ignem+l

ad-jŭvo, jūvi, jūtum, 1, v. a. (very rare juvavi, juvatum;

hence, adjuvaturus,

Petr. Sat. 18: adjŭro or adjuero = adjuvero, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1:

adjuerit = adjuverit,

Ter. Phorm. 3, 3, 4), to give aid to, to help, assist, support: aliquem. (Adjuvare applies to every kind of help or support; while auxiliari is only used of one who, from his weakness, needs assistance, and subvenire of one who is in difficulty or embarrassment; cf. Manut. ad Cic. Fam. 1, 7.)

In gen.: O Tite, si quid te adjuero curamve levāsso quae nunc te coquit, etc., Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 339 Vahl.): di me etsi perdunt, tamen esse adjutam expetunt, Pac. ap. Non. 97, 14 (Rib. Trag. Rel. p. 102):

miseras, inopes, aerumnosas aliquo auxilio,

Plaut. Rud. 1, 4, 39:

operā me adjuves,

Ter. Phorm. 5, 3, 3:

me adjuves in hac re,

id. And. 3, 3, 10:

id spero adjuturos deos (i. e. in ea re),

id. ib. 3, 2, 42:

ad verum probandum auctoritas adjuvat,

Cic. Quint. 23:

si nihil ad percipiendam colendamque virtutem litteris adjuvarentur,

id. Arch. 7, 16: maerorem orationis lacrimis suis, id. de Or. [p. 39] 2, 47:

Q. Hortensii operā rem publicam adjutam (esse),

id. Phil. 10, 26: si nos mediocris fortuna rei publicae adjuverit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15:

aliquem in filiarum collocatione,

id. Off. 2, 16:

auxiliis et copiis, i. e. militibus auxiliariis,

id. Fam. 1, 7; cf. Liv. 29, 5:

sua sponte eos adjutum profectus,

Nep. Chabr. 2; id. Milt. 2; id. Phoc. 2:

Antiochum Aetolosque adjuturos pronuntiat,

Liv. 34, 37:

fortĭs fortuna adjuvat,

Ter. Phorm. 1, 4, 25, and Liv. 34, 37:

aliquem ad bellum,

id. 29, 1; cf. id. 27, 15 Drak.:

adjutus casu,

Suet. Tib. 13:

suffragio,

id. Vitell. 7:

manu alicujus,

id. Dom. 14:

adjuvare preces,

id. Ner. 21:

pennis adjutus amoris,

Ov. M. 1, 540; so Juv. 6, 504; Sil. 6, 249; cf. id. 5, 326.—

Esp.

To help, cherish (esp. a state of mind), to sustain:

jam tu quoque hujus adjuvas insaniam,

Plaut. Am. 2, 2, 166:

ferendus error immo vero etiam adjuvandus,

Cic. Att. 12, 43:

clamore Romani adjuvant militem suum,

animate, encourage, Liv. 1, 25; so Curt. 3, 6:

ignem,

Liv. 34, 39:

formam cură,

Ov. M. 2, 732.—

Absol. (very rare), to profit, avail, be of use, be profitable (syn.: utile est, operae pretium est, convenit).

Impers.:

in re mala animo si bono utare, adjuvat,

Plaut. Capt. 2, 1, 10.—

With subject:

solitudo aliquid adjuvat,

Cic. Att. 12, 14:

alteri non multum adjuvabant,

Caes. B. G. 7, 17:

adjuvat hoc quoque,

Hor. S. 2, 5, 73.

With a whole subjective clause with quod as subject: multum eorum opinionem adjuvat, quod ( the circumstance that) sine jumentis... ad iter profectos videbant, Caes. B. C. 1, 69. —

With two acc.:

irrides in re tanta? neque me quidquam consilio adjuvas?

Ter. Heaut. 5, 2, 29; cf. Rudd. II. p. 179, n. 75.—

With ut or ne:

ut amplissimum nomen consequeremur, unus praeter ceteros adjuvisti,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 15:

adjuvato, nequis liminis obseret tabellam,

Cat. 324.—

With inf.: adjuvat enim (pater, the male) incubare, helps to hatch, Plin. 11, 24, 29, § 85.—

With the dat. of the person and the acc. of the thing:

operam mutuam dent et messem hanc nobis adjuvent,

Gell. 2, 29; cf. adjuto.—Hence, adjŭvans, antis, P. a., subst. with gen.:

non haec adjuvantia causarum, sed has ipsas esse omnium causas,

Cic. Univ. 14.

ad-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2, v. a. (admōram, admōrim, etc., sync. for admoveram, admoverim, etc., Verg. A. 4, 367; Ov. P. 3, 7, 36), to move a person or thing; to bring, conduct, lead, carry, etc., to or toward a place (syn.: adduco, adicio, adhibeo, appello).

Lit.

In gen., constr. with ad or with dat. (in the histt., of an army, implements for besieging, etc.; class. at all periods): dum ne exercitum propius urbem Romam CC milia admoveret, Cic. Phil. 6, 3, 5:

copias in locum,

Liv. 42, 57:

signa Achradinae,

id. 25, 24 ext.; so Flor. 1, 24, 3, 23:

castra,

Sil. 1, 296.—Hence, also, sometimes absol., to draw near, to approach, to bring near:

jam admovebat rex,

Curt. 9, 4:

jam opera admoventi deditio est facta,

Liv. 32, 32:

scalas moenibus,

Tac. A. 13, 39. — Trop.:

quot admovi illi fabricas! quot fallacias!

Plaut. Cist. 2, 2, 5 (where formerly admoenivi was erroneously read):

tamquam aliquā machinā admotā, capere Asinii adulescentiam,

Cic. Clu. 13;

so also: ignes ardentesque laminae ceterique cruciatus admovebantur (sc. civi Romano),

id. Verr. 2, 5, 63:

dolorum faces,

id. Off. 2, 10, 37:

cumque quasi faces ei doloris admoverentur,

id. Tusc. 2, 25, 61:

fasciculum ad nares,

id. ib. 3, 18 fin.:

pecus flagrantibus aris,

Verg. A. 12, 171:

admotae hostiae (sc. aris),

Tac. A. 2, 69; so Suet. Calig. 32; Luc. 7, 165: Hannibalem admotum, i. e. adductum altaribus, led or conducted to, Liv. 21, 1:

labra poculis,

Verg. E. 3, 43:

ignes templis,

Tib. 3, 5, 11:

exercitum Ariminum,

Liv. 28, 46:

vultum ad auditores,

Auct. Her. 3, 15:

animam admotis fugientem sustinet herbis,

Ov. M. 10, 188:

(opes) Stygiis admoverat umbris,

id. ib. 1, 139:

manus operi,

to apply, id. ib. 10, 254:

capiti diadema,

Suet. Caes. 79:

digitum scripturae,

id. Aug. 80:

oscula,

to give a kiss, Ov. M. 10, 644:

aliquem ad munera publica,

to promote, advance, Suet. Tib. 10:

infantes papillae,

to put to, id. Tib. 44 al.:

gressum,

to approach nearer, Stat. Th. 11, 560 (cf.: addere gressum).—

Esp.

