Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Немецкий
Русский
Французский

proficere

Толкование Перевод

1 proficio

prōfĭcĭo, fēci, fectum, 3, v. n and a. [pro-facio], to go forward, advance, gain ground, make progress.
I.
Lit. (very rare):
cum quinqueremis sola non proficeret,
Plin. 32, 1, 1, § 4.—
II.
Trop., to go on, advance, make progress; to profit, derive advantage; to perform, effect, accomplish, obtain, etc. (class.; cf. procedo).
A.
Of persons:
si nihil in oppugnatione oppidi profecisset,
Caes. B. G. 7, 20:
ubi diligentiā nostrorum nihil his rebus profici posse intellexerunt,
id. ib. 3, 21:
plus multitudine telorum,
id. ib. 7, 82:
loci opportunitate,
id. B. C. 3, 23:
antesignani tantum profecere, ut pellerent omnes,
id. ib. 3, 75:
multum profecit,
Nep. Eum. 10, 1: si modo in philosophiā aliquid profecimus, have made any progress, Cic. [p. 1458] Off. 3, 8, 37:
ea,
id. de Or. 2, 21 fin. —Of the sick, to get better:
si quidquam profecerint, Cael. Aur Acut. 2, 10, 71 proficiens aegrotus,
id. ib. 2, 11, 81 —
B.
Of manim subjects, to grow, increase (mostly post-Aug.):
id (vitis genus) quod umore proficit,
Col. 3, 20:
proficiente pretio,
rising, Plin. 14, 4, 6, § 57.—In pass.:
sed etiam ad summam profectum aliquid puto,
Cic. Att. 7, 13, 1:
postquam nihil proficiebatur,
Plin. 6, 26, 30, § 122.—In a bad sense:
proficere in pejus,
to become worse and worse, Vulg. 2 Tim. 3, 13.—
2.
In partic., to be useful, serviceable, advantageous, etc., to effect, accomplish; to help, tend, contribute, conduce (class.; cf.
prosum) ea suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent, collocabat,
Cic. Brut. 37, 139:
nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,
id. ib. 24, 92;
Liv 3, 61: profectura aliquid tum tua verba puta, Ov P. 3, 1, 138: aut nihil in melius tot rerum proficit usus?
Juv. 13, 18.—Of remedies:
radice vel herbā Proficiente nihil,
Hor. Ep. 2, 2, 150; nec alia res celerius proficit, is of service, Plin 27, 11, 72, §
96: axungia proficit ad strumas,
id. 28, 9, 37, § 140;
pirorum ligni cinis contra fungos efficacius proficit,
id. 23, 7, 62, § 116:
radix anethi vel in febribus proficit,
id. 20, 23, 98, § 260.— Impers.:
multum proficiet illud demonstrare, quemadmodum scripsisset,
Cic. Inv. 2, 41, 120.—Hence, prōfĭcĭenter, adv., successfully (eccl. Lat.), Aug Ep. 80: incedere, Hil. Trin. 1, 22; Cassiod in Psa. 133, 2.

Lewis & Short latin dictionary > proficio
2 castīgō

castīgō āvī, ātus, āre [castus + 1 AG-], to set right, correct, chastise, punish, blame, reprove, chide, censure, find fault with: pueros verberibus: seg niores, Cs.: castigando proficere, L.: Castigandi potestas, Cu.: litteris castigari, ut, etc., Cs.: in hoc me ipse castigo quod, etc.: moras, V.: vitia, Iu. — To correct, amend, polish: carmen ad unguem, H.: amicae verba, Iu. — To hold in check, restrain: quid illum credis facturum, nisi eum... castigas? T.: castigatus animi dolor.
* * *

castigare, castigavi, castigatus V

chastise/chasten, punish; correct, reprimand/dress down, castigate; neutralize

Latin-English dictionary > castīgō
3 prōficiō

prōficiō fēcī, fectus, ere [pro+facio], to make headway, advance, make progress, have success, profit, succeed, effect, accomplish: quid erat profectum, nisi ut, etc.: tantum profeci tum, ut, etc.: nihil in oppugnatione oppidi, Cs.: loci opportunitate, Cs.: hoc tamen: in philosophiā aliquid, to make any progress.—To be useful, be serviceable, do good, avail, help, tend, contribute, conduce: tantum ad dicendum: parvaque certamina in summam totius profecerant spei, contributed greatly, L.: nihil in melius tot rerum proficit usus? Iu.: radice vel herbā Proficiente nihil, doing no good, H.: permultum proficiet illud demonstrare: in summam belli profectum foret, it would help decide the whole war, L.
* * *

proficere, profeci, profectus V

make, accomplish, effect

Latin-English dictionary > prōficiō
4 sī

sī (old, sei), conj. [SOVO]-, as a conditional particle.—With indic., in conditions assumed as true, or (with fut.) which will probably be fulfilled, if, when, inasmuch as, since: si vis, dabo tibi testīs: si voluntas mea, si industria, si aures patent omnibus: magnifica quaedam res, si modo est ulia: si quisquam est facilis, hic est: si aliquid dandum est voluptati: istae artes, si modo aliquid, valent ut acuent ingenia: educ tecum omnīs tuos; si minus, quam plurimos: auferat omnia oblivio, si potest; si non, utrumque silentium tegat, L.: ignosce, Caesar, si rex cessit, etc.: non, si Opimium defendisti, idcirco, etc.: aut nemo, aut si quisquam, ille sapiens fuit: si Athenienses, sublato Areopago, nihil nisi populi scitis ac decretis agebant, etc.: si vis erat, si fraus, si metus: si neglegentiam dices, mirabimur: di persequar, si potero, subtilius: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris.—Esp. with pluperf., in indef. clauses of repeated action: plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat, whenever: si quando forte suis fortunis desperare coeperant, Cs.—With subj praes. or perf., in conditions assumed as possible, if, even if, though: satis facere rei p. videmur, si istius furorem vitemus: si ad verba rem deflectere velimus: rem facias, rem, Si possis, recte; si non, quocumque modo rem, H.: innocens, si accusatus sit, absolvi potest.— With subj imperf. or pluperf., implying that the condition is contrary to fact, if: servi mei, si me isto pacto metuerent, domum meum relinquendam putarem: quod ne fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur: Si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa iuventus, V.— Followed by tamen, even if, although, albeit: quas si exsequi nequirem, tamen, etc.: quae si dubia essent, tamen, etc., S.: si aliter accidisset: si quis in caelum ascendisset, etc.—In the parenthetic phrase, si forte, perhaps, perchance: vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et aliquem, si forte, motum.—With subj. (rarely indic.), in place of an inf, if, when, that: apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent (i. e. amatores non habere): illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc., L.—In dependent questions, if, whether, if perchance: ut illum quaeram, Idque adeo visam, si domist, T.: fatis incerta feror, si Iuppiter unam Esse velit urbem, V.: primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus... imposuissent, L.: statui expectandum esse si quid certius adferretur.—In expressing a wish (poet. for utinam), usu. with O, if only, would that, O that: o si angulus ille accedat, qui, etc., H.: Si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto! would that, V.—With a relat., to express a class vaguely or doubtfully, if there be any such, whoever they may be: mortem proponit... eis etiam si qui non moleste tulerunt: dimissis, si qui parum idonei essent, L.—In clauses of purpose, if, in order to, to try whether, to see if, that if possible: Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit, to see whether, Cs.: neque ullum munus despiciens, si in Caesaris complexum venire posset, Cs.: pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent, L.—In clauses of contingency, against the case that: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit, in order to be ready, if, etc., L.: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. threatened an attack if, etc.: erat reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi poenae aestimatio: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motūs nuntiarentur, relictae, to be ready, in case, etc., L.
* * *

