Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

intuĕor

  • 1 intueor

    in-tŭĕor, ĭtus, 2, v. dep. (in tmesi:

    inque tueri,

    Lucr. 4, 713; archaic form indo tuetur, Enn. ap. Non. 378, 18 = Ann. 73 Vahl.;

    and intuor,

    Plaut. Most. 3, 2, 150; Ter. Heaut. 2, 4, 23; Turp. ap. Non. 470, 30; Sen. Hippol. 898, and in the act. form intŭo, ĕre, Commod. 31, 1; 39, 5), to look at, upon, or towards (syn.: adspicio, contemplor, specto).
    I.
    Lit., constr. with simple acc., or in and acc.
    (α).
    With simple acc.:

    terram intuens modeste,

    Ter. Eun. 3, 5, 32:

    solem,

    Cic. Rep. 6, 18, 19; id. Tusc. 1, 30, 73:

    aliquid oculis,

    id. Fam. 5, 17, 4:

    ornamenta rei publicae,

    id. Prov. Cons. 9, 22:

    cum intueor et contemplor unumquemque vestrum,

    id. Planc. 1:

    huc atque illuc,

    id. de Or. 1, 40: lasciviam piscium, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24:

    terram,

    Cic. Cat. 3, 5, 13:

    me omnes intueri,

    id. Ac. 2, 19, 63:

    ora omnium atque oculos,

    id. Mil. 16, 42:

    quid, ut noverca, me intueris?

    Hor. Epod. 5, 9:

    faciem alicujus,

    Nep. Ages. 8, 1:

    caelum,

    Suet. Aug. 17:

    nutum illius diligenter,

    to watch, Cic. Tusc. 5, 21, 61.—

    Of situation: cubiculum montes intuentur,

    Plin. Ep. 5, 6, 28.—
    (β).
    With in and acc.:

    in speciem rerum intuens,

    Cic. Univ. 10:

    in te intuens,

    id. Brut. 97, 331.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the mind, to regard, observe, contemplate, consider, give attention to.
    (α).
    With acc. (so most freq.):

    ut tota mente Crassum atque omni animo intueretur,

    Cic. de Or. 2, 21, 89; cf.:

    intentis oculis omnes rei publicae partes,

    id. Agr. 2, 28:

    voluntatem eorum qui audiunt,

    id. Or. 8, 24:

    mentis acies seipsam intuens,

    id. Tusc. 1, 30:

    oratores,

    id. de Or. 1, 34, 156: potius, quid se facere par esset, intuebatur, quam quid alii laudaturi forent. he regarded more, had more respect for, Nep. Att. 9, 5; cf. id. Them. 7, 6:

    rationem,

    Quint. 3, 6, 83; 3, 8, 35 al.:

    tempestatem impendentem,

    Cic. Sest. 9:

    id ille intuens,

    Nep. Alcib. 4, 1. — In pass. part.:

    intuendum quid affectet quisque,

    Quint. 5, 10, 28:

    non tam veteranos intuendos nobis,

    Cic. Phil. 11, 15, 39.—
    (β).
    With adv.:

    quo intuens,

    Cic. de Or. 1, 34, 145.—
    (γ).
    With in and acc.:

    in summos homines,

    Cic. de Or. 1, 2, 6:

    tu in tuā mtuens te continebis,

    id. Tusc. 2, 13, 31:

    in aliquod majus malum,

    id. ib. 3, 13, 28; id. Univ. 10 init.; Plin. Pan. 58, 8.—
    (δ).
    With ad (rare):

    ad finiendum bellum,

    Liv. 36, 45.—
    B.
    Esp., to regard with admiration, admire, wonder at:

    Graeci sic te intuebuntur, ut quendam ex annalium memoria esse delapsum putent,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 2, § 7:

    sicut aliquem de caelo delapsum,

    id. de Imp. Pomp. 14, 41.
    intueri, in pass.
    sense, Amm. 23, 5, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > intueor

  • 2 intueor

    intueri, intuitus sum V DEP
    look at; consider, regard; admire; stare

    Latin-English dictionary > intueor

  • 3 intueor

    to look at attentively, gaze at, consider.

