Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

quae+res

  • 101 malus

    1.
    mălus, a, um, adj. [Sanscr. mala, dirt; Gr. melas, black; cf. macula; Germ. mal in Mutter-mal, etc.].— Comp.: pējor, pejus.— Sup.: pessimus, a, um, bad, in the widest sense of the word (opp. bonus), evil, wicked, injurious, destructive, mischievous, hurtful; of personal appearance, ill-looking, ugly, deformed; of weight, bad, light; of fate, evil, unlucky, etc.:

    malus et nequam homo,

    Plaut. Ps. 4, 7, 1:

    pessima puella,

    Cat. 36, 9; 55, 10:

    delituit mala,

    Plaut. Rud. 2, 5, 9:

    philosophi minime mali illi quidem, sed non satis acuti,

    Cic. Off. 3, 9, 23:

    malam opinionem habere de aliquo,

    id. Verr. 2, 3, 24, § 59:

    consuetudo,

    Hor. S. 1, 3, 36:

    conscientia,

    Quint. 12, 1, 3:

    mens,

    id. ib.:

    mores,

    Sall. C. 18:

    fures,

    Hor. S. 1, 1, 77:

    Furiae,

    id. ib. 2, 3, 135:

    virus,

    Verg. G. 1, 129:

    cicuta,

    Hor. S. 2, 1, 56:

    libido,

    Liv. 1, 57:

    falx,

    Verg. E. 3, 11:

    gramina,

    id. A. 2, 471: carmen, i. e. an incantation, Leg. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17:

    abi in malam rem,

    go and be hanged! Ter. And. 2, 1, 17:

    pugna,

    unsuccessful, adverse, Cic. Div. 2, 25, 54; Sall. J. 56:

    avis,

    i. e. ill-boding, Hor. C. 1, 15, 5; cf. id. ib. 3, 6, 46:

    ales,

    id. Epod. 10, 1: aetas, burdensome, i. e. senectus, Plaut. Aul. 1, 1, 4:

    haud mala est mulier,

    not badlooking, id. Bacch. 5, 2, 42:

    facies,

    Quint. 6, 3, 32; Ter. Eun. 2, 2, 43:

    crus,

    i. e. deformed, Hor. S. 1, 2, 102:

    pondus,

    i. e. light, deficient, Plaut. Am. 1, 1, 156.—Of the sick:

    in malis aeger est,

    in great danger, Cels. 3, 15 fin.:

    tempus a quo omnis aeger pejor fiat,

    id. 3, 5 med.:

    eo tempore fere pessimi sunt qui aegrotant,

    id. ib. —In neutr. sing., as adv.:

    ne gallina malum responset dura palato,

    Hor. S. 2, 4, 18.— Comp.: pejor, worse:

    via,

    Hor. S. 1, 5, 96.—Hence,
    1.
    mă-lum, i, n., any thing bad, an evil, mischief, misfortune, calamity, etc.
    A.
    In gen.:

    orarem, ut ei, quod posses mali facere, faceres,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 25:

    quam sit bellum, cavere malum,

    Cic. de Or. 1, 58, 247:

    nihil enim mali accidisse Scipioni puto,

    id. Lael. 3, 10:

    hostes inopinato malo turbati,

    Caes. B. C. 2, 12:

    externum, i. e. bellum,

    Nep. Hamilc. 21:

    ne in cotidianam id malum vertat, i. e. febris,

    Cels. 3, 15:

    hoc malo domitos potius cultores agrorum fore, quam, etc.,

    Liv. 2, 34, 11.—
    B.
    In partic.
    (α).
    Punishment; hurt, harm, severity, injury:

    malo domandam tribuniciam potestatem,

    Liv. 2, 54, 10:

    malo exercitum coërcere,

    Sall. J. 100, 5:

    sine malo,

    Plaut. Rud. 4, 4, 81; so Ter. Eun. 4, 4, 45; Liv. 4, 49, 11:

    vi, malo, plagis adductus est, ut frumenti daret,

    ill-usage, Cic. Verr. 2, 3, 23, § 56:

    amanti amoenitas malo est: nobis lucro est,

    is hurtful, injurious, Plaut. Men. 2, 3, 5:

    clementiam illi malo fuisse,

    was injurious, unfortunate, Cic. Att. 14, 22, 1: malo hercle magno suo convivat sine modo, to his own [p. 1105] hurt, Enn. ap. Non. 474, 23 (Sat. v. 1 Vahl.):

    olet homo quidam malo suo,

    Plaut. Am. 1, 1, 165:

    male merenti bona es: at malo cum tuo,

    to your own hurt, id. As. 1, 3, 3.—
    (β).
    Wrong-doing:

    causae, quae numquam malo defuturae sunt, Sen. de Ira, 1, 16, 3: sperans famam exstingui veterum sic posse malorum,

    Verg. A. 6, 527; Anthol. Lat. 1, 178.—
    (γ).
    As a term of abuse, plague, mischief, torment:

    quid tu, malum, me sequere?

    Plaut. Cas. 1, 3:

    qui, malum, alii?

    Ter. Eun. 4, 7, 10:

    quae, malum, est ista tanta audacia?

    Cic. Verr. 2, 1, 20, § 54; so id. Off. 2, 15, 53; Curt. 8, 14, 41.—
    (δ).
    As an exclamation, alas! misery! Plaut. Capt. 3, 3, 16; id. Men. 2, 3, 37 Brix ad loc.—
    2.
    măle, adv., badly, ill, wrongly, wickedly, unfortunately, erroneously, improperly, etc.: dubitas, quin lubenter tuo ero meus, quod possiet facere, faciat male? will do all the harm to him, etc., Plaut. Poen. 4, 2, 66: si iste Italiam relinquet, faciet omnino male, et, ut ego existimo, alogistôs, will act altogether unwisely, Attic. ap. Cic. Att. 9, 10:

    di isti Segulio male faciant,

    do harm to him, punish him, Cic. Fam. 11, 21, 1:

    o factum male de Alexione!

    id. Att. 15, 1, 1:

    male velle alicui,

    to wish ill, Plaut. As. 5, 1, 13:

    Karthagini male jamdiu cogitanti bellum multo ante denuntio, cogitare de aliquo,

    Cic. Sen. 6, 18:

    male loqui,

    id. Rosc. Am. 48:

    male loqui alicui, for maledicere,

    Ter. Phorm. 2, 3, 25:

    male accipere verbis aliquem,

    Cic. Verr. 2, 1, 54, § 140:

    equitatu agmen adversariorum, male habere,

    to harass, annoy, Caes. B. C. 1, 63:

    hoc male habet virum,

    annoys, vexes him, Ter. And. 2, 6, 5:

    male se habere,

    to feel ill, dejected, low-spirited, id. Eun. 4, 2, 6:

    male est animo,

    it vexes me, id. Ad. 4, 5, 21:

    male est animo,

    I feel unwell, Plaut. Curc. 2, 3, 33:

    male fit animo,

    I am beginning to feel bad, am getting unwell, id. Rud. 2, 6, 26: L. Antonio male sit, si quidem, etc., evil betide him! (a formula of imprecation), Cic. Att. 15, 15, 1:

    quae res tibi vertat male,

    much harm may it do you! Ter. Ad. 2, 1, 37:

    male tibi esse malo quam molliter,

    I would rather you should be unfortunate than effeminate, Sen. Ep. 82, 1:

    proelium male pugnatum,

    unsuccessfully, Sall. J. 54, 7:

    ea quae male empta sunt,

    at a bad bargain, Cic. Att. 2, 4, 1:

    male vendere,

    at a sacrifice, id. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    male reprehendunt praemeditationem rerum futurarum,

    id. Tusc. 3, 16, 34:

    male tegere mutationem fortunae,

    Tac. H. 1, 66:

    male sustinere arma,

    unskilfully, Liv. 1, 25, 12: non dubito, quin me male oderit, i. e. very much, intensely, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2:

    male metuo, ne, etc.,

    exceedingly, much, Ter. Hec. 3, 2, 2:

    rauci,

    miserably, Hor. S. 1, 4, 66.—

    When attached to an adjective, it freq. gives it the opposite meaning: male sanus = insanus,

    insane, deranged, Cic. Att. 9, 15, 5:

    male sana,

    with mind disturbed, Verg. A. 4, 8:

    gratus,

    i. e. ungrateful, Ov. H. 7, 27:

    male fidas provincias,

    unfaithful, Tac. H. 1, 17:

    statio male fida carinis,

    unsafe, Verg. A. 2, 23.— Comp.:

    oderam multo pejus hunc quam illum ipsum Clodium,

    Cic. Fam. 7, 2, 3; cf.:

    pejusque leto flagitium timet,

    Hor. C. 4, 9, 50; and:

    cane pejus vitabit chlamydem,

    id. Ep. 1, 17, 30.
    2.
    mālus, i, f., Gr. mêlea, an appletree:

    malus bifera,

    Varr. R. R. 1, 7:

    et steriles platani malos gessere valentes,

    Verg. G. 2, 70:

    malus granata,

    the pomegranate, Isid. 17, 7, 6:

    felices arbores putantur esse quercus...malus, etc.,

    Macr. S. 3, 20, 2.
    3.
    mālus, i, m. [by some referred to root mac-; Gr. makros; Lat. magnus; but perh. the same word with 2. malus], an upright mast, pole, or beam.
    I.
    In gen.:

    malos exaequantes altitudinem jugi surrexit,

    Front. Strat. 3, 8, 3.—
    II.
    Esp.
    A.
    A mast of a ship:

    ut si qui gubernatorem in navigando agere nihil dicant, cum alii malos scandant, etc.,

    Cic. Sen. 6, 17:

    malum erigi, vela fieri imperavit,

    id. Verr. 2, 5, 34, § 88:

    attolli malos,

    Verg. A. 5, 829:

    malo suspendit ab alto,

    id. ib. 5, 489:

    saucius,

    injured, Hor. C. 1, 14, 5.—
    B.
    A standard or pole, to which the awnings spread over the theatre were attached, Lucr. 6, 110; Liv. 39, 7, 8.—
    C.
    The beam in the middle of a wine-press, Plin. 18, 31, 74, § 317.—
    D.
    The corner beams of a tower:

    turrium mali,

    Caes. B. G. 7, 22, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > malus

  • 102 fallo [1]

