-
1 noche
noche sustantivo femeninoa) night;esta noche tonight, this evening; ¡buenas noches! ( al saludar) good evening!; ( al despedirse) goodnightb) ( en locs)‹vestido/función› evening ( before n); en la or (esp Esp) por la or (RPl) a la noche: en la noche fuimos al teatro in the evening we went to the theater; el lunes en la noche on Monday evening/night; de la noche a la mañana overnight
noche sustantivo femenino
1 night
2 (espacio de tiempo: antes de las diez) evening (: después de las diez) night, night-time: me llamó de noche, he phoned me at night
nos veremos por la noche, we'll meet this evening
esta noche, tonight ➣ Ver nota en tarde
Locuciones: hacer noche, to spend the night [en, at/in]
pasar la noche en blanco, to have a sleepless night
ser como la noche y el día, to be like night and day
buenas noches, (saludo) good evening, (despedida) good night
de la noche a la mañana, overnight
traje/vestido de noche, evening dress ' noche' also found in these entries: Spanish: aciaga - aciago - acribillar - amarrar - auto - ayer - blanca - blanco - buena - bueno - caer - calor - dar - dado - de - destellar - día - durante - empeorar - fin - galán - garito - gustar - hacer - insomnio - intemperie - interlunio - interrogar - mesilla - mesita - plato - plena - pleno - por - resplandecer - rondar - soñar - tanta - tanto - toledana - toledano - vagar - vela - velador - bien - buró - comer - comprometer - doce - en English: ahead - all - all-night - alone - approve of - available - averse - battle - bedside lamp - bedside table - blunder - box - by - camp out - clock - cover - crack - cricket - crying - day - dead - deep - discuss - done - escort - evening - evening dress - evening gown - far - flicker - flurry - goblin - grapple - guest - have - informal - inn - into - late - lentil - long - love - midnight - mist - moonlit - moor - night - night-time - nightlong - nightly -
2 am heutigen Abend
esta noche -
3 es hat heute Nacht gefroren
esta noche ha helado -
4 wir haben heute Abend Freunde (zum Abendessen) da
esta noche tenemos amigos en casa (para cenar)Deutsch-Spanisch Wörterbuch > wir haben heute Abend Freunde (zum Abendessen) da
-
5 tonight
noun, adverb((on) the night of this present day: Here is tonight's weather forecast; I'm going home early tonight.) esta nochetonight n adv esta nochewhat are you doing tonight? ¿qué haces esta noche?tr[tə'naɪt]1 esta noche nombre femenino1 esta noche nombre femeninotonight [tə'naɪt] adv: esta nochetonight n: esta noche fadv.• esta noche adv.n.• esta noche s.f.
I tə'naɪtadverb esta noche
II
noun (no art) esta noche f[tǝ'naɪt]1.ADV esta noche2.N* * *
I [tə'naɪt]adverb esta noche
II
noun (no art) esta noche f -
6 on
on
1. preposition1) (touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: The book was lying on the table; He was standing on the floor; She wore a hat on her head.) sobre, encima de, en2) (in or into (a vehicle, train etc): We were sitting on the bus; I got on the wrong bus.) en3) (at or during a certain day, time etc: on Monday; On his arrival, he went straight to bed.) a; el, los4) (about: a book on the theatre.) sobre5) (in the state or process of: He's on holiday.) en, de6) (supported by: She was standing on one leg.) sobre, en7) (receiving, taking: on drugs; on a diet.) con, a8) (taking part in: He is on the committee; Which detective is working on this case?) en9) (towards: They marched on the town.) a, hacia10) (near or beside: a shop on the main road.) en11) (by means of: He played a tune on the violin; I spoke to him on the telephone.) por12) (being carried by: The thief had the stolen jewels on him.) con13) (when (something is, or has been, done): On investigation, there proved to be no need to panic.) en14) (followed by: disaster on disaster.) tras
2. adverb1) ((especially of something being worn) so as to be touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: She put her hat on.) en2) (used to show a continuing state etc, onwards: She kept on asking questions; They moved on.) continuamente, sin parar3) ((also adjective) (of electric light, machines etc) working: The television is on; Turn/Switch the light on.) en marcha, en funcionamiento4) ((also adjective) (of films etc) able to be seen: There's a good film on at the cinema this week.) en exhibición, en cartelera5) ((also adjective) in or into a vehicle, train etc: The bus stopped and we got on.) a bordo
