-
101 emitto
I.Lit.A.In gen.:B.quibuscum tamquam e carceribus emissus sis,
Cic. Lael. 27, 101; cf.:aperiam carceres et equos emittere incipiam,
Varr. R. R. 2, 7, 1:ex porta ludis cum emissu'st lepus,
Plaut. Pers. 3, 3, 31:aliquem e carcere,
Cic. Planc. 12 fin.:aliquem ex vinculis,
Plaut. Capt. 2, 3, 48; Cic. Tusc. 1, 31:aliquem e custodia,
id. ib. 1, 49, 118 (cf. Nep. Cim. 1).—As milit. t. t., to send out against the enemy:essedarios ex silvis,
Caes. B. G. 5, 19, 2; cf.:equitibus emissis,
id. ib. 5, 26, 3:Caesar omnibus portis eruptione facta equitatuque emisso hostes in fugam dat,
id. ib. 5, 51, 5;5, 58, 4 et saep.: aliquem de carcere,
Cic. Verr. 2, 5, 9; cf.:Licinium fugere conantem de manibus,
id. Cael. 28; Liv. 21, 48;for which: Hannibalem e manibus,
id. 22, 3;and merely manibus,
id. 44, 36:aliquem noctu per vallum,
Caes. B. C. 1, 76, 4:aliquem pabulatum,
id. ib. 1, 81, 4; cf. id. ib. 3, 76, 1:aliquem sub jugum,
Liv. 9, 6 fin. et saep.:ut abs te non emissus ex urbe, sed immissus in urbem esse videatur,
sent out, turned out, Cic. Cat. 1, 11; cf. id. Rep. 4, 5 fin.:scutum manu,
to throw away, throw aside, Caes. B. G. 1, 25, 4:pila,
to throw, hurl, cast, discharge, id. ib. 2, 23, 1; Liv. 9, 13; 32, 17 et saep.; cf.:hastam in fines eorum,
Liv. 1, 32:aquam ex lacu Albano,
to let off, id. 5, 15; cf.:aquam impetu,
Suet. Claud. 32:lacus Velinus, a Curio emissus,
Cic. Att. 4, 15, 5; Suet. Caes. 44:flumen per prona montis,
Curt. 7, 11:sanguinem de aure,
to let, Col. 6, 14, 3; cf.:sanguinem venis,
Plin. 25, 5, 23, § 56:ova,
to lay, id. 11, 24, 29, § 85:folia,
to put forth, produce, id. 18, 20, 49, § 182; cf.transf.: ulmi emittuntur in ramos,
id. 17, 12, 18, § 90:librum de arte aleam ludendi,
to put forth, publish, Suet. Claud. 33; cf.:aliquid dignum nostro nomine emittere,
Cic. Fam. 7, 33:fulmina,
id. Div. 2, 19 fin.:sonitum ex alto,
Lucr. 4, 694; cf.:vocem caelo,
Liv. 5, 51:sonitum linguae,
Lucr. 5, 1044:vocem,
to utter, id. 4, 548; 5, 1088; Liv. 1, 54 et saep.:flatum crepitumque ventris,
Suet. Claud. 32 fin.: animam, to expire, Nep. Epam. 9, 3:spiritum,
Vulg. Matt. 27, 50:si nubium conflictu ardor expressus se emiserit, id esse fulmen,
has broken forth, burst forth, Cic. Div. 2, 19, 44.—In partic.: manu emittere aliquem for the usu. manu mittere aliquem, to release a person from one's potestas, to set free, emancipate (anteclass. and since the Aug. per.), Plaut. Capt. 3, 5, 55; id. Men. 5, 8, 52; id. Rud. 4, 6, 14 et saep.; Ter. Ph. 5, 5, 2; Liv. 24, 18, 12; Suet. Vit. 6; Tac. A. 15, 19; Macr. S. 1, 11;II.so without manu,
Plaut. Ps. 4, 2, 37; Ter. Ad. 5, 9, 19; cf.of a debtor: libra et aere liberatum emittit,
Liv. 6, 14, 5.Trop., to let forth, let go, send out:manibus manifesta suis emittere quoquam,
to let slip from our hands that which is evident, Lucr. 4, 504; cf.:emissa de manibus res est,
Liv. 37, 12:cum illud facetum dictum emissum haerere debeat (a fig. borrowed from missive weapons),
Cic. de Or. 2, 54, 219; cf.:et semel emissum volat irrevocabile verbum,
Hor. Ep. 1, 18, 71:argumenta,
Cic. de Or. 2, 53, 214; and:maledictum,
id. Planc. 23 fin. -
102 eripio
ē-rĭpĭo, ĭpŭi, eptum, 3, v. a. [rapio], to snatch, tear, or pull out; to snatch away, take away (freq. and class.; cf.: capio, prehendo, sumo, demo, adimo, rapio, furor).I.Lit.A.In gen.:b.tibias ex ore,
Plaut. Stich. 5, 4, 36; cf.:bolum e faucibus,
Ter. Heaut. 4, 2, 6:hirundines ex nido,
Plaut. Rud. 3, 4, 67; 3, 1, 8: ex manibus alicujus, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 1; Cic. Verr. 2, 1, 4, § 9:torrem ab igne,
Ov. M. 8, 457:ensem vaginā,
Verg. A. 4, 579 et saep.: aliena bona, Plaut. Pers. 1, 2, 11; so,vela, armamenta, copias,
Caes. B. G. 3, 14, 7; 6, 30, 2; 7, 54, 3:nubem,
Verg. A. 2, 606:purgamenta hortorum,
to carry away, Tac. A. 11, 32 fin. et saep.:aliquem, etc.,
to deliver, set free, Plaut. Men. 5, 8, 3; 5; Caes. B. C. 3, 110, 4; Liv. 2, 54 al.; cf.:aliquem e manibus hostium,
Caes. B. G. 1, 53, 6; Liv. 5, 51; 41, 14:Abydenos ex obsidione,
id. 31, 16:aliquem ex periculo,
Caes. B. G. 4, 12, 5; cf.:istum fortuna ex illo periculo eripuit,
Cic. Verr. 2, 1, 28, § 71:aliquem ex vinculis,
Curt. 4, 14, 22: aliquem ex miseriis, Crassus ap. Cic. de Or. 1, 52:aliquem ex media morte,
Cic. Verr. 2, 5, 6; cf.:filium a morte,
id. Div. 2, 10:praedam de manibus,
id. Cat. 2, 1, 2:istum de vestra severitate,
id. Verr. 2, 5, 67;but: ex severitate alicujus,
id. ib. 2, 3, 36, §83: aliquem malis,
Verg. A. 6, 365 al.:erepto ex equo C. Flaminio,
Liv. 23, 45:oculum alicui,
Plaut. Men. 5, 7, 22; Ter. Ad. 3, 2, 20:gladium isti,
Plaut. Cas. 3, 5, 7:classem Caesari,
Caes. B. C. 3, 111, 4 al.:concubinam militi,
Plaut. Mil. 3, 2, 2:aliquem (aliquam) alicui,
id. Merc. 5, 4, 12; id. Rud. 3, 4, 7; Ter. Ad. prol. 8; 2, 2, 30; Cic. Lael. 27, 102 al.—Less freq.:aliquem ab aliquo,
Ter. Ad. 3, 2, 30; id. Eun. 4, 6, 1; 14; so,ereptis ab eo duabus legionibus,
Caes. B. C. 1, 2, 3:a Trisensibus plus lucri,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 86; 2, 1, 10, § 27. —With se, to take one's self off, to flee, escape:c.per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4, 2:se latebris,
id. ib. 6, 43 fin.; cf.:se ex manibus militum,
id. ib. 7, 46 fin.:se ab illa miseria,
Cic. Fam. 9, 13, 1:se ex pugna,
id. Mur. 16, 34; id. Verr. 2, 3, 60, § 140; id. Sest. 24, 53:se sequentibus,
Liv. 29, 32:se hosti fugā,
Curt. 5, 13:se flammā,
Cic. Brut. 23, 90:se leto,
Verg. A. 2, 134:se flammis,
id. ib. 2, 289:se morae,
Hor. C. 3, 29, 5:se servituti,
Sen. Ep. 80, 4:rebus humanis se,
id. de Prov. 8, 12 et saep.—With adv.:eas inde,
Plaut. Rud. 3, 1, 8.—Prov.:B.Lupo agnum eripere, for something difficult or impossible,
Plaut. Poen. 3, 5, 31.—Pregn.: eripi, to be snatched away by death, to die suddenly (not before the Aug. per.):II.fatis erepta,
Ov. M. 1, 358:primis conjux ereptus in annis,
Val. Fl. 3, 316; cf.:in flore aetatis ereptus rebus humanis,
Curt. 10, 5, 10.—Rarely act.:lux ereptura eum vitā,
Amm. 30, 5, 18; cf. 30, 5, 10.Trop., to take away, snatch away:responsiones omnes hoc verbo,
Plaut. Most. 3, 1, 63; cf.:orationem alicui ex ore,
id. Merc. 1, 2, 64:primam vocem ab ore loquentis,
Verg. A. 7, 119:alicui jus suum,
Plaut. Rud. 3, 4, 6:libertatem (hostis),
id. Capt. 2, 2, 61; cf. Cic. Rep. 1, 17:potestatem hominis omnino aspiciendi (opp. suppeditare omnium rerum abundantiam),
id. Lael. 23, 87; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:omnem usum navium,
id. B. G. 3, 14, 7:semestre imperium,
id. B. C. 1, 9, 2; cf.:tetrarchiam alicui,
Cic. Div. 2, 37, 79:mihi dolorem,
id. Att. 9, 6, 5:alicui errorem,
id. ib. 10, 4, 6; cf. id. Tusc. 4, 31; id. Off. 2, 3, 10; Just. 6, 3, 12:alicui timorem,
Cic. Cat. 1, 7 fin.; id. Att. 1, 16, 8:lucem,
id. Ac. 2, 10; 32 fin.; id. N. D. 1, 3, 6 et saep.:alicui pudicitiam,
Quint. 5, 11, 15;but: virginis pudorem,
Amm. 15, 7, 5; cf.:caelumque diemque Teucrorum ex oculis,
Verg. A. 1, 88; and:prospectum oculis,
id. ib. 8, 254:tempora certa modosque,
Hor. S. 1, 4, 57:jocos, venerem, etc. (anni),
id. Ep. 2, 2, 56:vatibus omnem fidem,
Ov. M. 15, 283: fugam, poet. for se fuga, or for the simple rapere fugam, to flee, Verg. A. 2, 619.— Poet.: eripiunt flammae noctem, i. c. light up the night, Sil. 11, 281:eripuere oculos aurae,
id. 9, 501:se fluvius retro eripit,
turns back, id. 9, 238.— Poet., with an object clause:posse loqui eripitur,
Ov. M. 2, 483:illis eriperes verbis mihi, sidera caeli Lucere,
i. e. to persuade me that not, Tib. 1, 9, 35.—With quin: vix tamen eripiam, velis quin, etc., I shall scarcely hinder you from, etc., Hor. S. 2, 2, 23. -
103 incesso
incesso, cessīvi (less freq. cessi. Tac H. 2, 23; 3, 77; Luc. 5, 680), 3, v. a. [incedo], to fall upon, assault, assail, attack (perh. not ante-Aug.).I.Lit.:II.quae (pars corporis) cum jaculis saxisque incesseretur,
Liv. 8, 24, 15:vagos suos pro hostibus lapidibus incessebant,
id. 26, 10, 7; cf.:infestis digitis ora et oculos,
Suet. Calig. 25; id. Claud. 8:feras argenteis vasis incessivere tum primum noxii,
Plin. 33, 3, 16, § 53:telorum lapidumque jactu,
Ov. M. 13, 566:a pueris ii more quodam gentis saxis globosis, funda mare apertum incessentes exercebantur,
Liv. 38, 29, 4 Weissenb. ad loc.:jaculis et voce superba Tecta incessentem,
Stat. Th. 11, 361; Sil. 1, 473.— Absol.:saevis telis,
Ov. M. 14, 402:stercore et caeno,
Suet. Vit. 17. —Trop., to attack, assault, esp. with words, to reprove, reproach, accuse:reges dictis protervis,
Ov. M. 13, 232:aliquem verbis amaris,
Sil. 11, 209; cf. Ov. Tr. 3, 11, 31:aliquem conviciis,
Suet. Tib. 11; id. Ner. 35:adversarios maledictis,
id. ib. 23:senatum diris exsecrationibus,
id. Claud. 12:Sallustium noto epigrammate,
Quint. 8, 3, 29:juvenes objurgatione justa,
Gell. 1, 2, 6:nomen hominis acerba cavillatione,
Suet. Tib. 57 al.:aliquem bello,
Stat. S. 1, 4, 76:aliquem poenis,
id. Th. 1, 245:aliquem criminibus,
to accuse him, Tac. H. 2, 23:aliquem occultis suspicionibus,
id. ib. 3, 65:aliquem ut tumidiorem,
Quint. 12, 10, 12:aliquem ut impium erga parentes,
Suet. Rhet. 6:nomen ut argumentum morum incessit,
Quint. 5, 10, 31; cf.:aliquem tamquam superbe saeveque egisset,
Tac. H. 3, 77:sermonem cum risu aliquos incessentem,
Quint. 6, 3, 21:si aut nationes totae aut ordines incessantur,
id. 6, 3, 35:paucitatem, conspirationem, vilitatem, gratiam,
id. 5, 7, 23:ne incesse moras,
Stat. Th. 11, 390.—Of a disease:pestilentia incesserat pari clade in Romanos Poenosque,
Liv. 28, 46, 15:tanta incesserit in ea castra vis morbi,
id. 29, 10, 3.—Of fear, etc.:timor deinde patres incessit, ne, etc.,
Liv. 1, 17, 4:super haec timor incessit Sabini belli,
id. 2, 27, 10:tantus terror Tarquinium incessit,
id. 2, 7, 1.—Of other feelings:cupido incessit animos juvenum, sciscitandi, etc.,
Liv. 1, 56, 10:tanta admiratio miseratioque viri incessit homines, ut, etc.,
id. 9, 8, 11:cura incesserat patres,
id. 4, 50, 7:incessit omnes stupor et admiratio,
Just. 22, 6, 11. -
104 produco
prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.I.Lit. (class.):a.fidicinam intus,
Plaut. Ep. 3, 4, 40:aliquem foras ante aedes,
id. Capt. 2, 2, 2:aliquem e latebris,
Petr. 126:castris omnem exercitum,
Plaut. Am. 1, 1, 62:copias pro castris,
Caes. B. G. 1, 48.—Esp.To bring before the people, senate, or a court:b.aliquem in conspectum populi Romani,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:quempiam in contionem,
id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:harum rerum omnium auctores testesque,
Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:productus pro rostris,
to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:producti in circo Flaminio in contionem,
Cic. Sest. 14, 33:in judicium,
