famēs

I. B. 1. * 2. II. A. * B. C.

    famēs is （abl. famē), f    [2 FA-], hunger: ut periclum a fame mihi sit, T.: cum cibo fames depulsa est: fame confecti: (avis) fame enecta, starved to death: patientia famis: famem explere, sate: cibus advorsus famem, S.: extrema, Cs.: dura, H.: levare, to assuage, O.: vetitorum tanta ciborum, O.— Famine, dearth, want: in Asiā: in fame frumentum exportare: ad famem hunc reicere, turn out to starve, T.—Fig., a violent longing, greediness, greed, avidity: Auri sacra, V.: maiorum, H.—Of speech, poverty of expression, C.— Person., hunger: malesuada, V., O.

    aurum ī, n    [AVS-], gold: auri pondus: auri venae: carior auro, more precious than, Ct. — Prov.: montīs auri polliceri, T. — The color of gold, golden lustre, brightness: spicae nitidum, O.: anguis cristis praesignis et auro, O.— The Golden Age: redeant in aurum tempora priscum, H.: argentea proles, Auro deterior, O. — An ornament, implement, or vessel of gold: plenum, a golden goblet, V.: ancillae oneratae auro, golden jewellery, T.: fatale, necklace, O.: aestivum, a light ring for summer, Iu.: fulvum mandunt sub dentibus aurum, a golden bit, V.: auro potiri, the golden fleece, O.— Coined gold, money: auri indigere: Auri sacra fames, V.: otium non venale auro, H. — A gilded yoke, V.

    dē-pellō pulī, pulsus, ere,    to drive out, drive away, remove, expel, put out, put off, turn aside: venientem in forum virum vi: de Falerno Anseres: eum de provinciā, N.: alqm urbe, to banish, Ta.: ab aris et focis ferrum flammamque: tantam molem a cervicibus nostris: frenum ore, H.: tela, avert: depulerant Aurorae lumina noctem, O.: quo solemus ovium depellere fetūs, to drive down, V.—In war, to drive out, expel, dislodge: defensores vallo, Cs.: inde vi depelli, S.: ex his regionibus praesidia, N. — To thrust out, remove, displace: principes depulsi loco: iterum ab eodem gradu depulsus est, N.—To wean: a lacte agnos, V.: depulsi haedi, V.: lacte depulsus leo, H.—Fig., to avert, put away, drive off, remove: cibo fames depulsa est: frigus, H.: morbos, Cs.: pestem augurio, V.: mortem fratri, O.: ab se mortem opinione mortis: ratibus taedas, V.: curas vino, Tb.: crimen: auditiones falsas, Ta.—To depose, remove: alqm tribunatu: alqm senatu, Ta.: alqm de provinciā, N.—To deter, divert, dissuade, drive, force: alqm de susceptā causā: de spe depulsus: magnā spe depulsus, L.: sibi turpitudinem: te ex illā ratione esse depulsum: Caesar a superioribus consiliis depulsus, Cs.: aliquam recto cursu, H.

    epulae ārum, f    viands, sumptuous food, dishes, meats: mensae epulis exstruebantur: vino et epulis onerati, S.: exempta fames epulis, V.: vestis, Blattarum epulae, H.: Viscera (voltur) rimatur epulis, ransacks for food, V.—Fig., food, support: bonarum cogitationum.—A feast, banquet, entertainment, feasts, dinners: (carmina) in epulis cantitata: neque modus est epularum: regum, H.: amplissimae, Cs. — Esp., of religious festivals: sepulcrum epulis celebrare: Voveram dulcīs epulas Libero, H.

    eximō ēmī, ēmptus, ere    [ex + emo], to take out, take away, remove: exempta spinis de pluribus una? H.: ex reis eximi: Phraaten numero beatorum, H. — To free, release, deliver: te inde, let you off, T.: eum e vinculis: adventu fratris obsidione eximitur, L.—Fig., to take away, remove, banish: diem ex mense: ex rerum naturā benevolentiae coniunctionem: mihi atras curas, H.: eam religionem (augures), L.: exempta fames epulis, V.— To except, make an exception of: alqm: si maiestatis quaestio eximeretur, Ta.— To free, release, deliver: alios ex culpā: se crimine, L.: rem miraculo, L.: Syracusas in libertatem, L.: alqm morti, Ta.: de proscriptorum numero, N.: agrum de vectigalibus, exempt.—Of time, to consume, waste, lose: horam in cive liberando: diem dicendo, O.: calumniā dicendi tempus.

    extrēmus adj. sup.    [exter], outermost, utmost, extreme, farthest, last: oppidum Allobrogum, Cs.: finis provinciae, L.: Indi, H.: in codicis extremā cerā: extremā lineā amare, i. e. to make love at a distance, T.: vinitor, i. e. at the end of his task, V.: cultores, in remotest lands, V.— The last part, end tip, extremity, boundary, surface (with a subst., denoting the whole): quibus (litteris) in extremis, at its end: in extremo libro tertio, at the end of: in extremo ponte, Cs.: cauda, tip, V.: extremis digitis aliquid attingere.—As subst n.: quod finitum est, habet extremum, an end: teretes, praeterquam ad extremum, at the end, L.: mundi: provinciae, Cs.: extrema agminis, L.—Of time or order, latest, last: mensis anni Februarius: finis vitae, L.: manus extrema non accessit operibus, finishing touches: extremum illud est, ut, etc., it remains only: ad extremam aetatem, old age, N.: extremo tempore, at last, N.: pueritia: extremo Peloponnesio bello, N.: Extremus galeāque imā subsedit Acestes, i. e. the lot of, V. — As subst m.: Extremi primorum, extremis usque priores, H.: Occupet extremum scabies, devil take the hindmost, H.—As subst n.: die extremum erat, S.: extremo anni, L.: in extremum (durare), O.: ad extremum incipit philosophari, at last: testis ad extremum reservatus, to the last: Extrema gemens, for the last time, V.— Fig., utmost, highest, greatest, extreme: fames, Cs.: ad extrema iura decurrere: extremae dementiae est (with infin.), the height of madness, S.: in extremis suis rebus, utmost danger, Cs. — As subst n.: audendi extrema cupido, V.: ad extrema ventum foret, ni, etc., L.: res p. in extremo sita, S.: non ad extremum perditus, utterly, L.— Last, least, lowest, meanest: Haud Ligurum, V.: ignis, flickering, V.: extremi ingeni est, qui, etc., L.

    famēlicus adj.    [fames], suffering from hunger, famished, starved: alqs, T.: iumenta, Iu.: canes, Ph.

    iēiūnus adj.    with comp, fasting, abstinent, hungry: plebecula: canis, H.: serpens, Pr.: cor pora, L.: lupus ieiunis dentibus acer, H.: fames, extreme, Iu.: odium, i. e. on an empty stomach, Iu.: ieiunae negare aquam, thirsty, Pr.—Dry, barren, unproductive: ager: glarea, V.—Scanty, insignificant: Summaque ieiunā sanie infuscatur harenā, V.—Fig., poor, barren, powerless: nimis animus: animus malevolentiā.—Insignificant, trifling, contemptible, mean, low: cognitio: calumnia.—Of speech, meagre, dry, feeble, spiritless: in orationibus ieiunior: concertatio verborum.

    in-attenuātus adj.,     undiminished: fames, unappeased, O.

    īn-spīrō āvī, ātus, āre,    to blow upon, breathe into, inspire: conchae, O.: Se (Fames) viro inspirat, O.—Fig., to inspire, excite, inflame: occultum ignem, V: animas, O.—To instil, implant: venenum Morsibus, V.: virus, O.: fortitudinem, Cu.

    malesuādus adj.    [male+SVAD-], ill-advising, seductive: Fames, V.

    pestifer era, erum, adj.    [pestis+1 FER-], destructive, baleful, noxious, pernicious, pestilential: civis: contio: vipera: odor corporum, sickening, L.: fames, O.: fauces, V.

    pulpāmentum ī, n    [pulpa, flesh; 1 PAL-], flesh, animal food, a choice bit, relish, appetizer: mihi est pulpamentum fames.

   - que (sometimes -quē, V., O.), conj enclit.    [2 CA-].    I. Singly, affixed to a word and joining it with a preceding word in one conception, and: fames sitisque: peto quaesoque: cibus victusque, L.: divinarum humanarumque scientia: carus acceptusque, S.: ius fasque, L.: diu noctuque, S.: longe multumque: saepe diuque, H.: iam iamque moriundum esse, every moment: ipse meique, H.: vivunt vigentque, L.: ultro citroque: pace belloque, L.: tempus locusque, L.—Affixed to the last word of a series, and, and in fine: fauste, feliciter, prospereque: ab honore, famā fortunisque: pacem, tranquillitatem, otium concordiamque adferat.—Affixed to another word than that which it adds, and (poet.): si plostra ducenta Concurrantque tria funera, H.: ut cantūs referatque ludos, H.—Adding a co-ordinate clause, regularly affixed to the first word; but, when this is a monosyl. praep., usu. in prose to the following noun, and, and so, and accordingly, and in fact: Tarquini iudicium falsam videri, eumque in vinculis retinendum, S.: ad tempus non venit, metusque rem inpediebat, S.: cum in praediis esset, cumque se dedisset: oppidum deletum est, omniaque deportata: cum volnera acceperit, cumque exercitum eduxerit: fretusque his animis Aeneas, L.: de provinciāque: per vimque.—But the praep. often takes que: cumque eis Aborigines (vagabantur), S.: deque praedā honorem habitote, L.: transque proximos montīs pedites condit, L.: pro nobis proque iis, L.—Connecting alternatives, or: uxores habent deni duodenique inter se communes, Cs.: pelago dona Praecipitare, subiectisque urere flammis, V.—Adversatively, but: studio ad rem p. latus sum, ibique multa mihi advorsa fuere, S.: nec iudicibus supplex fuit, adhibuitque liberam contumaciam.—    II. Correlat., with - que, repeated, both... and, as well... as (in prose only where the first -que is affixed to a pron.): qui seque remque p. perditum irent, S.: omnes, quique Romae quique in exercitu erant, L.: risūsque iocosque, H.: mittuntque feruntque, O.: O terque quaterque beati, V.—Often connecting clauses, or words within a clause which is itself appended by -que: singulasque res definimus circumscripteque complectimur: statuam statui, circumque eam locum ludis gladiatoribusque liberos posteresque eius habere.—More than twice (poet.): Quod mihique eraeque filiaeque erilist, T.: Aspice mundum, Terrasque tractūsque maris caelumque, V. —Followed by et or atque, both... and, as well... as, not only... but also: seque et oppidum tradat, S.: signaque et ordines, L.: seque et arma et equos, Ta.: posuitque domos atque horrea fecit, V.: satisque ac super, O.: minusque ac minus, L. —After et (rare; but -que often connects words in a clause introduced by et), both... and: et Epaminondas Themistoclesque: id et singulis universisque semper honori fuisse, L.

    quod adv. and conj.    [ acc n. of 1 qui].    I. As adv., in respect of which, as to what, in what, wherein: quod me accusat, sum extra noxiam, T.: siquid est Quod meā operā opus sit vobis, T.—After est or habeo, introducing that for which reason is given: in viam quod te des, nihil est, there is no necessity for you to, etc.: magis est quod gratuler tibi quam quod te rogem, I have more reason to congratulate, etc.: non est quod multa loquamur, we need not, H.— As to what, in so far as, to the extent that: Epicurus nunc, quod sciam, est ausus, etc.: homo, quod iuvet, curiosus.—In transitions, with a conj. or relat., in view of which, and in fact, but, and yet, accordingly, therefore, now: Quod si ego rescivissem id prius, and had I, etc., T.: tyranni coluntur... quod si forte ceciderant, tum, etc.: quod si regum virtus in pace valeret, S.: quod nisi pugnassem: quod nisi mihi hoc venisset in mentem: quod ut o potius formidine falsā Ludar, V.    II. As conj, that, in that: Quid est quod laetus es? i. e. why are you merry, T.: quid istuc est, quod te audio Nescio quid concertasse, etc., what means it, that? etc., T.: quanta est benignitas naturae, quod tam multa gignit: hoc uno praestamus feris, quod conloquimur, etc.: erat illud absurdum, quod non intellegebat: Sin autem pro eo, quod summa res p. temptatur, etc., in view of the fact that, etc.: ad id, quod sua quemque mala cogebant, evocati, etc., aside from the fact that, etc., L. — That, because, since, for: quod viris fortibus honos habitus est, laudo: gaudeo, quod te interpel<*>o: tibi ago gratias, quod me liberas: quod spiratis, indignantur, L.: doluisse se, quod populi R. beneficium sibi extorqueretur, Cs.: falso queritur genus humanum, quod regatur, etc., S.: laudat Africanum, quod fuerit abstinens.—After verbs of saying or omitting, that, the fact that, the remark that, to say that: non tibi obicio, quod hominem spoliasti: accedit, quod delectatur, besides, he takes pleasure: adicite ad haec, quod foedus dedimus, L.: Adde, quod didicisse artīs Emollit mores, O.: pauca loquitur, quod sibi gratia relata non sit, Cs.: ne hoc quidem (dictum est), quod Taurum ipse transisti?: nox testis, quod nequeam lacrimas perferre parentis, V.—Introducing an explanation, in that: commemorat beneficia... quod venerat, etc., Cs.: bene facis, quod me adiuvas, in helping me: fecit humaniter, quod ad me venit: prudenter Romanus fecit, quod abstitit incepto, L.—Introducing a fact for comment, as to the fact that, as respects this that: Tu quod te posterius purges... huius non faciam, T.: quod vero securi percussit filium, videtur, etc.: quod ius civile amplexus es, video quid egeris: respondit; quod castra movisset, persuasum, etc., Cs.; cf. quod sit (Aurora) spectabilis... ego Procrin amabam, i. e. though Aurora be (called) beautiful... I was in love with Procris, O.—Introducing an exception, that, as far as: omnes mihi labores fuere leves, Praeter quam tui carendum quod erat, save that, T.: haec honesta, praeterquam quod nosmet ipsos diligamus, esse expetenda: adverso rumore esse, superquam quod male pugnaverat, not to mention that, L.: Excepto quod, etc., H.: memento te omnia probare, nisi quod verbis aliter utamur: pestilentia incesserat pari clade in Romanos Poenosque, nisi quod fames, etc., L.: tantum quod hominem non nominat, save that.—Introducing a reason (as real), because, since, for, that: idcirco arcessor, quod sensit, etc., T.: filium suum, quod pugnaverat, necari iussit, S.: omnīs (morbos) eā re suscipi, quod ita videatur, etc.: ne me ideo ornes, Quod timui, etc., H.: haec a custodiis loca vocabant, quod non auderent, etc., Cs.: me accusas, non quod tuis rationibus non adsentior, sed quod nullis: magis, quia imperium factum est, quam quod deminutum quicquam sit, L.: Propterea quod amat filius, T.: haec dicta sunt ob eam causam, quod, etc. I II