    1. fallo, fefellī (falsum), ere (σφάλλω), I) ausgleiten machen, einen Fehltritt tun lassen, glacies fallit pedes, Liv. 21, 36, 7: gradus instabilis fallit alqm, Curt. 7, 11 (42), 16: saxa lubrica vestigium fallunt, Curt. 4, 9 (38), 18; vgl. 5, 4 (15), 18: lubrica quā tellus lapsantis sanguine fratris fallebat nisus, Sil. 17, 469. – II) übtr.: a) unbemerkbar-, unkenntlich machen, signa sequendi, Verg.: furta, Ov.: discrimina, Ov.: sua terga lupo (durch die Gestalt eines W.), Prop.: medias sermonibus horas, vertreiben, Ov.: absol., aetas labitur occulte fallitque, gleitet verborgen u. unbemerkt dahin, Ov.: longe fallens sagitta, der unvermutet aus weiter Ferne treffende, Verg.: pila veloci fallet per brachia iactu, wird so schnell, daß man ihn kaum sieht (= pfeilschnell), den Händen entfliegen, Prop. – b) unwirksam machen, nicht fühlen lassen, vertreiben, omen, Ov.: infandum amorem, Verg.: curam vino et somno, vergessen machen, Ov.: sermone laborem, Ov.: studio fallente laborem, Ov.: molliter austerum studio fallente laborem, Hor.; vgl. Haupt Ov. met. 6, 60. – c) etw. nicht leisten, nicht erstatten, nicht erfüllen ( unerfüllt lassen), versagen, um etw. bringen, etw. brechen, depositum, Ov.: mandata mariti, Ov.: promissum, Curt.: foedus ac fidem, Liv.: fidem hosti datam, Cic. – d) jmdm. (= jmds. Wahrnehmung, Aufmerksamkeit, Kenntnis) entgehen, sich jmds. Kenntnis entziehen, von jmd. unbemerkt od. unentdeckt bleiben, jmdm. verborgen od. unbekannt bleiben (v. leb. Wesen u. v. Lebl.), custodes, Liv.: custodias, Liv. u. Sen.: deos, Ov.: dominum, Hor.: nihil me fallis, ich kenne dich wohl, Ter.: mors mea matrem fallere posset, Ov.: non fallebat duces impetus militum, Tac.: absol. (s. Fabri Liv. 21, 48, 5), per biennium fefellerat, Liv.: minus quam ad Ticinum fefellit, Liv.: fallere ita se posse, si etc., Liv.: ille tamen fefellit et latuit, Plin. ep.: ne quid falleret tale admissum, Liv.: ne parvulae rimae fallant, Cels.: non fefellere insidiae, Liv.: u. alqm fallit (bes. in Fragen) od. non fallit m. folg. Acc. u. Infin., Ter., Cic. u.a.: nec me animi fallit (es entgeht meinem Geiste nicht) m. folg. Acc. u. Infin., Lucr.: alqm non fallit m. folg. quin u. Konj., Ter. u. Caes.: insbes. (wie λανθάνω) m. einem Partiz. (s. Weißenb. Liv. 2, 19, 7; 10, 14, 6. Heräus Tac. hist. 2, 98, 6), hostis fallit incedens, der Feind kommt unbemerkt heran, Liv.: qui natus moriensque fefellit, unbekannt geboren u. gestorben, Hor.: nec fefellit veniens Tusculanum ducem, der t. Feldherr sah ihn kommen, Liv.: nec barbaros fefellit subductus (rex) ex acie, den B. war seine Wegführung aus der Schl. nicht entgangen, Curt. – e) jmd. irre führen = hinter das Licht führen, hintergehen, jmd. (in etw.) täuschen, Passiv fallor medial = sich irren, sich täuschen (v. leb. Wesen u. v. Lebl.), alqm, Komik., Cic. u.a.: res illum fefellit, er betrog sich darin, Nep.: ager fefellit dominum, hat keine Früchte getragen, Ov.: tu faciem illius falle dolo, ahme täuschend nach, Verg.: mentes Italas monstro fefellit, Verg.: fall. alqm fructu, bringen um usw., Caecil. com. fr.: fall. alcis spem od. opinionem (jmd. in seiner H. od. Erwartung), Cic.: fallit me tempus, dies, ich irre mich in der Zeit usw., Cic.: quae res eum fefellit, darin irrte er sich, Nep.: id me fefellit, ich habe mich darin getäuscht (bin betrogen), Cic.: quod me non fefellit, worin ich mich nicht getäuscht habe, Cic.: so auch non te sententia fallit, Verg.: nisi me fallit animus, Cic. u. Sall.: nisi me forte fallo, Cic.: nisi quid me fefellerit, Ter.: nisi me omnia fallunt, wenn ich mich nicht durchaus irre, Cic.: aut me omnia fallunt aut iam recreavit animum tuum, Sen.: in rebus minimis socium fallere turpissimum est, Cic.: si in hominibus eligendis spes amicitiae nos fefellerit, Cic.: in quo cum opinio eum fefellisset, Nep. – certe hercle nunc hic se ipsus fallit, haud ego, Ter.: tam libenter se fallunt quam si unā fata decipiant, Sen.: cum alios falleret, se ipsum tamen non fefellit, Lact.: ego me non fallo (ich habe die feste Überzeugung) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 1, 3, 3. – absol., ne falleret bis relata eadem res, in Irrtum führte, Liv.: non in sortitione fallere (voluit), Cic. Verr. 2, 132: eum in ea re conari fallere, Nep. Them. 7, 2: periculosa medicina... saepius in hoc fallit, in quo etc., Cels. 7, 26. no. 2: u. in der Schwurformel si fallo, wenn ich mein Wort nicht halte, Cic. u. Prop.: u. so si falleret, Liv.: si sciens fallo, Liv.: si sciens fefellisset, Plin. pan. – unpers., me fallit, ich täusche mich, irre mich, ich weiß nicht, num me fefellit? Cic.: nisi me fallit, Cic. (s. Matthiä Cic. Sest. 106. Korte Sall. Cat. 20, 17): nec eum fefellit, Cic.: quantum nos fefellerit (wie sehr wir uns getäuscht haben), vides, Cic.: non multum me fallit (ich kann mir ziemlich gut vorstellen), si consulamini, quid sitis responsuri, Cic. – so auch im Passiv, fallor, ich täusche mich, ich irre mich, ordinis haec virtus erit, aut ego fallor, Hor.: nisi fallor, Cic. ad Att. 4, 17, 1; 16, 6, 2. Verg. Aen. 5, 49: ni fallor, Ov. fast. 4, 623. Lact. 2, 19, 1: non falleris, Ov.: multum falleris, Phaedr.: falleris, Sen.: falleris, quod (daß) etc., Nep.: fallitur, qui etc., Curt.: potest fieri ut fallar, ich kann mich möglicherweise irren, Cic.: u. falsus medial = sich geirrt habend, sich irrend, falsus es, Ter.: ut falsus animi est! Ter.: illi falsi sunt, sind im Irrtum, Sall.: nec falsus vates fuit, Liv.: Spurinnam ut falsum arguens, Suet.: neque ea res falsum me habuit, darin täuschte ich mich nicht, Sall.: m. folg. indir. Fragesatz, id quam mihi facile sit, haud sum falsus, daß das Ding mir leicht wird, merk' ich recht gut, Plaut. Men. 755: etiam num quid sit negoti falsus incertusque sum = nescio incertusque sum, Plaut. truc. 785. – Partiz. poet. m. Genet., falsus cupiti Ausoniae motus, getäuscht hinsichtlich der usw. = fälschlich hoffend auf usw., Sil. 13, 886. – / fefellitus sum, Petron. 61, 8 B 5. – parag. Infin. fallier, Pers. 3, 50.

    lateinisch-deutsches > fallo [1]

  • 103 fallo

    1. fallo, fefellī (falsum), ere (σφάλλω), I) ausgleiten machen, einen Fehltritt tun lassen, glacies fallit pedes, Liv. 21, 36, 7: gradus instabilis fallit alqm, Curt. 7, 11 (42), 16: saxa lubrica vestigium fallunt, Curt. 4, 9 (38), 18; vgl. 5, 4 (15), 18: lubrica quā tellus lapsantis sanguine fratris fallebat nisus, Sil. 17, 469. – II) übtr.: a) unbemerkbar-, unkenntlich machen, signa sequendi, Verg.: furta, Ov.: discrimina, Ov.: sua terga lupo (durch die Gestalt eines W.), Prop.: medias sermonibus horas, vertreiben, Ov.: absol., aetas labitur occulte fallitque, gleitet verborgen u. unbemerkt dahin, Ov.: longe fallens sagitta, der unvermutet aus weiter Ferne treffende, Verg.: pila veloci fallet per brachia iactu, wird so schnell, daß man ihn kaum sieht (= pfeilschnell), den Händen entfliegen, Prop. – b) unwirksam machen, nicht fühlen lassen, vertreiben, omen, Ov.: infandum amorem, Verg.: curam vino et somno, vergessen machen, Ov.: sermone laborem, Ov.: studio fallente laborem, Ov.: molliter austerum studio fallente laborem, Hor.; vgl. Haupt Ov. met. 6, 60. – c) etw. nicht leisten, nicht erstatten, nicht erfüllen ( unerfüllt lassen), versagen, um etw. bringen, etw. brechen, depositum, Ov.: mandata mariti, Ov.: promissum, Curt.: foedus ac fidem, Liv.: fidem hosti datam, Cic. – d) jmdm. (= jmds. Wahrnehmung, Aufmerksamkeit,
    ————
    Kenntnis) entgehen, sich jmds. Kenntnis entziehen, von jmd. unbemerkt od. unentdeckt bleiben, jmdm. verborgen od. unbekannt bleiben (v. leb. Wesen u. v. Lebl.), custodes, Liv.: custodias, Liv. u. Sen.: deos, Ov.: dominum, Hor.: nihil me fallis, ich kenne dich wohl, Ter.: mors mea matrem fallere posset, Ov.: non fallebat duces impetus militum, Tac.: absol. (s. Fabri Liv. 21, 48, 5), per biennium fefellerat, Liv.: minus quam ad Ticinum fefellit, Liv.: fallere ita se posse, si etc., Liv.: ille tamen fefellit et latuit, Plin. ep.: ne quid falleret tale admissum, Liv.: ne parvulae rimae fallant, Cels.: non fefellere insidiae, Liv.: u. alqm fallit (bes. in Fragen) od. non fallit m. folg. Acc. u. Infin., Ter., Cic. u.a.: nec me animi fallit (es entgeht meinem Geiste nicht) m. folg. Acc. u. Infin., Lucr.: alqm non fallit m. folg. quin u. Konj., Ter. u. Caes.: insbes. (wie λανθάνω) m. einem Partiz. (s. Weißenb. Liv. 2, 19, 7; 10, 14, 6. Heräus Tac. hist. 2, 98, 6), hostis fallit incedens, der Feind kommt unbemerkt heran, Liv.: qui natus moriensque fefellit, unbekannt geboren u. gestorben, Hor.: nec fefellit veniens Tusculanum ducem, der t. Feldherr sah ihn kommen, Liv.: nec barbaros fefellit subductus (rex) ex acie, den B. war seine Wegführung aus der Schl. nicht entgangen, Curt. – e) jmd. irre führen = hinter das Licht führen, hintergehen, jmd. (in etw.) täuschen, Passiv fallor medial = sich irren, sich täuschen (v. leb.
    ————
    Wesen u. v. Lebl.), alqm, Komik., Cic. u.a.: res illum fefellit, er betrog sich darin, Nep.: ager fefellit dominum, hat keine Früchte getragen, Ov.: tu faciem illius falle dolo, ahme täuschend nach, Verg.: mentes Italas monstro fefellit, Verg.: fall. alqm fructu, bringen um usw., Caecil. com. fr.: fall. alcis spem od. opinionem (jmd. in seiner H. od. Erwartung), Cic.: fallit me tempus, dies, ich irre mich in der Zeit usw., Cic.: quae res eum fefellit, darin irrte er sich, Nep.: id me fefellit, ich habe mich darin getäuscht (bin betrogen), Cic.: quod me non fefellit, worin ich mich nicht getäuscht habe, Cic.: so auch non te sententia fallit, Verg.: nisi me fallit animus, Cic. u. Sall.: nisi me forte fallo, Cic.: nisi quid me fefellerit, Ter.: nisi me omnia fallunt, wenn ich mich nicht durchaus irre, Cic.: aut me omnia fallunt aut iam recreavit animum tuum, Sen.: in rebus minimis socium fallere turpissimum est, Cic.: si in hominibus eligendis spes amicitiae nos fefellerit, Cic.: in quo cum opinio eum fefellisset, Nep. – certe hercle nunc hic se ipsus fallit, haud ego, Ter.: tam libenter se fallunt quam si unā fata decipiant, Sen.: cum alios falleret, se ipsum tamen non fefellit, Lact.: ego me non fallo (ich habe die feste Überzeugung) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 1, 3, 3. – absol., ne falleret bis relata eadem res, in Irrtum führte, Liv.: non in sortitione fallere (voluit), Cic. Verr. 2, 132: eum in ea re conari fallere, Nep.
    ————
    Them. 7, 2: periculosa medicina... saepius in hoc fallit, in quo etc., Cels. 7, 26. no. 2: u. in der Schwurformel si fallo, wenn ich mein Wort nicht halte, Cic. u. Prop.: u. so si falleret, Liv.: si sciens fallo, Liv.: si sciens fefellisset, Plin. pan. – unpers., me fallit, ich täusche mich, irre mich, ich weiß nicht, num me fefellit? Cic.: nisi me fallit, Cic. (s. Matthiä Cic. Sest. 106. Korte Sall. Cat. 20, 17): nec eum fefellit, Cic.: quantum nos fefellerit (wie sehr wir uns getäuscht haben), vides, Cic.: non multum me fallit (ich kann mir ziemlich gut vorstellen), si consulamini, quid sitis responsuri, Cic. – so auch im Passiv, fallor, ich täusche mich, ich irre mich, ordinis haec virtus erit, aut ego fallor, Hor.: nisi fallor, Cic. ad Att. 4, 17, 1; 16, 6, 2. Verg. Aen. 5, 49: ni fallor, Ov. fast. 4, 623. Lact. 2, 19, 1: non falleris, Ov.: multum falleris, Phaedr.: falleris, Sen.: falleris, quod (daß) etc., Nep.: fallitur, qui etc., Curt.: potest fieri ut fallar, ich kann mich möglicherweise irren, Cic.: u. falsus medial = sich geirrt habend, sich irrend, falsus es, Ter.: ut falsus animi est! Ter.: illi falsi sunt, sind im Irrtum, Sall.: nec falsus vates fuit, Liv.: Spurinnam ut falsum arguens, Suet.: neque ea res falsum me habuit, darin täuschte ich mich nicht, Sall.: m. folg. indir. Fragesatz, id quam mihi facile sit, haud sum falsus, daß das Ding mir leicht wird, merk' ich recht gut, Plaut. Men. 755: etiam num quid sit negoti falsus incertus-
    ————
    que sum = nescio incertusque sum, Plaut. truc. 785. – Partiz. poet. m. Genet., falsus cupiti Ausoniae motus, getäuscht hinsichtlich der usw. = fälschlich hoffend auf usw., Sil. 13, 886. – fefellitus sum, Petron. 61, 8 B 5. – parag. Infin. fallier, Pers. 3, 50.
    ————————
    2. fallo, ōnis = mercennarius, Gloss. V, 619, 36.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fallo