to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:aliquem in Sestium,
id. Q. Fr. 2, 4, 1:aliquem ad necem,
id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—Of an actor, to represent, perform:c.nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,
Cic. Rosc. Com. 10, 30. —To expose for sale:d.ancillam produxit, vendidit,
Ter. Eun. 1, 2, 54:servos,
id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—To draw or place one thing before another ( poet.):e.producere malo aliquam moram,
Ter. And. 3, 5, 9:scamnum lecto,
Ov. A. A. 2, 211:nubila menti,
Stat. S. 5, 3, 13.—To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):f.pelles dentibus,
Mart. 9, 74, 1:ferrum incude,
Juv. 15, 165:supercilium madidā fuligine tactum,
id. 2, 94:lineas ex argento nigras,
Plin. 33, 6, 31, § 98.—To conduct to a place:g.non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?
Ter. Ad. 4, 2, 22.—To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):h.nec te, tua funera, mater Produxi,
Verg. A. 9, 486:longum funus ad tumulos,
Luc. 2, 298.—To lead or bring along, to bring away:i. B.qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,
to drag forward, Col. 6, 2, 9.—In partic.1.To bring forth, bring into the world, to bear or beget:2.ego is sum qui te produxi pater,
Plaut. Rud. 4, 4, 129:liberos,
id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:magnanimos nos natura produxit,
Sen. Ep. 104, 23:quam te Thersitae similem producat Achilles,
Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):cibis utendum est carnem producentibus,
Cels. 8, 7, 7:cum folia producere incipiunt fici,
Pall. 4, 10, 30.—= adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—3. 4.In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):II.inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,
Cic. Or. 48, 159:syllabam,
Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—Trop.A.To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:B.aliquem omni genere honoris,
Liv. 40, 56:quem tu non pro illius dignitate produxeras,
Cic. Dom. 9, 21:a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,
advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,
Sen. Ben. 2, 9, 2.—To lead, induce one to do any thing:C.producti sumus, ut loqueremur,
Auct. Her. 1, 3, 5:productus ad aliquid faciendum,
Plin. 9, 35, 59, § 122.—To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):2.producere pauperi vitam ad miseriam,
Plaut. Trin. 2, 2, 59:cenam,
Hor. S. 1, 5, 70:convivium ad multam noctem vario sermone,
Cic. Sen. 14, 46:sermonem in multam noctem,
id. Rep. 6, 10, 10:sermonem longius,
id. Brut. 71, 251:Varro.. vitam Naevii producit longius,
i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:somnum ultra primam lucem,
Suet. Aug. 78:rem in hiemem,
Caes. B. G. 4, 30:animas,
lives, Juv. 15, 94.—To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:D. E.aliquem falsā spe producere,
Ter. And. 4, 1, 25:aliquem conditionibus,
Cic. Quint. 8, 30.—To bring up, educate:F.audientem dicto, mater, produxisti filiam,
Plaut. As. 3, 1, 40:principes liberos,
Tac. Or. 28:laevo monitu pueros avaros,
Juv. 14, 228.—To make, devise, produce, bring into use:G.nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,
Hor. Ep. 2, 2, 119.—To plant, cultivate:B.quicunque primum te produxit, arbor,
Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):productiore cornu sinistro,
drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:productissimum flagellum,
Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:dolores longinquitate producti,
id. Tusc. 5, 40, 117:exitus (orationis),
id. de Or. 2. 53, 213:productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,
too long, id. Or. 53, 178; so,producta syllaba (opp. short),
id. ib. 48, 159:nomen,
formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,
longer, Hor. A. P. 189.—Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;et illa rejecta,
Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):producte dicere litteram, opp. breviter,
Cic. Or. 48, 159:producte dicere syllabam, opp. correpte,
Gell. 2, 17, 5.— Comp.:syllaba productius pronunciata,
Gell. 4, 17, 8. -
105 producta
prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.I.Lit. (class.):a.fidicinam intus,
Plaut. Ep. 3, 4, 40:aliquem foras ante aedes,
id. Capt. 2, 2, 2:aliquem e latebris,
Petr. 126:castris omnem exercitum,
Plaut. Am. 1, 1, 62:copias pro castris,
Caes. B. G. 1, 48.—Esp.To bring before the people, senate, or a court:b.aliquem in conspectum populi Romani,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:quempiam in contionem,
id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:harum rerum omnium auctores testesque,
Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:productus pro rostris,
to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:producti in circo Flaminio in contionem,
Cic. Sest. 14, 33:in judicium,
to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:aliquem in Sestium,
id. Q. Fr. 2, 4, 1:aliquem ad necem,
id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—Of an actor, to represent, perform:c.nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,
Cic. Rosc. Com. 10, 30. —To expose for sale:d.ancillam produxit, vendidit,
Ter. Eun. 1, 2, 54:servos,
id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—To draw or place one thing before another ( poet.):e.producere malo aliquam moram,
Ter. And. 3, 5, 9:scamnum lecto,
Ov. A. A. 2, 211:nubila menti,
Stat. S. 5, 3, 13.—To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):f.pelles dentibus,
Mart. 9, 74, 1:ferrum incude,
Juv. 15, 165:supercilium madidā fuligine tactum,
id. 2, 94:lineas ex argento nigras,
Plin. 33, 6, 31, § 98.—To conduct to a place:g.non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?
Ter. Ad. 4, 2, 22.—To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):h.nec te, tua funera, mater Produxi,
Verg. A. 9, 486:longum funus ad tumulos,
Luc. 2, 298.—To lead or bring along, to bring away:i. B.qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,
to drag forward, Col. 6, 2, 9.—In partic.1.To bring forth, bring into the world, to bear or beget:2.ego is sum qui te produxi pater,
Plaut. Rud. 4, 4, 129:liberos,
id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:magnanimos nos natura produxit,
Sen. Ep. 104, 23:quam te Thersitae similem producat Achilles,
Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):cibis utendum est carnem producentibus,
Cels. 8, 7, 7:cum folia producere incipiunt fici,
Pall. 4, 10, 30.—= adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—3. 4.In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):II.inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,
Cic. Or. 48, 159:syllabam,
Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—Trop.A.To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:B.aliquem omni genere honoris,
Liv. 40, 56:quem tu non pro illius dignitate produxeras,
Cic. Dom. 9, 21:a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,
advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,
Sen. Ben. 2, 9, 2.—To lead, induce one to do any thing:C.producti sumus, ut loqueremur,
Auct. Her. 1, 3, 5:productus ad aliquid faciendum,
Plin. 9, 35, 59, § 122.—To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):2.producere pauperi vitam ad miseriam,
Plaut. Trin. 2, 2, 59:cenam,
Hor. S. 1, 5, 70:convivium ad multam noctem vario sermone,
Cic. Sen. 14, 46:sermonem in multam noctem,
id. Rep. 6, 10, 10:sermonem longius,
id. Brut. 71, 251:Varro.. vitam Naevii producit longius,
i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:somnum ultra primam lucem,
Suet. Aug. 78:rem in hiemem,
Caes. B. G. 4, 30:animas,
lives, Juv. 15, 94.—To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:D. E.aliquem falsā spe producere,
Ter. And. 4, 1, 25:aliquem conditionibus,
Cic. Quint. 8, 30.—To bring up, educate:F.audientem dicto, mater, produxisti filiam,
Plaut. As. 3, 1, 40:principes liberos,
Tac. Or. 28:laevo monitu pueros avaros,
Juv. 14, 228.—To make, devise, produce, bring into use:G.nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,
Hor. Ep. 2, 2, 119.—To plant, cultivate:B.quicunque primum te produxit, arbor,
Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):productiore cornu sinistro,
drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:productissimum flagellum,
Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:dolores longinquitate producti,
id. Tusc. 5, 40, 117:exitus (orationis),
id. de Or. 2. 53, 213:productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,
too long, id. Or. 53, 178; so,producta syllaba (opp. short),
id. ib. 48, 159:nomen,
formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,
longer, Hor. A. P. 189.—Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;et illa rejecta,
Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):producte dicere litteram, opp. breviter,
Cic. Or. 48, 159:producte dicere syllabam, opp. correpte,
Gell. 2, 17, 5.— Comp.:syllaba productius pronunciata,
Gell. 4, 17, 8. -
106 producte
prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.I.Lit. (class.):a.fidicinam intus,
Plaut. Ep. 3, 4, 40:aliquem foras ante aedes,
id. Capt. 2, 2, 2:aliquem e latebris,
Petr. 126:castris omnem exercitum,
Plaut. Am. 1, 1, 62:copias pro castris,
Caes. B. G. 1, 48.—Esp.To bring before the people, senate, or a court:b.aliquem in conspectum populi Romani,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:quempiam in contionem,
id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:harum rerum omnium auctores testesque,
Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:productus pro rostris,
to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:producti in circo Flaminio in contionem,
Cic. Sest. 14, 33:in judicium,
to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:aliquem in Sestium,
id. Q. Fr. 2, 4, 1:aliquem ad necem,
id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—Of an actor, to represent, perform:c.nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,
Cic. Rosc. Com. 10, 30. —To expose for sale:d.ancillam produxit, vendidit,
Ter. Eun. 1, 2, 54:servos,
id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—To draw or place one thing before another ( poet.):e.producere malo aliquam moram,
Ter. And. 3, 5, 9:scamnum lecto,
Ov. A. A. 2, 211:nubila menti,
Stat. S. 5, 3, 13.—To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):f.pelles dentibus,
Mart. 9, 74, 1:ferrum incude,
Juv. 15, 165:supercilium madidā fuligine tactum,
id. 2, 94:lineas ex argento nigras,
Plin. 33, 6, 31, § 98.—To conduct to a place:g.non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?
