-
21 obscenus
obscēnus ( obscaen-, and less properly obscoen-), a, um, adj. [perh. ob and caenum, filth], of adverse, unfavorable, evil omen; ill-boding, inauspicious, ominous, portentous (cf.: sinister, funestus): apud antiquos omnes fere obscena dicta sunt, quae mali ominis habebantur, Paul. ex Fest. p. 201 Müll.: obsceni interpres funestique ominis auctor, Matius ap. Varr. L. L. 7, § 96 Müll.; Att. ap. Non. 357, 16:II.deūm rixa vertat verba obscena,
Lucil. ib. 357, 17; Enn. ap. Serv. Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 182 Vahl.): montem istum (Aventinum) excluserunt, quasi avibus obscenis ominosum (viz., by reason of the birds, which gave unfavorable omens to Remus), Mess. ap. Gell. 13, 14, 6; so, volucres, birds of illomen, i. e. owls, Verg. A. 12, 876:canes,
id. G. 1, 470:obscenum ostentum,
Suet. Galb. 4:omen,
Cic. Dom. 55, 140: puppis, the fatal ship, that bore Helen when she eloped with Paris to Troy, Ov. H. 5, 119; cf.:Troja,
Cat. 68, 99:anus,
old witches, hags, Hor. Epod. 5, 98.— Sup.: Alliesis dies dicebatur apud Romanos obscenissimi ominis, Paul. ex Fest. s. v. Alliesis, p. 7 Müll.—Transf., repulsive, offensive, abominable, hateful, disgusting, filthy.A.In gen. ( poet. and in post-Aug. prose;B.syn.: immundus, turpis): (Allecto) frontem obscenam rugis arat,
Verg. A. 7, 417:volucres pelagi,
i. e. the harpies, id. ib. 3, 241;262: upupa, obscena alias pastu avis,
Plin. 10, 29, 44, § 86; cf. fames, Verg. A. 3, 367:haustus,
of filthy water, Luc. 4, 312:cruor,
Verg. A. 4, 455.— As subst.: obscēna, ōrum, n., the excrements, Sen. Ep. 8, 1, 20; also, the urine:qui clam latuit reddente obscena puellā,
Ov. R. Am. 437; cf. Mel. 1, 9.—In partic., offensive to modesty, i. e. immodest, impure, indecent, lewd, obscene (class.;2.syn.: spurcus, impurus): delicatae et obscenae voluptates,
Cic. N. D. 1, 40, 111:adulterium,
Ov. Tr. 2, 212:obscenas tabellas pingere,
Prop. 2, 5, 19 (6, 27):carmina,
id. 1, 16, 10:gestus motusque,
Tac. A. 15, 37:obscenum in modum formata commotaque manus,
i. e. so as to suggest impure thoughts, Suet. Calig. 56:jocandi genus flagitiosum, obscenum,
Cic. Off. 1, 29, 104:si obscena nudis nominibus enuntientur,
Quint. 8, 3, 38:quodque facere turpe non est, modo occulte, id dicere obscenum est,
Cic. Off. 1, 35, 127; cf. id. ib. § 128; Quint. 11, 3, 125. — Comp.:illud Antipatri paulo obscenius,
Cic. Tusc. 5, 38, 112:abjectior et obscenior vita,
Val. Max. 3, 5 fin.—Sup.:obscenissimi versus,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2; Vell. 2, 83, 2.—Subst.(α). (β).obscēna, ōrum, less freq. in the sing., obscēnum, i. n., the private parts, ta aidoia.— Plur.:Nymphe fugiens obscena Priapi,
Ov. M. 9, 347; cf.:pars nudi agunt, pars tantum obscena velati,
Mel. 3, 7:obscena,
Suet. Calig. 58; id. Dom. 10:obscena corporis,
Just. 1, 6.— Sing.:virile,
Ov. F. 6, 631; Lact. 1, 21, 28; id. Epit. 23, 8; Jul. Obsequ. 84.—Hence, also, adv.: obscēnē (acc. to II. B), impurely, indecently, lewdly, obscenely (class.):latrocinari, fraudare, adulterare, re turpe est, sed dicitur non obscene,
Cic. Off. 1, 35, 128.— Comp.:cujus (Mercurii) obscenius excitata natura traditur,
Cic. N. D. 3, 22, 56:obscenius concurrerent litterae,
id. de Or. 45, 154.— Sup.:impudicissime et obscenissime vixit,
Eutr. 8, 22. -
22 obscoenus
obscēnus ( obscaen-, and less properly obscoen-), a, um, adj. [perh. ob and caenum, filth], of adverse, unfavorable, evil omen; ill-boding, inauspicious, ominous, portentous (cf.: sinister, funestus): apud antiquos omnes fere obscena dicta sunt, quae mali ominis habebantur, Paul. ex Fest. p. 201 Müll.: obsceni interpres funestique ominis auctor, Matius ap. Varr. L. L. 7, § 96 Müll.; Att. ap. Non. 357, 16:II.deūm rixa vertat verba obscena,
