Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

to+act+the+part+of

  • 41 piscatorium

    fŏrum, i, (archaic form fŏrus, i, m., to accord with locus, Lucil. ap. Charis. p. 55 P., and ap. Non. 206, 15; Pompon. ib.), n. [etym. dub.; perh. root Sanscr. dhar-, support; dhar-as, mountain, etc.; Lat. forma, fortis, frenum, etc.; lit., a place or space with set bounds, Corss. Ausspr. 1, 149], what is out of doors, an outside space or place; in partic., as opp. the house, a public place, a market-place, market (cf.: macellum, emporium, velabrum): forum sex modis intelligitur. Primo, negotiationis locus, ut forum Flaminium, forum Julium, ab eorum nominibus, qui ea fora constituenda curarunt, quod etiam locis privatis et in viis et in agris fieri solet. Alio, in quo judicia fieri, cum populo agi, contiones haberi solent. Tertio, cum is, qui provinciae praeest, forum agere dicitur, cum civitates vocat et de controversiis eorum cognoscit. Quarto, cum id forum antiqui appellabant, quod nunc vestibulum sepulcri dicari solet. Quinto, locus in navi, sed tum masculini generis est et plurale (v. forus). Sexto, fori significant et Circensia spectacula, ex quibus etiam minores forulos dicimus. Inde et forare, foras dare, et fores, foras et foriculae, id est ostiola dicuntur, [p. 774] Paul. ex Fest. p. 84 Müll.
    I.
    In gen., an open space.
    A.
    The area before a tomb, fore-court:

    quod (lex XII. Tabularum de sepulcris) FORUM, id est, vestibulum sepulcri, BUSTUMVE USUCAPI vetat, tuetur jus sepulcrorum,

    Cic. Leg. 2, 24, 61.—
    B.
    The part of the wine-press in which the grapes were laid, Varr. R. R. 1, 54, 2; Col. 11, 2, 71; 12, 18, 3.—
    C.
    Plur.: fora = fori, the gangways of a ship, Gell. ap. Charis. 55 P.—
    II.
    In partic., a public place, market-place.
    A.
    A market, as a place for buying and selling:

    quae vendere vellent quo conferrent, forum appellarunt. Ubi quid generatim (i. e. secundum singula genera), additum ab eo cognomen, ut forum boarium, forum olitorium, cupedinis, etc.... Haec omnia posteaquam contracta in unum locum quae ad victum pertinebant et aedificatus locus: appellatum macellum, etc.,

    Varr. L. L. 5, § 145 sq. Müll.— Esp.
    (α).
    forum boarium, the cattlemarket, between the Circus Maximus and the Tiber, Varr. L. L. 5, § 146 Müll.; Paul. ex Fest. p. 30, 5; Liv. 21, 62, 2; Plin. 34, 2, 5, § 10; Tac. A. 12, 24; cf. Ov. F. 6, 477. A part of this was probably the forum suarium, Dig. 1, 12, 1, § 11.—
    (β).
    forum olitorium, the vegetable-market, south of the theatre of Marcellus, between the Tiber and the Capitoline hill;

    here stood the columna lactaria, at which infants were exposed,

    Varr. L. L. 5, § 146 Müll.; Liv. 21, 63, 3; Tac. A. 2, 49; Paul. ex Fest. p. 118, 6. Here was probably the forum coquinum also, in which professional cooks offered their services in preparing special entertainments, Plaut. Ps. 3, 2, 1.—
    (γ).
    forum piscarium (or piscatorium), the fish-market, between the basilica Porcia and the Temple of Vesta, Varr. L. L. 5, § 146 Müll.; Plaut. Curc. 4, 1, 13; Liv. 26, 27, 3; 40, 51, 5; Col. 8, 17, 15.—
    (δ).
    forum cuppedinis, the market for dainties, between the via sacra and the macellum, Varr. L. L. 5, § 186 Müll. Cf. the similar market in another town, App. M. 1, p. 113, 30 (dub. Hildebr. cupidinis).—Of places where markets were held, a market-town, market-place:

    L. Clodius, pharmacopola circumforaneus, qui properaret, cui fora multa restarent, simul atque introductus est, rem confecit,

    Cic. Clu. 14, 40:

    oppidum Numidarum, nomine Vaga, forum rerum venalium totius regni maxime celebratum,

    Sall. J. 47, 1.—Prov.: Scisti uti foro, you knew how to make your market, i. e. how to act for your advantage, Ter. Phorm. 1, 2, 29; v. Don. ad loc.—
    B.
    The market-place, forum, in each city, as the principal place of meeting, where public affairs were discussed, courts of justice held, money transactions carried on:

    statua ejus (Anicii) Praeneste in foro statuta,

    Liv. 23, 19, 18; hence also, transf., to denote affairs of state, administration of justice, or banking business. In Rome esp. the forum Romanum, Plin. 3, 5, 9, § 66; Tac. A. 12, 24; called also forum magnum, vetus, or, oftener, absol., forum, Liv. 1, 12, 8; 9, 40, 16; Cic. Att. 4, 16, 14 et saep.; a low, open artificial level, about six hundred and thirty Parisian feet long, and rather more than a hundred wide, between the Capitoline and Palatine hills, surrounded by porticos (basilicae) and the shops of money-changers (argentariae), in later times surrounded with fine buildings, and adorned with numberless statues (cf. on it Becker's Antiq. 1, p. 281 sq., and Dict. of Antiq. p. 451):

    in foro infumo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14:

    in foro turbaque,

    Cic. Rep. 1, 17:

    arripere verba de foro,

    to pick them up in the street, id. Fin. 3, 2, 4:

    in vulgus et in foro dicere,

    id. Rep. 3, 30 (Fragm. ap. Non. 262, 24):

    cum Decimus quidam Verginius virginem filiam in foro sua manu interemisset,

    id. Rep. 2, 37:

    in forum descendere,

    id. ib. 6, 2 (Fragm. ap. Non. 501, 28):

    foro nimium distare Carinas,

    Hor. Ep. 1, 7, 48:

    fallacem Circum vespertinumque pererro Saepe forum,

    id. S. 1, 6, 114:

    forumque litibus orbum,

    id. C. 4, 2, 44:

    Hostes in foro ac locis patentioribus cuneatim constiterunt,

    Caes. B. G. 7, 28, 1:

    gladiatores ad forum producti,

    id. B. C. 1, 14, 4:

    ut primum forum attigerim,

    i. e. engaged in public affairs, Cic. Fam. 5, 8, 3:

    studia fori,

    Tac. Agr. 39: forum putealque Libonis Mandabo siccis, adimam cantare severis, i. e. the grave affairs of state, Hor. Ep. 1, 19, 8.—Of administering justice in the forum: NI PAGVNT, IN COMITIO AVT IN FORO ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. Her. 2, 13, 20:

    ut pacem cum bello, leges cum vi, forum et juris dictionem cum ferro et armis conferatis,

    Cic. Verr. 2, 4, 54 fin.:

    quod (tempus) in judiciis ac foro datur,

    Quint. 10, 7, 20:

    nec ferrea jura Insanumque forum aut populi tabularia vidit,

    Verg. G. 2, 502:

    forum agere,

    to hold a court, hold an assize, Cic. Att. 5, 16, 4; cf. id. Fam. 3, 6, 4:

    lenta fori pugnamus harena,

    Juv. 16, 47; cf. vv. sqq.— Poet. transf.:

    indicitque forum et patribus dat jura vocatis,

    Verg. A. 5, 758:

    civitates, quae in id forum convenerant,

    to that court - district, Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:

    extra suum forum vadimonium promittere,

    beyond his district, id. ib. 2, 3, 15, §

    38.—Prov.: egomet video rem vorti in meo foro,

    is pending in my own court, affects me nearly, Plaut. Most. 5, 1, 10:

    in alieno foro litigare,

    i. e. not to know what to do, which way to turn, Mart. 12 praef. —Of the transaction of business in the forum:

    haec fides atque haec ratio pecuniarum, quae Romae, quae in foro versatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    quousque negotiabere? annos jam triginta in foro versaris,

    id. Fl. 29, 70:

    sublata erat de foro fides,

    id. Agr. 2, 3 fin.:

    nisi, etc.... nos hunc Postumum jam pridem in foro non haberemus,

    i. e. he would have been a bankrupt long ago, id. Rab. Post. 15, 41: cedere foro, to quit the market, i. e. to become bankrupt, Sen. Ben. 4, 39; Dig. 16, 3, 7, § 2; Juv. 11, 50; cf. Plaut. Ep. 1, 2, 16. Justice was administered in Rome not only in the forum Romanum, but also, in the times of the emperors, in the forum (Julii) Caesaris (erected by Julius Caesar, Suet. Caes. 26; Plin. 36, 15, 24, § 103; 16, 44, 86, § 236) and in the forum Augusti (erected by the Emperor Augustus, Suet. Aug. 29, and adorned with a fine ivory statue of Apollo, Plin. 7, 53, 54, § 183; Ov. F. 5, 552; id. Tr. 3, 1, 27);

    called simply forum,

    Juv. 1, 128 (where Apollo is called juris peritus, in allusion to the judicial proceedings held here); hence, circumscriptiones, furta, fraudes, quibus trina non sufficiunt fora, Sen. de Ira, 2, 9, 1; so,

    quae (verba) trino juvenis foro tonabas,

    Stat. S. 4, 9, 15; and:

    erit in triplici par mihi nemo foro,

    Mart. 3, 38, 4:

    vacuo clausoque sonant fora sola theatro,

    Juv. 6, 68.—
    C.
    Nom. propr. Fŏrum, a name of many market and assize towns, nine of which, in Etruria, are named, Plin. 3, 15, 20, § 116. The most celebrated are,
    1.
    Forum Ăliēni, a town in Gallia Transpadana, now Ferrara, Tac. H. 3, 6.—
    2.
    Forum Appii, a market-town in Latium, on the Via Appia, near Tres Tavernae, now Foro Appio, Cic. Att. 2, 10; Plin. 3, 5, 9, § 64; Hor. S. 1, 5, 3; Inscr. Orell. 780 al.—
    3.
    Forum Aurēlium, a small city near Rome, on the Via Aurelia, now Montalto, Cic. Cat. 1, 9, 24.—
    4.
    Forum Cornēlium, a town in Gallia Cispadana, now Imola, Cic. Fam. 12, 5, 2.—Hence, Forocorneliensis, e, adj.:

    ager,

    Plin. 3, 16, 20, § 120.—
    5.
    Forum Gallōrum, a town in Gallia Cispadana, between Mutina and Bononia, now Castel Franco, Cic. Fam. 10, 30, 2.—
    6.
    Forum Jūlii, a town in Gallia Narbonensis, a colony of the eighth legion, now Frejus, Mel. 2, 5, 3; Plin. 3, 4, 5, § 35; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15, 3; 10, 17, 1; Tac. H. 3, 43.—Deriv.: Forojuliensis, e, adj., of or belonging to Forum Julii, Forojulian:

    colonia,

    i. e. Forum Julii, Tac. H. 2, 14; 3, 43.—In plur.: Forojulienses, inhabitants of Forum Julii, Forojulians, Tac. Agr. 4.—
    7.
    Forum Vŏcōnii, 24 miles from Forum Julii, in the Pyrenees, now, acc. to some, Le Canet; acc. to others, Luc, Cic. Fam. 10, 17, 1; 10, 34, 1; Plin. 3, 4, 5, § 36.

    Lewis & Short latin dictionary > piscatorium

  • 42 cedo

    1.
    cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. [perh. for cecado, redupl. from cado], to go, i. e. to be in motion, move, walk, go along.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit. (rare, and only poet.: for which, in the common lang., incedo);

    candidatus cedit hic mastigia,

    Plaut. Cas. 2, 8, 10:

    non prorsus, verum transvorsus cedit, quasi cancer,

    id. Ps. 4, 1, 45; cf. id. ib. 1, 3, 74; Hor. S. 2, 1, 65.—More freq.,
    B.
    Trop.
    1.
    Like ire, to have some result, to eventuate, happen, result, turn out, to work; and, acc. to its connection, to turn out well or ill, to succeed or fail:

    gesta quae prospere ei cesserunt,

    Nep. Timoth. 4, 6; Sall. C. 26, 5; Tac. A. 1, 28:

    cetera secundum eventum proelii cessura,

    id. H. 3, 70; Suet. Aug. 91; Gell. 4, 5, 4:

    bene,

    Hor. S. 2, 1, 31; Ov. M. 8, 862; Plin. Pan. 44 fin.:

    optime,

    Quint. 10, 7, 14:

    male,

    Hor. S. 2, 1, 31; and:

    male alicui,

    Ov. M. 10, 80; Suet. Claud. 26; cf. Verg. A. 12, 148; Quint. 10, 2, 16:

    utcumque cesserit,

    Curt. 7, 4, 16; cf. Suet. Calig. 53; Tac. Agr. 18:

    parum,

    Suet. Claud. 34:

    opinione tardius,

    id. Ner. 33:

    pro bono,

    id. Tit. 7:

    in vanum (labor),

    Sen. Hippol. 183. —
    2.
    Cedere pro aliquā re, to be equivalent to, to go for something, to be the price of:

    oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent,

    Cato, R. R. 150, 2; Col. 12, 14; Tac. G. 14; Pall. Sept. 1, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    In respect to the terminus a quo.
    1.
    To go from somewhere, to remove, withdraw, go away from, depart, retire (freq. and class.):

    cedunt de caelo corpora avium,

    Enn. Ann. 96 Vahl.:

    quia postremus cedis,

    Plaut. Men. 5, 7, 29:

    ego cedam atque abibo,

    Cic. Mil. 34, 93:

    cedens carinā,

    Cat. 64, 249; cf. id. 64, 53:

    quoquam,

    Lucr. 5, 843:

    aliquo sucus de corpore cessit,

    id. 3, 223:

    coma de vertice,

    Cat. 66, 39:

    e toto corpore anima,

    Lucr. 3, 210:

    ex ingratā civitate,

    Cic. Mil. 30, 81:

    e patriā,

    id. Phil. 10, 4, 8:

    patriā,

    id. Mil. 25, 68:

    Italiā,

    id. Phil. 10, 4, 8; Nep. Att. 9, 2; Tac. A. 2, 85 fin.
    b.
    Milit. t. t.:

    de oppidis,

    to abandon, go away from, Cic. Att. 7, 22, 2:

    loco,

    to yield, give up his post, Nep. Chabr. 1, 2; Liv. 2, 47, 3; Tac. G. 6; Suet. Aug. 24 et saep.:

    ex loco,

    Liv. 3, 63, 1:

    ex acie,

    id. 2, 47, 2.—
    c.
    In commercial lang. t. t.: foro, to withdraw from the market, i. e. to give up business, be insolvent, stop payment, Dig. 16, 3, 7, § 2; Sen. Ben. 4, 39, 2; Juv. 11, 50.—So also,
    d.
    Bonis or possessionibus (alicui), to give up or cede one ' s property or interest (in favor of a person):

    alicui hortorum possessione,

    Cic. Mil. 27, 75; so id. Off. 2, 23, 82; cf. Suet. Tib. 10; id. Caes. 72; id. Ner. 35; id. Gram. 11.— Hence of debtors, to make over their property instead of payment; cf. Dig. 42, 3, tit. de cessione bonorum.—
    2.
    Pregn. (cf. abeo, II.), to pass away, disappear; and specif.,
    a.
    Of men, to die:

    vitā,

    Cic. Tusc. 1, 15, 35; Hor. S. 1, 1, 119:

    e vita,

    Cic. Brut. 1, 4; Plin. Pan. 43, 4; cf.