  • 104 certus

        certus adj. with comp. and sup.    [P. of cerno], determined, resolved, fixed, settled, purposed, certain: ei consilia, T.: Certa res est, T.: illos ad certam mortem adducere: omnia experiri certumst prius quam pereo, it is determined, T.: ita facere certumst, T.: certum est omnia dicere: cum diceret síbi certum esse discedere, that he had resolved: mihi abiurare certius est quam dependere, I have determined rather, etc. — Of persons, determined, resolved, bent: certa mori, V.: certi non cedere, O.: certus eundi, V., O.—Determined in thought, sure, proved, true, established, certain: ut mi haec certa attuleris, T.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent, Cs.: crimen: certum esse ratus quod acceperat, S.: nec quicquam certi respondes mihi, T.: id parum certum est, L.: neque certi quid esset explorari poterat, Cs.: neque certum inveniri poterat, Cs.: si quicquam humanorum certi est, L.: certum habere, to regard as certain: pro certo habetote vos decernere, be assured, S.: pro certo polliceor hoc vobis: id ponere pro certo, L.: quot caesa milia sint, quis pro certo adfirmet? L.: pro certo creditur (Catilina) fecisse, etc., S. — Of persons, informed, assured, certain: certi sumus periisse omnia: Anchisen facio Certum, V.: futurorum certi, O.: Quantum potest me certiorem face, inform me, T.: qui certiorem me sui consili fecit: Caesarem certiorem faciunt, sese non facile prohibere, etc., Cs.: milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium, instructs, Cs.: ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, Cs.: factus certior, quae res gererentur, Cs. —Definite, precise, certain, specified, particular: ad certas res conficiendas certos homines delectos habebat, for special purposes special agents: concilium in diem certam indicere, Cs.: certum pretium missionis constituere: imperatorem certum deposcere: signum, agreed, Cs.: domicilium, fixed: sunt certi denique fines, Quos ultra, etc., H.—Determined only in thought, certain, nameless, not specified: de certā causā nondum facere: certorum hominum avaritia: expositis certis rebus, a few points. — Of persons, trustworthy, consistent, firm: amicus certus in re incertā cernitur: homo certus et diligens: honestissimus et certissimus: hostis nec spe nec animo certior (i. e. firmior), L.: pectus, V.: illud ex hominibus certis reperiebam: certissimus auctor (Phoebus), V.: certi accusatoris officium. — Of things, settled, fixed, assured, established, trustworthy, certain: certius argumentum odi: cum illa certissima argumenta atque, iudicia sceleris, tum multo certiora illa, conclusive: certiores nuntii, more trustworthy news, Cs.: vectigalia populi R. certissima: quod salutis certa laetitia est, nascendi incerta condicio: certissima victoria, complete, Cs.: convivia, constant, H.: certiorem capessere fugam, more decided, L.: certam quatit improbus hastam, sure of aim, V.: certo subtemine Parcae, inexorable, H.: si certa pestis adesset, sure destruction, S.
    * * *
    certa -um, certior -or -us, certissimus -a -um ADJ
    fixed, settled, firm; certain; trusty/reliable; sure; resolved, determined

    Latin-English dictionary > certus

  • 105 emineo

    ē-mineo, minuī, ēre, heraus-, hervorragen, I) eig.: 1) im allg.: a) vertikal heraus-, hervorragen, heraus-, hervorstehen, ne quid emineret, ubi ignis hostium adhaeresceret, Caes.: his quae eminebant paulatim in se residentibus, Sen.: et nihil emineant et sint sine sordibus ungues, Ov.: tumulis dumtaxat eminentibus, Curt.: eminentibus venis, Cels.: eminentibus oculis, Cic.: oculis foris eminentibus, Vopisc. – m. ex u. Abl., columella non multum e dumis eminens, Cic.: ex terra nihil eminet, quod etc., Cic.: globus terrae eminens e mari, Cic. – m. in u. Abl., machina, in qua undique praeacuti stimuli eminebant, Val. Max.: in medio fere nemore columnam eminere, Curt. – m. Abl. woraus? iam paulum moles aquā eminebat, Curt.: Dareus curru sublimis eminebat, Curt. – m. Abl. womit? ut capite paululum emineat (paxillus), Cels. – m. extra (über) u. Akk., ut (auris) extra tabulam non emineat, Cels. – m. super u. Akk., belua super ipsos fluctus dorso eminens, Curt.: super eum (ruborem) pustulae eminent, Cels. – mit Ang. wie weit? wie hoch? ut non amplius digitis quattuor ex terra eminerent (stipites), Caes.: altitudo muri L cubitorum eminet spatio, Curt.: petra in altitudinem XXX eminet stadia, Curt.: nostros montes (über unsere B.) per bis sex ulnas eminet locus, Lact. – b) horizontal hervorragen, -stehen, vorstehen, duobus eminentibus promunturiis, Caes.: sinus lunae maxime similis, cum eminent cornua, Curt. – m. Praepp., ex summo temone hastae praefixae ferro eminebant, Curt.: hastae multum ultra temonem eminentes, Curt.: dextra omnis acies extra proelium eminens, Liv.: ita ut per costas ferrum emineret, Liv.: inter radios rotarum plura spicula eminebant, Curt.: hasta in partes eminet ambas, Ov.: iugum directum eminens in mare, Caes.: pars eius ad Arctos eminet, ragt hinaus, Manil. – 2) insbes., a) als mediz. t. t., eminens caro, der fleischige Auswuchs, Scrib. Larg. 227. – b) als t. t. der Malerei, hervortreten, den Vordergrund bilden, ut quaedam eminere in opere, quaedam recessisse credamus, Quint. 2, 17, 21: nec pictura, in qua nihil circumlitum est, eminet, Quint. 8, 5, 26. – im Bilde, quo magis id, quod erit illuminatum, exstare atque eminere videatur, Cic. de or. 3, 101.

    II) übtr.: 1) deutlich hervortreten, -sich zeigen, -sichtbar werden od. sein, a) übh.: primum metus eius, mox gaudium eminuit, Plin. ep.: eminet ante oculos, quod petis, ecce tuos, Ov.: sententiae ipsae magis eminent, Quint.: quorum eminet audacia atque proiecta est, Cic. – m. Praepp., toto ex ore crudelitas eminebat, Cic.: cum pigritia et desperatio in omnium vultu emineret, deutlich zu lesen war, Liv. 21, 35, 7: in quorum ore amor eminebat, Sen.: in Poro eminebat auctoritas, Curt.: privata quoque inter publicos honores studia eminebant, Liv.: eminente animo patrio inter publicae poenae ministerium, Liv.: nihil excelsum, nihil quod supra cetera emineat, Liv.: m. Abl. wodurch? quae (altitudo animi) maxime eminet contemnendis et despiciendis doloribus, Cic. – b) dem Klange nach hervortreten, vorklingen, per confusa frementis verba tamen vulgi vox eminet una, Ov. met. 15, 607. – 2) gleichs. hervor-, auftauchen, vix ex gratulando miser iam eminebam, Plaut. capt. 504: si iam tum, cum erit (animus) inclusus in corpore, eminebit foras, wird hinausstreben, Cic. de rep. 6, 29. – 3) hinausragen = hinausstreben, animus in futura eminens, Sen. de tranqu. anim. 9, 2. – 4) hervorragen, hervorstechen, hervorstrahlen = sich auszeichnen, a) v. Pers.: legendus, qui eminebat, Vell.: quos eminere videant altius, Nep. – mit Praepp., eminere inter aequales, Quint.: in his omnibus eminuit Plato, Quint. 1, 12, 15: Demosthenes unus eminet inter omnes in omni genere dicendi, Cic.: supra eam (veritatem) eminere visus est, Sen.: magna quoque ingenia quando plus quam in uno eminuerunt opere? Sen. rhet. – m. Abl. wodurch? armis et robore corporis super ceteros eminens, Curt.: claritudine eminuit, Vell. 2, 130, 1: nihil excelsum, nihil quod supra cetera emineat, in civitatibus fore, Liv. – b) v. Lebl.: tantum eminebat peregrina virtus, Liv.: excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium, Cic. – m. Praepp., quibus inter populares aut nobilitas aut opes eminent, Curt.: quae res in negotiis vel bellicis vel civilibus eminebant, Eutr.: sciebas animum eius liberalibus disciplinis... sic esse fundatum, ut supra omnes corporis dolores emineat (erhaben ist), Sen. – m. Abl. wodurch? Philippicas (orationes) Demosthenis isdem eminere virtutibus, Quint. – / Nbf. emino, wov. eminavit, Vulg. (Amiat.) act. apost. 18, 16.