CONJ

if, if only; whether

quod si -- but if; si quis/quid -- if anyone/anything

Latin-English dictionary > sī
5 aliquid

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;
oftener aliquis,
id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
I.
A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):
Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,
Plaut. Most. 1, 1, 65:
hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,
Ter. Hec. 4, 4, 30:
utinam modo agatur aliquid!
Cic. Att. 3, 15:
aliquid facerem, ut hoc ne facerem,
I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:
fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,
Cic. Phil. 1, 3:
quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,
id. Off. 2, 7, 24:
quod motum adfert alicui,
to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,
any thing, Vulg. Act. 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,
Cic. Marcell. 6 fin.:
in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,
Quint. 4, 2, 67:
sunt aliqua epistulis eorum inserta,
Tac. Or. 25:
laudare aliqua, ferre quaedam,
Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,
Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:
nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:
Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,
Ov. M. 10, 560:
si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,
id. ib. 4, 326.—
B.
Not unfrequently with adj.:
Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut. Ps. 1, 5, 156:
novum aliquid advertere,
Tac. A. 15, 30:
judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,
Cic. Sen. 13, 43:
mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,
in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:
dignum aliquid elaborare,
Tac. Or. 9:
aliquid improvisum, inopinatum,
Liv. 27, 43:
aliquid exquisitum,
Tac. A. 12, 66:
aliquid illustre et dignum memoriā,
id. Or. 20:
sanctum aliquid et providum,
id. G. 8:
insigne aliquid faceret eis,
Ter. Eun. 5, 5, 31:
aliquid magnum,
Verg. A. 9, 186, and 10, 547:
quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,
Vulg. Act. 8, 9:
majus aliquid et excelsius,
Tac. A. 3, 53:
melius aliquid,
Vulg. Heb. 11, 40:
deterius aliquid,
ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:
ad unum aliquem confugiebant,
Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;
effert se, si unum aliquid adfert,
id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:
aliquis unus pluresve divitiores,
id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:
cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?
that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
C.
Partitive with ex, de, or the gen.:
aliquis ex vobis,
Cic. Cael. 3:
aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,
Plin. 13, 3, 4, § 22:
ex principibus aliquis,
Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:
aliquis de tribus nobis,
Cic. Leg. 3, 7:
si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:
suorum aliquis,
Cic. Phil. 8, 9:
exspectabam aliquem meorum,
id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:
trium rerum aliqua consequemur,
Cic. Part. 8, 30:
impetratum ab aliquo vestrūm,
Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:
principum aliquis,
Tac. G. 13:
cum popularibus et aliquibus principum,
Liv. 22, 13:
horum aliquid,
Vulg. Lev. 15, 10.—
D.
Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:
aliquid pugnae,
Plaut. Capt. 3, 4, 54:
vestimenti aridi,
id. Rud. 2, 6, 16:
consilii,
id. Ep. 2, 2, 71:
monstri,
Ter. And. 1, 5, 15:
scitamentorum,
Plaut. Men. 1, 3, 26:
armorum,
Tac. G. 18:
boni,
Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:
aequi,
Ter. Ad. 2, 1, 33:
mali,
Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:
novi,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:
potionis,
Plaut. Men. 5, 2, 22:
virium,
Cic. Fam. 11, 18:
falsi,
id. Caecin. 1, 3:
vacui,
Quint. 10, 6, 1:
mdefensi,
Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:
aliquo loci morari,
Dig. 18, 7, 1.—
E.
Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:
asperius locutus est aliquid aliquando,
id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:
non despero fore aliquem aliquando,
id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
F.
In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:
si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,
Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:
Quod si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39:
si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,
Cic. de Or. 2, 59:
si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:
si aliquem, cui narraret, habuisset,
Cic. Lael. 23, 88:
si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,
id. ib. 8, 27:
cui (puero) si aliquid erit,
id. Fam. 14, 1:
nisi alicui suorum negotium daret,
Nep. Dion, 8, 2:
si aliquid eorum praestitit,
Liv. 24, 8.—
G.
In negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,
Cic. Mil. 24, 66:
ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,
Nep. Epam. 4, 4:
ne alicui dicerent,
Vulg. Luc. 8, 46.—
H.
In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:
me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 27.—
I.
In Verg. once with the second person sing.:
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Verg. A. 4, 625.
► In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:
nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,
Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;
Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:
num igitur aliquis dolor in corpore est?
id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:
ut aliquis nos deus tolleret,
id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:
si deus aliquis vitas repente mutāsset,
Tac. Or. 41 Halm:
sic est aliquis oratorum campus,
id. ib. 39 id.:
sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,
id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
II.
Esp.
A.
With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:
dum aliud aliquid flagitii conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,
Cic. Fragm. B. VI. 21:
ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,
id. Div. in Caecil. 6, 22:
non est in alio aliquo salus,
Vulg. Act. 4, 12:
aliquid aliud promittere,
Petr. 10, 5 al. —
B.
And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:
vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,
Cic. Brut. 44:
aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,
Liv. 34, 38:
cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,
Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;
et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet. Tib. 47.—
C.
In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):
non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
1.
Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:
atque fac, ut me velis esse aliquem,
Cic. Att. 3, 15 fin.:
aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,
Juv. 1, 73:
an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?
Cic. Tusc. 5, 36, 104:
exstitit Theodas dicens se esse aliquem,
Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:
ego quoque aliquid sum,
id. Fam. 6, 18:
qui videbantur aliquid esse,
Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):
sed, etc.,
Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:
est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27:
Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,
id. M. 13, 241:
est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,
Juv. 3, 230:
omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1, 12, 3; so,
crimen abesse,
id. F. 1, 484:
Sunt aliquid Manes,
Prop. 5, 7, 1:
est aliquid eloquentia,
Quint. 1, prooem. fin. —
2.
Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:
diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:
Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
3.
In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:
mane, aliquid fiet, ne abi,
id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
D.
Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):
idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,
Quint. 1, 6, 13 Halm.—
E.
Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;
7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
F.
It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:
praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,
Cic. Off. 2, 7, 25:
sunt quibus in satirā videar nimis acer,
Hor. S. 2, 1, 1:
sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,
Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
G.
Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:
Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,
Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
A.
ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:
illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,
Cic. Deiot. 13, 35:
si in me aliquid offendistis,
at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:
quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,
somewhat, Caes. B. G. 1, 40:
Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,
Liv. 31, 29:
Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?
Verg. A. 10, 84:
neque circumcisio aliquid valet,
Vulg. Gal. 6, 15:
perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,
Liv. 41, 2:
aliquid et spatio fessus,
Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
B.
ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
1.
Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:
ut aliquo ex urbe amoveas,
Plaut. Ep. 2, 2, 94:
aliquo abicere,
Ter. Ad. 4, 7, 26:
concludere,
id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):
ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 17:
demigrandum potius aliquo est quam, etc.,
id. Dom. 100:
aliquem aliquo impellere,
id. Vatin. 15:
aliquo exire,
id. Q. Fr. 3, 1:
aliquo advenire vel sicunde discedere,
Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:
in angulum Aliquo abire,
Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:
aliquem rus aliquo educere,
Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
2.
With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):
dum proficiscor aliquo,
Ter. And. 2, 1, 28:
at certe ut hinc concedas aliquo,
id. Heaut. 3, 3, 11:
si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
C.
ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
1.
Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
a.
Absol.:
ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,
Cic. Clu. 9, 25:
Aristum Athenis audivit aliquam diu,
id. Ac. 1, 3, 12:
in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,
Nep. Con. 5, 3;
id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
b.
Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:
pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,
Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:
quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,
Caes. B. G. 1, 40, 6:
controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,
Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,
Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
* c.
With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:
exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,
Suet. Caes. 82. —
d.
Meton., for a long distance; most freq. of rivers:
Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,
Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:
deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,
Mel. 1, 13.—
2.
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):
sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:
aliquammultis diebus decumbo,
App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:
sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,
App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:
aliquam pluribus et amarioribus perorantem,
Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
D.
ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
1.
Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):
antevenito aliquā aliquos,
Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:
si quā evasissent aliquā,
Liv. 26, 27, 12.—
2.
Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:
aliquid aliquā sentire,
Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:
aliquid aliquā resciscere,
Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:
aliquā obesse,
App. Mag. p. 295, 17.—
E.
ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:
Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,
Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
► The forms aliqua, neutr.
plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

Lewis & Short latin dictionary > aliquid
6 aliquis

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;
oftener aliquis,
id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
I.
A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):
Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,
Plaut. Most. 1, 1, 65:
hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,
Ter. Hec. 4, 4, 30:
utinam modo agatur aliquid!
Cic. Att. 3, 15:
aliquid facerem, ut hoc ne facerem,
I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:
fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,
Cic. Phil. 1, 3:
quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,
id. Off. 2, 7, 24:
quod motum adfert alicui,
to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,
any thing, Vulg. Act. 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,
Cic. Marcell. 6 fin.:
in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,
Quint. 4, 2, 67:
sunt aliqua epistulis eorum inserta,
Tac. Or. 25:
laudare aliqua, ferre quaedam,
Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,
Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:
nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:
Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,
Ov. M. 10, 560:
si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,
id. ib. 4, 326.—
B.
Not unfrequently with adj.:
Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut. Ps. 1, 5, 156:
novum aliquid advertere,
Tac. A. 15, 30:
judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,
Cic. Sen. 13, 43:
mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,
in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:
dignum aliquid elaborare,
Tac. Or. 9:
aliquid improvisum, inopinatum,
Liv. 27, 43:
aliquid exquisitum,
Tac. A. 12, 66:
aliquid illustre et dignum memoriā,
id. Or. 20:
sanctum aliquid et providum,
id. G. 8:
insigne aliquid faceret eis,
Ter. Eun. 5, 5, 31:
aliquid magnum,
Verg. A. 9, 186, and 10, 547:
quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,
Vulg. Act. 8, 9:
majus aliquid et excelsius,
Tac. A. 3, 53:
melius aliquid,
Vulg. Heb. 11, 40:
deterius aliquid,
ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:
ad unum aliquem confugiebant,
Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;
effert se, si unum aliquid adfert,
id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:
aliquis unus pluresve divitiores,
id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:
cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?
that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
C.
Partitive with ex, de, or the gen.:
aliquis ex vobis,
Cic. Cael. 3:
aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,
Plin. 13, 3, 4, § 22:
ex principibus aliquis,
Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:
aliquis de tribus nobis,
Cic. Leg. 3, 7:
si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:
suorum aliquis,
Cic. Phil. 8, 9:
exspectabam aliquem meorum,
id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:
trium rerum aliqua consequemur,
Cic. Part. 8, 30:
impetratum ab aliquo vestrūm,
Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:
principum aliquis,
Tac. G. 13:
cum popularibus et aliquibus principum,
Liv. 22, 13:
horum aliquid,
Vulg. Lev. 15, 10.—
D.
Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:
aliquid pugnae,
Plaut. Capt. 3, 4, 54:
vestimenti aridi,
id. Rud. 2, 6, 16:
consilii,
id. Ep. 2, 2, 71:
monstri,
Ter. And. 1, 5, 15:
scitamentorum,
Plaut. Men. 1, 3, 26:
armorum,
Tac. G. 18:
boni,
Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:
aequi,
Ter. Ad. 2, 1, 33:
mali,
Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:
novi,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:
potionis,
Plaut. Men. 5, 2, 22:
virium,
Cic. Fam. 11, 18:
falsi,
id. Caecin. 1, 3:
vacui,
Quint. 10, 6, 1:
mdefensi,
Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:
aliquo loci morari,
Dig. 18, 7, 1.—
E.
Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:
asperius locutus est aliquid aliquando,
id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:
non despero fore aliquem aliquando,
id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
F.
In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:
si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,
Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:
Quod si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39:
si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,
Cic. de Or. 2, 59:
si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:
si aliquem, cui narraret, habuisset,
Cic. Lael. 23, 88:
si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,
id. ib. 8, 27:
cui (puero) si aliquid erit,
id. Fam. 14, 1:
nisi alicui suorum negotium daret,
Nep. Dion, 8, 2:
si aliquid eorum praestitit,
Liv. 24, 8.—
G.
In negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,
Cic. Mil. 24, 66:
ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,
Nep. Epam. 4, 4:
ne alicui dicerent,
Vulg. Luc. 8, 46.—
H.
In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:
me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 27.—
I.
In Verg. once with the second person sing.:
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Verg. A. 4, 625.
► In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:
nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,
Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;
Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:
num igitur aliquis dolor in corpore est?
id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:
ut aliquis nos deus tolleret,
id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:
si deus aliquis vitas repente mutāsset,
Tac. Or. 41 Halm:
sic est aliquis oratorum campus,
id. ib. 39 id.:
sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,
id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
II.
Esp.
A.
With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:
dum aliud aliquid flagitii conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,
Cic. Fragm. B. VI. 21:
ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,
id. Div. in Caecil. 6, 22:
non est in alio aliquo salus,
Vulg. Act. 4, 12:
aliquid aliud promittere,
Petr. 10, 5 al. —
B.
And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:
vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,
Cic. Brut. 44:
aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,
Liv. 34, 38:
cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,
Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;
et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet. Tib. 47.—
C.
In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):
non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
1.
Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:
atque fac, ut me velis esse aliquem,
Cic. Att. 3, 15 fin.:
aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,
Juv. 1, 73:
an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?
Cic. Tusc. 5, 36, 104:
exstitit Theodas dicens se esse aliquem,
Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:
ego quoque aliquid sum,
id. Fam. 6, 18:
qui videbantur aliquid esse,
Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):
sed, etc.,
Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:
est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27:
Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,
id. M. 13, 241:
est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,
Juv. 3, 230:
omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1, 12, 3; so,
crimen abesse,
id. F. 1, 484:
Sunt aliquid Manes,
Prop. 5, 7, 1:
est aliquid eloquentia,
Quint. 1, prooem. fin. —
2.
Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:
diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:
Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
3.
In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:
mane, aliquid fiet, ne abi,
id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
D.
Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):
idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,
Quint. 1, 6, 13 Halm.—
E.
Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;
7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
F.
It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:
praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,
Cic. Off. 2, 7, 25:
sunt quibus in satirā videar nimis acer,
Hor. S. 2, 1, 1:
sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,
Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
G.
Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:
Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,
Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
A.
ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:
illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,
Cic. Deiot. 13, 35:
si in me aliquid offendistis,
at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:
quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,
somewhat, Caes. B. G. 1, 40:
Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,
Liv. 31, 29:
Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?
Verg. A. 10, 84:
neque circumcisio aliquid valet,
Vulg. Gal. 6, 15:
perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,
Liv. 41, 2:
aliquid et spatio fessus,
Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
B.
ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
1.
Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:
ut aliquo ex urbe amoveas,
Plaut. Ep. 2, 2, 94:
aliquo abicere,
Ter. Ad. 4, 7, 26:
concludere,
id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):
ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 17:
demigrandum potius aliquo est quam, etc.,
id. Dom. 100:
aliquem aliquo impellere,
id. Vatin. 15:
aliquo exire,
id. Q. Fr. 3, 1:
aliquo advenire vel sicunde discedere,
Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:
in angulum Aliquo abire,
Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:
aliquem rus aliquo educere,
Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
2.
With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):
dum proficiscor aliquo,
Ter. And. 2, 1, 28:
at certe ut hinc concedas aliquo,
id. Heaut. 3, 3, 11:
si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
C.
ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
1.
Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
a.
Absol.:
ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,
Cic. Clu. 9, 25:
Aristum Athenis audivit aliquam diu,
id. Ac. 1, 3, 12:
in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,
Nep. Con. 5, 3;
id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
b.
Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:
pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,
Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:
quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,
Caes. B. G. 1, 40, 6:
controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,
Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,
Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
* c.
With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:
exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,
Suet. Caes. 82. —
d.
Meton., for a long distance; most freq. of rivers:
Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,
Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:
deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,
Mel. 1, 13.—
2.
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):
sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:
aliquammultis diebus decumbo,
App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:
sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,
App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:
aliquam pluribus et amarioribus perorantem,
Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
D.
ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
1.
Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):
antevenito aliquā aliquos,
Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:
si quā evasissent aliquā,
Liv. 26, 27, 12.—
2.
Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:
aliquid aliquā sentire,
Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:
aliquid aliquā resciscere,
Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:
aliquā obesse,
App. Mag. p. 295, 17.—
E.
ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:
Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,
Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
► The forms aliqua, neutr.
plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