    senatu,

    to withdraw from, Tac. A. 2, 48; 11, 25.—
    b.
    Of time, to pass away, vanish:

    horae quidem cedunt et dies et menses et anni,

    Cic. Sen. 19, 69. —
    c.
    Of other things: pudor ex pectore cessit, Lucil. ap. Non. p. 250, 26:

    memoriā,

    Liv. 2, 33, 9 (for which:

    excedere memoriā,

    Liv. 7, 32, 15; and:

    excedere e memoriā,

    id. 26, 13, 5):

    non Turno fiducia cessit,

    Verg. A. 9, 126:

    cedant curaeque metusque,

    Stat. S. 1, 2, 26 et saep.; cf. cesso.—
    3.
    Trop.: cedere alicui or absol., to yield to one (to his superiority), to give the preference or precedence, give place to, submit to (class.; esp. freq. in the histt., of the weaker party, withdrawing, fleeing from).
    a.
    To yield to, give place to:

    quācumque movemur, (aër) videtur quasi locum dare et cedere,

    Cic. N. D. 2, 33, 83:

    cedebat victa potestas,

    Lucr. 5, 1271:

    ubi vinci necesse est, expedit cedere,

    Quint. 6, 4, 16; 11, 1, 17; 12, 10, 47; cf. Sall. J. 51, 1:

    Viriatho exercitus nostri imperatoresque cesserunt,

    Cic. Off. 2, 11, 40; Nep. Ham. 1, 2; Sall. J. 51, 4; Liv. 2, 10, 7; Tac. A. 1, 56; 4, 51; Suet. Tib. 16 et saep.:

    Pelides cedere nescius,

    Hor. C. 1, 6, 6:

    di, quibus ensis et ignis Cesserunt,

    i. e. who remained unhurt in the destruction of Troy, Ov. M. 15, 862:

    eidem tempori, ejusdem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, insidiis, periculis,

    Cic. Sest. 29, 63; so,

    fortunae,

    Sall. C. 34, 2:

    invidiae ingratorum civium,

    Nep. Cim. 3, 2:

    majorum natu auctoritati,

    id. Timoth. 3, 4:

    nocti,

    Liv. 3, 17, 9, and 3, 60, 7; 4, 55, 5; cf. Quint. 5, 11, 9:

    loco iniquo, non hosti cessum,

    Liv. 8, 38, 9:

    oneri,

    Quint. 10, 1, 24:

    vincentibus vitiis,

    id. 8, 3, 45:

    malis,

    Verg. A. 6, 95 et saep.—
    b.
    To yield to in rank, distinction, etc., i. e. to be inferior to:

    cum tibi aetas nostra jam cederet, fascesque summitteret,

    Cic. Brut. 6, 22:

    nullā aliā re nisi immortalitate cedens caelestibus,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    neque multum cedebant virtute nostris,

    Caes. B. G. 2, 6; Quint. 1, 6, 36: Picenis cedunt pomis Tiburtia suco;

    Nam facie praestant,

    Hor. S. 2, 4, 70; so,

    anseribus (candore),

    Ov. M. 2, 539:

    laudibus lanificae artis,

    id. ib. 6, 6;

    5, 529: cum in re nullā Agesilao cederet,

    Nep. Chabr. 2, 3; Quint. 10, 1, 108:

    alicui de aliquā re,

    Plin. 35, 10, 36, § 80:

    alicui re per aliquid,

    id. 33, 3, 19, § 59.— Impers.:

    ut non multum Graecis cederetur,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5; Liv. 24, 6, 8. —
    c.
    To comply with the wishes, to yield to one:

    cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

    Cic. Lig. 7, 21; cf. Tac. A. 12, 5:

    precibus,

    Cic. Planc. 4, 9:

    cessit tibi blandienti Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15;

    cf,

    id. Ep. 1, 18, 43 sq.; Verg. A. 2, 704; 3, 188; Ov. M. 6, 32; 6, 151; 9, 13;

    9, 16: omnes in unum cedebant,

    Tac. A. 6, 43; 3, 16; cf. id. ib. 12, 10 and 41.—Hence,
    4.
    Act.: cedere (alicui) aliquid = concedere, to grant, concede, allow, give up, yield, permit something to some one:

    permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti,

    Cic. Sull. 16, 46:

    multa multis de jure suo,

    id. Off. 2, 18, 64:

    currum ei,

    Liv. 45, 39, 2:

    victoriam hosti,

    Just. 32, 4, 7:

    alicui pellicem et regnum,

    id. 10, 2, 3:

    imperium,

    id. 22, 7, 4:

    possessionem,

    Dig. 41, 2, 1:

    in dando et cedendo loco,

    Cic. Brut. 84, 290.—Also with a clause as object, Stat. Th. 1, 704 (but in Hor. Ep. 2, 1, 67, read credit).—And with ut and subj.:

    hac victoriā contenta plebes cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, etc.,

    Liv. 6, 42, 3; Tac. A. 12, 41: non cedere with quominus, Quint. 5, 7, 2.—
    B.
    In respect to the terminus ad quem, to arrive, attain to, come somewhere:

    cedunt, petunt,

    Plaut. Aul. 3, 5, 43:

    ibi ad postremum cedit miles, aes petit,

    id. ib. 3, 5, 52.—
    2.
    Trop.:

    hoc cedere ad factum volo,

    come to its execution, Plaut. Capt. 2, 2, 102.—
    C.
    Cedere alicui or in aliquem, to come to, fall ( as a possession) to one, to fall to his lot or share, [p. 308] accrue:

    ut is quaestus huic cederet,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170:

    captiva corpora Romanis cessere,

    Liv. 31, 46, 16:

    nolle ominari quae captae urbi cessura forent,

    id. 23, 43, 14; Verg. A. 3, 297; 3, 333; 12, 17; 12, 183; Hor. C. 3, 20, 7; Ov. M. 5, 368; 4, 533:

    undae cesserunt piscibus habitandae,

    id. ib. 1, 74 al.:

    alicui in usum,

    Hor. S. 2, 2, 134:

    Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere,

    Tac. A. 1, 1; so id. H. 3, 83; id. Agr. 5; id. A. 2, 23:

    aurum ex hostibus captum in paucorum praedam cessisse,

    Liv. 6, 14, 12; Curt. 7, 6, 16; Tac. A. 15, 45; for which: cedere praedae (dat.) alicujus, Liv. 43, 19, 12; and:

    praeda cedit alicui,

    Hor. C. 3, 20, 7:

    ab Tullo res omnis Albana in Romanum cesserit imperium,

    Liv. 1, 52, 2; Hor. Ep. 2, 2, 174:

    in dicionem M. Antonii provinciae cesserant,

    Tac. H. 5, 9.—
    D.
    Cedere in aliquid, like abire in aliquid (v. abeo, II.), to be changed or to pass into something, to be equivalent to or become something:

    poena in vicem fidei cesserat,

    Liv. 6, 34, 2; cf.:

    temeritas in gloriam cesserat,

    Curt. 3, 6, 18; Plin. 35, 10, 36, § 91; Tac. H. 2, 59 fin.; id. G. 36; Plin. Pan. 83, 4:

    in proverbium,

    Plin. 23, 1, 23, § 42:

    in exemplorum locum,

    Quint. 5, 11, 36.—Hence, * cēdenter, adv. of the part. pres. cedens (not used as P. a.), by yielding, Cael. Aur. Acut. 3, 16, 129.
    2.
    cĕdo, old imperat. form, whose contr. plur. is cette (cf. Prob. II. p. 1486 P.; Non. p. 84, 31 sq.) [compounded of the particle -ce and the root da-; v. 1. do], hither with it! here! give! tell, say (implying great haste, familiarity, authority, and so differing from praebe, dic, etc.); cf. Key, § 731.
    I.
    In gen., hither with it, give or bring here.
    (α).
    With acc.:

    cette manus vestras measque accipite,

    Enn. Trag. 320 Vahl.:

    cedo aquam manibus,

    give water! Plaut. Most. 1, 3, 150:

    puerum, Phidippe, mihi cedo: ego alam,

    Ter. Hec. 4, 4, 86:

    tuam mi dexteram,

    Plaut. Curc. 2, 3, 28; so Ter. Heaut. 3, 1, 84; and:

    cette dextras,

    Plaut. Merc. 5, 4, 4:

    senem,

    bring hither the old man, Ter. Phorm. 2, 2, 7:

    convivas,

    Plaut. Ps. 3, 2, 101:

    quemvis arbitrum,

    Ter. Ad. 1, 2, 43: eum aliquis cette in conspectum, Att. ap. Non. p. 85, 1:

    cedo illum,

    Phaedr. 5, 2, 6.—
    (β).
    Absol.: Al. En pateram tibi: eccam. Am. Cedo mi, Plaut. Am. 2, 2, 146. —
    II.
    Esp.
    A.
    Let us hear, tell, out with it:

    age, age, cedo istuc tuom consilium: quid id est?

    Ter. Heaut. 2, 3, 91:

    unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    Cic. Verr 2, 5, 26, § 67:

    cedo mihi unum, qui, etc.,

    id. ib. 2, 3, 12, § 29: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cato ap. Quint. 9, 2, 21: cedo, cujum puerum hic apposuisti? dic mihi. Ter. And. 4, 4, 24; cf. Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20; Ter. Eun. 1, 2, 82; Pac. ap. Non. p. 85, 6; Cic. Part. Or. 1, 3:

    cedo igitur, quid faciam,

    Ter. And. 2, 3, 9; cf. Cic. Div. 2, 71, 146; id. Verr. 2, 2, 43, § 106: cedo, si conata peregit, tell how, if, etc., Juv. 13, 210; so id. 6, 504.—With dum:

    cedo dum, en unquam audisti, etc.?

    Ter. Phorm. 2, 2, 15.—
    B.
    In respect to action, cedo = fac, ut, grant that, let me:

    cedo ut bibam,

    Plaut. Most. 2, 1, 26:

    cedo ut inspiciam,

    id. Curc. 5, 2, 54:

    ego, statim, cedo, inquam si quid ab Attico,

    Cic. Att. 16, 13, a, 1.—
    C.
    For calling attention, lo! behold! well! cedo mihi leges Atinias, Furias, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109:

    cedo mihi ipsius Verris testimonium,

    id. ib. 2, 1, 33, § 84; id. N. D. 1, 27, 75; cf. id. Brut. 86, 295; id. Sest. 50, 108:

    haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo,

    Pers. 2, 75:

    cedo experiamur,

    App. Mag. p. 298, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > cedo

  • 43 exerceo

    ex-ercĕo, ŭi, itum, 2, v. a. [arceo], to drive on, keep busy, keep at work; to oversee, superintend; with an inanimate object, to work, work at, employ one's self about a thing.
    I.
    Lit. (mostly poet. and in postAug. prose):

    quod in opere faciundo operae consumis tuae, Si sumas in illis (servis) exercendis, plus agas,

    Ter. Heaut. 1, 1, 22; cf.:

    homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praepositive sunt his, quorum in numero sunt vilici et monitores,

    who oversee them, Dig. 33, 7, 8:

    exercete, viri, tauros,

    Verg. G. 1, 210:

    i sane, ego te exercebo hodie, ut dignus es,

    keep agoing, exercise, Ter. Ad. 4, 2, 48:

    corpora assiduo varioque exercita motu, etc.,

    driven, impelled, Lucr. 2, 97; cf. id. 4, 862; 2, 120; and:

    exercita cursu Flumina (with fontes liquidi),

    Verg. G. 3, 529 Wagn.:

    (Maeandros) Incertas exercet aquas,

    Ov. M. 8, 165:

    exercere feras,

    to drive, hunt, Dig. 7, 1, 62: Mi. Gestiunt pugni mihi. So. Si in me exercituru's, quaeso in parietem ut primum domes, to let loose, set them at me, Plaut. Am. 1, 1, 168:

    litus arant Rutulosque exercent vomere colles,

    work, till, Verg. A. 7, 798:

    solum presso sub vomere,

    id. G. 2, 356:

    rura bubus,

    Hor. Epod. 2, 3:

    humum in messem,

    Verg. G. 1, 219:

    vineas, arbusta, campos (with curare),

    Plin. Ep. 1, 20, 16:

    agrum multis arationibus,

    Pall. Jan. 13, 2:

    pinguia culta,

    Verg. A. 10, 142:

    ferrum vasto in antro (Cyclopes),

    id. ib. 8, 424:

    telas (aranea),

    Ov. M. 6, 145 al.; cf.: neque arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, Tac. Agr. 31.— Poet.:

    ut possint (aratores), sole reducto, Exercere diem,

    i. e. employ the day in labor, perform their day's work, Verg. A. 10, 808.
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A.
    To engage busily, to occupy, employ, exercise a person or thing in some action.
    (α).
    Aliquem or aliquid ( in aliqua re, ad aliquid, aliqua re, etc.):

    me adolescentem multos annos in studio ejusdem laudis (Hortensius) exercuit,

    Cic. Brut. 64, 230:

    quod genus belli esse potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publicae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    a Diodoto studiosissime in dialectica exercebar,

    id. Brut. 90, 309; cf. id. de Or. 1, 57, 244:

    hanc (animi vim) tu exerce in optimis rebus,

    id. Rep. 6, 26:

    haec aetas (juvenum) exercenda in labore patientiaque et animi et corporis,

    id. Off. 1, 34, 122:

    animos in armis,

    Ov. Am. 1, 8, 41:

    in gramineis exercent membra palaestris,

    Verg. A. 6, 642:

    vocem et vires in hoc,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 et saep.:

    Aristoteles adolescentes... ad copiam rhetorum in utramque partem exercuit,

    id. Or. 14, 46:

    ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit,

    id. Cat. 1, 10, 25:

    facultatem dicendi his exercuerunt,

    Quint. 2, 4, 41:

    ingenium multiplici variaque materia,

    id. 2, 4, 20:

    linguas litibus,

    Ov. M. 6, 375 et saep.—With simple acc.:

    quid te exercuit Pammenes?

    Cic. Brut. 97, 332:

    Induciomarus copias cogere, exercere coepit,

    to exercise, drill, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    juventutis exercendae causa,

    id. ib. 6, 23, 6:

    ingenium nostrum,

    Auct. Her. 3, 21, 34:

    corpus,

    Cic. de Off. 1, 23, 79:

    exercendae memoriae gratia,

    id. de Sen. 11, 38:

    exercendi stili,

    Quint. 10, 5, 15:

    exercendus est spiritus,

    id. 11, 3, 54 et saep.—
    (β).
    With se, or pass. in mid. force; and in part. praes. and gerund., to exercise or train one's self, to practise:

    si ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit, etc.,

    Cic. Or. 28, 99:

    se vehementissime in his subitis dictionibus,

    id. de Or. 1, 33, 152:

    se in consultationibus,

    id. Att. 9, 4, 3:

    sese ad cursuram,

    Plaut. Most. 4, 1, 5:

    se ad velitationem,

    id. Rud. 2, 6, 41:

    sese quotidianis commentationibus,

    Cic. Brut. 71, 249:

    se genere pugnae,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    se genere venationis,

    id. ib. 6, 28, 3:

    se saliendo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 25:

    cur non in utrumque protinus locum se exerceant?