    lateinisch-deutsches > emineo

  • 106 perspicio

    perspicio, spēxī, spectum, ere (per u. specio), I) intr. irgendwo mit dem Blicke durchdringen, hineinsehen, quo non modo non intrari, sed ne perspici quidem posset, Caes. b. G. 2, 17, 4. – II) tr.: A) mit dem Blicke bis zu etw. durchdringen, etw. deutlich sehen, ut prae densitate arborum perspici caelum vix posset, Liv.: quae fortuna pugnae esset, neque scire nec perspicere prae caligine poterant, Liv.: minimis id granis constat, ut vix perspici quaedam possint, Plin. – B) etwas prüfend mit dem Blicke durchdringen, a) beschauend = prüfend in Augenschein nehmen, sich etw. ansehen, etw. nachsehen, domum tuam atque aedificationem omnem, Cic.: viam, Cic.: opus, Cic. – m. indir. Fragesatz, perspicito prius, quid intus agatur, Plaut.: qui visendi causā venirent studioseque perspicerent, quid ageretur et quo modo, Cic. – b) lesend, eine Schrift prüfend durchsehen, eas (epistulas) ego oportet perspiciam, corrigam; tum denique edentur, Cic. ad Att. 16, 5. § 5. – C) übtr., mit dem geistigen Blicke durchdringen, durchschauen, etw. od. jmd. (seinem Wesen und Charakter nach) kennen lernen, erkennen, wahrnehmen, rem, Cic.: alqm coniecturā, erraten, Cic.: hoc cum dicendo tum singulis appellandis rogandisque perspexisse, Cic.: alcis fidem, Cic. u. Caes.: animos regum, Cic.: cum se ipse perspexerit, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., perspicio nihili meam vos facere gratiam, Plaut. Curc. 155 G.: perspiciebant enim in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros, Cic. ep. 1, 2. § 2: im Passiv mit folg. Nom. u. Infin., tum vero lectis tuis epistulis perspectus est (Pompeius) a me toto animo de te ac de tuis ornamentis et commodis cogitare, Cic. ep. 1, 7, 3: quae (res) inesse in homine perspiciantur ab iis, qui etc., Cic. de legg. 1, 62. – m. folg. indir. Fragesatz, quidam saepe in parva pecunia perspiciuntur, quam sint leves, Cic.: ista veritas quae sit, non satis perspicio, Cic.: quod, qua de causa discederent, nondum perspexerat, Caes.

    lateinisch-deutsches > perspicio

  • 107 perspicio

    perspicio, spēxī, spectum, ere (per u. specio), I) intr. irgendwo mit dem Blicke durchdringen, hineinsehen, quo non modo non intrari, sed ne perspici quidem posset, Caes. b. G. 2, 17, 4. – II) tr.: A) mit dem Blicke bis zu etw. durchdringen, etw. deutlich sehen, ut prae densitate arborum perspici caelum vix posset, Liv.: quae fortuna pugnae esset, neque scire nec perspicere prae caligine poterant, Liv.: minimis id granis constat, ut vix perspici quaedam possint, Plin. – B) etwas prüfend mit dem Blicke durchdringen, a) beschauend = prüfend in Augenschein nehmen, sich etw. ansehen, etw. nachsehen, domum tuam atque aedificationem omnem, Cic.: viam, Cic.: opus, Cic. – m. indir. Fragesatz, perspicito prius, quid intus agatur, Plaut.: qui visendi causā venirent studioseque perspicerent, quid ageretur et quo modo, Cic. – b) lesend, eine Schrift prüfend durchsehen, eas (epistulas) ego oportet perspiciam, corrigam; tum denique edentur, Cic. ad Att. 16, 5. § 5. – C) übtr., mit dem geistigen Blicke durchdringen, durchschauen, etw. od. jmd. (seinem Wesen und Charakter nach) kennen lernen, erkennen, wahrnehmen, rem, Cic.: alqm coniecturā, erraten, Cic.: hoc cum dicendo tum singulis appellandis rogandisque perspexisse, Cic.: alcis fidem, Cic. u. Caes.: animos regum, Cic.: cum se ipse perspexerit, Cic. – m. folg. Acc. u.
    ————
    Infin., perspicio nihili meam vos facere gratiam, Plaut. Curc. 155 G.: perspiciebant enim in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros, Cic. ep. 1, 2. § 2: im Passiv mit folg. Nom. u. Infin., tum vero lectis tuis epistulis perspectus est (Pompeius) a me toto animo de te ac de tuis ornamentis et commodis cogitare, Cic. ep. 1, 7, 3: quae (res) inesse in homine perspiciantur ab iis, qui etc., Cic. de legg. 1, 62. – m. folg. indir. Fragesatz, quidam saepe in parva pecunia perspiciuntur, quam sint leves, Cic.: ista veritas quae sit, non satis perspicio, Cic.: quod, qua de causa discederent, nondum perspexerat, Caes.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perspicio

  • 108 vertō or vortō

        vertō or vortō tī, sus, ere    [VERT-], to turn, turn up, turn back, direct: cardinem, O.: verso pede, O.: Non ante verso cado, i. e. emptied, H.: crateras, V.: verti me a Minturnis Arpinum versus: gens ab oriente ad septentrionem se vertit, i. e. is situated, Cu.: in circumsedentis Capuam se vertit, i. e. directs his attack, L.— Intrans, to turn, turn back: versuros extemplo in fugam omnes ratus, L.— Pass, to be turned, be directed, face, look: fenestrae in viam versae, L.: nunc ad fontes, nunc ad mare versus, O.—To turn about, be engaged, move, be, be situated: Magno in periclo vita vertetur tua, Ph.: in maiore discrimine verti, L.: ipse catervis Vertitur in mediis, V.—To turn back, turn about, reverse: Pompeiani se verterunt et loco cesserunt, wheeled about, Cs.: hostes terga verterunt, fled, Cs.: hostem in fugam, put to flight, L.: Hiemps piscīs ad hoc vertat mare, H.—To turn over, turn up: versā pulvis inscribitur hastā, V.: Vertitur interea caelum, revolves, V.: terram aratro, H.: versis glaebis, O.—To turn, ply, drive: stimulos sub pectore vertit Apollo, V.—Fig., to turn, direct, convert, appropriate: ex illā pecuniā magnam partem ad se: congressi certamine irarum ad caedem vertuntur, i. e. are driven, L.: ne ea, quae rei p. causā egerit, in suam contumeliam vertat, Cs.: omen in Macedonum metum, Cu.: in religionem vertentes comitia biennio habita, making a matter of religious scruple, L.: Philippus totus in Persea versus, inclined towards, L.: quo me vertam? T.: quo se verteret, non habebat: si bellum omne eo vertat, L.: di vortant bene, Quod agas, prosper, T.—To ascribe, refer: quae alia in deum iras velut ultima malorum vertunt, L.: ne sibi vitio verterent, quod abesset a patriā, impute as a fault.—Pass., to turn, depend, rest, hang: hic victoria, V.: cum circa hanc consultationem disceptatio omnis verteretur, L.: omnia in unius potestate vertentur: spes civitatis in dictatore, L.: vertebatur, utrum manerent, an, etc., i. e. the question was discussed, L.—To turn, change, alter, transform, convert, metamorphose: terra in aquam se vertit: Verte omnīs tete in facies, V.: Auster in Africum se vertit, Cs.: versa et mutata in peiorem partem sint omnia: cur nunc tua quisquam Vertere iussa potest, V.: saevus apertam In rabiem coepit verti iocus, H.: nullā tamen alite verti Dignatur, nisi, etc., O.—Prov.: ubi omne Verterat in fumum et cinerem, i. e. had dissipated, H.— With solum, to change abode, leave the country: qui exsili causā solum verterit.—In language, to turn, translate, interpret: Platonem: annales Acilianos ex Graeco in Latinum sermonem, L.—To turn, overturn, overthrow, subvert, destroy: vertit ad extremum omnia: Cycnum Vi multā, O.: ab imo moenia Troiae, V.: ne Armenia scelere verteretur, Ta.: versā Caesarum sobole, Ta.—To turn, change, be changed: iam verterat fortuna, L.—To turn, be directed, turn out, result: verterat Scipionum invidia in praetorem, L.: (quae res) tibi vertat male, turn out badly, T.: quod bene verteret, Cu.: quod nec vertat bene, V.: quod si esset factum, detrimentum in bonum verteret, Cs.: ea ludificatio veri in verum vertit, L.—Of time, in the phrase, annus vertens, the returning year, space of a year, full year: anno vertente sine controversiā (petisses); cf. annus vertens, the great cycle of the stars.

    Latin-English dictionary > vertō or vortō

  • 109 amo

    ămo, āvi, ātum, 1, v. a. (amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 Müll.:

    amāsse = amavisse,

    Ter. Eun. 5, 1, 11:

    amantum = amantium,

    Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439) [cf. Sanscr. kam = to love; hama = Sanscr. sam = Germ. sammt; Engl. same, Lat. similis; with the radical notion of likeness, union], to like, to love, eraô, phileô (both in the higher and the lower sense, opp. odisse; while diligere (agapô) designates esteem, regard; opp. neglegere or spernere; cf. Doed. Syn. IV. p. 97; in the high sense in the philos. writings and Epp. of Cicero; often in the low sense, esp. in the comic poets. In the Vulg. amo and amor are comparatively little used, prob. from their bad associations, amo being used 51 times and amor 20. Instead of these words, diligo, dilectio and caritas were used. Diligo (incl. dilectus) occurs 422 times, and dilectio and caritas 144 times in all; dilectio 43 and caritas 101 times).
    I.
    In gen.:

    quid autem est amare, nisi velle bonis aliquem adfici, quam maximis, etiamsi ad se ex iis nihil redeat,

    Cic. Fin. 2, 24:

    amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames, nullā indigentiā, nullā utilitate quaesitā,

    id. Am. 27, 100:

    videas corde amare (eos) inter se,

    Plaut. Capt. 2, 3, 60; Ter. Ad. 5, 3, 42:

    liberi amare patrem atque matrem videntur,

    Gell. 12, 1, 23:

    qui amat patrem aut matrem,

    Vulg. Matt. 6, 5:

    ipse Pater amat vos, h. l. used of God,

    ib. Joan. 16, 27:

    Cicerones pueri amant inter se,

    love each other, Cic. Att. 6, 1:

    magis te quam oculos nunc amo meos,

    Ter. Ad. 4, 5, 67:

    quem omnes amare meritissimo debemus,

    Cic. de Or. 1, 55, 234.—So, amare aliquem ex animo, to love with all one's heart, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5:

    unice patriam et cives,

    id. Cat. 3, 5:

    aliquem amore singulari,

    id. Fam. 15, 20:

    sicut mater unicum amat filium suum,

    Vulg. 2 Reg. 1, 26:

    dignus amari,

    Verg. E. 5, 89.—Amare in ccntr. with diligere, as stronger, more affectionate: Clodius valde me diligit, vel, ut emphatikôteron dicam, valde me amat, Cic. ad Brut. 1, 1; id. Fam. 9, 14:

    eum a me non diligi solum, verum etiam amari,

    id. ib. 13, 47; id. Fragm. ap. Non. 421, 30 (Orell. IV. 2, p. 466); Plin. Ep. 3, 9.—But diligere, as indicative of esteem, is more emph. than amare, which denotes an instinctive or affectionate love:

    non quo quemquam plus amem, aut plus diligam, Eo feci, sed, etc.,

    Ter. Eun. 1, 2, 16:

    homo nobilis, qui a suis et amari et diligi vellet,

    Cic. Verr. 2, 4, 23:

    te semper amavi dilexique,

    have loved and esteemed, id. Fam. 15, 7: diligis (agapais) me plus his? Etiam, Domine, tu scis quia amo (philô) te, Vulg. Joan. 21, 15 sqq., ubi v. Alford, Gr. Test. al.—Hence in asseverations: ita (sic) me dii (bene) ament or amabunt, so may the gods love me, by the love of the gods, most assuredly:

    ita me di amabunt, etc.,

    Plaut. Poen. 1, 3, 30 (v. the pass. in its connection):

    ita me di ament, credo,

    Ter. And. 5, 4, 44:

    non, ita me di bene ament,

    id. Hec. 2, 1, 9:

    sic me di amabunt, ut, etc.,

    id. Heaut. 3, 1, 54.—Hence also ellipt.: ita me Juppiter! (sc. amet or amabit), Plaut. Poen. 1, 3, 31 (so in Engl. with different ellipsis, bless me! sc. God).—And as a salutation: Me. Salvus atque fortunatus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Me gadore, the gods bless you! Plaut. Aul. 2, 2, 6 al.—
    II.
    Esp.
    A.
    Amare se, of vain men, to be in love with, to be pleased with one's self, also, to be selfish (used mostly by Cic.):

    quam se ipse amans sine rivali!