Lewis & Short latin dictionary > aliquis
7 aliquod

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;
oftener aliquis,
id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
I.
A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):
Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,
Plaut. Most. 1, 1, 65:
hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,
Ter. Hec. 4, 4, 30:
utinam modo agatur aliquid!
Cic. Att. 3, 15:
aliquid facerem, ut hoc ne facerem,
I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:
fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,
Cic. Phil. 1, 3:
quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,
id. Off. 2, 7, 24:
quod motum adfert alicui,
to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,
any thing, Vulg. Act. 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,
Cic. Marcell. 6 fin.:
in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,
Quint. 4, 2, 67:
sunt aliqua epistulis eorum inserta,
Tac. Or. 25:
laudare aliqua, ferre quaedam,
Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,
Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:
nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:
Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,
Ov. M. 10, 560:
si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,
id. ib. 4, 326.—
B.
Not unfrequently with adj.:
Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut. Ps. 1, 5, 156:
novum aliquid advertere,
Tac. A. 15, 30:
judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,
Cic. Sen. 13, 43:
mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,
in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:
dignum aliquid elaborare,
Tac. Or. 9:
aliquid improvisum, inopinatum,
Liv. 27, 43:
aliquid exquisitum,
Tac. A. 12, 66:
aliquid illustre et dignum memoriā,
id. Or. 20:
sanctum aliquid et providum,
id. G. 8:
insigne aliquid faceret eis,
Ter. Eun. 5, 5, 31:
aliquid magnum,
Verg. A. 9, 186, and 10, 547:
quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,
Vulg. Act. 8, 9:
majus aliquid et excelsius,
Tac. A. 3, 53:
melius aliquid,
Vulg. Heb. 11, 40:
deterius aliquid,
ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:
ad unum aliquem confugiebant,
Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;
effert se, si unum aliquid adfert,
id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:
aliquis unus pluresve divitiores,
id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:
cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?
that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
C.
Partitive with ex, de, or the gen.:
aliquis ex vobis,
Cic. Cael. 3:
aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,
Plin. 13, 3, 4, § 22:
ex principibus aliquis,
Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:
aliquis de tribus nobis,
Cic. Leg. 3, 7:
si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:
suorum aliquis,
Cic. Phil. 8, 9:
exspectabam aliquem meorum,
id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:
trium rerum aliqua consequemur,
Cic. Part. 8, 30:
impetratum ab aliquo vestrūm,
Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:
principum aliquis,
Tac. G. 13:
cum popularibus et aliquibus principum,
Liv. 22, 13:
horum aliquid,
Vulg. Lev. 15, 10.—
D.
Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:
aliquid pugnae,
Plaut. Capt. 3, 4, 54:
vestimenti aridi,
id. Rud. 2, 6, 16:
consilii,
id. Ep. 2, 2, 71:
monstri,
Ter. And. 1, 5, 15:
scitamentorum,
Plaut. Men. 1, 3, 26:
armorum,
Tac. G. 18:
boni,
Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:
aequi,
Ter. Ad. 2, 1, 33:
mali,
Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:
novi,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:
potionis,
Plaut. Men. 5, 2, 22:
virium,
Cic. Fam. 11, 18:
falsi,
id. Caecin. 1, 3:
vacui,
Quint. 10, 6, 1:
mdefensi,
Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:
aliquo loci morari,
Dig. 18, 7, 1.—
E.
Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:
asperius locutus est aliquid aliquando,
id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:
non despero fore aliquem aliquando,
id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
F.
In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:
si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,
Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:
Quod si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39:
si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,
Cic. de Or. 2, 59:
si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:
si aliquem, cui narraret, habuisset,
Cic. Lael. 23, 88:
si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,
id. ib. 8, 27:
cui (puero) si aliquid erit,
id. Fam. 14, 1:
nisi alicui suorum negotium daret,
Nep. Dion, 8, 2:
si aliquid eorum praestitit,
Liv. 24, 8.—
G.
In negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,
Cic. Mil. 24, 66:
ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,
Nep. Epam. 4, 4:
ne alicui dicerent,
Vulg. Luc. 8, 46.—
H.
In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:
me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 27.—
I.
In Verg. once with the second person sing.:
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Verg. A. 4, 625.
► In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:
nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,
Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;
Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:
num igitur aliquis dolor in corpore est?
id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:
ut aliquis nos deus tolleret,
id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:
si deus aliquis vitas repente mutāsset,
Tac. Or. 41 Halm:
sic est aliquis oratorum campus,
id. ib. 39 id.:
sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,
id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
II.
Esp.
A.
With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:
dum aliud aliquid flagitii conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,
Cic. Fragm. B. VI. 21:
ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,
id. Div. in Caecil. 6, 22:
non est in alio aliquo salus,
Vulg. Act. 4, 12:
aliquid aliud promittere,
Petr. 10, 5 al. —
B.
And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:
vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,
Cic. Brut. 44:
aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,
Liv. 34, 38:
cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,
Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;
et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet. Tib. 47.—
C.
In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):
non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
1.
Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:
atque fac, ut me velis esse aliquem,
Cic. Att. 3, 15 fin.:
aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,
Juv. 1, 73:
an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?
Cic. Tusc. 5, 36, 104:
exstitit Theodas dicens se esse aliquem,
Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:
ego quoque aliquid sum,
id. Fam. 6, 18:
qui videbantur aliquid esse,
Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):
sed, etc.,
Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:
est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27:
Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,
id. M. 13, 241:
est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,
Juv. 3, 230:
omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1, 12, 3; so,
crimen abesse,
id. F. 1, 484:
Sunt aliquid Manes,
Prop. 5, 7, 1:
est aliquid eloquentia,
Quint. 1, prooem. fin. —
2.
Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:
diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:
Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
3.
In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:
mane, aliquid fiet, ne abi,
id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
D.
Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):
idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,
Quint. 1, 6, 13 Halm.—
E.
Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;
7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
F.
It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:
praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,
Cic. Off. 2, 7, 25:
sunt quibus in satirā videar nimis acer,
Hor. S. 2, 1, 1:
sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,
Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
G.
Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:
Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,
Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
A.
ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:
illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,
Cic. Deiot. 13, 35:
si in me aliquid offendistis,
at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:
quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,
somewhat, Caes. B. G. 1, 40:
Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,
Liv. 31, 29:
Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?
Verg. A. 10, 84:
neque circumcisio aliquid valet,
Vulg. Gal. 6, 15:
perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,
Liv. 41, 2:
aliquid et spatio fessus,
Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
B.
ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
1.
Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:
ut aliquo ex urbe amoveas,
Plaut. Ep. 2, 2, 94:
aliquo abicere,
Ter. Ad. 4, 7, 26:
concludere,
id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):
ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 17:
demigrandum potius aliquo est quam, etc.,
id. Dom. 100:
aliquem aliquo impellere,
id. Vatin. 15:
aliquo exire,
id. Q. Fr. 3, 1:
aliquo advenire vel sicunde discedere,
Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:
in angulum Aliquo abire,
Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:
aliquem rus aliquo educere,
Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
2.
With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):
dum proficiscor aliquo,
Ter. And. 2, 1, 28:
at certe ut hinc concedas aliquo,
id. Heaut. 3, 3, 11:
si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
C.
ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
1.
Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
a.
Absol.:
ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,
Cic. Clu. 9, 25:
Aristum Athenis audivit aliquam diu,
id. Ac. 1, 3, 12:
in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,
Nep. Con. 5, 3;
id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
b.
Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:
pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,
Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:
quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,
Caes. B. G. 1, 40, 6:
controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,
Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,
Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
* c.
With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:
exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,
Suet. Caes. 82. —
d.
Meton., for a long distance; most freq. of rivers:
Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,
Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:
deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,
Mel. 1, 13.—
2.
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):
sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:
aliquammultis diebus decumbo,
App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:
sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,
App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:
aliquam pluribus et amarioribus perorantem,
Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
D.
ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
1.
Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):
antevenito aliquā aliquos,
Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:
si quā evasissent aliquā,
Liv. 26, 27, 12.—
2.
Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:
aliquid aliquā sentire,
Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:
aliquid aliquā resciscere,
Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:
aliquā obesse,
App. Mag. p. 295, 17.—
E.
ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:
Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,
Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
► The forms aliqua, neutr.
plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