    Latin-English dictionary of medieval > intueor

  • 4 contemplor

    con-templor, ātus, 1 (arch. inf. contemplarier, Plaut. Poen. 5, 3, 10), v. dep. [templum, I. A.] (orig. pertaining to the lang. of augury; cf. Varr. L. L. 7, § 9 Müll.), to look at, view attentively, to survey, behold, gaze upon, give attention to, observe, consider, contemplate, = considero (class. in prose and poetry).
    I.
    Physically.
    (α).
    Absol.: sed Is hac abiit;

    contemplabor,

    Plaut. Cist. 4, 2, 35:

    satis ut contemplata modo sis,

    Ter. Heaut. 4, 1, 4:

    contemplator, cum, etc.,

    Lucr. 2, 113; 6, 189; Verg. G. 1, 187; 4, 61.—
    (β).
    With obj. acc.:

    cum intueor et contemplor unumquemque vestrum,

    Cic. Planc. 1, 2:

    contemplari unum quidque otiose et considerare coepit,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 33:

    cum caelum suspeximus caelestiaque contemplati sumus,

    id. N. D. 2, 2, 4:

    oculis pulchritudlnem rerum,

    id. ib. 2, 38, 98; cf. Hor. S. 1, 2, 91:

    loci naturam ab omni parte,

    Liv. 35, 28, 2:

    aliquem,

    Plaut. Poen. 5, 3, 10: vultum, Ter. [p. 446] Phorm. 1, 4, 32:

    lituras codicis,

    Cic. Verr. 2, 3, 16, § 41:

    nummos in arcā,

    Hor. S. 1, 1, 67:

    udum Tibur,

    id. C. 3, 29, 6 al. —
    II.
    Mentally (several times in Cic.):

    propone tibi duos reges, et id animo contemplare, quod oculis non potes,

    Cic. Deiot. 14, 40:

    aliquid secum considerare et contemplari,

    id. Off. 1, 43, 153:

    ut totam causam acerrime contemplemini,

    id. Fl. 11, 26:

    res,

    id. N. D. 1, 27, 77.— Absol., Cic. de Or. 1, 33, 151.

    Lewis & Short latin dictionary > contemplor

  • 5 contueor

    con-tŭĕor, ŭĭtus, 2 (ante-class. and poet.; access. form pres. contŭor, Plaut. As. 2, 3, 23; Stat. Achill. 1, 131:

    contuimur,

    Lucr. 4, 35; inf. contui, Plaut. As. 1, 1, 111; 3, 1, 20; id. Most. 3, 2, 152; Pompon. ap. Non. p. 470, 31; cf. tueor and intueor; and in act. form contuo, Enn. ap. Macr. S. 6, 2, or Fragm. v. 95 Vahl.), v. a.
    I.
    To look on, gaze upon, behold, survey, to consider attentively (syn. conspicio; rare but class.; most freq. in Cic.).
    A.
    Lit.:

    occepi contui, conspicio coleatam cuspidem,

    Pompon. 1. 1.:

    totam terram contueri ejusque situm, formam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45:

    hanc sedem et aeternam domum,

    id. Rep. 6, 23, 25:

    os,

    id. Sull. 27, 74:

    te duobus oculis,

    id. N. D. 3, 3, 8:

    aliquid,

    id. de Or. 3, 59, 221:

    longinqua (opp. prope admota non cernere),

    Plin. 11, 37, 54, § 142 sq.; Suet. Aug. 94;

    id novum Agesilaus contuens,

    beholding this novelty, Nep. Chabr. 1, 2.— Absol.:

    alicui acrius contuenti voltum summittere,

    Suet. Aug. 79; so Plin. 29, 6, 38, § 132.—Of a place personified: Acrocorinthus utraque maria contuens. Mel. 2, 3, 7; cf. Cic. Dom. 57, 146. —
    B.
    Trop., to take into view, to weigh, ponder maturely, to observe (rare):

    quod bene propositum si plane contueare, Ac videas plane,

    Lucr. 6, 653:

    a contuendis malis avocare aliquem,

    Cic. Tusc. 3, 16, 35.—
    b.
    With the access. idea of carefulness, to see to, take care of, preserve carefully:

    pecus sic contuendum, ne,

    Varr. R. R. 2, 5, 16.—
    II.
    Inchoat. (cf. conspicio, II.), to get sight of, perceive, descry (very rare):

    si volturios forte possis contui,

    Plaut. Most. 3, 2, 152:

    figuras miras simulacraque in somnis,

    Lucr. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > contueor

  • 6 intuitus

    intŭĭtus, ūs, m. [intueor], a look, view, Salv. Gub. Dei, 2, 1:

    quaqua intuitus erat oculi,

    Varr. L. L. 7, § 7 Müll. (ex conject.).—
    II.
    Transf. (only in abl. sing.), respect, consideration, Treb. Poll. Claud. 1, § 1; Dig. 23, 2, 67; 48, 20, 5; cf. 46, 1, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > intuitus