Ter. Ad. 4, 2, 22.—To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):h.nec te, tua funera, mater Produxi,
Verg. A. 9, 486:longum funus ad tumulos,
Luc. 2, 298.—To lead or bring along, to bring away:i. B.qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,
to drag forward, Col. 6, 2, 9.—In partic.1.To bring forth, bring into the world, to bear or beget:2.ego is sum qui te produxi pater,
Plaut. Rud. 4, 4, 129:liberos,
id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:magnanimos nos natura produxit,
Sen. Ep. 104, 23:quam te Thersitae similem producat Achilles,
Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):cibis utendum est carnem producentibus,
Cels. 8, 7, 7:cum folia producere incipiunt fici,
Pall. 4, 10, 30.—= adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—3. 4.In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):II.inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,
Cic. Or. 48, 159:syllabam,
Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—Trop.A.To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:B.aliquem omni genere honoris,
Liv. 40, 56:quem tu non pro illius dignitate produxeras,
Cic. Dom. 9, 21:a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,
advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,
Sen. Ben. 2, 9, 2.—To lead, induce one to do any thing:C.producti sumus, ut loqueremur,
Auct. Her. 1, 3, 5:productus ad aliquid faciendum,
Plin. 9, 35, 59, § 122.—To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):2.producere pauperi vitam ad miseriam,
Plaut. Trin. 2, 2, 59:cenam,
Hor. S. 1, 5, 70:convivium ad multam noctem vario sermone,
Cic. Sen. 14, 46:sermonem in multam noctem,
id. Rep. 6, 10, 10:sermonem longius,
id. Brut. 71, 251:Varro.. vitam Naevii producit longius,
i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:somnum ultra primam lucem,
Suet. Aug. 78:rem in hiemem,
Caes. B. G. 4, 30:animas,
lives, Juv. 15, 94.—To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:D. E.aliquem falsā spe producere,
Ter. And. 4, 1, 25:aliquem conditionibus,
Cic. Quint. 8, 30.—To bring up, educate:F.audientem dicto, mater, produxisti filiam,
Plaut. As. 3, 1, 40:principes liberos,
Tac. Or. 28:laevo monitu pueros avaros,
Juv. 14, 228.—To make, devise, produce, bring into use:G.nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,
Hor. Ep. 2, 2, 119.—To plant, cultivate:B.quicunque primum te produxit, arbor,
Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):productiore cornu sinistro,
drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:productissimum flagellum,
Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:dolores longinquitate producti,
id. Tusc. 5, 40, 117:exitus (orationis),
id. de Or. 2. 53, 213:productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,
too long, id. Or. 53, 178; so,producta syllaba (opp. short),
id. ib. 48, 159:nomen,
formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,
longer, Hor. A. P. 189.—Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;et illa rejecta,
Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):producte dicere litteram, opp. breviter,
Cic. Or. 48, 159:producte dicere syllabam, opp. correpte,
Gell. 2, 17, 5.— Comp.:syllaba productius pronunciata,
Gell. 4, 17, 8. -
107 provoco
I.Lit.A.In gen. (very rare):B.aliquem,
Plaut. Ps. 2, 2, 43:ut ubi illaec prodeat, me provoces,
id. Mil. 4, 3, 28; id. Bacch. 3, 3, 40:mandant, ut ad se provocet Simonidem,
Phaedr. 4, 23, 25:dum rota Luciferi provocet orta diem,
lead up, call forth, Tib. 1, 9, 62:Memnonis mater roseo provocet ore diem,
Ov. P. 1, 4, 58; cf. id. F. 1, 456:provocare et elicere novas radiculas,
Col. 3, 15, 5.—In partic.1.To call out, challenge, invite one to any thing (as to play, sing, drink, fight, etc.):2.provocat me in aleam,
challenged me to a game, Plaut. Curc. 2, 3, 75:pedibus,
to a race, id. Ep. 5, 1, 58:aliquem tesseris,
Macr. S. 1, 10:aliquem cantatum,
Ter. Eun. 3, 1, 53:aliquem ad pugnam,
Cic. Tusc. 4, 22, 49; cf. Liv. 8, 7, and Flor. 2, 17, 11 Duker: duces nec prohibere paucos temere provocantis volebant, nec, etc., Liv. 23, 16, 4:et oleo et mero viros provocant,
Sen. Ep. 95, 21:aliquem ad bibendum,
Vop. Firm. 4.—In jurid. lang., to take a cause before a higher court, to appeal, make an appeal; in this signif. usually neutr., ad aliquem; act. only post-class., with the judge to whom the appeal is made as object (cf. appello).(α).Neutr.:(β).ut de majestate damnati ad populum provocent,
Cic. Phil. 1, 9, 21; cf.: quam id rectum sit, tu judicabis;ne ad Catonem quidem provocabo,
id. Att. 6, 1, 7:provoco ad populum,
Liv. 8, 33:arreptus a viatore, Provoco, inquit,
I appeal, id. 3, 56:si a duumviris provocarit, provocatione certato,
id. 1, 26, 6; 3, 56:ab omni judicio poenāque provocari licere,
Cic. Rep. 2, 31, 54.—Act., to appeal to a judge (post-class.):II.si judicem provocent,
Dig. 8, 28, 6:si praefectus urbi judicem dederit, ipse erit provocandus, qui eum judicem dederit,
ib. 49, 3, 1.—Also:provocare judicium ad populum,
to bring the decision before the people by appeal, Val. Max. 8, 1, 1;rarely, aliquem ad judicem,
to cite, summon before, App. Flor. p. 360, 24.—Trop.A.To challenge to a contest, to contend with, emulate, rival, vie with (post-Aug.):B.aliquem virtute,
to vie with him in virtue, Plin. Ep. 2, 7, 4:elegia Graecos provocamus,
Quint. 10, 1, 93; cf.:ea pictura naturam ipsam provocavit,
Plin. 35, 10, 36, § 94.—Of things, Plin. 16, 8, 12, § 32:immensum latus Circi templorum pulchritudinem provocat,
id. Pan. 51, 3.—To challenge, incite, provoke to any thing:C.felicitas temporum, quae bonam conscientiam civium tuorum ad usum indulgentiae tuae provocat,
Plin. Ep. 10, 12 (7) fin.:omni comitate ad hilaritatem et jocum provocare,
Suet. Calig. 27; id. Claud. 21:tacentes ad communionem sermonis,
id. Aug. 74.—To excite, stimulate, exasperate, stir up, rouse with any thing (class.;D.syn.: irrito, lacesso): qui non solum a me provocatus sed etiam suā sponte solet, etc.,
Cic. Fam. 1, 7, 3:aliquem beneficio,
id. Off. 1, 15, 48:sermonibus,
Caes. B. C. 1, 74:minis et verbis,
Tac. H. 3, 24:bello,
id. ib. 4, 17:injuriā,
id. A. 14, 49 et saep.:ad iracundiam,
Vulg. Isa. 63, 10; id. Deut. 4, 25. —To call forth, occasion, produce, cause:E.officia comitate,
Tac. H. 5, 1:mortem tot modis,
Plin. 19, praef. 1, §5: bellum,
Tac. G. 35; Plin. Pan. 16.— -
108 aggredior
(у Pl иногда по 4 спряж.: praes. aggredīmur, fut. aggredībor, inf. aggredīri)1) приступать, подходить ( aliquem или ad aliquem Pl)a. aliquem talibus dictis V — обратиться к кому-л. со следующими словами2) направляться, отправляться, входить ( templa Pac)3)а) бросаться, нападать ( aliquem ferro O)aliquos inopinantes a. Cs — напасть на кого-л. врасплохб) атаковать ( navem Cs); штурмовать ( murum scalis Sl)aliquem absentem a. Nep — выступить против кого-л. в его отсутствие, т. е. заочно обвинить5) приступать, начинать, затевать, пытаться, предпринимать (causam и ad causam, ad disputationem C)a. ad dicendum C — начать речьad cetera a. Ap — перейти к дальнейшему, продолжатьa. ad spem oratoris Q — обещать (подавать надежду) стать ораторомquae omnia aggressus est carmine illustrare Ap — всё это он решил прославить в поэме6) пытаться привлечь на свою сторону, склонить ( aliquem pollicitationibus Sl)a. aliquem pecuniā Sl — стараться подкупить кого-л -
109 ago
ēgī, āctum, ere1)а) приводить в движение, вести ( magnum agmen V); погонять, гнать (greges Sen; capellas V)a. potum V — вести на водопойб) загонять ( pisces in retia PM); уводить (captivos QC, M); угонять ( boves L); уносить (praedam Pl, Sl, L)ferre (portare) et a. L, Cs — уносить ( имущество) и угонять ( людей и скот), т. е. грабить, расхищатьa. turbinem V — запускать волчокв) приводить в волнение, волновать ( freta ventus agit O); изгонять ( membris venena V); шевелить, приводить в движение (a. carmine quercus V — об Орфее)2) возвр.se a. или pass. agi — приходить, идтиse ad auras a. V — подниматься, вырастать3) преследовать, гонять, охотиться (cervos, aprum V)aliquem in fugam a. Just — обратить кого-л. в бегствоaliquem in exsilium a. L — отправить в изгнание (сослать) кого-л.4)agi motu suo C — находиться в самопроизвольном движении, тж. пододвигать, приближать, подводить (vineas turresque ad oppidum Cs)б) направлять (carpentum per aliquid L); проводить (cloacam sub terram, v. l. sub terra L)limitem a. T — проводить границу, ноa. limitem per agmen V — проложить себе дорогу (мечом) через стан (врагов)cuniculos a. Cs, C — рыть подкопыin litus naves a. Lcr — вытащить суда на берегnaves in adversum amnem a. T — пустить суда вверх по реке5)а) метать (scintillas Lcr; hastam V); вращать, крутить ( fundam circum caput V); отбрасыватьб) испускать ( gemitus V); вбивать, вколачивать ( sublīcas Cs); вонзать ( stipitem per corpus Sen)radīces a. Vr, C, PM — пускать корниin crucem a. C etc. — пригвождать к кресту, распинатьrimas a. C etc. — давать трещиныspumas (in) ore a. C etc. — (ис)пускать ртом пенуvocem a. C — издавать голосjoca a. Sl — отпускать шутки, шутитьanimam a. C — испускать дух6) возбуждать, побуждать ( nova quaerere tecta V); доводить ( aliquem ad или in aliquam rem)a. in facinus O и ad scelus L — толкать на преступлениеa. aliquem praecipitem C etc. — толкать кого-л. в пропасть, но тж. стремительно гнать (преследовать) кого-л.aliquem transversum a. Sl, Sen etc. — сбивать с толку, совращать, тж. подстрекать кого-л. к мятежуin desperationem a. L — доводить до отчаяния7) беспокоить, тревожить, мучить, досаждать, преследовать ( stimulis V)aliquem diris a. H — проклинать кого-л.acerba fata aliquem agunt H — жестокая судьба