Lewis & Short latin dictionary > aliquod
8 castigatus

castīgo, āvi, ātum, 1, v. a. [castum-ago, as purgo = purum-ago], to set right by word or deed, to correct, chastise, punish; to blame, reprove, chide, censure, find fault with (syn.: animadvertere, punire; more forcible than reprehendere and vituperare; weaker than culpare;
class. in prose and poetry): pueros non verbis solum, sed etiam verberibus,
Cic. Tusc. 3, 27, 64; so,
verberibus,
Plin. 8, 3, 3, § 6; cf. Liv. 26, 27, 8; Curt. 8, 6, 5:
magnā clade,
Liv. 39, 1, 4:
baculo,
Front. Strat. 1, 1, 3:
quo saepius (magister) monuerit, hoc rarius castigabit,
Quint. 2, 2, 5:
laudat Pompeius... segniores castigat atque incitat,
Caes. B. C. 1, 3;
so opp. laudare,
Liv. 27, 8, 18; Tac. Agr. 21:
castigando increpandoque plus quam leniter agendo, proficere,
Liv. 27, 9, 8:
servos exuviis bubulis,
Plaut. Most. 4, 1, 26:
aliquem dictis plurumis,
id. Bacch. 4, 8, 67; Verg. A. 5, 387:
verbis,
Cic. Off. 1, 25, 88; Liv. 36, 20, 4:
litteris,
Caes. B. C. 3, 25:
per litteras,
Tac. A. 3, 35:
leniter,
Liv. 30, 15, 10; 36, 31, 8:
vehementissime,
Petr. 109, 1:
in hoc me ipse castigo quod, etc.,
Cic. Tusc. 5, 1, 4:
segnitiem hominum atque inertiam,
id. de Or. 1, 41, 184; Liv. 31, 6, 5:
nimiam lenitatem,
id. 39, 55, 1:
moras,
Verg. A. 4, 407:
dolos,
id. ib. 6, 567:
vitia,
Juv. 2, 35; Vulg. Psa. 117, 18; id. Heb. 12, 6 al.—
II.
Esp.
A.
To correct some error, to set right, mend ( poet. or in post-Aug. prose) ( = corrigere, emendare): carmen, *Hor. A. P. 294:
amicae verba,
Juv. 6, 455:
examen improbum in trutină,
Pers. 1, 6:
vitia sua,
Plin. Pan. 46, 6.—
B.
To hold in check, to restrain; lit. and trop. (rare for the more usu. coërcere, cohibere, etc.):
quid illum credis facturum, nisi eum... servas, castigas, mones?
Ter. Heaut. 3, 3, 31:
equum tenacem, non parentem frenis asperioribus castigare,
Liv. 39, 25, 13; Tac. A. 6, 13:
castigatus animi dolor,
Cic. Tusc. 2, 21, 50:
risum crebris potiunculis,
Petr. 47, 7:
lapsus,
Stat. Th. 6, 700; cf. under P. a.—Hence,
b.
Of relations of space, to enclose, surround, encompass, confine, shut in:
insula castigatur aquis,
Sil. 12, 355.— Hence, castīgātus, a, um, P. a. ( poet. or in post-Aug. prose), confined, compressed; hence,
1.
As a designation of physical beauty, small, slender, close:
pectus,
Ov. Am. 1, 5, 21:
frons,
Stat. S. 2, 1, 43.—
2.
Trop., restrained, checked:
luxuria tanto castigatior, quanto posset esse liberior, Aug. Civ. Dei, 5, 24: castigatissima disciplina,
the strictest, Gell. 4, 20, 1 Hertz (Cod. Reg. castissima).— Adv.: castīgātē.
a.
(Acc. to castigatus, 1.) Compressedly, briefly:
castigatius,
Macr. Somn. Scip. 1, 6:
castigatius eloqui,
Aug. Doctr. Christ. 4, 14.—
b.
(Acc. to 2.) Restrainedly, within bounds:
vixit modeste, castigate, etc.,
Sen. Contr. 6, 8:
vivere,
Amm. 22, 3, 12.

Lewis & Short latin dictionary > castigatus
9 castigo

castīgo, āvi, ātum, 1, v. a. [castum-ago, as purgo = purum-ago], to set right by word or deed, to correct, chastise, punish; to blame, reprove, chide, censure, find fault with (syn.: animadvertere, punire; more forcible than reprehendere and vituperare; weaker than culpare;
class. in prose and poetry): pueros non verbis solum, sed etiam verberibus,
Cic. Tusc. 3, 27, 64; so,
verberibus,
Plin. 8, 3, 3, § 6; cf. Liv. 26, 27, 8; Curt. 8, 6, 5:
magnā clade,
Liv. 39, 1, 4:
baculo,
Front. Strat. 1, 1, 3:
quo saepius (magister) monuerit, hoc rarius castigabit,
Quint. 2, 2, 5:
laudat Pompeius... segniores castigat atque incitat,
Caes. B. C. 1, 3;
so opp. laudare,
Liv. 27, 8, 18; Tac. Agr. 21:
castigando increpandoque plus quam leniter agendo, proficere,
Liv. 27, 9, 8:
servos exuviis bubulis,
Plaut. Most. 4, 1, 26:
aliquem dictis plurumis,
id. Bacch. 4, 8, 67; Verg. A. 5, 387:
verbis,
Cic. Off. 1, 25, 88; Liv. 36, 20, 4:
litteris,
Caes. B. C. 3, 25:
per litteras,
Tac. A. 3, 35:
leniter,
Liv. 30, 15, 10; 36, 31, 8:
vehementissime,
Petr. 109, 1:
in hoc me ipse castigo quod, etc.,
Cic. Tusc. 5, 1, 4:
segnitiem hominum atque inertiam,
id. de Or. 1, 41, 184; Liv. 31, 6, 5:
nimiam lenitatem,
id. 39, 55, 1:
moras,
Verg. A. 4, 407:
dolos,
id. ib. 6, 567:
vitia,
Juv. 2, 35; Vulg. Psa. 117, 18; id. Heb. 12, 6 al.—
II.
Esp.
A.
To correct some error, to set right, mend ( poet. or in post-Aug. prose) ( = corrigere, emendare): carmen, *Hor. A. P. 294:
amicae verba,
Juv. 6, 455:
examen improbum in trutină,
Pers. 1, 6:
vitia sua,
Plin. Pan. 46, 6.—
B.
To hold in check, to restrain; lit. and trop. (rare for the more usu. coërcere, cohibere, etc.):
quid illum credis facturum, nisi eum... servas, castigas, mones?
Ter. Heaut. 3, 3, 31:
equum tenacem, non parentem frenis asperioribus castigare,
Liv. 39, 25, 13; Tac. A. 6, 13:
castigatus animi dolor,
Cic. Tusc. 2, 21, 50:
risum crebris potiunculis,
Petr. 47, 7:
lapsus,
Stat. Th. 6, 700; cf. under P. a.—Hence,
b.
Of relations of space, to enclose, surround, encompass, confine, shut in:
insula castigatur aquis,
Sil. 12, 355.— Hence, castīgātus, a, um, P. a. ( poet. or in post-Aug. prose), confined, compressed; hence,
1.
As a designation of physical beauty, small, slender, close:
pectus,
Ov. Am. 1, 5, 21:
frons,
Stat. S. 2, 1, 43.—
2.
Trop., restrained, checked:
luxuria tanto castigatior, quanto posset esse liberior, Aug. Civ. Dei, 5, 24: castigatissima disciplina,
the strictest, Gell. 4, 20, 1 Hertz (Cod. Reg. castissima).— Adv.: castīgātē.
a.
(Acc. to castigatus, 1.) Compressedly, briefly:
castigatius,
Macr. Somn. Scip. 1, 6:
castigatius eloqui,
Aug. Doctr. Christ. 4, 14.—
b.
(Acc. to 2.) Restrainedly, within bounds:
vixit modeste, castigate, etc.,
Sen. Contr. 6, 8:
vivere,
Amm. 22, 3, 12.