  • 7 intuo

    in-tŭĕor, ĭtus, 2, v. dep. (in tmesi:

    inque tueri,

    Lucr. 4, 713; archaic form indo tuetur, Enn. ap. Non. 378, 18 = Ann. 73 Vahl.;

    and intuor,

    Plaut. Most. 3, 2, 150; Ter. Heaut. 2, 4, 23; Turp. ap. Non. 470, 30; Sen. Hippol. 898, and in the act. form intŭo, ĕre, Commod. 31, 1; 39, 5), to look at, upon, or towards (syn.: adspicio, contemplor, specto).
    I.
    Lit., constr. with simple acc., or in and acc.
    (α).
    With simple acc.:

    terram intuens modeste,

    Ter. Eun. 3, 5, 32:

    solem,

    Cic. Rep. 6, 18, 19; id. Tusc. 1, 30, 73:

    aliquid oculis,

    id. Fam. 5, 17, 4:

    ornamenta rei publicae,

    id. Prov. Cons. 9, 22:

    cum intueor et contemplor unumquemque vestrum,

    id. Planc. 1:

    huc atque illuc,

    id. de Or. 1, 40: lasciviam piscium, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24:

    terram,

    Cic. Cat. 3, 5, 13:

    me omnes intueri,

    id. Ac. 2, 19, 63:

    ora omnium atque oculos,

    id. Mil. 16, 42:

    quid, ut noverca, me intueris?

    Hor. Epod. 5, 9:

    faciem alicujus,

    Nep. Ages. 8, 1:

    caelum,

    Suet. Aug. 17:

    nutum illius diligenter,

    to watch, Cic. Tusc. 5, 21, 61.—

    Of situation: cubiculum montes intuentur,

    Plin. Ep. 5, 6, 28.—
    (β).
    With in and acc.:

    in speciem rerum intuens,

    Cic. Univ. 10:

    in te intuens,

    id. Brut. 97, 331.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the mind, to regard, observe, contemplate, consider, give attention to.
    (α).
    With acc. (so most freq.):

    ut tota mente Crassum atque omni animo intueretur,

    Cic. de Or. 2, 21, 89; cf.:

    intentis oculis omnes rei publicae partes,

    id. Agr. 2, 28:

    voluntatem eorum qui audiunt,

    id. Or. 8, 24:

    mentis acies seipsam intuens,

    id. Tusc. 1, 30:

    oratores,

    id. de Or. 1, 34, 156: potius, quid se facere par esset, intuebatur, quam quid alii laudaturi forent. he regarded more, had more respect for, Nep. Att. 9, 5; cf. id. Them. 7, 6:

    rationem,

    Quint. 3, 6, 83; 3, 8, 35 al.:

    tempestatem impendentem,

    Cic. Sest. 9:

    id ille intuens,

    Nep. Alcib. 4, 1. — In pass. part.:

    intuendum quid affectet quisque,

    Quint. 5, 10, 28:

    non tam veteranos intuendos nobis,

    Cic. Phil. 11, 15, 39.—
    (β).
    With adv.:

    quo intuens,

    Cic. de Or. 1, 34, 145.—
    (γ).
    With in and acc.:

    in summos homines,

    Cic. de Or. 1, 2, 6:

    tu in tuā mtuens te continebis,

    id. Tusc. 2, 13, 31:

    in aliquod majus malum,

    id. ib. 3, 13, 28; id. Univ. 10 init.; Plin. Pan. 58, 8.—
    (δ).
    With ad (rare):

    ad finiendum bellum,

    Liv. 36, 45.—
    B.
    Esp., to regard with admiration, admire, wonder at:

    Graeci sic te intuebuntur, ut quendam ex annalium memoria esse delapsum putent,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 2, § 7:

    sicut aliquem de caelo delapsum,

    id. de Imp. Pomp. 14, 41.
    intueri, in pass.
    sense, Amm. 23, 5, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > intuo

  • 8 intuor

    intŭor, tŭi, v. intueor init.

    Lewis & Short latin dictionary > intuor

  • 9 obtueor

    ob-tŭĕor, ēri (archaic inf. obtuērĭer, Plaut. Am. 3, 2, 19.—A collat. form, obtŭ-or, is assumed to explain indic. pres. obtuĕre, Plaut. Most. 1, 1, 66; 3, 2, 153; and inf. obtŭi, Att. ap. Non. 160, 1; Trag. Rel. v. 285 Rib. al.), v. dep. a.
    I.
    To look at, gaze upon (ante-class.; cf.:

    intueor, adspicio): aliquem,

    Plaut. Most. 1, 1, 66; id. Am. 3, 2, 19: terram, to look down, i. e. be cast down, id. Bacch. 4, 4, 17.—
    II.
    To see, behold, perceive, Plaut. Most. 3, 2, 153.