To bring one thing near to another, and in the pass. poet. of places, to lie or be situated near:

nocturna ad lumina linum nuper ubi extinctum admoveas,

Lucr. 6, 901:

quae nisi admoto igne ignem concipere possit,

Cic. de Or. 2, 45 fin.: culina ut sit admota, i. e. near or close by, Varr. R. R. 1, 13, 2:

genus admotum Superis,

nearly related, Sil. 8, 295:

admota Nilo Africa,

Juv. 10, 149.—Hence, aliquem alicui, to bring one near another, i. e. to make friends, to reconcile:

mors Agrippae admovit propius Neronem Caesari,

Vell. 2, 96.—

With the access. idea of regard to an object to be attained, to move, bring, or apply a thing to; e. g. admovere aures (or aurem), to lend an ear to: manus (or manum) operi, to put one's hand to a work, etc.: accessi, adstiti, animam ( my breath) compressi, aurem admovi, Ter. Phorm. 5, 6, 28:

admovere aures et subauscultando excipere voces,

Cic. de Or. 2, 36 (cf.:

aures adhibere,

id. Arch. 3:

praebere aures,

Ov. Tr. 3, 7, 25; and:

tenere aures,

id. ib. 4, 10, 49); and aures, poet. for auditores:

cum tibi sol tepidus plures admoverit aures,

Hor. Ep. 1, 20, 19:

admovent manus vectigalibus populi Rom.,

Cic. Agr. 1, 4; Ov. M. 15, 218; Liv. 5, 22, 4:

in marmoribus, quibus Nicias manum admovisset,

which he had put his hand to, Plin. 35, 11, 40, § 133; Curt. 6, 7:

ruderibus purgandis manus primus admovit,

Suet. Vesp. 8. But sometimes manus admovere signif., to lay violent hands on, to attack or assault:

numquam deos ipsos admovere nocentibus manus,

Liv. 5, 11 fin. al.—

Fig., of mental objects, to put, apply, or direct to any thing:

quid praedicem... quot stimulos admoverit homini,

put the goad to, Cic. Sest. 5, 12:

mulier saevissima est, Cum stimulos odio pudor admovet,

Juv. 10, 328:

num admoveri possit oratio ad sensus animorum inflammandos,

Cic. de Or. 1, 14, 60:

animis judicum admovere orationem, tamquam fidibus manum,

id. Brut. 54, 200: sed alia quaedam sit ad eum admovenda curatio (just before: adhibenda oratio; cf.

adhibeo),

id. Tusc. 4, 28, 61: mentem ad voces alicujus, to direct to, attend to, Auct. Harusp. Resp. 10: serus enim Graecis admovit acumina chartis, not until late did ( the Roman) apply his wits to Greek literature, Hor. Ep. 2, 1, 161:

terrorem,

to strike with terror, Liv. 6, 10; 41, 17:

spes est admota,

Ov. M. 11, 454:

spes cupiditati admota occaecavit animum,

Liv. 43, 10; id. 27, 43: desiderium patriae, to instil or infuse, Curt. 6, 2 al.

ad-volvo, vi, vŏlūtum, 3, v. a., to roll to or toward.

In gen.:

robora focis,

Verg. G. 3, 377; so id. A. 6, 182:

advolvi (for advolvere se) ad ignem,

Plin. 11, 37, 70, § 185:

advolvit saxum magnum ad ostium,

Vulg. Matt. 27, 60; Marc. 15, 46.—

Esp., of suppliants, to throw one's self at the feet of any one, to fall at. fall prostrate before:

genibus ejus advolutus est,

Vell. 2, 80:

omnium genibus se advolvens,

Liv. 8, 37 fin.:

advolvi genibus,

id. 28, 34:

tuis advolvimur aris,

Prop. 4, 16, 1.—With acc.: genua patrum advolvuntur, Sall. Fragm. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 311:

cum Tiberii genua advolveretur,

Tac. A. 1, 13; cf. id. ib. 6, 49; 15, 71.— Trop.: magnusque advolvitur astris clamor, rolls, i. e. rises or ascends, Stat. Th. 5, 143.

ădytum, i, n., = aduton (not to be entered), the innermost part of a temple, the sanctuary, which none but priests could enter, and from which oracles were delivered.

Lit.: in occultis ac remotis templi, quae Graeci aduta appellant, Caes. B. C. 3, 105:

aeternumque adytis effert penetralibus ignem,

Verg. A. 2, 297:

isque adytis haec tristia dicta reportat,

id. ib. 2, 115; 6, 98; Hor. C. 1, 16, 5.—In gen., a secret place, chamber; of the dead, a grave, tomb, in Verg. A. 5, 84, and Juv. 13, 205: descriptionem cubiculorum in adytis, chambers in secret places, i. e. inner chambers, Vulg. 1 Par. 28, 11.—

Fig.: ex adyto tamquam cordis responsa dedere, the inmost recesses, * Lucr. 1, 737.

adytus, ūs: adytus augura, in Non. 488, 4 (Trag. Rel. p. 217 Rib.).

aeternus, a, um, adj. [contr. from aeviternus, Varr. L. L. 6, § 11 Müll., from aevum, with the termination -ternus as in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as long as time endures, and keeps even pace with it; aeternus, the eternal, that which is raised above all time, and can be measured only by œons (aiônes, indefinite periods);

for Tempus est pars quaedam aeternitatis,

Cic. Inv. 1, 27, 39. Thus the sublime thought, without beginning and end, is more vividly suggested by aeternus than by sempiternus, since the former has more direct reference to the long duration of the eternal, which has neither beginning nor end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation of eternity, Doed. Syn. I. p. 3).

Lit.

Of the past and future, eternal:

deus beatus et aeternus,

Cic. Fin. 2, 27, 88:

nihil quod ortum sit, aeternum esse potest,

id. N. D. 1, 8:

O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas,

Verg. A. 10, 18:

di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni sunt futuri,

Cic. N. D. 1, 32, 90:

idem legis perpetuae et aeternae vim Jovem dicit esse,

id. ib. 1, 15, 40:

nomen Domini Dei aeterni,

Vulg. Gen. 21, 33; ib. Rom. 16, 26:

aeternum tempus,

Lucr. 1, 582:

causae immutabiles eaeque aeternae,

Cic. Fat. 12, 48. —

Of the future, everlasting, endless, immortal:

natura animi... neque nata certe est et aeterna est,

Cic. Tusc. 1, 23:

virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse,

id. Rab. 29:

aeternam timuerunt noctem,

Verg. G. 1, 468:

Quod semper movetur, aeternum est,

Cic. Tusc. 1, 23:

Quidquid est illud quod sentit... caeleste et divinum ob eamque rem aeternum sit, necesse est,

id. ib. 1, 27:

ut habeam vitam aeternam,

Vulg. Matt. 19, 16; ib. Joan. 3, 15; ib. Rom. 2, 7:

in sanguine testamenti aeterni,

ib. Heb. 13, 20:

tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,

Cic. Cat. 2, 13:

ibunt in supplicium aeternum,

Vulg. Matt. 25, 46: [p. 64] aeternas poenas in morte timendumst, Lucr. 1, 111:

mitti in ignem aeternum,

Vulg. Matt. 18, 8.—

Of the past:

ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus,

from eternity, Lucr. 1, 578:

motum animorum nullo a principio, sed ex aeterno tempore intellegi convenire,

Cic. Fin. 1, 6.—

Spec. of objects of nature, which the ancients regarded as stable and perpetual, everlasting, eternal: aeterna templa caeli, Poët. ap. Varr. L. L. 6, 11, p. 77 Müll.:

aeternam lampada mundi,

Lucr. 5, 402:

micant aeterni sidera mundi,

id. 5, 514:

aeterna domus, i. e. caelum,

Cic. Rep. 6, 23:

donec veniret desiderium collium aeternorum,

the everlasting hills, Vulg. Gen. 49, 26; ib. Ps. 75, 5; cf. ib. Ps. 103, 5.—

Meton., of indef. long time.

Of the future, lasting, enduring, everlasting, perpetual:

aeterni parietes,

Plin. 35, 14, 49, § 172:

dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore,

Ter. Eun. 5, 2, 33:

aeternus luctus,

Lucr. 3, 924:

dolor,

id. 3, 1003:

vulnus,

id. 2, 369; so Verg. A. 1, 36:

aerumna,

Cic. Sen. 34:

mala,

Verg. Cul. 130:

bellum,

Cic. Cat. 4, 22:

dedecus,

id. Font. 88:

imperium,

id. Rab. 33; so Verg. A. 1, 230:

versūs,

Lucr. 1, 121:

ignis sacerdotis,

Cic. Font. 47:

gloria,

id. Cat. 4, 21:

laus,

id. Planc. 26:

memoria,

id. Verr. 4, 69:

non dubitat Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare,

id. Cat. 4, 10.—Comic.:

spero me ob hunc nuntium aeternum adepturum cibum,

Plaut. Capt. 4, 1, 13. Esp. of Rome:

aeterna urbs,

the Eternal City, Tib. 2, 5, 23; Ov. F. 3, 72; Cod. Th. 10, 16, 1; Symm. Ep. 3, 55; Inscr. Orell. 2, 1140.— Comp.: nec est ulli ligno aeternior natura. Plin. 14, 1, 2, § 9:

aeterniora mala,

Lact. Epit. 9.—

Of the past, of yore, of old:

ablue corpus alluvii aeternisque sordibus squalidum,

Curt. 4, 1, 22.—

Adv. phrases.

in aeter-num.

Lit., forever, everlastingly:

et vivat in aeternum,

Vulg. Gen. 3, 22:

hoc nomen mihi est in aeternum,

ib. Exod. 3, 15:

Dominus in aeternum permanet,

ib. Psa. 9, 8:

vivet in aeternum,

ib. Joan. 6, 52:

Tu es sacerdos in aeternum,

ib. Heb. 5, 6:

non habebit remissionem in aeternum,

ib. Marc. 3, 29.—

Meton., of indef. long time, forever, always:

urbs in aeternum condita,

Liv. 4, 4:

leges in aeternum latae,

id. 34, 6:

(proverbia) durant in aeternum,

Quint. 5, 11, 41:

delatores non in praesens tantum, sed in aeternum repressisti,

Plin. Pan. 35:

(famulos) possidebitis in aeternum,

Vulg. Lev. 25, 46:

(servus) serviet tibi usque in aeternum,

ib. Deut. 15, 17:

ut sceleris memoria maneat in aeternum,

Lact. 1, 11.—

aeternum.

Lit., forever:

sedet aeternumque sedebit Infelix Theseus,

Verg. A. 6, 617:

ut aeternum illum reciperes,

Vulg. Phil. 15 (prob. here an adv.).—

Meton., of indef. long time, forever, always:

serviet aeternum,

Hor. Ep. 1, 10, 41.—

Of what is continually repeated, constantly, again and again (as in colloq. Engl., everlastingly, eternally):

glaebaque versis Aeternum frangenda bidentibus,

Verg. G. 2, 400:

ingens janitor Aeternum latrans (of Cerberus),

id. A. 6, 401.—

aeternō, meton., of indef. long time, forever, perpetually:

viret aeterno hunc fontem igneum contegens fraxinus,

Plin. 2, 107, 111, § 240:

BVSTA TVTA AETERNO MANEANT,

Inscr. Orell. 4517.

aeternus, a, um, adj. [contr. from aeviternus, Varr. L. L. 6, § 11 Müll., from aevum, with the termination -ternus as in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as long as time endures, and keeps even pace with it; aeternus, the eternal, that which is raised above all time, and can be measured only by œons (aiônes, indefinite periods);

for Tempus est pars quaedam aeternitatis,

Cic. Inv. 1, 27, 39. Thus the sublime thought, without beginning and end, is more vividly suggested by aeternus than by sempiternus, since the former has more direct reference to the long duration of the eternal, which has neither beginning nor end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation of eternity, Doed. Syn. I. p. 3).

Lit.

Of the past and future, eternal:

deus beatus et aeternus,

Cic. Fin. 2, 27, 88:

nihil quod ortum sit, aeternum esse potest,

id. N. D. 1, 8:

O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas,

Verg. A. 10, 18:

di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni sunt futuri,

Cic. N. D. 1, 32, 90:

idem legis perpetuae et aeternae vim Jovem dicit esse,

id. ib. 1, 15, 40:

nomen Domini Dei aeterni,

Vulg. Gen. 21, 33; ib. Rom. 16, 26:

aeternum tempus,

Lucr. 1, 582:

causae immutabiles eaeque aeternae,

Cic. Fat. 12, 48. —

Of the future, everlasting, endless, immortal:

natura animi... neque nata certe est et aeterna est,

Cic. Tusc. 1, 23:

virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse,

id. Rab. 29:

aeternam timuerunt noctem,

Verg. G. 1, 468:

Quod semper movetur, aeternum est,

Cic. Tusc. 1, 23:

Quidquid est illud quod sentit... caeleste et divinum ob eamque rem aeternum sit, necesse est,

id. ib. 1, 27:

ut habeam vitam aeternam,

Vulg. Matt. 19, 16; ib. Joan. 3, 15; ib. Rom. 2, 7:

in sanguine testamenti aeterni,

ib. Heb. 13, 20:

tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,

Cic. Cat. 2, 13:

ibunt in supplicium aeternum,

Vulg. Matt. 25, 46: [p. 64] aeternas poenas in morte timendumst, Lucr. 1, 111:

mitti in ignem aeternum,

Vulg. Matt. 18, 8.—

Of the past:

ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus,

from eternity, Lucr. 1, 578:

motum animorum nullo a principio, sed ex aeterno tempore intellegi convenire,

Cic. Fin. 1, 6.—

Spec. of objects of nature, which the ancients regarded as stable and perpetual, everlasting, eternal: aeterna templa caeli, Poët. ap. Varr. L. L. 6, 11, p. 77 Müll.:

aeternam lampada mundi,

Lucr. 5, 402:

micant aeterni sidera mundi,

id. 5, 514:

aeterna domus, i. e. caelum,

Cic. Rep. 6, 23:

donec veniret desiderium collium aeternorum,

the everlasting hills, Vulg. Gen. 49, 26; ib. Ps. 75, 5; cf. ib. Ps. 103, 5.—

Meton., of indef. long time.