    Cic. Q. Fr. 3, 8:

    nisi nosmet ipsos valde amabimus,

    id. Off. 1, 9, 29; so id. Att. 4, 16 med.; id. Har. Resp. 9:

    homines se ipsos amantes,

    Vulg. 2 Tim. 3, 2.—
    B.
    Of unlawful love, Plaut. Bacch. 2, 2, 30:

    ut videas eam medullitus me amare!

    id. Most. 1, 3, 86 et saep.:

    meum gnatum rumor est amare,

    Ter. And. 1, 2, 14; 1, 2, 20 al.:

    ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare, potare, etc.,

    Sall. C. 11, 6:

    quae (via) eo me solvat amantem,

    Verg. A. 4, 479:

    non aequo foedere amare,

    id. ib. 4, 520; Hor. S. 2, 3, 250 Heind.; Vulg. Jud. 16, 4; ib. 2 Reg. 13, 4 al. —
    C.
    Trop., to love a thing, to like, to be fond of, to find pleasure in, delight in:

    nomen, orationem, vultum, incessum alicujus amare,

    Cic. Sest. 49, 105:

    amavi amorem tuum,

    id. Fam. 9, 16:

    Alexidis manum amabam,

    id. Att. 7, 2:

    amabat litteras,

    Nep. Att. 1, 2:

    ea, quae res secundae amant, lasciviā atque superbiā incessere,

    Sall. J. 41, 3:

    amare nemus et fugere urbem,

    Hor. Ep. 2, 2, 77:

    amat bonus otia Daphnis,

    Verg. E. 5, 61:

    non omnes eadem mirantur amantque,

    Hor. Ep. 2, 2, 58:

    mirā diversitate naturā, cum īdem homines sic ament inertiam et oderint quietem,

    Tac. G. 15:

    pax et quies tunc tantum amata,

    id. ib. 40:

    qui amant vinum et pinguia,

    Vulg. Prov. 21, 17:

    amant salutationes in foro,

    ib. Luc. 20, 46: amat Janua limen, loves to remain shut, i. e. is constantly closed, Hor. C. 1, 25, 3; so,

    Nilus amet alveum suum,

    keep to its bed, Plin. Pan. 31, 4 al. —With inf. as object:

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50:

    amant in synagogis orare,

    Vulg. Matt. 6, 5.—
    D.
    Amare aliquem de or in aliquā re, quod, etc., to like one for something, to be obliged to one for something, to be under obligation, be thankful.
    a.
    With de:

    ecquid nos amas De fidicinā istac?

    Ter. Eun. 3, 2, 3:

    de raudusculo multum te amo,

    Cic. Att. 7, 2, 7.—
    b.
    With in:

    et in Attilii negotio te amavi,

    Cic. Fam. 13, 62.—
    c.
    With quod:

    te multum amamus, quod, etc.,

    Cic. Att. 1, 3: amas me, quod te non vidi? Domit. Afer. ap. Quint. 6, 3, 93.—Also without prep. or quod: soror, parce, amabo. Anter. Quiesco. Adelph. Ergo amo te, I like you, am much obliged to you, Plaut. Poen. 1, 2, 40:

    bene facis: Merito te amo,

    Ter. Ad. 5, 8, 23.—Hence in the eilipt. lang. of conversation, amabo or amabo te (never amabo vos, etc.), lit. I shall like you ( if you say, do, etc., that for me).—Hence in entreaties = oro, quaeso, precor (with ut or ne foll.), be so good, I pray, entreat you (in Plaut. and Ter. very freq.; in the latter always amabo without te;

    in Cic. only in Epistt.): quis hic, amabo, est, qui, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 3, 26:

    qui, amabo?

    id. Bacch. 1, 1, 19:

    quid, amabo, obticuisti?

    id. ib. 1, 1, 28 et saep.:

    id, amabo, adjuta me,

    Ter. Eun. 1, 2, 70:

    id agite, amabo,

    id. ib. 1, 2, 50 al.; Cat. 32, 1:

    id, amabo te, huic caveas,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 10; id. Men. 4, 3, 4:

    amabo te, advola,

    Cic. Q. Fr. 2, 10:

    cura, amabo te, Ciceronem nostrum,

    id. Att. 2, 2.—With ut or ne foll.:

    scin quid te amabo ut facias?

    Plaut. Men. 2, 3, 71; 3, 3, 1:

    amabo, ut illuc transeas,

    Ter. Eun. 3, 3, 31:

    amabo te, ne improbitati meae assignes, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 4.—
    E.
    With inf., to do a thing willingly, to be wont or accustomed to (cf. phileô; mostly poet. or in post-Aug. prose):

    clamore, vultu, saepe impetu, atque aliis omnibus, quae ira fieri amat,

    delights to have done, is wont to do, Sall. J. 34, 1; cf. Quint. 9, 3, 17:

    aurum per medios ire satellites Et perrumpere amat saxa potentius Ictu fulmineo,

    Hor. C. 3, 16, 9; so id. ib. 2, 3, 9; id. Epod. 8, 15; Plin. 13, 4, 7, § 28; Tac. A. 4, 9.—Hence, ămans, antis, P. a., with gen. or absol.
    A.
    Fond, loving, kind, feeling kindly to, benevolent, pleasing; and subst., a friend, patron:

    continentem, amantem uxoris maxime,

    Plaut. As. 5, 2, 7:

    veterem amicum suum studiosum, amantem, observantem sui,

    Cic. Rab. Post. 16:

    homines amantes tui,

    id. Fam. 9, 6:

    cives amantes patriae,

    id. Att. 9, 19; id. Q. Fr. 1, 1, 5:

    amans cruoris,

    Ov. P. 2, 9, 46:

    ad nos amantissimos tui veni,

    Cic. Fam. 16, 7:

    Amantissimus Domini habitabit in eo,

    Vulg. Deut. 33, 12; ib. Amos, 5, 11: amantissima eorum non proderunt iis, their most [p. 108] pleasant things, ib. Isa. 44, 9; so ib. Os. 9, 16.—
    B.
    Trop., of things, friendly, affectionate:

    nomen amantius indulgentiusque,

    Cic. Clu. 5:

    lenissimis et amantissimis verbis utens,

    id. Fam. 5, 15 al. —
    C.
    Sometimes in a bad sense = amator or amica, a paramour; cf. Wolf ad Cic. Tusc. 4, 12, 27; cf. Hor. Ep. 1, 1, 38:

    quis fallere possit amantem,

    Verg. A. 4, 296; 4, 429:

    amantium irae amoris integratio est,

    Ter. And. 3, 3, 23:

    oblitos famae melioris amantīs,

    Verg. A. 4, 221:

    perjuria amantūm,

    Ov. A. A. 1, 633.— Hence, ămanter, adv., lovingly, affectionately, Cic. Fam. 5, 19; id. Att. 2, 4.— Comp., Tac. A. 1, 43.— Sup., Cic. Am. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > amo

  • 110 commendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > commendo

  • 111 conmendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > conmendo

  • 112 libet

    lĭbet or lŭbet, libuit (lub-) and libitum (lub-) est (in Cic. perh. only in the latter form), 2, v. n. and impers. (libeo, es, etc., as a personal verb acc. to Caper ap. Prisc. p. 922 P.) [Sanscr. root lubh, cupere, desiderare; Gr. root liph- in liptô, lips; cf. Goth. liub-s; Germ. lieb, dear; Lat. līber], it pleases, is pleasing, is agreeable: mihi, I am disposed, I like, I please, I will.— Constr. with nom. of a demonstr. or rel. pronoun, with inf. or a subject-clause as subject, or impers. without a subject, and with or without a dat.
    (α).
    Id (quod) libet (mihi):

    quod tibi lubet, idem mihi lubet,

    Plaut. Most. 1, 3, 138:

    facite, quod vobis lubet,

    Ter. Ad. 5, 9, 34:

    cui facile persuasi, mihi id, quod rogaret, ne licere quidem, non modo non libere,

    Cic. Att. 14, 19, 4; cf.:

    sin et poterit Naevius id quod libet et ei libebit quod non licet, quid agendum est?

    id. Quint. 30, 94:

    quodcumque homini accidit libere, posse retur,

    Plaut. Am. 1, 1, 17:

    ubi peregre, tibi quod libitum fuit, feceris,

    Ter. Phorm. 5, 7, 77.—Once in plur.:

    cetera item, quae cuique libuissent, dilargitus est,

    Suet. Caes. 20.—Without a dat.:

    rogita quod lubet,

    Plaut. Ep. 5, 2, 31:

    faciat quod lubet,

    Ter. Heaut. 3, 1, 55:

    nihil vident, nisi quod lubet,

    id. ib. 4, 1, 30:

    si quid lubet,

    id. Phorm. 5, 7, 88:

    quae (senectus) efficeret, ut id non liberet quod non oporteret,

    Cic. de Sen. 12, 42:

    illa priorum scribendi, quodcumque animo flagrante liberet, simplicitas,

    Juv. 1, 152.—
    (β).
    With inf. or a subject-clause, with or without a dat.:

    concedere aliquantisper hinc mihi intro lubet,

    Plaut. Ps. 1, 5, 158:

    mihi lubet nunc venire Pseudolum,

    id. ib. 4, 5, 3; Ter. And. 5, 5, 2: Qui lubitumst illi condormiscere? Lu. Oculis, opinor, Plaut. Mil. 3, 2, 13:

    non libet mihi deplorare vitam,

    Cic. de Sen. 23, 84:

    quarum (orationum) alteram non libebat mihi scribere,

    id. Att. 2, 7, 1:

    de quo genere libitum est mihi paulo plura dicere,

    id. de Or. 2, 85, 348; id. Leg. 2, 27, 69; Ter. And. 1, 5, 28.—Without a dat.: cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.); Ter. And. 4, 5, 21:

    de C. Gracchi tribunatu quid exspectem non libet augurari,

    Cic. Lael. 12, 41:

    qui in foro, quicum colloqui libeat, non habeant,

    id. Rep. 1, 17, 28:

    incoharo haec studia, vel non vacabit, vel non libebit,

    Quint. 1, 12, 12; 10, 1, 13; Ter. Ad. 5, 1, 4:

    ultra Sauromatas fugere hinc libet,

    Juv. 2, 1: libet expectare quis impendat, etc., I should like to see who, etc., id. 12, 95.—
    (γ).
    Absol., with or without a dat.:

    ego ibo pro te, si tibi non libet,

    Plaut. Most. 5, 2, 10:

    ubiquomque libitum erit animo meo,

    id. As. 1, 1, 97:

    adi, si libet,

    id. Pers. 5, 2, 13; Cic. Tusc. 5, 15, 45; Ter. And. 1, 3, 8:

    age, age, ut libet,

    id. ib. 2, 1, 10:

    ut libet, as an expression of assent,

    id. Heaut. 4, 4, 16; 4, 5, 32; 5, 1, 61; id. Ad. 2, 2, 38: Ch. Quid in urbe reptas villice? Ol. Lubet, Plaut. Cas. 1, 11; id. Bacch. 5, 2, 79: Pe. Qua fiducia ausus... dicere? Ep. Libuit, Plaut. Ep. 5, 2, 33; cf. id. Ps. 1, 3, 114.—Hence,
    1.
    lĭbens ( lŭbens; LIBES, Inscr. R. N. 2598 Mommsen), entis, P. a., that does a thing willingly or with readiness, willing, with good will, with pleasure (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    studen hercle audire, nam ted ausculto lubens,