Lucil. ib. 357, 17; Enn. ap. Serv. Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 182 Vahl.): montem istum (Aventinum) excluserunt, quasi avibus obscenis ominosum (viz., by reason of the birds, which gave unfavorable omens to Remus), Mess. ap. Gell. 13, 14, 6; so, volucres, birds of illomen, i. e. owls, Verg. A. 12, 876:canes,
id. G. 1, 470:obscenum ostentum,
Suet. Galb. 4:omen,
Cic. Dom. 55, 140: puppis, the fatal ship, that bore Helen when she eloped with Paris to Troy, Ov. H. 5, 119; cf.:Troja,
Cat. 68, 99:anus,
old witches, hags, Hor. Epod. 5, 98.— Sup.: Alliesis dies dicebatur apud Romanos obscenissimi ominis, Paul. ex Fest. s. v. Alliesis, p. 7 Müll.—Transf., repulsive, offensive, abominable, hateful, disgusting, filthy.A.In gen. ( poet. and in post-Aug. prose;B.syn.: immundus, turpis): (Allecto) frontem obscenam rugis arat,
Verg. A. 7, 417:volucres pelagi,
i. e. the harpies, id. ib. 3, 241;262: upupa, obscena alias pastu avis,
Plin. 10, 29, 44, § 86; cf. fames, Verg. A. 3, 367:haustus,
of filthy water, Luc. 4, 312:cruor,
Verg. A. 4, 455.— As subst.: obscēna, ōrum, n., the excrements, Sen. Ep. 8, 1, 20; also, the urine:qui clam latuit reddente obscena puellā,
Ov. R. Am. 437; cf. Mel. 1, 9.—In partic., offensive to modesty, i. e. immodest, impure, indecent, lewd, obscene (class.;2.syn.: spurcus, impurus): delicatae et obscenae voluptates,
Cic. N. D. 1, 40, 111:adulterium,
Ov. Tr. 2, 212:obscenas tabellas pingere,
Prop. 2, 5, 19 (6, 27):carmina,
id. 1, 16, 10:gestus motusque,
Tac. A. 15, 37:obscenum in modum formata commotaque manus,
i. e. so as to suggest impure thoughts, Suet. Calig. 56:jocandi genus flagitiosum, obscenum,
Cic. Off. 1, 29, 104:si obscena nudis nominibus enuntientur,
Quint. 8, 3, 38:quodque facere turpe non est, modo occulte, id dicere obscenum est,
Cic. Off. 1, 35, 127; cf. id. ib. § 128; Quint. 11, 3, 125. — Comp.:illud Antipatri paulo obscenius,
Cic. Tusc. 5, 38, 112:abjectior et obscenior vita,
Val. Max. 3, 5 fin.—Sup.:obscenissimi versus,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2; Vell. 2, 83, 2.—Subst.(α). (β).obscēna, ōrum, less freq. in the sing., obscēnum, i. n., the private parts, ta aidoia.— Plur.:Nymphe fugiens obscena Priapi,
Ov. M. 9, 347; cf.:pars nudi agunt, pars tantum obscena velati,
Mel. 3, 7:obscena,
Suet. Calig. 58; id. Dom. 10:obscena corporis,
Just. 1, 6.— Sing.:virile,
Ov. F. 6, 631; Lact. 1, 21, 28; id. Epit. 23, 8; Jul. Obsequ. 84.—Hence, also, adv.: obscēnē (acc. to II. B), impurely, indecently, lewdly, obscenely (class.):latrocinari, fraudare, adulterare, re turpe est, sed dicitur non obscene,
Cic. Off. 1, 35, 128.— Comp.:cujus (Mercurii) obscenius excitata natura traditur,
Cic. N. D. 3, 22, 56:obscenius concurrerent litterae,
id. de Or. 45, 154.— Sup.:impudicissime et obscenissime vixit,
Eutr. 8, 22. -
23 rixator
-
24 rixor
I.Lit. (rare but class.):II.multo cum sanguine saepe rixantes,
Lucr. 6, 1286: cum esset cum eo de amiculā rixatus, * Cic. de Or. 2, 59, 240:de lanā caprinā,
Hor. Ep. 1, 18, 15. — Absol.:non pugnat sed rixatur (orator),
Tac. Or. 26:rixantis modo,
Quint. 11, 3, 172; 6, 4, 9.—Transf., in gen., to oppose; to clash, disagree, conflict:(herbae) dum tenerae sunt vellendae, prius enim aridae factae rixantur,
i. e. offer resistance, Varr. R. R. 1, 47:rami arborum inter se,
i. e. to grow across each other, Plin. 16, 2, 2, § 6:consonantes asperiores in commissura verborum rixantur,
Quint. 9, 4, 37:cum ore concurrente rixari,
id. 11, 3, 121 (for which, colluctatio); id. 11, 3, 121, § 56:cum theatro saeculoque,
Mart. 9, 27, 9:dum inter se non rixentur cupiditas et timor,
Sen. Ep. 56, 5.► Act. collat. form rixo, āre, Varr. ap. Non. 477, 22 sq. -
25 super
1.sŭper, adj., v. superus.2.sŭper, adv. and prep. [Sanscr. upari; Gr. huper; Goth. ufar], above, over (often confounded in MSS. and edd. with supra, q. v.).I. A.Lit., of place:B.Anien infraque superque Saxeus,