3. adjective1) (in progress: The game was on.) en curso2) (not cancelled: Is the party on tonight?) en pie•- oncoming- ongoing
- onwards
- onward
- be on to someone
- be on to
- on and on
- on time
- on to / onto
on1 adv1. encendido / puesto2. abierto3. puesto4.what time is the programme on? ¿a qué hora dan el programa?5. adelante / sin pararthe policeman told him to stop, but he drove on el policía le dijo que parara, pero siguió adelanteshe saw me, but she just walked on me vio, pero siguió su caminoon2 prep1. en / sobre2. en3.4. enwhat's on at the cinema? ¿qué echan en el cine?5. sobreon the left / on the right a la izquierda / a la derechaon seguido de un gerundio se traduce al español por al más el infinitivoon arriving, she phoned her mother al llegar, llamó a su madreontr[ɒn]1 (covering or touching) sobre, encima de, en2 (supported by, hanging from) en3 (to, towards) a, hacia■ on the right/left a la derecha/izquierda4 (at the edge of) en5 (concerning) sobre■ we went on a journey nos fuimos de viaje, hicimos un viaje7 (days, dates, times) no se traduce8 (at the time of, just after) al10 (as means of transport) a, en■ on foot, on horseback, on a bicycle a pie, a caballo, en bicicleta■ on the train, on the bus, on the underground en el tren, en el autobús, en el metro11 (regarding, about) sobre, de12 (by means of) por■ on the radio, on the TV por la radio, por la tele13 (using) con■ how do you get by on your pension? ¿cómo te las arreglas con tu pensión?14 (state, process) diferentes traducciones15 (working for, belonging to) diferentes traducciones■ whose side are you on? ¿de parte de quién estás?16 (in possession of) con■ have you got any money on you? ¿llevas dinero?17 (paid for by) pagado por■ the drinks are on me! ¡invito yo!18 (by comparison with) respecto a1 (not stopping) sin parar■ on with the show! the show must go on! ¡que siga el espectáculo!3 (clothes - being worn) puesto,-a■ who left the TV on? ¿quién dejó la TV encendida?■ don't leave the tap on! ¡no dejes el grifo abierto!■ could you put a record on? ¿podrías poner un disco?■ is there anything good on TV? ¿dan algo bueno por la tele?■ what time is the film on? ¿a qué hora ponen la película?■ have we got anything on this weekend? ¿tenemos plan para este fin de semana?■ is the heating on? ¿está puesta la calefacción?■ is the party still on? ¿se hace la fiesta?■ the match is on after all después de todo, el partido se celebra■ you're on next! ¡sales tú el próximo!\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLand so on y así sucesivamentefrom that day on a partir de aquel díait's not on no hay derecho, eso no valeon line SMALLCOMPUTING/SMALL conectado,-ato be on about hablar de■ what on earth is he on about? ¿de qué diablos está hablando?to be on at somebody dar la lata a alguiento be on for something apuntarse a algoto go on and on about something seguir dale que dale con algoto have something on somebody tener algo contra alguienyou're on! ¡trato hecho!on ['ɑn, 'ɔn] advput the top on: pon la tapahe has a hat on: lleva un sombrero puestofrom that moment on: a partir de ese momentofarther on: más adelanteturn the light on: prende la luzon adjthe radio is on: el radio está prendidothe game is on: el juego ha comenzado3)to be on to : estar enterado deon prepon the table: en (sobre, encima de) la mesashadows on the wall: sombras en la paredon horseback: a caballo2) at, to: aon the right: a la derecha3) aboard, in: en, aon the plane: en el aviónhe got on the train: subió al trenshe worked on Saturdays: trabajaba los sábadosevery hour on the hour: a la hora en puntohe cut himself on a tin can: se cortó con una latato talk on the telephone: hablar por teléfonoon fire: en llamason the increase: en aumentoon a committee: en una comisiónon vacation: de vacacioneson a diet: a dieta9) about, concerning: sobrea book on insects: un libro sobre insectosreflect on that: reflexiona sobre esoonadj.• conectado, -a adj.• en marcha adj.• encendido, -a adj.adv.• encima adv.prep.• acerca de prep.• conectado (Electricidad) prep.• de prep.• en prep.• encendido (Electricidad) prep.• encima de prep.• sobre prep.
I ɑːn, ɒn1)a) ( indicating position) enput it on the table — ponlo en or sobre la mesa
I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue
on the right/left — a la derecha/izquierda
b) ( belonging to) dec) ( against)2)a) ( of clothing)b) ( about one's person)on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo
4)a) ( playing instrument) aGeorge Smith on drums — George Smith a la or en la batería
b) (Rad, TV)c) ( recorded on) en5)a) ( using equipment)who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?
you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)
b) ( on duty at) ento be on the door — estar* en la puerta
c) ( contactable via)6) ( a member of)she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión
on a team — (AmE) en un equipo
7) ( indicating time)on -ing — al + inf
8) (about, concerning) sobrewhile we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto
9)a) (indicating activity, undertaking)on vacation/safari — de vacaciones/safari
we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres
he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen
b) (working on, studying)10) (taking, consuming)11) (talking about income, available funds)she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año
12) ( according to)13) ( at the expense of)this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo
it's on the house — invita la casa, atención de la casa
14)a) ( in comparison with)b) (in) (AmE)
II
1)a) ( worn)she had a blue dress on — llevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul
with no clothes on — sin ropa, desnudo
let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on
b) ( in place)to sew a button on — coser or pegar* un botón
3) ( indicating progression)a) ( in space)further on — un poco más allá or más adelante
go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy
b) (in time, activity)c)on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana
d)on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)
4) ( in phrases)a)on about — (BrE colloq)
what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?
b)on at — (BrE colloq)
III
1) (pred)a) ( functioning)to be on — \<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto
the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada
b) ( on duty)we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso
which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?
2) (pred)a) ( taking place)there's a lecture on in there — hay or están dando una conferencia allí
while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso
b) ( due to take place)the party's definitely on for Friday — la fiesta es or se hace el viernes seguro
is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?
c) ( being presented)what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?
is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?
d) (performing, playing)you're on! — ( Theat) a escena!
he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on
3)a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)you teach me Spanish and I'll teach you French - you're on! — tú me enseñas español y yo te enseño francés - trato hecho! or te tomo la palabra!
b)not on — (esp BrE colloq)
[ɒn] When on is the second element in a phrasal verb, eg have on, get on, go on, look up the verb. When it is part of a set combination, such as broadside on, further on, look up the other word.the idea of finishing by April was never really on — la idea de terminar para abril nunca fue viable
1. PREP1) (indicating place, position) en, sobre•
on page two — en la página dos•
on all sides — por todas partes, por todos lados•
on a day like this — (en) un día como este•
on the evening of July 2nd — el 2 de julio por la tarde3) (=at the time of)on my arrival — al llegar, a mi llegada
4) (=about, concerning) sobre, acerca dea book on physics — un libro de or sobre física
have you read Purnell on Churchill? — ¿has leído los comentarios de Purnell sobre Churchill?
have you heard the boss on the new tax? — ¿has oído lo que dice el jefe acerca de la nueva contribución?
5) (=towards, against)6) (=earning, receiving)he's on £6,000 a year — gana seis mil libras al año
•
many live on less than that — muchos viven con menos7) (=taking, consuming)live on 1.•
I'm on three pills a day — tomo tres píldoras al día8) (=engaged in)10) (=playing)11) (TV, Rad)12) (=about one's person)13) (=after, according to)14) (=compared to)15) (=at the expense of)this round's on me — esta ronda la pago yo, invito yo
the tour was on the Council — la gira la pagó el Consejo, corrió el Consejo con los gastos de la gira
16) liter17) (phrases)•
on account of — a causa de•
on a charge of murder — acusado de homicidio•
on pain of — so pena debase I, 2., 2)•
on time — a la hora, a tiempo2. ADV1) (=in place) [lid etc] puestoscrew onwhat's she got on? — ¿qué lleva puesto?, ¿cómo va vestida?
from that day on — a partir de aquel día, de aquel día en adelante
•
on and off — de vez en cuando, a intervalos•
it was well on in the evening — estaba ya muy entrada la tardefurther 1., 1), later 1., 2)well on in years — entrado en años, que va para viejo
to go/walk on — seguir adelante
•
he rambled on and on — estuvo dale que dale *, estuvo dale y dale (esp LAm)•
and so on — (=and the rest) y demás; (=etc) etcétera•
on with the show! — ¡que empiece or continúe el espectáculo!on with the dancing girls! — ¡que salgan las bailarinas!
