Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

laetitia+h

  • 21 intericiō

        intericiō iēcī, iectus, ere    [inter+iacio], to throw between, set between, intersperse, join, intermix: legionarias intericiunt cohortes, Cs.: id interiecit inter individuum atque id, quod, etc.: his maestis laetitia intericitur, Ta.: preces et minas, to intervene with, Ta.—Mostly P. pass., placed between, interposed, interspersed, inserted, intervening, intermingled, intermediate: longo intervallo interiecto: brevi spatio interiecto, after a short interval, Cs.: quo (anno) interiecto, after a year: paucis interiectis diebus, after a few days, L.: interim, hac morā interiectā, during this delay, Cs.: nasus oculis interiectus: aer inter mare et caelum: inter has personas me interiectum.— Plur n. as subst.: interiecta inter Romam et Arpos, L.
    * * *
    intericere, interjeci, interjectus V TRANS
    put/throw between; interpose; insert; introduce

    Latin-English dictionary > intericiō

  • 22 lūxuriōsus

        lūxuriōsus adj. with comp.    [luxuria], rank, luxuriant, exuberant: frumenta: seges, O.—Fig., immoderate, excessive: luxurioso otio esse, S.: laetitia, L.— Excessive, profuse, luxurious, voluptuous: reprehendere luxuriosos: nihil luxuriosius: cena, Iu.: non luxuriosus homo, sed abundans.
    * * *
    luxuriosa, luxuriosum ADJ
    luxuriant, exuberant; immoderate; wanton, luxurious, self-indulgent

    Latin-English dictionary > lūxuriōsus

  • 23 ob-orior

        ob-orior ortus, īrī, dep.,    to arise, appear, spring up: lacrimae omnibus obortae, L.: saxo concrevit oborto, i. e. was turned to stone, O.: laetitia obortast, T.: quanta lux liberalitatis mihi oboriatur.

    Latin-English dictionary > ob-orior

  • 24 pariter

        pariter adv.    [par], equally, in an equal degree, in like manner, as well, as much, alike: germanus pariter animo et corpore, T.: laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus: pariter omnes viles sunt, S.: feriunt pariter, all the same, Iu.: Siculi mecum pariter moleste ferent: pariter cum flumine, as swift as, V.: voltu pariter atque animo varius, S.: pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum, L.: pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent, the remotest as well as the nearest, L.— At the same time, together, at once: plura castella pariter tentaverat, Cs.: decurrere, L.: angues ad litora tendunt, side by side, V.: delectando pariterque monendo, H.: studia doctrinae pariter cum aetate crescunt: cum occasu solis, S.—Repeated, as soon as... at once: Hanc pariter vidit, pariter Calydonius heros Optavit, O.— In like manner, likewise, also: pariterque oppidani agere, S.: postquam pariter nymphas incedere vidit, O.
    * * *
    equally; together

    Latin-English dictionary > pariter

  • 25 per-agrō

        per-agrō āvī, ātus, āre    [per+ager], to wander through, travel, pass through, traverse: orbem terrarum: saltūs silvasque, V.—Fig., to go through, traverse, spread, search, penetrate: qua fines imperi sunt, ea... laetitia peragravit: eloquentia omnes peragravit insulas: orator ita peragrat per animos hominum, ut, etc.

    Latin-English dictionary > per-agrō

  • 26 per-petuus

        per-petuus adj.    [per+1 PAT-], continuous, unbroken, uninterrupted, constant, entire, whole, perpetual: agmen: vigiliaeque stationesque, a continuous line of, etc., Cs.: Perpetuis soliti patres considere mensis, V.: innocentia perpetuā vitā perspecta, in the whole tenor of his life, Cs.: oratio (opp. altercatio): quaestiones, a permanent court for criminal trials: historia, a general history: diem perpetuum in laetitiā degere, this whole day, T.: lex: stellarum cursūs: formido, V.: rota, perpetuum quā circumvertitur axem (i. e. perpetuo), O.—As subst n.: in perpetuum (sc. tempus), for all time, forever.—Universal, general: perpetui iuris quaestio: quaestio, a general principle.

    Latin-English dictionary > per-petuus

  • 27 plēnus

        plēnus adj. with comp. and sup.    [PLE-], full, filled: vela: plenissimae viae, greatly crowded, Cs.: corpus suci, T.: Gallia civium: domus ornamentorum: Quis me est venustatis plenior? T.: meri pocula, O.: vita plena et conferta voluptatibus.—As subst n., a plenum (opp. vacuum): ad plenum, copiously, V., H.—Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent: pleni enectine simus: volpecula pleno corpore, H.—Of females, big with child, pregnant: femina, O.: sus.— Filled, satisfied, sated: minimo, O.: amator, H.— Full packed, laden: vitis, O.: exercitus plenissimus praedā, L.: crura thymo plenae (apes), V.: plenos oculorum sanguine pugnos, covered, Iu.— Entire, complete, full, whole: (legio) plenissima, with ranks entirely full, Cs.: ad praeturam gerendam annus: hora, O.: pleno gradu, at full pace, L.: pleni somni, profound, O.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud: cornix plenā improba voce, V.: vox plenior: voce plenior.—Of speech, full, at full length, uncontracted, unabridged: ut E plenissimum dicas: ‘siet’ plenum est, ‘sit’ inminutum: plenissima verba, O.— Full, abundant, plentiful, much: Verres, qui plenus decesserat: pecunia, much money: mensa, V.: gaudium: serius potius ad nos, dum plenior: accepi epistulas pleniores, longer: plenissima villa, H.—Of age, full, advanced, ripe, mature: plenis nubilis annis, marriageable, V.—Fig., full, filled: fidei: negoti, full of business: irae, L.: Quae regio nostri non plena laboris? filled with the story of our troubles? V.: plenus sum exspectatione de Pompeio, full of expectation: laetitiā, Cs.— Complete, finished, ample, copious: orator: oratio plenior: pleniora perscribere, Cs.— Full, abounding, rich: cum sis nihilo sapientior ex quo Plenior es, richer, H.: pleniore ore laudare, i. e. more heartily: plenior inimicorum Mario.
    * * *
    plena -um, plenior -or -us, plenissimus -a -um ADJ
    full, plump; satisfied

    Latin-English dictionary > plēnus

  • 28 stultus

        stultus adj. with comp. and sup.    [1 STAR-], foolish, simple, silly, fatuous, stupid, dull: Quae sunt dicta in stulto, caudex, etc., T.: Camilli: civitas: adrogantia, Cs.: laetitia, S.: levitas, Ph.: consilium stultissimum, L.: quid autem stultius quam? etc.—As subst m., a fool: stulto intellegens Quid interest! T.: stultorum plena sunt omnia: Lux stultorum festa, O.
    * * *
    I
    stulta, stultum ADJ
    foolish, stupid
    II

    Latin-English dictionary > stultus

  • 29 super-fundō

        super-fundō fūdī, fūsus, ere,    to pour over, pour upon, scatter over: magnam vim telorum superfundere, Ta.: superfusis tinguamus corpora lymphis, O.: iacentem hostes superfusi oppresserunt, overwhelming him, L.—Fig.: superfundens se laetitia, extravagant, L.: (Macedonum fama) superfudit se in Asiam, extended, L.: sed nondum fortuna se animo eius superfuderat, i. e. had intoxicated, Cu.

    Latin-English dictionary > super-fundō

  • 30 tumefaciō

        tumefaciō fēcī, factus, ere    [tumeo+facio], to cause to swell, tumefy: Vis ventorum tumefecit humum, O.: tumefactus pontus, O.—Fig., to inflate, tumefactus laetitiā inani, Pr.
    * * *
    tumefacere, tumefeci, tumefactus V
    cause to swell; puff up

    Latin-English dictionary > tumefaciō

  • 31 variē

        variē adv.    [varius], variously, changeably, diversely, differently, in various ways: moveri: numerus huius generis late et varie diffusus est: decernitur non varie, sed prope cunctis sententiis, i. e. not against opposition: varie per omnem exercitum laetitia maeror agitabantur, S.: bellatum, with varying fortune, L.

    Latin-English dictionary > variē

  • 32 abundo

    ăb-undo, āvi, ātum, 1, v. n.
    I.
    Lit., of a wave, to flow over and down, to overflow (while redundo signifies to flow over a thing with great abundance of water, to inundate): apud abundantem antiquam amnem, Att. ap. Non. 192, 4 (Trag. Rel. p. 175 Rib.):

    flumina abundare ut facerent,

    Lucr. 6, 267; cf. id. 1, 282; Verg. G. 3, 484; and in the beautiful figure in Plaut.: ripis superat mi atque abundat pectus laetitiā, for joy, my heart swells above its banks and overflows, Stich. 2, 1, 6:

    ita abundavit Tiberis, ut, etc.,

    Liv. 30, 38, 10; cf.:

    quando aqua Albana abundāsset,

    id. 5, 15, 11: so,

    fons in omnem partem,

    Plin. 18, 22, 51, § 188.
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., of plants, to shoot up with great luxuriance:

    de terris abundant herbarum genera ac fruges,

    Lucr. 5, 920 (in Enn. ap. Macr. 6, 3, the better read. is obundantes, Enn. p. 65 Vahl.).
    B.
    In gen., to abound, to be redundant:

    sive deest naturae quippiam, sive abundat atque affluit,

    Cic. Div. 1, 29, 61:

    abundabant et praemia et operae vitae,

    Plin. H. N. 14, prooem. § 4.—Once with dat.:

    tenuioribus magis sanguis, plenioribus magis caro abundat,

    Cels. 2, 10.
    C.
    To overflow with any thing, to have an abundance or superabundance of, to abound in (the most usual signif.); constr. with abl., and once poet. with gen. (cf. Rudd. II. p. 189 n.).
    (α).
    With abl.:

    divitiis,

    Ter. Heaut. 3, 2, 17:

    villa abundat porco, haedo, agno, etc.,

    Cic. Sen. 16, 56:

    praeceptis philosophiae,

    id. Off. 1, 1:

    ingenio, otio,

    id. de Or. 1, 6, 22:

    mulier abundat audaciā,

    id. Clu. 84: cujus oratio omnibus [p. 14] ornamentis abundavit, id. Balb. 7:

    equitatu,

    Caes. B. G. 7, 14:

    magna copiā frumenti,

    id. ib. 8, 40:

    aquā, Auct. B. Alex. 1: et aequalium familiaritatibus et consuetudine propinquorum,

    Cic. Tusc. 5, 20, 58:

    clientibus,

    Quint. 5, 10, 26.— Poet.: amore abundas, you are too fortunate in love (successu prospero affluis, Don.), Ter. Phorm. 1, 3, 11; cf. Lucil.: ille abundans cum septem incolumis pinnis redit, ap. Don. Ter. l. c.—
    (β).
    With gen.: quarum et abundemus rerum et quarum indigeamus, Lucil. ap. Non. p. 498, 7.—Esp., to abound in wealth, to be rich (cf. abundantia, II.):

    et absentes adsunt et egentes abundant,

    Cic. Lael. 7, 23:

    Caietam, si quando abundare coepero, ornabo,

    id. Att. 1, 4, 3.—Hence, ăbun-dans, antis, P. a., overflowing.
    A.
    Lit., of rivers, fluids, etc.:

    fluvius abundantior aestate,

    i. e. fuller, Plin. 2, 103, 106, § 227:

    abundantissimus amnis,

    Cic. Rep. 2, 19:

    menses (mulierum),

    Plin. 22, 25, 71, § 147. —
    B.
    Transf.
    1.
    Existing in abundance, copious, abundant:

    non adesā jam, sed abundanti etiam pecuniā sic dissolutus,

    Cic. Quint. 12, 40.—
    2.
    Containing abundance, abounding, rich, full; constr. with abl., gen., or absol.
    (α).
    With abl.:

    vir abundans bellicis laudibus, Cn. Pompeius,

    Cic. Off. 1, 22, 78:

    abundantior consilio, ingenio, sapientiā,

    id. Pis. 26, 62:

    rerum copiā et sententiarum varietate abundantissimus,

    id. de Or. 2, 14, 58.—
    (β).
    With gen.:

    (via) copiosa omniumque rerum abundans,

    Nep. Eum. 8, 5:

    lactis,

    Verg. E. 2, 20:

    corporis, Claud. ap. Eutrop. 2, 380: pietatis,

    id. IV. Cons. Hon. 113.—
    (γ).
    Absol.:

    non erat abundans, non inops tamen oratio,

    Cic. Brut. 67, 238:

    abundantior atque ultra quam oportet fusa materia,

    Quint. 2, 4, 7:

    abundantissima cena,

    Suet. Ner. 42; cf. id. Calig. 17.—Also in a bad sense, of discourse, pleonastic, superabundant, Quint. 12, 10, 18; 8, 3, 56.— Hence, adv.:

    ex abundanti,

    superabundantly, Quint. 4, 5, 15; 5, 6, 2; Dig. 33, 7, 12, § 46 al.—
    b.
    Esp., abounding in wealth, rich (syn. dives, opp. egens):

    (supellex) non illa quidem luxuriosi hominis, sed tamen abundantis,

    Cic. Phil. 2, 27, 66:

    haec utrum abundantis an egentis signa sunt?

    id. Par. 6, 1, § 43.—Hence, adv.: ăbundanter, abundantly, copiously:

    loqui,

    Cic. de Or. 2, 35:

    ferre fructum,

    Plin. 24, 9, 42.— Comp., Cic. Trop. 10.— Sup., Suet. Aug. 74.

    Lewis & Short latin dictionary > abundo

  • 33 adfectio

    affectĭo ( adf-), ōnis, f. [adficio].
    I.
    The relation to or disposition toward a thing produced in a person by some influence (in this and the two foll. signif. almost peculiar to the philos. lang. of Cic.): comparantur ea, quae aut majora aut minora aut paria dicuntur;

    in quibus spectantur haec: numerus, species, vis, quaedam etiam ad res aliquas adfectio,

    relation, Cic. Top. 18, 68, and § 70; cf. id. ib. 2, 7.—
    II.
    A.. A change in the state or condition of body or mind, a state or frame of mind, feeling (only transient, while habitus is lasting):

    adfectio est animi aut corporis ex tempore aliqua de causa commutatio ut, laetitia, cupiditas, metus, molestia, morbus, debilitas, et alia, quae in eodem genere reperiuntur,

    Cic. Inv. 1, 25, 36; 1, 2, 5; cf. 1, 2, 5, § 19. In Gellius = adfectus, as transl. of the Gr. pathos, Gell. 19, 12, 3.—
    B.
    A permanent state of mind, a frame of mind, a state of feeling, Gr. diathesis:

    virtus est adfectio animi constans conveniensque,

    Cic. Tusc. 4, 15, 34 Kühn (cf. in Gr. diathesis psuchês sumphônês hautêi, Stob. Ecl. Eth. 2, p. 104); id. Fin. 3, 26, 65 Goer.:

    non mihi est vita mea utilior quam animi talis adfectio, neminem ut violem commodi mei gratiā,

    id. Off. 2, 6, 29 Beier.—Also of body, as anal. to the mind, a fixed, permanent constitution: tu qui detinieris summum bonum firma corporis adfectione contineri, etc., Cic. Tusc. 5, 9, 27.—And metaph. of the stars, their position in respect to one another:

    astrorum,

    a constellation, Cic. Fat. 4:

    ex qua adfectione caeli primum spiritum duxerit,

    id. Div. 2, 47 (cf. affectus, a, um, B.).—
    C.
    Esp., a favorable disposition toward any one, love, affection, good-will (post-Aug. prose):

    simiarum generi praecipua erga fetum adfectio,

    Plin. 8, 54, 80:

    egit Nero grates patribus laetas inter audientium adfectiones,

    Tac. A. 4, 15:

    argentum magis quam aurum sequuntur, nullā adfectione animi, sed quia, etc.,

    id. G. 5; Just. 24, 3:

    Artemisia Mausolum virum amāsse fertur ultra adfectionis humanae fidem,

    Gell. 10, 18, 1.—Concr., the loved object: adfectiones, children, Cod. Th. 13, 9, 3.—
    D.
    In the Lat. of the Pandects, ability of willing, will, volition, inclination (cf. 2. affectus, II. D.):

    furiosus et pupillus non possunt incipere possidere, quia adfectionem tenendi non habent,

    Dig. 5, 16, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > adfectio

  • 34 adficio

    af-fĭcĭo (better adf-), affēci (adf-), affectum (adf-), 3, v. a. [facio], to do something to one, i. e. to exert an influence on body or mind, so that it is brought into such or such a state (used by the poets rarely, by Hor. never).
    1.
    Aliquem.
    A.
    Of the body rarely, and then commonly in a bad sense:

    ut aestus, labor, fames, sitisque corpora adficerent,

    Liv. 28, 15:

    contumeliis adficere corpora sua,

    Vulg. Rom. 1, 24:

    non simplex Damasichthona vulnus Adficit,

    Ov. M. 6, 255:

    aconitum cor adficit,

    Scrib. Comp. 188:

    corpus adficere M. Antonii,

    Cic. Phil. 3:

    pulmo totus adficitur,

    Cels. 4, 7; with abl. of spec.:

    stomacho et vesicā adfici,

    Scrib. Comp. 186. —In bon. part.:

    corpus ita adficiendum est, ut oboedire rationi possit,

    Cic. Off. 1, 23.—
    B.
    More freq. of the mind:

    litterae tuae sic me adfecerunt, ut, etc.,

    Cic. Att. 14, 3, 2:

    is terror milites hostesque in diversum adfecit,

    Tac. A. 11, 19:

    varie sum adfectus tuis litteris,

    Cic. Fam. 16, 2:

    consules oportere sic adfici, ut, etc.,

    Plin. Pan. 90:

    adfici a Gratiā aut a Voluptate,

    Cic. Fam. 5, 12; id. Mil. 29, 79:

    sollicitudo de te duplex nos adficit,

    id. Brut. 92, 332:

    uti ei qui audirent, sic adficerentur animis, ut eos adfici vellet orator,

    id. de Or. 1, 19, 87 B. and K.:

    adfici animos in diversum habitum,

    Quint. 1, 10, 25.—
    2.
    With acc. and abl., to affect a person or (rarely) thing with something; in a good sense, to bestow upon, grace with; in a bad sense, to visit with, inflict upon; or the ablative and verb may be rendered by the verb corresponding to the ablative, and if an adjective accompany the ablative, this adjective becomes an adverb.—Of inanimate things (rare): luce locum adficiens, lighting up the place, Varr. ap. Non. p. 250, 2:

    adficere medicamine vultum,

    Ov. Med. Fac. 67:

    factum non eo nomine adficiendum,

    designated, Cic. Top. 24, 94:

    res honore adficere,

    to honor, id. N. D. 1, 15, 38:

    non postulo, ut dolorem eisdem verbis adficias, quibus Epicurus, etc.,

    id. Tusc. 2, 7, 18.—
    3.
    Very freq. of persons.
    (α).
    In a good sense:

    Qui praedā atque agro adoreāque adfecit populares suos,

    Plaut. Am. 1, 1, 38:

    quem sepulturā adficit,

    buries, Cic. Div. 1, 27, 56:

    patres adfecerat gloriā,

    id. Tusc. 1, 15, 34:

    admiratione,

    id. Off. 2, 10, 37:

    voluptate,

    id. Fin. 3, 11, 37:

    beneficio,

    id. Agr. 1, 4, 13:

    honore,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    laude,

    id. Off. 2, 13, 47:

    nomine regis,

    to style, id. Deiot. 5, 14:

    bonis nuntiis,

    Plaut. Am. prol. 8:

    muneribus,

    Cic. Fam. 2, 3; Nep. Ages. 3, 3:

    praemio,

    Cic. Mil. 30, 82:

    pretio,

    Verg. A. 12, 352:

    stipendio,

    Cic. Balb. 27, 61.—
    (β).
    In a bad sense: injuriā abs te adficior indignā, pater, am wronged unjustly, Enn. ap. Auct. ad Heren. 2, 24, 38; so Ter. Phorm. 5, 1, 3:

    Quantā me curā et sollicitudine adficit Gnatus,

    id. ib. 2, 4, 1; so Cic. Att. 1, 18:

    desiderio,

    id. Fam. 2, 12:

    timore,

    to terrify, id. Quint. 2, 6:

    difficultate,

    to embarrass, Caes. B. G. 7, 6:

    molestiā,

    to trouble, Cic. Att. 15, 1:

    tantis malis,

    Vulg. Num. 11, 15:

    maculā,

    Cic. Rosc. Am. 39, 113:

    ignominiā,

    id. ib. 39, 123:

    contumeliis,

    Vulg. Ezech. 22, 7; ib. Luc. 20, 11:

    rerum et verborum acerbitatibus,

    Suet. Calig. 2:

    verberibus,

    Just. 1, 5:

    supplicio,

    Cic. Brut. 1, 16; so Caes. B. G. 1, 27:

    poenā,

    Nep. Hann. 8, 2:

    exsilio,

    to banish, id. Thras. 3:

    morte, cruciatu, cruce,

    Cic. Verr. 3, 4, 9:

    morte,

    Vulg. Matt. 10, 21:

    cruce,

    Suet. Galb. 9:

    ultimis cruciatibus,

    Liv. 21, 44:

    leto,

    Nep. Regg. 3, 2.—And often in pass.:

    sollicitudine et inopiā consilii,

    Cic. Att. 3, 6:

    adfici aegritudine,

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    doloribus pedum,

    id. Fam. 6, 19:

    morbo oculorum,

    Nep. Hann. 4, 3:

    inopiā rei frumentariae,

    Caes. B. G. 7, 17:

    calamitate et injuriā,

    Cic. Att. 11, 2:

    magnā poenā, Auct. B. G. 8, 39: vulneribus,

    Col. R. R. 4, 11:

    torminibus et inflationibus,

    Plin. 29, 5, 33, § 103:

    servitute,

    Cic. Rep. 1, 44.—Hence, affectus ( adf-), a, um, P. a.
    I.
    In a peculiar sense, that on which we have bestowed labor, that which we are now doing, so that it is nearly at an end; cf.: Adfecta, sicut M. Cicero et [p. 67] veterum elegantissime locuti sunt, ea proprie dicebantur, quae non ad finem ipsum, sed proxime finem progressa deductave erant, Gell. 3, 16:

    bellum adfectum videmus et paene confectum,

    Cic. Prov. Cons. 8, 19:

    in provinciā (Caesar) commoratur, ut ea. quae per eum adfecta sunt, perfecta rei publicae tradat,

    id. ib. 12, 29: cum adfectā prope aestate uvas a sole mitescere tempus, etc., near the end of summer, id. ap. Gell. l. c.:

    Jamque hieme adfectā mitescere coeperat annus,

    Sil. 15, 502:

    in Q. Mucii infirmissimā valetudine adfectāque jam aetate,

    Cic. de Or. 1,45,200; id. Verr. 2,4,43, § 95.—
    II.
    In nearly the same sense as the verb, absol. and with abl.
    A.
    Absol.
    (α).
    Of persons laboring under disease, or not yet quite recovered:

    Qui cum ita adfectus esset, ut sibi ipse diffideret,

    was in such a state, Cic. Phil. 9, 1, 2:

    Caesarem Neapoli adfectum graviter videam,

    very ill, id. Att. 14, 17; so Sen. Ep. 101:

    quem adfectum visuros crediderant,

    ill, Liv. 28, 26:

    corpus adfectum,

    id. 9, 3:

    adfectae vires corporis,

    reduced strength, weakness, id. 5, 18:

    puella,

    Prop. 3, 24, 1:

    aegra et adfecta mancipia,

    Suet. Claud. 25:

    jam quidem adfectum, sed tamen spirantem,

    id. Tib. 21.—
    (β).
    Of things, weakened, sick, broken, reduced:

    partem istam rei publicae male adfectam tueri,

    Cic. Fam. 13, 68:

    adfecta res publica,

    Liv. 5, 57:

    Quid est enim non ita adfectum, ut non deletum exstinctumque esse fateare?

    Cic. Fam. 5, 13, 3:

    sic mihi (Sicilia) adfecta visa est, ut hae terrae solent, in quibus bellum versatum est,

    id. Verr. 5, 18, 47:

    adfecta res familiaris,

    Liv. 5, 10:

    opem rebus adfectis orare,

    id. 6, 3; so Tac. H. 2, 69:

    fides,

    id. ib. 3, 65:

    spes,

    Val. Fl. 4, 60.—
    (γ).
    Of persons, in gen. sense, disposed, affected, moved, touched:

    Quonam modo, Philumena mea, nunc te offendam adfectam?

    Ter. Hec. 3, 1, 45:

    quomodo sim adfectus, e Leptā poteris cognoscere,

    Cic. Fam. 14, 17:

    ut eodem modo erga amicum adfecti simus, quo erga nosmetipsos,

    id. Lael. 16, 56; id. Fin. 1, 20, 68:

    cum ita simus adfecti, ut non possimus plane simul vivere,

    id. Att. 13, 23; id. Fin. 5, 9, 24:

    oculus conturbatus non est probe adfectus ad suum munus fungendum,

    in proper state, id. Tusc. 3, 7, 15:

    oculi nimis arguti, quem ad modum animo adfecti simus, loquuntur,

    id. Leg. 1, 9, 27; id. Off. 3, 5, 21; id. Att. 12, 41, 2.—
    (δ).
    As rhet. t. t.: affectus ad, related to, resembling:

    Tum ex eis rebus, quae quodam modo affectae sunt ad id, de quo quaeritur,

    Cic. Top. 2, 8 Forcellini.—
    B.
    With abl. chiefly of persons, in indifferent sense, in good or bad sense (cf.:

    Animi quem ad modum adfecti sint, virtutibus, vitiis, artibus, inertiis, aut quem ad modum commoti, cupiditate, metu, voluptate, molestiā,

    Cic. Part. Or. 10, 35).
    (α).
    In indifferent sense, furnished with, having:

    validos lictores ulmeis affectos lentis virgis,

    Plaut. As. 3, 2, 29:

    pari filo similique (corpora) adfecta figurā,

    Lucr. 2, 341:

    Tantāne adfectum quemquam esse hominem audaciā!

    Ter. Phorm. 5, 7, 84:

    omnibus virtutibus,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    (β).
    In bad sense:

    aegritudine, morbo adfectus,

    Col. R. R. 7, 5, 20:

    aerumnis omnibus,

    Lucr. 3, 50:

    sollicitudine,

    Caes. B. G. 7, 40:

    difficultatibus,

    Cic. Fam. 7, 13:

    fatigatione,

    Curt. 7, 11:

    frigore et penuriā,

    id. 7, 3:

    adfecta sterilitate terra, Col. R. R. praef. 1, 2: vitiis,

    Cic. Mur. 6, 13:

    ignominiā,

    id. Att. 7, 3:

    supplicio,

    Tac. A. 15, 54:

    verberibus,

    Curt. 7, 11:

    vulnere corpus adfectum,

    Liv. 1, 25:

    morbo,

    Ter. Hec. 3, 3, 6:

    dolore,

    Cic. de Or. 2, 49, 201:

    febre,

    Suet. Vit. 14:

    pestilentiā,

    Liv. 41, 5:

    desperatione,

    Cic. Att. 14, 22:

    clade,

    Curt. 10, 6:

    senectute,

    Cic. de Or. 3, 18, 68:

    aetate,

    id. Cat. 2, 20; id. Sen. 14, 47:

    morte,

    Serv. ad Cic. Fam. 4, 12.— Sup.:

    remiges inopiā adfectissimi,

    Vell. 2, 84.—
    (γ).
    In good sense:

    beneficio adfectus,

    Cic. Fam. 14, 4:

    aliquo honore aut imperio,

    id. Off. 1, 41, 149:

    valetudine optimā,

    id. Tusc. 4, 37, 81:

    laetitiā,

    id. Mur. 2, 4, and ad Brut. 1, 4:

    munere deorum,

    id. N. D. 3, 26, 67:

    praemiis,

    id. Pis. 37, 90.— Adv.: affectē ( adf-), with (a strong) affection, deeply:

    oblectamur et contristamur et conterremur in somniis quam adfecte et anxie et passibiliter,

    Tert. Anim. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > adficio

  • 35 adimpleo

    ăd-implĕo, ēvi, ētum, 2, v. a., to fill up, to fill full (in the class. per., e. g. in Liv. 38, 7, 13, and Plin. 11, 37, 52, § 140, dub.).
    I.
    Lit.:

    Gangem decem fluminibus adimpleri, Aethic. Cosmogr. p. 709 ed. Gron.: quasi mare adimpleti sunt,

    Vulg. Eccli. 50, 3.—
    B.
    Trop.:

    adimpleti tibiarum cantu vocant deam suam, Jul. Firm. de Err. p. 10 (cf. adimpletor): adimplebis me laetitiā,

    Vulg. Psa. 15, 10.—
    II.
    Metaph., to fulfil (as a promise, prediction, duty), to perform, = absolvere, satisfacere, praestare:

    aliquid,

    Dig. 26, 7, 43:

    quod dictum est,

    Vulg. Matt. 1, 22:

    ut adimpleatur scriptura,

    ib. Joan. 13, 18:

    legem Christi,

    ib. Gal. 6, 2:

    Gratia vobis et pax adimpleatur,

    be made full, perfect, ib. 2 Pet. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > adimpleo

  • 36 adumbratus

    ăd-umbro, āvi, ātum, 1, v. a., to bring a shadow over a thing, to cast a shadow on, to shade or overshadow by something.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., constr.:

    aliquid aliqua re (so only in later authors): palmeis tegetibus vineas,

    Col. 5, 5:

    adumbrantur stramentis uvae,

    id. 11, 2, 61.—
    B.
    Trop.:

    ut notae quoque litterarum, non adumbratae comarum praesidio, totae ad oculos legentium accederent,

    Petr. Sat. 105.—
    II.
    Esp. in painting, to shade, to represent an object with the due mingling of light and shade, skiagrapheô (therefore not of the sketch in shadow, as the first outline of a figure, but of a picture already fully sketched, and only wanting the last touches for its completion):

    quis pictor omnia, quae in rerum natura sunt, adumbrare didicit?

    Quint. 7, 10, 9:

    Quod pictor adumbrare non valuit, casus imitatus est,

    Val. Max. 8, 11 fin.
    B.
    Fig.
    1.
    To represent a thing in the appropriate manner:

    quo in genere orationis utrumque oratorem cognoveramus, id ipsum sumus in eorum sermone adumbrare conati,

    Cic. de Or. 3, 4; 2, 47; id. Fin. 5, 22: rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente concipere, i. e. preconceptions, innate ideas, Gr. prolêpseis, id. Leg. 1, 20.—
    2.
    To represent a thing only in outline, and, consequently, imperfectly: cedo mihi istorum adumbratorum deorum lineamenta atque formas, these semblances, outlines of deities (of the gods of Epicurus), Cic. N. D. 1, 27:

    consectatur nullam eminentem effigiem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae,

    imperfectly represented, id. Tusc. 3, 2.—Hence, ădumbrātus, a, um, P. a.
    A.
    Delineated only in semblance, counterfeited, feigned, false:

    comitia (opp. vera),

    Cic. Agr. 2, 12, 31:

    indicium,

    id. Sull. 18 fin.:

    Aeschrio, Pippae vir adumbratus,

    id. Verr. 2, 3, 33, § 77: laetitia, * Tac. A. 4, 31.—Also,
    B.
    Devised in darkness, dark, secret:

    fallaciae,

    Amm. 14, 11.— Comp., sup., and adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adumbratus

  • 37 adumbro

    ăd-umbro, āvi, ātum, 1, v. a., to bring a shadow over a thing, to cast a shadow on, to shade or overshadow by something.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., constr.:

    aliquid aliqua re (so only in later authors): palmeis tegetibus vineas,

    Col. 5, 5:

    adumbrantur stramentis uvae,

    id. 11, 2, 61.—
    B.
    Trop.:

    ut notae quoque litterarum, non adumbratae comarum praesidio, totae ad oculos legentium accederent,

    Petr. Sat. 105.—
    II.
    Esp. in painting, to shade, to represent an object with the due mingling of light and shade, skiagrapheô (therefore not of the sketch in shadow, as the first outline of a figure, but of a picture already fully sketched, and only wanting the last touches for its completion):

    quis pictor omnia, quae in rerum natura sunt, adumbrare didicit?

    Quint. 7, 10, 9:

    Quod pictor adumbrare non valuit, casus imitatus est,

    Val. Max. 8, 11 fin.
    B.
    Fig.
    1.
    To represent a thing in the appropriate manner:

    quo in genere orationis utrumque oratorem cognoveramus, id ipsum sumus in eorum sermone adumbrare conati,

    Cic. de Or. 3, 4; 2, 47; id. Fin. 5, 22: rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente concipere, i. e. preconceptions, innate ideas, Gr. prolêpseis, id. Leg. 1, 20.—
    2.
    To represent a thing only in outline, and, consequently, imperfectly: cedo mihi istorum adumbratorum deorum lineamenta atque formas, these semblances, outlines of deities (of the gods of Epicurus), Cic. N. D. 1, 27:

    consectatur nullam eminentem effigiem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae,

    imperfectly represented, id. Tusc. 3, 2.—Hence, ădumbrātus, a, um, P. a.
    A.
    Delineated only in semblance, counterfeited, feigned, false:

    comitia (opp. vera),

    Cic. Agr. 2, 12, 31:

    indicium,

    id. Sull. 18 fin.:

    Aeschrio, Pippae vir adumbratus,

    id. Verr. 2, 3, 33, § 77: laetitia, * Tac. A. 4, 31.—Also,
    B.
    Devised in darkness, dark, secret:

    fallaciae,

    Amm. 14, 11.— Comp., sup., and adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adumbro

  • 38 affectio

    affectĭo ( adf-), ōnis, f. [adficio].
    I.
    The relation to or disposition toward a thing produced in a person by some influence (in this and the two foll. signif. almost peculiar to the philos. lang. of Cic.): comparantur ea, quae aut majora aut minora aut paria dicuntur;

    in quibus spectantur haec: numerus, species, vis, quaedam etiam ad res aliquas adfectio,

    relation, Cic. Top. 18, 68, and § 70; cf. id. ib. 2, 7.—
    II.
    A.. A change in the state or condition of body or mind, a state or frame of mind, feeling (only transient, while habitus is lasting):

    adfectio est animi aut corporis ex tempore aliqua de causa commutatio ut, laetitia, cupiditas, metus, molestia, morbus, debilitas, et alia, quae in eodem genere reperiuntur,

    Cic. Inv. 1, 25, 36; 1, 2, 5; cf. 1, 2, 5, § 19. In Gellius = adfectus, as transl. of the Gr. pathos, Gell. 19, 12, 3.—
    B.
    A permanent state of mind, a frame of mind, a state of feeling, Gr. diathesis:

    virtus est adfectio animi constans conveniensque,

    Cic. Tusc. 4, 15, 34 Kühn (cf. in Gr. diathesis psuchês sumphônês hautêi, Stob. Ecl. Eth. 2, p. 104); id. Fin. 3, 26, 65 Goer.:

    non mihi est vita mea utilior quam animi talis adfectio, neminem ut violem commodi mei gratiā,

    id. Off. 2, 6, 29 Beier.—Also of body, as anal. to the mind, a fixed, permanent constitution: tu qui detinieris summum bonum firma corporis adfectione contineri, etc., Cic. Tusc. 5, 9, 27.—And metaph. of the stars, their position in respect to one another:

    astrorum,

    a constellation, Cic. Fat. 4:

    ex qua adfectione caeli primum spiritum duxerit,

    id. Div. 2, 47 (cf. affectus, a, um, B.).—
    C.
    Esp., a favorable disposition toward any one, love, affection, good-will (post-Aug. prose):

    simiarum generi praecipua erga fetum adfectio,

    Plin. 8, 54, 80:

    egit Nero grates patribus laetas inter audientium adfectiones,

    Tac. A. 4, 15:

    argentum magis quam aurum sequuntur, nullā adfectione animi, sed quia, etc.,

    id. G. 5; Just. 24, 3:

    Artemisia Mausolum virum amāsse fertur ultra adfectionis humanae fidem,

    Gell. 10, 18, 1.—Concr., the loved object: adfectiones, children, Cod. Th. 13, 9, 3.—
    D.
    In the Lat. of the Pandects, ability of willing, will, volition, inclination (cf. 2. affectus, II. D.):

    furiosus et pupillus non possunt incipere possidere, quia adfectionem tenendi non habent,

    Dig. 5, 16, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > affectio

  • 39 afficio

    af-fĭcĭo (better adf-), affēci (adf-), affectum (adf-), 3, v. a. [facio], to do something to one, i. e. to exert an influence on body or mind, so that it is brought into such or such a state (used by the poets rarely, by Hor. never).
    1.
    Aliquem.
    A.
    Of the body rarely, and then commonly in a bad sense:

    ut aestus, labor, fames, sitisque corpora adficerent,

    Liv. 28, 15:

    contumeliis adficere corpora sua,

    Vulg. Rom. 1, 24:

    non simplex Damasichthona vulnus Adficit,

    Ov. M. 6, 255:

    aconitum cor adficit,

    Scrib. Comp. 188:

    corpus adficere M. Antonii,

    Cic. Phil. 3:

    pulmo totus adficitur,

    Cels. 4, 7; with abl. of spec.:

    stomacho et vesicā adfici,

    Scrib. Comp. 186. —In bon. part.:

    corpus ita adficiendum est, ut oboedire rationi possit,

    Cic. Off. 1, 23.—
    B.
    More freq. of the mind:

    litterae tuae sic me adfecerunt, ut, etc.,

    Cic. Att. 14, 3, 2:

    is terror milites hostesque in diversum adfecit,

    Tac. A. 11, 19:

    varie sum adfectus tuis litteris,

    Cic. Fam. 16, 2:

    consules oportere sic adfici, ut, etc.,

    Plin. Pan. 90:

    adfici a Gratiā aut a Voluptate,

    Cic. Fam. 5, 12; id. Mil. 29, 79:

    sollicitudo de te duplex nos adficit,

    id. Brut. 92, 332:

    uti ei qui audirent, sic adficerentur animis, ut eos adfici vellet orator,

    id. de Or. 1, 19, 87 B. and K.:

    adfici animos in diversum habitum,

    Quint. 1, 10, 25.—
    2.
    With acc. and abl., to affect a person or (rarely) thing with something; in a good sense, to bestow upon, grace with; in a bad sense, to visit with, inflict upon; or the ablative and verb may be rendered by the verb corresponding to the ablative, and if an adjective accompany the ablative, this adjective becomes an adverb.—Of inanimate things (rare): luce locum adficiens, lighting up the place, Varr. ap. Non. p. 250, 2:

    adficere medicamine vultum,

    Ov. Med. Fac. 67:

    factum non eo nomine adficiendum,

    designated, Cic. Top. 24, 94:

    res honore adficere,

    to honor, id. N. D. 1, 15, 38:

    non postulo, ut dolorem eisdem verbis adficias, quibus Epicurus, etc.,

    id. Tusc. 2, 7, 18.—
    3.
    Very freq. of persons.
    (α).
    In a good sense:

    Qui praedā atque agro adoreāque adfecit populares suos,

    Plaut. Am. 1, 1, 38:

    quem sepulturā adficit,

    buries, Cic. Div. 1, 27, 56:

    patres adfecerat gloriā,

    id. Tusc. 1, 15, 34:

    admiratione,

    id. Off. 2, 10, 37:

    voluptate,

    id. Fin. 3, 11, 37:

    beneficio,

    id. Agr. 1, 4, 13:

    honore,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    laude,

    id. Off. 2, 13, 47:

    nomine regis,

    to style, id. Deiot. 5, 14:

    bonis nuntiis,

    Plaut. Am. prol. 8:

    muneribus,

    Cic. Fam. 2, 3; Nep. Ages. 3, 3:

    praemio,

    Cic. Mil. 30, 82:

    pretio,

    Verg. A. 12, 352:

    stipendio,

    Cic. Balb. 27, 61.—
    (β).
    In a bad sense: injuriā abs te adficior indignā, pater, am wronged unjustly, Enn. ap. Auct. ad Heren. 2, 24, 38; so Ter. Phorm. 5, 1, 3:

    Quantā me curā et sollicitudine adficit Gnatus,

    id. ib. 2, 4, 1; so Cic. Att. 1, 18:

    desiderio,

    id. Fam. 2, 12:

    timore,

    to terrify, id. Quint. 2, 6:

    difficultate,

    to embarrass, Caes. B. G. 7, 6:

    molestiā,

    to trouble, Cic. Att. 15, 1:

    tantis malis,

    Vulg. Num. 11, 15:

    maculā,

    Cic. Rosc. Am. 39, 113:

    ignominiā,

    id. ib. 39, 123:

    contumeliis,

    Vulg. Ezech. 22, 7; ib. Luc. 20, 11:

    rerum et verborum acerbitatibus,

    Suet. Calig. 2:

    verberibus,

    Just. 1, 5:

    supplicio,

    Cic. Brut. 1, 16; so Caes. B. G. 1, 27:

    poenā,

    Nep. Hann. 8, 2:

    exsilio,

    to banish, id. Thras. 3:

    morte, cruciatu, cruce,

    Cic. Verr. 3, 4, 9:

    morte,

    Vulg. Matt. 10, 21:

    cruce,

    Suet. Galb. 9:

    ultimis cruciatibus,

    Liv. 21, 44:

    leto,

    Nep. Regg. 3, 2.—And often in pass.:

    sollicitudine et inopiā consilii,

    Cic. Att. 3, 6:

    adfici aegritudine,

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    doloribus pedum,

    id. Fam. 6, 19:

    morbo oculorum,

    Nep. Hann. 4, 3:

    inopiā rei frumentariae,

    Caes. B. G. 7, 17:

    calamitate et injuriā,

    Cic. Att. 11, 2:

    magnā poenā, Auct. B. G. 8, 39: vulneribus,

    Col. R. R. 4, 11:

    torminibus et inflationibus,

    Plin. 29, 5, 33, § 103:

    servitute,

    Cic. Rep. 1, 44.—Hence, affectus ( adf-), a, um, P. a.
    I.
    In a peculiar sense, that on which we have bestowed labor, that which we are now doing, so that it is nearly at an end; cf.: Adfecta, sicut M. Cicero et [p. 67] veterum elegantissime locuti sunt, ea proprie dicebantur, quae non ad finem ipsum, sed proxime finem progressa deductave erant, Gell. 3, 16:

    bellum adfectum videmus et paene confectum,

    Cic. Prov. Cons. 8, 19:

    in provinciā (Caesar) commoratur, ut ea. quae per eum adfecta sunt, perfecta rei publicae tradat,

    id. ib. 12, 29: cum adfectā prope aestate uvas a sole mitescere tempus, etc., near the end of summer, id. ap. Gell. l. c.:

    Jamque hieme adfectā mitescere coeperat annus,

    Sil. 15, 502:

    in Q. Mucii infirmissimā valetudine adfectāque jam aetate,

    Cic. de Or. 1,45,200; id. Verr. 2,4,43, § 95.—
    II.
    In nearly the same sense as the verb, absol. and with abl.
    A.
    Absol.
    (α).
    Of persons laboring under disease, or not yet quite recovered:

    Qui cum ita adfectus esset, ut sibi ipse diffideret,

    was in such a state, Cic. Phil. 9, 1, 2:

    Caesarem Neapoli adfectum graviter videam,

    very ill, id. Att. 14, 17; so Sen. Ep. 101:

    quem adfectum visuros crediderant,

    ill, Liv. 28, 26:

    corpus adfectum,

    id. 9, 3:

    adfectae vires corporis,

    reduced strength, weakness, id. 5, 18:

    puella,

    Prop. 3, 24, 1:

    aegra et adfecta mancipia,

    Suet. Claud. 25:

    jam quidem adfectum, sed tamen spirantem,

    id. Tib. 21.—
    (β).
    Of things, weakened, sick, broken, reduced:

    partem istam rei publicae male adfectam tueri,

    Cic. Fam. 13, 68:

    adfecta res publica,

    Liv. 5, 57:

    Quid est enim non ita adfectum, ut non deletum exstinctumque esse fateare?

    Cic. Fam. 5, 13, 3:

    sic mihi (Sicilia) adfecta visa est, ut hae terrae solent, in quibus bellum versatum est,

    id. Verr. 5, 18, 47:

    adfecta res familiaris,

    Liv. 5, 10:

    opem rebus adfectis orare,

    id. 6, 3; so Tac. H. 2, 69:

    fides,

    id. ib. 3, 65:

    spes,

    Val. Fl. 4, 60.—
    (γ).
    Of persons, in gen. sense, disposed, affected, moved, touched:

    Quonam modo, Philumena mea, nunc te offendam adfectam?

    Ter. Hec. 3, 1, 45:

    quomodo sim adfectus, e Leptā poteris cognoscere,

    Cic. Fam. 14, 17:

    ut eodem modo erga amicum adfecti simus, quo erga nosmetipsos,

    id. Lael. 16, 56; id. Fin. 1, 20, 68:

    cum ita simus adfecti, ut non possimus plane simul vivere,

    id. Att. 13, 23; id. Fin. 5, 9, 24:

    oculus conturbatus non est probe adfectus ad suum munus fungendum,

    in proper state, id. Tusc. 3, 7, 15:

    oculi nimis arguti, quem ad modum animo adfecti simus, loquuntur,

    id. Leg. 1, 9, 27; id. Off. 3, 5, 21; id. Att. 12, 41, 2.—
    (δ).
    As rhet. t. t.: affectus ad, related to, resembling:

    Tum ex eis rebus, quae quodam modo affectae sunt ad id, de quo quaeritur,

    Cic. Top. 2, 8 Forcellini.—
    B.
    With abl. chiefly of persons, in indifferent sense, in good or bad sense (cf.:

    Animi quem ad modum adfecti sint, virtutibus, vitiis, artibus, inertiis, aut quem ad modum commoti, cupiditate, metu, voluptate, molestiā,

    Cic. Part. Or. 10, 35).
    (α).
    In indifferent sense, furnished with, having:

    validos lictores ulmeis affectos lentis virgis,

    Plaut. As. 3, 2, 29:

    pari filo similique (corpora) adfecta figurā,

    Lucr. 2, 341:

    Tantāne adfectum quemquam esse hominem audaciā!

    Ter. Phorm. 5, 7, 84:

    omnibus virtutibus,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    (β).
    In bad sense:

    aegritudine, morbo adfectus,

    Col. R. R. 7, 5, 20:

    aerumnis omnibus,

    Lucr. 3, 50:

    sollicitudine,

    Caes. B. G. 7, 40:

    difficultatibus,

    Cic. Fam. 7, 13:

    fatigatione,

    Curt. 7, 11:

    frigore et penuriā,

    id. 7, 3:

    adfecta sterilitate terra, Col. R. R. praef. 1, 2: vitiis,

    Cic. Mur. 6, 13:

    ignominiā,

    id. Att. 7, 3:

    supplicio,

    Tac. A. 15, 54:

    verberibus,

    Curt. 7, 11:

    vulnere corpus adfectum,

    Liv. 1, 25:

    morbo,

    Ter. Hec. 3, 3, 6:

    dolore,

    Cic. de Or. 2, 49, 201:

    febre,

    Suet. Vit. 14:

    pestilentiā,

    Liv. 41, 5:

    desperatione,

    Cic. Att. 14, 22:

    clade,

    Curt. 10, 6:

    senectute,

    Cic. de Or. 3, 18, 68:

    aetate,

    id. Cat. 2, 20; id. Sen. 14, 47:

    morte,

    Serv. ad Cic. Fam. 4, 12.— Sup.:

    remiges inopiā adfectissimi,

    Vell. 2, 84.—
    (γ).
    In good sense:

    beneficio adfectus,

    Cic. Fam. 14, 4:

    aliquo honore aut imperio,

    id. Off. 1, 41, 149:

    valetudine optimā,

    id. Tusc. 4, 37, 81:

    laetitiā,

    id. Mur. 2, 4, and ad Brut. 1, 4:

    munere deorum,

    id. N. D. 3, 26, 67:

    praemiis,

    id. Pis. 37, 90.— Adv.: affectē ( adf-), with (a strong) affection, deeply:

    oblectamur et contristamur et conterremur in somniis quam adfecte et anxie et passibiliter,

    Tert. Anim. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > afficio

  • 40 aio

    āio, verb. defect. The forms in use are: pres. indic. āio, ăis, ait—aiunt; subj. aias, aiat—aiant; imperf. indic. throughout, aiebam, aiebas, etc.; imper. ai, rare; part. pres. aiens, rare; once in App. M. 6, p. 178 Elm.; and once as P. a. in Cic. Top. 11, 49, v. below. Cic. wrote the pres. aiio, acc. to Quint. 1, 4, 11.—From ais with the interrog. part. ne, ain is used in colloquial language. For imperf. also aibas, Plaut. Trin. 2, 4, 28; Ter. Ad. 4, 2, 22:

    aibat,

    Plaut. Trin. 4, 2, 33; 5, 2, 16:

    aibant,

    id. ib. 1, 2, 175; 4, 2, 102; Ter. And. 3, 3, 3; ai is dissyl., but in the imper. also monosyl., Plaut. Truc. 5, 49; cf. Bentl. ad Ter. Ad. 4, 6, 5. Acc. to Prisc. 818 P., the pres. ait seems to take the place of a perf., but acc. to Val. Prob. 1482 P., there was a real perf. ai, aisti, ait;

    as aisti,

    Aug. Ep. 54 and 174:

    aierunt,

    Tert. Fuga in Persec. 6; the pres. inf. aiere is found in Aug. Trin. 9, 10 [cf. êmi = I say; Sanscr. perf. 3d sing. āha = he spake; ad ag ium, ad ag io; negare for ne ig are; Umbr. ai tu = dicito; Engl. aye = yea, yes, and Germ. ja], to say yes, to assent (opp. nego, to say no; with the ending - tumo, aiutumo; contract. autumo; opp. negumo; v. autumo).
    I.
    In gen.: vel ai vel nega, Naev. ap. Prisc. 473 P.:

    veltu mihi aias vel neges,

    Plaut. Rud. 2, 4, 14:

    negat quis? nego. Ait? aio,

    Ter. Eun. 2, 2, 21:

    Diogenes ait, Antipater negat,

    Cic. Off. 3, 23:

    quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget,

    id. Fin. 2, 22; so id. Rab. Post. 12, 34.—
    II.
    Esp.
    A.
    To say, affirm, or assert something (while dicere signifies to speak in order to inform, and affirmare, to speak in affirmation, Doed. Syn. 4, 6 sq.—Therefore different from inquam, I say, I reply, since aio is commonly used in indirect, and inquam in direct discourse; cf. Doed. as cited above; Herz. ad Sall. C. 48, 3; and Ramsh. Gr. 800).
    a.
    In indirect discourse: insanam autem illam (sc. esse) aiunt, quia, etc., Pac. ap. Cic. Her. 2, 23, 36; Plaut. Capt. 1, 1, 3: Ch. Hodie uxorem ducis? Pa. Aiunt, they say so, id. ib. 2, 1, 21:

    ait hac laetitiā Deiotarum elatum vino se obruisse,

    Cic. Deiot. 9:

    debere eum aiebat, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 18:

    Tarquinium a Cicerone immissum aiebant,

    Sall. C. 48, 8:

    Vos sapere et solos aio bene vivere,

    Hor. Ep. 1, 15, 45; id. S. 1, 2, 121; id. Ep. 1, 1, 88; 1, 7, 22.—
    b.
    In direct discourse: Ennio delector, ait quispiam, quod non discedit a communi more verborum;

    Pacuvio, inquit alius,

    Cic. Or. 11, 36:

    Vos o, quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque, etc.,

    Verg. A. 2, 639; 6, 630; 7, 121;

    12, 156: O fortunati mercatores! gravis annis Miles ait,

    Hor. S. 1, 1, 4; id. Ep. 1, 15, 40; 1, 16, 47; id. S. 2, 7, 72; 1, 3, 22.—
    c.
    With acc.:

    Causa optumast, Nisi quid pater ait aliud,

    Ter. And. 5, 4, 47:

    Admirans ait haec,

    Cat. 5, 3, 4; 63, 84:

    Haec ait,

    Verg. A. 1, 297; v. B.—
    B.
    Simply to speak, and esp. in the form of transition, sic ait, thus he speaks or says (cf. the Hom. hôs phato):

    Sic ait, et dicto citius tumida aequora placat,

    Verg. A. 1, 142; 5, 365; 9, 749.—

    Also of what follows: Sic ait in molli fixa toro cubitum: “Tandem,” etc.,

    Prop. 1, 3, 34.—
    C.
    Ut ait quispiam (regularly in this order in Cic.), in quoting an unusual expression, as one says:

    ut ait Statius noster in Synephebis,

    Cic. Sen. 7:

    ut ait Homerus,

    id. ib. 10:

    ut ait Theophrastus,

    id. Tusc. 1, 19, 45:

    ut ait Thucydides,

    Nep. Them. 2:

    ut ait Cicero,

    Quint. 7, 1, 51; 8, 6, 73; 9, 4, 40;

    9, 56, 60: ut Cicero ait,

    id. 10, 7, 14; 12, 3, 11:

    ut Demosthenes ait,

    id. 11, 1, 22:

    ut rumor ait,

    Prop. 5, 4, 47: uti mos vester ait, Hor S. 2, 7, 79.—So without def. subject:

    ut ait in Synephebis,

    Cic. Tusc. 1, 14, 31.—
    D.
    Aiunt, ut aiunt, quemadmodum or quod aiunt, in quoting a proverbial or technical phrase, as they say, as is said, as the saying is (Gr. to legomenon, hôs phasi; Fr. on dit;

    Germ. man sagt), either placed after it or interposed: eum rem fidemque perdere aiunt,

    Plaut. Curc. 4, 2, 18: ut quimus, aiunt;

    quando, ut volumus, non licet,

    Ter. And. 4, 5, 10:

    docebo sus, ut aiunt, oratorem eum,

    Cic. de Or. 2, 57:

    Iste claudus, quemadmodum aiunt, pilam,

    id. Pis. 28 B. and K. —Also in telling an anecdote:

    conspexit, ut aiunt, Adrasum quendam vacuā tonsoris in umbrā,

    Hor. Ep. 1, 7, 49; 1, 17, 18.—
    E.
    In judic. lang.: ait lex, ait praetor, etc., the law, the prœtor says, i. e. prescribes, commands:

    ut ait lex Julia,

    Dig. 24, 3, 64:

    Praetor ait, in eadem causā eum exhibere, etc.,

    ib. 2, 9, 1:

    Aiunt aediles, qui mancipia vendunt, etc.,

    ib. 21, 1, 1:

    Ait oratio, fas esse eum, etc.,

    ib. 24, 1, 32 al. —
    F.
    Ain? = aisne? also often strengthened: ain tu? ain tute? ain tandem? ain vero? in conversational lang., a form of interrogation which includes the idea of surprise or wonder, sometimes also of reproof or sorrow, do you really mean so? indeed? really? is it possible? often only an emphatic what? Plaut. Ep. 3, 4, 73: Merc. Servus esne an liber? Sos. Utcumque animo conlibitumst meo. Merc. Ain vero? Sos. Aio enim vero, id. ib. 3, 4, 188; id. Am. 1, 1, 128: Phil. Pater, inquam, aderit jam hic meus. Call. Ain tu, pater? id. Most. 2, 1, 36; id. Ep. 5, 2, 33; id. Aul. 2, 2, 9; id. Curc. 2, 3, 44; Ter. Hec. 3, 4, 1; id. Eun. 3, 5, 19 al:

    Ain tu? Scipio hic Metellus proavum suum nescit censorem non fuisse?

    Cic. Att. 6, 1; 4, 5 al.:

    ain tute,

    Plaut. Truc. 1, 2, 90:

    ain tandem ita esse, ut dicis?

    id. Aul. 2, 4, 19; so id. As. 5, 2, 47; id. Trin. 4, 2, 145; Ter. And. 5, 3, 4:

    ain tandem? insanire tibi videris, quod, etc.,

    Cic. Fam. 9, 21 Manut.; id. Att. 6, 2.—Also with a plur. verb (cf. age with plur. verb, s. v. ago, IV. a.):

    ain tandem? inquit, num castra vallata non habetis?

    Liv. 10, 25.—
    G.
    Quid ais? (as in conversation).—
    a.
    With the idea of surprise, astonishment, Ti legeis (cf. Quid dixisti? Ter. And. 3, 4, 14; id. Eun. 5, 6, 16, Ti eipas); what do you say? what? Merc. Quis herus est igitur tibi? Sos. Amphitruo, quicum nuptast Alcumena. Merc. Quid ais? Quid nomen tibist? Plaut. Am. 1, 1, 208; so Ter. And. 4, 1, 42; id. Heaut. 5, 1, 27.—
    b.
    When one asks [p. 79] another for his meaning, opinion, or judgment, what do you mean? what do you say or think? Th. Ita me di ament, honestust. Pa. Quid tu ais, Gnatho? Num quid habes, quod contemnas? Quid tu autem, Thraso? Ter. Eun. 3, 2, 21: Hunc ais? Do you mean this man? (= dicis, q. v., II.) Pers. 4, 27.—
    c.
    When one wishes to try or prove another, what is your opinion? what do you say? Sed quid ais? quid Amphitruoni [dono] a Telebois datumst? Plaut. Am. 1, 1, 262.—Hence, * āiens, entis, P. a., affirming, affirmative (usu. affirmativus):

    negantia contraria aientibus,

    Cic. Top. 11, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > aio

См. также в других словарях:

  • Laetitia — ist ein weiblicher Vorname. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft und Bedeutung 2 Namenstag 3 Bekannte Namensträger/Namensträgerinnen 3.1 Personen …   Deutsch Wikipedia

  • Laetitia — may refer to: People Laetitia is a girls name that is quite popular in the south of France and is also used in Québec. It is originally a Latin name. * Laetitia Sadier, member of Stereolab and Monade * Saint Laetitia * Laetitia Casta, a… …   Wikipedia

  • Laetitĭa — (lat.), 1) Fröhlichkeit, Freude; als allegorische Person trägt sie auf dem Kopf einen Kranz, in der Linken eine Opferschale, in der Rechten ein Steuerruder, als Symbol der durch Herrschaft des Geistes rein erhaltenen Freude; 2) weiblicher Name,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Laetitia — Laetitia, (21. Oct.), eine Jungfrau, welche als Tochter der Schwester des Königs Clodoveus und als eine Gefährtin der hl. Ursula bei Crombach vorkommt. (IX. 205) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Laetitia — LAETITIA, æ, Fröhlichkeit, eine Göttinn der Römer, welche bald mit einem Kranze und Zweige, bald aber mit einem Diadem in der rechten und einem Steuerruder in der linken Hand, bald noch anders abgebildet wurde. Struv. Synt. A. R. c. 1. p. 142 …   Gründliches mythologisches Lexikon

  • Laetitia — f Original Latin form of LETTICE (SEE Lettice). This is currently a moderately fashionable name in France …   First names dictionary

  • Laetitia — Lætitia Cet article possède un paronyme, voir : Leticia. Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Lætitia ou Laetitia est un nom propre qui peut désigner& …   Wikipédia en Français

  • Laëtitia — Lætitia Cet article possède un paronyme, voir : Leticia. Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Lætitia ou Laetitia est un nom propre qui peut désigner& …   Wikipédia en Français

  • Laetitia — Provenance. Vient du latin laetitia Signifie : joie, allégresse Se fête le 18 août. Histoire. On ne connaît pas de sainte portant ce prénom. La sainte patronne des Laetitia est Notre Dame de Liesse qui signifie la joie et qui est fêtée depuis le… …   Dictionnaire des prénoms français, arabes et bretons

  • Laëtitia — Provenance. Vient du latin laetitia Signifie : joie, allégresse Se fête le 18 août. Histoire. On ne connaît pas de sainte portant ce prénom. La sainte patronne des Laetitia est Notre Dame de Liesse qui signifie la joie et qui est fêtée depuis le… …   Dictionnaire des prénoms français, arabes et bretons

  • Laetitia — Lätitia, Lätizia, Laetitia lateinischer Ursprung, Bedeutung: Freude. In Deutschland selten, in Frankreich verbreiteter …   Deutsch namen

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»