Lewis & Short latin dictionary > castigo
10 sei

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.
I.
Prop.
a.
With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).
(α).
Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
si vis, dabo tibi testes,
Cic. Rep. 1, 37, 58:
si voltis,
id. ib. 1, 28, 44:
si placet,
id. ib. 2, 44, 71;
1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,
id. ib. 1, 9, 14:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
id. ib. 1, 18, 30:
si populus plurimum potest,
id. ib. 3, 14, 23:
si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,
id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:
quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?
id. Cat. 1, 3, 6:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,
id. Rep. 3, 18, 28:
Si quaerimus, cur, etc.,
id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:
magnifica quidem res, si modo est ulla,
Cic. Div. 1, 1, 1:
deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,
id. Rep. 1, 34, 51:
quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,
id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:
si quisquam est facilis, hic est,
id. Att. 14, 1, 2:
si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,
id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:
SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,
Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:
id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,
id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:
dicito, si quid vis, non nocebo,
Plaut. Am. 1, 1, 235:
si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,
id. Fam. 7, 23, 3:
si aliquid dandum est voluptati,
id. Sen. 13, 44;
four times repeated,
id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):
noli mirari, si hoc non impetras,
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:
ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?
id. 8, 7, 14.—
With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,
Cic. Fat. 12, 28:
nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,
id. Phil. 13, 6, 19:
si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,
Quint. 5, 10, 73:
nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,
Sen. Ben. 5, 5, 1.—
(β).
Imperf.:
ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,
Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:
si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,
id. Sest. 1.—
(γ).
Perf.:
SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,
Cic. Rep. 1, 23, 37:
si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,
id. ib. 2, 10, 18:
quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,
id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:
si ita sensit, ut loquitur,
id. ib. 3, 21, 32;
1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,
id. ib. 2, 12, 24:
si modo in philosophiā aliquid profecimus,
id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:
si quid sceleste fecit,
Plaut. As. 2, 2, 27:
si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,
Cic. Clu. 2, 6:
si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,
id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):
minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,
Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:
quid mirum, si haec invitus amisi?
Tac. A. 12, 37:
miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?
Sen. Contr. 2, 13, 1:
minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,
Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:
quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,
Cic. Brut. 2, 7:
si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,
id. Fam. 15, 4, 13:
etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,
id. Fam. 5, 16, 6:
si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,
id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):
non, si tibi ante profuit, semper proderit,
Cic. Phil. 8, 4, 12:
non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,
id. de Or. 2, 40, 170:
neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,
id. Deiot. 4, 12:
nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,
Quint. 5, 10, 82.—
(δ).
Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:
nec mirum, eos si orationes turbaverant,
Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):
si hoc ita fato datum erat, ut,
Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:
plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,
whenever, Cic. Sest. 49, 105:
si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,
Caes. B. C. 2, 6:
si quando suis fortunis forte desperare coeperant,
id. B. G. 3, 12.—
(ε).
Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:
alte spectare si voles, etc.,
Cic. Rep. 6, 23, 25:
si jam eminebit foras,
id. ib. 6, 26, 29:
si me audietis,
id. ib. 1, 19, 32:
si mutuas non potero certum est sumam fenore,
Plaut. As. 1, 3, 95:
id persequar, si potero, subtilius,
Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:
nihil (offendet) si modo opus exstabit,
id. ib. 5, 3, 5:
si quid te volam, ubi eris?
Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—
(ζ).
Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):
si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,
Cic. Rep. 2, 1, 3:
tum magis assentiere, si ad majora pervenero,
id. ib. 1, 40, 62:
expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,
id. ib. 1, 35, 55;
1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,
id. Lael. 4, 16:
accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,
id. Rep. 1, 46, 70; so,
si potuero,
id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:
si potuerit,
id. Off. 3, 23, 89:
si modo id exprimere Latine potuero,
id. Rep. 1, 43, 66:
si modo interpretari potuero,
id. Leg. 2, 18, 45:
si ne ei caput exoculassitis,
Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:
de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,
Cic. de Or. 3, 12, 47.—
b.
With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).
(α).
Pres.:
si habeat aurum,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12:
abire hinc nullo pacto possim, si velim,
id. ib. 2, 2, 2; so,
si velim,
Cic. Rep. 3, 10, 17:
cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,
id. ib. 1, 5, 9:
si singulos numeremus,
id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:
si Scipionis desiderio me moveri negem,
id. Lael. 3, 10:
si ad verba rem deflectere velimus,
id. Caecin. 18, 51:
si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,
id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:
O si angulus ille accedat, qui, etc.,
Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:
O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,
Verg. A. 8, 560;
also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!
would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:
si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,
id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—
(β).
Imperf.:
qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,
Cic. Rep. 1, 34, 52:
quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,
id. ib. 2, 22, 39:
si ullum probarem simplex rei publicae genus,
id. ib. 2, 23, 43:
quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,
id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):
O si solitae quicquam virtutis adesset,
Verg. A. 11, 415;
and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,
id. ib. 5, 398.—
(γ).
Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):
perii, si me aspexerit!
Plaut. Am. 1, 1, 164:
victus sum, si dixeris,
id. ib. 1, 1, 272:
Romani si casu intervenerint,
Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—
(δ).
Pluperf.:
si aliter accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,
id. Lael. 7, 25:
mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,
id. Rep. 1, 41, 64:
si id fecisses,
id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:
si quis in caelum ascendisset, etc.,
id. Lael. 23, 88:
si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,
id. Phil. 13, 1, 2.—
c.
Ellipt.
(α).
With pron. indef:
istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,
id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—
(β).
In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):
plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,
Cic. Rep. 3, 4, 7:
educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,
id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:
utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,
id. Rosc. Com. 3, 9:
si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,
id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:
hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:
si aliud nihil,
id. 2, 43.—
(γ).
With forte:
intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,
perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:
vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,
id. de Or. 3, 12, 47.—
2.
With quod, and if, but if, if however, if:
quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?
Cic. Or. 16, 51:
quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,
id. Brut. 2, 7:
quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,
id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:
quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,
id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—
B.
In partic.
1.
In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:
apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,
Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;
si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,
id. Off. 2, 9, 31:
unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,
Caes. B. G. 3, 5:
illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,
Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—
2.
In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):
dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,
Liv. 3, 46:
adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,
id. 30, 23; 35, 18.—
3.
Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:
dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,
Caes. B. G. 7, 29:
errat, si quis existimat facilem rem esse donare,
Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—
4.
In syllogistic reasonings:
si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,
Cic. Inv. 1, 36, 65:
si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,
id. Fat. 6, 12.—
5.
= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):
quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,
Cic. Sen. 11, 38; cf.:
quae si causa non esset, tamen, etc.,
id. Mur. 4, 8; and:
quae si dubia essent, tamen, etc.,
Sall. J. 85, 48.—
II.
Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):
ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:
jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,
Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:
fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,
Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:
primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,
Liv. 29, 25; 39, 50:
id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,
id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:
jam dudum exspecto, si tuom officium scias,
Plaut. Poen. prol. 12:
hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,
Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:
Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,
id. ib. 3, 75:
non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,
Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:
statui expectandum esse si quid certius adferretur,
id. Fam. 15, 1, 2:
Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,
Liv. 39, 50:
expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562:
Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,
Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:
temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,
Liv. 1, 57.—
B.
With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:
L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,
to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:
circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,
id. ib. 6, 37:
fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,
id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:
pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,
Liv. 1, 7:
saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,
Verg. A. 9, 512:
ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,
Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:
milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,
id. 27, 28, 5:
alii offerunt se, si quo usus operae sit,
id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:
Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,
Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:
consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,
id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:
is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,
id. 5, 8:
ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,
id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—
B.
Si... si, for sive... sive, whether... or:
si deus si dea es,
Cato, R. R. 139; cf.:
hostiam si deo, si deae immolabant,
Gell. 2, 28, 3.

Lewis & Short latin dictionary > sei
11 si

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.
I.
Prop.
a.
With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).
(α).
Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
si vis, dabo tibi testes,
Cic. Rep. 1, 37, 58:
si voltis,
id. ib. 1, 28, 44:
si placet,
id. ib. 2, 44, 71;
1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,
id. ib. 1, 9, 14:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
id. ib. 1, 18, 30:
si populus plurimum potest,
id. ib. 3, 14, 23:
si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,
id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:
quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?
id. Cat. 1, 3, 6:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,
id. Rep. 3, 18, 28:
Si quaerimus, cur, etc.,
id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:
magnifica quidem res, si modo est ulla,
Cic. Div. 1, 1, 1:
deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,
id. Rep. 1, 34, 51:
quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,
id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:
si quisquam est facilis, hic est,
id. Att. 14, 1, 2:
si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,
id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:
SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,
Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:
id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,
id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:
dicito, si quid vis, non nocebo,
Plaut. Am. 1, 1, 235:
si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,
id. Fam. 7, 23, 3:
si aliquid dandum est voluptati,
id. Sen. 13, 44;
four times repeated,
id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):
noli mirari, si hoc non impetras,
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:
ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?
id. 8, 7, 14.—
With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,
Cic. Fat. 12, 28:
nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,
id. Phil. 13, 6, 19:
si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,
Quint. 5, 10, 73:
nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,
Sen. Ben. 5, 5, 1.—
(β).
Imperf.:
ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,
Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:
si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,
id. Sest. 1.—
(γ).
Perf.:
SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,
Cic. Rep. 1, 23, 37:
si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,
id. ib. 2, 10, 18:
quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,
id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:
si ita sensit, ut loquitur,
id. ib. 3, 21, 32;
1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,
id. ib. 2, 12, 24:
si modo in philosophiā aliquid profecimus,
id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:
si quid sceleste fecit,
Plaut. As. 2, 2, 27:
si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,
Cic. Clu. 2, 6:
si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,
id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):
minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,
Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:
quid mirum, si haec invitus amisi?
Tac. A. 12, 37:
miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?
Sen. Contr. 2, 13, 1:
minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,
Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:
quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,
Cic. Brut. 2, 7:
si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,
id. Fam. 15, 4, 13:
etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,
id. Fam. 5, 16, 6:
si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,
id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):
non, si tibi ante profuit, semper proderit,
Cic. Phil. 8, 4, 12:
non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,
id. de Or. 2, 40, 170:
neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,
id. Deiot. 4, 12:
nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,
Quint. 5, 10, 82.—
(δ).
Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:
nec mirum, eos si orationes turbaverant,
Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):
si hoc ita fato datum erat, ut,
Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:
plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,
whenever, Cic. Sest. 49, 105:
si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,
Caes. B. C. 2, 6:
si quando suis fortunis forte desperare coeperant,
id. B. G. 3, 12.—
(ε).
Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:
alte spectare si voles, etc.,
Cic. Rep. 6, 23, 25:
si jam eminebit foras,
id. ib. 6, 26, 29:
si me audietis,
id. ib. 1, 19, 32:
si mutuas non potero certum est sumam fenore,
Plaut. As. 1, 3, 95:
id persequar, si potero, subtilius,
Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:
nihil (offendet) si modo opus exstabit,
id. ib. 5, 3, 5:
si quid te volam, ubi eris?
Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—
(ζ).
Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):
si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,
Cic. Rep. 2, 1, 3:
tum magis assentiere, si ad majora pervenero,
id. ib. 1, 40, 62:
expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,
id. ib. 1, 35, 55;
1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,
id. Lael. 4, 16:
accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,
id. Rep. 1, 46, 70; so,
si potuero,
id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:
si potuerit,
id. Off. 3, 23, 89:
si modo id exprimere Latine potuero,
id. Rep. 1, 43, 66:
si modo interpretari potuero,
id. Leg. 2, 18, 45:
si ne ei caput exoculassitis,
Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:
de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,
Cic. de Or. 3, 12, 47.—
b.
With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).
(α).
Pres.:
si habeat aurum,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12:
abire hinc nullo pacto possim, si velim,
id. ib. 2, 2, 2; so,
si velim,
Cic. Rep. 3, 10, 17:
cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,
id. ib. 1, 5, 9:
si singulos numeremus,
id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:
si Scipionis desiderio me moveri negem,
id. Lael. 3, 10:
si ad verba rem deflectere velimus,
id. Caecin. 18, 51:
si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,
id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:
O si angulus ille accedat, qui, etc.,
Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:
O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,
Verg. A. 8, 560;
also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!
would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:
si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,
id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—
(β).
Imperf.:
qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,
Cic. Rep. 1, 34, 52:
quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,
id. ib. 2, 22, 39:
si ullum probarem simplex rei publicae genus,
id. ib. 2, 23, 43:
quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,
id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):
O si solitae quicquam virtutis adesset,
Verg. A. 11, 415;
and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,
id. ib. 5, 398.—
(γ).
Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):
perii, si me aspexerit!
Plaut. Am. 1, 1, 164:
victus sum, si dixeris,
id. ib. 1, 1, 272:
Romani si casu intervenerint,
Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—
(δ).
Pluperf.:
si aliter accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,
id. Lael. 7, 25:
mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,
id. Rep. 1, 41, 64:
si id fecisses,
id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:
si quis in caelum ascendisset, etc.,
id. Lael. 23, 88:
si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,
id. Phil. 13, 1, 2.—
c.
Ellipt.
(α).
With pron. indef:
istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,
id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—
(β).
In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):
plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,
Cic. Rep. 3, 4, 7:
educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,
id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:
utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,
id. Rosc. Com. 3, 9:
si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,
id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:
hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:
si aliud nihil,
id. 2, 43.—
(γ).
With forte:
intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,
perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:
vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,
id. de Or. 3, 12, 47.—
2.
With quod, and if, but if, if however, if:
quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?
Cic. Or. 16, 51:
quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,
id. Brut. 2, 7:
quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,
id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:
quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,
id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—
B.
In partic.
1.
In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:
apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,
Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;
si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,
id. Off. 2, 9, 31:
unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,
Caes. B. G. 3, 5:
illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,
Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—
2.
In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):
dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,
Liv. 3, 46:
adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,
id. 30, 23; 35, 18.—
3.
Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:
dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,
Caes. B. G. 7, 29:
errat, si quis existimat facilem rem esse donare,
Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—
4.
In syllogistic reasonings:
si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,
Cic. Inv. 1, 36, 65:
si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,
id. Fat. 6, 12.—
5.
= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):
quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,
Cic. Sen. 11, 38; cf.:
quae si causa non esset, tamen, etc.,
id. Mur. 4, 8; and:
quae si dubia essent, tamen, etc.,
Sall. J. 85, 48.—
II.
Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):
ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:
jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,
Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:
fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,
Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:
primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,
Liv. 29, 25; 39, 50:
id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,
id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:
jam dudum exspecto, si tuom officium scias,
Plaut. Poen. prol. 12:
hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,
Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:
Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,
id. ib. 3, 75:
non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,
Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:
statui expectandum esse si quid certius adferretur,
id. Fam. 15, 1, 2:
Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,
Liv. 39, 50:
expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562:
Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,
Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:
temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,
Liv. 1, 57.—
B.
With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:
L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,
to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:
circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,
id. ib. 6, 37:
fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,
id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:
pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,
Liv. 1, 7:
saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,
Verg. A. 9, 512:
ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,
Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:
milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,
id. 27, 28, 5:
alii offerunt se, si quo usus operae sit,
id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:
Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,
Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:
consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,
id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:
is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,
id. 5, 8:
ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,
id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—
B.
Si... si, for sive... sive, whether... or:
si deus si dea es,
Cato, R. R. 139; cf.:
hostiam si deo, si deae immolabant,
Gell. 2, 28, 3.