    Quint. 4, 2, 29 Zumpt N. cr.:

    Jovem Olympium, eum ipsum, cui se exercebit, implorabit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 40:

    cum athletas se exercentes in curriculo videret,

    id. de Sen. 9, 27; so,

    ad virtutem,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7.—

    Mid.: ut exerceamur in venando,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    ut in utrumque locum simul exerceamur,

    Quint. 5, 13, 50:

    faciunt idem, cum exercentur, athletae,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    Ciceronis pueri amant inter se, discunt, exercentur,

    id. Att. 6, 1, 12:

    ne aliter exerceri velint,

    Quint. 3, 8, 70:

    in mandatis tuis exercebor,

    Vulg. Psa. 118, 15.— Act. part. in mid. force:

    cum, ceteris in campo exercentibus, in herba ipse recubuisset,

    Cic. de Or. 2, 71, 287; so,

    ipsique dictata exercentibus darent,

    Suet. Caes. 26:

    spectavit assidue et exercentes ephebos,

    id. Aug. 98; cf.:

    si ludicra exercendi aut venandi consuetudine adamare solemus,

    of exercising ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 69, v. Madv. ad h. l.—
    B.
    To practise, follow, exercise any employment; to employ one's self about, to make use of any thing:

    medicinae exercendae causa,

    Cic. Clu. 63, 178:

    hoc civile quod vocant eatenus exercuerunt, quoad populum praestare voluerunt,

    id. Leg. 1, 4, 14:

    rhetoricen,

    Quint. 2, 1, 3; 2, 15, 27:

    eloquentiam,

    id. 1, 4, 6:

    artem,

    id. 3, 6, 18; cf. Hor. Ep. 1, 14, 44:

    exercere atque exigere vectigalia,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 16:

    cauponam vel stabulum,

    Dig. 4, 9, 1, § 5:

    navem,

    ib. 14, 1, 1:

    auri, argenti, sulphuris, etc.... fodinas,

    ib. 7, 1, 13, § 5:

    negotiationem per libertos,

    ib. 26, 7, 58:

    commercium turis,

    Plin. 12, 14, 30, § 54:

    arma,

    Verg. A. 4, 87:

    arma contra patriam,

    Tac. A. 11, 16:

    gymnasia et otia et turpes amores,

    id. ib. 6, 1:

    acies pueriles,

    batiles in sport, Juv. 15, 60:

    pharetram et arcum,

    Val. Fl. 3, 161:

    vocem (with clamare),

    Plaut. Poen. prol. 13.—
    2.
    To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer:

    judicium,

    Cic. Arch. 12, 32:

    latam legem,

    Liv. 4, 51, 4:

    Tiberius exercendas leges esse respondit,

    Tac. A. 1, 72: [p. 684] legem praecipue sumptuariam, Suet. Caes. 43; id. Tib. 58:

    quaestionem inter sicarios,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    regnum,

    Plin. 10, 21, 24, § 47; cf.

    imperia,

    Verg. G. 2, 370:

    crudelitatem non solum in vivo sed etiam in mortuo,

    Cic. Phil. 11, 3, 8:

    inimicitias,

    id. Div. in Caecil. 4, 13; cf.:

    graves inimicitias cum aliquo,

    Sall. C. 49, 2:

    gratiam aut inimicitias in tanta re,

    id. ib. 51, 16:

    jurgia, discordia, simultates cum hostibus,

    id. ib. 9, 2:

    cui exercita cum Pisone amicitia,

    Tac. A. 1, 14:

    licentiam,

    id. ib. 13, 47:

    amicitiam,

    id. ib. 15, 60:

    odium,

    id. ib. 13, 37:

    odium in aliquo,

    Ov. M. 9, 275 et saep.:

    facilitatem et lenitudinem animi,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    juris aequabilitatem,

    id. ib.; cf.

    justitiam,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    scelus, libidinem, avaritiam in socios,

    Liv. 29, 17, 13; cf.:

    avaritiam (juvenes) exercere jubentur,

    Juv. 14, 108:

    foede victoriam in captis,

    Liv. 6, 22, 4:

    acerrume victoriam nobilitatis in plebem,

    Sall. J. 16, 2:

    foede et crudeliter victoriam,

    id. C. 38:

    amores ad aliquem,

    Cat. 68, 69:

    pacem et hymenaeos,

    to celebrate, solemnize, Verg. A. 4, 99:

    nomen patris,

    to bear his name, Plin. Pan. 21, 4 et saep.—
    C.
    Pregn., to disturb, disquiet, vex, plague (the figure being taken from the baiting of wild beasts):

    meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    nunc me reliquiae vestrae exercent,

    id. Fam. 12, 4, 1:

    non te nullius exercent numinis irae,

    Verg. G. 4, 453:

    aliquem odiis,

    id. A. 4, 622 et saep.:

    te de praedio Oviae exerceri, moleste fero,

    Cic. Att. 13, 22, 4:

    ergo exercentur poenis,

    Verg. A, 6, 739:

    hominum vitam curis,

    Lucr. 5, 1424:

    ambitio animos hominum exercet,

    Sall. C. 11, 1:

    simultates nimio plures et exercuerunt eum et ipse exercuit eas,

    Liv. 39, 40, 9.—In the part. perf.:

    nate, Iliacis exercite fatis,

    Verg. A. 3, 182:

    Venus exercita curis,

    id. ib. 5, 779; cf.:

    curis exercita corpora,

    Ov. M. 7, 634:

    adversis probitas exercita rebus,

    id. Tr. 5, 5, 49: habere aliquem exercitum, Plaut. Fragm. ap. Non. 6, 4.—Hence, exercĭ-tus, a, um, P. a. (acc. to II. C.).
    A.
    Vexed, harassed:

    scito nihil tam exercitum esse nunc Romae quam candidatos omnibus iniquitatibus,

    Cic. Att. 1, 11, 2:

    Tiberius tantis rebus,

    Tac. A. 4, 11.— Hence,
    B.
    Vexatious, severe:

    quid magis sollicitum, magis exercitum dici potest?

    Cic. Mil. 2, 5:

    finem tam exercitae militiae orabant,

    Tac. A. 1, 35:

    dura hiems, exercita aestas,

    id. ib. 1, 17:

    aestas (with inquieta),

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    infantiam pueritiamque habuit laboriosam et exercitam,

    Suet. Tib. 6 init.
    C.
    Disciplined:

    (miles) exercitatus et vetus ob eam rem fortior (opp. rudis et inexercitatus),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38:

    mirum in modum juventus,

    Flor. 1, 3, 2:

    proprio in metu, qui exercitam quoque eloquentiam debilitat,

    Tac. A. 3, 67:

    militia,

    id. ib. 3, 20:

    ad omne flagitium,

    id. ib. 14, 2:

    ingenium adulatione,

    id. H. 4, 4:

    Graeca doctrina ore tenus,

    id. A. 15, 45.— Comp. and sup.: exercitiorem, exercitissimum (dicebant antiqui), Paul. ex Fest. p. 81, 8 Müll. — Adv.: exercĭtē, in a practised manner; in comp.:

    cogitare,

    App. M. 11, p. 272, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exerceo

  • 44 Opuntii

    1.
    ŏpus, ĕris, n. [Sanscr. ap-as, work; whence apuas, gain; v. ops; cf. also Germ. üben].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., work, labor (cf.:

    labor, ars, opera): quod in opere faciundo operae consumis tuae,

    in doing your work, Ter. Heaut. 1, 1, 21:

    menses octo continuos opus hic non defuit, cum vas nullum fieret, nisi aureum,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54:

    oratio in causarum contentionibus magnum est quoddam opus, atque haud sciam, an de humanisoperibus longe maximum,

    id. de Or. 2, 17, 71.—
    B.
    Esp.
    1.
    Work, art, workmanship:

    naturā et opere munitus,

    Caes. B. G. 5, 21.—
    2.
    Of agricultural labor:

    opus faciam, ut defatiger usque,

    Ter. Eun. 2, 1, 14; Cic. Sen. 7, 24:

    grave Martis opus,

    Verg. A. 8, 515.—
    3.
    Of honey-making: foris [p. 1274] pascuntur (apes), intus opus faciunt, Varr. R. R. 3, 16.—
    4.
    Of literary labor:

    (Graeci) opus quaerunt,

    seek employment, Cic. Tusc. 3, 34, 81; cf. Liv. 5, 3.—
    5.
    In mal. part., Plaut. As. 5, 2, 23.—
    II.
    Transf., a work that has been done or made.
    A.
    A military work, either a defensive work, fortification, or a work of besiegers, a siege-engine, machine, etc.:

    nondum opere castrorum perfecto,

    Caes. B. C. 2, 26; so,

    opere perfecto,

    id. B. G. 1, 8; Nep. Them. 7, 1:

    Mutinam operibus munitionibusque saepsit,

    Cic. Phil. 13, 9, 20:

    operibus Toletum cepit,

    Liv. 35, 22; 37, 5.—
    B.
    Any result of labor.
    1.
    Of public works, esp. buildings:

    aedium sacrarum, publicorumque operum depopulatio,

    Cic. Verr. 1, 4, 12; Liv. 1, 56, 2; 1, 57, 1; Quint. 3, 11, 13:

    de exstruendis reficiendisve operibus,

    Suet. Tib. 30:

    opera, templum theatrumque,

    id. Calig. 21; cf.

    of an aqueduct, etc.,

    id. Claud. 20:

    in titulis operum,

    in public inscriptions, id. ib. 41 fin.
    2.
    Of writings, a work, book:

    habeo opus magnum in manibus,

    Cic. Ac. 1, 1, 3:

    an pangis aliquid Sophocleum? Fac opus appareat,

    id. Fam. 16, 18, 3:

    quod Homerus atque Vergilius operum suorum principiis faciunt,

    Quint. 4, 1, 34; 3, 6, 64; 10, 1, 83.—
    3.
    Of a work of art:

    quorum iste non opere delectabatur, sed pondere,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124:

    hydria Boëthi manu facta praeclaro opere,

    of admirable workmanship, id. ib. 2, 4, 14, §

    32: haec omnia antiquo opere,

    id. ib. 2, 4, 21, § 46.—
    C.
    In gen., a deed, action, performance, business:

    miserum'st opus,

    Plaut. Most. 2, 1, 2:

    ut si mures corroserint aliquid, quorum est opus hoc unum, monstrum putemus,

    Cic. Div. 2, 27, 59:

    opus meae hastae,

    Ov. M. 12, 112.—For magno opere, tanto opere, quanto opere (and, joined in one word, magnopere, tantopere, quantopere), lit., with great, such, or what labor, v. h. vv.—
    D.
    Esp. (eccl. Lat.).
    1.
    A work of superhuman power, a miracle, Vulg. Joh. 5, 36; 7, 21; 14, 10.—
    2.
    Bona opera, = kala erga, good works, deeds wrought by grace, Cypr. Ep. 18, 2; Lact. 3, 9, 15; 6, 18, 9; Vulg. Matt. 5, 16.—
    III.
    Transf., abstr. in nom. and acc., need, necessity; hence,
    A.
    Opus est, it is needful, wanting; there is need of, use for: opus est mihi, tibi, etc., I ( thou, etc.) have need of, need, want. It is contrasted with necesse est: emas non quod opus est, sed quod necesse est. Quod non opus est, asse carum est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28. Also with indigere:

    ait (Chrysippus) sapien. tem nullā re indigere, et tamen multis illi rebus opus esse, contra stulto nullā re opus est, nullā re enim uti scit, sed omnibus eget,

    Sen. Ep. 9, 12. The person who needs any thing is put in the dat., and the thing needed in the nom. or abl. (prop. abl. instrum.: opus est mihi, I have work with, i. e. I need), rarely in the gen., acc., inf., acc. and inf., or with ut.
    (α).
    With the nom. of the thing needed as subject:

    materiem, et quae opus sunt, dominus praebebit,

    Cato, R. R. 14, 3:

    minus multi opus sunt boves,

    Varr. R. R. 1, 18, 4:

    maritumi milites opus sunt tibi,

    Plaut. Capt. 1, 2, 61:

    dux nobis et auctor opus est,

    Cic. Fam. 2, 6, 1:

    hujus nobis exempla permulta opus sunt,

    id. Inv. 2, 19, 57:

    ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,

    id. Fam. 16, 4, 2:

    si quid opus erit in sumptum,

    id. Att. 5, 8, 2:

    parari, quae ad transitum Hellesponti opus essent,

    Liv. 37, 18, 10:

    quae curando vulneri opus sunt,

    id. 1, 41, 1; cf.:

    ferociora utraque quam quietis opus est consiliis,

    id. 30, 30, 11; cf. with esse: nil sibi divitias opus esse, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 15.—
    (β).
    With abl.:

    magistratibus opus est,

    there is need of, they are needed, Cic. Leg. 3, 2, 5:

    viro et gubernatore opus est,

    Liv. 24, 8:

    opus est auctoritate tuā,

    Cic. Fam. 9, 25, 3:

    non longis opus est ambagibus,

    Ov. M. 4, 475:

    nunc opus est leviore lyrā,

    id. ib. 10, 152.—With pers. subj. (very rare):

    responderunt regem discordiis opus esse,

    Just. 11, 7, 10.— So with abl. of the part. perf.:

    maturato opus est,

    there is need of haste, it is necessary to act speedily, Liv. 8, 13; cf.:

    erat nihil cur properato opus esset,

    of haste, Cic. Mil. 19, 49 (cf. Zumpt, Gram. § 464, A, 1).— With abl. of the sup.:

    ita dictu opus est,

    it is necessary to say, I must say. Ter. Heaut. 5, 1, 68:

    quod scitu opus est,

    Cic. Inv. 1, 20, 28.—
    (γ).
    With gen.:

    ad consilium pensandum temporis opus esse,

    Liv. 22, 51:

    quanti argenti opus fuit,

    id. 23, 31.—
    (δ).
    With acc. (ante-class.):

    puero opus est cibum,

    Plaut. Truc. 5, 10; 1, 1, 71: opus est modium unum (calcis), Cato, R. R. 15.—
    (ε).
    With inf.:

    quid opus est de Dionysio tam valde affirmare?