тяготеет над кем-л.8) делать, действовать, заниматьсяomnia quae fiunt quaeque aguntur C — всё, что возникает ( в природе) и всё, что создаётся ( человеком)res egregias a. Eutr — творить великие делаquid agam? Ter etc. — что мне делать?natura agendis rebus apta Sen — характер, склонный к деятельностиrem mandatam a. C — выполнять поручениеsuum negotium( suam rem) a. C — заниматься своим деломmale secum a. PS — вредить самому себеnihil agendo homines male a. discunt впоследствии погов. Cato ap. Col — ничегонеделание учит людей дурным деламper litteras a. Nep — передать (изложить) письменноnihil (non multum) agit C — он ничего не может сделать, ничего у него не выходитnihil agis, nihil assequeris, neque tamen conari desistis C — ничего у тебя не получается, ничего ты не достигаешь, и всё же не прекращаешь попытокaliud (alias res) a. C, PS — заниматься другим делом, отвлекаться, не обращать вниманияactum est de me Pl — я пропалactam rem a. L и actum a. погов. Ter — делать сделанное (т. е. заниматься бесплодным делом)quid agitur? Pl, C — как дела?satis a. — быть озабоченным или встревоженным, беспокоиться ( de aliquā re AG и alicujus rei Ap)9) замышлять, задумывать, затевать, иметь в виду, старатьсяobservabo, quam rem agat Pl — посмотрю, что он затеваетa. de intrandā Britanniā T — намереваться вторгнуться в Британиюproditionem alicui a. T — задумать измену в пользу кого-л. (перейти на чью-л. сторону)aliud a., aliud simulare C — иметь в виду одно, а притворно утверждать другоеhoc (id) agere, ut (ne) C, L etc. — иметь в виду, чтобы (не)10) говорить, обсуждать (de aliquā re Cs, C); обращаться, беседовать ( plebejo sermone cum aliquo C); выражатьgratias (поэт. grates) a. C — выражать признательность, благодаритьalicui gratias pro aliquā re a. Pl — благодарить кого-л. за что-л.laudes a. L — прославлятьa. cum aliquo de re aliquā (aliquam rem) — договариваться (вести переговоры) с кем-л. о чём-л.Alcibiādes a. coepit se coacturum Lysandrum aut dimicare aut pacem petere Nep — Алкивиад стал утверждать, что он заставит Лисандра или сражаться, или просить мираcum populo a. C и per populum a. C, L — вносить предложение на голосование народного собрания (ср. contionem habere обращаться к народу с речью, не внося никаких законодательных предложений)de condicionibus pacis a. L — вести переговоры об условиях заключения мира11) ( реже se a. Sen) поступать, вести себя, обращаться ( familiariter cum aliquo Sl)a. inconsiderate negligenterque C — вести себя опрометчиво и нерадивоbene egissent Athenienses cum Miltiade, si... VM — афиняне хорошо поступили бы с Мильтиадом, если бы...nullo discrimine a. V — не делать разницы (обращаться одинаково)12) pass. agi обстоять, касатьсяagitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus C — (дело обстоит) превосходно, если мы в состоянии сами собой управлять13) осуществлять, вести; заведовать, управлятьcustodias a. L — нести охрану, охранятьforum a. C — вершить судa. honorem L — занимать служебный постbellum a. Sl, O, QC — вести войну, но тж. L описывать войнуpraefecturam a. Su — быть префектомdies festos a. — справлять праздникиtriumphum a. C — праздновать триумфmorem a. Sl — соблюдать обычайmedium a. VP — держаться серединыannonae curam a. L — иметь попечение о продовольствииfiscum a. Su — управлять казнойpacem a. Sl, L — проводить мирную политику (поддерживать мир) и жить в миреincerta pace a. L — жить в условиях непрочного мираvigilias a. C, Nep — стоять на часах (быть в карауле)silentia a. O — хранить молчание14)hiberna a. L — стоять на зимних квартирахб) pass. протекать, идти ( о годах)в) поздн. в pl.a cujus obitu nonaginta aguntur anni PM — (Вергилий), со смерти которого прошло 90 летtempus actum H — прошлоеactum de exercitu foret, ni... L — армии пришёл бы конец, если бы не...15) жить, находиться ( в том или ином состоянии), пребыватьa. prope a mari PM — жить близ моряa. sine legibus L — жить, не имея законовlaeta a. Sl — жить в весельеThracia discors agebat T — Фракия раздиралась междоусобиямиa. inter homines desinere T — не быть больше среди людей (т. е. умереть)16) преследовать в судебном порядке, обвинять, судитьa. aliquem reum L — привлекать кого-л. к судебной ответственностиa. cum aliquo alicujus rei C, Q — судиться с кем-л. из-за чего-либоacta res est Ter — суд кончен, кончено17) юр. вести на суде, защищатьcausam alicujus a. C — вести чьё-л. дело (защищать чьи-л. интересы)18) произносить или петь ( rnedicabile carmen VF); читать, декламировать ( cum dignitate ac venustate C); представлять, разыгрывать, играть (на сцене) (fabulam Pl, Ter, C, Pt)a. partes Ter, Vr, C — исполнять рольamicum a. Sen — играть роль друга19) imper. (преим. при imper. другого глагола) age, agite ну, ну же, давай(те), тж. ладно (уж), хорошо, пускай, увы, что же (intens. agedum, agesis и др.)vade age, nate V — ступай, сын мойen, age, rumpe moras V — ну, довольно медлитьmittite, agedum, legatos L — отправьте же пословage, porro, cur C — а теперь скажи, пожалуйста, почемуage, novi tuum animum Ter — да будет, знаю я тебяnunc, age, quod superest, cognosce Lcr — ну, а теперь узнай про остальноеage, sit ita factum C — ладно, пусть это было такage, veniam Ter — что ж, приду -
110 confero
cōn-fero, tulī, collātum, ferre1) сносить (собирать) в одно место, свозить отовсюду (arma, frumentum, sarcīnas in unum locum Cs)2) вонзать ( dentes in corpore O)3) объединять ( plura in unam tabulam opera Q); резюмировать, сжато излагать ( aliquid in duos versus O)4) сложиться, устроить складчинуcollato aere Sen, Su — в складчину5) вносить, уплачивать (pecunias ad aliquid C; tributum in aliquid L)6) соединятьc. vires in unum L — сосредоточить свои силы, но тж.c. vires L (к 8.) — помериться силами, завязать бойcollatis viribus Just, PJ — общими (соединёнными) силами7) способствовать, быть полезным, содействовать (rei alicui или ad rem aliquam L etc.)plurimum ad victoriam c. Su — внести значительный вклад в дело победыmultum c. Q — быть весьма полезным8) ставить рядом, пододвигать, приближать, присоединять, соединять (castra castris Cs, C etc.; castra oppido bAl; castra cum hoste L)c. gradum (pedem) Pl, L — идти бок о бок (вместе)c. sermones cum aliquo C и inter sese Pl — беседовать с кем-л.omnes sapientes decet c. Pl — всем умным людям следует находиться во взаимном общенииconferre capita C — секретничать, перешёптыватьсяc. membra Lcr — обниматьсяc. sollicitudines inter se C — делиться друг с другом своими заботами (т. е. совместно обсуждать их)c. consilia и conferre — совещаться, переговариваться ( coram hoc conferemus C)c. signa in laevum cornu L — атаковать левый флангc. pedem cum pede или c. gradum cum aliquo L — сражаться грудь с грудью (тж. pede collato pugnare L etc. и collato gradu certare T)c. manūs C, L etc. — схватиться, вступить в рукопашный бойc. lites H — тягаться, спорить9) приводить (exemplum Pl, Ter)10) сопоставлять, сравнивать ( aliquid cum re aliqua или rei alicui)c. utriusque vitam inter se C — сравнивать жизнь обоих11) нести, переносить, направлять, отправлять (omnia sua in oppidum Cs; ninil domum suam Nep)conferre se — отправляться, уходить, уезжать (ad aliquem Nep; ad Persianas aquas Ap)12) обратить (omnes suas curas in или ad aliquam rem C, L etc.)c. se in fugam C — обратиться в бегствоc. se ad studium philosophiae C — обратиться к (предаться) изучению философииc. rem ad aliquem C etc. — поручить (предоставить) кому-л. что-л.curam restituendi Capitolii in aliquem c. T — возложить на кого-л. задачу восстановления Капитолия13) возвр.c. se — примкнуть ( ad amicitiam alicujus C)c. se ad alicujus clientelam C — стать в клиентские отношения к кому-л. (под чью-л. защиту)14) обращать, направлять ( iter aliquo C)c. orationem ad misericordiam C — построить речь так, чтобы она вызвала (в слушателях) состраданиеc. suspicionem in aliquem C — заподозрить кого-л.c. beneficia in aliquem C — оказывать кому-л. благодеяния (услуги)15) употреблять (tempus, pecuniam in или ad aliquid C etc.)praedam in urbis ornamenta c. C — использовать добычу (трофеи) для украшения города16) перелагать, взваливать, приписывать (omnia in aliquem, sua vitia in senectutem, crimen или culpam in aliquem C)17) отнести, приурочить ( aliquid in hune annum L); откладывать, отсрочить (iter in posterum diem, omnia in mensem Martium C)18) претворять ( verba ad rem Ter)19) превращать (aliquem in saxum, corpus in volucrem O) -
111 consequor
cōn-sequor, secūtus (sequūtus) sum, sequī depon.c. aliquem vestigiis C — идти за кем-л. по пятамc. aliquem usque ad fores Pl — последовать за кем-л. до дверей2) следовать во времени, наступатьbas prosperas res consecuta est subita commutatio Nep — за этим успехом внезапно последовала перемена3) проистекать, быть следствием4) следовать, придерживаться ( mediam viam L); подражать, следовать примеру (c. aliquem C)5) преследовать (hostes QC; copias Helvetiorum Cs; aliquem fugientem L)c. voluptates C — гнаться за наслаждениями6) нагонять, догонять (aliquem in itinere Pompejus ap. C); сравняться, догнать (aliquem aliqua re C, Nep); наверстать (quae praeterita erant superioribus diebus Col); выпадать на долю, настигать ( aliquem mors consecuta est Ter)summa felicitas Fabium consequitur Hirt — Фабию чрезвычайно везёт7)а) достигать, добиваться ( potentiam C)per quae si consĕqui potuimus, ut vita prorogetur... CC — если этим путём нам удастся продлить жизнь (больного)..б) добывать ( gloriam in rebus bellicis O)! стяжать (amplissimum nomen, laudem egregiam C); обрести ( dominationem Nep)usus, quem consecuti sumus C — приобретённый нами опытc. malignitatis famam PJ — приобрести репутацию злого человекав) выработать, развить ( eloquentiam C); одержать ( gloriosam victoriam C)ex aliquā re largiter c. bAfr — извлечь большую пользу из чего-л.8) выразить ( aliquid verbis C)9) понять, постичь, охватить ( aliquid memoriā C)aliquid conjectura c. Cs ар C — догадаться о чём-л -