   reliquus (relicuus, -cus) adj.    [re-+LIC-], left, left over, remaining: neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc., T.: ex quā (familiā) reliquus est Rufus: moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.: si qua reliqua spes est, quae, etc.: mulus, quem tibi reliquum dicis esse: erant oppida mihi complura reliqua: haec quidem hactenus; quod reliquum est, etc., as for the rest: hoc relicuomst, T.—As subst n., that is left, a remainder, residue, rest: videre, quae reliqui summa fiat: Quid reliquist, quin habeat, etc., T.: cum reliqui nihil sit omnino, quod, etc.: quid reliqui habemus praeter, etc., S.: illud breve vitae reliquum: Agrigentum, quod belli reliquum erat, i. e. the only remaining seat of hostilities, L.: relicum noctis, L.—In the phrase, reliquum est, ut, it remains that, it only remains to: reliquum est, ut officiis certemus inter nos: reliquum est ut prosequar, etc.—In phrases with facio, to leave behind, leave remaining, leave over, spare, reserve: quibus aratrum aliquod Apronius reliquum fecit: haec addita cura vix mihi vitam reliquam facit: quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat, L.: te nullum onus offici cuiquam reliquum fecisse, have left behind you: prorsus ab utrisque nihil relicum fieri, is neglected, S.—As subst n.: quibus nihil de bonis suis reliqui fecit: nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt, i. e. used all diligence, Cs.: me nihil reliqui fecisse, quod, etc., have tried every remedy, N.: quod reliquum vitae fames fecerat, had left of life.—Of time, left, remaining, to come, future, subsequent: reliquae vitae dignitas: in reliquum tempus omnīs suspiciones vitare, Cs.—As subst n. (sc. tempus): plus in relicum sibi timoris quam potentiae addidit, thereafter, S.: in reliquom, for the future, L.—Of debts, remaining, outstanding, in arrear: erat ei de ratiunculā apud me reliquom pauxillulum Nummorum, T.: pecuniam reliquam ad diem solvere.— Plur n. as subst, a remaining debt, debit, balance, arrears: reliqua mea accepisse: maxime me angit ratio reliquorum meorum.— Remaining, other, rest: reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.: pars exercitūs, Cs.: militibus equis exceptis reliquam praedam concessimus.—As subst: ex parte decumā... ex omni reliquo: de reliquo quid tibi ego dicam?— Plur: cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā: consul reliquique magistratūs, Cs.: oppida, vicos, reliqua privata aedificia incondunt, Cs.—As subst: princeps ille... Reliqui disseruerunt, etc., the others: Brutorum, C. Cassi, reliquorum, and so forth: Africanus loquens... reliquaque praeclare: reliqua vaticinationis brevi esse confecta.

    sacer cra, crum, adj. with sup.    [1 SAC-], dedicated, consecrated, devoted, sacred: aedes: aedificia: locus: iura sacerrima lecti, O.: luctus late, V.: aurum, L.: tus, O.: ales (as regarded in augury), V.: tempus, H.: commissum, a crime against religion: vitis (sacred to Bacchus), H.: robur, O.: aqua, H.: fontes, V.: sacer interpresque deorum Orpheus, H.: sacro Dianae celebris die, H.: terra sacra deorum est: Sacra Iovi quercus, O.: Cereri Polyphoetes, V.: mensis Manibus, O.—As nom prop.: legiones in Sacrum montem secessisse, to the Sacred mount (on the right bank of the Anio, three miles from Rome), L.: Sacra via, Holy street (between the Forum and the Capitol): Ibam forte viā Sacrā, H.— Regarded with reverence, holy, awful, venerable: silentium, H.; cf. ut sacrosancti habeantur, quibus ipsi dii neque sacri neque sancti sunt, L.— Devoted, forfeited, accursed, given over: sacer esto, H.: eum, qui cuiquam nocuerit, sacrum sanciri, L.: ut eius caput Iovi sacrum esset, L.— Accursed, execrable, detestable, horrible, infamous: Auri fames, V.: Remi Sacer nepotibus cruor, H.