    Cic. Att. 7, 8, 1.—Ellipt.:

    quid opus est plura? (sc. proferre),

    Cic. Sen. 1, 3.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    nunc opus est te animo valere,

    Cic. Fam. 16, 4, 2.—
    (η).
    With ut:

    opus nutrici autem, utrem ut habeat veteris vini largiter,

    Plaut. Truc. 5, 11; Tac. Dial. 31 init.; Vulg. Johan. 2, 25; 16, 30.—
    (θ).
    With subj. alone:

    non est opus affingas aliquid,

    Plin. Ep. 9, 33, 11.—
    (ι).
    Absol.:

    sic opus est,

    Ov. M. 1, 279.—
    2.
    Sometimes opus est is employed without the notion of strict necessity, as i. q. expedit, juvat, conducit, it is good, useful, serviceable, beneficial:

    atque haud sciam, an ne opus sit quidem, nihil umquam omnino deesse amicis,

    Cic. Lael. 14, 51; id. Off. 3, 11, 49; id. ib. 3, 32, 114; Hor. S. 1, 9, 27; 2, 6, 116.—
    B.
    Opus habere, to have need of (very rare); with abl., Col. 9, 1, 5: opus habere ut, Ambros. de Fide, 5, 17, 213; cf.:

    non dicimus opus habeo, sed opus est mihi,

    Diom. 301 P.
    2.
    Ŏpūs, ūntis, f., = Opous, a town of Locris, in Greece, now Kardhenitza, Liv. 28, 7; Ov. P. 1, 3, 73.—Hence,
    II.
    Ŏpūn-tĭus, a, um, adj., Opuntian:

    sinus,

    Mel. 2, 3, 6; Plin. 4, 7, 12, § 27:

    Philodamus,

    of Opus, Cic. Verr. 2, 2, 44, § 109.—In plur.: Ŏpūntĭi, ōrum, m., the inhabitants of Opus, the Opuntians, Liv. 28, 6 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Opuntii

  • 45 Opus

    1.
    ŏpus, ĕris, n. [Sanscr. ap-as, work; whence apuas, gain; v. ops; cf. also Germ. üben].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., work, labor (cf.:

    labor, ars, opera): quod in opere faciundo operae consumis tuae,

    in doing your work, Ter. Heaut. 1, 1, 21:

    menses octo continuos opus hic non defuit, cum vas nullum fieret, nisi aureum,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54:

    oratio in causarum contentionibus magnum est quoddam opus, atque haud sciam, an de humanisoperibus longe maximum,

    id. de Or. 2, 17, 71.—
    B.
    Esp.
    1.
    Work, art, workmanship:

    naturā et opere munitus,

    Caes. B. G. 5, 21.—
    2.
    Of agricultural labor:

    opus faciam, ut defatiger usque,

    Ter. Eun. 2, 1, 14; Cic. Sen. 7, 24:

    grave Martis opus,

    Verg. A. 8, 515.—
    3.
    Of honey-making: foris [p. 1274] pascuntur (apes), intus opus faciunt, Varr. R. R. 3, 16.—
    4.
    Of literary labor:

    (Graeci) opus quaerunt,

    seek employment, Cic. Tusc. 3, 34, 81; cf. Liv. 5, 3.—
    5.
    In mal. part., Plaut. As. 5, 2, 23.—
    II.
    Transf., a work that has been done or made.
    A.
    A military work, either a defensive work, fortification, or a work of besiegers, a siege-engine, machine, etc.:

    nondum opere castrorum perfecto,

    Caes. B. C. 2, 26; so,

    opere perfecto,

    id. B. G. 1, 8; Nep. Them. 7, 1:

    Mutinam operibus munitionibusque saepsit,

    Cic. Phil. 13, 9, 20:

    operibus Toletum cepit,

    Liv. 35, 22; 37, 5.—
    B.
    Any result of labor.
    1.
    Of public works, esp. buildings:

    aedium sacrarum, publicorumque operum depopulatio,

    Cic. Verr. 1, 4, 12; Liv. 1, 56, 2; 1, 57, 1; Quint. 3, 11, 13:

    de exstruendis reficiendisve operibus,

    Suet. Tib. 30:

    opera, templum theatrumque,

    id. Calig. 21; cf.

    of an aqueduct, etc.,

    id. Claud. 20:

    in titulis operum,

    in public inscriptions, id. ib. 41 fin.
    2.
    Of writings, a work, book:

    habeo opus magnum in manibus,

    Cic. Ac. 1, 1, 3:

    an pangis aliquid Sophocleum? Fac opus appareat,

    id. Fam. 16, 18, 3:

    quod Homerus atque Vergilius operum suorum principiis faciunt,

    Quint. 4, 1, 34; 3, 6, 64; 10, 1, 83.—
    3.
    Of a work of art:

    quorum iste non opere delectabatur, sed pondere,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124:

    hydria Boëthi manu facta praeclaro opere,

    of admirable workmanship, id. ib. 2, 4, 14, §

    32: haec omnia antiquo opere,

    id. ib. 2, 4, 21, § 46.—
    C.
    In gen., a deed, action, performance, business:

    miserum'st opus,

    Plaut. Most. 2, 1, 2:

    ut si mures corroserint aliquid, quorum est opus hoc unum, monstrum putemus,

    Cic. Div. 2, 27, 59:

    opus meae hastae,

    Ov. M. 12, 112.—For magno opere, tanto opere, quanto opere (and, joined in one word, magnopere, tantopere, quantopere), lit., with great, such, or what labor, v. h. vv.—
    D.
    Esp. (eccl. Lat.).
    1.
    A work of superhuman power, a miracle, Vulg. Joh. 5, 36; 7, 21; 14, 10.—
    2.
    Bona opera, = kala erga, good works, deeds wrought by grace, Cypr. Ep. 18, 2; Lact. 3, 9, 15; 6, 18, 9; Vulg. Matt. 5, 16.—
    III.
    Transf., abstr. in nom. and acc., need, necessity; hence,
    A.
    Opus est, it is needful, wanting; there is need of, use for: opus est mihi, tibi, etc., I ( thou, etc.) have need of, need, want. It is contrasted with necesse est: emas non quod opus est, sed quod necesse est. Quod non opus est, asse carum est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28. Also with indigere:

    ait (Chrysippus) sapien. tem nullā re indigere, et tamen multis illi rebus opus esse, contra stulto nullā re opus est, nullā re enim uti scit, sed omnibus eget,

    Sen. Ep. 9, 12. The person who needs any thing is put in the dat., and the thing needed in the nom. or abl. (prop. abl. instrum.: opus est mihi, I have work with, i. e. I need), rarely in the gen., acc., inf., acc. and inf., or with ut.
    (α).
    With the nom. of the thing needed as subject:

    materiem, et quae opus sunt, dominus praebebit,

    Cato, R. R. 14, 3:

    minus multi opus sunt boves,

    Varr. R. R. 1, 18, 4:

    maritumi milites opus sunt tibi,

    Plaut. Capt. 1, 2, 61:

    dux nobis et auctor opus est,

    Cic. Fam. 2, 6, 1:

    hujus nobis exempla permulta opus sunt,

    id. Inv. 2, 19, 57:

    ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,

    id. Fam. 16, 4, 2:

    si quid opus erit in sumptum,

    id. Att. 5, 8, 2:

    parari, quae ad transitum Hellesponti opus essent,

    Liv. 37, 18, 10:

    quae curando vulneri opus sunt,

    id. 1, 41, 1; cf.:

    ferociora utraque quam quietis opus est consiliis,

    id. 30, 30, 11; cf. with esse: nil sibi divitias opus esse, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 15.—
    (β).
    With abl.:

    magistratibus opus est,

    there is need of, they are needed, Cic. Leg. 3, 2, 5:

    viro et gubernatore opus est,

    Liv. 24, 8:

    opus est auctoritate tuā,

    Cic. Fam. 9, 25, 3:

    non longis opus est ambagibus,

    Ov. M. 4, 475:

    nunc opus est leviore lyrā,

    id. ib. 10, 152.—With pers. subj. (very rare):

    responderunt regem discordiis opus esse,

    Just. 11, 7, 10.— So with abl. of the part. perf.:

    maturato opus est,

    there is need of haste, it is necessary to act speedily, Liv. 8, 13; cf.:

    erat nihil cur properato opus esset,

    of haste, Cic. Mil. 19, 49 (cf. Zumpt, Gram. § 464, A, 1).— With abl. of the sup.:

    ita dictu opus est,

    it is necessary to say, I must say. Ter. Heaut. 5, 1, 68:

    quod scitu opus est,

    Cic. Inv. 1, 20, 28.—
    (γ).
    With gen.:

    ad consilium pensandum temporis opus esse,

    Liv. 22, 51:

    quanti argenti opus fuit,

    id. 23, 31.—
    (δ).
    With acc. (ante-class.):

    puero opus est cibum,

    Plaut. Truc. 5, 10; 1, 1, 71: opus est modium unum (calcis), Cato, R. R. 15.—
    (ε).
    With inf.:

    quid opus est de Dionysio tam valde affirmare?

    Cic. Att. 7, 8, 1.—Ellipt.:

    quid opus est plura? (sc. proferre),

    Cic. Sen. 1, 3.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    nunc opus est te animo valere,

    Cic. Fam. 16, 4, 2.—
    (η).
    With ut:

    opus nutrici autem, utrem ut habeat veteris vini largiter,

    Plaut. Truc. 5, 11; Tac. Dial. 31 init.; Vulg. Johan. 2, 25; 16, 30.—
    (θ).
    With subj. alone:

    non est opus affingas aliquid,

    Plin. Ep. 9, 33, 11.—
    (ι).
    Absol.:

    sic opus est,

    Ov. M. 1, 279.—
    2.
    Sometimes opus est is employed without the notion of strict necessity, as i. q. expedit, juvat, conducit, it is good, useful, serviceable, beneficial:

    atque haud sciam, an ne opus sit quidem, nihil umquam omnino deesse amicis,

    Cic. Lael. 14, 51; id. Off. 3, 11, 49; id. ib. 3, 32, 114; Hor. S. 1, 9, 27; 2, 6, 116.—
    B.
    Opus habere, to have need of (very rare); with abl., Col. 9, 1, 5: opus habere ut, Ambros. de Fide, 5, 17, 213; cf.:

    non dicimus opus habeo, sed opus est mihi,

    Diom. 301 P.
    2.
    Ŏpūs, ūntis, f., = Opous, a town of Locris, in Greece, now Kardhenitza, Liv. 28, 7; Ov. P. 1, 3, 73.—Hence,
    II.
    Ŏpūn-tĭus, a, um, adj., Opuntian:

    sinus,

    Mel. 2, 3, 6; Plin. 4, 7, 12, § 27:

    Philodamus,

    of Opus, Cic. Verr. 2, 2, 44, § 109.—In plur.: Ŏpūntĭi, ōrum, m., the inhabitants of Opus, the Opuntians, Liv. 28, 6 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Opus

  • 46 opus

    1.
    ŏpus, ĕris, n. [Sanscr. ap-as, work; whence apuas, gain; v. ops; cf. also Germ. üben].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., work, labor (cf.:

    labor, ars, opera): quod in opere faciundo operae consumis tuae,

    in doing your work, Ter. Heaut. 1, 1, 21:

    menses octo continuos opus hic non defuit, cum vas nullum fieret, nisi aureum,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54:

    oratio in causarum contentionibus magnum est quoddam opus, atque haud sciam, an de humanisoperibus longe maximum,

    id. de Or. 2, 17, 71.—
    B.
    Esp.
    1.
    Work, art, workmanship:

    naturā et opere munitus,

    Caes. B. G. 5, 21.—
    2.
    Of agricultural labor:

    opus faciam, ut defatiger usque,

    Ter. Eun. 2, 1, 14; Cic. Sen. 7, 24:

    grave Martis opus,

    Verg. A. 8, 515.—
    3.
    Of honey-making: foris [p. 1274] pascuntur (apes), intus opus faciunt, Varr. R. R. 3, 16.—
    4.
    Of literary labor:

    (Graeci) opus quaerunt,

    seek employment, Cic. Tusc. 3, 34, 81; cf. Liv. 5, 3.—
    5.
    In mal. part., Plaut. As. 5, 2, 23.—
    II.
    Transf., a work that has been done or made.
    A.
    A military work, either a defensive work, fortification, or a work of besiegers, a siege-engine, machine, etc.:

    nondum opere castrorum perfecto,

    Caes. B. C. 2, 26; so,

    opere perfecto,

    id. B. G. 1, 8; Nep. Them. 7, 1:

    Mutinam operibus munitionibusque saepsit,

    Cic. Phil. 13, 9, 20:

    operibus Toletum cepit,

    Liv. 35, 22; 37, 5.—
    B.
    Any result of labor.
    1.
    Of public works, esp. buildings:

    aedium sacrarum, publicorumque operum depopulatio,

    Cic. Verr. 1, 4, 12; Liv. 1, 56, 2; 1, 57, 1; Quint. 3, 11, 13:

    de exstruendis reficiendisve operibus,

    Suet. Tib. 30:

    opera, templum theatrumque,

    id. Calig. 21; cf.

    of an aqueduct, etc.,

    id. Claud. 20:

    in titulis operum,

    in public inscriptions, id. ib. 41 fin.
    2.
    Of writings, a work, book:

    habeo opus magnum in manibus,

    Cic. Ac. 1, 1, 3:

    an pangis aliquid Sophocleum? Fac opus appareat,

    id. Fam. 16, 18, 3:

    quod Homerus atque Vergilius operum suorum principiis faciunt,

    Quint. 4, 1, 34; 3, 6, 64; 10, 1, 83.—
    3.
    Of a work of art:

    quorum iste non opere delectabatur, sed pondere,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124:

    hydria Boëthi manu facta praeclaro opere,

    of admirable workmanship, id. ib. 2, 4, 14, §

    32: haec omnia antiquo opere,

    id. ib. 2, 4, 21, § 46.—
    C.
    In gen., a deed, action, performance, business:

    miserum'st opus,

    Plaut. Most. 2, 1, 2:

    ut si mures corroserint aliquid, quorum est opus hoc unum, monstrum putemus,

    Cic. Div. 2, 27, 59:

    opus meae hastae,

    Ov. M. 12, 112.—For magno opere, tanto opere, quanto opere (and, joined in one word, magnopere, tantopere, quantopere), lit., with great, such, or what labor, v. h. vv.—
    D.
    Esp. (eccl. Lat.).
    1.
    A work of superhuman power, a miracle, Vulg. Joh. 5, 36; 7, 21; 14, 10.—
    2.
    Bona opera, = kala erga, good works, deeds wrought by grace, Cypr. Ep. 18, 2; Lact. 3, 9, 15; 6, 18, 9; Vulg. Matt. 5, 16.—
    III.
    Transf., abstr. in nom. and acc., need, necessity; hence,
    A.
    Opus est, it is needful, wanting; there is need of, use for: opus est mihi, tibi, etc., I ( thou, etc.) have need of, need, want. It is contrasted with necesse est: emas non quod opus est, sed quod necesse est. Quod non opus est, asse carum est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28. Also with indigere:

    ait (Chrysippus) sapien. tem nullā re indigere, et tamen multis illi rebus opus esse, contra stulto nullā re opus est, nullā re enim uti scit, sed omnibus eget,

    Sen. Ep. 9, 12. The person who needs any thing is put in the dat., and the thing needed in the nom. or abl. (prop. abl. instrum.: opus est mihi, I have work with, i. e. I need), rarely in the gen., acc., inf., acc. and inf., or with ut.
    (α).
    With the nom. of the thing needed as subject:

    materiem, et quae opus sunt, dominus praebebit,

    Cato, R. R. 14, 3:

    minus multi opus sunt boves,

    Varr. R. R. 1, 18, 4:

    maritumi milites opus sunt tibi,

    Plaut. Capt. 1, 2, 61:

    dux nobis et auctor opus est,

    Cic. Fam. 2, 6, 1:

    hujus nobis exempla permulta opus sunt,

    id. Inv. 2, 19, 57:

    ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,

    id. Fam. 16, 4, 2:

    si quid opus erit in sumptum,

    id. Att. 5, 8, 2:

    parari, quae ad transitum Hellesponti opus essent,

    Liv. 37, 18, 10:

    quae curando vulneri opus sunt,

    id. 1, 41, 1; cf.:

    ferociora utraque quam quietis opus est consiliis,

    id. 30, 30, 11; cf. with esse: nil sibi divitias opus esse, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 15.—
    (β).
    With abl.:

    magistratibus opus est,

    there is need of, they are needed, Cic. Leg. 3, 2, 5:

    viro et gubernatore opus est,

    Liv. 24, 8:

    opus est auctoritate tuā,

    Cic. Fam. 9, 25, 3:

    non longis opus est ambagibus,

    Ov. M. 4, 475:

    nunc opus est leviore lyrā,

    id. ib. 10, 152.—With pers. subj. (very rare):

    responderunt regem discordiis opus esse,

    Just. 11, 7, 10.— So with abl. of the part. perf.:

    maturato opus est,

    there is need of haste, it is necessary to act speedily, Liv. 8, 13; cf.:

    erat nihil cur properato opus esset,

    of haste, Cic. Mil. 19, 49 (cf. Zumpt, Gram. § 464, A, 1).— With abl. of the sup.:

    ita dictu opus est,

    it is necessary to say, I must say. Ter. Heaut. 5, 1, 68:

    quod scitu opus est,

    Cic. Inv. 1, 20, 28.—
    (γ).
    With gen.:

    ad consilium pensandum temporis opus esse,

    Liv. 22, 51:

    quanti argenti opus fuit,

    id. 23, 31.—
    (δ).
    With acc. (ante-class.):

    puero opus est cibum,

    Plaut. Truc. 5, 10; 1, 1, 71: opus est modium unum (calcis), Cato, R. R. 15.—
    (ε).
    With inf.:

    quid opus est de Dionysio tam valde affirmare?