112 fero
I tulī(арх. tetulī), lātum, ferre1)а) носить (faces in Capitolium C; nomen alicujus C, H, Su); нести (aliquid umeris H, Pt)leve fit, quod bene fertur, onus погов. O — тяжесть, которую умело носят, становится лёгкойб) производить, пождать (terra fruges fert C; olea fert fructum Q)ventrem f. L, Vr — находиться в состоянии беременностиaliquem f. Tib — быть беременной кем-л.aliquem alicui f. поэт. Sil — рожать кого-л. кому-л.ventus ferens V, Sen, O etc. — попутный ветерarma f. posse Cs — быть способным носить оружие (быть годным к несению военной службы)signa f. Cs — выступать в поход (ср. 5.)signa in hostem f. L, тж. f. manum Lcn — идти на врагаpedem f. V — ступать, ходитьgradūs ingentes f. O — делать большие шагиaetatem bene f. Pt — казаться моложе своих лет (не поддаваться старости)quod putas annum secum tulisse? Pt — сколько ему, по-твоему, было лет?se f. или ferri — идти, двигаться, мчаться, нестись, устремляться ( alicui obviam C)omni cogitatione ferri ad aliquid Nep — стремиться к чему-л. всеми помысламиfatis incertus feror V — веления рока мне неизвестны2) поднимать, воздевать ( caelo manus H); возносить, воссылать ( preces Junoni V)centuriam f. C — получать голоса в центурииf. repulsam C — получать отказ (провалиться на выборах)ille crucem scelēris pretium tulit, hic diadēma впоследствии погов. J — за (одно и то же) преступление тот был распят на кресте, а этот получил наградуvictoriam ex aliquo f. L — одержать победу над кем-л.4)б) похищать, грабить (f. et agere L)aliquid impune Cs (inultum Ter) f. — совершив что-л., остаться безнаказаннымanimus fert O, Su — душа влечёт, т. е. хочется ( aliquid facere)5) приносить, подносить, преподносить (argentum ad aliquem Pl; alicui tribūtum L, QC; praemia V)alicui oscula f. O — целовать кого-л.signa f. V — давать (делать) знак (ср. 1.)finem alicui (alicujus) rei f. V etc. — положить конец чему-л.alicui luctum f. L — причинять кому-л. скорбьaliquem (in) oculis f. C — горячо любить кого-л.6) вести ( iter fert ad portum Cs)se f. — вести себяconsulem se f. T — разыгрывать из себя консулаse f. alumnum alicujus Ap — объявлять себя чьим-л. питомцем7) показывать, обнаруживатьapertissime aliquid (prae se) f. C — открыто выражать (обнаруживать, выставлять напоказ) что-л.avum Marcum Antonium f. Su — иметь в числе предков Марка Антонияimaginem alicujus f. Pl — выдавать себя за кого-л.8) выносить, сносить, переносить, терпеть, выдерживать (aliquid aequo animo Ter; impĕtum hostis Cs; plāgas silentio C; miserias Ter; aliquem Ter, C etc.)moleste f. de aliquo C — жалеть кого-л.non feram, non patiar, non sinam C — (этого) я не потерплю, не допущу, не позволюsententiam decernentis non tulisse Pt — не согласиться с мнением судьи (ср. 12.)9) оказыватьsuprema cinĕri f. V — отдавать последние почести праху (покойного)si vestra voluntas feret C — если вы позволитеalicui opem auxiliumque f. C — оказывать кому-л. помощь (помогать)alicui fidem f. V — оказывать кому-л. доверие10) сообщать, доносить, докладывать (vera, responsum alicui V)11) предлагать, вноситьf. aliquam C — предлагать кого-л. в жёныcondiciones f. L — предлагать (ставить) условияlegem (rogationem) f. C — вносить законопроектf. de aliquā re (ut) C, VP — вносить предложение о чём-л. (чтобы)f. sententiam (suffragium) C — подавать голос ( при голосовании)jus omnibus latum Sen — общеобязательный закон12) гласить, определять, требоватьf. sententiam de aliqua re Sen — выносить приговор (решать вопрос) о чём-л. (ср. 8.)quid res, quid tempus ferat C — (то), чего потребуют обстоятельства и времяnatura fert, ut... C — природой установлено, что...13)а) говорить, разносить, распространять (famam L, T, O etc.)б) восхвалять, прославлять (bella sermonibus L; aliquem laudibus in caelum C)14) думать, обдумывать, размышлять (dic, quid fers Pl)de Lentulo sic fero, ut debeo C к — Лентулу я отношусь так, как должен (относиться)id consilio ante f. debemus C — мы должны заранее обдумать этоII fero dat. /abl. sg. к ferus -
113 persequor
per-sequor, secūtus (sequūtus) sum, sequī depon.1) неотступно следовать (за кем-л.), сопровождать ( aliquem in Asiam Ter); следовать (по чему-л.) (p. viam Ter)p. vestigia alicujus или aliquem ipsius vestigiis C — идти по чьим-л. следамp. omnes vias C — использовать все средства2) преследовать, гнаться (за кем-л.) (p. hostes equitatu L; aliquem lapidibus Pt); охотиться (на кого-л.) (p. feras O)3) воеватьp. aliquem bello C или armis Nep — воевать против кого-либо4)а) наказывать, карать ( aliquem debitā poenā C)poenam octupli p. C — наложить штраф в восьмикратном размереб) мститьmortem alicujus C, Cs — мстить за чью-л. смерть; ноmortem inediā p. Pt — стремиться уморить себя голодом5) преследовать в судебном порядке (aliquem judicio или apud judicium C)6) отстаивать (rem suam, jus suum C)7) ревностно заниматься, усердно изучать ( artes C); стремиться приобрести (virtut.es oratoris C; otium C, H); настойчиво добиваться, домогаться ( aliquid ab aliquo C)8) следовать, подражать, придерживаться (p. mores patris Pl); воспроизводить (aliquem Cs, L etc.; exempla majorum C); быть приверженцем, быть последователем, примыкать (p. Academiam vetĕrem C)9) прослеживать, исследовать ( numeris siderum motūs C); испытующе осматривать ( totum pariĕtem Pt); ощупывать ( aliquid manu Pt); обходить ( omnes solitudines C)10) продолжать, не прекращать (incepta L; studia usque ad senectutem C)p. quaerendo L — продолжать спрашивать11) выполнять, осуществлять (promissa Pl; mandata C)12) нагонять, догонять (aliquem triginta diebus C); настигать ( mors et fugacem persequitur virum H)13) получать, взыскивать (pecuniam ab aliquo C; syngrăphas C)14) записывать (за говорящим), протоколировать (p. celeritate scribendi aliquid C)15) описывать, излагать, рассказывать (alicujus vitam и de vitā alicujus Nep; aliquid versibus C)16) вести, влачить ( vitam inopem et vagam C) -
114 pono
pōno, posuī (posīvī), positum, ere1)а) класть (aliquid in mensā Naev; finem vitae T)p. aliquid in manu Pt — вручать что-л. кому-л.se p. toro O — возлечь на ложеб) ставить, размещать ( sellam in foro C); выстраивать ( pedĭtes post equĭtes L); разбивать, располагать (castra in colle Cs; Roma in montibus posita C)p. aliquid in conspectu и ante oculos C — показать что-л. воочию (наглядно)в) ставить на стол, подавать (pocula V, QC); запечатлевать ( oscula in labellis Prp)2) бросать, кидать ( aliquid in flammam O); бросать, опускать ( ancoras L)3) сажать ( arborera H); сеять ( semina V)4) хоронить ( aliquem tumulo O)5) вкладывать, помещать ( pecuniam in praedio C)6) употреблять, использовать, распоряжаться (p. otia recte H); обращать, прилагать ( omnem curam in salute patriae C)7) складывать, сдавать на хранение ( testamentum in aerario Cs)8) делать ставку, ставить ( в игре или пари) ( aliquid Pl)9) назначать, устанавливать, обещать (praemium Sl, L)10) издавать ( leges C); придавать, давать (nomen alicui C etc.); определять ( alicui poenam C)p. de quo quis audire vellet C — предложить тему, которую желательно было бы сделать предметом лекции11) укладывать, приводить в порядок, причёсывать (comas, capillos O)12) приставлять ( scalas Cs)14) возлагать, надевать ( coronam in caput AG — ср. 19.)15)а) жертвовать, посвящать богам (ex praedā tripodem Delphis Nep)se p. totum in aliquā re C — целиком отдаться чему-лб) приносить, давать ( vota Prp)16) расставлять, располагать, дислоцировать ( duas legiones in aliquā regione Cs); выставлять ( vigilias Sl); приставлять ( alicui custodem C); помещать, переносить ( aliquem in caelo Just); переводить ( aliquem Thebis H); назначать ( Numĭdis imperatorem Sl)17)а) воздвигать (alicujus slatuam Nep; templa Jovi V); строить, устраивать (insidias contra aliquem C, Cs); основывать, сооружать, строить (aram L; urbem V)Tibur Argeo positum colono H — Тибур, заложенный аргосскими поселенцами18) изображать ( aliquem coloribus H); изваять ( Venĕrem marmoream H)19) сбрасывать с себя, скидывать, снимать (vestem C; coronam luctus gratiā C — ср. 14.; praetextam puerīlem T); откладывать ( librum de manibus C)20)а) обрезывать ( ungues H); сбривать ( barbam Su); терять ( vires V); ронять ( frondes V); складывать (arma C etc.); откладывать в сторону ( iracunda fulmina H); отбрасывать прочь (curas L etc.; metum O)nomine triumviri posito T — сложив с себя звание триумвираб) утрачивать, отдавать (vitam C etc.; spem Pl); заканчивать, прекращать ( bellum Sl)21) производить на свет, рожать ( utĕri onus O)22) успокаивать, унимать (magnos morūs Prp; freta H); униматься, утихать (venti ponunt V, O, AG)23)а) возлагать ( omnem spem in aliquā re Cs); полагать, считать, рассматривать (aliquem primum Nep; aliquid in mălis C)p. aliquid inter munĕra naturae J — относить что-л. к числу даров природыб) (пред)полагать (hoc posito atque concesso C)в) подвергать (aliquid in dubio L; caput periculo Pl); вменять ( aliquid in laude alicujus C); включать ( aliquem inter vatum choros H); утверждать, высказывать ( aliquid pro certo Cs)г) выдвигать (quaestionem L, Ph, Sen)aliquem in suspicione p. C — навлечь подозрение на кого-л -
115 recipio