Stat. S. 1, 3, 20:eo super tigna bipedalia, iniciunt,
Caes. B. C. 2, 10:haec super e vallo prospectant Troes,
Verg. A. 9, 168: implenturque super puppes, from above, i. e. by rain, id. ib. 5, 697:purpureas super vestes... Coniciunt,
id. ib. 6, 221; cf. id. ib. 6, 217:renes tunicis super conteguntur,
Cels. 3, 1 med.:imponendum super medicamentum,
id. 6, 19 med. —Transf.1.Of that which is over and above in number or quantity, over, moreover, besides:2.satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
enough and to spare, more than enough, Cic. Lael. 13, 45:satis superque prudentes,
id. Har. Resp. 9, 18:contra Epicurum satis superque dictum est,
id. N. D. 2, 1, 2:ut satis superque vixisse videamur,
id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; Liv. 3, 53:quidque furor valeat, satisque Ac super ostendit,
Ov. M. 4, 430:poenas dedit usque superque Quam satis est,
Hor. S. 1, 2, 65: cui neque apud Danaos usquam locus;et super ipsi Dardanidae infensi, etc.,
and moreover, and besides, Verg. A. 2, 71:saevit amor ferri... Ira super,
id. ib. 7, 462:super talis effundit pectore voces,
id. ib. 5, 482; 11, 670: voto deus aequoris alti Annuerat;dederatque super, ne saucius ullis Vulneribus fieri posset,
Ov. M. 12, 206; 4, 751; 15, 308; Hor. S. 2, 7, 78; id. Ep. 2, 2, 33; Phaedr. 4, 24, 18:annum agens aetatis sexagensimum ac nonum, superque mensem ac diem septimum,
Suet. Vesp. 24.— With gen. part.:non operae est satis superque oneris sustinenti res a populo Romano gestas scribere,
Liv. 41, 25, 8:primoribus, super quam quod dissenserant a consilio, territis etiam duplici prodigio,
besides that, Liv. 22, 3, 14; so,super quam quod,
id. 27, 20, 10.—Less freq. of that which is left over, over, left, remaining:II. A.Atheniensibus exhaustis praeter arma et naves nihil erat super,
Nep. Alcib. 8, 1; cf.:nec spes ulla super,
Val. Fl. 8, 435:quid super sanguinis, qui dari pro republicā possit? rogitantes,
Liv. 4, 58, 13:super tibi erunt, qui dicere laudes tuas cupiant,
Verg. E. 6, 6:o mihi sola mei super Astyanactis imago,
id. A. 3, 489.With acc.1.Lit., of place or situation:b.super terrae tumulum noluit quid statui, nisi columellam,
Cic. Leg. 2, 26, 66:super lateres coria inducuntur,
Caes. B. C. 2, 10; cf. id. ib. 2, 10, §4: super quas (naves) turrim ad introitum opposuit,
id. ib. 3, 39 Dinter (al. quā):super vallum praecipitari,
Sall. J. 58, 6; cf.:cum alii super aliorum capita ruerent,
Liv. 24, 39, 5:super caput hostium pervenire,
id. 32, 11, 8:aqua super montium juga concreta,
id. 21, 58, 8:domos super se ipsos concremaverunt,
id. 21, 14, 4:cenaculum super aedes datum est,
id. 39, 14, 2:ad senaculum ac super id curiam,
id. 41, 27, 7:equi super eum ruentis,
id. 39, 49, 3:super eam (aspidem) assidere,
Cic. Fin. 2, 18, 59:super theatrum consistere,
Liv. 24, 39, 1:aquila super carpentum volitans,
id. 1, 34, 8:illa super terram defecto poplite labens,
Ov. M. 13, 477:collis erat, collemque super planissima Area,
id. ib. 10, 86:ut scopulum super duram illidat corticem,
Phaedr. 2, 6, 11:clatri super aquam emineant,
Col. 8, 17, 10:super arcem pensiles horti sunt,
Curt. 5, 1, 32:vestis super genua est,
id. 5, 6, 18:super pulpitum consulares conlocare,
Suet. Calig. 54.—Of position or distance, above, beyond: Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra, was above him (at table), Hor. S. 2, 8, 23:2.Polypercon, qui cubabat super regem,
Curt. 8, 5, 22:super se collocavit,
Suet. Aug. 43.—Of geographical situation:super Numidiam Gaetulos accepimus,
beyond Numidia, Sall. J. 19, 5:super et Garamantas et Indos Proferet imperium,
Verg. A. 6, 795:super Sunium navigans,
Liv. 28, 8, 11:sita est super Ambracium sinum,
id. 43, 21, 6:super Demetriadem promunturium,
id. 31, 46, 7; 43, 21, 6:qui super Bosporum colunt,