Lewis & Short latin dictionary > si
12 valens

vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.
I.
Lit., of physical strength, vigor, or health.
A.
In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).
1.
Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):
puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!
Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;
plus valebat,
id. Truc. 4, 3, 38 sq.:
sanus homo, qui bene valet,
Cels. 1, 1 init.:
si magis valet,
id. 3, 18:
si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),
id. 4, 7 init.:
prout nervi valent,
id. 8, 16.—Of plants:
vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33, 3 sq. —
2.
To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.
a.
Of personal subjects, etc.
(α).
With ad and acc.:
alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,
Cic. Off. 1, 30, 107.—
(β).
With inf.:
manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,
Suet. Galb. 21:
mustela cum mures veloces non valeret assequi,
Phaedr. 4, 1, 10:
valet ima summis Mutare deus,
Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:
illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,
Lucr. 6, 1057:
versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),
Hor. A. P. 40:
nec valuere manus infixum educere telum,
Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —
b.
Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:
fimum potum ad dysentericos valet,
Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:
cimices valent contra serpentium morsus,
Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:
id quoque collyrium eodem valet,
Cels. 6, 6, 21.—With pro:
ruta per se pro antidoto valet,
Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:
dictamnus valet potu et illitu et suffitu,
Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:
sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,
Plin. 34, 18, 55, § 177.—
c.
Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—
B.
Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.
a.
In gen.
(α).
Absol.:
equidem valeo recte et salvus sum,
Plaut. Am. 2, 1, 36:
perpetuon' valuisti?
id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:
valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,
id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:
dicit vilicus servos non valuisse,
Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:
boves ut recte valeant,
id. ib. 103:
optime valere et gravissime aegrotare,
Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:
cura est, ut valeat,
Plaut. Stich. 5, 2, 4:
ego valeo recte et rem gero,
id. Pers. 2, 3, 34:
te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,
Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:
commode,
Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:
minus valere... melius valere,
Cic. Att. 4, 14, 1:
nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,
Plaut. Mil. 4, 8, 8.—
(β).
With abl.:
si corpore valuisset,
Cic. Brut. 20, 77:
nec melius valeo quam corpore, mente,
Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:
pedibus,
Nep. Phoc. 4, 1:
stomacho,
Juv. 6, 100.—
(γ).
With ab and abl.:
ab oculis,
Gell. 13, 30, 10:
a morbo,
Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—
b.
Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;
and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),
Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:
mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,
Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
c.
Rarely impers. pass.:
quid agitur, Sagaristio? ut valetur?
Plaut. Pers. 2, 5, 8.—
d.
Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).
(α).
In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:
bene vale, Alcumena,
id. Am. 1, 3, 1:
vale atque salve,
id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:
bene valete et vivite,
id. Mil. 4, 8, 30:
ite intro cito: valete,
id. As. 3, 3, 155:
abeo: valete, judices justissimi,
id. Capt. prol. 67:
vos valete et plaudite,
Ter. Eun. 5, 8, 64:
in hoc biduom vale,
id. ib. 1, 2, 110:
vive valeque,
Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:
et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,
Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—
(β).
At the conclusion of letters:
Vale,
Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:
cura ut valeas,
Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:
tu me diligis et valebis,
Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—
(γ).
Also in bidding farewell to the dead:
salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,
Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;
v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,
Cat. 101, 10:
terque, Vale, dixit,
Ov. F. 3, 563:
supremumque vale... dixit,
id. M. 10, 62.—
(δ).
As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:
valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,
Plaut. Am. 3, 2, 46:
immo habeat, valeat, vivat cum illa,
Ter. And. 5, 3, 18:
valeas, habeas illam quae placet,
id. Ad. 4, 4, 14:
si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,
good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:
valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:
quare ista valeant: me res familiaris movet,
Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:
valete curae,
Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—
(ε).
With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:
illum salutavi: post etiam jussi valere,
Cic. Att. 5, 2, 2:
vix illud potui dicere triste vale,
Ov. H. 13, 14:
saepe vale dicto rursus sum multa locutus,
id. Tr. 1, 3, 57:
tibi valedicere non licet gratis,
Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):
vale facere (or valefacere),
August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.
II.
Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.
A.
In gen.:
fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,
will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:
fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,
id. Dom. 30, 79:
dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,
id. Brut. 14, 57:
tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,
id. Red. in Sen. 5, 11:
in more majorum, qui tum ut lex valebat,
id. Leg. 2, 10, 23:
valuit auctoritas,
id. Tusc. 2, 22, 53:
verba si valent,
id. Caecin. 21, 61:
(ejus) valet opinio tarditatis,
is established, id. de Or. 1, 27, 125:
si conjuratio valuisset,
id. ib. 17, 7:
cujus ratio non valuit,
Nep. Milt. 3, 7:
jus tamen gentium valuit,
Liv. 2, 4, 7:
praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,
id. 44, 31, 6:
et vestrae valuere preces,
Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—
B.
Esp.
1.
With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.
a.
With abl.:
non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,
Plaut. Bacch. 2, 2, 50:
reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,
Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):
multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,
id. Verr. 2, 2, 49, § 122:
ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,
id. Leg. 3, 17, 38:
quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,
id. Mur. 18, 38:
parum valent (Graeci) verbo,
i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:
qui aut gratia aut misericordia valerent,
Caes. B. C. 2, 44:
dicendo,
Nep. Ages. 1, 2:
qui pedum cursu valet,
Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:
Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,
Ov. Am. 1, 15, 14:
plerique plus ingenio quam arte valuerunt,
Quint. 1, 8, 8:
rogando,
Ov. M. 2, 183:
subtilitate vincimur, valeamus pondere,
Quint. 12, 11, 8.—
b.
With in and abl.:
Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,
Cic. Brut. 36, 136:
quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,
id. Caecin. 19, 55:
in his maxime valet similitudo,
Quint. 6, 3, 57:
mire in causis valet praesumptio,
id. 9, 2, 16:
(digitus) in exprobrando et indicando valet,
id. 11, 3, 94.—
2.
With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.
a.
With in and acc.:
hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,
Cic. Tusc. 2, 26, 63:
quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,
id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:
cum illud verbum unde in utramque rem valeat,
id. Caecin. 31, 89:
num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,
Plin. 17, 7, 4, § 44:
etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,
Quint. 2, 16, 10:
hoc etiam in praeteritum valet,
id. 9, 2, 20; cf.:
cum... idque in omnis partis valeret,
Cic. Fam. 4, 10, 2.—
b.
With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:
id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,
Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—
c.
With ad and acc. of thing:
tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,
Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;
ad omnis certe non valebit,
id. Fat. 4, 8:
illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,
id. Cat. 3, 12, 29:
vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,
id. Ac. 1, 5, 21:
ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,
id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:
eadem fictio valet et ad qualitates,
Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—
d.
With apud or ad and acc. of person influenced, etc.
(α).
With apud:
ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,
Ter. Heaut. 3, 1, 79:
non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,
Cic. Fam. 13, 16, 3:
apud te veritas valebit,
id. Quint. 1, 5:
sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?
id. Tusc. 2, 4, 11:
magnis meritis apud regem... valebat,
Nep. Con. 3, 1:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,
Liv. 31, 48, 1:
apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,
Quint. 6, 2, 28.—
(β).
With ad:
dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,
Cic. Brut. 14, 57:
clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,
Liv. 21, 6, 4:
metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,
id. 38, 28, 6.—
e.
With contra and acc.:
hoc nonne videtur contra te valere?
Cic. Ac. 2, 27, 86:
quae valeant contra falsam criminationem,
id. de Or. 2, 79, 321:
ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,
id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:
cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,
Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—
f.
With pro and abl.:
multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,
Ov. Tr. 1, 3, 46:
epitheton valet pro nomine,
Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—
g.
With dat. gerund. (post-class. and rare):
nam et augendae rei et minuendae valet (particula),
Gell. 5, 12, 10.—
h.
With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;
not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,
Lucr. 1, 108:
hanc ob rem vitam retinere valemus,
id. 3, 257:
nec continere suos ab direptione castrorum valuit,
Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:
quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,
Hor. Epod. 16, 3:
cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,
id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:
nec valuit locos coeptos avertere cursus,
Tib. 4, 1, 55:
qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,
Curt. 3, 4, 5:
neque ex eo infamiam discutere valuit,
Suet. Caes. 79.—With things as subj.:
ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,
Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,
3.
With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.
(α).
Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):
plus potest qui plus valet,
Plaut. Truc. 4, 3, 38:
neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,
Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):
ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,
Cic. Sest. 28, 60:
illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,
id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;
eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,
id. Brut. 37, 139:
cur minus Venena Medaeae valent?
Hor. Epod. 5. 62.—
(β).
With abl.:
quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,
Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.
v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,
Caes. B. G. 2, 17:
qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,
Cic. Fam. 1, 7, 10:
quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,
id. Dom. 6, 14:
Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,
id. Brut. 14, 55:
quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,
Caes. B. G. 7, 63:
Caesar multum equitatu valebat,
id. B. C. 1, 61:
cum tantum equitatu valeamus,
id. ib. 3, 86:
equitatu plurimum valere,
id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—
(γ).
With in and abl.:
nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:
hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,
Hor. Ep. 1, 6, 52. —
(δ).
With ad and acc.:
multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,
Cic. Phil. 9, 5, 12:
ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,
id. Div. 2, 46, 97:
valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,
id. de Or. 2, 43, 182:
ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,
Caes. B. G. 6, 30:
genus ad probandam speciem minimum valet,
Quint. 5, 10, 56.—
(ε).
With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:
apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,
Cic. Fam. 6, 6, 13:
utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,
Caes. B. G. 1, 40:
tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,
id. ib. 5, 54:
potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,
Cic. Imp. Pomp. 16, 46:
non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,
id. Fam. 1, 9, 11:
facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112:
apud quem ut multum gratia valeret, effecit,
Nep. Con. 2, 1.—
(ζ).
With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—
(η).
With pro:
pro periculo magis quam contra salutem valere,
Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:
quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,
Caes. B. G. 1, 51.—
(θ).
With inter:
plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,
Caes. B. G. 2, 4.—
(ι).
With adv. of pur pose:
hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,
Nep. Them. 4, 4:
non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,
Quint. 1, 2, 16:
nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?
Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —
C.
Idiomatic uses.
1.
Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;
quinarii, quod quinos,
Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:
dum pro argenteis decem aureus unus valeret,
Liv. 38, 11, 8:
ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,
Plin. 33, 3, 13, § 47:
si haec praedia valeant nunc decem,
Dig. 24, 1, 7, § 4:
quasi minimo valeret hereditas,
ib. 19, 1, 13:
quanti omnibus valet (servus),
ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—
2.
Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:
quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,
Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;
sed quae dicit, idem valent,
id. Tusc. 5, 10, 24:
quamquam vocabula prope idem valere videantur,
id. Top. 8, 34:
hoc verbum quid valeat, non vident,
id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;
id valet gallinacei rostrum,
Suet. Vit. 18:
pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,
Quint. 1, 4, 29 et saep.:
et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,
id. 10, 1, 13:
duo quae idem significant ac tantumdem valent,
id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).
A.
Lit.
1.
In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;
valens adflictet me,
Plaut. Bacch. 2, 1, 44:
virgatores,
id. As. 3, 2, 19:
robusti et valentes et audaces satellites,
Cic. Agr. 2, 31, 84:
cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,
id. Fam. 7, 1, 3:
valentissimi lictores,
id. Verr. 2, 5, 54, § 142:
homines,
id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:
hic membris et mole valens,
Verg. A. 5, 431:
membris valens,
Ov. M. 9, 108:
corpore esse vegeto et valenti,
Gell. 3, 1, 11:
nervi musculique,
Cels. 8, 20:
trunci,
Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:
tunicae,
stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—
2.
In partic.
a.
Well in health, healthy, hale, hearty:
valeo et venio ad minus valentem,
Plaut. Truc. 2, 7, 24:
medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,
Cic. Fam. 16, 9, 2:
puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,
id. Clu. 9, 27; cf.
valens (opp. imbecillus),
id. Fam. 16, 5, 2:
(sensus) si sani sunt et valentes,
id. Ac. 2, 7, 19:
si valens corpus est neque magno opere vexatum,
Cels. 7, 26, 5:
sive aegra, sive valens,
Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:
qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,
Cic. Off. 2, 4, 15;
so opp. aeger,
id. de Or. 2, 44, 186.—
b.
Of medicines, strong, powerful, active:
valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,
Cels. 4, 15 fin.:
medicamenta,
id. 1, 3 med.:
silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,
Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—
B.
Trop., strong, powerful, mighty:
mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,
Cic. Att. 7, 3, 4:
fuit quondam ita firma haec civitas et valens,
id. Har. Resp. 28, 60:
cum valentiore pugnare,
id. Fam. 5, 21, 2:
valens dialecticus,
id. Fat. 6, 12:
ut fieri nihil possit valentius,
id. Brut. 16, 64:
Philippus jam tum valens multa moliebatur,
Nep. Timoth. 3, 1:
opibus jam valentes,
id. Eum. 10, 3:
argumenta valentiora,
Quint. 5, 13, 12:
quid pars adversa habeat valentissimum,
id. 5, 13, 52:
nec fraus valentior quam consilium meum,
Cic. Univ. 11:
ad letum causae satis valentes,
Ov. M. 5, 174; so,
causae,
id. Tr. 1, 8, 29:
causa valentior,
id. P. 1, 10, 35:
deus morbo omni valentior,
Stat. S. 1, 4, 111:
oppida valentissima,
Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).
1.
Lit.:
resistere,
Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:
nimis valenter ibi retenta materia,
Cels. 5, 26, 21:
praeceps spirare valentius Eurus (coepit),
Ov. M. 11, 481.—
2.
Trop., of speech, forcibly, energetically:
non diu dicebat sed valenter,
Sen. Contr. 3, 22 med.:
si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,
Val. Max. 3, 7, ext. 6.