cēpī, ceptum, ere [re + capio ]1)а) вынимать обратно ( ensem V); ноense recepto (к 8.) Sil — пронзив себя мечом2) обращать назад ( gressum ad limĭna V); уводить ( milĭtes Cs); отводить, обратно стягивать (copias in oppidum L); отпускать, освобождать ( aliquem ex servitute L)3)а) возвр.se r. — возвращаться (е Siciliā C; incivitatem Ap — ср. 8.)signo recipiendi dato Cs — по сигналу, данному к отступлениюб) вновь обращаться (ad bonam frugem C; a voluptatibus in otium PJ)4)se r. (реже r.) — отступать (se r. in silvas Cs)5) оставить за собой, выговорить себе, обусловить ( aliquid sibi C)7) вновь обретать ( rem amissam L); вновь овладевать (r. urbem L); завладевать, завоёвывать, захватывать ( rem publicam armis Sl)r. arma L — вновь взяться за оружиеspirĭtum r. Q — перевести дыханиеse r. in princĭpem PJ — вновь войти в роль принцепсаse r. или animum r. L — вновь прийти в себя, овладеть собой, воспрянуть духомse r. ex terrore Cs (ex и a pavōre L) — оправиться от страха8) принимать (aliquem in ordinem senatorium C; aliquem domum suam C; aliquem in amicitiam Sen); впускать ( aliquemfinibus или intra fines Cs); принимать внутрь (sc. medicamenta Scr etc.); получать ( pecunias ex vectigalibus C); допускать, терпеть ( res non recīpit cunctationem L)r. telum (ferrum) C — получить смертельный ударpoenas ab aliquo r. V — наказывать кого-л. или мстить кому-л.sinu gremioque, тж. sinu complexuque r. C — принять с распростёртыми объятиямиr. aliquem sessum C — усадить кого-л. (рядом с собой)r. in fidem C — принять под покровительствоr. in parem juris libertatisque condicionem Cs — уравнять в правахr. aliquem civitate и in civitatem C — присвоить кому-л. права гражданства, ноcivitatem r. aliquos Cs — принять кого-л. в подданство (ср. тж. 3.)receptum est PM, Dig — (обще)принятоscriptores receptissimi Sol — наиболее общепризнанные писатели, т. е. классикиcicatrīcem r. CC (о ране) — зарубцовываться, заживатьnomen alicujus r. C — принять жалобу на кого-л.aliquem reum (или inter reos) r. T — посадить кого-л. на скамью подсудимыхcausam alicujus r. C — при пять на себя чьё-л. дело9) обещать, сулить, ручаться, гарантировать, обязываться ( alicui aliquid или de aliquā re C)aliquid pro aliquo r. C — поручиться в чём-л. за кого-л.fidem alicui r. C — дать кому-л. клятвенное заверение -
116 vindico
āvī, ātum, āre (ere LXIIT ap. AG) [ vindex ]1) заявлять претензию, обращаться с требованием, требовать (по суду) (sibi aliquid C)v. aliquem in libertatem C, L — требовать свободы для кого-л.aliquis vindicatur spondentibus propinquis L — кто-л. отпускается на свободу на поруки родственниковaliquis vindicatur in posterum diem L — притязания на чью-л. свободу откладываются до следующего дняomnia pro suis v. C — требовать всё как свою собственность3) восстанавливать, вновь принимать ( antiquam faciem O)4) (тж. v. in libertatem Cs etc.) отпускать на волю ( aliquem Dig); освобождать (Galliam Cs; virginem ad saxa revinctam O; aliquem ab omnibus vitiis C)v. rem publicam a patrum dominatione C — освободить государство от владычества патрициевv. aliquem ex dominatu alicujus in libertatem C — освободить кого-л. от чьего-л. господстваse ad suos v. C — вернуться свободным к своим5)а) охранять, оберегать, защищать, спасать (civem a miseriis C; aliquem a verberibus C; aliquem Grajorum armis V)se ab omni periculo v. Pt — отражать от себя нападенияpericlum v. PS — устранять опасностьv. se ex suspicione tanti sceleris C — оградить себя от подозрения в столь страшном преступленииlaudem alicujus ab oblivione v. C — спасти чью-л. славу от забвения6) налагать наказание, наказывать, карать ( maleficia C)in aliquem sevēre v. C — строго покарать кого-л.v. in aliquem C, Ap — принимать (суровые) меры против кого-л.v. mortem alicujus Sl — отомстить за чью-л. смертьv. se ab aliquo Sen и de aliquo PJ — мстить кому-л.8) запрещать ( aliquid legibus C)9) требовать, устанавливать«Trasimenum» pro «Tarsimeno» v. Q — установить (принять правописание) «Trasimenum» вместо «Tarsimenum»10) посвящать, отдавать ( partem noctium studiis Sen) -
117 adigo
ădĭgo, ĕre, ēgi, actum [ad + ago], tr. [st1]1 [-] pousser vers, pousser jusqu’à, amener, faire avancer, faire pénétrer, enfoncer, lancer. - adigere equos per publicum, Suet.: pousser ses chevaux à travers la foule. - adigere cuneum arbori, Plin.: enfoncer un coin dans un arbre. - adigere ferrum in viscera, Sil.: plonger le fer dans les entrailles. - adigere classem Byzantium, Tac.: pousser une flotte vers Byzance. - tantum a vallo ejus prima acies aberat uti ne telo tormentove adigi posset, Caes. BC, 3, 55, 1: sa première ligne était assez éloignée du retranchement [pour qu'elle ne pût être atteinte par des traits et des projectiles] = pour être hors de portée... - vulnus per galeam adigere, Tac. An. 6, 35: porter un coup à travers le casque, transpercer le casque. - adigere ignem turri, Caes.: mettre le feu à une tour. - adigere aliquem fulmine ad umbras, Virg.: précipiter qqn d'un coup de foudre dans les enfers. - ne sit solvendi tempus adactum, Lucr.: de peur que le temps d'expier ne soit venu. [st1]2 [-] contraindre, obliger, forcer, réduire. - adigere ad mortem, Tac.: contraindre à mourir. - adigere in furorem, Lact.: rendre fou. - tu adigis me ad insaniam, Ter.: tu me rends fou. - adigi + inf.: être réduit à. - adigit ita Postumia, Cic.: telle est la volonté de Postumia. - jurejurando adigere + prop. inf.: faire jurer que (litt. contraindre par serment). - (ad) jusjurandum aliquem adigere: faire prêter serment à quelqu’un. - adigere aliquem, Tac.: faire prêter serment à qqn. - adigere aliquem arbitrum (ad arbitrum): citer qqn devant un arbitre. - provinciam omnem in sua et Pompei verba jus jurandum adigebat, Caes. BC. 2, 18, 5: il contraignait toute la province [à prêter serment suivant sa formule et celle de Pompée] = à prêter serment de fidélité à Pompée et à lui-même.* * *ădĭgo, ĕre, ēgi, actum [ad + ago], tr. [st1]1 [-] pousser vers, pousser jusqu’à, amener, faire avancer, faire pénétrer, enfoncer, lancer. - adigere equos per publicum, Suet.: pousser ses chevaux à travers la foule. - adigere cuneum arbori, Plin.: enfoncer un coin dans un arbre. - adigere ferrum in viscera, Sil.: plonger le fer dans les entrailles. - adigere classem Byzantium, Tac.: pousser une flotte vers Byzance. - tantum a vallo ejus prima acies aberat uti ne telo tormentove adigi posset, Caes. BC, 3, 55, 1: sa première ligne était assez éloignée du retranchement [pour qu'elle ne pût être atteinte par des traits et des projectiles] = pour être hors de portée... - vulnus per galeam adigere, Tac. An. 6, 35: porter un coup à travers le casque, transpercer le casque. - adigere ignem turri, Caes.: mettre le feu à une tour. - adigere aliquem fulmine ad umbras, Virg.: précipiter qqn d'un coup de foudre dans les enfers. - ne sit solvendi tempus adactum, Lucr.: de peur que le temps d'expier ne soit venu. [st1]2 [-] contraindre, obliger, forcer, réduire. - adigere ad mortem, Tac.: contraindre à mourir. - adigere in furorem, Lact.: rendre fou. - tu adigis me ad insaniam, Ter.: tu me rends fou. - adigi + inf.: être réduit à. - adigit ita Postumia, Cic.: telle est la volonté de Postumia. - jurejurando adigere + prop. inf.: faire jurer que (litt. contraindre par serment). - (ad) jusjurandum aliquem adigere: faire prêter serment à quelqu’un. - adigere aliquem, Tac.: faire prêter serment à qqn. - adigere aliquem arbitrum (ad arbitrum): citer qqn devant un arbitre. - provinciam omnem in sua et Pompei verba jus jurandum adigebat, Caes. BC. 2, 18, 5: il contraignait toute la province [à prêter serment suivant sa formule et celle de Pompée] = à prêter serment de fidélité à Pompée et à lui-même.* * *Adigo, adigis, pen. cor. adegi. pen. prod. adactum, adigere. Colum. Plin. Poulser avant, Coigner, Faire entrer à force.\Adigere. Cesar. Jecter jusques à quelque chose.\Adigere naues. Tacit. Amener, Approcher.\Vulnus per galeam adegit. Tacit. Il l'a navré atravers de son heaulme.\Adigere ensem in pectus. Ouid. Fourrer l'espee dedens la poictrine.\Adigo, cum infinitiuo. Virg. Haec limina tendere adegit. M'a contrainct de venir ici.\Adigere, per metaphoram. Terent. Tu homo adiges me ad insaniam. Tu me feras enrager, Devenir fol.\Adigere quempiam arbitrum pro socio. Cic. Contraindre un homme de venir plaider devant un arbitre.\Adigere sacramento, vel iureiurando, siue ad iusiurandum. Caesar. Liuius. Faire faire le serment, Faire jurer, Adjurer, Assermenter, Prendre le serment.\Sacramento alicuius adigere legiones. Tacit. Leur faire faire le serment à quelcun.\Adigere in verba alicuius. Plinius iunior. Luy faire jurer et promettre d'obeir, et de faire ce qu'on luy commandera.\In sua et Pompeii verba per iusiurandum adigebat. Caesar. Leur faisoit faire le serment à luy et à Pompee, de le servir et Pompee: aussi au faict de leurs guerres.\Adigi iureiurando in verba principis. Prester ou faire le serment de fidelité.\Adigere, pro Agere: vt Adigere oues. Plaut. Chasser, Mener. -
118 aditus