    Cic. Att. 7, 8, 1.—Ellipt.:

    quid opus est plura? (sc. proferre),

    Cic. Sen. 1, 3.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    nunc opus est te animo valere,

    Cic. Fam. 16, 4, 2.—
    (η).
    With ut:

    opus nutrici autem, utrem ut habeat veteris vini largiter,

    Plaut. Truc. 5, 11; Tac. Dial. 31 init.; Vulg. Johan. 2, 25; 16, 30.—
    (θ).
    With subj. alone:

    non est opus affingas aliquid,

    Plin. Ep. 9, 33, 11.—
    (ι).
    Absol.:

    sic opus est,

    Ov. M. 1, 279.—
    2.
    Sometimes opus est is employed without the notion of strict necessity, as i. q. expedit, juvat, conducit, it is good, useful, serviceable, beneficial:

    atque haud sciam, an ne opus sit quidem, nihil umquam omnino deesse amicis,

    Cic. Lael. 14, 51; id. Off. 3, 11, 49; id. ib. 3, 32, 114; Hor. S. 1, 9, 27; 2, 6, 116.—
    B.
    Opus habere, to have need of (very rare); with abl., Col. 9, 1, 5: opus habere ut, Ambros. de Fide, 5, 17, 213; cf.:

    non dicimus opus habeo, sed opus est mihi,

    Diom. 301 P.
    2.
    Ŏpūs, ūntis, f., = Opous, a town of Locris, in Greece, now Kardhenitza, Liv. 28, 7; Ov. P. 1, 3, 73.—Hence,
    II.
    Ŏpūn-tĭus, a, um, adj., Opuntian:

    sinus,

    Mel. 2, 3, 6; Plin. 4, 7, 12, § 27:

    Philodamus,

    of Opus, Cic. Verr. 2, 2, 44, § 109.—In plur.: Ŏpūntĭi, ōrum, m., the inhabitants of Opus, the Opuntians, Liv. 28, 6 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > opus

  • 47 habitantes

    hăbĭto, āvi, ātum, 1 ( gen. plur. of the part. pres. habitantum, Ov. M. 14, 90), v. freq. a. and n. [habeo].
    I.
    In gen., to have frequently, to be wont to have (anteclass. and very rare): epicrocum, Varr. ap. Non. 318, 25:

    comas,

    id. ib. 27.—
    II.
    In partic., to have possession of, to inhabit a place; and more freq. neut., to dwell, abide, reside, live anywhere (the class. signif. of the word; cf.: colo, incolo, commoror).
    A.
    Lit.
    1.
    Act.:

    centum urbes habitant magnas,

    Verg. A. 3, 106:

    silvas,

    id. E. 6, 2:

    hoc nemus, hunc collem (deus),

    id. A. 8, 352:

    humiles casas,

    id. E. 2, 29:

    terras,

    Ov. H. 1, 66; id. M. 1, 195:

    pruinas,

    Val. Fl. 2, 177:

    locum,

    Tac. Agr. 11; cf. Liv. 5, 51, 3. — Pass.:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119; cf. Quint. 1, 4, 28:

    arx procul iis, quae habitabantur,

    Liv. 24, 3, 2:

    applicata colli habitatur colonia Corinthus,

    Plin. 4, 4, 5, § 11; 5, 7, 7, § 42:

    Scythiae confinis est regio habitaturque pluribus vicis,

    Curt. 8, 2, 14:

    nobis habitabitur orbis Ultimus,

    Ov. Tr. 1, 1, 127:

    tellus Bistoniis habitata viris,

    id. M. 13, 430; cf.:

    nec patria est habitata tibi,

    id. Tr. 5, 3, 21; Sil. 2, 654:

    raris habitata mapalia tectis,

    Verg. G. 3, 340; cf.:

    (agellus) habitatus quinque focis,

    Hor. Ep. 1, 14, 2:

    campi olim uberes magnisque urbibus habitati,

    Tac. H. 5, 7:

    quae sit tellus habitanda (sibi), requirit,

    Ov. M. 3, 9; cf.:

    cesserunt nitidis habitandae piscibus undae,

    id. ib. 1, 74:

    habitandaque fana Apris reliquit et rapacibus lupis,

    Hor. Epod. 16, 19:

    proavis habitatas linquere silvas,

    Juv. 15, 152.—
    2.
    Neutr.:

    in illisce habitat aedibus Amphitruo,

    Plaut. Am. prol. 97; cf.:

    cujus hic in aediculis habitat decem, ut opinor, milibus,

    Cic. Cael. 7, 17:

    in gurgustio,

    id. N. D. 1, 9, 22:

    in via,

    on the high-road, id. Phil. 2, 41, 106:

    in Sicilia,

    id. Verr. 2, 3, 41, § 95:

    in arboribus (aves),

    Plin. 18, 35, 87, § 363:

    Lilybaei,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 38:

    lucis opacis,

    Verg. A. 6, 673:

    vallibus imis,

    id. ib. 3, 110:

    casa straminea,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 20; cf.:

    sub terra habitare,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    apud aliquem,

    id. Ac. 2, 26, 115; cf. id. Brut. 90, 309; id. Cael. 21, 51; id. Clu. 12, 33; id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    cum aliquo,

    id. ib. 2, 1, 25, §

    64: cum illa apud te,

    Ter. Phorm. 5, 7, 41.— Absol.:

    triginta milibus dixistis eum habitare,

    Cic. Cael. 7, 17; cf.:

    nunc si quis tanti (i. e. sex milibus) habitet,

    Vell. 2, 10, 1:

    bene,

    to have a good habitation, Nep. Att. 13; so,

    dum sic ergo habitat Cetronius,

    so splendidly, Juv. 14, 92:

    avecta est peregre hinc habitatum,

    Plaut. Cist. 2, 3, 37; cf.:

    is habitatum huc commigravit,

    id. Trin. 4, 3, 77; and:

    rus habitatum abii,

    Ter. Hec. 2, 1, 27:

    commorandi natura deversorium nobis, non habitandi locum dedit,

    Cic. de Sen. 23, 84:

    habitandi causa,

    Caes. B. C. 3, 112, 8.—Part. as subst.: hăbĭtantes, ium, the inhabitants: numquam tecta subeamus: super habitantes aliquando procumbunt, Quint. 2, 16, 6; Ov. M. 14, 90:

    oppidum valetudine habitantium infame,

    Mel. 1, 16, 1:

    ad occasum,

    Plin. 2, 70, 82, § 180.— Pass. impers.:

    vides, habitari in terra raris et angustis in locis, et in ipsis quasi maculis, ubi habitatur, vastas solitudines interjectas,

    Cic. Rep. 6, 19:

    habitari ait Xenophanes in luna,

    that the moon is inhabited, id. Ac. 2, 39, 123:

    vicorum, quibus frequenter habitabatur,

    Liv. 2, 62, 4.—
    B.
    Transf., to stay, remain, dwell, or keep in any place; to keep to, dwell upon a thing (a favorite expression with Cicero):

    cum iis, qui in foro habitarunt, de dignitate contendas?

    Cic. Mur. 9, 21; cf.:

    habitare in Rostris,

    id. Brut. 89, 305:

    in subselliis,

    id. de Or. 1, 62, 264; cf.

    also: in oculis,

    to be always in public, id. Planc. 27, 66:

    illi qui hoc solum colendum ducebant, habitarunt in hac una ratione tractanda,

    id. de Or. 2, 38, 160:

    in bonis haerebit et habitabit suis,

    to dwell upon, id. Or. 15, 49; cf. id. de Or. 2, 72, 292:

    qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?

    id. Fin. 2, 28, 92:

    cum his habitare pernoctareque curis (i. e. studiis)!

    id. Tusc. 5, 24, 69:

    quorum in vultu habitant oculi mei,

    id. Phil. 12, 1, 2:

    animus habitat in oculis,

    Plin. 11, 37, 54, § 145; cf.:

    mens ibi (in corde) habitat,

    id. 11, 37, 69, § 182:

    qui tibi (Amori) jucundumst, siccis habitare medullis,

    Prop. 2, 11 (3, 3), 17:

    peregrinatus est hujus animus in nequitia, non habitavit,

    Val. Max. 6, 9, ext. 1:

    tecum habita,

    i. e. retire within thyself, examine thyself, Pers. 4, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > habitantes

  • 48 habito

    hăbĭto, āvi, ātum, 1 ( gen. plur. of the part. pres. habitantum, Ov. M. 14, 90), v. freq. a. and n. [habeo].
    I.
    In gen., to have frequently, to be wont to have (anteclass. and very rare): epicrocum, Varr. ap. Non. 318, 25:

    comas,

    id. ib. 27.—
    II.
    In partic., to have possession of, to inhabit a place; and more freq. neut., to dwell, abide, reside, live anywhere (the class. signif. of the word; cf.: colo, incolo, commoror).
    A.
    Lit.
    1.
    Act.:

    centum urbes habitant magnas,

    Verg. A. 3, 106:

    silvas,

    id. E. 6, 2:

    hoc nemus, hunc collem (deus),

    id. A. 8, 352:

    humiles casas,

    id. E. 2, 29:

    terras,

    Ov. H. 1, 66; id. M. 1, 195:

    pruinas,

    Val. Fl. 2, 177:

    locum,

    Tac. Agr. 11; cf. Liv. 5, 51, 3. — Pass.:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119; cf. Quint. 1, 4, 28:

    arx procul iis, quae habitabantur,

    Liv. 24, 3, 2:

    applicata colli habitatur colonia Corinthus,

    Plin. 4, 4, 5, § 11; 5, 7, 7, § 42:

    Scythiae confinis est regio habitaturque pluribus vicis,

    Curt. 8, 2, 14:

    nobis habitabitur orbis Ultimus,

    Ov. Tr. 1, 1, 127:

    tellus Bistoniis habitata viris,

    id. M. 13, 430; cf.:

    nec patria est habitata tibi,

    id. Tr. 5, 3, 21; Sil. 2, 654:

    raris habitata mapalia tectis,

    Verg. G. 3, 340; cf.:

    (agellus) habitatus quinque focis,

    Hor. Ep. 1, 14, 2:

    campi olim uberes magnisque urbibus habitati,

    Tac. H. 5, 7:

    quae sit tellus habitanda (sibi), requirit,

    Ov. M. 3, 9; cf.:

    cesserunt nitidis habitandae piscibus undae,

    id. ib. 1, 74:

    habitandaque fana Apris reliquit et rapacibus lupis,

    Hor. Epod. 16, 19:

    proavis habitatas linquere silvas,

    Juv. 15, 152.—
    2.
    Neutr.:

    in illisce habitat aedibus Amphitruo,

    Plaut. Am. prol. 97; cf.:

    cujus hic in aediculis habitat decem, ut opinor, milibus,

    Cic. Cael. 7, 17:

    in gurgustio,

    id. N. D. 1, 9, 22:

    in via,

    on the high-road, id. Phil. 2, 41, 106:

    in Sicilia,

    id. Verr. 2, 3, 41, § 95:

    in arboribus (aves),

    Plin. 18, 35, 87, § 363:

    Lilybaei,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 38:

    lucis opacis,

    Verg. A. 6, 673:

    vallibus imis,

    id. ib. 3, 110:

    casa straminea,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 20; cf.:

    sub terra habitare,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    apud aliquem,

    id. Ac. 2, 26, 115; cf. id. Brut. 90, 309; id. Cael. 21, 51; id. Clu. 12, 33; id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    cum aliquo,

    id. ib. 2, 1, 25, §

    64: cum illa apud te,

    Ter. Phorm. 5, 7, 41.— Absol.:

    triginta milibus dixistis eum habitare,

    Cic. Cael. 7, 17; cf.:

    nunc si quis tanti (i. e. sex milibus) habitet,

    Vell. 2, 10, 1:

    bene,

    to have a good habitation, Nep. Att. 13; so,

    dum sic ergo habitat Cetronius,

    so splendidly, Juv. 14, 92:

    avecta est peregre hinc habitatum,

    Plaut. Cist. 2, 3, 37; cf.:

    is habitatum huc commigravit,

    id. Trin. 4, 3, 77; and:

    rus habitatum abii,

    Ter. Hec. 2, 1, 27:

    commorandi natura deversorium nobis, non habitandi locum dedit,

    Cic. de Sen. 23, 84:

    habitandi causa,

    Caes. B. C. 3, 112, 8.—Part. as subst.: hăbĭtantes, ium, the inhabitants: numquam tecta subeamus: super habitantes aliquando procumbunt, Quint. 2, 16, 6; Ov. M. 14, 90:

    oppidum valetudine habitantium infame,

    Mel. 1, 16, 1:

    ad occasum,

    Plin. 2, 70, 82, § 180.— Pass. impers.:

    vides, habitari in terra raris et angustis in locis, et in ipsis quasi maculis, ubi habitatur, vastas solitudines interjectas,

    Cic. Rep. 6, 19:

    habitari ait Xenophanes in luna,

    that the moon is inhabited, id. Ac. 2, 39, 123:

    vicorum, quibus frequenter habitabatur,

    Liv. 2, 62, 4.—
    B.
    Transf., to stay, remain, dwell, or keep in any place; to keep to, dwell upon a thing (a favorite expression with Cicero):

    cum iis, qui in foro habitarunt, de dignitate contendas?

    Cic. Mur. 9, 21; cf.:

    habitare in Rostris,

    id. Brut. 89, 305:

    in subselliis,

    id. de Or. 1, 62, 264; cf.

    also: in oculis,

    to be always in public, id. Planc. 27, 66:

    illi qui hoc solum colendum ducebant, habitarunt in hac una ratione tractanda,

    id. de Or. 2, 38, 160:

    in bonis haerebit et habitabit suis,

    to dwell upon, id. Or. 15, 49; cf. id. de Or. 2, 72, 292:

    qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?

    id. Fin. 2, 28, 92:

    cum his habitare pernoctareque curis (i. e. studiis)!

    id. Tusc. 5, 24, 69:

    quorum in vultu habitant oculi mei,

    id. Phil. 12, 1, 2:

    animus habitat in oculis,

    Plin. 11, 37, 54, § 145; cf.:

    mens ibi (in corde) habitat,

    id. 11, 37, 69, § 182:

    qui tibi (Amori) jucundumst, siccis habitare medullis,

    Prop. 2, 11 (3, 3), 17:

    peregrinatus est hujus animus in nequitia, non habitavit,

    Val. Max. 6, 9, ext. 1:

    tecum habita,

    i. e. retire within thyself, examine thyself, Pers. 4, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > habito

  • 49 moror

    1.
    mŏror, ātus, 1, v. dep. n. and a. [mora].
    I.
    Neutr., to delay, tarry, stay, wait, remain, linger, loiter (syn.: cesso, cunctor, haesito; class.); eamus ergo ad cenam: quid stas? Thr. Ubi vis:

    non moror,

    i. e. I have no objection, Ter. Eun. 3, 2, 6:

    Lucceius narravit, Brutum valde morari, non tergiversantem, sed exspectantem, si qui forte casus, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 3:

    quid moror?