    Plaut. Ps. 1, 5, 108: Ph. Complectere. An Facio lubens, id. As. 3, 3, 25:

    ego illud vero illud feci, ac lubens,

    Ter. Eun. 3, 5, 43; id. Heaut. 4, 5, 15; id. And. 2, 1, 37: cum totius Italiae concursus facti illius gloriam [p. 1060] libens agnovisset, Cic. Mil. 14, 38.—Freq. (esp. in Cic.; Cæs. and Quint. do not use libens as an adj. at all) in the abl. absol.: me, te, etc., and animo libente or libenti, with pleasure, gladly, very willingly:

    edepol me lubente facies,

    Plaut. Am. 2, 2, 218:

    me libente eripies mihi hunc errorem,

    Cic. Att. 10, 4, 6; id. de Or. 2, 73, 295:

    libente me vero,

    id. Rep. 1, 9 fin. Mos. N. cr.:

    quae (res nostrae) tam libenti senatu laudarentur,

    id. Att. 1, 14, 3:

    cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,

    id. ib. 2, 4, 2.— Sup.:

    cunctae praefecturae libentissimis animis eum recipiunt,

    Caes. B. C. 1, 15, 1:

    illam porticum redemptores statim sunt demoliti libentissimis omnibus,

    Cic. Att. 4, 2, 5:

    libentissimis Graecis,

    id. Fam. 13, 65, 1:

    lubentissimo corde atque animo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 22:

    fecit animo libentissimo populus Romanus,

    Cic. Verr. 1, 9, 25.—
    2.
    In partic.:

    libens or libens merito (abbreviated L. M.), a formula used in paying a vow: Jovi lubens meritoque vitulor,

    Plaut. Pers. 2, 3, 1:

    EX VOTO L. M.,

    Inscr. Orell. 1412: V. S. L. M., i. e. votum solvit libens merito, or V. L. S., i. e. votum libens solvit, very freq. in inscriptions. —
    B.
    Transf., glad, happy, joyful, cheerful, merry (ante-class.):

    uti ego illos lubentiores faciam, quam Lubentia'st,

    Plaut. As. 2, 2, 2:

    ego omnes hilaros, lubentes, laetificantes faciam ut fiant,

    id. Pers. 5, 1, 8:

    hilarum ac lubentem fac te in gnati nuptiis,

    Ter. Ad. 4, 7, 38.—Hence, adv.: lĭbenter or lŭbenter, willingly, cheerfully, gladly, with pleasure, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); id. ap. Non. 15, 12 (Trag. v. 379 ib.):

    cenare lubenter,

    Cato, R. R. 156:

    ecastor frigida non lavi magis lubenter,

    Plaut. Most. 1, 2, 1:

    ut homines te libenter studioseque audiant,

    Cic. Div. in Caecil. 12, 39; id. Rep. 1, 18, 30:

    libenter verbo utor Catonis,

    id. ib. 2, 1, 3; id. Lael. 24, 89; id. Rep. 2, 38, 64:

    ego tuas litteras legi libenter,

    id. Fam. 3, 5, 1; id. Att. 2, 1, 1:

    libenter homines id, quod volunt, credunt,

    Caes. B. G. 3, 18.— Comp.:

    ille adjurans, nusquam se umquam libentius (cenavisse),

    with a better appetite, Cic. Fam. 9, 19, 1; id. Lael. 19, 68:

    nihil libentius audiunt,

    Quint. 7, 1, 63; 8, 2, 11:

    nil umquam hac carne libentius edit,

    Juv. 15, 88.— Sup.: cui ego quibuscumque rebus potero libentissime commodabo, Cic. Fragm. ap. Non. 275, 18: cum lubentissime edis, Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2:

    libentissime dare,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63; id. Leg. 2, 1, 1; Sen. Ep. 30, 9.— Hence also,
    2.
    lĭbĭtus, a, um, P. a.; only plur. as subst.: lĭbĭta, ōrum, n., lit., the things that please, one's pleasure, will, liking, humor (Tacitean):

    sua libita exercebant,

    Tac. A. 6, 1:

    ad libita Caesarum,

    id. ib. 12, 6:

    ad libita Pallantis,

    id. ib. 14, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > libet

  • 113 metuo

    mĕtŭo, ŭi, ūtum (cf.:

    nimis ante metutum,

    Lucr. 5, 1140), 3, v. a. and n. [metus], to fear, be afraid of a person or thing; to hesitate, not to venture, not to wish (syn.: vereor, formido, timeo); with inf., with ne, to fear lest; with ui or ne non, to fear that not; also of inanimate things, with acc., to fear, revere, reverence one; as a v. n., to fear, be afraid, be in fear, be apprehensive, esp. as the effect of the idea of threatening evil (whereas timere usually denotes the effect of some external cause of terror); to dread, apprehend; with an indirect interrogation: non metuo quin, for non dubito quin, I doubt not but; to be anxious about any one; with dat. (class.).
    I.
    Act.: quem metuont oderunt, Enn. ap. Cic. Off. 2, 7, 23 (Trag. v. 403 Vahl.):

    deos et amo et metuo,

    Plaut. Poen. 1, 2, 73:

    male ego metuo milvos,

    id. ib. 5, 5, 13:

    metuebant (senem) servi, verebantur liberi,

    Cic. Sen. 11, 37:

    tu, qui crimen ais te metuisse,

    id. Verr. 2, 5, 30, § 78: nec pol istae metuunt Deos, Ter. Hec. 5, 2, 6:

    absentem patrem,

    id. Phorm. 1, 2, 68:

    nec metuit quemquam,

    id. Ad. 1, 2, 5.—With ab:

    quid a nobis metuit?

    Plaut. Capt. 2, 1, 12:

    a me insidias,

    Cic. Fam. 5, 6, 2:

    supplicia a vobis metuere debent,

    to fear from you, id. Rosc. Am. 3, 8:

    a quo (Ajace) sibi non injuriā summum periculum metuebat,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a quo domino sibi metuebat graves cruciatus,

    Aug. Lib. Arbitr. 1, 4, 9; Gregor. M. Homil. 1, 14, 2; Aug. cont. Acad. 2, 8.—With ex:

    si periculum ex illis metuit,

    Sall. C. 52, 16.—With de:

    de lanificio neminem metuo, una aetate quae sit,

    i. e. no one's competition in spinning, Plaut. Merc. 3, 1, 22.—Of inanim. subjects:

    quae res cotidie videntur, minus metuunt furem,

    Varr. R. R. 1, 22.—
    (β).
    With inf.:

    metuont credere omnes,

    Plaut. Ps. 1, 3, 70:

    ut tentare spem certaminis metuunt,

    Liv. 32, 31:

    nil metuunt jurare,

    Cat. 64, 146:

    reddere soldum,

    not to wish, be averse to, Hor. S. 2, 5, 65:

    praebere,

    id. Ep. 1, 18, 1.—Of nonpersonal subjects:

    illum aget pennā metuente solvi Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7. —
    (γ).
    With ne:

    nimis metuebam male, ne abiisses,

    Plaut. Ps. 4, 1, 8:

    male metuo ne... morbus aggravescat,

    Ter. Hec. 3, 2, 2:

    fratrem, ne intus sit (Gr. construction),

    id. Eun. 3, 5, 62.—
    (δ).
    With ut:

    ornamenta, quae locavi, metuo, ut possim recipere,

    Plaut. Curc. 4, 1, 3:

    metuo ut hodie possim emolirier,

    id. Bacch. 4, 5, 2:

    metuo ut substet hospes,

    Ter. And. 5, 4, 11:

    ut sis vitalis,

    Hor. S. 2, 1, 61.—
    (ε).
    With ne non:

    metuo ne non sit surda,

    Plaut. Cas. 3, 3, 12; id. Pers. 4, 6, 4:

    metuis ne non, quom velis, convincas esse illum tuom?

    Ter. Heaut. 5, 3, 15.—
    (ζ).
    With quin:

    non metuo meae quin uxori latae suppetiae sient,

    Plaut. Am. 5, 1, 54.—
    (η).
    With object-clause, to await with fear, anxiety; to be in apprehension, concerned about:

    metuo, patres quot fuerint,

    Plaut. Truc. 4, 3, 35:

    metui, quid futurum denique esset,

    I dreaded, awaited with fear, Ter. Heaut. 3, 3, 8: metuo quid agam. Sy. Metuis? quasi non ea potestas sit tua, etc., id. ib. 4, 3, 42:

    metuo qualem tu me esse hominem existumes,

    id. Eun. 4, 6, 20.—
    (θ).
    Pass. with dat.:

    jam maturis metuendus Juppiter uvis,

    Verg. G. 2, 419. —
    (ι).
    Absol.:

    se e contempto metuendum fecit,

    Sall. H. 1, 48, 3.—
    B.
    (Eccl. Lat.) Of religious fear, to revere, dread, hold in reverence:

    Deum,

    Vulg. Lev. 25, 43:

    Dominum Deum nostrum,

    id. Jer. 5, 24:

    sanctuarium meum,

    id. Lev. 19, 30.—
    II.
    Neutr., to fear, be afraid, be apprehensive, etc.
    (α).
    With de:

    neque tam de suā vitā, quam de me metuit,

    fears not so much for his own life as for me, Cic. Att. 10, 4, 6.—
    (β).
    With ab:

    metuens ab Hannibale,

    afraid of Hannibal, Liv. 23, 36.—
    (γ).
    With pro:

    metuere pro aliquo,

    Petr. 123.—
    (δ).
    With dat., to be anxious about or for a person or thing:

    metuens pueris,

    Plaut. Am. 5, 1, 60:

    inopi metuens formica senectae,

    Verg. G. 1, 186:

    tum decuit metuisse tuis,

    id. A. 10, 94.—Hence, mĕtŭens, entis, P. a., fearing, afraid of any thing; anxious for any person or thing; with gen. or absol. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    contentus parvo metuensque futuri,