[st1]1 [-] ădĭtus, a, um: part. passé de adeo, ire. - aditus consul, Liv.: le consul auquel on s'adresse. - aditae solitudines, Curt.: déserts dans lesquels on s'est engagé. - adita pericula, Ov.: périls affrontés. - aditi libri Sibyllini, Liv.: livres de la Sibylle consultés. [st1]2 [-] ădĭtŭs, ūs, m.: a - action d'aller vers, action d'approcher, approche. - urbes uno aditu captae, Cic. Imp. Pomp. 8: villes prises du seul fait d'approcher. b - abord, accès, permission d'approcher, droit de passage. - aditus in id sacrarium non est viris, Cic. Verr. 2, 4, 45: les hommes n'ont pas accès dans ce sanctuaire. - aditus ad aliquem, Cic. (aditus alicujus, Just.): accès auprès de qqn. - huc aditum ferat, Cat.: qu'il vienne ici. - rogare aditum, Phaedr.: demander une audience. - regio aditum non habet, Caes.: le pays est inaccessible. - homo rari aditūs, Liv. 24, 5: un homme rarement accessible. - scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, Cic. Vat. 8: évidemment j'ai un caractère âpre, un abord difficile. - aditus commendationis ad aliquem, Caes.: titre de recommandation auprès de qqn. c - entrée d'un lieu, abord, passage. - aditus finium, Liv.: l'entrée dans un pays. - aditus in urbem, Liv.: l'entrée dans une ville. - duo sunt aditus in Ciliciam, Caes.: il y a deux entrées en Cilicie. - aditus intercludere, Cic.: fermer les passages. - aditus in illum summum ordinem, Cic. Sest. 137: l'accès dans cet ordre éminent. d - moyen d'arriver, occasion. - aditus ad conandum, Caes.: occasion offerte pour une tentative. - aditum religioni dare, Cic.: laisser le champ libre aux abus religieux. - sermonis aditum habere, Caes. BG. 5: avoir la possibilité de s’entretenir. - aditus ad multitudinem, Cic.: moyen de plaire à la foule. - aditum commendationis habere ad aliquem, Caes. BC. 1, 74: avoir des possibilités (moyens) de recommandation auprès de qqn. - si qui mihi erit aditus de tuis fortunis agendi, Cic. Fam. 6, 10, 2: si j'ai quelque possibilité de m'employer pour tes biens. - neque aditum neque causam postulandi justam habere? Caes. BG. 1, 43, 5: n'avoir aucun titre, aucune raison légitime pour demander.* * *[st1]1 [-] ădĭtus, a, um: part. passé de adeo, ire. - aditus consul, Liv.: le consul auquel on s'adresse. - aditae solitudines, Curt.: déserts dans lesquels on s'est engagé. - adita pericula, Ov.: périls affrontés. - aditi libri Sibyllini, Liv.: livres de la Sibylle consultés. [st1]2 [-] ădĭtŭs, ūs, m.: a - action d'aller vers, action d'approcher, approche. - urbes uno aditu captae, Cic. Imp. Pomp. 8: villes prises du seul fait d'approcher. b - abord, accès, permission d'approcher, droit de passage. - aditus in id sacrarium non est viris, Cic. Verr. 2, 4, 45: les hommes n'ont pas accès dans ce sanctuaire. - aditus ad aliquem, Cic. (aditus alicujus, Just.): accès auprès de qqn. - huc aditum ferat, Cat.: qu'il vienne ici. - rogare aditum, Phaedr.: demander une audience. - regio aditum non habet, Caes.: le pays est inaccessible. - homo rari aditūs, Liv. 24, 5: un homme rarement accessible. - scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, Cic. Vat. 8: évidemment j'ai un caractère âpre, un abord difficile. - aditus commendationis ad aliquem, Caes.: titre de recommandation auprès de qqn. c - entrée d'un lieu, abord, passage. - aditus finium, Liv.: l'entrée dans un pays. - aditus in urbem, Liv.: l'entrée dans une ville. - duo sunt aditus in Ciliciam, Caes.: il y a deux entrées en Cilicie. - aditus intercludere, Cic.: fermer les passages. - aditus in illum summum ordinem, Cic. Sest. 137: l'accès dans cet ordre éminent. d - moyen d'arriver, occasion. - aditus ad conandum, Caes.: occasion offerte pour une tentative. - aditum religioni dare, Cic.: laisser le champ libre aux abus religieux. - sermonis aditum habere, Caes. BG. 5: avoir la possibilité de s’entretenir. - aditus ad multitudinem, Cic.: moyen de plaire à la foule. - aditum commendationis habere ad aliquem, Caes. BC. 1, 74: avoir des possibilités (moyens) de recommandation auprès de qqn. - si qui mihi erit aditus de tuis fortunis agendi, Cic. Fam. 6, 10, 2: si j'ai quelque possibilité de m'employer pour tes biens. - neque aditum neque causam postulandi justam habere? Caes. BG. 1, 43, 5: n'avoir aucun titre, aucune raison légitime pour demander.* * *I.Aditus, pen. corr. Participium a passiuo adeor, adiris. Ouid. Vers qui on est allé.\Periculis aditis. Cic. Apres s'estre mis en beaucoup de dangiers.II.Aditus, huius aditus, pen. cor. Verbale. Allee.\Vrbes permultas, vno aditu atque aduentu esse captas. Cic. Tout d'une venue.\Aditus. Chemin, Voye, Accez.\Aditus templi. Cic. Chemin pour aller au temple.\Aditus nidi. Plin. L'entree du nid.\Aditus atque os portus. Cic. L'entree.\Aditus, ianua que patefacta. Cic. L'ouverture est faicte.\AEquus aditus. Tacit. Plain chemin et uni.\Aerius aditus. Ouid. Chemin en l'air.\Angustus aditus. Virgil. Entree estroicte.\Caecus aditus. Senec. Chemin obscur, tenebreux.\Flexus aditus. Lucret. Chemin tortu, virant ca et là.\Lati aditus ducunt illuc. Virgil. On va là par grands et larges chemins.\Promptus ad capessendos honores aditus. Tacit. Chemin aisé, Facile moyen.\Primo aditu aedium suarum quempiam prohibere. Cic. Le garder d'entrer, De mettre le pied à l'entree.\Ex omni aditu. Ci. De touts costez, Par où on y peult entrer ou arriver de toutes parts.\Angustare aditum. Claud. Faire l'entree, ou le chemin estroict, Estrecir.\Adituque carentia saxa. Ouid. Rochiers inaccessibles.\Claudere omnes aditus. Cic. Clorre, ou Bouscher touts les chemins touts les lieus par lesquels on y peult arriver.\Claudere aliquid ex omni aditu. Cic. Clorre de toutes parts.\Dare alicui aditum ad caelum. Cic. Donner entree, Faire chemin, Donner le moyen d'y parvenir, Luy faire le passage.\Ferre aliquo aditum. Catul. Aller, ou venir quelque part, en quelque lieu.\Aditus firmare. Tacit. Fermer, Clorre, Fortifier l'entree.\Habere difficiles aditus ad pastum. Cic. Manus etiam data elephanto, quia propter magnitudinem corporis difficiles aditus habebat ad pastum. Il est mal aisé à l'elephant de se baisser pour prendre sa pasture, D'approcher sa bouche pres de la viande, au moyen de quoy nature luy a donné une trompe, pour luy servir de main à prendre de loing la viande, et la porter à sa bouche.\Difficiles aditus primos habet. Horat. Il est mal aisé de prime face d'y aborder.\Occupat AEneas aditum. Vir. Il entre.\Pererrare aditus. Virg. Aller deca dela pour trouver entree.\Prohibere aditum. Ouid. Empescher l'acces, Garder d'approcher.\Prohibere quempiam aditu. Cic. Garder quelcun d'approcher.\Praeponere aedibus ac templis vestibula et aditus. Cic. Porches et entrees.\Reperire sibi aditum. Ouid. Trouver moyen.\Rumpere aditus. Virg. Entrer par force et violence.\Tentare aditum. Virgil. Essayer le chemin, ou le moyen, ou l'opportunité.\Inaccessos aditus rumpere. Sil. Ital. Faire des chemins, et passer par où jamais on n'avoit passé.\Aditus in Cereris sacrarium non est viris. Cic. Les hommes n'y entrent point.\Aditus, per metaphoram. Entree, ou moyen pour parvenir à quelque chose.\Difficilior ad Antonium aditus esse dicitur. Cic. Difficile accez.\Aditus ad aliquem facilis. Cic. Facile acces.\Obstructus aditus alicui ad aliquid. Cic. Le chemin luy est bousché, Il n'ha aucun moyen pour y parvenir, On luy a osté touts les moyens d'y parvenir.\Pate facere aditum rerum. Cic. Faire ouverture.\Comparare sibi aditus ad res pestiferas. Cic. Se faire voye.\Dare aditum oculis. Cic. Donner entree aux yeuls, Donner moyen de veoir.\Dant aditum conuiuia. Ouid. Les banquets donnent accez, Par banquets on ha accez, on acquiert accez.\Habere aditum. Cic. Avoir accez, ou moyen, ou entree.\Iacere aditum ad aliquid. Cic. Faire entree et ouverture, Faire passage.\Intercludere aditum ad aliquem. Ci. Bouscher le chemin, le passage.\Patet alicui aditus ad causam Cic. Le chemin luy est ouvert. -
119 afficio
adfĭcĭo (affĭcĭo), ĕre, fēci, fectum [ad + facio] - tr. - - inf. prés. passif adficier Arn. 2, 77. [st1]1 [-] pourvoir de, combler de, gratifier. - praedā atque agro suos adficere, Plaut. Amp. 193: pourvoir les siens de butin et de territoire. - a te postulo ut dolorem eisdem verbis adficias quibus Epicurus voluptatem, Cic. Tusc. 2, 18: je ne te demande pas d'attribuer à la douleur les mêmes épithètes qu'Epicure l'a fait à propos du plaisir. - res sordidas deorum honore adficere, Cic. Nat. 1, 38: accorder les honneurs divins à des objets [faire des dieux d'objets] d'usage courant. - aliquem sepulturā adficere, Cic. Div. 1, 56: ensevelir qqn. - stipendio exercitum adficere, Cic. Balb. 61: payer la solde à l'armée. - praemiis adficere, Cic. Mil. 57: récompenser. - servitute adficere, Cic. Rep. 1, 68: mettre dans la servitude. - morte, cruciatu, cruce adficere, Cic. Verr. 1, 9: faire subir la mort, la torture, le supplice de la croix. - poenā adficere, Cic. de Or. 2, 134: punir, châtier. - timore adficere, Cic. Quinct. 6: remplir de crainte. - pari sensu doloris aliquem adficere, Cic. Verr. 5, 123: pénétrer qqn du même sentiment de douleur. - adfici, passif: éprouver. - affici admiratione: éprouver de l’admiration. - delectatione adfici, Cic. Tusc. 1, 98: éprouver du plaisir. - amentiā adficere aliquem, Cic. Amer. 67: frapper qqn d'égarement. - desiderio adficere, Cic. Fam. 15, 21, 1: inspirer du regret à qqn. [st1]2 [-] mettre dans tel ou tel état, affecter, disposer. - exercendum corpus et ita adficiendum est, ut... Cic. Off. 1, 79: il faut exercer le corps et le disposer de telle sorte que... - Syracusanam civitatem, ut abs te adfecta est, ita in te esse animatam videmus, Cic. Verr. 4, 151, nous constatons que la cité de Syracuse a pour toi des sentiments qui correspondent à l'état où tu l'as mise. - animos ita adficere, ut... Cic. de Or. 2, 176: disposer l'esprit des auditeurs de telle sorte que... - quonam modo ille vos vivus adficeret? Cic. Mil. 79: quels sentiments donc vous inspirerait-il, s'il vivait? - varie sum adfectus tuis litteris, Cic. Fam. 16, 4, 1: ta lettre m'a causé des impressions diverses. - conviciis diversissime afficiebatur, Suet.: les injures faisaient sur lui les impressions les plus diverses. - quae audita longe aliter patres ac plebem adfecere, Liv. 2, 24, 1: cette nouvelle produisit une impression bien différente sur les patriciens et sur la plèbe. - ex te duplex nos adficit sollicitudo, Cic. Br. 332: à ton sujet une double inquiétude me saisit. [st1]3 [-] affaiblir, affecter. - exercitum super morbum etiam fames adfecit, Liv. 28, 46, 15: en plus de la maladie la famine aussi attaqua l'armée. - corpora adficere, Liv. 28, 15, 4: affaiblir les forces physiques. - rerum corpus adficientium varietas, Sen. Beat. 15, 4: la variété des objets qui affectent le corps humain.