    Lewis & Short latin dictionary > obtueor

  • 10 obtuor

    ob-tŭĕor, ēri (archaic inf. obtuērĭer, Plaut. Am. 3, 2, 19.—A collat. form, obtŭ-or, is assumed to explain indic. pres. obtuĕre, Plaut. Most. 1, 1, 66; 3, 2, 153; and inf. obtŭi, Att. ap. Non. 160, 1; Trag. Rel. v. 285 Rib. al.), v. dep. a.
    I.
    To look at, gaze upon (ante-class.; cf.:

    intueor, adspicio): aliquem,

    Plaut. Most. 1, 1, 66; id. Am. 3, 2, 19: terram, to look down, i. e. be cast down, id. Bacch. 4, 4, 17.—
    II.
    To see, behold, perceive, Plaut. Most. 3, 2, 153.

    Lewis & Short latin dictionary > obtuor

  • 11 tueor

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tueor

  • 12 tutum

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tutum

См. также в других словарях:

  • Sociónica — es una ciencia sobre el intercambio informativo en la persona y en la sociedad humana (en el sentido simplificado más práctico – sobre la compatibilidad psicológica), el concepto clave del cual es “tipo del metabolismo informativo” (sociotipo).… …   Wikipedia Español

  • ИНТУИЦИЯ — (от позднелат. intuitio, от лат. intueor пристальное, внимательное всматривание, созерцание) способность к прямому усмотрению истины, постижению ее без всякого рассуждения и доказательства. Для И. обычно считаются типичными неожиданность,… …   Философская энциклопедия

  • интуиция — и; ж. [от лат. intuitiō созерцание, размышление]. 1. Безотчётное неосознанное чувство, подсказывающее правильное поведение, понимание чего л.; чутьё. Сила интуиции. Полагаться на интуицию. 2. Филос. Способность постижения истины непосредственным… …   Энциклопедический словарь

  • ИНТУИЦИЯ — (на средневековой латыни intuitio, от intueor пристально смотрю), постижение истины путем непосредственного ее усмотрения без обоснования с помощью доказательства; сформировавшаяся на основе предшествующего опыта субъективная способность выходить …   Современная энциклопедия

  • ИНТУИЦИЯ — (ср. век. лат. intuitio от intueor пристально смотрю), постижение истины путем непосредственного ее усмотрения без обоснования с помощью доказательства; субъективная способность выходить за пределы опыта путем мысленного схватывания ( озарения )… …   Большой Энциклопедический словарь

  • интуиция — (лат. intueor, intuitus sum пристально смотреть, обращать внимание) непосредственное познание действительности, сопровождаемое внутренним ощущением очевидности и основанное на предшествующем опыте и знаниях …   Большой медицинский словарь

  • Интуиция — (позднелат. intuitio, от лат. intueor пристально смотрю)         способность постижения истины путём прямого её усмотрения без обоснования с помощью доказательства.          В истории философии понятие И. включало разное содержание. И. понималась …   Большая советская энциклопедия

  • Интуи́ция — (лат. intueor, intuitussum пристально смотреть, обращать внимание) непосредственное познание действительности, сопровождаемое внутренним ощущением очевидности и основанное на предшествующем опыте и знаниях …   Медицинская энциклопедия

  • A-Modell (Sozionik) — Sozionik (engl. Socionics; ein Kofferwort aus society (Gesellschaft) und bionics (Bionik)) ist eine psychologische Theorie zur Temperament Klassifizierung, die in den 1970ern von der Litauerin Aušra Augustinavičiūtė (Pseudonym Augusta ) in der… …   Deutsch Wikipedia

  • Adoro te devote — ist einer von fünf Hymnen, die anlässlich der Einführung des Hochfestes Fronleichnam (Corpus Domini) 1264 durch Papst Urban IV. von Thomas von Aquin verfasst wurden. Der Hymnus ist seit Jahrhunderten Bestandteil des Missale Romanum und im… …   Deutsch Wikipedia

  • Gottheit tief verborgen — Adoro te devote ist einer von fünf Hymnen, die anlässlich der Einführung des Hochfestes Fronleichnam (Corpus Domini) 1264 durch Papst Urban IV. von Thomas von Aquin verfasst wurden. Der Hymnus ist seit Jahrhunderten Bestandteil des Missale… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»