. prol. 18; cf.: aliquem in XIIII. sessum deducere, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 2; Suet. Caes. 39 (v. quattuordecim): malo in illā tuā sedeculā sedere quam in istorum sella curuli, Cic. Att. 4, 10, 1; cf.:

    in sellā,

    id. Div. 1, 46, 104:

    in saxo (ejecti),

    Plaut. Rud. prol. 73; Ov. H. 10, 49:

    in arā (mulieres supplices),

    Plaut. Rud. 3, 6, 9:

    in solio,

    Cic. Fin. 2, 21, 69; Ov. M. 2, 23:

    in equo,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:

    in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109; and with a gen. specification of the place where:

    in conclavi,

    Ter. Eun. 3, 5, 35:

    in hemicyclio domi,

    Cic. Lael. 1, 2:

    bubo in culmine,

    Ov. M. 6, 432:

    cornix in humo,

    id. Am. 3, 5, 22:

    musca in temone,

    Phaedr. 3, 6, 1.—
    (γ).
    With simple abl. (not ante-Aug.):

    bis sex caelestes, medio Jove, sedibus altis sedent,

    Ov. M. 6, 72:

    solio,

    id. ib. 6, 650;

    14, 261: sede regiā,

    Liv. 1, 41:

    eburneis sellis,

    id. 5, 41:

    sellā curuli,

    id. 30, 19:

    carpento,

    id. 1, 34:

    cymbā,

    Ov. M. 1, 293:

    puppe,

    id. F. 6, 471:

    humo,

    id. M. 4, 261:

    equo,

    Mart. 5, 38, 4; 11, 104, 14; cf.:

    dorso aselli,

    Ov. F. 3, 749:

    delphine,

    id. M. 11, 237:

    columbae viridi solo,

    Verg. A. 6, 192:

    recessu,

    Ov. M. 1, 177; 14, 261:

    theatro,

    id. A. A. 1, 497.—
    (δ).
    With other prepp. and advv. of place:

    inter ancillas,

    Plaut. Men. 5, 2, 46:

    ante fores,

    Ov. M. 4, 452; Tib. 1, 3, 30:

    ad tumulum supplex,

    id. 2, 6, 33:

    sub arbore,

    Ov. M. 4, 95:

    sub Jove,

    id. ib. 4, 261:

    ducis sub pede,

    id. Tr. 4, 2, 44:

    post me gradu uno,

    Hor. S. 1, 6, 40:

    apud quem,

    Cic. Rep. 3, 28, 32 (ap. Non. 522, 30) et saep.:

    non sedeo istic, vos sedete,

    Plaut. Stich. 1, 2, 36:

    illic,

    Ter. Hec. 5, 3, 4; id. Phorm. 1, 2, 41.—
    2.
    Late Lat., pass., of animals, to be ridden (cf. Engl. to sit a horse):

    sederi equos in civitatibus non sivit,

    Spart. Hadr. 22;

    Cod. Th. 9, 30, 3: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur,

    Sol. 45:

    animalia sedentur,

    Veg. 2, 28, 12.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of magistrates, esp. of judges, to sit in council, in court, or on the bench:

    (Scaevolā tribuno) in Rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    Cic. Brut. 43, 161:

    ejus igitur mortis sedetis ultores, etc.,

    id. Mil. 29, 79; id. Clu. 37, 103 sq.:

    si idcirco sedetis, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 53, 153; so,

    judex,

    Liv. 40, 8:

    Appius, ne ejus rei causā sedisse videretur,

    id. 3, 46, 9; Phaedr. 1, 10, 6:

    sedissem forsitan unus De centum judex in tua verba viris,

    Ov. P. 3, 5, 23; Plin. Ep. 6, 33, 3:

    Minos arbiter,

    Prop. 3, 19 (4, 18), 27; cf.:

    sedeo pro tribunali,

    id. ib. 1, 10, 9: a quibus si qui quaereret, sedissentne judices in Q. Fabricium, sedisse se dicerent, Cic Clu. 38, 105; cf. id. Rab. Post. 5, 10.—Also of the assistants of the judges:

    nobis in tribunali Q. Pompeii praetoris urbani sedentibus,

    Cic. de Or. 1, 37, 168; id. Rosc. Com. 4, 12.—In Quint., also of the advocate, Quint. 11, 3, 132.—Of witnesses:

    dicendo contra reum, cum quo sederit,

    Quint. 5, 7, 32.—Of a presiding officer:

    sedente Claudio,

    Tac. A. 11, 11.—Of augurs sitting to wait for an augurium:

    sed secundum augures sedere est augurium captare,

    Serv. ad Verg. A. 9, 4; cf. id. ib. 1, 56; Interp. Mai ad Verg. A. 10, 241; Fest. s. v. silentio, p. 248, a Müll.; cf. Becker, Antiq. 2, 3, p. 76.—
    2.
    To continue sitting, to sit still; to continue, remain, tarry, wait, abide in a place; and with an implication of inactivity, to sit idly, be inactive; to linger, loiter, etc.:

    isdem consulibus sedentibus atque inspectantibus lata lex est, etc.,

    Cic. Sest. 15, 33 (cf. id. Pis. 9):

    majores nostri, qui in oppido sederent, quam qui rura colerent, desidiosiores putabant,