* * *adfĭcĭo (affĭcĭo), ĕre, fēci, fectum [ad + facio] - tr. - - inf. prés. passif adficier Arn. 2, 77. [st1]1 [-] pourvoir de, combler de, gratifier. - praedā atque agro suos adficere, Plaut. Amp. 193: pourvoir les siens de butin et de territoire. - a te postulo ut dolorem eisdem verbis adficias quibus Epicurus voluptatem, Cic. Tusc. 2, 18: je ne te demande pas d'attribuer à la douleur les mêmes épithètes qu'Epicure l'a fait à propos du plaisir. - res sordidas deorum honore adficere, Cic. Nat. 1, 38: accorder les honneurs divins à des objets [faire des dieux d'objets] d'usage courant. - aliquem sepulturā adficere, Cic. Div. 1, 56: ensevelir qqn. - stipendio exercitum adficere, Cic. Balb. 61: payer la solde à l'armée. - praemiis adficere, Cic. Mil. 57: récompenser. - servitute adficere, Cic. Rep. 1, 68: mettre dans la servitude. - morte, cruciatu, cruce adficere, Cic. Verr. 1, 9: faire subir la mort, la torture, le supplice de la croix. - poenā adficere, Cic. de Or. 2, 134: punir, châtier. - timore adficere, Cic. Quinct. 6: remplir de crainte. - pari sensu doloris aliquem adficere, Cic. Verr. 5, 123: pénétrer qqn du même sentiment de douleur. - adfici, passif: éprouver. - affici admiratione: éprouver de l’admiration. - delectatione adfici, Cic. Tusc. 1, 98: éprouver du plaisir. - amentiā adficere aliquem, Cic. Amer. 67: frapper qqn d'égarement. - desiderio adficere, Cic. Fam. 15, 21, 1: inspirer du regret à qqn. [st1]2 [-] mettre dans tel ou tel état, affecter, disposer. - exercendum corpus et ita adficiendum est, ut... Cic. Off. 1, 79: il faut exercer le corps et le disposer de telle sorte que... - Syracusanam civitatem, ut abs te adfecta est, ita in te esse animatam videmus, Cic. Verr. 4, 151, nous constatons que la cité de Syracuse a pour toi des sentiments qui correspondent à l'état où tu l'as mise. - animos ita adficere, ut... Cic. de Or. 2, 176: disposer l'esprit des auditeurs de telle sorte que... - quonam modo ille vos vivus adficeret? Cic. Mil. 79: quels sentiments donc vous inspirerait-il, s'il vivait? - varie sum adfectus tuis litteris, Cic. Fam. 16, 4, 1: ta lettre m'a causé des impressions diverses. - conviciis diversissime afficiebatur, Suet.: les injures faisaient sur lui les impressions les plus diverses. - quae audita longe aliter patres ac plebem adfecere, Liv. 2, 24, 1: cette nouvelle produisit une impression bien différente sur les patriciens et sur la plèbe. - ex te duplex nos adficit sollicitudo, Cic. Br. 332: à ton sujet une double inquiétude me saisit. [st1]3 [-] affaiblir, affecter. - exercitum super morbum etiam fames adfecit, Liv. 28, 46, 15: en plus de la maladie la famine aussi attaqua l'armée. - corpora adficere, Liv. 28, 15, 4: affaiblir les forces physiques. - rerum corpus adficientium varietas, Sen. Beat. 15, 4: la variété des objets qui affectent le corps humain.* * *Afficio, afficis, pen. cor affeci, pen. prod. affectum, afficere, Ex Ad et Facio compositum. Fort esmouvoir le cueur.\Affici admiratione. Cic. Estre en admiration et grande estime ou reputation.\Affici animis. Cic. Estre esmeu.\Afficere animos. Cic. Esmouvoir les cueurs.\Afficere beneficiis. Cic. Faire plusieurs plaisirs.\Caede. Liu. Tuer. \ Calamitate. Cic. Faire povre et miserable.\Corpus afficere, pro eo quod est Macerare, domare. Cic. Macerer, et debiliter ou affliger le corps, Interesser, Ohier.\Cruciatu. Caesar. Tormenter.\Cura. Cic. Travailler de soing et soulci.\Delectatione. Cic. Delecter.\Desyderio me vrbs afficit. Cic. J'ay grand desir de veoir la ville.\Difficultate. Caesar. Estre en grande difficulté et perplexité.\Doloribus affici. Cic. Porter grandes douleurs, Estre affligé et tormenté de douleurs.\Affecit domicoenio clientem. Mart. Pour punition l'a faict souper en son logis, et a empesché que personne ne l'ait semond et invité à souper.\Afficere errore mentis. Cic. Mettre en erreur.\Exilio affici. Cic. Estre banni, ou puni par, ou de bannissement.\Afficere gloria. Cic. Donner gloire.\Honore aliquem afficere. Cic. Honorer.\Ignominia. Cic. Infamer.\Incommodo. Cic. Faire desplaisir.\Iniuriis. Cic. Injurier.\Laetitia magna afficere. Cic. Resjouir.\Laude affici. Cic. Estre loué.\Lucro. Plaut. Faire gaigner.\Macula. Cic. Deshonorer, Donner mauvais bruit.\Metu. Cic. Faire avoir paour.\Molestia. Cic. Molester, Ennuyer, Attedier.\Morbo. Terent. Estre malade.\Morte ab aliquo affici. Cic. Estre tué.\Muneribus aliquem afficere. Cic. Luy donner ou faire des dons.\Nomine aliquo. Cic. Bailler quelque tiltre et qualité.\Poena. Cic. Punir.\Praemio. Cic. Donner guerdon, Remunerer.\Sepultura. Hirtius. Sepulturer, Mettre en terre.\Solicitudine. Caesar. Mettre en soulci.\Solicitudo ex te afficit me. Cic. Je suis en grand soulci de toy, Je me soulcie fort de toy.\Stipendio afficere. Cic. Bailler soulde aux gensdarmes.\Timore affici. Cic. Avoir crainte.\Affici torminibus. Plin. Estre malade des trenchees.\Affici vulneribus. Colum. Estre navré.\Pulmo totus afficitur. Columel. Tout le poulmon est corrompu et gasté. -
120 animatus
[st1]1 [-] ănĭmātus, a, um: part. passé de animo. - [abcl][b]a - empli d'air. - [abcl]b - animé, vivifié, qui a reçu la vie. - [abcl]c - disposé moralement, (bien ou mal) intentionné. - [abcl]d - animé, courageux, plein de courage, déterminé, échauffé.[/b] - animatus bene erga aliquem (in aliquem, circa aliquem): bien disposé à l'égard de qqn. - animatus in necem alicujus, Macr S. 1, 11: disposé à tuer qqn. - animatus facere, Plaut.: disposé à faire. - animatus probe, Plaut.: plein de courage. - infirme animatus, Cic.: faiblement déterminé, indécis. [st1]2 [-] ănĭmātŭs, ūs, m.: souffle vital, vie. - animatu carere, Plin.: manquer de vie, être inanimé.* * *[st1]1 [-] ănĭmātus, a, um: part. passé de animo. - [abcl][b]a - empli d'air. - [abcl]b - animé, vivifié, qui a reçu la vie. - [abcl]c - disposé moralement, (bien ou mal) intentionné. - [abcl]d - animé, courageux, plein de courage, déterminé, échauffé.[/b] - animatus bene erga aliquem (in aliquem, circa aliquem): bien disposé à l'égard de qqn. - animatus in necem alicujus, Macr S. 1, 11: disposé à tuer qqn. - animatus facere, Plaut.: disposé à faire. - animatus probe, Plaut.: plein de courage. - infirme animatus, Cic.: faiblement déterminé, indécis. [st1]2 [-] ănĭmātŭs, ūs, m.: souffle vital, vie. - animatu carere, Plin.: manquer de vie, être inanimé.* * *I.Animatus, pen. prod. Participium. Cic. Qui ha ame et vie.II.Animatus, penul. prod. Nomen. Affectionné, soit en bien, soit en mal, Qui ha le vouloir, la fantasie, et le courage, Entalenté.\Infirme animatus. Cic. Qui n'ha pas grand courage.\Animatus erga vel in aliquem. Cic. Qui porte volunté bonne, ou mauvaise envers aucun, Bien ou mal entalenté envers aucun.\Male animatus erga aliquem. Sueto. Qui luy porte mauvais vouloir, Mal affecté à luy, Mal entalenté contre luy.\Si quid animatus est facere. Plaut. S'il ha vouloir de faire quelque chose, S'il ha talent, ou S'il est entalenté de faire, etc.
См. также в других словарях:
Aliquem lactare, et falsa spe producere. — См. По губам мазать … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Aliquem foras quatere. — См. Расквасить нос … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Mittere in fabulas et sermones aliquem. — См. Компрометировать … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Semper habe Pyladem aliquem qui curet Orestem… — См. Орест и Пилад … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Ad assem redigere aliquem. — См. Пустить кого с сумою … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
excommunicate interdicitur omnis actus legitimus, ita quod agere non potest, nee aliquem convenire, licet ipse ab aliis possit conveniri — /ekskamyuwnakeytow intardisatar omnas sektas lajitamas, ayta kwod aejariy non powtast, nek zelakwem konvanayriy, lisat ipsiy abb eyliyas posat konvanayray/ Every legal act is forbidden an excommunicated person, so that he cannot act, nor sue any… … Black's law dictionary
iniquum est aliquem rei sui esse judicem — /anaykwam est aelakwam riyay s(y)uway esiy juwdasam/ It is wrong for a man to be a judge in his own cause … Black's law dictionary
justum non est aliquem antenatum mortuum facere bastardum, qui pro tota vita sua pro legitimo habetur — /jastam non est aelakwam aentaneytam mortyuwam feysariy baestardam, kway prow towta vayta s(y)uwa prow lajitamow habiytar/ It is not just to make a bastard after his death one elder born who all his life has been accounted legitimate … Black's law dictionary
non est justum aliquem antenatum post mortem facere bastardum qui toto tempore vitae suae pro legitimo habebatur — /non est jastam aslakwam aentiyneytam powst mortam feysariy baestardam kway towtow tempariy vaytiy s(y)uwiy prow lajidamow haebabeytar/ It is not just to make an elderborn a bastard after his death, who during his lifetime was accounted… … Black's law dictionary
non implacitando aliquem de libero tenemento sine brevi — /non implaesatindow aelakwem diy libarow tenamentow sayniy briyvay/ A writ to prohibit bailiffs, etc., from distraining or impleading any man touching his freehold without the king s writ … Black's law dictionary
nuda ratio et nuda pactio non ligant aliquem debitorem — /n(y)iiwda raesh(iy)ow et n(y)uwda paeksh(iy)ow non ligant aelakwam debatoram/ Naked reason and naked promise do not bind any debtor … Black's law dictionary