Of the future, lasting, enduring, everlasting, perpetual:

aeterni parietes,

Plin. 35, 14, 49, § 172:

dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore,

Ter. Eun. 5, 2, 33:

aeternus luctus,

Lucr. 3, 924:

dolor,

id. 3, 1003:

vulnus,

id. 2, 369; so Verg. A. 1, 36:

aerumna,

Cic. Sen. 34:

mala,

Verg. Cul. 130:

bellum,

Cic. Cat. 4, 22:

dedecus,

id. Font. 88:

imperium,

id. Rab. 33; so Verg. A. 1, 230:

versūs,

Lucr. 1, 121:

ignis sacerdotis,

Cic. Font. 47:

gloria,

id. Cat. 4, 21:

laus,

id. Planc. 26:

memoria,

id. Verr. 4, 69:

non dubitat Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare,

id. Cat. 4, 10.—Comic.:

spero me ob hunc nuntium aeternum adepturum cibum,

Plaut. Capt. 4, 1, 13. Esp. of Rome:

aeterna urbs,

the Eternal City, Tib. 2, 5, 23; Ov. F. 3, 72; Cod. Th. 10, 16, 1; Symm. Ep. 3, 55; Inscr. Orell. 2, 1140.— Comp.: nec est ulli ligno aeternior natura. Plin. 14, 1, 2, § 9:

aeterniora mala,

Lact. Epit. 9.—

Of the past, of yore, of old:

ablue corpus alluvii aeternisque sordibus squalidum,

Curt. 4, 1, 22.—

Adv. phrases.

in aeter-num.

Lit., forever, everlastingly:

et vivat in aeternum,

Vulg. Gen. 3, 22:

hoc nomen mihi est in aeternum,

ib. Exod. 3, 15:

Dominus in aeternum permanet,

ib. Psa. 9, 8:

vivet in aeternum,

ib. Joan. 6, 52:

Tu es sacerdos in aeternum,

ib. Heb. 5, 6:

non habebit remissionem in aeternum,

ib. Marc. 3, 29.—

Meton., of indef. long time, forever, always:

urbs in aeternum condita,

Liv. 4, 4:

leges in aeternum latae,

id. 34, 6:

(proverbia) durant in aeternum,

Quint. 5, 11, 41:

delatores non in praesens tantum, sed in aeternum repressisti,

Plin. Pan. 35:

(famulos) possidebitis in aeternum,

Vulg. Lev. 25, 46:

(servus) serviet tibi usque in aeternum,

ib. Deut. 15, 17:

ut sceleris memoria maneat in aeternum,

Lact. 1, 11.—

aeternum.

Lit., forever:

sedet aeternumque sedebit Infelix Theseus,

Verg. A. 6, 617:

ut aeternum illum reciperes,

Vulg. Phil. 15 (prob. here an adv.).—

Meton., of indef. long time, forever, always:

serviet aeternum,

Hor. Ep. 1, 10, 41.—

Of what is continually repeated, constantly, again and again (as in colloq. Engl., everlastingly, eternally):

glaebaque versis Aeternum frangenda bidentibus,

Verg. G. 2, 400:

ingens janitor Aeternum latrans (of Cerberus),

id. A. 6, 401.—

aeternō, meton., of indef. long time, forever, perpetually:

viret aeterno hunc fontem igneum contegens fraxinus,

Plin. 2, 107, 111, § 240:

BVSTA TVTA AETERNO MANEANT,

Inscr. Orell. 4517.

aether, ĕris (sometimes Gr. gen. aetheros; acc. reg. Gr. aethera; and so Stat. S. 4, 225; id. Th. 3, 525;

but poetry and prose of that per. also use aetherem,

Tert. adv. Marc. 1, 13; cf. Serv. ad Verg. A. 1, 58; plur. in late Lat. aethera, Ven. Fort. Carm. 3, 9, 7), m., = aithêr [v. aestas], the upper, pure, bright air, the ether.

In gen.

Lit. (opp. aër, the lower atmospheric air): restat ultimus omnia cingens et coërcens caeli complexus, qui idem aether vocatur, extrema ora et determinatio mundi;

in quo cum admirabilitate maxima igneae formae cursus ordinatos definiunt,

Cic. N. D. 2, 40:

(astra) oriuntur in ardore caelesti, qui aether vel caelum nominatur,

id. ib. 2, 15.—

Transf., in the poets,

Heaven: Id, quod nostri caelum memorant, Graii perhibent aethera, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (Trag. Rel. p. 87 Rib.): famā super aethera notus, Verg. A. 1, 379:

rex aetheris altus Juppiter,

id. ib. 12, 140:

regna profundi aetheros,

Stat. Th. 3, 524. —

Air, in gen.: clamor ad caelum volvendus per aethera vagit, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Müll. (Ann. v. 520 Vahl.):

ignem ignes procudunt aetheraque aether,

Lucr. 2, 1115: ferar per liquidum aethera Vates, * Hor. C. 2, 20, 2:

nudoque sub aetheris axe,

Verg. A. 2, 512; 8, 28:

apes liquidum trans aethera vectae,

id. ib. 7, 65; Sil. 2, 513 al.—

In opp. to the lower world, the upper world, the earth:

aethere in alto duros perferre labores,

Verg. A. 6, 436.—

The brightness surrounding a deity:

aethere plena corusco Pallas,

Val. Fl. 5, 183.—

Aether personified, son of Chaos, and father of Cœlum, Cic. N. D. 3, 17 al.; also Jupiter, Cic. Ac. 2, 41. So in the poets often:

pater Aether,

Lucr. 1, 250:

pater omnipotens Aether,

Verg. G. 2, 325.

aether, ĕris (sometimes Gr. gen. aetheros; acc. reg. Gr. aethera; and so Stat. S. 4, 225; id. Th. 3, 525;

but poetry and prose of that per. also use aetherem,

Tert. adv. Marc. 1, 13; cf. Serv. ad Verg. A. 1, 58; plur. in late Lat. aethera, Ven. Fort. Carm. 3, 9, 7), m., = aithêr [v. aestas], the upper, pure, bright air, the ether.

In gen.