Lewis & Short latin dictionary > valens
13 valeo

vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.
I.
Lit., of physical strength, vigor, or health.
A.
In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).
1.
Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):
puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!
Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;
plus valebat,
id. Truc. 4, 3, 38 sq.:
sanus homo, qui bene valet,
Cels. 1, 1 init.:
si magis valet,
id. 3, 18:
si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),
id. 4, 7 init.:
prout nervi valent,
id. 8, 16.—Of plants:
vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33, 3 sq. —
2.
To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.
a.
Of personal subjects, etc.
(α).
With ad and acc.:
alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,
Cic. Off. 1, 30, 107.—
(β).
With inf.:
manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,
Suet. Galb. 21:
mustela cum mures veloces non valeret assequi,
Phaedr. 4, 1, 10:
valet ima summis Mutare deus,
Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:
illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,
Lucr. 6, 1057:
versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),
Hor. A. P. 40:
nec valuere manus infixum educere telum,
Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —
b.
Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:
fimum potum ad dysentericos valet,
Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:
cimices valent contra serpentium morsus,
Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:
id quoque collyrium eodem valet,
Cels. 6, 6, 21.—With pro:
ruta per se pro antidoto valet,
Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:
dictamnus valet potu et illitu et suffitu,
Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:
sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,
Plin. 34, 18, 55, § 177.—
c.
Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—
B.
Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.
a.
In gen.
(α).
Absol.:
equidem valeo recte et salvus sum,
Plaut. Am. 2, 1, 36:
perpetuon' valuisti?
id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:
valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,
id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:
dicit vilicus servos non valuisse,
Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:
boves ut recte valeant,
id. ib. 103:
optime valere et gravissime aegrotare,
Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:
cura est, ut valeat,
Plaut. Stich. 5, 2, 4:
ego valeo recte et rem gero,
id. Pers. 2, 3, 34:
te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,
Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:
commode,
Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:
minus valere... melius valere,
Cic. Att. 4, 14, 1:
nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,
Plaut. Mil. 4, 8, 8.—
(β).
With abl.:
si corpore valuisset,
Cic. Brut. 20, 77:
nec melius valeo quam corpore, mente,
Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:
pedibus,
Nep. Phoc. 4, 1:
stomacho,
Juv. 6, 100.—
(γ).
With ab and abl.:
ab oculis,
Gell. 13, 30, 10:
a morbo,
Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—
b.
Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;
and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),
Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:
mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,
Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
c.
Rarely impers. pass.:
quid agitur, Sagaristio? ut valetur?
Plaut. Pers. 2, 5, 8.—
d.
Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).
(α).
In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:
bene vale, Alcumena,
id. Am. 1, 3, 1:
vale atque salve,
id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:
bene valete et vivite,
id. Mil. 4, 8, 30:
ite intro cito: valete,
id. As. 3, 3, 155:
abeo: valete, judices justissimi,
id. Capt. prol. 67:
vos valete et plaudite,
Ter. Eun. 5, 8, 64:
in hoc biduom vale,
id. ib. 1, 2, 110:
vive valeque,
Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:
et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,
Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—
(β).
At the conclusion of letters:
Vale,
Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:
cura ut valeas,
Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:
tu me diligis et valebis,
Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—
(γ).
Also in bidding farewell to the dead:
salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,
Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;
v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,
Cat. 101, 10:
terque, Vale, dixit,
Ov. F. 3, 563:
supremumque vale... dixit,
id. M. 10, 62.—
(δ).
As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:
valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,
Plaut. Am. 3, 2, 46:
immo habeat, valeat, vivat cum illa,
Ter. And. 5, 3, 18:
valeas, habeas illam quae placet,
id. Ad. 4, 4, 14:
si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,
good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:
valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:
quare ista valeant: me res familiaris movet,
Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:
valete curae,
Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—
(ε).
With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:
illum salutavi: post etiam jussi valere,
Cic. Att. 5, 2, 2:
vix illud potui dicere triste vale,
Ov. H. 13, 14:
saepe vale dicto rursus sum multa locutus,
id. Tr. 1, 3, 57:
tibi valedicere non licet gratis,
Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):
vale facere (or valefacere),
August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.
II.
Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.
A.
In gen.:
fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,
will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:
fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,
id. Dom. 30, 79:
dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,
id. Brut. 14, 57:
tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,
id. Red. in Sen. 5, 11:
in more majorum, qui tum ut lex valebat,
id. Leg. 2, 10, 23:
valuit auctoritas,
id. Tusc. 2, 22, 53:
verba si valent,
id. Caecin. 21, 61:
(ejus) valet opinio tarditatis,
is established, id. de Or. 1, 27, 125:
si conjuratio valuisset,
id. ib. 17, 7:
cujus ratio non valuit,
Nep. Milt. 3, 7:
jus tamen gentium valuit,
Liv. 2, 4, 7:
praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,
id. 44, 31, 6:
et vestrae valuere preces,
Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—
B.
Esp.
1.
With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.
a.
With abl.:
non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,
Plaut. Bacch. 2, 2, 50:
reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,
Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):
multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,
id. Verr. 2, 2, 49, § 122:
ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,
id. Leg. 3, 17, 38:
quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,
id. Mur. 18, 38:
parum valent (Graeci) verbo,
i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:
qui aut gratia aut misericordia valerent,
Caes. B. C. 2, 44:
dicendo,
Nep. Ages. 1, 2:
qui pedum cursu valet,
Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:
Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,
Ov. Am. 1, 15, 14:
plerique plus ingenio quam arte valuerunt,
Quint. 1, 8, 8:
rogando,
Ov. M. 2, 183:
subtilitate vincimur, valeamus pondere,
Quint. 12, 11, 8.—
b.
With in and abl.:
Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,
Cic. Brut. 36, 136:
quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,
id. Caecin. 19, 55:
in his maxime valet similitudo,
Quint. 6, 3, 57:
mire in causis valet praesumptio,
id. 9, 2, 16:
(digitus) in exprobrando et indicando valet,
id. 11, 3, 94.—
2.
With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.
a.
With in and acc.:
hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,
Cic. Tusc. 2, 26, 63:
quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,
id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:
cum illud verbum unde in utramque rem valeat,
id. Caecin. 31, 89:
num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,
Plin. 17, 7, 4, § 44:
etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,
Quint. 2, 16, 10:
hoc etiam in praeteritum valet,
id. 9, 2, 20; cf.:
cum... idque in omnis partis valeret,
Cic. Fam. 4, 10, 2.—
b.
With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:
id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,
Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—
c.
With ad and acc. of thing:
tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,
Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;
ad omnis certe non valebit,
id. Fat. 4, 8:
illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,
id. Cat. 3, 12, 29:
vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,
id. Ac. 1, 5, 21:
ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,
id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:
eadem fictio valet et ad qualitates,
Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—
d.
With apud or ad and acc. of person influenced, etc.
(α).
With apud:
ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,
Ter. Heaut. 3, 1, 79:
non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,
Cic. Fam. 13, 16, 3:
apud te veritas valebit,
id. Quint. 1, 5:
sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?
id. Tusc. 2, 4, 11:
magnis meritis apud regem... valebat,
Nep. Con. 3, 1:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,
Liv. 31, 48, 1:
apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,
Quint. 6, 2, 28.—
(β).
With ad:
dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,
Cic. Brut. 14, 57:
clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,
Liv. 21, 6, 4:
metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,
id. 38, 28, 6.—
e.
With contra and acc.:
hoc nonne videtur contra te valere?
Cic. Ac. 2, 27, 86:
quae valeant contra falsam criminationem,
id. de Or. 2, 79, 321:
ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,
id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:
cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,
Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—
f.
With pro and abl.:
multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,
Ov. Tr. 1, 3, 46:
epitheton valet pro nomine,
Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—
g.
With dat. gerund. (post-class. and rare):
nam et augendae rei et minuendae valet (particula),
Gell. 5, 12, 10.—
h.
With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;
not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,
Lucr. 1, 108:
hanc ob rem vitam retinere valemus,
id. 3, 257:
nec continere suos ab direptione castrorum valuit,
Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:
quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,
Hor. Epod. 16, 3:
cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,
id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:
nec valuit locos coeptos avertere cursus,
Tib. 4, 1, 55:
qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,
Curt. 3, 4, 5:
neque ex eo infamiam discutere valuit,
Suet. Caes. 79.—With things as subj.:
ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,
Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,
3.
With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.
(α).
Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):
plus potest qui plus valet,
Plaut. Truc. 4, 3, 38:
neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,
Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):
ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,
Cic. Sest. 28, 60:
illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,
id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;
eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,
id. Brut. 37, 139:
cur minus Venena Medaeae valent?
Hor. Epod. 5. 62.—
(β).
With abl.:
quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,
Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.
v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,
Caes. B. G. 2, 17:
qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,
Cic. Fam. 1, 7, 10:
quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,
id. Dom. 6, 14:
Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,
id. Brut. 14, 55:
quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,
Caes. B. G. 7, 63:
Caesar multum equitatu valebat,
id. B. C. 1, 61:
cum tantum equitatu valeamus,
id. ib. 3, 86:
equitatu plurimum valere,
id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—
(γ).
With in and abl.:
nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:
hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,
Hor. Ep. 1, 6, 52. —
(δ).
With ad and acc.:
multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,
Cic. Phil. 9, 5, 12:
ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,
id. Div. 2, 46, 97:
valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,
id. de Or. 2, 43, 182:
ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,
Caes. B. G. 6, 30:
genus ad probandam speciem minimum valet,
Quint. 5, 10, 56.—
(ε).
With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:
apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,
Cic. Fam. 6, 6, 13:
utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,
Caes. B. G. 1, 40:
tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,
id. ib. 5, 54:
potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,
Cic. Imp. Pomp. 16, 46:
non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,
id. Fam. 1, 9, 11:
facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112:
apud quem ut multum gratia valeret, effecit,
Nep. Con. 2, 1.—
(ζ).
With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—
(η).
With pro:
pro periculo magis quam contra salutem valere,
Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:
quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,
Caes. B. G. 1, 51.—
(θ).
With inter:
plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,
Caes. B. G. 2, 4.—
(ι).
With adv. of pur pose:
hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,
Nep. Them. 4, 4:
non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,
Quint. 1, 2, 16:
nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?
Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —
C.
Idiomatic uses.
1.
Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;
quinarii, quod quinos,
Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:
dum pro argenteis decem aureus unus valeret,
Liv. 38, 11, 8:
ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,
Plin. 33, 3, 13, § 47:
si haec praedia valeant nunc decem,
Dig. 24, 1, 7, § 4:
quasi minimo valeret hereditas,
ib. 19, 1, 13:
quanti omnibus valet (servus),
ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—
2.
Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:
quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,
Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;
sed quae dicit, idem valent,
id. Tusc. 5, 10, 24:
quamquam vocabula prope idem valere videantur,
id. Top. 8, 34:
hoc verbum quid valeat, non vident,
id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;
id valet gallinacei rostrum,
Suet. Vit. 18:
pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,
Quint. 1, 4, 29 et saep.:
et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,
id. 10, 1, 13:
duo quae idem significant ac tantumdem valent,
id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).
A.
Lit.
1.
In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;
valens adflictet me,
Plaut. Bacch. 2, 1, 44:
virgatores,
id. As. 3, 2, 19:
robusti et valentes et audaces satellites,
Cic. Agr. 2, 31, 84:
cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,
id. Fam. 7, 1, 3:
valentissimi lictores,
id. Verr. 2, 5, 54, § 142:
homines,
id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:
hic membris et mole valens,
Verg. A. 5, 431:
membris valens,
Ov. M. 9, 108:
corpore esse vegeto et valenti,
Gell. 3, 1, 11:
nervi musculique,
Cels. 8, 20:
trunci,
Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:
tunicae,
stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—
2.
In partic.
a.
Well in health, healthy, hale, hearty:
valeo et venio ad minus valentem,
Plaut. Truc. 2, 7, 24:
medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,
Cic. Fam. 16, 9, 2:
puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,
id. Clu. 9, 27; cf.
valens (opp. imbecillus),
id. Fam. 16, 5, 2:
(sensus) si sani sunt et valentes,
id. Ac. 2, 7, 19:
si valens corpus est neque magno opere vexatum,
Cels. 7, 26, 5:
sive aegra, sive valens,
Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:
qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,
Cic. Off. 2, 4, 15;
so opp. aeger,
id. de Or. 2, 44, 186.—
b.
Of medicines, strong, powerful, active:
valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,
Cels. 4, 15 fin.:
medicamenta,
id. 1, 3 med.:
silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,
Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—
B.
Trop., strong, powerful, mighty:
mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,
Cic. Att. 7, 3, 4:
fuit quondam ita firma haec civitas et valens,
id. Har. Resp. 28, 60:
cum valentiore pugnare,
id. Fam. 5, 21, 2:
valens dialecticus,
id. Fat. 6, 12:
ut fieri nihil possit valentius,
id. Brut. 16, 64:
Philippus jam tum valens multa moliebatur,
Nep. Timoth. 3, 1:
opibus jam valentes,
id. Eum. 10, 3:
argumenta valentiora,
Quint. 5, 13, 12:
quid pars adversa habeat valentissimum,
id. 5, 13, 52:
nec fraus valentior quam consilium meum,
Cic. Univ. 11:
ad letum causae satis valentes,
Ov. M. 5, 174; so,
causae,
id. Tr. 1, 8, 29:
causa valentior,
id. P. 1, 10, 35:
deus morbo omni valentior,
Stat. S. 1, 4, 111:
oppida valentissima,
Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).
1.
Lit.:
resistere,
Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:
nimis valenter ibi retenta materia,
Cels. 5, 26, 21:
praeceps spirare valentius Eurus (coepit),
Ov. M. 11, 481.—
2.
Trop., of speech, forcibly, energetically:
non diu dicebat sed valenter,
Sen. Contr. 3, 22 med.:
si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,
Val. Max. 3, 7, ext. 6.

Lewis & Short latin dictionary > valeo

См. также в других словарях:

proficere — index profit, progress Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
PROFIT — La difficulté, maintes fois soulignée, d’une définition du profit tient à trois types de raisons: en premier lieu, la non concordance du point de vue du comptable (généralement dominé par le souci fiscal) et de celui de l’économiste (préoccupé… … Encyclopédie Universelle
Judenfürbitte — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird … Deutsch Wikipedia
Karfreitagsfürbitte für die Juden — Oremus et pro perfidis Judæis im Nouveau Paroissien Romain von 1924 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, den die römischen Katholiken, Altkatholiken und manche … Deutsch Wikipedia
Oremus et pro perfidis Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird … Deutsch Wikipedia
Perfidis Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird … Deutsch Wikipedia
Pro Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird … Deutsch Wikipedia
Profit — Gewinn; Gewinnspanne; Ertrag; Verdienstspanne; Überschuss; Erlös; Ausbeute; Marge; Gewinnmarge; Einnahmen; Einkünfte; Rendite; … Universal-Lexikon
Proficient — Pro*fi cient, n. [L. proficiens, entis, p. pr. of proficere to go forward, make progress; pro forward + facere to make. See {Fact}, and cf. {Profit}, (?)] One who has made considerable advances in any business, art, science, or branch of… … The Collaborative International Dictionary of English
proficient — adjective Etymology: Latin proficient , proficiens, present participle of proficere to go forward, accomplish, from pro forward + facere to make more at pro , do Date: circa 1590 well advanced in an art, occupation, or branch of knowledge •… … New Collegiate Dictionary
profit — I. noun Usage: often attributive Etymology: Middle English, from Anglo French, from Latin profectus advance, profit, from proficere Date: 14th century 1. a valuable return ; gain 2. the excess of returns over expenditure in a transaction or… … New Collegiate Dictionary

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

proficere

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

proficere

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: