-
1 πρυτανεύω
πρυτανεύω (s. πρύτανις), Prytan sein. In Athen hieß die ganze φυλή, welche grade die πρυτανεία hatte, φυλὴ πρυτανεύουσα, Plat. Apol. 32 b, vgl. Gorg. 473 e; Ἀκαμαντὶς ἐπρυτάνευε, Thuc. 4, 118. – Uebh. herrschen, obwalten, ἀϑανάτοισιν, βροτοῖ. σιν, H. h. Apoll. 68; πρυτανευόμενοι παρ' ἐκείνου, sich von ihm leiten lassen, Dem. 9, 60, was Harpocr. διοικούμενοι καὶ διατρεφόμενοι erklärt; vgl. τὰ παρ' ὑμῖν διοικοῠντα Φιλίπ πῳ καὶ πρυτανεύοντα, Dem. 5, 6; ὁ πρυτανεύσας ταῠτα καὶ πείσας, 15, 3; u. so auch δείπνου χαριέντως πεπρυτανευμένου, Alexis bei Ath. III, 107 b; aber bei Plut. de exil. 7, Θεμιστοκλῆς χορηγίᾳ βασιλικῇ πρυτανευόμενος, wie ein Prytan gespeis't werden, mit königlichem Aufwande gehalten werden; – πρυτανεύειν περὶ εἰρήνης, Friedensvorschläge thun und darüber abstimmen lassen, was das Geschäft der Prytanen war, Isocr. 4, 121; Ar. Ach. 60; πρυτανεύειν τινὶ εἰρήνην, Einem den Frieden vermitteln, Luc. Demon. 9.
-
2 προ-χώννῡμι
προ-χώννῡμι (s. χώννυμι), davor aufschütten, Plut. de exil. 9 von einem Flusse, der Schlamm an seiner Mündung ansetzt, u. A.
-
3 πταίω
πταίω, πταίσω, perf. pass. ἔπταισμαι, – 1) trans. anstoßen, machen, daß Etwas fallt, ausgleitet; μὴ πταίσῃς ἐμὰν σύνϑεσιν ποτὶ ψεύδει, Pind. frg. 221; τινὰ τῆς ἐλπίδος, machen, daß Einer seine Hoffnungen aufgiebt, ihn in seinen Hoffnungen täuschen, Hdn. 8, 5, 1; pass. τὰ πταισϑέντα, Fehler, Irrthümer, Luc. Demon. 7. – Gew. 2) intrans., anstoßen, anschlagen; vom Steine, πταίοντες πρὸς τὰς πέτρας διεσφενδονῶντο, Xen. An. 4, 2, 3; sprichwörtlich μὴ δὶς πρὸς τὸν αὐτὸν λίϑον πταίειν, Pol. 31, 19, 5; anrennen, straucheln, fallen, πταίσας δὲ τῷδε πρὸς κακῷ, Aesch. Prom. 928; μὴ πταίσας μογῇς, Ag. 1607; ἦ που πταίων βοᾷ, Soph. Phil. 215; u. in Prosa: Thuc. 4, 18 n. öfter; einen Unfall haben, in Unglück gerathen, μὴ περὶ Μαρδονίῳ πταίσῃ ἡ Ἑλλάς, daß Griechenland nicht im Kampfe mit Mardonius unterliege, Her. 9, 101; μὴ πταίων τῇ διανοίᾳ περὶ τὰ ὄντα, Plat. Theaet. 160 d; fehlen, irren, εὐλαβηϑῶμεν, μὴ προπετῶς ἀποκρινόμενοι πταίσωμεν, Phil. 45 a; πρὸς ἕρματα, Rep. VIII, 553 a; Ggstz von εὐτυχεῖν, Xen. Cyr. 3, 1, 26; εἰ δέ τι πταίσει Φίλιππος, Dem. 2, 20; ταῠτ' ἐν οἷς ἔπταισεν ἡ πόλις, 18, 286, u. öfter; Folgde; im Ggstz von κατορϑοῠν, Pol. 11, 14, 4; πταίειν τῇ μάχῃ, 17, 14, 13; τοῖς πράγμασι, 1, 10, 1; τοῖς ὅλοις, Alles verlieren, 3, 48, 4, u. öfter; auch vom Exil, τῇ πατρίδι, 1, 12, 7; ὑπό τινος, von Einem vertrieben werden, 5, 93, 2 u. Sp. – Ueber den Zusammenhang mit πίπτω, πτῶσις s. Buttm. Lexil. I p. 295.
-
4 πόρθμιον
πόρθμιον, τό, = πορϑμεῖον, Plut. de exil. 11.
-
5 συ-στενο-χωρέω
συ-στενο-χωρέω, mit in die Enge treiben, bringen, Plut. de exil. 6.
-
6 συν-δακρύω
συν-δακρύω, mit- od. zugleich weinen, u. transit., mit beweinen, Sp., wie Plut. de exil. 1, τὰ κοινὰ πάϑη Lucull. 29.
-
7 φιλό-λυπος
φιλό-λυπος, die Trauer liebend, gern trauernd, Plut. de exil. 4.
-
8 κόσμιος
κόσμιος, ordentlich, im geregelten, ordentlichen Zustande; bes. in sittlicher Beziehung, ruhig u. mäßig, in Bezug auf Begierden u. Leidenschaften, sittsam, ehrbar; Ar. Plut. 89 vrbdt δικαίους καὶ σοφοὺς καὶ κοσμίους; Plat. κόσμιοι καὶ εὔκολοι, Rep. I, 329 d; πρὸς τοὺς ϑεούς Conv. 193 a; ἡ κοσμία τε καὶ φρόνιμος ψυχή Phaed. 108 a; ἄνδρας κοσμίους ἐν διαίτῃ Rep. III, 408 a; κοσμία δαπάνη, δίαιτα, VIII, 560 d Epist. VII, 340 e; οἴκησις Critia. 112 c. Bei den Rednern oft als Lob eines guten, ehrbaren Bürgers, Lys. 1, 26. 7, 41. 22, 19; δικαίας καὶ κοσμίας ἐπιϑυμῶν πολιτείας Isocr. 7, 70; κόσμιοι στρατιῶται καὶ πειϑόμενοι Xen. An. 6, 6, 32; ὁμιλία, keuscher, ehrbarer Umgang, Hem. 3, 11, 14. – Τὸ κόσμιον, Ehrbarkeit, Anstand, Plat. Legg. VII, 802 e; vgl. Soph. τὸ κόσμιον μεϑεῖσα, El. 860. S. das Vor. – Adv. κοσμίως; Ar. Plut. 709. 978; κοσμίως ζῆν, im Ggstz von ἀτάκτως, ordentlich leben, Isocr. 2, 31; κοσμίως πάντα πράττειν καὶ ἡσυχῇ Plat. Charm. 159 b; βαδίζειν Luc. Hermot. 18. – Bei Plut. de exil. 5 = Weltbürger, κοσμοπολίτης.
-
9 μετα-γειτνιών
μετα-γειτνιών, ῶνος, ὁ, der zweite Monat des attischen Jahres, der letzten Hälfte unsers Augusts u. der ersten des Septembers entsprechend, vgl. Plut. Poplic. 14, von μετά u. γείτων, weil man in diesem Monat umzog, also die Nachbarn wechselte; vgl. Schol. Thuc. 2, 15; Apollo Καρνεῖος hieß auch μεταγείτνιος, u. μεταγείτνια = μετοίκια, wie Plut. sagt ϑυσίαν ἐπώνυμον ἄγουσι τοῦ μετοικισμοῦ τὰ Μεταγείτνια, de exil. 6.
-
10 ξενο-παθέω
ξενο-παθέω, eine fremde Empfindung haben von einer Sache, wie von etwas Fremdem, Ungewohntem berührt werden; Plut. de sanit. tuenda p. 396; neben ἀδημονέω, de exil. 6, fremd u. scheu thun; καὶ πτύρονται, Philop. 12.
-
11 νεο-παγής
-
12 δια-δοχή
δια-δοχή, ἡ, Uebernahme, z. B. νεώς, des Befehls über ein Schiff, Dem. 50, 1; Nachfolge, Abwechselung, Aesch. Ag. 304, von den λαμπαδηφόροι; vgl. διαδέχομαι; Eur. Suppl. 423 ἐνιαύσιαι ἐν μέρει δ. – Dah. τῶν ἐπιγιγνομένων, von den Nachkommen, Thuc. 2, 36; Arist.; Geschlechtsfolge, τοῦ γένους, Hdn. 1, 2, 3; Erbfolge, Pol. 6, 7, 6; – auch von den Schulen der Philosophen, Ath. IV, 162 e; Plut. exil. 14. – Ablösung, δ. τῇ φυλακῇ ἔρχεται Xen. Cyr. 1, 4, 17; – κατὰ διαδοχὴν χρόνου Thuc. 7, 28; ablösungsweise, 4, 8; κατὰ διαδοχάς, abwechselnd, Arist. mund. 6; ἐκ διαδοχῆς, Antiphan., bei B. A. 97 durch ἐν μέρει erkl.; dasselbe, ἀλλήλοις Dem. 4, 21; ποιεῖσϑαι τὴν ἐργασίαν, Pol. 5, 100, 4 u. Sp.
-
13 βακέλας
-
14 νησιῶτις
νησιῶτις, ιδος, ἡ, fem. zum Vorigen; πέτρα, Fels der Insel, Aesch. Pers. 382; ἑστία, Soph. Trach. 655; τὴν νησιῶτιν ἡσυχίαν, Plut. de exil. 9.
-
15 λοιδόρημα
λοιδόρημα, τό, Scheltwort, Schmähung, Schimpf, Arist. eth. 4, 8; λοιδόρημα ποιεῖσϑαί τινα, Jem. schmähen, Plut. de exil. 17.
-
16 ἀ-περί-σπαστος
ἀ-περί-σπαστος, nicht hin- u. hergezogen, nicht zerstreut, nicht durch andere Geschäfte verhindert, Plut. Aristid. 5; καὶ σχολαῖος exil. 11; Pol. 2, 67. 29, 8; ebenso adv., 2, 20; ἀπ. ἐπαινεῖν Ath. I, 10 c.
-
17 ἀπ-ενιαυτέω
ἀπ-ενιαυτέω ( ἐνιαυτός), ein Jahr abwesend, im Exil sein, Plat. Legg. XI, 866 c; τρεῖς ἐνιαυτούς 868 c, nach den besten mss.
-
18 ἀπο-σκοτίζω
ἀπο-σκοτίζω, den Schatten wegnehmen, σμικρὸν ἀποσκοτίσαι, ein wenig aus dem Lichte gehen, Plut. de exil. 15.
-
19 ὀρσι-γύναιξ
(ὀρσι-γύναιξ) nur im acc. ὀρσιγύναικα, Plut. de exil. 17, Beiw. des Bacchus, der die Weiber, die Bacchantinnen in Bewegung setzt.
-
20 ὀχλο-μανέω
ὀχλο-μανέω, nach der Gunst des großen Haufens rasend verlangen, Plut. de exil. 11.
См. также в других словарях:
exil — exil … Dictionnaire des rimes
Exil — Exil … Deutsch Wörterbuch
exil — [ ɛgzil ] n. m. • XIIIe; exill 1080; de l a. fr. essil, d apr. le lat. exsilium 1 ♦ Expulsion de qqn hors de sa patrie, avec défense d y rentrer; situation de la personne ainsi expulsée. ⇒ ban, bannissement, déportation, expulsion, ostracisme,… … Encyclopédie Universelle
exil — EXÍL, exiluri, s.n. 1. Pedeapsă aplicată în unele ţări pentru delicte politice, constând în izgonirea unui cetăţean din ţara sau din localitatea în care trăieşte; surghiun. ♦ Părăsirea, plecarea voluntară a cuiva din propria ţară sau localitate,… … Dicționar Român
exil — EXIL. s. m. Bannissement. Long, fascheux exil. envoyer en exil. aller en exil. estre en exil. il a mieux aimé souffrir l exil & la persecution. il est revenu, il a esté rappellé d exil, de son exil. Il faut remarquer que, Bannissement, ne se dit… … Dictionnaire de l'Académie française
Exil — Sn Verbannung(sort) erw. fach. (16. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. ex(s)ilium, zu l. ex(s)ul m./f. der, die Verbannte . Ebenso ne. exile, nfrz. exil, nschw. exil, nnorw. eksil. ✎ DF 1 (1913), 187. lateinisch l … Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache
Exil- — in Zus. mit Nationalitätsbezeichnungen zur Bez. von Personen, die sich im Exil befinden: Exilkroate, Exilkubaner, Exilrusse … Universal-Lexikon
exil — Exil, Exilium. Envoyer en exil, In exilium agere … Thresor de la langue françoyse
Exīl — (lat. Exsilium, röm. Ant.), ursprünglich die Untersagung des Allen gemeinsamen Feuers u. Wassers (Aquae et ignis interdictio), wodurch der mit dem E. Belegte (Interdictus, Exilirte) gezwungen war, Rom zu verlassen. Mit dieser Strafe konnten… … Pierer's Universal-Lexikon
Exīl — (lat. Exilium oder Exsilium), im weitesten Sinne die Lage dessen, der nicht in seiner Heimat leben darf, sei es infolge einer Landesverweisung oder eines freien Entschlusses. Auch die Versetzungen ganzer Völker hat man wohl als E. bezeichnet, z.… … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Exil — Exīl (lat.), Verbannung, Verbannungsort; exilieren, verbannen, Landes verweisen … Kleines Konversations-Lexikon