Lit. (opp. aër, the lower atmospheric air): restat ultimus omnia cingens et coërcens caeli complexus, qui idem aether vocatur, extrema ora et determinatio mundi;

in quo cum admirabilitate maxima igneae formae cursus ordinatos definiunt,

Cic. N. D. 2, 40:

(astra) oriuntur in ardore caelesti, qui aether vel caelum nominatur,

id. ib. 2, 15.—

Transf., in the poets,

Heaven: Id, quod nostri caelum memorant, Graii perhibent aethera, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (Trag. Rel. p. 87 Rib.): famā super aethera notus, Verg. A. 1, 379:

rex aetheris altus Juppiter,

id. ib. 12, 140:

regna profundi aetheros,

Stat. Th. 3, 524. —

Air, in gen.: clamor ad caelum volvendus per aethera vagit, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Müll. (Ann. v. 520 Vahl.):

ignem ignes procudunt aetheraque aether,

Lucr. 2, 1115: ferar per liquidum aethera Vates, * Hor. C. 2, 20, 2:

nudoque sub aetheris axe,

Verg. A. 2, 512; 8, 28:

apes liquidum trans aethera vectae,

id. ib. 7, 65; Sil. 2, 513 al.—

In opp. to the lower world, the upper world, the earth:

aethere in alto duros perferre labores,

Verg. A. 6, 436.—

The brightness surrounding a deity:

aethere plena corusco Pallas,

Val. Fl. 5, 183.—

Aether personified, son of Chaos, and father of Cœlum, Cic. N. D. 3, 17 al.; also Jupiter, Cic. Ac. 2, 41. So in the poets often:

pater Aether,

Lucr. 1, 250:

pater omnipotens Aether,

Verg. G. 2, 325.

aethĕrĭus (not aethĕrĕus), a, um, adj., = aitherios [aether], pertaining to the ether, ethereal.

Lit.:

sidera aetheriis affixa cavernis,

Lucr. 4, 391:

(truncus) vivit et aetherias vitalīs suscipit auras,

id. 3, 405:

altissima aetheriaque natura,

Cic. N. D. 2, 24 fin.: post ignem aetheriā domo Subductum, * Hor. C. 1, 3, 29.—

Transf.

Pertaining to heaven, heavenly, celestial:

arces,

Ov. M. 15, 858:

umbrae,

the shade spread through the heavens, Cat. 66, 55:

pater,

Mart. 9, 36:

Olympus,

id. 9, 4:

Taurus mons aetherio vertice,

i. e. which touches heaven, Tib. 1, 8, 15: aetherios animo conceperat ignes, i. e. heavenly inspiration (Gr. enthousiasmos), Ov. F. 1, 473.—

Pertaining to the air in gen.:

nubes,

Lucr. 4, 182:

aurae,

id. 3, 406:

aqua,

i. e. rain, Ov. F. 1, 682.—

Pertaining to the upper world:

vesci aurā Aetheriā,

Verg. A. 1, 546.— Comp.:

aetherior,

Jul. Val. Res Gest. Alex. M. 3, 68 Mai.

aethĕrĭus (not aethĕrĕus), a, um, adj., = aitherios [aether], pertaining to the ether, ethereal.

Lit.:

sidera aetheriis affixa cavernis,

Lucr. 4, 391:

(truncus) vivit et aetherias vitalīs suscipit auras,

id. 3, 405:

altissima aetheriaque natura,

Cic. N. D. 2, 24 fin.: post ignem aetheriā domo Subductum, * Hor. C. 1, 3, 29.—

Transf.

Pertaining to heaven, heavenly, celestial:

arces,

Ov. M. 15, 858:

umbrae,

the shade spread through the heavens, Cat. 66, 55:

pater,

Mart. 9, 36:

Olympus,

id. 9, 4:

Taurus mons aetherio vertice,

i. e. which touches heaven, Tib. 1, 8, 15: aetherios animo conceperat ignes, i. e. heavenly inspiration (Gr. enthousiasmos), Ov. F. 1, 473.—

Pertaining to the air in gen.:

nubes,

Lucr. 4, 182:

aurae,

id. 3, 406:

aqua,

i. e. rain, Ov. F. 1, 682.—

Pertaining to the upper world:

vesci aurā Aetheriā,

Verg. A. 1, 546.— Comp.:

aetherior,

Jul. Val. Res Gest. Alex. M. 3, 68 Mai.

afflictus ( adf-), a, um, P. a., from affligo.

afflictus ( adf-), ūs, m. [id.], a striking on or against, a collision:

nubes adflictu ignem dant,

App. de Mund. p. 63, 36 Elm.

ai, in old Lat., corresponding to ae: AIDILIS, CAISAR, AITERNOS, for Aedilis, Caesar, aeternus; also, still later, sometimes in the poets in the termination of the genitive of the first decl.; but, as in Enn. and Lucr., per diaeresin always dissyl. with long penult:

furit intus aquāï,

Verg. A. 7, 464:

aurāï simplicis ignem,

id. ib. 6, 747:

terrāï frugiferāï,

Mart. 11, 91, 5; cf. Quint. 1, 7, 18; Spauld. Prisc. 728; Prob. 1438; Vel. Long. 2222; Mart. Vict. 2460 P.—In prim. syllables, as in voc. Gaĭ, ăi could not be changed to ae if i was an ending; but i was changed to i cons., when the word received accession, e. g. Gaius. —When a conson. followed ai, as in CNAIVOS for GNAIWOS (v. the Epitaphs of the Scipios, in the Append.), ae was written at a later per., as Gnaeus; hence from Graïos both Graecus and Graius; from Aiakos, Aeacus, and Aiax, for Aias, were formed; just as Achaeus or Achivus with Achaĭus or Achaĭcus was used.

* ai = ai, interj., denoting grief, ah! alas! Ov. M. 10, 215.

ai, imper., from aio.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

āra, ae, f. (Osc. form aasa; Umbr. asa: PELLEX. ASAM. IVNONIS. NE. TAGITO., Lex Numae ap. Gell. 4, 3, 3; cf. Serv. ad Verg. A. 4, 219; Macr. S. 3, 2) [perh. Sanscr. ās, Gr. hêmai, Dor. hêsmai = to sit, as the seat or resting-place of the victim or offering; v. Curt. p. 381 sq.], an altar.

Lit.: Jovis aram sanguine turpari, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 35, 85 (Trag. v. 125 Vahl.):

Inde ignem in aram, ut Ephesiae Dianae laeta laudes,

Plaut. Mil. 2, 5, 1:

omnīs accedere ad aras... aras sanguine multo Spargere,

Lucr. 5, 1199 sq.; so id. 1, 84:

turicremas aras,

id. 2, 353 (adopted by Verg. A. 4, 453);