Curt. 6, 2, 13; 7, 6, 12; 8, 1, 7:Lydia super Ioniam procedit,
extends beyond, Plin. 5, 29, 30, § 110.—Of official position ( = supra):super armamentarium positus,
Curt. 6, 7, 22; Scrib. Comp. 162.—Transf.a.Of time, during, at (postAug.):b.de hujus nequitiā omnes super cenam loquebantur,
Plin. Ep. 4, 22, 6; 3, 5, 11; 9, 33, 1; cf.:super vinum et epulas,
Curt. 8, 4, 30; 8, 12, 17; Suet. Aug. 77; id. Caes. 87:super mensam,
Curt. 7, 4, 7:super hos divum honores,
i. e. during the sacrifice, Stat. Th. 1, 676; Flor. 4, 2, 69.—Of that which is over and above a certain number or quantity, over, above, beyond, upon, besides, in addition to (not freq. till after the Aug. period):c.quod alii super alios legati venirent speculaturi,
i. e. in rapid succession, constantly, Liv. 42, 25, 8: vox non paene tragoedorum sed super omnes tragoedos, [p. 1804] Quint. 12, 5, 5:super modum ac paene naturam,
id. 11, 3, 169:super necessitatem,
id. 9, 3, 46:famosissima super ceteras fuit cena ei data adventicia,
Suet. Vit. 13:super veteres amicos,
id. Tib. 55.—With numerals:super tris modios,
Liv. 23, 12, 1:super LX. milia,
Tac. G. 33:super octingentos annos,
id. A. 13, 58:super quadraginta reos,
Suet. Calig. 38:super HS. millies,
id. Caes. 26; id. Ner. 30:senioribus super sexaginta annos in Epirum missis,
Liv. 26, 25, 11; cf.:super triginta ducibus triumphos decernendos curavit,
Suet. Aug. 38:Punicum exercitum super morbum etiam fames affecit,
Liv. 28, 46, 15:super tam evidentem tristis ominis eventum, etiam, etc.,
id. 41, 18, 14:super dotem haec tibi dona accedent,
id. 26, 50, 12; 2, 51, 2:super solitos honores,
id. 2, 31, 3:super vota fluere,
beyond all wishes, Tac. H. 3, 48:super obscena dicta et petulans jurgium,
Phaedr. 3, 11, 2:dare savia super savia,
kisses upon kisses, Plaut. Ps. 4, 1, 38:alii super alios trucidentur,
Liv. 1, 50, 6:vulnus super vulnus,
id. 22, 54, 9:ut habitationes super pretium libertatis praestarentur,
Dig. 18, 6, 19.—Esp. freq.: super omnia, above all, before all (in Plin. the elder, super omnia and super omnes always at the beginning of the phrase; v. Sillig ad Plin. 33, 3, 19, § 62):talia carminibus celebrant: super omnia Caci Speluncam adiciunt,
Verg. A. 8, 303:aetas et forma et super omnia Romanum nomen,
Liv. 31, 18, 3; Plin. 36, 15, 24, § 118; Quint. 12, 9, 12; Ov. M. 6, 526; 8, 677; so,tu super omnes beatus,
Plin. Ep. 7, 13, 2; Suet. Vit. 13; Quint. 12, 5, 5.—Hence, transf., in gen., for plus quam, amplius quam, more than (late Lat.):B.qui amat filium aut filiam super me,
Vulg. Matt. 10, 37; cf.:dulciora sunt super mel et favum,
id. Psa. 18, 11.—With abl.1.Lit., of place or situation (rare and mostly poet.):2.regulae, quae lateres, qui super musculo struantur, contineant,
Caes. B. C. 2, 10:ensis cui super Cervice pendet,
Hor. C. 3, 1, 17:ligna super foco Large reponens,
id. ib. 1, 9, 5:parumne campis atque Neptuno super Fusum est Latini sanguinis,
id. Epod. 7, 3:super Pindo,
id. C. 1, 12, 6:requiescere Fronde super viridi,
Verg. E. 1, 81. —Transf.a.Of time (cf. supra, A. 2. a.), during, in:b.nocte super mediā,
Verg. A. 9, 61; cf.:Centaurea cum Lapithis rixa super mero Debellata,
Hor. C. 1, 18, 8.—For the usual de, to indicate respect, reference, upon, about, concerning, respecting (freq. in the ante-class. and after the Aug. period; in Cic. only a few times in his letters; not in Cæs.): nemo antea fecit super tali re cum hoc magistratu utique rem, Cato ap. Fest. s. v. superescit, p. 305 Müll.; so Pac. ib.; Plaut. Am. prol. 58; id. Most. 3, 2, 39:c.hac super re scribam ad te Rhegio,
Cic. Att. 16, 6, 1:sed hac super re nimis (sc. dixi),
id. ib. 10, 8, 10:litteras super tantā re exspectare,
Liv. 26, 15, 5:cura super tali re principum laudata est,
id. 40, 46, 15:multus eā super re rumor,
Tac. A. 11, 23:quid nuntias super anu?