    Hor. S. 2, 2, 110:

    metuens virgae,

    Juv. 7, 210.— Comp.:

    quo non metuentius ullum Numinis ingenium,

    Ov. F. 6, 259:

    Nero metuentior in posterum,

    Tac. A. 13, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > metuo

  • 114 indico [1]

    1. indico, āvī, ātum, āre (Intens. v. 2. indīco), anzeigen, entdecken, offenbaren, verraten, bekannt machen, vorbringen, I) im allg.: bene dissimulatum amorem et celatum, Ter.: rem patri, Ter., od. dominae, Cic.: hoc consilium patri, Liv.: de sorore eius, Ter.: alci de epistulis, Cic. – dolorem lacrimis, Cic.: vultus indicat mores, Cic.: hoc res ipsa indicat, Ter.: se indicare, sich zeigen, wie man ist, Cic.: im Passiv m. dopp. Nom., cum res non gesta indicatur, sed ut sit gesta ostenditur, Quint. 9, 2, 40. – m. Acc. u. Infin., ad eam venies indicans te amare, Ter.: nonne indicat non posse illa probanda esse sapienti? Cic.: indicare necessariis periclitantis in difficili spem esse, Cels.: me tabulā sacer votivā paries indicat uvida suspendisse potenti vestimenta maris deo, Hor.: quae res indicabat populares esse, Sall.: im Passiv m. Nom. u. Infin., scutorum, gladiorum, frenorum pilorumque etiam multitudo deprehendi posse indicabatur, Cic. Mil. 64. – m. folg. indir. Fragesatz, contentus indicare, quod factum sit, quo sit modo factum, Quint.: mihi quidem illud etiam peracerbum fuit, quod sunt alter alteri quid pararent indicati (weil sie erfuhren), Plin. ep.: quod quem ad modum fiat, mox indicabo, Cels.: dicendi autem genus quod fuerit in utroque, orationes utriusque etiam posteris indicabunt, Cic. – II) insbes.: A) gerichtlich usw. ein Verbrechen anzeigen, ange ben, verraten, aussagen, conscios, Cic.: de coniuratione, Sall.: de homine (coniurato), Sall. – m. folg. indir. Fragesatz, indica, qui illud aurum abstulerit, Pompon. com. 109. – B) den Wert od. Preis einer Sache bestimmen, etw. taxieren, fundum alci, Cic.: ut sciam, quanti indicet, Plaut. – / arch. indicasso für indicavero, Plaut. Poen. 888: indicassis für indicaveris, Plaut. aul. 608 u. rud. 1028.

    lateinisch-deutsches > indico [1]

  • 115 indico

    1. indico, āvī, ātum, āre (Intens. v. 2. indīco), anzeigen, entdecken, offenbaren, verraten, bekannt machen, vorbringen, I) im allg.: bene dissimulatum amorem et celatum, Ter.: rem patri, Ter., od. dominae, Cic.: hoc consilium patri, Liv.: de sorore eius, Ter.: alci de epistulis, Cic. – dolorem lacrimis, Cic.: vultus indicat mores, Cic.: hoc res ipsa indicat, Ter.: se indicare, sich zeigen, wie man ist, Cic.: im Passiv m. dopp. Nom., cum res non gesta indicatur, sed ut sit gesta ostenditur, Quint. 9, 2, 40. – m. Acc. u. Infin., ad eam venies indicans te amare, Ter.: nonne indicat non posse illa probanda esse sapienti? Cic.: indicare necessariis periclitantis in difficili spem esse, Cels.: me tabulā sacer votivā paries indicat uvida suspendisse potenti vestimenta maris deo, Hor.: quae res indicabat populares esse, Sall.: im Passiv m. Nom. u. Infin., scutorum, gladiorum, frenorum pilorumque etiam multitudo deprehendi posse indicabatur, Cic. Mil. 64. – m. folg. indir. Fragesatz, contentus indicare, quod factum sit, quo sit modo factum, Quint.: mihi quidem illud etiam peracerbum fuit, quod sunt alter alteri quid pararent indicati (weil sie erfuhren), Plin. ep.: quod quem ad modum fiat, mox indicabo, Cels.: dicendi autem genus quod fuerit in utroque, orationes utriusque etiam posteris indicabunt, Cic. – II) insbes.: A) gerichtlich usw. ein Verbrechen anzeigen, ange-
    ————
    ben, verraten, aussagen, conscios, Cic.: de coniuratione, Sall.: de homine (coniurato), Sall. – m. folg. indir. Fragesatz, indica, qui illud aurum abstulerit, Pompon. com. 109. – B) den Wert od. Preis einer Sache bestimmen, etw. taxieren, fundum alci, Cic.: ut sciam, quanti indicet, Plaut. – arch. indicasso für indicavero, Plaut. Poen. 888: indicassis für indicaveris, Plaut. aul. 608 u. rud. 1028.
    ————————
    2. in-dīco, dīxī, dictum, ere, I) ansagen, ankündigen, bestimmen, öffentlich bekanntmachen, A) im allg.: diem concilii, comitia, Liv.: diem comitiis, Liv.: funus, durch den Herold öffentlich ansagen (damit das Volk zur Leichenbegleitung erscheine), Cic. u. Suet. (vgl. indictivus): ferias, Suet.: inimicitias, Cic.: alci bellum, Cic. u.a. (übtr., sibi bellum, sich schaden, Cic.: bellum ventri, Hor.): spectaculum finitimis, Liv. – m. Ang. wohin? totius Galliae concilium Bibracte, Caes.: concilium Aetolis Heracleam, Liv.: exercitum Aquileiam, beordern, Liv.: so auch exercitum ad portam Esquilinam in posteram diem, Liv.: Boeotis consilium in posterum diem, Liv.: comitia decemviris creandis in trinum nundinum, Liv. – m. folg. Infin., ita adesse nobis indictum erat, Fronto ep. ad M. Caes. 4, 5. p. 68, 5 N. – m. ut u. Konj., cum in diem certam ut ad lucum Ferentinae conveniant indicit, Liv. 1, 50, 1. – B) insbes., eine Leistung anbefehlen, auflegen, tributum, Liv.: multam, Plin.: alci argenti pondus, Tac.: mortem, Tac.: familiaribus cenas, sich zu Gaste bitten bei usw., Suet. – II) dazu sagen, carmen, Iul. Val. 1, 4 (5). – Imperat. indice, Plaut. Pseud. 546.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > indico

  • 116 accendo

    1.
    accendo, ōnis, m. [2. accendo], an inciter, instigator; read by Salmasius in Tert. de Pall. 6, where the old reading cerdo is to be preferred.
    2.
    ac-cendo, ndi, nsum, 3, v. a. [cf. candeo], prop. to kindle any thing above, so that it may burn downwards (on the contr., succendere, to kindle underneath, so that it may burn upwards; and incendere, to set fire to on every side) (class., esp. in the trop. signif., very freq.).
    I.
    Lit., to set on fire, to kindle, light: ut Pergama accensa est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31 (Rib. Trag. Rel. p. 1):

    faces accensae,

    Cic. Pis. 5: lumen de suo lumine, to kindle, Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51 (Trag. v. 388 ed. Vahl.); cf.:

    ita res accendent lumina rebus,

    Lucr. 1 fin.; and:

    Deus solem quasi lumen accendit,

    Cic. Univ. 9, 28; so,

    ignem,

    Verg. A. 5, 4 al.
    B.
    Meton., to light up, to illuminate:

    luna radiis solis accensa,

    Cic. Rep. 6, 17 (cf. id. N. D. 1, 31, 87);

    so of the lustre of gold: et gemmis galeam clypeumque accenderat auro,

    Sil. 15, 681 (but in Cic. Arch. 6, 14, the correct read. is accederet, v. Halm a. h. l.).
    II.
    Fig., to inflame a person or thing (by any thing), to set on fire, to kindle, to incite, rouse up; aliquem or aliquid aliqua re: placare hostem ferocem inimiciterque accensum, Att. ap. Non. 514, 22:

    quos meritā accendit Mezentius irā,

    Verg. A. 8, 50:

    nunc prece nunc dictis virtutem accendit amaris,

    id. ib. 10, 368 (7, 482, bello animos accendit, is more properly dat.). That to which one is excited is denoted by ad:

    ad dominationem accensi sunt,

    Sall. Jug. 31, 16; the person against whom one is excited, by in or contra:

    in maritum accendebat,

    Tac. A. 1, 53:

    quae res Marium contra Metellum vehementer accenderat,

    Sall. J. 64, 4; with quare c. subj.:

    accendis quare cupiam magis illi proximus esse,

    Hor. S. 1, 9, 53. The historians use this word very often, esp. with abstract substt.:

    certamen,

    Liv. 35, 10:

    discordiam,

    id. 2, 29:

    spem,

    Tac. Ann. 12, 34 (cf. Verg. A. 5, 183):

    dolorem,

    id. ib. 15, 1 al. In Cic. de Or. 1, 25, 114, praeclare enim se res habeat, si haec accendi aut commoveri arte possint, accendi is obviously the first enkindling, rousing, of talent (syn. with commoveri); cf. id. de Or. 2, 47; id. Phil. 3, 7. And so perhaps Sen. Ben. 7, 9: crystallina... quorum accendit fragilitas pretium, signifies vessels of crystal, whose fragility gives them value (in the eyes of luxurious men).

    Lewis & Short latin dictionary > accendo

  • 117 attendo

    at-tendo (ad-tendo), tendī, tentum, ere, hinspannen, hinstrecken, spannend, streckend hinrichten, I) körperl. Objj.: arcum meum et ipse vigor attetendit, Apul. met. 2, 16. – simul aurem attendo, ut quirem exaudire amplius, Acc. tr. 281. – m. Ang. wohin? caput eodem, Hyg. astr. 3, 20 in.: caelo (Dat.) manus, Apul. met. 11, 13. – Passiv attendi medial = sich hinerstrecken, fluvio praeterlabenti (v. einem Hain), Apul. met. 6, 11: ante fores (v. Balken), ibid. 4, 6. – II) den Geist = seinen Geist auf etw. spannen, seine Aufmerksamkeit auf etw. richten, auf etw. aufmerken, aufmerksam achten, a) um etw. zu vernehmen, α) vollst. att. animum, zB. date operam, cum silentio animum attendite, ut etc., Ter.: quo tempore igitur aures iudex erigeret animumque attenderet? Cic. – u. m. Ang. worauf? αα) durch ad m. Akk.: att. animos ad ea quae consequuntur, Cic. – ββ) durch folg. indir. Fragesatz: nunc quid velim, animum attendite, Ter. – γγ) durch Dat.: dictis animum, Lucil. sat. 27, 33: nostreis animos dictis, ibid. 30, 115. – β) bl. attendere, zB. audire atque att., Cic.: bene att., diligenter att., Cic.: magis att., Quint. – m. Ang. worauf? αα) durch Acc.: primum versum legis, Cic.: alqd diligenter, Quint.: alqm magnopere, alqd non magnopere, Cic.: cetera neglegentius, es mit dem übrigen nicht so genau nehmen, Cic.: alqm satis belle, Cic.: alqm diligenter in hoc novo genere dicendi, Cic.: erigite mentes auresque vestras et me de invidiosis rebus dicentem attendite! Cic. – Pass., attenditur versus pars, Cic. – ββ) durch Acc. u. Infin.: non attendere superius illud eā re a se esse concessum, Cic. – γγ) durch folg. indir. Fragesatz: forte lubuit attendere, quae res maxime tanta negotia sustinuisset, Sall.: si paulo diligentius, quid de his rebus dicat, attenderis, Cic.: attende, cur etc., Phaedr. – δδ) durch Dat.: sermonibus malignis, Plin. ep.: Caesari, Plin. pan.: magistro interpretanti tacitus attendas, Fronto. – εε) (mit u. ohne sibi) m. ab u. Abl., sich hüten vor usw., ab alqo u. ab alqa re, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 350 sq.). – b) um etw. zu finden od. zu erreichen, α) vollst. att. animum, mit Ang. worauf? αα) durch ad m. Akk.: att. animum ad cavendum, Nep. – ββ) durch folg. indir. Fragesatz: iubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset, Liv. – β) bl. attendere, m. Ang. worauf? αα) durch Acc. od. einen Objektssatz: immo id hercule, inquit, ipsum attendo, Cic. – attendemus, ut quam saluberrime reficiantur, Plin. ep.: illud att., ne etc., Cels.: u. so utique attendendum est, ne etc., Cels. – puer, ne attenderis petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Acc. tr. – ββ) durch Dat. = einer Sache seine Aufmerksamkeit widmen, minimum eruditioni, eloquentiae plurimum, Suet.: iuri, Suet. – m. Ang. in betreff wessen? durch de m. Abl.: cum de necessitate attendemus, Cic.: animus tamen erit sollicitus, ut nihil possit de officiis legationis attendere, Cic. – / Redupl. Perf. attetendi, Apul. met. 2, 16.