    Hor. C. 2, 17, 6:

    quid multis moror?

    why do I linger long? why make a long story of it? Ter. And. 1, 1, 87:

    ne multis morer,

    to be brief, in short, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 104:

    paulum morandum in his intervallis,

    Quint. 11, 3, 39:

    quod adhuc Brundisii moratus es,

    have tarried, remained, Cic. Fam. 15, 17, 2:

    in provinciā,

    id. Att. 7, 1, 5:

    haud multa moratus,

    i. e. without delaying long, Verg. A. 3, 610:

    nec plura moratus,

    without tarrying any longer, id. ib. 5, 381:

    rosa quo locorum Sera moretur,

    may linger, may be, Hor. C. 1, 38, 3:

    Corycia semper qui puppe moraris,

    Juv. 14, 267.—With cum:

    ubi, et cum quibus moreris,

    stay, reside, Sen. Ep. 32, 1.—With quin:

    nec morati sunt quin decurrerent ad castra,

    Liv. 40, 31, 8.—In the part. perf. subst.:

    ad sexcentos moratorum in citeriore ripā cepit,

    Liv. 21, 47, 3; 21, 48, 6; cf.:

    ad duo milia aut moratorum aut palantium per agros interfecta,

    id. 24, 41, 4; v. Drakenb. ad h. 1.—
    II.
    Act., to delay, retard, detain, cause to wait, hinder:

    ne affinem morer, Quin, etc.,

    delay, Plaut. Aul. 4, 2, 5:

    argentum non morabor quin feras,

    id. As. 2, 2, 88:

    morari ac sustinere impetum hostium,

    Caes. B. C. 2, 26:

    conanti dexteram manum,

    id. ib. 5, 44, 8:

    eum,

    Cic. Fam. 6, 20, 28:

    iter,

    Caes. B. G. 7, 40:

    naves,

    Plin. 9, 25, 41, § 80:

    morari ab itinere proposito hostem,

    Liv. 23, 28, 9:

    morantur pauci Ridiculum et fugientem ex urbe pudorem,

    Juv. 11, 54.—
    2.
    To fix the attention of, to delight, amuse, entertain: morata recte Fabula Valdius oblectat, populum meliusque moratur, Quam, etc., delays, i. e. entertains, Hor. A. P. 321:

    carmina, quae possint oculos auresque morari Caesaris,

    arrest, id. Ep. 1, 13, 17:

    tardior stilus cogitationem moratur,

    Quint. 1, 1, 28: profecto non plus biduum aut— Ph. Aut? nihil moror, I will wait no longer, will bear no delay, Ter. Eun. 1, 2, 104:

    egomet convivas moror,

    keep them waiting, Ter. Heaut. 1, 1, 120.—
    B.
    In partic.: nihil morari aliquem, not to detain a person, to let him go, to dismiss. Thus the consul said when he dismissed the Senate:

    Nihil amplius vos moramur,

    I will detain you no longer, you are dismissed, Capitol. M. Aurel. 10. This is the customary formula for abandoning an accusation and dismissing an accused person:

    C. Sempronium nihil moror,

    i. e. I withdraw my accusation against, Liv. 4, 42, 8:

    cum se nihil morari magistrum equitum pronuntiasset,

    id. 8, 35, 8:

    negavit, se Gracchum morari,

    id. 43, 16, 16.—Hence,
    2.
    Trop.: nihil morari (with acc., an object-clause, or quo minus), to let a thing go, i. e. not to value or regard, to care nothing about it, to have nothing to say against it, etc.:

    nam vina nihil moror illius orae,

    care nothing for it, am not fond of it, Hor. Ep. 1, 15, 16:

    officium,

    id. ib. 2, 1, 264:

    nec dona moror,

    Verg. A. 5, 400:

    nil ego istos moror faeceos mores,

    Plaut. Trin. 2, 2, 18 Brix ad loc.—With object-clauses:

    alieno uti nihil moror,

    I do not want to, Plaut. Capt. prol. 16: nihil moror, eos salvos esse, et ire quo jubetis, am not opposed to it, have nothing to say against it, Ant. ap. Cic. Phil. 13, 17, 35:

    nil moror eum tibi esse amicum,

    Plaut. Trin. 2, 2, 56.— With quominus:

    nihil ego quidem moror, quominus decemviratu abeam,

    I do not hesitate to, I will immediately, Liv. 3, 54, 4. —Hence, * mŏrātē, adv., lingeringly, slowly:

    moratius,

    Sen. Q. N. 6, 14, 3.
    1.
    Act. collat. form mŏro, āre: quid moras? Naev. ap. Diom. p. 395 P.: morares Enn. ib.: moraret, Pac. ib. (cf. Enn. p. 154, v. 11 Vahl.; Trag. Rel. p. 82 Rib.; Com. Rel. p. 16 ib.).—
    2.
    Pass. impers.: ita diu, ut plus biennium in his tricis moretur, be spent, lost, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 2.
    2.
    mōror, 1, v. dep. n. [môros], to be foolish, be a fool (post-Aug.), in the lusus verbb.:

    morari eum (Claudium) inter homines desiisse, productā primā syllabā, jocabatur,

    Suet. Ner. 33.

    Lewis & Short latin dictionary > moror

  • 50 stello

    stello, no perf., ātum, 1, v. n. and a. [stella].
    I.
    Neutr., to be set or covered with stars. So only in the part. pres. stellans, antis, bestarred, starry ( poet.):

    caelo stellante,

    Lucr. 4, 212; so,

    caelum,

    Verg. A. 7, 210:

    tecta summi patris,

    Val. Fl. 5, 623:

    Olympus, Cic. poët. Div. 1, 12, 19: nox,

    id. ib. 1, 11, 18:

    ora Tauri,

    Ov. F. 5, 603.—
    B.
    Transf.:

    gemmis caudam (pavonis) stellantibus implet,

    glittering, shining, Ov. M. 1, 723:

    tegmina (i. e. vestes),

    gleaming, Val. Fl. 3, 98:

    lumina (i. e. oculi),

    id. ib. 2, 499:

    volatus (cicindelarum),

    Plin. 18, 26, 66, § 250:

    frons,

    covered as it were with stars, Mart. 2, 29, 9:

    universa armis stellantibus coruscabant,

    Amm. 19, 1, 2.—
    II.
    Act., to set or cover with stars; in the verb. finit. only post-Aug. and very rare (cf. part. infra):

    quis caelum stellet fomes, Mart. Cap. poët. 2, § 118 (al. qui caelum stellet formis, Gron. p. 29): (gemmae) stellarum Hyadum et numero et dispositione stellantur,

    are set with stars, Plin. 37, 7, 28, § 100.— Trop.:

    ipsa vero pars materiae digna laudari quanto verborum stellatur auro,

    Symm. Ep. 3, 11.—Part. and P. a.: stellātus, a, um, set with stars, starry, stellate, starred (class.): stellatus Cepheus, i. e. placed in the heavens as a constellation, * Cic. Tusc. 5, 3, 8:

    aether,

    Val. Fl. 2, 42:

    domus (deorum),

    Claud. Rapt. Pros. 3, 8; cf. id. Cons. Hon. 4, 209.—
    B.
    Transf.:

    stellatus Argus,

    i. e. many-eyed, Ov. M. 1, 664; Stat. Th. 6, 277:

    jaspide fulvā Ensis,

    sparkling, glittering, Verg. A. 4, 261:

    variis stellatus corpora guttis,

    thickly set, Ov. M. 5, 461:

    gemma auratis guttis,

    Plin. 37, 10, 66, § 179:

    animal stellatum,

    id. 10, 67, 86, § 188:

    vela,

    id. 19, 1, 6, § 24:

    stellatis axibus agger,

    star-shaped, Sil. 13, 109; Luc. 3, 455.

    Lewis & Short latin dictionary > stello

  • 51 soleo

    sŏlĕo, ĭtus, 2 ( pres. solinunt, for solent, acc. to Fest. s. v. nequinunt, p. 162 Müll.; perf. solui, Cato and Enn. acc. to Varr. L.L. 9, § 107: soluerint, Cael. ap. Non. 509, 2: soluerat, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 872 P.; or H. 2, 55 Dietsch; no fut., v. Neue, Formenl. 2, 591; 609), v. n. [cf. suesco].
    I.
    In gen., to use, be wont, be accustomed (cf. assuesco).
    (α).
    With inf. (so most freq.); act.:

    qui mentiri solet, pejerare consuevit,

    Cic. Rosc. Com. 16, 46:

    ruri crebro esse soleo,

    Ter. Hec. 2, 1, 18:

    nihil ego in occulto agere soleo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    hi (servi) solent esse eris utibiles,

    id. Most. 4, 1, 2; id. Capt. 3, 1, 23: nam vi depugnare sues stolidi soliti sunt, Enn. ap. Fest. p. 317 Müll. (Ann. v. 109 Vahl.): quaerunt in scirpo, soliti quod dicere, nodum, Enn. ap. Fest. p. 330 Müll. (Sat. v. 46 Vahl.):

    qui (paterā) Pterela potitare rex solitus est,

    Plaut. Am. 1, 1, 105; 1, 1, 263:

    quā (consuetudine) solitus sum uti,

    Cic. de Or. 1, 30, 135:

    soliti prandere,

    Hor. S. 2, 3, 245:

    (cum Thucydides), id quod optimo cuique Athenis accidere solitum est, in exsilium pulsus esset,

    Cic. de Or. 2, 13, 56 et saep.;

    often solitus eram = solebam,

    Sall. C. 50, 1; id. J. 4, 7; Liv. 38, 1, 7 al.—
    (β).
    With inf. pass.:

    majore operā ibi serviles nuptiae, quam liberales etiam, curari solent,

    Plaut. Cas. prol. 74:

    verum illud verbum est, vulgo quod dici solet,

    Ter. And. 2, 5, 15; cf. id. Heaut. 3, 2, 9:

    unde videri Danaum solitae naves,

    Verg. A. 2, 462:

    ad haec illa dici solent,

    Cic. Rep. 3, 16, 26:

    permirum mihi videri solet,

    id. ib. 5, 5, 7:

    si (domus) alio domino solita est frequentari,

    id. Off. 1, 39, 139:

    quod spernerentur ab iis a quibus essent coli soliti,

    id. Sen. 3, 7:

    ut solet fieri,

    Curt. 3, 8, 20; 4, 3, 7:

    ut fieri solet,

    Lact. 1, 15, 2 et saep.—
    (γ).
    Without inf.:

    cave tu idem faxis, alii quod servi solent,

    Plaut. As. 2, 1, 8:

    me dico ire, quo saturi solent,

    id. Curc. 2, 3, 83:

    artior, quam solebat, somnus complexus est,

    Cic. Rep. 6, 10, 10: Pl. Nugas garris. Cu. Soleo, Plaut. Curc. 5, 2, 6:

    ita ego soleo,

    id. Men. 1, 2, 31:

    sic soleo,

    Ter. Ad. 5, 7, 25; cf. id. Eun. 2, 2, 48:

    eodem pacto ut comici servi solent, Coniciam in collum pallium,

    Plaut. Capt. 4, 1, 11:

    credo jam, ut solet, Jurgabit,

    Ter. Ad. 1, 1, 54:

    agedum, ut soles,

    id. Phorm. 5, 3, 1; cf.:

    ut solitus es,

    Plaut. Trin. 3, 2, 25:

    cum audissem Antiochum, ut solebam,

    Cic. Fin. 5, 1, 1:

    quod plerumque in atroci negotio solet,

    Sall. C. 29, 2:

    quod prava ambitio solet,

    id. J. 96, 3:

    ut solebat,

    Amm. 16, 11, 15:

    cum quaedam in collibus, ut solet, controversia pastorum esset orta,

    Cic. Clu. 59, 161; Sall. J. 15, 5; 25, 3; Curt. 4, 1, 24.—So often with Plautus in the part. pres.: Di. Mala femina es. As. Solens sum:

    ea est disciplina,

    that's my way, Plaut. Truc. 1, 2, 29; cf. id. Am. 1, 1, 43:

    lubens fecero et solens,

    id. Cas. 5, 1, 14:

    ego abscessi solens Paulum ab illis,

    id. Ep. 2, 2, 53.—
    II.
    In partic., to have intercourse with, in mal. part. (rare): viris cum suis praedicant nos solere;

    Suas pellices esse aiunt,

    Plaut. Cist. 1, 1, 38; Cat. 113, 1.—Hence, sŏlĭtus, a, um, P. a., in a passive sense (which one is used to, or which usually happens), wonted, accustomed, usual, habitual, ordinary (freq. since the Aug. per.; not in Cic. or Cæs.; cf. consuetus); absol.:

    solito membra levare toro,

    Tib. 1, 1, 44:

    ad solitum rusticus ibit opus,

    Ov. F. 4, 168:

    cunctantibus solita insolitaque alimenta deerant,

    Tac. H. 4, 60:

    chori,

    Prop. 1, 20, 46:

    locus,

    Ov. M. 4, 83:

    torus,

    Tib. 1, 1, 44:

    ars,

    id. 1, 9, 66:

    artes,

    Ov. M. 11, 242:

    virtus,

    Verg. A. 11, 415:

    mos,

    Ov. H. 21, 127; id. P. 3, 1, 165:

    honores,

    Tac. A. 3, 5:

    inertia Germanorum,

    id. G. 45:

    exercitationes,

    Suet. Tib. 13 et saep.—With dat.:

    armamenta Liburnicis solita,

    Tac. H. 5, 23; cf. in the foll. —Hence, subst.: sŏlĭtum, i, n., the customary, what is usual: hostibus gratiam habendam, [p. 1719] quod solitum quicquam liberae civitatis fieret (opp. res desueta), a usual thing in a free state, Liv. 3, 38, 9:

    proinde tona eloquio, solitum tibi!

    according to your custom, Verg. A. 11, 383:

    ultra solitum,

    Tac. A. 4, 64, 1.—In plur.:

    parentum neces aliaque solita regibus ausi,

    Tac. H. 5, 8 fin.; cf.: praeter solita vitiosis magistratibus, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 23:

    si quando aliquid ex solito variaret,

    Vell. 2, 41, 3:

    nescio quā praeter solitum dulcedine laeti,

    Verg. G. 1, 412; so,

    praeter solitum,

    Hor. C. 1, 6, 20:

    supra solitum,

    Sen. Ben. 6, 36, 1; and esp. freq. with a comparative in the abl. comp. solito:

    solito formosior Aesone natus,

    more than usually handsome, Ov. M. 7, 84; so,

    solito uberior,

    id. ib. 9, 105:

    blandior,

    id. A. A. 2, 411:

    exactior,

    Suet. Tib. 18:

    frequentiores,

    id. ib. 37:

    velocius,

    Ov. M. 14, 388:

    citius,

    id. F. 5, 547:

    plus,

    id. H. 15, 47; Liv. 24, 9:

    magis,

    id. 25, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > soleo

  • 52 solitum

    sŏlĕo, ĭtus, 2 ( pres. solinunt, for solent, acc. to Fest. s. v. nequinunt, p. 162 Müll.; perf. solui, Cato and Enn. acc. to Varr. L.L. 9, § 107: soluerint, Cael. ap. Non. 509, 2: soluerat, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 872 P.; or H. 2, 55 Dietsch; no fut., v. Neue, Formenl. 2, 591; 609), v. n. [cf. suesco].
    I.
    In gen., to use, be wont, be accustomed (cf. assuesco).
    (α).
    With inf. (so most freq.); act.:

    qui mentiri solet, pejerare consuevit,

    Cic. Rosc. Com. 16, 46:

    ruri crebro esse soleo,

    Ter. Hec. 2, 1, 18:

    nihil ego in occulto agere soleo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    hi (servi) solent esse eris utibiles,

    id. Most. 4, 1, 2; id. Capt. 3, 1, 23: nam vi depugnare sues stolidi soliti sunt, Enn. ap. Fest. p. 317 Müll. (Ann. v. 109 Vahl.): quaerunt in scirpo, soliti quod dicere, nodum, Enn. ap. Fest. p. 330 Müll. (Sat. v. 46 Vahl.):

    qui (paterā) Pterela potitare rex solitus est,

    Plaut. Am. 1, 1, 105; 1, 1, 263:

    quā (consuetudine) solitus sum uti,

    Cic. de Or. 1, 30, 135:

    soliti prandere,

    Hor. S. 2, 3, 245:

    (cum Thucydides), id quod optimo cuique Athenis accidere solitum est, in exsilium pulsus esset,

    Cic. de Or. 2, 13, 56 et saep.;

    often solitus eram = solebam,

    Sall. C. 50, 1; id. J. 4, 7; Liv. 38, 1, 7 al.—
    (β).
    With inf. pass.:

    majore operā ibi serviles nuptiae, quam liberales etiam, curari solent,

    Plaut. Cas. prol. 74:

    verum illud verbum est, vulgo quod dici solet,

    Ter. And. 2, 5, 15; cf. id. Heaut. 3, 2, 9:

    unde videri Danaum solitae naves,

    Verg. A. 2, 462:

    ad haec illa dici solent,

    Cic. Rep. 3, 16, 26:

    permirum mihi videri solet,

    id. ib. 5, 5, 7:

    si (domus) alio domino solita est frequentari,

    id. Off. 1, 39, 139:

    quod spernerentur ab iis a quibus essent coli soliti,

    id. Sen. 3, 7:

    ut solet fieri,

    Curt. 3, 8, 20; 4, 3, 7:

    ut fieri solet,

    Lact. 1, 15, 2 et saep.—
    (γ).
    Without inf.:

    cave tu idem faxis, alii quod servi solent,

    Plaut. As. 2, 1, 8:

    me dico ire, quo saturi solent,

    id. Curc. 2, 3, 83:

    artior, quam solebat, somnus complexus est,

    Cic. Rep. 6, 10, 10: Pl. Nugas garris. Cu. Soleo, Plaut. Curc. 5, 2, 6:

    ita ego soleo,

    id. Men. 1, 2, 31:

    sic soleo,

    Ter. Ad. 5, 7, 25; cf. id. Eun. 2, 2, 48:

    eodem pacto ut comici servi solent, Coniciam in collum pallium,

    Plaut. Capt. 4, 1, 11:

    credo jam, ut solet, Jurgabit,

    Ter. Ad. 1, 1, 54:

    agedum, ut soles,

    id. Phorm. 5, 3, 1; cf.:

    ut solitus es,

    Plaut. Trin. 3, 2, 25:

    cum audissem Antiochum, ut solebam,

    Cic. Fin. 5, 1, 1:

    quod plerumque in atroci negotio solet,

    Sall. C. 29, 2:

    quod prava ambitio solet,

    id. J. 96, 3:

    ut solebat,

    Amm. 16, 11, 15:

    cum quaedam in collibus, ut solet, controversia pastorum esset orta,

    Cic. Clu. 59, 161; Sall. J. 15, 5; 25, 3; Curt. 4, 1, 24.—So often with Plautus in the part. pres.: Di. Mala femina es. As. Solens sum:

    ea est disciplina,

    that's my way, Plaut. Truc. 1, 2, 29; cf. id. Am. 1, 1, 43:

    lubens fecero et solens,

    id. Cas. 5, 1, 14:

    ego abscessi solens Paulum ab illis,

    id. Ep. 2, 2, 53.—
    II.
    In partic., to have intercourse with, in mal. part. (rare): viris cum suis praedicant nos solere;

    Suas pellices esse aiunt,

    Plaut. Cist. 1, 1, 38; Cat. 113, 1.—Hence, sŏlĭtus, a, um, P. a., in a passive sense (which one is used to, or which usually happens), wonted, accustomed, usual, habitual, ordinary (freq. since the Aug. per.; not in Cic. or Cæs.; cf. consuetus); absol.:

    solito membra levare toro,

    Tib. 1, 1, 44:

    ad solitum rusticus ibit opus,

    Ov. F. 4, 168:

    cunctantibus solita insolitaque alimenta deerant,

    Tac. H. 4, 60:

    chori,

    Prop. 1, 20, 46:

    locus,

    Ov. M. 4, 83:

    torus,

    Tib. 1, 1, 44:

    ars,

    id. 1, 9, 66:

    artes,

    Ov. M. 11, 242:

    virtus,

    Verg. A. 11, 415:

    mos,

    Ov. H. 21, 127; id. P. 3, 1, 165:

    honores,

    Tac. A. 3, 5:

    inertia Germanorum,

    id. G. 45:

    exercitationes,

    Suet. Tib. 13 et saep.—With dat.:

    armamenta Liburnicis solita,

    Tac. H. 5, 23; cf. in the foll. —Hence, subst.: sŏlĭtum, i, n., the customary, what is usual: hostibus gratiam habendam, [p. 1719] quod solitum quicquam liberae civitatis fieret (opp. res desueta), a usual thing in a free state, Liv. 3, 38, 9:

    proinde tona eloquio, solitum tibi!

    according to your custom, Verg. A. 11, 383:

    ultra solitum,

    Tac. A. 4, 64, 1.—In plur.:

    parentum neces aliaque solita regibus ausi,

    Tac. H. 5, 8 fin.; cf.: praeter solita vitiosis magistratibus, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 23:

    si quando aliquid ex solito variaret,

    Vell. 2, 41, 3:

    nescio quā praeter solitum dulcedine laeti,

    Verg. G. 1, 412; so,

    praeter solitum,

    Hor. C. 1, 6, 20:

    supra solitum,

    Sen. Ben. 6, 36, 1; and esp. freq. with a comparative in the abl. comp. solito:

    solito formosior Aesone natus,

    more than usually handsome, Ov. M. 7, 84; so,

    solito uberior,

    id. ib. 9, 105:

    blandior,

    id. A. A. 2, 411:

    exactior,

    Suet. Tib. 18:

    frequentiores,

    id. ib. 37:

    velocius,

    Ov. M. 14, 388:

    citius,

    id. F. 5, 547:

    plus,

    id. H. 15, 47; Liv. 24, 9:

    magis,

    id. 25, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > solitum

  • 53 debello

    dē-bello, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (not ante-Aug.; esp. freq. in Livy).
    I.
    Neutr., to bring a war to an end, to finish a war. So rare in the act. form:

    Aulius cum Ferentanis uno secundo proelio debellavit,

    Liv. 9, 16; cf. id. Epit. 33; id. 44, 39 fin.; 35, 35. But exceedingly common as an impersonal:

    debellari eo die cum Samnitibus potuisse,

    Liv. 8, 36; cf. id. 4, 58:

    ne absente se debellaretur,

    id. 41, 18:

    proelioque uno debellatum est,

    id. 2, 26; 31, 48 fin. Drak.; cf. id. 7, 28:

    debellatum est (erat, etc.),

    id. 2, 31; 3, 70; 9, 4 al.:

    debellatum foret,

    id. 23, 13; Tac. Agr. 26; id. H. 3, 19; Flor. 3, 5, 11 al.:

    debellatum iri,

    Liv. 29, 14; and in the part. perf. absol. debellato, after the war is ended (freq. in Livy):

    eum quasi debellato triumphare,

    Liv. 26, 21; so id. 29, 32; 30, 8 al.—
    II.
    Act. ( poet. and postAug.).
    * A.
    With a homogeneous object, to fight out:

    rixa super mero debellata,

    Hor. Od. 1, 18, 8.—
    B.
    With heterog. object, to conquer completely, to vanquish, subdue:

    parcere subjectis et debellare superbos,

    Verg. A. 6, 853;

    gentem,

    id. ib. 5, 731:

    hostem clamore,

    Tac. Agr. 34:

    Darium,

    Plin. 6, 13, 16, § 41:

    Gallias,

    Suet. Ner. 43:

    Illyricum,

    id. Tib. 17: Indiam, * Ov. M. 4, 605; Vulg. Isa. 7, 1; 63, 10.—
    2.
    Trop.:

    olim fugissemus ex Asia, si nos fabulae debellare potuissent,

    Curt. 9, 2, 15:

    debellat eos (fungos) et aceti natura,

    Plin. 22, 23, 47, § 99.

    Lewis & Short latin dictionary > debello

  • 54 essurio

    1.
    ēsŭrĭo ( ess-), no perf., ītum, īre ( fut. esuribo, Pompon. and Nov. ap. Non. 479 sq.; Pompon. v. 64; Nov. v. 22 Rib.), v. desid. n. and a. [1. edo], to desire to eat, to suffer hunger, be hungry, to hunger.
    I.
    Lit. (class.), Plaut. Capt. 4, 2, 86; 4, 4, 4; id. Cas. 3, 6, 6 et saep.; Cic. Tusc. 5, 34; id. Verr. 2, 5, 34; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 17 fin.; Hor. S. 1, 2, 115; 1, 3, 93 et saep.:

    esuriendi semper inexplebilis aviditas,

    canine hunger, Plin. 11, 54, 118, § 283.—In the part. fut. act.:

    (spes est) nos esurituros satis,

    Ter. Heaut. 5, 2, 28.— Poet. in the pass.:

    nil ibi, quod nobis esuriatur, erit,

    which I should long for, Ov. Pont. 1, 10, 10.—
    B.
    Transf., Plin. 17, 2, 2, § 12:

    vellera esuriunt,

    i. e. imbibe the color, id. 9, 39, 64, § 138. —
    II.
    Trop. (post-Aug.):

    quid tibi divitiis opus est, quae esurire cogunt?

    Curt. 7, 8, 20.— Act.:

    aurum,

    Plin. 33, 10, 47, § 134 (dub. Jan. usurpasset).— Adv.: ēsŭrĭen-ter, hungrily, App. M. 10, p. 246.
    2.
    ēsŭrĭo ( ess-), ōnis, m. [1. esurio], a hungry person, Petr. 44, 2.—In a punning jest, with saturio, Plaut. Pers. 1, 3, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > essurio

  • 55 esurio

    1.
    ēsŭrĭo ( ess-), no perf., ītum, īre ( fut. esuribo, Pompon. and Nov. ap. Non. 479 sq.; Pompon. v. 64; Nov. v. 22 Rib.), v. desid. n. and a. [1. edo], to desire to eat, to suffer hunger, be hungry, to hunger.
    I.
    Lit. (class.), Plaut. Capt. 4, 2, 86; 4, 4, 4; id. Cas. 3, 6, 6 et saep.; Cic. Tusc. 5, 34; id. Verr. 2, 5, 34; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 17 fin.; Hor. S. 1, 2, 115; 1, 3, 93 et saep.:

    esuriendi semper inexplebilis aviditas,

    canine hunger, Plin. 11, 54, 118, § 283.—In the part. fut. act.:

    (spes est) nos esurituros satis,

    Ter. Heaut. 5, 2, 28.— Poet. in the pass.:

    nil ibi, quod nobis esuriatur, erit,

    which I should long for, Ov. Pont. 1, 10, 10.—
    B.
    Transf., Plin. 17, 2, 2, § 12:

    vellera esuriunt,

    i. e. imbibe the color, id. 9, 39, 64, § 138. —
    II.
    Trop. (post-Aug.):

    quid tibi divitiis opus est, quae esurire cogunt?

    Curt. 7, 8, 20.— Act.:

    aurum,

    Plin. 33, 10, 47, § 134 (dub. Jan. usurpasset).— Adv.: ēsŭrĭen-ter, hungrily, App. M. 10, p. 246.
    2.
    ēsŭrĭo ( ess-), ōnis, m. [1. esurio], a hungry person, Petr. 44, 2.—In a punning jest, with saturio, Plaut. Pers. 1, 3, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > esurio

  • 56 impetro

    impĕtro ( inp-), āvi, ātum, 1 (archaic inf. pres. pass. impetrarier, Plaut. Rud. 3, 3, 40; inf. fut. act. impetrassere, id. Aul. 4, 7, 6; id. Cas. 2, 3, 53; id. Mil. 4, 3, 35; id. Stich. 1, 2, 23), v. a. [in-patro], to accomplish, effect, bring to pass; to get, obtain, procure, esp. by exertion, request, entreaty (class.; cf.: obtineo, adipiscor, consequor).
    I.
    In gen., constr. with acc., ut, ne, the simple subj., or absol.
    (α).
    With acc.:

    quod volui, ut volo, impetravi per amicitiam et gratiam a Philocomasio,

    Plaut. Mil. 4, 5, 1:

    istuc confido a fratre me impetrassere,

    id. Aul. 4, 7, 6:

    a me istam exceptionem numquam impetrabunt,

    Cic. Ac. 2, 30, 97:

    ei Dolabella rogatu meo civitatem a Caesare impetravit,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    decet abs te id impetrarier,

    Plaut. Rud. 3, 3, 40:

    in omni re considerandum est et quid postules ab amico et quid patiare a te impetrari,

    Cic. Lael. 20, 76; cf. id. ib. 11, 38:

    dum id impetrant,

    Plaut. Capt. 2, 1, 37; 1, 2, 17:

    cum istuc, quod postulo, impetro cum gratia,

    Ter. And. 2, 5, 11; id. Ad. 3, 4, 44:

    uti ea, quae vellent, impetrarent,

    Caes. B. G. 1, 31, 2:

    (chorus) Impetrat et pacem et locupletem frugibus annum,

    Hor. Ep. 2, 1, 137:

    restitutionem patris,

    Quint. 7, 1, 42; 11, 3, 4:

    provinciam,

    id. 6, 3, 68: post impetratam studiis meis [p. 903] quietem, id. Prooem. §

    1: impetrato Fortis Augusti reditu,

    Hor. C. 4, 2, 42.—
    (β).
    With ut, ne, or the simple subj.: Cl. Quid, si ego impetro atque exoro a vilico, causa mea Ut eam illi permittat? St. Quid si ego ab armigero impetro, Eam illi permittat? atque hoc, credo, impetrassere, Plaut. Cas. 2, 3, 51 sq.:

    impetrabis igitur a Caesare, ut, etc.,

    Cic. Att. 9, 2, A, 1; Q. Cic. Pet. Cons. 7, 26:

    a Sequanis impetrat, ut per fines suos ire Helvetios patiantur,

    Caes. B. G. 1, 9 fin.:

    verbisne istis, ut pugnent, te impetraturum credis,

    Liv. 2, 46, 6:

    postremo impetravi, ut ne quid ei succenseat,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 4:

    suadeo, a te impetres, ne sis nugax,

    Petr. 52:

    tandem impetravi abiret,

    Plaut. Trin. 2, 4, 190.— Pass. impers.: aegre ab iis impetratum est summa tribunorum plebis contentione, ut in senatu recitarentur (litterae);

    ut vero ex litteris ad senatum referretur, impetrari non potuit,

    Caes. B. C. 1, 1, 1; Plin. 16, 32, 59, § 136.—In abl. of the part. perf.:

    impetrato, ut manerent,

    Liv. 9, 30, 10; Vell. 2, 107, 2.—
    (γ). * With acc.
    and inf.:

    Agrippina in oppidum Ubiorum veteranos coloniamque deduci impetrat,

    Tac. A. 12, 27.—
    (δ).
    Absol.:

    incipere multo est quam impetrare facilius,

    Plaut. Poen. 5, 2, 14:

    hilarus exit, impetravit,

    id. Mil. 4, 4, 62; id. As. 3, 3, 131: Ca. Jus hic orat. Ly. Impetrabit te advocato atque arbitro, id. Trin. 5, 2, 37:

    quid attinet dicere, si contendisset, impetraturum non fuisse, cum, etc.?

    Cic. Lael. 11, 39:

    si id ita fecisset... si non impetraret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 35, 4:

    cum ab proximis impetrare non possent, ulteriores tentant,

    id. ib. 6, 2, 2:

    simul, ut, si quid possent, de induciis fallendo impetrarent,

    id. ib. 4, 13, 5; id. B. C. 1, 22 fin.; cf.:

    sperare, ab eo de sua ac militum salute impetrare posse,

    id. B. G. 5, 36, 3; Hirt. ap. Cic. Att. 15, 6, 2.—Esp.: impetras, you have your request, i. e. I will do as you desire, nolo ames. Pae. Facile impetras, Plaut. Pers. 2, 2, 63: adpropera! age, amabo! Mu. Impetras, abeo, id. Cas. 2, 2, 39; cf. id. Ep. 2, 2, 119; id. Cas. 2, 3, 17.—
    II.
    Esp.
    A.
    Like impetrio:

    exstat annalium memoria, sacris quibusdam et precationibus vel cogi fulmina vel impetrari, etc.,

    Plin. 2, 53, 54, § 140.—
    B.
    In mal. part., to obtain, get possession of:

    ut superior sis mihi quam quisquam qui impetrant,

    Plaut. Men. 1, 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > impetro

  • 57 inpetro

    impĕtro ( inp-), āvi, ātum, 1 (archaic inf. pres. pass. impetrarier, Plaut. Rud. 3, 3, 40; inf. fut. act. impetrassere, id. Aul. 4, 7, 6; id. Cas. 2, 3, 53; id. Mil. 4, 3, 35; id. Stich. 1, 2, 23), v. a. [in-patro], to accomplish, effect, bring to pass; to get, obtain, procure, esp. by exertion, request, entreaty (class.; cf.: obtineo, adipiscor, consequor).
    I.
    In gen., constr. with acc., ut, ne, the simple subj., or absol.
    (α).
    With acc.:

    quod volui, ut volo, impetravi per amicitiam et gratiam a Philocomasio,

    Plaut. Mil. 4, 5, 1:

    istuc confido a fratre me impetrassere,

    id. Aul. 4, 7, 6:

    a me istam exceptionem numquam impetrabunt,

    Cic. Ac. 2, 30, 97:

    ei Dolabella rogatu meo civitatem a Caesare impetravit,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    decet abs te id impetrarier,

    Plaut. Rud. 3, 3, 40:

    in omni re considerandum est et quid postules ab amico et quid patiare a te impetrari,

    Cic. Lael. 20, 76; cf. id. ib. 11, 38:

    dum id impetrant,

    Plaut. Capt. 2, 1, 37; 1, 2, 17:

    cum istuc, quod postulo, impetro cum gratia,

    Ter. And. 2, 5, 11; id. Ad. 3, 4, 44:

    uti ea, quae vellent, impetrarent,

    Caes. B. G. 1, 31, 2:

    (chorus) Impetrat et pacem et locupletem frugibus annum,

    Hor. Ep. 2, 1, 137:

    restitutionem patris,

    Quint. 7, 1, 42; 11, 3, 4:

    provinciam,

    id. 6, 3, 68: post impetratam studiis meis [p. 903] quietem, id. Prooem. §

    1: impetrato Fortis Augusti reditu,

    Hor. C. 4, 2, 42.—
    (β).
    With ut, ne, or the simple subj.: Cl. Quid, si ego impetro atque exoro a vilico, causa mea Ut eam illi permittat? St. Quid si ego ab armigero impetro, Eam illi permittat? atque hoc, credo, impetrassere, Plaut. Cas. 2, 3, 51 sq.:

    impetrabis igitur a Caesare, ut, etc.,

    Cic. Att. 9, 2, A, 1; Q. Cic. Pet. Cons. 7, 26:

    a Sequanis impetrat, ut per fines suos ire Helvetios patiantur,

    Caes. B. G. 1, 9 fin.:

    verbisne istis, ut pugnent, te impetraturum credis,

    Liv. 2, 46, 6:

    postremo impetravi, ut ne quid ei succenseat,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 4:

    suadeo, a te impetres, ne sis nugax,

    Petr. 52:

    tandem impetravi abiret,

    Plaut. Trin. 2, 4, 190.— Pass. impers.: aegre ab iis impetratum est summa tribunorum plebis contentione, ut in senatu recitarentur (litterae);

    ut vero ex litteris ad senatum referretur, impetrari non potuit,

    Caes. B. C. 1, 1, 1; Plin. 16, 32, 59, § 136.—In abl. of the part. perf.:

    impetrato, ut manerent,

    Liv. 9, 30, 10; Vell. 2, 107, 2.—
    (γ). * With acc.
    and inf.:

    Agrippina in oppidum Ubiorum veteranos coloniamque deduci impetrat,

    Tac. A. 12, 27.—
    (δ).
    Absol.:

    incipere multo est quam impetrare facilius,

    Plaut. Poen. 5, 2, 14:

    hilarus exit, impetravit,

    id. Mil. 4, 4, 62; id. As. 3, 3, 131: Ca. Jus hic orat. Ly. Impetrabit te advocato atque arbitro, id. Trin. 5, 2, 37:

    quid attinet dicere, si contendisset, impetraturum non fuisse, cum, etc.?

    Cic. Lael. 11, 39:

    si id ita fecisset... si non impetraret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 35, 4:

    cum ab proximis impetrare non possent, ulteriores tentant,

    id. ib. 6, 2, 2:

    simul, ut, si quid possent, de induciis fallendo impetrarent,

    id. ib. 4, 13, 5; id. B. C. 1, 22 fin.; cf.:

    sperare, ab eo de sua ac militum salute impetrare posse,

    id. B. G. 5, 36, 3; Hirt. ap. Cic. Att. 15, 6, 2.—Esp.: impetras, you have your request, i. e. I will do as you desire, nolo ames. Pae. Facile impetras, Plaut. Pers. 2, 2, 63: adpropera! age, amabo! Mu. Impetras, abeo, id. Cas. 2, 2, 39; cf. id. Ep. 2, 2, 119; id. Cas. 2, 3, 17.—
    II.
    Esp.
    A.
    Like impetrio:

    exstat annalium memoria, sacris quibusdam et precationibus vel cogi fulmina vel impetrari, etc.,

    Plin. 2, 53, 54, § 140.—
    B.
    In mal. part., to obtain, get possession of:

    ut superior sis mihi quam quisquam qui impetrant,

    Plaut. Men. 1, 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > inpetro

  • 58 lactantia

    1.
    lacto, āvi, ātum (used almost exclusively in the part. pres.), 1, v. a. and n. [lac].
    I.
    To contain milk, to have milk, to give suck:

    ubera lactantia,

    Ov. M. 6, 342; 7, 321; Lucr. 5, 885:

    ubera quae non lactaverunt,

    Vulg. Luc. 23, 29: quaecunque (femina) id temporis lactans est, Gell. 12, 1, 17.—
    II.
    To suck milk, to take the breast, to suck: puer lactans, Liv. Andron. ap. Non. 153, 26 (Trag. Rel. v. 38 Rib.); cf.:

    infans lactavit,

    Aus. Epit. 32: anni lactantes, the suckling years (of a child), id. Idyll. 4, 67.—
    III.
    To be full of milk, to be milky:

    metae,

    cheeses, Mart. 1, 43, 7 (cf.:

    meta lactis,

    id. 3, 58, 35).—Part. as subst.: lactantia, ium, n., milky food, Cels. 2, 28, 2 al.—
    IV.
    Act., to give suck to:

    lactaverunt catulos suos,

    Vulg. Thren. 4, 2:

    filium suum,

    id. 1 Reg. 1, 23.— Pass.:

    lactare ut nutriaris,

    Aug. Enarr. in Psa. 130, 12:

    mamilla regum lactaberis,

    Vulg. Isa. 60, 16.
    2.
    lacto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [lacio], to allure, wheedle, flatter, deceive with fair words, to dupe, cajole (mostly ante-class.): dictis lenibus lactare aliquem, Att. ap. Non. 16, 17:

    frustrando lactans,

    id. ib.:

    ita me amor lapsum animi ludificat...retinet, lactat largitur,

    Plaut. Cist. 2, 1, 9:

    animos,

    Ter. And. 5, 4, 9; 4, 1, 24:

    si te lactaverint peccatores,

    Vulg. Prov. 1, 10:

    nec lactes quemquam labiis tuis,

    id. ib. 24, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > lactantia

  • 59 lacto

    1.
    lacto, āvi, ātum (used almost exclusively in the part. pres.), 1, v. a. and n. [lac].
    I.
    To contain milk, to have milk, to give suck:

    ubera lactantia,

    Ov. M. 6, 342; 7, 321; Lucr. 5, 885:

    ubera quae non lactaverunt,

    Vulg. Luc. 23, 29: quaecunque (femina) id temporis lactans est, Gell. 12, 1, 17.—
    II.
    To suck milk, to take the breast, to suck: puer lactans, Liv. Andron. ap. Non. 153, 26 (Trag. Rel. v. 38 Rib.); cf.:

    infans lactavit,

    Aus. Epit. 32: anni lactantes, the suckling years (of a child), id. Idyll. 4, 67.—
    III.
    To be full of milk, to be milky:

    metae,

    cheeses, Mart. 1, 43, 7 (cf.:

    meta lactis,

    id. 3, 58, 35).—Part. as subst.: lactantia, ium, n., milky food, Cels. 2, 28, 2 al.—
    IV.
    Act., to give suck to:

    lactaverunt catulos suos,

    Vulg. Thren. 4, 2:

    filium suum,

    id. 1 Reg. 1, 23.— Pass.:

    lactare ut nutriaris,

    Aug. Enarr. in Psa. 130, 12:

    mamilla regum lactaberis,

    Vulg. Isa. 60, 16.
    2.
    lacto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [lacio], to allure, wheedle, flatter, deceive with fair words, to dupe, cajole (mostly ante-class.): dictis lenibus lactare aliquem, Att. ap. Non. 16, 17:

    frustrando lactans,

    id. ib.:

    ita me amor lapsum animi ludificat...retinet, lactat largitur,

    Plaut. Cist. 2, 1, 9:

    animos,

    Ter. And. 5, 4, 9; 4, 1, 24:

    si te lactaverint peccatores,

    Vulg. Prov. 1, 10:

    nec lactes quemquam labiis tuis,

    id. ib. 24, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > lacto

  • 60 radio

    rădĭo, āvi, ātum, 1 [radius].
    * I.
    (Acc. to radius, I. B. 1.) V. a., to furnish with spokes:

    rota radiata,

    Varr. R. R. 3, 5, 15.—
    II.
    (Acc. to radius, II.) V. a. and n. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    Act., to furnish with beams, make beaming, irradiate; only in pass., to be irradiated, to gleam, emit beams. — Lit.:

    galeae gemmis radientur et auro,

    Ov. P. 3, 4, 103. — Esp. freq. in the part. perf. and P. a.: rădĭātus, a, um, furnished with rays, irradiated, shining:

    miles ut adverso Phoebi radiatus ab ictu,

    irradiated, Luc. 7, 214:

    rubent radiati lumina solis,

    shining, Lucr. 5, 462:

    sol,

    Cic. Ac. 2, 41, 126; cf. also: orbis flammeus solis, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44: lumen (solis), Poët. ap. Cic. de Or. 3, 40, 162; Ov. M. 4, 193:

    insigne diei (i. e. sol),

    Lucr. 5, 699: caput, surrounded with a halo or nimbus (the attribute of deities and deified personages), Plin. Pan. 52; cf.

    corona,

    Suet. Aug. 94 med.:

    splendor radiatus lampade solis,

    Sil. 7, 143.—
    B.
    Neutr., to emit beams, to beam, shine, radiate.
    1.
    Lit.:

    felium in tenebris fulgent radiantque oculi,

    Plin. 11, 37, 55, § 150; cf. Ov. Am. 3, 3, 9; id. M. 2, 4:

    miles radiabat in armis,

    Prop. 4 (5), 1, 27; Sil. 8, 468: radiabunt tempora nati (of the halo of deified personages, v. supra, A.), Sil. 3, 629; 2, 586. — Freq. in part. pres.: rădĭans, beaming, shining:

    lumina solis,

    Ov. Tr. 2, 325:

    sidera,

    Lucr. 4, 214; Ov. M. 7, 325; 9, 272:

    Aquarius,

    Cic. Arat. 172:

    luna,

    Verg. A. 8, 23:

    aurum,

    Ov. M. 4, 636; cf.:

    galea claro ab auro,

    id. ib. 13, 105:

    templa auro,

    id. A. A. 3, 451:

    arma,

    Verg. A. 8, 616:

    carbunculi pinnato fulgore,

    Plin. 37, 7, 25, § 93. —
    2.
    Trop., to shine, radiate:

    quasi de industriă prospera ejus (fortuna) adversis radiaret,

    Flor. 4, 2, 30 Halm. (Duker, radiarentur):

    ipsi inter medios roseā radiante juventā,

    Val. Fl. 8, 257:

    constitutio, quae inter imperiales radiat sanctiones,

    Just. Inst. 1, 5, 3: radiantia signa, asterisks, Hier. praef. in Psa.

    Lewis & Short latin dictionary > radio

См. также в других словарях:

  • To act the part of — Act Act, v. t. [imp. & p. p. {Acted}; p. pr. & vb. n. {Acting}.] [L. actus, p. p. of agere to drive, lead, do; but influenced by E. act, n.] 1. To move to action; to actuate; to animate. [Obs.] [1913 Webster] Self love, the spring of motion, acts …   The Collaborative International Dictionary of English

  • To act a part — Act Act, v. t. [imp. & p. p. {Acted}; p. pr. & vb. n. {Acting}.] [L. actus, p. p. of agere to drive, lead, do; but influenced by E. act, n.] 1. To move to action; to actuate; to animate. [Obs.] [1913 Webster] Self love, the spring of motion, acts …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Act — Act, v. t. [imp. & p. p. {Acted}; p. pr. & vb. n. {Acting}.] [L. actus, p. p. of agere to drive, lead, do; but influenced by E. act, n.] 1. To move to action; to actuate; to animate. [Obs.] [1913 Webster] Self love, the spring of motion, acts the …   The Collaborative International Dictionary of English

  • The Duenna — is a three act comic opera, mostly composed by Thomas Linley the elder and his son, Thomas Linley the younger, to an English language libretto by Richard Brinsley Sheridan. At the time, it was considered one of the most successful operas ever… …   Wikipedia

  • The Sims 3 — Developer(s) The Sims Studio Publisher(s) Electronic Arts …   Wikipedia

  • The Greek Passion (opera) — The Greek Passion (Czech Řecké pašije ) is an opera in four acts by Bohuslav Martinů. The libretto, by the composer, is based on the novel The Greek Passion (or Christ Recrucified ) by Nikos Kazantzakis. The opera exists in two versions. Martinů… …   Wikipedia

  • The Curse of the Jade Scorpion — original poster Directed by Woody Allen Produced by …   Wikipedia

  • The Scarlet Pimpernel — For other uses, see The Scarlet Pimpernel (disambiguation). The Scarlet Pimpernel   …   Wikipedia

  • The Truman Show — Infobox Film name = The Truman Show caption = director = Peter Weir producer = Scott Rudin Andrew Niccol Adam Schroeder Edward S. Feldman writer = Andrew Niccol starring = Jim Carrey Laura Linney Ed Harris Noah Emmerich Natascha McElhone music =… …   Wikipedia

  • The Birdcage — Infobox Film | name = The Birdcage caption = original film poster director = Mike Nichols producer = Mike Nichols writer = Jean Poiret (play) Elaine May starring = Robin Williams Nathan Lane Gene Hackman Dianne Wiest Dan Futterman Calista… …   Wikipedia

  • The Cinema Murder — Infobox Film name = The Cinema Murder image size = caption = director = George D. Baker producer = Cosmopolitan Productions International Film Service writer = Francis Marion E. Phillips Oppenheim, novel narrator = starring = Marion Davies… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»