Plaut. Cist. 4, 1, 8:super Euclionis filia,
id. Aul. 4, 7, 2:super ancillā,
id. Cas. 2, 3, 36:super amicā,
id. Bacch. 2, 3, 133; 3, 6, 33; 4, 2, 25:quid agendum nobis sit super legatione votivā,
Cic. Att. 14, 22, 2:super tali causā missi,
Nep. Paus. 4:legare super familia pecuniave sua,
Auct. Her. 1, 13, 23:super tali causā,
Nep. Paus. 4, 1:multa super Priamo rogitans, super Hectore multa,
Verg. A. 1, 750; 4, 233:super arvorum cultu,
id. G. 4, 559:mitte civiles super Urbe curas,
Hor. C. 3, 8, 17:publicus ludus super impetrato Augusti reditu,
id. ib. 4, 2, 42:decreta super jugandis Feminis,
id. C. S. 18:consultant bello super,
Sil. 2, 271; 5, 615:ne super tali scelere suspectum sese haberet,
Sall. J. 71, 5:super adimendā vitā,
Amm. 14, 7, 12.—Over and above, besides, beyond (very rare):modus agri... hortus... fons... Et paulum silvae super his,
Hor. S. 2, 6, 3:excogitatum est super his, ut, etc.,
Amm. 14, 1, 6; Sil. 1, 60.► In composition, super denotes,1.Above, over, of place: supercerno, supercresco, superdo, superemineo, superemorior, superferc, superfluo, superfugio, superfundo, supergredior, superjacio, superimpono, superincumbo, superinduco, supernato, superpono, supersedeo, supersterno, supersto, supervehor, supervenio, etc.—2.Less freq., over and above, besides, in addition: superaddo, superbibo, supersum, superstes, superfio. -
26 transactum
trans-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].I.Lit. ( poet. and in post-Aug. prose).A.To drive through, i. e. to thrust or stick a weapon through (syn. traicio):B.per pectora transigit ensem,
Sil. 13, 376:ferrum per ambos pedes,
Sen. Oedip. 857. —Transf., to stab, pierce one through with a weapon, to transfix, transpierce:II.gladio pectus transigit,
Phaedr. 3, 10, 27:se ipsum gladio,
Tac. A. 14, 37:juvenem (cuspis),
Sil. 5, 473:viscera (ensis),
Luc. 4, 545:tempora (jaculum),
id. 9, 824:semet ictu gladii,
Aur. Vict. Caes. 5, 16:aliquem ictu,
id. ib. 39, 13.—To carry through, to bring to an end, to finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact any business (the class. signif. of the word; syn.: absolvo, perficio).A.In gen.:B.negotium,
Cic. Fam. 13, 14, 2; so id. Phil. 2, 9, 21; cf.:illud, quod faciendum primum fuit, factum atque transactum est,
id. Cat. 3, 6, 15; id. Div. in Caecil. 14, 45:rebus transactis,
id. Tusc. 4, 25, 55:transactā re, convertam me domum,
Ter. Ad. 2, 4, 22:quod plerumque non futura sed transacta perpendimus,
Curt. 8, 2, 1:transactis jam meis partibus,
Cic. de Or. 2, 4, 15:intus transigetur, si quid est, quod restet,
Ter. And. 5, 6, 17:aliquid per aliquem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:pleraque per se,
Liv. 34, 18, 3:aliquid cum aliquo,
Sall. J. 29, 5:prius de praetoribus transacta res, quae transigi sorte poterat,
Liv. 38, 25, 4:bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur,
i. e. by amnesty, Tac. A. 12, 19:transigitur rixa caede,
id. G. 22:bella,
id. H. 2, 38:fabulam,
Plaut. Ps. 1, 5, 151; so,fabulam,
id. Cas. prol. 84:comoediam,
id. Truc. prol. 11:si transactum est,
if all is over, Cic. Fam. 14, 4, 3; cf.: transactum de partibus ratus, Flor 4, 7, 13.—In partic., in business lang., to settle a difference or controversy, to come to a settlement, agreement, or understanding (syn.:2.decerno, statuo): postremo inter se transigant ipsi, ut lubet,
Ter. Hec. 3, 5, 61:cum reo,
Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:cum aliquo,
id. Rosc. Am. 39, 114:cum aliquo HS ducentis millibus,
id. Verr. 2, 1, 54, § 140:cum privatis non poterat transigi minore pecuniā,
id. Att. 4, 16, 14:rem cum Oppianico transigit, pecuniam ab eo accipit,