    lateinisch-deutsches > attendo

  • 118 compleo

    com-pleo, plēvī, plētum, ēre (vgl. plenus, πίμπλημι), I) eig., voll machen, voll füllen, anfüllen, zufüllen, ausfüllen, a) übh.: α) alqd, zB. fossas, Caes.: u. scrobem ad medium, usque ad summum, Col.: paginam, voll schreiben, Cic. – u. v. dem, was die Fülle gibt, selbst, non bene urnam (v. d. Totenasche), Ov.: naves longas (v. der Flut), Caes.: os oculosque (v. Blute), Cic.: vestibulum (v. Bewaffneten), Curt.: aedes (v. Liebhabern), Prop. – metu, ne complerentur navigia, angefüllt (überfüllt) würden, Liv.: cum bene domus completa est matutino tempore, sich gehörig gefüllt hat (mit Aufwartenden), Cic.: ea (aula = olla) saepe deciens complebatur (füllte sich) in dies, Plaut. – β) alqd alqā re, zB. amphoras plumbo, Nep.: cupas sebo, pice, Hirt. b. G.: statuas aeneas pecuniā, Nep.: fossas sarmentis et virgultis, Caes.: fossam aquā ex flumine derivatā, Caes.: naves serpentibus, Nep.: se conchis, sich voll fressen, Cic.: Dianam (als Bildsäule) coronis et floribus, überschütten, Cic.: caede incendioque cuncta, Liv.: quae res omnium rerum copiā complevit exercitum, versah das H. im Überfluß mit allen Dingen, Caes.: omnia fugā et terrore complet, Liv.: alveus Tiberis completus olim ruderibus, Suet.: multo cibo et potione completi, Cic.: completae onerariae naves taedā et pice et stuppā reliquisque rebus, quae sunt ad incendia, Caes. – totum prope caelum nonne humano genere completum est? Cic.: armis, cadaveribus, cruore atque luctu omnia compleri, Sall.: cuncta fugā complentur, Liv. – γ) alqd alcis rei, zB. ararum urbes, Lucr.: cum completus iam mercatorum carcer esset, Cic.: convivium vicinorum cotidie compleo, ich sehe täglich eine vollzählige Gesellschaft von Gutsnachbarn bei mir, Cic. – b) schwängern, alqam, Lucr. 4, 1241 (1249) u. 1267 (1275); vgl. propter alqm corpus suum stupri, von jmd. sich schwängern lassen, Plaut. Amph. 1016: de semine Iovis compleri, Arnob. 5, 21. – c) als milit. t. t.: α) anfüllend eine Örtl., einen Raum dicht besetzen, ein Schiff bemannen, naves bis denas seu plures, Verg.: turrim militibus, Caes.: scaphas longarum navium militibus, Caes.: naves colonis pastoribusque, Caes.: classem sociis navalibus od. milite armato, Liv. u. Sen. – v. den Besetzenden selbst, ripam equi virique compleverant, Curt.: milites murum celeriter compleverunt, Caes.: totum montem hominibus compleri iussit, Caes. – β) eine Mannschaft vollzählig machen, ergänzen, legiones duas, Caes.: legiones in itinere, Caes.: cohortes pro numero militum, Sall.: horum adventu decem milia armatorum completa sunt, wurde die Zahl von 10 000 B. voll, Nep. – d) einen Raum usw. mit Licht, Geruch, Hauch, Tönen usw. erfüllen, d.i. überall Licht usw. verbreiten, sol cuncta suā luce lustrat et complet, Cic.: sol mundum omnem suā luce complet, Cic.: omnia primo motu ac spiritu suo, vini, unguenti, corporis odore complesset (v. einer Pers.), Cic.: nondum spissa nimis c. sedilia flatu (v. d. Tibia), Hor.: tinnitibus aëra pulsi aeris et inflati murmure buxi (v. Pers.), Ov.: plangore et lamentatione forum (v. Pers.), Cic.: nemus querelis assiduis (v. einem Tiere), Lucr.: ululatu atria (v. Pers.), Ov.: magnis clamoribus omnia (v. Pers.), Lucr.: totam urbem luctu ac maerore (v. Pers.), Curt.: cuncta pavore, omnia terrore (v. Pers.), Curt. u. Liv.: is vaniloquus maria terrasque inani sonitu verborum complevit, Liv. – v. dem erfüllenden Hauch, Tone usw. selbst, speluncas venti tempestate coortā complent, Lucr.: vox horrenda Troum Rutulorumque agmina complet, Verg.: quis est, qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus? Cic.: u. im Passiv, arteriae acri clamore complentur, Cornif. rhet.: clamore et fletu omnia complentur, Caes.: completi sunt animi auresque vestrae me... commodis vestris obsistere, Cic.

    II) übtr.: a) jmd. mit einem Affekt, einer Gesinnung usw. gleichs. anfüllen, d.i. erfüllen, durchdringen, α) alqm alqā re: alqm in posterum bonā spe (v. Pers.), Caes.: civitatem summā spe et voluntate (v. jmds. Ankunft), Caes.: alqm taedio (v. einem Umstande), Quint.: quonam gaudio compleretur, cum etc., Cic.: humanissimā completur animus voluptate, Cic. – β) alqm alcis rei: alqm erroris, dementiae, Plaut.: alqm flagitii et formidinis, Plaut.; vgl. Brix Plaut. Men. 901. – b) etw. voll, d.i. vollzählig, vollständig machen, α) eine Zeit, αα) v. leb. Wesen, eine Zeit erfüllen, ausleben, ausharren, quinque saecula vitae, Ov.: fata sua, Ov.: tempora Parcae debita, Verg.: u. (v. der Leibesfrucht) tempora materna, tempora sua, Ov. – in klass. Prosa nur m. Akk. annos u. einer Kardinalzahl = volle... Jahre leben, centum et septem annos complesse, Cic.: septem et septuaginta annos complesse, Nep. – bei Spät. m. dem Akk. annum u. einer Ordinalzahl, centesimum annum complevisse, Val. Max.: centesimum aetatis complevisse annum, Lact. – ββ) v. Alter, eine Zeit vollenden, nondum bis denos aetas compleverat annos, Inscr. bei Bormann Ungedr. Inschr. S. 9. – u. v. Ereignissen in der Zeit, eine Zeit ausfüllen = volle... wegnehmen, semel quadrigis, semel desultore misso vix unius horae tempus utrumque curriculum conplebat, Liv. 44, 9, 4. – β) eine Summe, ein Zahlenganzes vollmachen, vollzählig machen, sowohl in der Rechnung, ut hāc ratione summam mei promissi compleam, die Summe meiner versprochenen Angabe voll (vollzählig) mache, Liv.: sunt auctores ipso complente decimum mensem die (gerade am letzten Tage des Monats) parĕre (boves feminas), Plin. – als in der Wirklichkeit vollständig liefern, neque est adhuc tamen ea summa (imperati sumptus) completa, Cic.: bina in Latino iugera, ita ut dodrantem ex Privernati complerent, data, volle 3/4 aus dem Pr. noch hinzufügten, Liv. – γ) einen Umlauf vollständig ausführen, völlig vollenden, sol duabus unius orbis ultimis partibus definiens motum cursus annuos conficit. Huius hanc lustrationem eiusdem incensa radiis menstruo spatio luna complet, Cic.: annuus exactis completur mensibus orbis, Verg. – completus et perfectus verborum ambitus, Cic. – δ) einen Zustand vollständig machen, vollenden, erfüllen, illi enim corporis commodis compleri vitam beatam putant, Cic.: complent ea (bona corporis) quidem beatissimam vitam, sed ita, ut etc., Cic.: rerum humanarum sorte completā, Curt.: completur in me (an mir) tritum vulgi sermone proverbium ›oleum perdit et impensas‹, Hier. ep. 57, 12. – ε) ein Vorhaben vollenden, nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem compleretur, Liv. 23, 35, 15: his rebus completis, Caes. b. c. 3, 46, 3 (wo jetzt nach Konjektur confectis od. comparatis): imperatis sine mora completis (vollzogen), Amm. 18, 7, 4. – / Zsgzg. Perf.-Formen complerunt, complerint, complerat, complerant, complesse, Cic. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 3, 481 u. 482 u. Georges, Lexik. d. lat. Wortf. S. 155. – parag. Infin. Präs. complerier, Anthol. Lat. 21, 129 R.

    lateinisch-deutsches > compleo

  • 119 exaugeo

    ex-augeo, ēre, bedeutend vermehren, -vergrößern, -verstärken, radiorum ictum, Lucr.: benefacta maiorum suorum, Plaut.: concurrunt multa eam opinionem quae mihi animo exaugeant, Ter.: quae res videtur esse adhibenda et ad ornandam et ad exaugendam orationem, Cornif. rhet.

    lateinisch-deutsches > exaugeo

  • 120 impendeo

    im-pendeo, ēre (in u. pendeo), herein-, herüberhangen, I) eig.: cervicibus, über dem Nacken, Cic.: super tegulas, Plaut.: saxum impendēre Tantalo, Cic.: montes impendentes, Cic.: arbor in aedes impendet, ICt.: tantae in te impendent ruinae (bildl.), Plaut. – m. Acc., mare quae impendent, Lucr. 1, 326: impendebat autem sellam istam vertigo quaedam ad modum mundi figurata, Iul. Val. 3, 53 (29). – II) übtr., gleichs. über jmds. Haupte schweben = nahe bevorstehen, nahe sein, absol., impendet scelus, Cic.: ventus, Verg. – mit Dat. od. Praepos., omnibus terror impendet, Cic.: in me terrores impendent, Cic.: magnum etiam bellum impendet a Parthis, Cic.: impendentia ex ruinis incendiisque urbis pericula, Vell. – m. Acc., subito tanta te impendent mala, Ter. Phorm. 180: quae res me impendet, Lucil. 1227.

    lateinisch-deutsches > impendeo

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»