2, 417: multo sanguine maesti Conspergunt aras adolentque altaria donis,

id. 4, 1237 al.:

ara Aio Loquenti consecrata,

Cic. Div. 1, 45, 101:

ara condita atque dicata,

Liv. 1, 7; cf. Suet. Claud. 2:

ara sacrata,

Liv. 40, 22; cf. Suet. Tib. 14:

exstruere,

id. Aug. 15; so Vulg. 4 Reg. 21, 4:

construere,

ib. 2 Par. 33, 3:

facere,

ib. ib. 33, 15:

erigere,

ib. Num. 23, 4:

aedificare,

ib. 3 Reg. 14, 23:

ponere,

ib. ib. 16, 32:

destruere,

ib. Exod. 34, 13, and ib. Jud. 6, 25:

subvertere,

ib. Deut. 7, 5:

dissipare,

ib. ib. 12, 3:

suffodere,

ib. Jud. 31, 32:

demolire,

ib. Ezech. 6, 4:

depopulari, ib. Osee, 10, 2: interibunt arae vestrae,

ib. Ezech. 6, 6 et saep.—Altars were erected not only in the temples, but also in the streets and highways, in the open air, Plaut. Aul. 4, 1, 20.—Esp. were altars erected in the courts of houses (impluvia), for the family gods (Penates), while the household gods (Lares) received offerings upon a small hearth (focus) in the family hall (atrium); hence, arae et foci, meton. for home, or hearth and home, and pro aris et focis pugnare, to fight for altars and fires, for one's dearest possessions:

urbem, agrum, aras, focos seque dedere,

Plaut. Am. 1, 1, 71:

te amicum Deiotari regis arae focique viderunt,

Cic. Deiot. 3:

de vestris conjugibus ac liberis, de aris ac focis, decernite,

id. Cat. 4, 11, 24; id. Sest. 42:

nos domicilia, sedesque populi Romani, Penates, aras, focos, sepulcra majorum defendimus,

id. Phil. 8, 3:

patriae, parentibus, aris atque focis bellum parare,

Sall. C. 52, 3:

pro patriā, pro liberis, pro aris atque focis suis cernere,

id. ib. 59, 5:

sibi pro aris focisque et deūm templis ac solo, in quo nati essent, dimicandum fore,

Liv. 5, 30 et saep.—Criminals fled to the altars for protection, Don. ad Ter. Heaut. 5, 2, 22:

interim hanc aram occupabo,

Plaut. Most. 5, 1, 45:

Priamum cum in aram confugisset, hostilis manus interemit,

Cic. Tusc. 1, 35, 85:

eo ille confugit in arāque consedit,

Nep. Paus. 4, 4:

Veneris sanctae considam vinctus ad aras: haec supplicibus favet,

Tib. 4, 13, 23.—Hence, trop., protection, refuge, shelter:

tamquam in aram confugitis ad deum,

Cic. N. D. 3, 10, 25:

ad aram legum confugere,

id. Verr. 2, 2, 3:

hic portus, haec ara sociorum,

id. ib. 2, 5, 48; Ov. Tr. 4, 5, 2; 5, 6, 14; id. H. 1, 110; id. P. 2, 8, 68.—One who took an oath was accustomed to lay hold of the altar, in confirmation of it, Plaut. Rud. 5, 2, 46:

qui si aram tenens juraret, crederet nemo,

Cic. Fl. 36, 90; Nep. Hann. 2, 4 (cf. Liv. 21, 1):

tango aras, medios ignes et numina testor,

Verg. A. 12, 201; 4, 219: ara sepulcri, a funeral pile, regarded as an altar, Verg. A. 6, 177; Sil. 15, 388.—

Meton.

The Altar, a constellation in the southern sky, Gr. Thutêrion (Arat. 403 al.): Aram, quam flatu permulcet spiritus austri, poët. ap. Cic. N. D. 2, 44, 114; so Cic. Arat. 202; 213 Orell.; Hyg. Astr. 2, 39, and id. ib. 3, 38:

pressa,

i. e. low in the south, Ov. M. 2, 139. —

Arae, The Altars.

Rocky cliffs in the Mediterranean Sea, between Sicily Sardinia and Africa, so called from their shape, Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 108;

Quadrig. Ann. ib.: saxa vocant Itali, mediis quae in fluctibus, Aras,

Verg. A. 1, 109.—

Arae Philaenorum, v. Philaeni.—

Transf., in gen., a monument of stone:

ara virtutis,

Cic. Phil. 14, 13:

Lunensis ara,

of Lunensian marble, Suet. Ner. 50 fin. —Also [p. 150] a tombstone:

ARAM D. S. P. R. (de suā pecuniā restituit),

Inscr. Orell. 4521; so ib. 4522; 4826.

artĭfĭcĭōsus, a, um, adj. [artificium].

A.. Act., accomplished in art, skilful, artistic (perh. found only in Cic. and Auct. ad Her.):

rhetores elegantissimi atque artificiosissimi,

Cic. Inv. 1, 35 fin.: quod si artificiosum est intellegere, quae sunt ex arte scripta, multo est artificiosius ipsum scribere ex arte, Auct. ad Her. 4, 4, 7:

ipsius mundi natura non artificiosa solum, sed plane artifex,

Cic. N. D. 2, 22, 58:

Zeno naturam ita definit, ut eam dicat ignem esse artificiosum ad gignendum progredientem viā,

id. ib. 2, 22, 58, § 57.—

Pass. (cf. artifex, II. B.), on which much art has been bestowed, made with art, artificial, ingenious:

utraeque (sc. venae et arteriae) vim quandam incredibilem artificiosi operis divinique testantur,

Cic. N. D. 2, 55, 138: Epicurus autem nec non volt, si possit, plane et aperte loqui: nec de re obscurā, ut physici;

aut artificiosā, ut mathematici,

id. Fin. 2, 5, 15.—

According to the rules of art, artificial (esp. freq. in opp. to naturalis, natural):

ea genera divinandi non naturalia, sed artificiosa dicuntur,

Cic. Div. 1, 33, 72; so several times Auct. ad Her. 3, 16 sq. al. — Adv.: artĭfĭcĭōsē, in skilful manner, skilfully:

digerere aliquid,

Cic. de Or. 1, 41, 186:

dicere aliquid,

id. Fin. 3, 9, 32:

ambulare,

id. N. D. 3, 11, 27: commutare aliquid, Auct. ad Her. 3, 10, 17.— Comp.:

multo artificiosius efficere aliquid,

Cic. N. D. 2, 22, 57.— Sup.: artificiosissime facere, Auct. ad Her. 4, 4, 7.

bĭbo, bĭbi (post-class. part. fut. bĭbĭtūrus, Hier. Isa. 8, 25, 8; Vulg. Matt. 20, 22; id. Act. 23, 12; Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1; part. perf. bĭbĭtus, a, um, Cael. Aur. Chron. 4, 3, 60; Capitol. Ver. 5, 3; Aem. Mac. c. de Porro; Plin. Val. 2, 18; inf. apocop. biber, Cato, Titin., and Fannii Annal. ap. Charis. p. 99), 3, v. a. [root bi; Gr. pi-, pinô, pepôka; whence Lat. poto, as if from po; Sanscr. pī; Slav. piti; Lith. pota], to drink (usually from thirst, a natural want; poto, to drink from passion, habit, etc.; but poto is occasionally used of water, etc., e. g. Plin. 11, 37, 68, § 179; cf.:

bibere naturae est, potare luxuriae,

Isid. Diff. 1. 74; and the partt. potus and potatus are regularly used instead of the partt. of bibo).

With acc.