    Varr. R. R. 2, prooem. §

    1: quasi claudus sutor domi sedet totos dies,

    Plaut. Aul. 1, 1, 34; cf.:

    an sedere oportuit Domi,

    Ter. Ad. 4, 5, 38:

    iis ventis istinc navigatur, qui si essent, nos Corcyrae non sederemus,

    Cic. Fam. 16, 7:

    quor sedebas in foro, si eras coquos Tu solus?

    Plaut. Ps. 3, 2, 11:

    in villā totos dies,

    Cic. Att. 12, 44, 2:

    circum argentarias cottidie,

    Plaut. Truc. 1, 1, 48:

    sedemus desides domi,

    Liv. 3, 68:

    statuit congredi quam cum tantis copiis refugere aut tam diu uno loco sedere,

    Nep. Dat. 8, 1:

    non cuivis contingit adire Corinthum. Sedit qui timuit, ne non succederet,

    sat still, stayed at home, Hor. Ep. 1, 17, 37.—Esp. of waiting on an oracle or a god for an answer or for aid (= Gr. ïzein):

    ante sacras fores,

    Tib. 1, 3, 30:

    illius ad tumulum fugiam supplexque sedebo,

    id. 2, 6, 33:

    custos ad mea busta sedens,

    Prop. 3, 16 (4, 15), 24:

    meliora deos sedet omina poscens,

    Verg. G. 3, 456; so of a lover at the door of his mistress: me retinent victum formosae vincla puellae, Et sedeo janitor, Tib. [p. 1659] 1, 1, 56:

    et frustra credula turba sedet,

    id. 4, 4, 18.—
    b.
    Of long, esp. of inactive encamping in war, to sit, i. e. to remain encamped, to keep the field, before an enemy's fortress or army:

    hostium copiae magnae contra me sedebant, Cato ap. Charis, p. 197 P.: septimum decimum annum Ilico sedent,

    Naev. 6, 2:

    dum apud hostes sedimus,

    Plaut. Am. 2, 1, 52:

    sedendo expugnare urbem,

    Liv. 2, 12:

    sedendo et cunctando bellum gerere,

    id. 22, 24:

    quieto sedente rege ad Enipeum,

    id. 44, 27:

    ad Suessulam,

    id. 7, 37; 9, 3; 9, 44; 10, 25; 22, 39; 23, 19; 44, 27; Verg. A. 5, 440:

    apud moenia Contrebiae,

    Val. Max. 7, 4, 5.—Hence, prov.:

    compressis, quod aiunt, manibus sedere,

    Liv. 7, 13, 7; and:

    vetus proverbium est, Romanus sedendo vincit (prob. originating with Q. Fabius Cunctator),

    Varr. R. R. 1, 2, 2.—
    3.
    For desideo (2.), to sit at stool, Marc. Emp. 29; so,

    sordido in loco sedere,

    Val. Max. 9, 13, 2.—
    II.
    Trop. (in prose not freq. till after the Aug. per.; not in Cic.).
    A.
    In gen., to sink or settle down, to subside:

    cum pondere libra Prona nec hac plus parte sedet nec surgit ab illā,

    Tib. 4, 1, 42:

    quod neque tam fuerunt gravia, ut depressa sederent, Nec levia, ut possent per summas labier oras,

    Lucr. 5, 474; cf.: flamma petit altum; propior locus aëra cepit;

    Sederunt medio terra fretumque solo,

    Ov. F. 1,110:

    sedet nebula densior campo quam montibus,

    Liv. 22, 4:

    sedet vox auribus,

    sinks into, penetrates, Quint. 11, 3, 40: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. Fragm. ap. Isid. Orig. 14, 1, 2 (H. 2, 43 Dietsch); cf.:

    sedisse immensos montes,

    Tac. A. 2, 47: memor illius escae, Quae simplex olim sibi sederit, sat well upon your stomach, i. e. agreed well with you, Hor. S. 2, 2, 73; Quint. 9, 4, 94.—
    2.
    Of feelings, passions, etc.: his dictis sedere minae, subsided, i. e. were quieted, = sedatae sunt, Sil. 10, 624; cf.:

    nusquam irae: sedit rabies feritasque famesque,

    Stat. Th. 10, 823. —
    3.
    Of places, to sink, i. e. to lie low, to be in the valley or plain:

    campo Nola sedet,

    Sil. 12, 162:

    mediisque sedent convallibus arva,

    Luc. 3, 380; Stat. Th. 1, 330; cf.:

    lactuca sedens,

    i. e. lower, Mart. 10, 48, 9 ( = sessilis, id. 3, 47, 8).—
    B.
    In partic., to sit, sit close or tight, to hold or hang fast, to be fast, firm, fixed, immovable; be settled, established, etc.:

    tempus fuit, quo navit in undis, Nunc sedet Ortygie,

    Ov. M. 15, 337:

    in liquido sederunt ossa cerebro,

    stuck fast, id. ib. 12, 289;

    so of weapons, etc., that sink deep: clava (Herculis), adversi sedit in ore viri,

    id. F. 1, 576:

    cujus (Scaevae) in scuto centum atque viginti tela sedere,

    Flor. 4, 2, 40:

    librata cum sederit (glans),

    Liv. 38, 29; hence, poet. also, of deep-seated wounds: plagam sedere Cedendo arcebat, from sinking or penetrating deeply, Ov. M. 3, 88:

    alta sedent vulnera,

    Luc. 1, 32.—Of clothes, to fit (opp. dissidere, v. Hor. Ep. 1, 1, 96):

    ita et sedet melius et continetur (pars togae),

    sits better, Quint. 11, 3, 140 sq.; so,

    toga umero,

    id. 11, 3, 161; cf.:

    quam bene umeris tuis sederet imperium,

    Plin. Pan. 10, 6.—Of vessels:

    sicco jam litore sedit,

    Luc. 8, 726:

    naves super aggerationem, quae fuerat sub aquā, sederent,

    stuck fast, grounded, Vitr. 10, 22 med. et saep.:

    cujus laetissima facies et amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet,

    Plin. Pan. 55, 10:

    aliquid fideliter in animo,

    Sen. Ep. 2, 2:

    unum Polynicis amati Nomen in ore sedet,

    Stat. Th. 12, 114; so,

    Cressa relicta in ingenio tuo,

    Ov. H. 2, 76:

    sedere coepit sententia haec,

    to be established, Plin. 2, 7, 5, § 23; cf.:

    nunc parum mihi sedet judicium,

    Sen. Ep. 46, 3; Amm. 14, 1, 5; 15, 2, 5. —Hence, also of any thing fixed, resolved, or determined upon:

    si mihi non animo fixum immotumque sederet, Ne cui, etc.,

    Verg. A. 4, 15; cf.:

    idque pio sedet Aeneae,

    id. ib. 5, 418:

    bellum,

    Flor. 2, 15, 4:

    consilium fugae,

    id. 2, 18, 14:

    haec,

    Sil. 15, 352. —With a subject-clause:

    tunc sedet Ferre iter impavidum,

    Stat. Th. 1, 324:

    vacuo petere omina caelo,

    id. ib. 3, 459:

    Aegaei scopulos habitare profundi,

    Val. Fl. 2, 383.

    Lewis & Short latin dictionary > sedeo

См. также в других словарях:

  • Togae — Toga To ga, n.; pl. E. {Togas}, L. {Tog[ae]}. [L., akin to tegere to cover. See {Thatch}.] (Rom. Antiq.) The loose outer garment worn by the ancient Romans, consisting of a single broad piece of woolen cloth of a shape approaching a semicircle.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • togae — n. loose draped garment worn by citizens of Ancient Rome …   English contemporary dictionary

  • Cedant arma togae — est une locution latine, littéralement traduite par : « Que les armes cèdent à la toge », ou traditionnellement rendue par l expression : « L épée le cède à la toge » (Cicéron, De officiis (Des devoirs), I, 77). C… …   Wikipédia en Français

  • Cedant arma togae — Saltar a navegación, búsqueda Cedant arma togae es una locución latina cuya traducción literal es: Que las armas cedan a la toga . Primer hemistequio de un verso de Cicerón en alabanza propia, en memoria de su consulado.Se emplea esta frase para… …   Wikipedia Español

  • DECUTES Togae — Festi abbreviatori sunt detritae; quemadmodum Graeci quoque ςυγκρουςτὰ ἱμάτια interpretantur, ὧν ἡ κροκὸς ἀνατέτριπται, quorum detriti sunt flocci: Salmas. vero eaedem sunt, quae et concutes et κρουςτὰ ἱμάτια dicebantur; nam decutere, in Gloss.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • cedant arma togae — foreign term Etymology: Latin let arms yield to the toga ; let military power give way to civil power motto of Wyoming …   New Collegiate Dictionary

  • Cedant arma togae ... — См. Заменять латы тогой …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Cedant arma togae, concedat laurea laudi. — См. Политика …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • cedant arma togae — /kay dahnt ahrdd mah toh guy/; Eng. /see dant ahr meuh toh jee/. Latin. let military power be subject to civil authority: motto of Wyoming. [lit., let arms yield to the toga] * * * …   Universalium

  • Cedunt arma togae — Let arms yield to the toga, that is, let war yield to peace …   Ballentine's law dictionary

  • cedant arma togae — /kay dahnt ahrdd mah toh guy/; Eng. /see dant ahr meuh toh jee/. Latin. let military power be subject to civil authority: motto of Wyoming. [lit., let arms yield to the toga] …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»