licere

in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.

Lit.

In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

dextram ad statuam,

Cic. Att. 16, 15:

alicui manus,

Sen. Clem. 1, 25:

bracchia,

Ov. M. 10, 58:

manus,

id. ib. 8, 107:

jubet intendi bracchia velis,

Verg. A. 5, 829:

intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

id. ib. 3, 683:

nervos aut remittere,

Plin. 26, 10, 62, § 96:

cutem,

id. 8, 35, 53, § 125:

jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

Val. Fl. 8, 68.—

To bend a bow, etc.:

ballistam in aliquem,

Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

arcum,

Verg. A. 8, 704:

intentus est arcus in me unum,

Cic. Sest. 7, 15.—

To aim or direct at a thing:

tela in patriam,

Cic. Prov. Cons. 9:

tela intenta jugulis civitatis,

id. Pis. 2:

sagittam,

Verg. A. 9, 590:

telum in jugulum,

Plin. Ep. 3, 9.—

To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

tabernacula carbaseis intenta velis,

pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

sella intenta loris,

Quint. 6, 3, 25:

stuppea vincula collo Intendunt,

Verg. A. 2, 237:

duro intendere bracchia tergo,

i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

locum sertis,

encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

vela secundi Intendunt Zephyri,

swell, fill, id. ib. 5, 33:

intendentibus tenebris,

spreading, Liv. 1, 57, 8.—

Trop.

To strain or stretch towards, to extend:

aciem acrem in omnes partes intendit,

turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

aciem longius,

id. Ac. 2, 25, 80:

quo intendisset oculos,

whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

aures ad verba,

Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

numeros intendere nervis,

Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

strepitum fidis intendisse Latinae,

Pers. 6, 4.—

Esp.

To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

Ter. Eun. 2, 3, 20:

intendenda in senem est fallacia,

id. Heaut. 3, 2, 2:

ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

Liv. 31, 33, 6:

a porta ad praetorem iter intendit,

id. 36, 21:

coeptum iter in Italiam,

id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

quo nunc primum intendam,

whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—

Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

id. Ac. 2, 15, 46:

quo animum intendat, facile perspicio,

id. Verr. 1, 3;

Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

Cic. Phil. 11, 9:

oculi mentesque ad pugnam intentae,

Caes. B. G. 3, 26:

in ea re omnium nostrorum intentis animis,

id. ib. 3, 22:

intendere animum in regnum Adherbalis,

Sall. J. 20, 1:

ad bellum animum intendit,

id. ib. 43, 2:

animum studiis et rebus honestis,

Hor. Ep. 1, 2, 36:

considerationem in aliquam rem,

Cic. Inv. 2, 33:

omnes cogitationes ad aliquid,

Liv. 40, 5:

omnium eo curae sunt intentae,

Liv. 9, 31; id. 25, 9:

ad scribendum animum, oculos, manum,

Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

eruditionem tuam,

Plin. Ep. 7, 27, 14. —

Hence, intendere alone, to urge on, incite:

intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

Liv. 24, 37:

aliquem ad custodiae curam,

id. 21, 49:

vis omnis intendenda rebus,

Quint. 10, 7, 21.—

To enlarge, spread, extend, magnify:

intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

exaggerated, id. ib. 2, 57;

4, 11: gloriam,

id. ib. 4, 26;

12, 35: tormentum,

Cels. 4, 15 init. —

Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

Cic. de Or. 2, 42:

quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

Sall. J. 25, 10:

quocumque intenderat,

id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

Quint. 10, 1, 45:

ad nuptias,

Just. 13, 6.—

With inf.:

quo ire intenderant,

Sall. J. 107, 7:

altum petere intendit,

Liv. 36, 44.—

Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

se ad firmitatem,

Cic. Tusc. 2, 23:

se in rem,

Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—

Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

Cic. Phil. 10, 4, 9.—

To maintain, assert:

eam sese intendit esse,

Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

quo modo nunc intendit,

Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —

To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

alicui actionem perduellionis,

Cic. Mil. 14:

alicui litem,

id. de Or. 1, 10:

periculum in omnes,

id. Rosc. Am. 3:

crimen in aliquem,

Liv. 9, 26:

injuriarum formulam,

Suet. Vit. 7:

probra et minas alicui,

Tac. A. 3, 36:

metum intendere,

id. ib. 1, 28.—

Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—

Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—

In rhet., to premise, to state as the proposition of a syllogism, Quint. 5, 14, 10.—

In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.

inten-tus, a, um.

On the stretch, strained, bent:

arcus,

Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—

Attentive to, intent upon, waiting for something.

With dat.:

quem pueri intenti ludo exercent,

Verg. A. 7, 380:

intentus recipiendo exercitui esse,

Liv. 10, 42, 1.—

With abl.:

aliquo negotio intentus,

Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—

Absol., eager, intent:

at Romani domi militiaeque intenti festinare,

Sall. C. 6, 5:

senatus nihil sane intentus,

id. ib. 16, 5:

intenti exspectant signum,

Verg. A. 5, 137:

intenti ora tenebant,

id. ib. 2, 1:

totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

Cic. Fl. 11:

intentaque tuis precibus se praebuit aure,

Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

intentiore custodia aliquem asservare,

Liv. 39, 19.— Sup.:

cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

Liv. 29, 35:

intentissima cura aliquid consequi,

Quint. 10, 1, 111:

haec omnia intentissima cura acta,

Liv. 25, 22, 4. —

Strict:

intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

Tac. A. 12, 42:

intentius delectum habere,

Liv. 8, 17:

intentiorem fore disciplinam,

Tac. A. 12, 42.—

Raised:

intento alimentorum pretio,

Tac. H. 1, 89. —

Of speech and style, vigorous, nervous:

sermo,

Cic. de Or. 1, 60, 255:

pars orationis,

id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

pronuntiare,

Plin. Ep. 5, 19:

audire,

Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

cum delectus intentius haberetur,

Liv. 8, 17:

et quo intentius custodiae serventur,

id. 25, 30, 5:

apparare proelium,

id. 8, 1:

se excusare,

Tac. A. 3, 35:

premere obsessos,

id. ib. 15, 13:

adesse alicui rei,

id. ib. 11, 11.— Sup.:

exspectans intentissime,

Lampr. Elag. 14. —

intensus, a, um.

Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—

Violent:

intensior impetus,

Sen. Ira, 2, 35:

virtus in mediocribus modice intensior,

Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—

Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

intensissime,

Aug. Mor. Eccl. 19.

in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.

Lit.

In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

dextram ad statuam,

Cic. Att. 16, 15:

alicui manus,

Sen. Clem. 1, 25:

bracchia,

Ov. M. 10, 58:

manus,

id. ib. 8, 107:

jubet intendi bracchia velis,

Verg. A. 5, 829:

intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

id. ib. 3, 683:

nervos aut remittere,

Plin. 26, 10, 62, § 96:

cutem,

id. 8, 35, 53, § 125:

jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

Val. Fl. 8, 68.—

To bend a bow, etc.:

ballistam in aliquem,

Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

arcum,

Verg. A. 8, 704:

intentus est arcus in me unum,

Cic. Sest. 7, 15.—

To aim or direct at a thing:

tela in patriam,

Cic. Prov. Cons. 9:

tela intenta jugulis civitatis,

id. Pis. 2:

sagittam,

Verg. A. 9, 590:

telum in jugulum,

Plin. Ep. 3, 9.—

To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

tabernacula carbaseis intenta velis,

pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

sella intenta loris,

Quint. 6, 3, 25:

stuppea vincula collo Intendunt,

Verg. A. 2, 237:

duro intendere bracchia tergo,

i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

locum sertis,

encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

vela secundi Intendunt Zephyri,

swell, fill, id. ib. 5, 33:

intendentibus tenebris,

spreading, Liv. 1, 57, 8.—

Trop.

To strain or stretch towards, to extend:

aciem acrem in omnes partes intendit,

turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

aciem longius,

id. Ac. 2, 25, 80:

quo intendisset oculos,

whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

aures ad verba,

Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

numeros intendere nervis,

Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

strepitum fidis intendisse Latinae,

Pers. 6, 4.—

Esp.

To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

Ter. Eun. 2, 3, 20:

intendenda in senem est fallacia,

id. Heaut. 3, 2, 2:

ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

Liv. 31, 33, 6:

a porta ad praetorem iter intendit,

id. 36, 21:

coeptum iter in Italiam,

id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

quo nunc primum intendam,

whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—

Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

id. Ac. 2, 15, 46:

quo animum intendat, facile perspicio,

id. Verr. 1, 3;

Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

Cic. Phil. 11, 9:

oculi mentesque ad pugnam intentae,

Caes. B. G. 3, 26:

in ea re omnium nostrorum intentis animis,

id. ib. 3, 22:

intendere animum in regnum Adherbalis,

Sall. J. 20, 1:

ad bellum animum intendit,

id. ib. 43, 2:

animum studiis et rebus honestis,

Hor. Ep. 1, 2, 36:

considerationem in aliquam rem,

Cic. Inv. 2, 33:

omnes cogitationes ad aliquid,

Liv. 40, 5:

omnium eo curae sunt intentae,

Liv. 9, 31; id. 25, 9:

ad scribendum animum, oculos, manum,

Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

eruditionem tuam,

Plin. Ep. 7, 27, 14. —

Hence, intendere alone, to urge on, incite:

intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

Liv. 24, 37:

aliquem ad custodiae curam,

id. 21, 49:

vis omnis intendenda rebus,

Quint. 10, 7, 21.—

To enlarge, spread, extend, magnify:

intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

exaggerated, id. ib. 2, 57;

4, 11: gloriam,

id. ib. 4, 26;

12, 35: tormentum,

Cels. 4, 15 init. —

Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

Cic. de Or. 2, 42:

quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

Sall. J. 25, 10:

quocumque intenderat,

id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

Quint. 10, 1, 45:

ad nuptias,

Just. 13, 6.—

With inf.:

quo ire intenderant,

Sall. J. 107, 7:

altum petere intendit,

Liv. 36, 44.—

Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

se ad firmitatem,

Cic. Tusc. 2, 23:

se in rem,

Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—

Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

Cic. Phil. 10, 4, 9.—

To maintain, assert:

eam sese intendit esse,

Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

quo modo nunc intendit,

Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —

To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

alicui actionem perduellionis,

Cic. Mil. 14:

alicui litem,

id. de Or. 1, 10:

periculum in omnes,

id. Rosc. Am. 3:

crimen in aliquem,

Liv. 9, 26:

injuriarum formulam,

Suet. Vit. 7:

probra et minas alicui,

Tac. A. 3, 36:

metum intendere,

id. ib. 1, 28.—

Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—

Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—

In rhet., to premise, to state as the proposition of a syllogism, Quint. 5, 14, 10.—

In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.

inten-tus, a, um.

On the stretch, strained, bent:

arcus,

Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—

Attentive to, intent upon, waiting for something.

With dat.:

quem pueri intenti ludo exercent,

Verg. A. 7, 380:

intentus recipiendo exercitui esse,

Liv. 10, 42, 1.—

With abl.:

aliquo negotio intentus,

Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—

Absol., eager, intent:

at Romani domi militiaeque intenti festinare,

Sall. C. 6, 5:

senatus nihil sane intentus,

id. ib. 16, 5:

intenti exspectant signum,

Verg. A. 5, 137:

intenti ora tenebant,

id. ib. 2, 1:

totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

Cic. Fl. 11:

intentaque tuis precibus se praebuit aure,

Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

intentiore custodia aliquem asservare,

Liv. 39, 19.— Sup.:

cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

Liv. 29, 35:

intentissima cura aliquid consequi,

Quint. 10, 1, 111:

haec omnia intentissima cura acta,

Liv. 25, 22, 4. —

Strict:

intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

Tac. A. 12, 42:

intentius delectum habere,

Liv. 8, 17:

intentiorem fore disciplinam,

Tac. A. 12, 42.—

Raised:

intento alimentorum pretio,

Tac. H. 1, 89. —

Of speech and style, vigorous, nervous:

sermo,

Cic. de Or. 1, 60, 255:

pars orationis,

id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

pronuntiare,

Plin. Ep. 5, 19:

audire,

Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

cum delectus intentius haberetur,

Liv. 8, 17:

et quo intentius custodiae serventur,

id. 25, 30, 5:

apparare proelium,

id. 8, 1:

se excusare,

Tac. A. 3, 35:

premere obsessos,

id. ib. 15, 13:

adesse alicui rei,

id. ib. 11, 11.— Sup.:

exspectans intentissime,

Lampr. Elag. 14. —

intensus, a, um.

Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—

Violent:

intensior impetus,

Sen. Ira, 2, 35:

virtus in mediocribus modice intensior,

Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—

Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

intensissime,

Aug. Mor. Eccl. 19.

in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.

Lit.

In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

dextram ad statuam,

Cic. Att. 16, 15:

alicui manus,

Sen. Clem. 1, 25:

bracchia,

Ov. M. 10, 58:

manus,

id. ib. 8, 107:

jubet intendi bracchia velis,

Verg. A. 5, 829:

intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

id. ib. 3, 683:

nervos aut remittere,

Plin. 26, 10, 62, § 96:

cutem,

id. 8, 35, 53, § 125:

jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

Val. Fl. 8, 68.—

To bend a bow, etc.:

ballistam in aliquem,

Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

arcum,

Verg. A. 8, 704:

intentus est arcus in me unum,

Cic. Sest. 7, 15.—

To aim or direct at a thing:

tela in patriam,

Cic. Prov. Cons. 9:

tela intenta jugulis civitatis,

id. Pis. 2:

sagittam,

Verg. A. 9, 590:

telum in jugulum,

Plin. Ep. 3, 9.—

To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

tabernacula carbaseis intenta velis,

pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

sella intenta loris,

Quint. 6, 3, 25:

stuppea vincula collo Intendunt,

Verg. A. 2, 237:

duro intendere bracchia tergo,

i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

locum sertis,

encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

vela secundi Intendunt Zephyri,

swell, fill, id. ib. 5, 33:

intendentibus tenebris,

spreading, Liv. 1, 57, 8.—

Trop.

To strain or stretch towards, to extend:

aciem acrem in omnes partes intendit,

turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

aciem longius,

id. Ac. 2, 25, 80:

quo intendisset oculos,

whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

aures ad verba,

Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

numeros intendere nervis,

Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

strepitum fidis intendisse Latinae,

Pers. 6, 4.—

Esp.

To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

Ter. Eun. 2, 3, 20:

intendenda in senem est fallacia,

id. Heaut. 3, 2, 2:

ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

Liv. 31, 33, 6:

a porta ad praetorem iter intendit,

id. 36, 21:

coeptum iter in Italiam,

id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

quo nunc primum intendam,

whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—

Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

id. Ac. 2, 15, 46:

quo animum intendat, facile perspicio,

id. Verr. 1, 3;

Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

Cic. Phil. 11, 9:

oculi mentesque ad pugnam intentae,

Caes. B. G. 3, 26:

in ea re omnium nostrorum intentis animis,

id. ib. 3, 22:

intendere animum in regnum Adherbalis,

Sall. J. 20, 1:

ad bellum animum intendit,

id. ib. 43, 2:

animum studiis et rebus honestis,

Hor. Ep. 1, 2, 36:

considerationem in aliquam rem,

Cic. Inv. 2, 33:

omnes cogitationes ad aliquid,

Liv. 40, 5:

omnium eo curae sunt intentae,

Liv. 9, 31; id. 25, 9:

ad scribendum animum, oculos, manum,

Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

eruditionem tuam,

Plin. Ep. 7, 27, 14. —

Hence, intendere alone, to urge on, incite:

intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

Liv. 24, 37:

aliquem ad custodiae curam,

id. 21, 49:

vis omnis intendenda rebus,

Quint. 10, 7, 21.—

To enlarge, spread, extend, magnify:

intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

exaggerated, id. ib. 2, 57;

4, 11: gloriam,

id. ib. 4, 26;

12, 35: tormentum,

Cels. 4, 15 init. —

Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

Cic. de Or. 2, 42:

quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

Sall. J. 25, 10:

quocumque intenderat,

id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

Quint. 10, 1, 45:

ad nuptias,

Just. 13, 6.—

With inf.:

quo ire intenderant,

Sall. J. 107, 7:

altum petere intendit,

Liv. 36, 44.—

Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

se ad firmitatem,

Cic. Tusc. 2, 23:

se in rem,

Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—

Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

Cic. Phil. 10, 4, 9.—

To maintain, assert:

eam sese intendit esse,

Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

quo modo nunc intendit,

Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —

To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

alicui actionem perduellionis,

Cic. Mil. 14:

alicui litem,

id. de Or. 1, 10:

periculum in omnes,

id. Rosc. Am. 3:

crimen in aliquem,

Liv. 9, 26:

injuriarum formulam,

Suet. Vit. 7:

probra et minas alicui,

Tac. A. 3, 36:

metum intendere,

id. ib. 1, 28.—

Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—

Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—

In rhet., to premise, to state as the proposition of a syllogism, Quint. 5, 14, 10.—

In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.

inten-tus, a, um.

On the stretch, strained, bent:

arcus,

Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—

Attentive to, intent upon, waiting for something.

With dat.:

quem pueri intenti ludo exercent,

Verg. A. 7, 380:

intentus recipiendo exercitui esse,

Liv. 10, 42, 1.—

With abl.:

aliquo negotio intentus,

Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—

Absol., eager, intent:

at Romani domi militiaeque intenti festinare,

Sall. C. 6, 5:

senatus nihil sane intentus,

id. ib. 16, 5:

intenti exspectant signum,

Verg. A. 5, 137:

intenti ora tenebant,

id. ib. 2, 1:

totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

Cic. Fl. 11:

intentaque tuis precibus se praebuit aure,

Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

intentiore custodia aliquem asservare,

Liv. 39, 19.— Sup.:

cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

Liv. 29, 35:

intentissima cura aliquid consequi,

Quint. 10, 1, 111:

haec omnia intentissima cura acta,

Liv. 25, 22, 4. —

Strict:

intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

Tac. A. 12, 42:

intentius delectum habere,

Liv. 8, 17:

intentiorem fore disciplinam,

Tac. A. 12, 42.—

Raised:

intento alimentorum pretio,

Tac. H. 1, 89. —

Of speech and style, vigorous, nervous:

sermo,

Cic. de Or. 1, 60, 255:

pars orationis,

id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

pronuntiare,

Plin. Ep. 5, 19:

audire,

Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

cum delectus intentius haberetur,

Liv. 8, 17:

et quo intentius custodiae serventur,

id. 25, 30, 5:

apparare proelium,

id. 8, 1:

se excusare,

Tac. A. 3, 35:

premere obsessos,

id. ib. 15, 13:

adesse alicui rei,

id. ib. 11, 11.— Sup.:

exspectans intentissime,

Lampr. Elag. 14. —

intensus, a, um.

Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—

Violent:

intensior impetus,

Sen. Ira, 2, 35:

virtus in mediocribus modice intensior,

Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—

Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

intensissime,

Aug. Mor. Eccl. 19.

lĭbet or lŭbet, libuit (lub-) and libitum (lub-) est (in Cic. perh. only in the latter form), 2, v. n. and impers. (libeo, es, etc., as a personal verb acc. to Caper ap. Prisc. p. 922 P.) [Sanscr. root lubh, cupere, desiderare; Gr. root liph- in liptô, lips; cf. Goth. liub-s; Germ. lieb, dear; Lat. līber], it pleases, is pleasing, is agreeable: mihi, I am disposed, I like, I please, I will.— Constr. with nom. of a demonstr. or rel. pronoun, with inf. or a subject-clause as subject, or impers. without a subject, and with or without a dat.

Id (quod) libet (mihi):

quod tibi lubet, idem mihi lubet,

Plaut. Most. 1, 3, 138:

facite, quod vobis lubet,

Ter. Ad. 5, 9, 34:

cui facile persuasi, mihi id, quod rogaret, ne licere quidem, non modo non libere,

Cic. Att. 14, 19, 4; cf.:

sin et poterit Naevius id quod libet et ei libebit quod non licet, quid agendum est?

id. Quint. 30, 94:

quodcumque homini accidit libere, posse retur,

Plaut. Am. 1, 1, 17:

ubi peregre, tibi quod libitum fuit, feceris,

Ter. Phorm. 5, 7, 77.—Once in plur.:

cetera item, quae cuique libuissent, dilargitus est,

Suet. Caes. 20.—Without a dat.:

rogita quod lubet,

Plaut. Ep. 5, 2, 31:

faciat quod lubet,

Ter. Heaut. 3, 1, 55:

nihil vident, nisi quod lubet,

id. ib. 4, 1, 30:

si quid lubet,

id. Phorm. 5, 7, 88:

quae (senectus) efficeret, ut id non liberet quod non oporteret,

Cic. de Sen. 12, 42:

illa priorum scribendi, quodcumque animo flagrante liberet, simplicitas,

Juv. 1, 152.—

With inf. or a subject-clause, with or without a dat.:

concedere aliquantisper hinc mihi intro lubet,

Plaut. Ps. 1, 5, 158:

mihi lubet nunc venire Pseudolum,

id. ib. 4, 5, 3; Ter. And. 5, 5, 2: Qui lubitumst illi condormiscere? Lu. Oculis, opinor, Plaut. Mil. 3, 2, 13:

non libet mihi deplorare vitam,

Cic. de Sen. 23, 84:

quarum (orationum) alteram non libebat mihi scribere,

id. Att. 2, 7, 1:

de quo genere libitum est mihi paulo plura dicere,

id. de Or. 2, 85, 348; id. Leg. 2, 27, 69; Ter. And. 1, 5, 28.—Without a dat.: cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.); Ter. And. 4, 5, 21:

de C. Gracchi tribunatu quid exspectem non libet augurari,

Cic. Lael. 12, 41:

qui in foro, quicum colloqui libeat, non habeant,

id. Rep. 1, 17, 28:

incoharo haec studia, vel non vacabit, vel non libebit,

Quint. 1, 12, 12; 10, 1, 13; Ter. Ad. 5, 1, 4:

ultra Sauromatas fugere hinc libet,

Juv. 2, 1: libet expectare quis impendat, etc., I should like to see who, etc., id. 12, 95.—

Absol., with or without a dat.:

ego ibo pro te, si tibi non libet,

Plaut. Most. 5, 2, 10:

ubiquomque libitum erit animo meo,

id. As. 1, 1, 97:

adi, si libet,

id. Pers. 5, 2, 13; Cic. Tusc. 5, 15, 45; Ter. And. 1, 3, 8:

age, age, ut libet,

id. ib. 2, 1, 10:

ut libet, as an expression of assent,

id. Heaut. 4, 4, 16; 4, 5, 32; 5, 1, 61; id. Ad. 2, 2, 38: Ch. Quid in urbe reptas villice? Ol. Lubet, Plaut. Cas. 1, 11; id. Bacch. 5, 2, 79: Pe. Qua fiducia ausus... dicere? Ep. Libuit, Plaut. Ep. 5, 2, 33; cf. id. Ps. 1, 3, 114.—Hence,

lĭbens ( lŭbens; LIBES, Inscr. R. N. 2598 Mommsen), entis, P. a., that does a thing willingly or with readiness, willing, with good will, with pleasure (class.).

Lit.

In gen.:

studen hercle audire, nam ted ausculto lubens,

Plaut. Ps. 1, 5, 108: Ph. Complectere. An Facio lubens, id. As. 3, 3, 25:

ego illud vero illud feci, ac lubens,

Ter. Eun. 3, 5, 43; id. Heaut. 4, 5, 15; id. And. 2, 1, 37: cum totius Italiae concursus facti illius gloriam [p. 1060] libens agnovisset, Cic. Mil. 14, 38.—Freq. (esp. in Cic.; Cæs. and Quint. do not use libens as an adj. at all) in the abl. absol.: me, te, etc., and animo libente or libenti, with pleasure, gladly, very willingly:

edepol me lubente facies,

Plaut. Am. 2, 2, 218:

me libente eripies mihi hunc errorem,

Cic. Att. 10, 4, 6; id. de Or. 2, 73, 295:

libente me vero,

id. Rep. 1, 9 fin. Mos. N. cr.:

quae (res nostrae) tam libenti senatu laudarentur,

id. Att. 1, 14, 3:

cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,

id. ib. 2, 4, 2.— Sup.:

cunctae praefecturae libentissimis animis eum recipiunt,

Caes. B. C. 1, 15, 1:

illam porticum redemptores statim sunt demoliti libentissimis omnibus,

Cic. Att. 4, 2, 5:

libentissimis Graecis,

id. Fam. 13, 65, 1:

lubentissimo corde atque animo,

Plaut. Ps. 5, 2, 22:

fecit animo libentissimo populus Romanus,

Cic. Verr. 1, 9, 25.—

In partic.:

libens or libens merito (abbreviated L. M.), a formula used in paying a vow: Jovi lubens meritoque vitulor,

Plaut. Pers. 2, 3, 1:

EX VOTO L. M.,

Inscr. Orell. 1412: V. S. L. M., i. e. votum solvit libens merito, or V. L. S., i. e. votum libens solvit, very freq. in inscriptions. —

Transf., glad, happy, joyful, cheerful, merry (ante-class.):

uti ego illos lubentiores faciam, quam Lubentia'st,

Plaut. As. 2, 2, 2:

ego omnes hilaros, lubentes, laetificantes faciam ut fiant,

id. Pers. 5, 1, 8:

hilarum ac lubentem fac te in gnati nuptiis,

Ter. Ad. 4, 7, 38.—Hence, adv.: lĭbenter or lŭbenter, willingly, cheerfully, gladly, with pleasure, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); id. ap. Non. 15, 12 (Trag. v. 379 ib.):

cenare lubenter,

Cato, R. R. 156:

ecastor frigida non lavi magis lubenter,

Plaut. Most. 1, 2, 1:

ut homines te libenter studioseque audiant,

Cic. Div. in Caecil. 12, 39; id. Rep. 1, 18, 30:

libenter verbo utor Catonis,

id. ib. 2, 1, 3; id. Lael. 24, 89; id. Rep. 2, 38, 64:

ego tuas litteras legi libenter,

id. Fam. 3, 5, 1; id. Att. 2, 1, 1:

libenter homines id, quod volunt, credunt,

Caes. B. G. 3, 18.— Comp.:

ille adjurans, nusquam se umquam libentius (cenavisse),

with a better appetite, Cic. Fam. 9, 19, 1; id. Lael. 19, 68:

nihil libentius audiunt,

Quint. 7, 1, 63; 8, 2, 11:

nil umquam hac carne libentius edit,

Juv. 15, 88.— Sup.: cui ego quibuscumque rebus potero libentissime commodabo, Cic. Fragm. ap. Non. 275, 18: cum lubentissime edis, Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2:

libentissime dare,

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63; id. Leg. 2, 1, 1; Sen. Ep. 30, 9.— Hence also,

lĭbĭtus, a, um, P. a.; only plur. as subst.: lĭbĭta, ōrum, n., lit., the things that please, one's pleasure, will, liking, humor (Tacitean):

sua libita exercebant,

Tac. A. 6, 1:

ad libita Caesarum,

id. ib. 12, 6:

ad libita Pallantis,

id. ib. 14, 2.

per-tendo, di, sum, and tum, 3, v. a., and n.—Prop., to stretch out, extend [p. 1358] hence, transf., *

Act., to carry out, go on with, perform any thing:

video non licere ut coeperam hoc pertendere,

Ter. Heaut. 5, 5, 9.—

Prop., to strive forward, to push on to a place; hence, to go right on, proceed to (not in Cic. or Cæs.; ap. Cic. Balb. 5, 11, the correct reading is perpendemus):

pars maxima Romam pertenderunt,

Liv. 5, 8:

pertendit ad alteram ripam,

Suet. Caes. 32; id. Vit. Plin.; id. Caes. 4.—

Trop., to keep on, persevere, persist:

verum si incipies, neque pertendes naviter,

Ter. Eun. 1, 1, 6:

a qua re sit pertinacia quom quaeritur, ostenditur esse a pertendendo... in quo non debet pertendi, etc.,

Varr. L. L. 5, § 2 Müll.; Prop. 2, 15 (3, 7), 17.—

To attend, be attentive (late Lat.), Laurent. Hom. 1.

postŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [posco], to ask, demand, require, request, desire (syn.: posco, flagito, peto); constr. with aliquid, aliquid ab aliquo, aliquem aliquid, with ut ( ne), de, with inf., or absol.

In gen.:

incipiunt postulare, poscere, minari,

Cic. Verr. 2, 3, 34, § 78:

nemo inventus est tam audax, qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

id. ib. 2, 4, 20, § 44; cf. Liv. 2, 45; 3, 19:

tametsi causa postulat, tamen quia postulat, non flagitat, praeteribo,

Cic. Quint. 3, 13:

postulabat autem magis quam petebat, ut, etc.,

Curt. 4, 1, 8:

dehinc postulo, sive aequom est, te oro, ut, etc.,

Ter. And. 1, 2, 19:

ita volo itaque postulo ut fiat,

id. ib. 3, 3, 18; Plaut. Aul. 4, 10, 27:

suom jus postulat,

Ter. Ad. 2, 1, 47; cf.:

aequom postulat, da veniam,

id. And. 5, 3, 30; and:

quid est? num iniquom postulo?

id. Phorm. 2, 3, 64:

nunc hic dies alios mores postulat,

id. And. 1, 2, 18:

fidem publicam,

Cic. Att. 2, 24, 2:

istud, quod postulas,

id. Rep. 1, 20, 33; id. Lael. 2, 9:

ad senatum venire auxilium postulatum,

Caes. B. G. 1, 31:

deliberandi sibi unum diem postulavit,

Cic. N. D. 1, 22, 60; cf.:

noctem sibi ad deliberandum postulavit,

id. Sest. 34, 74:

postulo abs te, ut, etc.,

Plaut. Capt. 5, 1, 18:

postulatur a te jam diu vel flagitatur potius historia,

Cic. Leg. 1, 5:

quom maxime abs te postulo atque oro, ut, etc.,

Ter. And. 5, 1, 4; and:

quidvis ab amico postulare,

Cic. Lael. 10, 35; cf. in pass.:

cum aliquid ab amicis postularetur,

id. ib.:

orationes a me duas postulas,

id. Att. 2, 7, 1:

quod principes civitatum a me postulassent,

id. Fam. 3, 8, 5; cf. infra the passages with an object-clause.—With ut ( ne):

quodam modo postulat, ut, etc.,

Cic. Att. 10, 4, 2:

postulatum est, ut Bibuli sententia divideretur,

id. Fam. 1, 2, 1 (for other examples with ut, v. supra):

legatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causā hostis populo Romano fieret,

Sall. J. 83, 1.—With subj. alone:

qui postularent, eos qui sibi Galliaeque bellum intulissent, sibi dederent,

Caes. B. G. 4, 16, 3.—With de:

sapientes homines a senatu de foedere postulaverunt,

Cic. Balb. 15, 34:

Ariovistus legatos ad eum mittit, quod antea de colloquio postulasset, id per se fieri licere,

Caes. B. G. 1, 42.—With inf., freq. to be rendered, to wish, like, want: qui lepide postulat alterum frustrari, Enn. ap. Gell. 18, 2, 7 (Sat. 32 Vahl.):

hic postulat se Romae absolvi, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 138:

o facinus impudicum! quam liberam esse oporteat, servire postulare,

Plaut. Rud. 2, 3, 62; id. Men. 2, 3, 88:

me ducere istis dictis postulas?

Ter. And. 4, 1, 20; id. Eun. 1, 1, 16:

(lupinum) ne spargi quidem postulat decidens sponte,

Plin. 18, 14, 36, § 135:

si me tibi praemandere postulas,

Gell. 4, 1, 11.—With a double object: quas (sollicitudines) levare tua te prudentia postulat, demands of you, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2. —With nom. and inf.:

qui postulat deus credi,

Curt. 6, 11, 24.—

In partic., in jurid. lang.

To summon, arraign before a court, to prosecute, accuse, impeach (syn.: accuso, insimulo); constr. class. usu. with de and abl., post-Aug. also with gen.):

Gabinium tres adhuc factiones postulant: L. Lentulus, qui jam de majestate postulavit,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

aliquem apud praetorem de pecuniis repetundis,

id. Cornel. Fragm. 1:

aliquem repetundis,

Tac. A. 3, 38:

aliquem majestatis,

id. ib. 1, 74:

aliquem repetundarum,

Suet. Caes. 4: aliquem aliquā lege, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

aliquem ex aliquā causā reum,

Plin. 33, 2, 8, § 33:

aliquem impietatis reum,

Plin. Ep. 7, 33, 7:

aliquem injuriarum,

Suet. Aug. 56 fin.:

aliquem capitis,

Dig. 46, 1, 53:

qui (infames) postulare prohibentur,

Paul. Sent. 1, 2, 1.—

To demand a writ or leave to prosecute, from the prætor or other magistrate:

postulare est desiderium suum vel amici sui in jure apud eum qui jurisdictioni praeest exponere vel alterius desiderio contradicere, etc.,

Dig. 3, 1, 1; cf.

this whole section: De postulando: in aliquem delationem nominis postulare,

Cic. Div. in Caecil. 20, 64:

postulare servos in quaestionem,

id. Rosc. Am. 28, 77:

quaestionem,

Liv. 2, 29, 5.—

For the usual expostulare, to complain of one:

quom patrem adeas postulatum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38 (but in id. Mil. 2, 6, 35, the correct read. is expostulare; v. Ritschl ad h. l.).—

Postulare votum (lit. to ask a desire, i. e.), to vow, App. Flor. init. —

Of the seller, to demand a price, ask (post-class. for posco):

pro eis (libris) trecentos Philippeos postulasse,

Lact. 1, 6, 10; cf.:

accipe victori populus quod postulat aurum,

Juv. 7, 243. —

Transf., of things.

To contain, measure:

jugerum sex modios seminis postulat,

Col. 2, 9, 17.—

To need, require:

cepina magis frequenter subactam postulat terram,

Col. 11, 3, 56.—Hence, po-stŭlātum, i, n.; usually in plur.: po-stŭlāta, ōrum, a demand, request (class.):

intolerabilia postulata,

Cic. Fam. 12, 4, 1; id. Phil. 12, 12, 28: deferre postulata alicujus ad aliquem, Caes. B. C. 1, 9:

cognoscere de postulatis alicujus,

id. B. G. 4, 11 fin.:

postulata facere,

Nep. Alcib. 8, 4.

postŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [posco], to ask, demand, require, request, desire (syn.: posco, flagito, peto); constr. with aliquid, aliquid ab aliquo, aliquem aliquid, with ut ( ne), de, with inf., or absol.

In gen.:

incipiunt postulare, poscere, minari,

Cic. Verr. 2, 3, 34, § 78:

nemo inventus est tam audax, qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

id. ib. 2, 4, 20, § 44; cf. Liv. 2, 45; 3, 19:

tametsi causa postulat, tamen quia postulat, non flagitat, praeteribo,

Cic. Quint. 3, 13:

postulabat autem magis quam petebat, ut, etc.,

Curt. 4, 1, 8:

dehinc postulo, sive aequom est, te oro, ut, etc.,

Ter. And. 1, 2, 19:

ita volo itaque postulo ut fiat,

id. ib. 3, 3, 18; Plaut. Aul. 4, 10, 27:

suom jus postulat,

Ter. Ad. 2, 1, 47; cf.:

aequom postulat, da veniam,

id. And. 5, 3, 30; and:

quid est? num iniquom postulo?

id. Phorm. 2, 3, 64:

nunc hic dies alios mores postulat,

id. And. 1, 2, 18:

fidem publicam,

Cic. Att. 2, 24, 2:

istud, quod postulas,

id. Rep. 1, 20, 33; id. Lael. 2, 9:

ad senatum venire auxilium postulatum,

Caes. B. G. 1, 31:

deliberandi sibi unum diem postulavit,

Cic. N. D. 1, 22, 60; cf.:

noctem sibi ad deliberandum postulavit,

id. Sest. 34, 74:

postulo abs te, ut, etc.,

Plaut. Capt. 5, 1, 18:

postulatur a te jam diu vel flagitatur potius historia,

Cic. Leg. 1, 5:

quom maxime abs te postulo atque oro, ut, etc.,

Ter. And. 5, 1, 4; and:

quidvis ab amico postulare,

Cic. Lael. 10, 35; cf. in pass.:

cum aliquid ab amicis postularetur,

id. ib.:

orationes a me duas postulas,

id. Att. 2, 7, 1:

quod principes civitatum a me postulassent,

id. Fam. 3, 8, 5; cf. infra the passages with an object-clause.—With ut ( ne):

quodam modo postulat, ut, etc.,

Cic. Att. 10, 4, 2:

postulatum est, ut Bibuli sententia divideretur,

id. Fam. 1, 2, 1 (for other examples with ut, v. supra):

legatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causā hostis populo Romano fieret,

Sall. J. 83, 1.—With subj. alone:

qui postularent, eos qui sibi Galliaeque bellum intulissent, sibi dederent,

Caes. B. G. 4, 16, 3.—With de:

sapientes homines a senatu de foedere postulaverunt,

Cic. Balb. 15, 34:

Ariovistus legatos ad eum mittit, quod antea de colloquio postulasset, id per se fieri licere,

Caes. B. G. 1, 42.—With inf., freq. to be rendered, to wish, like, want: qui lepide postulat alterum frustrari, Enn. ap. Gell. 18, 2, 7 (Sat. 32 Vahl.):

hic postulat se Romae absolvi, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 138:

o facinus impudicum! quam liberam esse oporteat, servire postulare,

Plaut. Rud. 2, 3, 62; id. Men. 2, 3, 88:

me ducere istis dictis postulas?

Ter. And. 4, 1, 20; id. Eun. 1, 1, 16:

(lupinum) ne spargi quidem postulat decidens sponte,

Plin. 18, 14, 36, § 135:

si me tibi praemandere postulas,

Gell. 4, 1, 11.—With a double object: quas (sollicitudines) levare tua te prudentia postulat, demands of you, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2. —With nom. and inf.:

qui postulat deus credi,

Curt. 6, 11, 24.—

In partic., in jurid. lang.

To summon, arraign before a court, to prosecute, accuse, impeach (syn.: accuso, insimulo); constr. class. usu. with de and abl., post-Aug. also with gen.):

Gabinium tres adhuc factiones postulant: L. Lentulus, qui jam de majestate postulavit,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

aliquem apud praetorem de pecuniis repetundis,

id. Cornel. Fragm. 1:

aliquem repetundis,

Tac. A. 3, 38:

aliquem majestatis,

id. ib. 1, 74:

aliquem repetundarum,

Suet. Caes. 4: aliquem aliquā lege, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

aliquem ex aliquā causā reum,

Plin. 33, 2, 8, § 33:

aliquem impietatis reum,

Plin. Ep. 7, 33, 7:

aliquem injuriarum,

Suet. Aug. 56 fin.:

aliquem capitis,

Dig. 46, 1, 53:

qui (infames) postulare prohibentur,

Paul. Sent. 1, 2, 1.—

To demand a writ or leave to prosecute, from the prætor or other magistrate:

postulare est desiderium suum vel amici sui in jure apud eum qui jurisdictioni praeest exponere vel alterius desiderio contradicere, etc.,

Dig. 3, 1, 1; cf.

this whole section: De postulando: in aliquem delationem nominis postulare,

Cic. Div. in Caecil. 20, 64:

postulare servos in quaestionem,

id. Rosc. Am. 28, 77:

quaestionem,

Liv. 2, 29, 5.—

For the usual expostulare, to complain of one:

quom patrem adeas postulatum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38 (but in id. Mil. 2, 6, 35, the correct read. is expostulare; v. Ritschl ad h. l.).—

Postulare votum (lit. to ask a desire, i. e.), to vow, App. Flor. init. —

Of the seller, to demand a price, ask (post-class. for posco):

pro eis (libris) trecentos Philippeos postulasse,

Lact. 1, 6, 10; cf.:

accipe victori populus quod postulat aurum,

Juv. 7, 243. —

Transf., of things.

To contain, measure:

jugerum sex modios seminis postulat,

Col. 2, 9, 17.—

To need, require:

cepina magis frequenter subactam postulat terram,

Col. 11, 3, 56.—Hence, po-stŭlātum, i, n.; usually in plur.: po-stŭlāta, ōrum, a demand, request (class.):

intolerabilia postulata,

Cic. Fam. 12, 4, 1; id. Phil. 12, 12, 28: deferre postulata alicujus ad aliquem, Caes. B. C. 1, 9:

cognoscere de postulatis alicujus,

id. B. G. 4, 11 fin.:

postulata facere,

Nep. Alcib. 8, 4.

prō-vŏco, āvi, ātum, 1, v. a. and n., to call forth, call out.

Lit.

In gen. (very rare):

aliquem,

Plaut. Ps. 2, 2, 43:

ut ubi illaec prodeat, me provoces,

id. Mil. 4, 3, 28; id. Bacch. 3, 3, 40:

mandant, ut ad se provocet Simonidem,

Phaedr. 4, 23, 25:

dum rota Luciferi provocet orta diem,

lead up, call forth, Tib. 1, 9, 62:

Memnonis mater roseo provocet ore diem,

Ov. P. 1, 4, 58; cf. id. F. 1, 456:

provocare et elicere novas radiculas,

Col. 3, 15, 5.—

In partic.

To call out, challenge, invite one to any thing (as to play, sing, drink, fight, etc.):

provocat me in aleam,

challenged me to a game, Plaut. Curc. 2, 3, 75:

pedibus,

to a race, id. Ep. 5, 1, 58:

aliquem tesseris,

Macr. S. 1, 10:

aliquem cantatum,

Ter. Eun. 3, 1, 53:

aliquem ad pugnam,

Cic. Tusc. 4, 22, 49; cf. Liv. 8, 7, and Flor. 2, 17, 11 Duker: duces nec prohibere paucos temere provocantis volebant, nec, etc., Liv. 23, 16, 4:

et oleo et mero viros provocant,

Sen. Ep. 95, 21:

aliquem ad bibendum,

Vop. Firm. 4.—

In jurid. lang., to take a cause before a higher court, to appeal, make an appeal; in this signif. usually neutr., ad aliquem; act. only post-class., with the judge to whom the appeal is made as object (cf. appello).

Neutr.:

ut de majestate damnati ad populum provocent,

Cic. Phil. 1, 9, 21; cf.: quam id rectum sit, tu judicabis;

ne ad Catonem quidem provocabo,

id. Att. 6, 1, 7:

provoco ad populum,

Liv. 8, 33:

arreptus a viatore, Provoco, inquit,

I appeal, id. 3, 56:

si a duumviris provocarit, provocatione certato,

id. 1, 26, 6; 3, 56:

ab omni judicio poenāque provocari licere,

Cic. Rep. 2, 31, 54.—

Act., to appeal to a judge (post-class.):

si judicem provocent,

Dig. 8, 28, 6:

si praefectus urbi judicem dederit, ipse erit provocandus, qui eum judicem dederit,

ib. 49, 3, 1.—Also:

provocare judicium ad populum,

to bring the decision before the people by appeal, Val. Max. 8, 1, 1;

rarely, aliquem ad judicem,

to cite, summon before, App. Flor. p. 360, 24.—

Trop.

To challenge to a contest, to contend with, emulate, rival, vie with (post-Aug.):

aliquem virtute,

to vie with him in virtue, Plin. Ep. 2, 7, 4:

elegia Graecos provocamus,

Quint. 10, 1, 93; cf.:

ea pictura naturam ipsam provocavit,

Plin. 35, 10, 36, § 94.—Of things, Plin. 16, 8, 12, § 32:

immensum latus Circi templorum pulchritudinem provocat,

id. Pan. 51, 3.—

To challenge, incite, provoke to any thing:

felicitas temporum, quae bonam conscientiam civium tuorum ad usum indulgentiae tuae provocat,

Plin. Ep. 10, 12 (7) fin.:

omni comitate ad hilaritatem et jocum provocare,

Suet. Calig. 27; id. Claud. 21:

tacentes ad communionem sermonis,

id. Aug. 74.—

To excite, stimulate, exasperate, stir up, rouse with any thing (class.;

syn.: irrito, lacesso): qui non solum a me provocatus sed etiam suā sponte solet, etc.,

Cic. Fam. 1, 7, 3:

aliquem beneficio,

id. Off. 1, 15, 48:

sermonibus,

Caes. B. C. 1, 74:

minis et verbis,

Tac. H. 3, 24:

bello,

id. ib. 4, 17:

injuriā,

id. A. 14, 49 et saep.:

ad iracundiam,

Vulg. Isa. 63, 10; id. Deut. 4, 25. —

To call forth, occasion, produce, cause:

officia comitate,

Tac. H. 5, 1:

mortem tot modis,

Plin. 19, praef. 1, §

5: bellum,

Tac. G. 35; Plin. Pan. 16.—

(Acc. to I. B. 2.) To appeal to any thing, to cite as authority or proof (late Lat.):

ad litteras Pudentillae,

App. Mag. 84, p. 326, 40:

ad Judaeorum Codices provocare,

Aug. Serm. 202, 3.

sĕmĕl, adv. num. [root sam-, one; Sanscr. sa-, sam-, with, together; Gr. hama, hapax; cf.: sem-per, sim-ilis, sim-plex, sin-gulus, etc.].

Lit., once, a single time: ter sub armis malim vitam cernere, Quam semel modo parere, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.; and ap. Non. 261, 9 (Trag. v. 298 Vahl.); so,

potin' ut semel modo huc respicias?

Plaut. Ps. 1, 3, 30:

satis sum semel deceptus,

id. Capt. 3, 5, 99:

semel fugiendi si data est occasio, Satis est,

id. ib. 1, 2, 8; so,

semel si,

id. As. 1, 3, 66 (but cf.: si semel, infra, II. B. 2 fin.):

qui vel semel ita est usus oculis, ut vera cerneret, is, etc.,

Cic. Div. 2, 52, 107:

ut attendant, semel bisne signum canat in castris,

Liv. 27, 47, 3:

semel in mense sulcos sarrito,

Cato, R. R. 43, 2:

semel die,

Cels. 1, 3 fin.:

in diebus,

Col. 12, 30, 1:

semel anno,

Plin. 12, 14, 32, § 58:

in anno,

id. 4, 12, 26, § 89:

quem (Crassum) semel ait in vitā risisse Lucilius,

Cic. Fin. 5, 30, 92; so,

semel in vitā,

Plin. 7, 13, 11, § 58:

semel adhuc,

id. 2, 25, 22, § 90:

semel umquam,

id. 2, 35, 35, § 100 et saep.:

M. Valerius Corvinus sellā curuli semel ac vicies sedit,

id. 7, 48, 49, § 157;

for which also: vicies et semel,

id. 2, 108, 102, § 243: sol omni terrarum ambitu non semel major, not greater by once, i. e. not as large again, not twice as large, Sen. Q. N. 6, 16:

haud semel sed centies,

Plaut. Poen. 1, 2, 148; cf. id. As. 2, 4, 15:

non semel, sed bis,

Cic. Verr. 2, 3, 77, § 179; Val. Max. 1, 8, 4:

non semel, sed saepe,

Cic. Att. 1, 19, 7; id. Tusc. 5, 19, 56:

non semel sed saepius,

id. Phil. 2, 21, 52; id. N. D. 1, 40, 113; Nep. Epam. 7, 2; Lact. 3, 17, 12; Aug. Ep. 43, 15; 102, 7:

non plus quam semel eloqui,

Cic. Off. 3, 15, 61; Vell. 2, 40, 4; also without quam: plus semel, more than once, Varr. ap. Plin. 14, 14, 17, § 96: Janum Quirinum semel atque iterum clausum, once and again, i. e. twice, Suet. Aug. 22 (for which:

Janus bis clausus,

Liv. 1, 19; Flor. 4, 12, 64; cf. also Plut. Num. 20); Suet. Aug. 27; but also in a more gen. sense: pecuniam semel atque iterum dare coacti sunt, time and again, i. e. repeatedly, Cic. Font. 12, 26 (8, 16):

hoc semel ille iterumque neglexit,

id. Div. 1, 25, 54; cf.:

cum his Aeduos semel atque iterum armis contendisse,

Caes. B.G. 1, 31; Liv. 27, 16 fin.; so too Suet. Claud. 46;

for which: semel iterumque,

Petr. 34, 9; 115, 12:

Piso saepe dicebat, minus saepe Pomponius, raro Carbo, semel aut iterum Philippus,

only once or twice, Cic. Brut. 90, 308; Sen. Contr. 1, 7, 12:

semel et saepius,

Cic. Phil. 14, 8, 22; Varr. L. L. 10, § 33 Müll.; cf.:

an quod semel jus est, idem et saepius?

Quint. 7, 8, 3.—Late Lat.:

semel et bis,

repeatedly, Vulg. Phil. 4, 16; Greg. M. Ep. 5, 18 fin. —

Transf.

Pregn., like the Gr. hapax, of that which occurs no more than [p. 1664] once, but once, but a single time, once for all:

cum facile orari, Caesar, tum semel exorari soles,

Cic. Deiot. 3, 9:

quibus semel ignotum a te esse oportet,

id. ib. 14, 39:

hostis est datus, cum quo dimicantes aut vitam semel aut ignominiam finirent,

Liv. 25, 6:

totas semel absorbere placentas,

to swallow entire cakes at once, Hor. S. 2, 8, 24:

procubuit moriens et humum semel ore momordit,

once for all, Verg. A. 11, 418; cf.: nulla reparabilis arte Laesa pudicitia est;

deperit illa semel,

Ov. H. 5, 104:

semel aeternā nocte premenda fui,

id. ib. 10, 112:

nobis vero homicidio semel interdicto,

once for all, Tert. Apol. 9:

sic et semel Christus oblatus est,

Vulg. Heb. 9, 28; id. 1 Pet. 3, 18:

quoniam se semel a caeli contemplatione averterunt,

Lact. 6, 1, 7;

hence in Florus: semel in perpetuum,

Flor. 2, 12, 2:

semel et in perpetuum,

id. 3, 6, 7.—Of speech, at once, once for all, in a word, briefly:

cum postulasset, ut sibi fundus, cujus emptor erat, semel indicaretur,

Cic. Off. 3, 15, 62 (for which, just before:

non plus quam semel): interim, quod pluribus collegit adversarius, satis est semel proponere,

Quint. 5, 13, 14; cf.:

ut semel, plura complectar,

id. 11, 1, 66; 1, 2, 24; 2, 15, 34:

ut semel dicam,

id. 10, 1, 17:

ut, quod sentio, semel finiam,

id. 5, 13, 3; cf.:

quisquam denique, ut semel finiam, in lite cantat?

id. 11, 3, 59; so (after denique) id. 10, 3, 22.—

In a succession = primum, primo, the first time, first:

demonstravimus, L. Vibullium Rufum bis in potestatem pervenisse Caesaris, semel ad Corfinium, iterum in Hispaniā,

Caes. B. C. 3, 10; so after bis, with iterum, Liv. 1, 19, 3; Suet. Caes. 36; id. Aug. 25; id. tib. 6 Oud.; 72; id. Claud. 6; after ter, with iterum and tertio, Liv. 23, 9, 11.—Without iterum, etc.:

cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint,

Cic. Rep. 6, 22, 24; cf.:

uti exorta est semel,

Plaut. Am. 1, 1, 118.—

In gen., like primum, to denote the simple antecedence of an occurrence; hence, most freq. with the particles ut, ubi, quando, cum, si, etc., once, ever, at some time, at any time:

quod semel dixi, haud mutabo,

what I have once said, Plaut. Bacch. 5, 2, 85:

quod Complacitum est semel,

id. Am. prol. 106:

satis sum semel deceptus,

id. Capt. 3, 5, 99:

verebamini, ne non id facerem quod recepissem semel?

Ter. Phorm. 5, 7, 9:

nec accidere, ut quisquam te timere incipiat eorum, qui semel a te sint liberati timore,

Cic. Deiot. 14, 39:

in id, quod semel invasit, incumbit,

Quint. 2, 12, 2:

retrahi nequitum, quoquo progressa est semel, Plaut. Fragm. ap. Fest. s. v. nequitum, p. 162 Müll.—So too in the comically formed proper name: Quodsemelarripides,

Plaut. Pers. 4, 6, 23.—With particles; with ut:

in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit, semel ut emigravimus,

Plaut. Most. 2, 2, 40:

ut occepi semel,

id. Am. 3, 1, 13:

ut semel eloquentia evecta est,

Cic. Brut. 13, 51:

ut semel gloriam consecutus sum,

id. Att. 1, 19, 6; Caes. B. G. 1, 31:

denique ut semel finiam,

Quint. 9, 4, 138.—With ubi:

ubi erit accubitum semel,

Plaut. Bacch. 4, 4, 105:

ubi animus semel cupiditate se devinxit malā,

Ter. Heaut. 1, 2, 34; 2, 4, 12; Liv. 22, 2.—With quandoquidem:

perge, quandoquidem occepisti semel,

Plaut. Merc. 3, 4, 34.—With quando:

quando in apertum semel discrimen evasura esset res,

Liv. 10, 14, 8.—With cum:

quae proclivius ad perniciem, cum semel coepit, labitur,

Cic. Lael. 12, 41.—With quoniam:

(Antonius) quoniam semel induxit animum, sibi licere quod vellet, etc.,

Cic. Att. 14, 13, 6;

Ov H. 12, 11: illam partem, quoniam semel ita vobis placuit, non recusabo quominus perpoliam,

Cic. de Or 2, 28, 121; id. Rosc. Am. 11, 31; id. Phil. 12, 7, 18; Liv. 40, 13, 7.—With si:

si semel amoris peculum accepit, Extemplo et ipsus periit et res,

Plaut. Truc. 1, 1, 22; so,

si semel,

id. Mil. 3, 3, 42:

si istam semel amiseris libertatem,

id. ib. 3, 1, 106 Brix ad loc.; Ov. M. 13, 101:

si illum semel prehendero,

Plaut. Ep. 3, 1, 6:

si semel animum tuom perspexerit,

Ter. Heaut. 3, 1, 69:

et semel emissum volat inrevocabile verbam,

Hor. Ep. 1, 18, 71 (but, semel si, if once, if ever, whenever, as an emphatic numeral, Plaut. As. 1, 3, 66; id. Capt. 1, 2, 8; v. supra, I. init.).—With participles (several times in Liv. and Quint.): ut adversando remorandoque incitato semel militi adderent impetum, Liv. 2, 45, 7; so id. 5, 6, 8; 25, 6, 15; Quint. 4, 2, 115; 7, 10, 9; 10, 7, 24 al.

stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).

Corporeally.

To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.

To set up, set in the ground, erect:

ibi arbores pedicino in lapide statuito,

Cato, R. R. 18:

inter parietes arbores ubi statues,

id. ib.:

stipites statuito,

id. ib.:

palis statutis crebris,

Varr. R. R. 1, 14 init.:

pedamenta jacentia statuenda,

are to be raised, Col. 4, 26:

pedamentum inter duas vitis,

Plin. 17, 22, 21, § 194:

hic statui volo primum aquilam,

the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

signifer, statue signum,

plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—

To plant (rare):

eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

Plin. 17, 22, 35, § 198:

agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

Hor. C. 2, 13, 10.—

In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.

Without specifying the place:

ollam statuito cum aqua,

let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

Verg. A. 1, 724; so,

crateras laeti statuunt,

id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

Plaut. Mil. 3, 3, 44:

nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

Liv. 21, 58, 7:

eo die tabernacula statui passus non est,

to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

Sall. J. 52, 6.—

With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

statuite hic lectulos,

Plaut. Pers. 5, 1, 7:

etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

Cic. Or. 3, 46, 180:

statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

tabernacula in foro statuere,

Liv. 39, 46, 3:

in principiis statuit tabernaculum,

Nep. Eum. 7, 1:

in nostris castris tibi tabernaculum statue,

Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

id. 9, 6, 1:

(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

id. 8, 14, 19:

sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

Tac. A. 2, 83:

donum deae apud Antium statuitur,

id. ib. 3, 71:

pro rigidis calamos columnis,

Ov. F. 3, 529:

jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

Val. Fl. 3, 653:

statuere vas in loco frigido,

Pall. Oct. 22.—Of living beings:

capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

Ter. Ad. 3, 2, 18:

qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

Cic. Or. 1, 57, 245:

captivos vinctos in medio statuit,

Liv. 21, 42, 1:

ubi primum equus Curtium in vado statuit,

id. 1, 13, 5:

quattuor cohortes in fronte statuit,

id. 28, 33, 12:

ante se statuit funditores,

id. 42, 58, 10:

puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

id. 7, 2, 9:

procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

id. 39, 49, 11:

media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

id. 23, 16, 8:

bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

id. 1, 45, 6:

cum Calchanta circa aram statuisset,

Val. Max. 8, 11, ext. 6:

marium si qui eo loci statuisset,

id. 3, 1, 2 fin.:

adulescentes ante Caesarem statuunt,

Tac. A. 4, 8:

in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

id. ib. 3, 45:

puer quis Ad cyathum statuetur?

Hor. C. 1, 29, 8:

tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

id. S. 2, 3, 199:

et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

Verg. A. 9, 627:

clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

Stat. Th. 3, 525.—

Pregn., to construct and place, to set up after constructing, to erect, make.

Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

siquidem mihi aram et statuam statuis,

Plaut. As. 3, 3, 122:

huic statuam statui decet ex auro,

id. Bacch. 4, 4, 1:

ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

id. Curc. 1, 2, 52:

eique statuam equestrem in rostris statui placere,

Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

simulacrum alicui statuere,

Val. Max. 1, 1, 8:

effigiem,

Verg. A. 2, 184:

Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

Plin. 34, 5, 10, § 18:

simulacrum in curia,

Tac. A. 14, 12:

quanam in civitate tempium statueretur,

id. ib. 4, 55:

se primos templum urbis Romae statuisse,

id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

Ov. P. 4, 8, 31:

templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

id. M. 14, 128:

super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

Cic. Leg. 2, 26, 66:

victimas atque aras diis Manibus statuentes,

Tac. A. 3, 2:

statuitque aras e cespite,

Ov. M. 7, 240:

statuantur arae,

Sen. Med. 579:

aeneum statuerunt tropaeum,

Cic. Inv. 2, 23, 69:

monumentum,

id. ib. § 70; so,

in alio orbe tropaea statuere,

Curt. 7, 7, 14;

so,

Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

Plin. 7, 60, 60, § 213:

a miliario in capite Romani fori statuto,

id. 3, 5, 9, § 66:

carceres eo anno in Circo primum statuti,

Liv. 8, 20, 1:

quo molem hanc immanis equi statuere?

Verg. A. 2, 150:

multo altiorem statui crucem jussit,

Suet. Galb. 9:

obeliscam,

Plin. 36, 9, 14, § 71:

at nunc disturba quas statuisti machinas,

Plaut. Ps. 1, 5, 137:

incensis operibus quae statuerat,

Nep. Milt. 7, 4:

si vallum statuitur procul urbis illecebris,

Tac. A. 4, 2:

castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

Just. 22, 6, 9.—

Poet. and in post-class. prose (rare):

aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

Ov. H. 2, 67:

statuarque tumulo hilaris et coronatus,

my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

Mart. 4, 28, 8.—

Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

Agamemnon tres ibi urbes statuit,

Vell. 1, 1, 2:

urbem quam statuo vestra est,

Verg. A. 1, 573:

urbom praeclaram,

id. ib. 4, 655:

Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

ibi civitatem statuerunt,

Just. 23, 1; so,

licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

Stat. S. 4, 5, 12.—

To cause to stand still, to stop (rare; cf.

sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

Prop. 4 (5), 9, 4:

famuli hoc modo statuerunt aquas,

Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—

To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).

Trop.

To establish, constitute (= constituo).

Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

Plaut. Rud. 3, 2, 6:

exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

id. ib. 2, 3, 90, §

210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

Just. 8, 7, 14:

documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—

Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —

In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

Cic. Rep. 2, 14, 26:

hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

id. Tull. 15, 36:

ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

Sen. Ep. 79, 10:

vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

Liv. 29, 37, 2:

novos statuere fines,

id. 42, 24, 8:

neque eos quos statuit terminos observat,

id. 21, 44, 5:

quibus rebus cum pax statuta esset,

Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

sedesque ibi statuentibus,

id. 18, 5, 11.—

With double acc., to constitute, appoint, create:

Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

Cic. Att. 14, 1, a, 2:

telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

Hor. S. 2, 2, 130:

de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

Plin. 14, 6, 8, § 59:

praefectus his statuitur Andragoras,

Just. 21, 4, 5.—

To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.

Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.

With dat.:

diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

statui mihi tum modum et orationi meae,

imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

cupidinibus statuat natura modum,

Hor. S. 1, 2, 111:

quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

Val. Max. 9, 2 pr.:

modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

Plin. 28, 15, 61, § 216:

modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

Just. 21, 4, 5:

timori quem meo statuam modum?

Sen. Thyest. 483;

and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

id. Herc. Fur. 206. —

With gen.:

honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

Cic. Sull. 17, 48:

ipse modum statuam carminis,

Ov. Tr. 1, 11, 44:

errorisque sui sic statuisse modum,

Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

modum statuunt fellis pondere denarii,

they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—

Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

Cic. Balb. 10, 25:

providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

id. Rab. Post. 6, 15:

alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

pacis legem universae Graeciae statuit,

Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

statutis condicionibus,

Just. 6, 1, 3:

omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

id. 18, 5, 14. —

Finem, to assign or put an end to, make an end of:

haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

Ter. Hec. 1, 2, 21:

et finem statuit cuppedinis atque timoris,

Lucr. 6, 25:

cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

Stat. S. 3, 1, 180:

cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—

Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

quae probast mers, pretium ei statuit,

Plaut. Mil. 3, 1, 132:

numquam avare pretium statui arti meae,

Ter. Heaut. prol. 48:

statuit frumento pretium,

Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

Liv. 45, 42, 7:

pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—

Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

statutus est comitiis dies,

Liv. 24, 27, 1:

diem patrando facinori statuerat,

id. 35, 35, 15:

multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

Sall. C. 36, 2:

dies insidiis statuitur,

id. J. 70, 3:

ad tempus locumque colloquio statuendum,

Liv. 28, 35, 4:

subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

observans quem statuere diem,

Mart. 4, 54, 6:

noctem unam poscit: statuitur nox,

Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

Suet. Claud. 42:

ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

Just. 1, 10, 1:

quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

Plin. 17, 18, 30, § 135:

fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

Curt. 6, 3, 7:

sacrificium non esse redditum statuto tempore,

id. 8, 2, 6:

statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

Just. 16, 4, 9:

cum ad statutam horam omnes convenissent,

id. 1, 10, 8:

intra tempus statutum,

fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—

To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

Ov. P. 2, 7, 29.—

To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.

Of disputes, differences, questions, etc., between others.

With interrog.-clause:

ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

Cic. Balb. 28, 65:

eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

id. Mil. 2, 4:

in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

id. Verr. 1, 16, 47:

vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

id. Caecin. 27, 77:

decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

id. Quint. 4, 17:

magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

id. Off. 3, 17, 70:

mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

id. Mil. 6, 15:

semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

Liv. 42, 23:

nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

decide, dictate, id. 44, 22:

nondum statuerat conservaret eum necne,

Nep. Eum. 11, 2:

statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —

With de:

ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

Cic. Att. 16, 16, B, 8:

et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

id. ib. 4, 2, 4:

ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

Liv. 42, 22:

si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

Sall. C. 52, 17:

satis visum de Vestilia statuere,

to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

jus statuendi de procuratoribus,

id. ib. 12, 54:

facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

Tac. A. 6, 29.—

With de and abl. and interrog.-clause:

si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

Cic. Balb. 8, 22.—

With contra:

consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

Cic. Or. 10, 34. —

With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

Cic. Fl. 12, 27:

dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

id. Mur. 30, 62:

eoque utrique quod statuit contenti sunt,

Caes. B. C. 1, 87:

senatus, ne quid absente rege statueret,

Liv. 39, 24, 13:

maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

id. 8, 13, 17:

id ubi in P. Licinio ita statutum est,

id. 41, 15, 10:

interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

Curt. 8, 14, 43:

quid in futurum statuerim, aperiam,

Tac. A. 4, 37:

utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

Suet. Claud. 12;

qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

Sen. Med. 2, 199:

non ergo quod libet statuere arbiter potest,

Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

Cic. Att. 16, 16, C, 11.—

With de or super and abl.:

vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

Sall. C. 52, 31:

nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

Suet. Tib. 13:

ne quid super tanta re absente principe statueretur,

Tac. H. 4, 9.—

Absol., mostly pass. impers.:

ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

Liv. 8, 14, 1:

tunc ut quaeque causa erit statuetis,

id. 3, 53, 10:

non ex rumore statuendum,

decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—

With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

Caes. B. G. 1, 19:

consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

Liv. 39, 3, 2:

missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

quod causa cognita erit statuendum,

Dig. 2, 11, 2, § 8.—

With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

Cic. Phil. 2, 12, 30:

illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

id. Mur. 12, 27:

neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

id. de Or. 3, 22, 82:

ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

id. Tull. 5, 12:

ut statuerem quid esset faciendum,

id. Att. 7, 26, 3:

statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

id. Ac. 2, 3, 9:

si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

id. Fam. 4, 2, 4:

tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

id. ib. 5, 8, 4:

vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

Liv. 45, 19, 6:

quam satis statuerat, utram foveret partem,

id. 42, 29, 11:

posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

Tac. A. 4, 40:

statue quem poenae extrahas,

Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

Liv. 34, 2, 4:

proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

quidquid nos de communi sententia statuerimus,

Cic. Fam. 4, 1, 2:

sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

Sen. Herc. Fur. 1306.—

To decree, order, prescribe.

With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

id. ib. 2, 2, 71, §

173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

id. ib. 2, 3, 15, §

38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

id. ib. 2, 2, 42, §

103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

id. Phil. 2, 38, 97:

(Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

Tac. A. 14, 28:

statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

Liv. 23, 16, 6:

Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

Cic. Off. 3, 11, 48:

statuunt ut fallere custodes tentent,

Ov. M. 4, 84.—

With acc. (post-Aug.):

remedium statuere,

to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

sic, di, statuistis,

Ov. M. 4, 661.—

With dat. and acc. (not ante-Aug.):

eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

biduum criminibus obiciendis statuitur,

are allowed, id. ib. 3, 13:

itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

Just. 12, 4, 8:

ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

Stat. Th. 6, 300:

non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

id. ib. 7, 219:

statuere alicui munera,

Val. Fl. 2, 566.—

With dat. and interrog.-clause:

cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

Liv. 7, 28, 8.—

In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.

With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

Cic. Inv. 2, 49, 145:

poenam statui par fuisse,

Tac. A. 14, 49:

qui non judicium, sed poenam statui videbant,

id. ib. 11, 6:

eadem poena in Catum Firmium statuitur,

id. ib. 6, 31:

senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

Suet. Caes. 14;

so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

Liv. 39, 55, 3; cf.

also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

Tac. A. 14, 48.— Absol.:

non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

Tac. A. 3, 70.—

With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

Caes. B. G. 1, 20:

fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

Sall. C. 52, 3:

qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

Ov. P. 2, 2, 119:

si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

Just. 2, 15, 10.—

With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

Tac. A. 6, 24 (18).—

De capite, to pass sentence of death:

legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

Cic. Rep. 2, 36, 61.—

Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

Cic. Prov. Cons. 5, 10:

P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

id. Mil. 9, 24:

statuerat excusare,

to decline the office, id. Lig. 7, 21:

cum statuissem scribere ad te aliquid,

id. Off. 1, 2, 4:

quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

id. ib. 2, 5, 40, §

105: nam statueram in perpetuum tacere,

id. Fam. 4, 4, 4:

statueram... nihil de illo dicere,

id. Fragm. Clod. 1, 1:

statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

id. Att. 16, 10, 1:

Pompeius statuerat bello decertare,

Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

triumphare mense Januario statuerat,

id. 39, 15:

immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

id. 39, 48:

rex quamquam dissimulare statuerat,

id. 42, 21:

opperiri ibi hostium adventum statuit,

id. 42, 54, 9:

ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

id. 2, 45, 9:

exaugurare fana statuit,

id. 1, 55, 2:

Delphos mittere statuit,

id. 1, 56, 5:

eos deducere in agros statuerunt,

id. 40, 38, 2:

tradere se, ait, moenia statuisse,

id. 8, 25, 10:

Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

id. 7, 37, 4:

statuit sic adfectos hosti non obicere,

id. 44, 36, 2:

sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

Vell. 1, 12, 2:

statui pauca disserere,

Tac. H. 4, 73:

amoliri juvenem specie honoris statuit,

id. A. 2, 42:

statuerat urbem novam condere,

Curt. 4, 8, 1:

statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

id. 7, 6, 20:

rex statuerat inde abire,

id. 7, 11, 4:

Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

statutum habere cum animo ac deliberatum,

to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

id. Phil. 3, 7, 29.—

To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).

With acc. and inf.

In gen.:

senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

Cic. Phil. 12, 5, 12:

statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

id. Pis. 13, 29:

tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

we were sure, id. Quint. 30, 92:

non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

assume, id. Off. 3, 6, 28:

cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

id. Planc. 21, 51:

quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

id. Fam. 5, 13, 1:

hoc anno statuit temporis esse satis,

Ov. F. 1, 34:

nolim statuas me mente maligna id facere,

Cat. 67, 37.— So with sic:

velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

Cic. Fam. 7, 33 fin.:

ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

id. ib. 64, 135:

sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

Cic. Att. 1, 5, 4:

qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—

Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

id. Quint. 24, 76:

ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

id. Off. 3, 16, 67:

Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

Cic. Prov. Cons. 6, 14:

quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

hoc si ita statuetis,

id. ib. 16, 47.—

Esp. with gerund.-clause.

To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

id. Fam. 5, 2, 10:

statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

id. Sest. 10, 24:

Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —

To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

id. Fam. 5, 2, 1:

statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

id. Clu. 6, 16:

Caesar statuit exspectandam classem,

Caes. B. G. 3, 14:

non expectandum sibi statuit dum, etc.,

id. ib. 1, 11:

quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

id. B. C. 3, 44:

statuit sibi nihil agitandum,

Sall. J. 39, 5:

Metellus statuit alio more bellum gerendum,

id. ib. 54, 5:

Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

Nep. Alcib. 10, 2:

sororis filios tollendos statuit,

Just. 38, 1.—

With ut:

si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

Cic. Caecin. 24, 69:

ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

Cic. Mur. 14, 32.—

With two acc. (= duco, existimo):

omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

Anaximenes aera deum statuit,

id. N. D. 10, 26:

voluptatem summum bonum statuens,

id. Off. 1, 2, 5:

video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

id. Sest. 69, 144:

si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

id. Lael. 11, 38:

Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

id. Fin. 2, 6, 19:

noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

id. Leg. 3, 2, 5:

decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

Tac. A. 12, 7:

optimum in praesentia statuit reponere odium,

id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

vidistis senem... statutum, ventriosum?

Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

Dei,

Lact. 2, 16, 14:

Parcarum leges ac statuta,

id. 1, 11, 14:

statuta Dei et placita,

id. 7, 25, 8.

stĭpŭlor, ātus, 1 ( inf. paragog. stipularier, Plaut. Ps. 4, 6, 14), v. dep. [acc. to Varr. L. L. 5, § 182 Müll., kindr. with stips: qui pecuniam alligat, stipulari et restipulari; cf.

also: cum spondetur pecunia, stipulari dicitur,

Fest. p. 297 Müll.—More prob. from unused adj. stipulus, firm, from root stip-; v. stipo], jurid. t. t., to demand a formal promise; to bargain, covenant, stipulate.

Lit.:

stipularier,

Plaut. Ps. 4, 6, 14 sq.; cf. id. ib. 1, 1, 115; Gai. Inst. 3, 92 sq.:

itaque stipulantur sic, Illas capras hodie recte esse et bibere posse habereque recte licere, haec spondesne?

Varr. R. R. 2, 3, 5; cf. id. ib. 2, 5, 11:

si is, cui legatum est, stipulatus est id ipsum, quod legatum est, ut ea pecunia ex stipulatione debeatur,

Cic. Leg. 2, 21, 53:

reliquum est, ut stipulatum se esse dicat.... Stipulatus es? ubi? quo praesente? quis spopondisse me dicit?

id. Rosc. Com. 5, 13:

quantumvis stipulare, et protinus accipe quod do,

i. e. ask, demand, Juv. 7, 165:

quod stipulanti spoponderam,

Col. 10 praef.; Dig. 45, 1, 4; 46, 7, 3.—

Sometimes transf., of him who gives the promise or pledges himself (for the usu. promittere), to promise, engage, pledge one's self:

si quis usuras solverit, quas non erat stipulatus,

Dig. 46, 3, 5; so ib. 12, 6, 26 fin.; 13, 4, 7.

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

tantus-dem, tantădem, tantundem, adj., just so great or large, as great (as an adj. rare, but freq. and class. in the neutr. as a subst.).

Adj.:

malo bene facere tantundem est periculum, Quantum bono male facere,

Plaut. Poen. 3, 3, 20:

cum ita legatum esset: Titia uxor mea tantandem partem habeat, quantulam unus heres,

Dig. 32, 1, 29:

quia forte tantandem pecuniam Titio debuit,

ib. 2, 14, 30; so,

si postea tantandem summam a domino mutuatus sit,

ib. 15, 3, 10 fin.:

tantidem ponderis petitio est,

ib. 19, 5, 26 init. —

tantundem ( tantumdem), just so much, just as much:

magistratibus tantundem detur in cellam, quantum semper datum est,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 201:

deinde qui morte ejus tantundem capiat, quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

fossam pedum XX. directis lateribus duxit, ut ejus solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant,

Caes. B. G. 7, 72:

ego tantundem scio, quantum tu,

Plaut. Pers. 4, 3, 48:

si tibi subiti nihil est, tantundem'st mihi,

id. ib. 4, 4, 36:

tantundem argenti, quantum miles debuit, Dedit huic,

id. Ps. 4, 7, 64; 4, 7, 109:

tantundem apud posteros meruit bonae famae, quantum malae,

Tac. H. 2, 50:

aquae tantundem,

Plin. 32, 9, 37, § 112:

nam pol hinc tantundem accipies,

Plaut. Ps. 4, 2, 14; Cic. Att. 12, 35, 2:

erat vallus in altitudinem pedum decem: tantundem ejus valli agger in latitudinem patebat,

Caes. B. C. 3, 63:

dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,

Hor. S. 1, 1, 52; cf. id. ib. 1, 1, 56;

2, 3, 237: nec vincet ratio, tantundem ut peccet idemque, Qui teneros caules alieni fregerit horti, Et qui, etc.,

id. ib. 1, 3, 115:

undique ad inferos tantundem viae est,

Cic. Tusc. 1, 43, 104:

non tamen interpres tantundem juveris,

Hor. S. 2, 4, 91:

virium atque impetus non tantundem exigunt,

Quint. 6, 2, 10:

tantundem valent,

id. 1, 5, 4:

tantumdem in utrosque licere fortunae,

Sen. Ep. 47, 1:

tantundem praetor facit et de his,

Dig. 26, 7, 3.—

Gen. (of price) tantīdem (i scanned short, Varr. ap. Non. 480, 31):

tantidem emptum postulat sibi tradier,

Ter. Ad. 2, 1, 45:

voluntatem decurionum ac municipum omnium tantidem, quanti fidem suam, fecit,

Cic. Rosc. Am. 39, 115: tantidem quasi feta canes sine dentibu' latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.); cf.:

decrepitus senex tantidem est, quasi sit signum pictum in pariete,

Plaut. Merc. 2, 2, 4:

tantidem ille illi rursus iniciat manum,

id. Pers. 1, 2, 18.

tantus-dem, tantădem, tantundem, adj., just so great or large, as great (as an adj. rare, but freq. and class. in the neutr. as a subst.).

Adj.:

malo bene facere tantundem est periculum, Quantum bono male facere,

Plaut. Poen. 3, 3, 20:

cum ita legatum esset: Titia uxor mea tantandem partem habeat, quantulam unus heres,

Dig. 32, 1, 29:

quia forte tantandem pecuniam Titio debuit,

ib. 2, 14, 30; so,

si postea tantandem summam a domino mutuatus sit,

ib. 15, 3, 10 fin.:

tantidem ponderis petitio est,

ib. 19, 5, 26 init. —

tantundem ( tantumdem), just so much, just as much:

magistratibus tantundem detur in cellam, quantum semper datum est,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 201:

deinde qui morte ejus tantundem capiat, quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

fossam pedum XX. directis lateribus duxit, ut ejus solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant,

Caes. B. G. 7, 72:

ego tantundem scio, quantum tu,

Plaut. Pers. 4, 3, 48:

si tibi subiti nihil est, tantundem'st mihi,

id. ib. 4, 4, 36:

tantundem argenti, quantum miles debuit, Dedit huic,

id. Ps. 4, 7, 64; 4, 7, 109:

tantundem apud posteros meruit bonae famae, quantum malae,

Tac. H. 2, 50:

aquae tantundem,

Plin. 32, 9, 37, § 112:

nam pol hinc tantundem accipies,

Plaut. Ps. 4, 2, 14; Cic. Att. 12, 35, 2:

erat vallus in altitudinem pedum decem: tantundem ejus valli agger in latitudinem patebat,

Caes. B. C. 3, 63:

dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,

Hor. S. 1, 1, 52; cf. id. ib. 1, 1, 56;

2, 3, 237: nec vincet ratio, tantundem ut peccet idemque, Qui teneros caules alieni fregerit horti, Et qui, etc.,

id. ib. 1, 3, 115:

undique ad inferos tantundem viae est,

Cic. Tusc. 1, 43, 104:

non tamen interpres tantundem juveris,

Hor. S. 2, 4, 91:

virium atque impetus non tantundem exigunt,

Quint. 6, 2, 10:

tantundem valent,

id. 1, 5, 4:

tantumdem in utrosque licere fortunae,

Sen. Ep. 47, 1:

tantundem praetor facit et de his,

Dig. 26, 7, 3.—

Gen. (of price) tantīdem (i scanned short, Varr. ap. Non. 480, 31):

tantidem emptum postulat sibi tradier,

Ter. Ad. 2, 1, 45:

voluntatem decurionum ac municipum omnium tantidem, quanti fidem suam, fecit,

Cic. Rosc. Am. 39, 115: tantidem quasi feta canes sine dentibu' latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.); cf.:

decrepitus senex tantidem est, quasi sit signum pictum in pariete,

Plaut. Merc. 2, 2, 4:

tantidem ille illi rursus iniciat manum,

id. Pers. 1, 2, 18.

tantus-dem, tantădem, tantundem, adj., just so great or large, as great (as an adj. rare, but freq. and class. in the neutr. as a subst.).

Adj.:

malo bene facere tantundem est periculum, Quantum bono male facere,

Plaut. Poen. 3, 3, 20:

cum ita legatum esset: Titia uxor mea tantandem partem habeat, quantulam unus heres,

Dig. 32, 1, 29:

quia forte tantandem pecuniam Titio debuit,

ib. 2, 14, 30; so,

si postea tantandem summam a domino mutuatus sit,

ib. 15, 3, 10 fin.:

tantidem ponderis petitio est,

ib. 19, 5, 26 init. —

tantundem ( tantumdem), just so much, just as much:

magistratibus tantundem detur in cellam, quantum semper datum est,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 201:

deinde qui morte ejus tantundem capiat, quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

fossam pedum XX. directis lateribus duxit, ut ejus solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant,

Caes. B. G. 7, 72:

ego tantundem scio, quantum tu,

Plaut. Pers. 4, 3, 48:

si tibi subiti nihil est, tantundem'st mihi,

id. ib. 4, 4, 36:

tantundem argenti, quantum miles debuit, Dedit huic,

id. Ps. 4, 7, 64; 4, 7, 109:

tantundem apud posteros meruit bonae famae, quantum malae,

Tac. H. 2, 50:

aquae tantundem,

Plin. 32, 9, 37, § 112:

nam pol hinc tantundem accipies,

Plaut. Ps. 4, 2, 14; Cic. Att. 12, 35, 2:

erat vallus in altitudinem pedum decem: tantundem ejus valli agger in latitudinem patebat,

Caes. B. C. 3, 63:

dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,

Hor. S. 1, 1, 52; cf. id. ib. 1, 1, 56;

2, 3, 237: nec vincet ratio, tantundem ut peccet idemque, Qui teneros caules alieni fregerit horti, Et qui, etc.,

id. ib. 1, 3, 115:

undique ad inferos tantundem viae est,

Cic. Tusc. 1, 43, 104:

non tamen interpres tantundem juveris,

Hor. S. 2, 4, 91:

virium atque impetus non tantundem exigunt,

Quint. 6, 2, 10:

tantundem valent,

id. 1, 5, 4:

tantumdem in utrosque licere fortunae,

Sen. Ep. 47, 1:

tantundem praetor facit et de his,

Dig. 26, 7, 3.—

Gen. (of price) tantīdem (i scanned short, Varr. ap. Non. 480, 31):

tantidem emptum postulat sibi tradier,

Ter. Ad. 2, 1, 45:

voluntatem decurionum ac municipum omnium tantidem, quanti fidem suam, fecit,

Cic. Rosc. Am. 39, 115: tantidem quasi feta canes sine dentibu' latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.); cf.:

decrepitus senex tantidem est, quasi sit signum pictum in pariete,

Plaut. Merc. 2, 2, 4:

tantidem ille illi rursus iniciat manum,

id. Pers. 1, 2, 18.

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—