Of the liquid drunk:

per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

Cato, R. R. 73:

jejunus heminam bibito,

id. ib. 126:

si voles vinum Choum bibere, licebit bibas,

id. ib. 48: eapse merum condidicit bibere;

foribus dat aquam quam bibant,

Plaut. Curc. 1, 3, 4:

vicit vinum quod bibi,

Ter. Eun. 4, 5, 1:

Darius in fugā cum aquam turbidam bibisset,

Cic. Tusc. 5, 34, 97:

patrono malo suadebat ut mulsum frigidum biberet,

id. de Or. 2, 70, 282:

viveret, nisi illud (i. e. venenum) bibisset,

Quint. 8, 5, 31:

bibo aquam,

id. 6, 3, 93:

cur apud te vinum aetate tuā vetustius bibitur?

Sen. Vit. Beat. 17, 2:

nisi Hy. mettia mella Falerno Ne biberis diluta,

Hor. S. 2, 2, 15:

et Veientani bibitur faex crassa rubelli,

Mart. 1, 103, 9:

lac bibere,

to suck, Ov. Am. 3, 10, 22; id. M. 9, 377; 9, 615.—Also nutricem bibere (i. e. lac de nutrice), App. M. 2, p. 115, 29.— Poet.;

Caecubam... Tu bibes uvam (i. e. vinum),

Hor. C. 1, 20, 10:

in usu radix tantum duabus drachmis bibenda (i. e. sucus radicis),

Plin. 25, 6, 30, § 67.—

Pocula or cyathos bibere.

Poet., = vinum (cf. pinein kratêras):

tristia cum multo pocula felle bibat,

Tib. 1, 5, 50:

ipse bibebam Sobria suppositā pocula victor aquā,

id. 1, 6, 28:

plura pocula = plus vini,

id. 1, 9, 59; so,

nomismata and aera,

id. 1, 26, 3.—

Of the number of cups drunk at a merry-making: vide quot cyathos bibimus: St. Tot quot digiti sunt tibi in manu, Plaut. Stich. 5, 4, 24.—Esp. of the custom of drinking names, i. e. as many cups as there are letters in a name proposed; the number is frequently expressed by fractional parts of the as (uncia = a cyathus;

quincunx = 5 cyathi, etc.): quincunces et sex cyathos bessemque bibamus, Gaius ut fiat, Julius, et Proculus,

Mart. 11, 36, 7:

crebros ergo licet bibas trientes,

id. 1, 106, 8:

diluti bibis unciam Falerni,

id. v. 3 (cf. with potare:

sextantes et deunces,

id. 12, 28).—Hence, nomen bibere, Julium, etc., bibere:

ut jugulem curas, nomen utrumque bibam,

Mart. 8, 57, 26:

Laevia sex cyathis, septem Justina bibatur, Quinque Lycas, Lyde quattuor, Ida tribus,

id. 1, 71, 1 sq.:

Astyanacta bibes,

id. 8, 6, 16.—

Fluvium, undam, pruinas bibere ( poet.).

= aquam ex flumine bibere:

priusquam Pabula gustassent Trojae Xanthumque bibissent,

Verg. A. 1, 473:

jam crassus torrens bibitur tamen,

Stat. Th. 4, 821:

puram bibis amnibus undam,

Claud. Laud. Herc. 74.—

Trop., to arrive at the region of the river:

non illum nostri possunt mutare labores, Nec si... Hebrumque bibamus Sithoniasque nives... subeamus (i. e. si Thraciam adeamus),

Verg. E. 10, 65:

ante... Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim Quam, etc.,

sooner will the Parthians come to Germany, or the Germans to the country of the Parthians, id. ib. 1, 63:

turbaque Phasiacam Graia bibistis aquam,

Ov. H. 12, 10.—Hence,

Qui flumen bibunt, = the inhabitants of the country through which the river passes:

qui Tiberim Fabarimque bibunt,

Verg. A. 7, 715:

qui profundum Danubium bibunt,

Hor. C. 4, 15, 21:

qui Nilum ex ipso protinus ore bibunt,

Mart. 7, 88, 6:

populosque bibentes Euphraten,

Luc. 8, 213:

qui te, Nile, bibit, Claud. Prob. et Olybr. 38.—So of an inland sea: caesamque bibens Maeotin Alanus,

Claud. in Rufin. 1, 812.—Of a single person:

extremum Tanaim si biberes, Lyce,

Hor. C. 3, 10, 1.—Similarly, montium pruinas bibere, of the rivers fed by a mountain range:

amniumque... quicunque Odrysias bibunt pruinas,

Mart. 10, 7, 2: fluvios qui... Alpinasque bibunt de more pruinas, Claud. Prob. et Olybr. 255.—

Bibere aquas, to be drowned:

neu bibat aequoreas naufragus hostis aquas,

Ov. H. 7, 62.— Transf., of ships, to founder, to be wrecked: o utinam... Argo funestas pressa bibisset aquas! Ov. Am. 2, 11, 6.—

Sanguinem or cruorem bibere.

Sanguinem, in a figurative sense, = sanguinem sitire:

cujus sanguinem (Antonium) non bibere censeatis? (sitire, animo bibere),

Cic. Phil. 11, 5, 10.—

Cruorem bibere, to draw blood, to kill:

hasta virgineum alte bibit acta cruorem,

Verg. A. 11, 803; Claud. in Rufin. 1, 78.—

Transf. to things other than liquids.

Of concrete things: dixit et ardentes avido bibit ore favillas, breathed in, drew in (of the sparks of a funeral pyre), Mart. 1, 42, 5:

vigilandae noctes et fuligo lucubrationum bibenda,

inhale, Quint. 11, 3, 23.—

Figuratively, of abstract things.

= cupideaudire, legere:

pugnas et exactos tyrannos... bibit aure vulgus,

eagerly listens to, Hor. C. 2, 13, 32:

incipe: suspensis auribus ista bibam,

Prop. 3, 4, 8: hinc ille justitiae haustus bibat, imbibe (by reading) the love of justice, Quint. 12, 2, 31: illa divino fruitur sermone parentis, maternosque bibit mores, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 231.—

To imbibe, be affected with:

infelix Dido, longumque bibebat amorem,

Verg. A. 1, 749:

totisque novum bibit ossibus ignem,

the fire of love, Stat. Achill. 1, 303.—

To draw out, exhaust: nudae illae artes omnem sucum ingenii bibunt, Quint. prooem. 24.—

To swallow, i. e. forget:

quamquam ego vinum bibo, mandata hau consuevi simul bibere una,

Plaut. Pers. 2, 1, 3. —

Transf., of inanim. subjects, to absorb liquids, draw, imbibe them:

id si feceris metreta oleum non bibet,

Cato, R. R. 100. —So trop.:

claudite jam rivos... sat prata biberunt,

Verg. E. 3, 111:

inriguumque bibant violaria fontem,

id. G. 4, 32:

quae (terra) bibit humorem,

absorbs moisture, id. ib. 2, 218:

amphora fumum bibere instituta,

Hor. C. 3, 8, 11:

mista bibunt molles lacrimis unguenta favillae,

Ov. F. 3, 561:

tunc bibit irriguus fertilis hortus aquas,

Tib. 2, 1, 44:

lanarum nigrae nullum colorem bibunt,

take no color, Plin. 8, 48, 73, § 193; so,

candorem (i. e. colorem candidum) bibere,

id. 31, 11, 47, § 123: arcus bibit (aquas) and nubes bibunt (aquas), the rainbow, the clouds draw water (according to a popular belief among the ancients):

cur bibit arcus aquas?

Prop. 3, 5 (4, 4), 32:

et bibit ingens Arcus,

Verg. G. 1, 380.—And, jestingly, of an old woman given to drink: ecce autem, bibit arcus;

hercle, credo, hodie pluet,

Plaut. Curc. 1, 2, 39 (44):

unde aures nubesque bibunt atque imbrifer arcus,

Stat. Th. 9, 405.—So with object understood:

bibite, festivae fores,

with reference to the wine spilled, Plaut. Curc. 1, 1, 88:

palma toto anno bibere amat, i. e. aquam,

Plin. 13, 4, 7, § 28.—

Absol. (the obj. acc. understood).

Sc. aquam:

nec sitis est exstincta priusquam vita bibendo (of those seized by the plague),

Ov. M. 7, 569.—

Of liquids in general:

numquam sitiens biberat,

Cic. Tusc. 5, 34, 97:

edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere,

Sen. Vit. Beat. 20, 5:

ut nec bibant sine ambitione, nec edant,

id. ib. 12, 5:

conducit inter cibos bibere,

Plin. 23, 1, 23, § 41:

vino debemus homines quod soli animalium non sitientes bibimus,

id. 23, 1, 23, § 42.—

Esp. of wine:

es, bibe, animo obsequere mecum,

Plaut. Mil. 3, 1, 82:

quamquam illud est dulce, esse et bibere,

id. Trin. 2, 1, 37:

jam diu factum postquam bibimus: nimis diu sicci sumus,

id. Pers. 5, 2, 45; id. Poen. 4, 2, 13:

decet luxuriosum bibendo mori,

Quint. 8, 5, 23:

ut jejuni biberent,

Plin. 14, 28 med. — Pass. impers. bibitur, they drink, he drinks, people drink:

dies noctisque estur, bibitur,

Plaut. Most. 1, 3, 78:

ab tertiā horā bibebatur, ludebatur, vomebatur,

Cic. Phil. 2, 41, 104:

bibitur usque eo dum de solio ministretur,

id. Pis. 27, 67.—

With adverbs or adverbial phrases.

Of manner:

jucundius bibere,

Cic. Tusc. 5, 34, 97; id. Att. 13, 52, 1:

large,

Plin. 10, 34, 52, § 105:

fit invitatio ut Graeco more biberetur, i. e. propinando,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—

With num. adv. denoting the number of cups:

jam bis bibisse oportuit,

Plaut. Bacch. 4, 3, 122:

sic ago, semel bibo,

id. Rud. 3, 6, 46:

plus quam deciens, Sextiliane, bibis,

Mart. 1, 26, 10:

quare bis deciens, Sextiliane bibis?

id. 1, 11, 2.—

With abl. or prep. and abl.

Of the liquid, river, etc.:

de eo vino... bibito ante cenam,

Cato, R. R. 114: a fonte bibatur... [p. 236] an lacu, Mart. 9, 99, 9:

ab amne,

id. 12, 11:

ex aquā,

Prop. 2, 30, 32:

ex fonte,

id. 4, 4, 14.—

Of the vessel.

Abl.:

gemmā, i. e. poculo ex gemmā facto,

Verg. G. 2, 506:

caelato = e poculo caelato,

Juv. 12, 47:

conchā,

id. 6, 304:

fictilibus,

id. 10, 25:

testā,

Mart. 3, 82, 3:

vitro,

id. 1, 37, 2; 4, 85, 1:

ossibus humanorum capitum,

Plin. 7, 2, 2, § 12.—And bibere understood:

poscunt majoribus poculis, i. e. bibi,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—

With ex: ex solido auro, L. Varius ap. Macr. 6, 1:

e gemmā,

Prop. 3, 3, 26.—

With in:

hac licet in gemmā bibas,

Mart. 14, 120:

in Priami calathis,

id. 8, 6, 16:

in auro,

Sen. Thyest. 453:

in argento potorio,

Dig. 34, 12, 21:

in ossibus capitum,

Flor. 3, 4, 2.—

Particular phrases.

Bibe si bibis = bibe nunc, si omnino bibere vis, a formula urging to drink, Plaut. Stich. 5, 4, 33; 5, 4, 51 (cf.:

age, si quid agis,

id. ib. 5, 4, 35).—

Dare bibere, to give to drink, a Grecism, perh. only in the foll. passages: date illi biber, Titin ap. Charis. p. 99 P. (Com. Rel. v. 78 Rib.):

jubebat biber dari, Fann. Ann. ib: bibere da usque plenis cantharis,

Plaut. Pers. 5, 2, 40 (45):

quod jussi ei dari bibere,

Ter. And. 3, 2, 4; cf.:

ut Jovi bibere ministraret,

Cic. Tusc. 1, 26, 65:

ut bibere sibi juberet dari,

Liv. 40, 47, 5: cf.: dare with subj.:

tum vos date bibat tibicini,

Plaut. Stich. 5, 5, 16.—And with rel. and subj.:

nimium dabat quod biberem,

Plaut. Cist. 1, 1, 19:

dat aquam quam bibant,

id. Curc. 1, 3, 4.—

Prov.:

aut bibat aut abeat, taken from the Greek banquets, in which the chairman (arbiter bibendi,

Hor. C. 2, 7, 25) could demand unconditional submission to the drinking laws (ê pithi, ê apithi), Cic. Tusc. 5, 41, 118.

bĭbo, ōnis, m. [1. bibo], a tippler, drunkard, Firm. Math. 5, 4 fin. —

Esp., a kind of worm bred in wine, Afran. ap. Isid. Orig. 12, 8, 16 (Com. Rel. v. 406 Rib.; al. bibiones).

bullo, āre, and bullĭo, īvi, ītum, 4, v. n. [bulla], to be in bubbling motion, to be in a state of ebullition, to bubble.

Form bullo, āre:

ubi bullabit vinum, ignem subducito,

Cato, R. R. 105; Cels. 2, 7; 7, 4, 2; Calp. Ecl. 1, 11; Plin. 9, 7, 6, § 18; 18, 31, 74, § 317.—

Form bullio, īre:

bullientes fontes,

Vitr. 8, 3; Cels. 5, 19, 28; Pers. 3, 34; Apic. 4, 119; 6, 212.—As v. a. in part. pass.: ammoniacum cum vino et melle mittis in ollam et bullita ( sodden, i. e. half-cooked) atteres, dabisque ad bibendum, Veg. 2, 17, 5 (1, 45, 5).—

Trop.:

indignatione,

to boil with rage, fty in a passion, App. M. 10, p. 250, 34:

libidinum incendio bulliebant,

Hier. ad Eustach. p. 236, 1, 1.