id. Clu. 13, 39:ut secum aliquid, quālubet condicione transigeret,
id. Quint. 31, 97.— Absol.:cum debitore,
Dig. 2, 15, 17.—Transf., in gen.: transigere cum aliquā re, to make an end of, put an end to, be done with a thing (mostly post-Aug.):3.optimum visum est committere rem fortunae et transigere cum Publilio certamen,
Liv. 9, 12, 11 Weissenb. ad loc.:transigite cum expeditionibus,
Tac. Agr. 34:tenebris imis abscondita jam cum luce transegerat,
App. M. 8, p. 204.— Impers. pass.:cum spe votoque uxoris semel transigitur,
Tac. G. 19; Quint. 7, 1, 44.—To dispose of, sell:C.ubi facultas est transigendi,
Pall. 3, 26, 2:quod teneriores matres generant transigendum est,
id. 12, 13, 8.—Of time, to bring to an end, to lead, pass, spend (perh. only post-Aug.;syn. ago): tempus per ostentationem aut officiorum ambitum,
Tac. Agr. 18 fin.:adulescentiam per haec fere,
Suet. Tib. 7:maximam aetatis partem per haec ac talia,
id. Claud. 10:transacto tribuniciae potestatis tempore,
id. Tib. 11:vixdum mense transacto,
id. Vit. 8:placidas sine suspirio noctes,
Sen. Ep. 90, 41:noctem,
Suet. Calig. 59:non multum venatibus, plus per otium transigunt,
Tac. G. 15:sponsalia filiae natalemque geniti nepotis silentio,
Suet. Claud. 12:pios et insontes amoeno in loco dicimus perpetuitatem transacturos,
Tert. ad Nat. 2, 19 med.:diem sermonibus,
Plin. Ep. 3, 7, 4.—Hence, transactus, a, um, P. a., completed, settled:exceptio transacti negotii,
Dig. 2, 15, 17.— Subst.: transactum, i, n. (sc. negotium), a completed business, settlement, Dig. 2, 15, 2. -
27 transigo
trans-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].I.Lit. ( poet. and in post-Aug. prose).A.To drive through, i. e. to thrust or stick a weapon through (syn. traicio):B.per pectora transigit ensem,
Sil. 13, 376:ferrum per ambos pedes,
Sen. Oedip. 857. —Transf., to stab, pierce one through with a weapon, to transfix, transpierce:II.gladio pectus transigit,
Phaedr. 3, 10, 27:se ipsum gladio,
Tac. A. 14, 37:juvenem (cuspis),
Sil. 5, 473:viscera (ensis),
Luc. 4, 545:tempora (jaculum),
id. 9, 824:semet ictu gladii,
Aur. Vict. Caes. 5, 16:aliquem ictu,
id. ib. 39, 13.—To carry through, to bring to an end, to finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact any business (the class. signif. of the word; syn.: absolvo, perficio).A.In gen.:B.negotium,
Cic. Fam. 13, 14, 2; so id. Phil. 2, 9, 21; cf.:illud, quod faciendum primum fuit, factum atque transactum est,
id. Cat. 3, 6, 15; id. Div. in Caecil. 14, 45:rebus transactis,
id. Tusc. 4, 25, 55:transactā re, convertam me domum,
Ter. Ad. 2, 4, 22:quod plerumque non futura sed transacta perpendimus,
Curt. 8, 2, 1:transactis jam meis partibus,
Cic. de Or. 2, 4, 15:intus transigetur, si quid est, quod restet,
Ter. And. 5, 6, 17:aliquid per aliquem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:pleraque per se,
Liv. 34, 18, 3:aliquid cum aliquo,
Sall. J. 29, 5:prius de praetoribus transacta res, quae transigi sorte poterat,
Liv. 38, 25, 4:bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur,
i. e. by amnesty, Tac. A. 12, 19:transigitur rixa caede,
id. G. 22:bella,
id. H. 2, 38:fabulam,
Plaut. Ps. 1, 5, 151; so,fabulam,
id. Cas. prol. 84:comoediam,
id. Truc. prol. 11:si transactum est,
if all is over, Cic. Fam. 14, 4, 3; cf.: transactum de partibus ratus, Flor 4, 7, 13.—In partic., in business lang., to settle a difference or controversy, to come to a settlement, agreement, or understanding (syn.:2.decerno, statuo): postremo inter se transigant ipsi, ut lubet,
Ter. Hec. 3, 5, 61:cum reo,
Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:cum aliquo,
id. Rosc. Am. 39, 114:cum aliquo HS ducentis millibus,
id. Verr. 2, 1, 54, § 140:cum privatis non poterat transigi minore pecuniā,
id. Att. 4, 16, 14:rem cum Oppianico transigit, pecuniam ab eo accipit,
id. Clu. 13, 39:ut secum aliquid, quālubet condicione transigeret,
id. Quint. 31, 97.— Absol.:cum debitore,
Dig. 2, 15, 17.—Transf., in gen.: transigere cum aliquā re, to make an end of, put an end to, be done with a thing (mostly post-Aug.):3.optimum visum est committere rem fortunae et transigere cum Publilio certamen,
Liv. 9, 12, 11 Weissenb. ad loc.:transigite cum expeditionibus,
Tac. Agr. 34:tenebris imis abscondita jam cum luce transegerat,
App. M. 8, p. 204.— Impers. pass.:cum spe votoque uxoris semel transigitur,
Tac. G. 19; Quint. 7, 1, 44.—To dispose of, sell:C.ubi facultas est transigendi,
Pall. 3, 26, 2:quod teneriores matres generant transigendum est,
id. 12, 13, 8.—Of time, to bring to an end, to lead, pass, spend (perh. only post-Aug.;syn. ago): tempus per ostentationem aut officiorum ambitum,
Tac. Agr. 18 fin.:adulescentiam per haec fere,
Suet. Tib. 7:maximam aetatis partem per haec ac talia,
id. Claud. 10:transacto tribuniciae potestatis tempore,
id. Tib. 11:vixdum mense transacto,
id. Vit. 8:placidas sine suspirio noctes,
Sen. Ep. 90, 41:noctem,
Suet. Calig. 59:non multum venatibus, plus per otium transigunt,
Tac. G. 15:sponsalia filiae natalemque geniti nepotis silentio,
Suet. Claud. 12:pios et insontes amoeno in loco dicimus perpetuitatem transacturos,
Tert. ad Nat. 2, 19 med.:diem sermonibus,
Plin. Ep. 3, 7, 4.—Hence, transactus, a, um, P. a., completed, settled:exceptio transacti negotii,
Dig. 2, 15, 17.— Subst.: transactum, i, n. (sc. negotium), a completed business, settlement, Dig. 2, 15, 2. -
28 turba
turba, ae, f. [= turbê; cf. Sanscr. turāmi, to hasten; turas, hasty; Lat. turma], a turmoil, hubbub, uproar, disorder, tumult, commotion, disturbance, of a crowd of people (syn. tumultus): praetor ait: cujus dolo malo in turbā damnum quod factum esse dicetur... Turbam appellatam Labeo ait ex genere tumultūs, idque verbum ex Graeco tractum apo tou thorubein. Turbam autem ex quo numero admittimus? Si duo rixam commiserint, utique non accipiemus in turbā id factum, quia duo turba non proprie dicentur. Enimvero si plures fuerint, decem aut quindecim homines, turba dicentur. Quid ergo, si tres aut quattuor? Turba utique non erit. Et rectissime Labeo inter turbam et rixam multum interesse ait;II.namque turbam multitudinis hominum esse turbationem et coetum, rixam etiam duorum,
Dig. 47, 8, 4:turba et confusio rerum,
Cic. Fam. 6, 6, 13; cf.:ut exsistat ex populo turba et confusio,
id. Rep. 1, 45, 69:vis belli ac turba,
id. Rosc. Am. 32, 91:multitudo ac turba fugientium,
Caes. B. C. 2, 35:turbā atque seditionibus sine curā aluntur,
Sall. C. 37, 3.— Plur.:seditiones turbaeque populares,
Quint. 2, 16, 2; cf. Tac. H. 4, 1 fin.:efficere turbas in castris,
Cic. Verr. 2, 5, 12, § 31:turba est nunc apud aram,
Plaut. Poen. 1, 2, 53:inter Officium turbamque sacri vocesque precantūm,
Ov. M. 12, 33:festaque confusā resonabat regia turbā,
id. ib. 12, 214 et saep.—Transf.A.In gen., for a disturbance made by a few or a single person, a brawl, confusion, disturbance, quarrel (in good prose rare): non vides, quam turbam quosve fluctus concites? Att. ap. Non. 524, 26:B. 1.turba atque rixa,
Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:fugiam intro, ne quid hic turbae fiat itidem,
Plaut. Aul. 2, 9, 9:Amphitruo actutum uxori turbas conciet,
id. Am. 1, 2. 14:quas mihi filius turbas turbet,
id. Bacch. 4, 10, 1: ebrius turbam aliquam dare, Caecil. ap. Non. 525, 4:jam tum inceperat Turba inter eos,
Ter. Eun. 4, 4, 59; 4, 1, 2; 4, 3, 11; id. Heaut. 1, 2, 16; 5, 2, 17. —Of persons (freq. and class.; cf.:2.multitudo, vulgus): in foro turbāque,
Cic. Rep. 1, 17, 28:domus praetoria turbā referta,
id. Verr. 2, 1, 52, § 137:ut te eripias ex eā, quam ego congessi in hunc sermonem, turbā patronorum,
id. Brut. 97, 332:admiratio vulgi atque turbae,
id. Fam. 7, 1, 13:cum ex hac turbā et colluvione discedam,
id. Sen. 23, 85:videt in turbā Verrem,
id. Verr. 1, 7, 19:turbae carmina,
Manil. 2, 136.—With gen.:Iliadum turbā comitata,
Verg. A. 2, 580:omnis Circi,
Quint. 1, 6, 45:hominum ejus aetatis,
id. 1, 2, 2:discipulorum,
id. 10, 5, 21:omnis eum stipata tegebat Turba ducum,
Verg. A. 11, 13:scriptorum,
Prop. 3 (4), 1, 12:Dario majorem turbam hominum esse, virorum sibi,
Just. 11, 14, 10:forensem turbam in quattuor tribus conjecit,
Liv. 9, 46, 14: consul alter velut unus, militaris [p. 1917] turba erat, id. 22, 42, 3:conferta turba iter reliquum clauserat,
id. 39, 49, 9:Quiritium,
Hor. C. 1, 1, 7:clientium,
id. ib. 3, 1, 13:poëtarum seniorum,
id. S. 1, 10, 67:pauperiorum,
id. ib. 1, 1, 111:mea turba,
Liv. 6, 15, 10.—Esp., the common crowd, = vulgus:turba patronorum,
Cic. Brut. 97, 332.—Without the notion of a crowd or confusion, a great number, multitude:3.quid tibi de turbā narrem numeroque virorum?
Ov. H. 15 (16), 181:plebes, turbā conspectior cum dignitates deessent,
Liv. 22, 40, 4. —Of other things, animate or inanimate, a crowd, throng, troop, multitude, number:turba ignotorum deorum,
Cic. N. D. 1, 15, 39:praeter vulgum turbamque animantum,
Lucr. 2, 920:ferarum,
Ov. M. 11, 44:canum,
id. ib. 4, 722:volucrum,
id. ib. 10, 144:luporum,
Sil. 7, 129:materiaï,
Lucr. 1, 1113; 2, 127:refertis itineribus agrestium turbā pecorumque,
Liv. 26, 10, 8; cf. Ov. M. 10, 106:rotarum,
id. ib. 6, 219:jaculorum,
id. P. 4, 7, 35:vulnerum,
Plin. 11, 37, 61, § 162:castrensium negotiorum,
Plin. Ep. 9, 25, 1.—Of a speech:mediocria in mediam turbam atque in gregem coiciantur,
Cic. de Or. 2, 77, 314:inanium verborum,
Quint. 8, 2, 17:argumentorum,
id. 4, 2, 82; cf. id. 6, 1, 1; 4, 5, 7; 5, 13, 12.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
rixă — RÍXĂ s.f. (Rar) Ceartă însoţită de bătaie şi de injurii. ♦ Dispută, controversă. [var. rix s.n. / < fr. rixe, cf. lat. rixa]. Trimis de LauraGellner, 24.08.2005. Sursa: DN … Dicționar Român
rixa — s. f. 1. Contenda ou disputa, acompanhada de injúrias e de pancadas. 2. Discórdia; desavença. ‣ Etimologia: latim rixa, ae … Dicionário da Língua Portuguesa
Rixa — (lat.), Schlägerei oder Raufhandel; vgl. Körperverletzung … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Rixa — RIXA, æ, Zank, Streit. Sieh Eris … Gründliches mythologisches Lexikon
rixa — index affray, altercation, brawl Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
RIXA — Ottonis III. Imperatoris e sorore neptis, nupsit Boleslai Poloniae Regis ab Imperatore creatifilio Mieczislao, circa A. C. 1000. Vide Crantz. Vandal. l. 2. c. 36. qui cum omnia ex uxoris consilio administraret, haec Polonis exosa, post mariti… … Hofmann J. Lexicon universale
Rixa, B. — B. Rixa (22. Mai), Königin von Polen. S. B. Richeza … Vollständiges Heiligen-Lexikon
rixa — co·rixa; … English syllables
Rixa von Werle — († 26. November 1317) war die Tochter von Heinrich I., Prinz von Werle und seiner Frau Rixa (Richiza) sowie die Enkelin von Birger Magnusson von Bjälbo und dessen erster Frau Ingeborg. Rixa von Werle heiratete Albrecht II., Herzog zu Braunschweig … Deutsch Wikipedia
Rixa — friesische Kurzform von Namen mit »Rich« bzw. »Rik« (Bedeutung: Herrscherin) … Deutsch namen
rixa — An angry dispute; a quarrel … Ballentine's law dictionary