5) (in phrases)•
what are you on about? * — ¿de qué (me) hablas?go on•
he's always on at me about it * — me está majando continuamente con eso *3. ADJ1) (=functioning, in operation)to be on — [engine] estar encendido, estar en marcha; [switch] estar encendido or conectado; [machine] estar encendido or funcionando; [light] estar encendido, estar prendido (LAm); [TV set etc] estar encendido, estar puesto, estar prendido (LAm); [tap] estar abierto; [brake etc] estar puesto, estar echado
in the on position — [tap] abierto, en posición de abierto; (Elec) encendido, puesto, prendido (LAm)
2) (=being performed, shown)what's on at the cinema? — ¿qué ponen en el cine?
what's on at the theatre? — ¿qué dan en el teatro?
"what's on in London" — "cartelera de los espectáculos londinenses"
3) (=taking place)is the meeting still on tonight? — ¿sigue en pie la reunión de esta noche?, ¿se lleva a cabo siempre la reunión de esta noche? (LAm)
4) (=arranged)have you got anything on this evening? — ¿tienes compromiso para esta noche?
sorry, I've got something on tonight — lo siento, esta noche tengo un compromiso
5) (=performing, working)to be on — [actor] estar en escena
are you on next? — ¿te toca a ti la próxima vez?
are you on tomorrow? — (=on duty) ¿trabajas mañana?, ¿estás de turno mañana?
6) * (indicating agreement, acceptance)you're on! — ¡te tomo la palabra!
are you still on for dinner tomorrow night? — ¿sigo contando contigo para cenar mañana?
that's not on — (Brit) eso no se hace, no hay derecho
4.EXCL ¡adelante!* * *
I [ɑːn, ɒn]1)a) ( indicating position) enput it on the table — ponlo en or sobre la mesa
I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue
on the right/left — a la derecha/izquierda
b) ( belonging to) dec) ( against)2)a) ( of clothing)b) ( about one's person)on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo
4)a) ( playing instrument) aGeorge Smith on drums — George Smith a la or en la batería
b) (Rad, TV)c) ( recorded on) en5)a) ( using equipment)who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?
you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)
b) ( on duty at) ento be on the door — estar* en la puerta
c) ( contactable via)6) ( a member of)she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión
on a team — (AmE) en un equipo
7) ( indicating time)on -ing — al + inf
8) (about, concerning) sobrewhile we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto
9)a) (indicating activity, undertaking)on vacation/safari — de vacaciones/safari
we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres
he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen
b) (working on, studying)10) (taking, consuming)11) (talking about income, available funds)she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año
12) ( according to)13) ( at the expense of)this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo
it's on the house — invita la casa, atención de la casa
14)a) ( in comparison with)b) (in) (AmE)
II
1)a) ( worn)she had a blue dress on — llevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul
with no clothes on — sin ropa, desnudo
let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on
b) ( in place)to sew a button on — coser or pegar* un botón
3) ( indicating progression)a) ( in space)further on — un poco más allá or más adelante
go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy
b) (in time, activity)c)on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana
d)on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)
4) ( in phrases)a)on about — (BrE colloq)
what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?
b)on at — (BrE colloq)
III
1) (pred)a) ( functioning)to be on — \<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto
the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada
b) ( on duty)we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso
which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?
2) (pred)a) ( taking place)there's a lecture on in there — hay or están dando una conferencia allí
while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso
b) ( due to take place)the party's definitely on for Friday — la fiesta es or se hace el viernes seguro
is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?
c) ( being presented)what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?
is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?
d) (performing, playing)you're on! — ( Theat) a escena!
he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on
3)a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)you teach me Spanish and I'll teach you French - you're on! — tú me enseñas español y yo te enseño francés - trato hecho! or te tomo la palabra!
b)not on — (esp BrE colloq)
-
7 Abend
'aːbəntm1) tarde f, noche fGuten Abend! — ¡Buenas tardes!/noches!
Es ist noch nicht aller Tage Abend. — Todavía está todo por decidir. / Antes que acabes, no te alabes.
2)3)heute Abend — esta tarde, esta noche
Wir sehen uns heute Abend. — Nos vemos esta noche.
4)gestern Abend — anoche, ayer por la noche, ayer por la tarde
Abend ['a:bənt]<-s, -e>1 dig (bis gegen 20 oder 21 Uhr) tarde Feminin; (ab etwas 20 oder 21 Uhr) noche Feminin; Heiliger Abend Nochebuena Feminin; am frühen Abend a última hora de la tarde; am selben Abend la misma tarde [ oder noche]; am Abend des 23. März la tarde [ oder noche] del 23 de marzo; gegen Abend al atardecer; Abend für Abend todas las tardes [ oder noches]; eines Abends una tarde [ oder noche]; heute/gestern/morgen Abend hoy/ayer/mañana por la tarde [ oder por la noche]; es wird Abend atardece; zu Abend essen cenar; guten Abend! ¡buenas tardes [ oder noches] !; es ist noch nicht aller Tage Abend todavía puede pasar de todoheute Abend esta tarde/nochemorgen Abend mañana por la tarde/nocheam frühen/späten Abend por la tarde/nocheguten Abend! ¡buenas tardes/noches! -
8 вечером
ве́черомнареч. vespere;сего́дня \вечером hodiaŭ vespere.* * *нареч.de (por la) tarde, de (por la) nocheпо́здно ве́чером — a una hora avanzada de la tarde; de noche
сего́дня ве́чером — hoy por la tarde (por la noche); esta tarde; esta noche
вчера ве́чером — ayer por la tarde (por la noche), anoche
* * *нареч.de (por la) tarde, de (por la) nocheпо́здно ве́чером — a una hora avanzada de la tarde; de noche
сего́дня ве́чером — hoy por la tarde (por la noche); esta tarde; esta noche
вчера ве́чером — ayer por la tarde (por la noche), anoche
* * *advgener. de (por la) tarde, de noche, por la noche -
9 have
(to have or keep (something) in case or until it is needed: If you go to America please keep some money in reserve for your fare home.) tener algo de reserva, guardar algohave vb1. tenerdo you have a video? ¿tienes vídeo?2. tomar3. haberhave you read Don Quixote? ¿has leído Don Quijote?have you had your hair cut? ¿te has cortado el pelo?Esta construcción se emplea cuando no eres tú quien hace algo, sino que pagas a alguien para que te lo hagato have lunch almorzar / comerto have a swim bañarse / nadartr[hæv]1 (posess) tener, poseer■ will you have a brandy? ¿quieres tomar un coñac?■ to have breakfast/lunch/tea/dinner desayunar/comer/merendar/cenar3 (cigarette) fumar■ how many cigarettes have you had today? ¿cuántos cigarros has fumado hoy?4 (shower, bath, etc) tomar■ when she got home she had a shower cuando llegó a casa se dio una ducha, cuando llegó a casa se duchó■ have you had a wash and a shave? ¿te has lavado y afeitado?5 (treatment) recibir6 (illness) tener7 (experience) tener■ I had a scare tuve un susto, me asusté■ have a good time! ¡divertíos!, ¡pasadlo bien!8 (receive, invite) recibir, invitar9 (borrow) pedir prestado, dejar■ can I have your book for a second, please? ¿me dejas tu libro un segundo, por favor?■ are you going to have a party for your birthday? ¿vas a hacer una fiesta para tu cumpleaños?11 (according to) según■ rumour has it that... corre el rumor de que...12 (baby) tener, dar a luz13 (cause to happen) hacer, mandar14 (allow) permitir, consentir■ if you paid £200 pounds for that you were had si has pagado doscientas libras por eso te han timado1 haber\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLhad better más vale quehave got SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL tenerto have done with acabar conto have had it (broken) estar hecho,-a polvo, estar fastidiado,-a 2 (in trouble) haberlo,-a cagado,-a 3 (finished) estar acabado,-a■ this radio's had it, I'll have to get a new one esta radio está en las últimas, tendré que comprar una nueva■ your dad's seen you, you've had it now! te ha visto tu padre, ¡la has cagado!■ if this scandal gets out he's had it as an MP si la gente se entera de este escándalo, se han acabado sus días de diputadoto have it away / have it off taboo echar un polvoto have it in for somebody tenerla tomada con alguiento have it out with somebody ajustar las cuentas con alguiento have it over and done with acabar algo de una vez y para siempreto have just acabar deto have somebody over to one's house / have somebody round to one's house invitar a alguien a casato have somebody up for something SMALLLAW/SMALL llevar a alguien ante los tribunales por algo, procesar a alguien por algoto have something on tener algo planeado, tener algo que hacerto have something on somebody tener información comprometedora sobre alguien, saber algo comprometedor acerca de alguiento have to tener que, haber deto have to do with tener que ver conhave ['hæv,] in sense 3 as an auxiliary verb usu ['hæf] v, had ['hæd] ; having ; has ['hæz,] in sense 3 as an auxiliary verb usu ['hæs] vt1) possess: tenerdo you have change?: ¿tienes cambio?2) experience, undergo: tener, experimentar, sufrirI have a toothache: tengo un dolor de muelas3) include: tener, incluirApril has 30 days: abril tiene 30 días4) consume: comer, tomar5) receive: tener, recibirhe had my permission: tenía mi permiso6) allow: permitir, dejarI won't have it!: ¡no lo permitiré!7) hold: hacerto have a party: dar una fiestato have a meeting: convocar una reunión8) hold: tenerhe had me in his power: me tenía en su poder9) bear: tener (niños)she had a dress made: mandó hacer un vestidoto have one's hair cut: cortarse el pelohave v aux1) : habershe has been very busy: ha estado muy ocupadaI've lived here three years: hace tres años que vivo aquíyou've finished, haven't you?: ha terminado, ¿no?3)to have to : deber, tener quewe have to leave: tenemos que salirexpr.• merecer v.expr.• tener algo en mente expr.v.(§ p.,p.p.: had) = contener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)• poseer v.• tener v.(§pres: tengo, tienes...tenemos) pret: tuv-fut/c: tendr-•)v.• haber v.(§pres: he, has...) subj: hay-pret: hub-fut/c: habr-•)hæv, weak forms həv, əv
1.
2) ( possess) tener*I have o (esp BrE) I've got two cats — tengo dos gatos
I don't have o (esp BrE) haven't got any money — no tengo dinero
do you have a car? - no, I don't o (esp BrE) have you got a car? - no, I haven't — ¿tienes coche? - no (, no tengo)
3) (hold, have at one's disposal) tener*look out, he's got a gun! — cuidado! tiene una pistola or está armado!
how much money do you have o (esp BrE) have you got on you? — ¿cuánto dinero tienes or llevas encima?
can I have a sheet of paper? — ¿me das una hoja de papel?
may I have your name? — ¿me dice su nombre?
could I have your Sales Department, please? — ( on phone) ¿me comunica or (Esp tb) me pone or (CS tb) me da con el departamento de ventas, por favor?
I have it!, I've got it! — ya lo tengo!, ya está, ya está!
all right: have it your own way! — está bien! haz lo que quieras!
what have we here? — ¿y esto?
to have something to + inf — tener* algo que + inf
4)a) ( receive) \<\<letter/news\>\> tener*, recibircould we have some silence, please? — (hagan) silencio, por favor
we have it on the best authority that... — sabemos de buena fuente que...
rumoradition has it that... — corre el rumor de que.../según la tradición...
to have had it — (colloq)
I've had it — ( I'm in trouble) estoy frito (AmL), me la he cargado (Esp fam); ( I've lost my chance) la he fastidiado (fam)
I've had it up to here with your complaining — estoy hasta la coronilla or hasta las narices de tus quejas (fam)
to have it in for somebody — (colloq) tenerle* manía or tirria a alguien (fam)
to let somebody have it — (sl) ( attack - physically) darle* su merecido a alguien; (- verbally) cantarle las cuarenta a alguien (fam), poner* a alguien verde (Esp fam)
b) ( obtain) conseguir*they were the best/only seats to be had — eran los mejores/únicos asientos que había
I'll have a kilo of tomatoes, please — ¿me da or (Esp) me pone un kilo de tomates, por favor?
5) ( consume) \<\<steak/spaghetti\>\> comer, tomar (Esp); \<\<champagne/beer\>\> tomarto have something to eat/drink — comer/beber algo
to have breakfast/dinner — desayunar/cenar, comer (AmL)
to have lunch — almorzar* or (esp Esp, Méx) comer
what are we having for dinner? — ¿qué hay de cena?
we had too much to drink — bebimos or (AmL tb) tomamos demasiado
6)a) (experience, undergo) \<\<accident\>\> tener*did you have good weather? — ¿te (or les etc) hizo buen tiempo?
have a nice day! — adiós! que le (or te etc) vaya bien!
I had an injection — me pusieron or me dieron una inyección
he had a heart transplant/an X ray — le hicieron un trasplante de corazón/una radiografía
she had a heart attack — le dio un ataque al corazón or un infarto
b) ( organize) \<\<party\>\> hacer*, dar*c) ( suffer from) \<\<cancer/diabetes/flu\>\> tener*to have a cold — estar* resfriado
he's got a headache/sore throat — le duele la cabeza/la garganta, tiene dolor de cabeza/garganta
7) ( look after) tener*8) ( give birth to) \<\<baby\>\> tener*9) (colloq)a) (catch, get the better of)they almost had him, but he managed to escape — casi lo agarran or atrapan, pero logró escaparse
you've been had! — te han timado or engañado!
10) (causative use)we'll have it clean in no time — enseguida lo limpiamos or lo dejamos limpio
he had them all laughing/in tears — los hizo reír/llorar a todos
to have somebody + INF: I'll have her call you back as soon as she arrives le diré or pediré que lo llame en cuanto llegue; I'll have you know, young man, that I... para que sepa, jovencito, yo...; to have something + PAST P: we had it repaired lo hicimos arreglar, lo mandamos (a) arreglar (AmL); to have one's hair cut — cortarse el pelo
to have something + INF/+ PAST P: I've had three lambs die this week se me han muerto tres corderos esta semana; he had his bicycle stolen — le robaron la bicicleta
12)a) ( allow) (with neg) tolerar, consentir*I won't have it! — no lo consentiré or toleraré!
b) (accept, believe) aceptar, creer*she wouldn't have it — no lo quiso aceptar or creer
13) (indicating state, position) tener*you have o (BrE) you've got your belt twisted — tienes el cinturón torcido
2.
1) v aux2) (used to form perfect tenses) haber*I have/had seen her — la he/había visto
I have/had just seen her — la acabo/acababa de ver, recién la vi/la había visto (AmL)
have you been waiting long? — ¿hace mucho que esperas?, ¿llevas mucho rato esperando?
had I known that o if I'd known that... — si hubiera sabido que..., de haber sabido que...
when he had finished, she... — cuando terminó or (liter) cuando hubo terminado, ella...
3)a) ( in tags)you've been told, haven't you? — te lo han dicho ¿no? or ¿no es cierto? or ¿no es verdad?
you haven't lost the key, have you? — no habrás perdido la llave...!
b) ( elliptical use)you may have forgiven him, but I haven't — puede que tú lo hayas perdonado, pero yo no
the clock has stopped - so it has! — el reloj se ha parado - es verdad! or es cierto!
you've forgotten something - have I? — te has olvidado de algo - ¿sí?
I've told her - you haven't! — se lo he dicho - no! ¿en serio?
4) ( expressing obligation)to have to + inf — tener* que + inf
I have o I've got to admit that... — tengo que reconocer que...
you don't have to be an expert to realize that — no hay que or no se necesita ser un experto para darse cuenta de eso
5) ( expressing certainty)to have to + inf — tener* que + inf
you have to o you've got to be kidding! — lo dices en broma or en chiste!
•Phrasal Verbs:- have in- have off- have on- have out- have up[hæv] ( 3rd pers sing present has) (pt, pp had) When have is part of a set combination, eg have a look, have a good time, have breakfast, had better, look up the other word. For have + adverb/preposition combinations, see also the phrasal verb section of this entry.1. TRANSITIVE VERB1) (=possess) tenerhe's got or he has blue eyes — tiene los ojos azules
have you got or do you have 10p? — ¿tienes diez peniques?
have you got or do you have any brothers or sisters? — ¿tienes hermanos?
he hasn't got or he doesn't have any friends — no tiene amigos
I've got or I have a friend staying next week — tengo a un amigo en casa la semana que viene
Don't translate the [a] in sentences like [has he got a girlfriend?], [I haven't got a washing-machine] if the number of such items is not significant since people normally only have one at a time:I've got or I have an idea — tengo una idea
Do translate the [a] if the person or thing is qualified:has he got a girlfriend? — ¿tiene novia?
•
all or everything I have is yours — todo lo que tengo es tuyoyou must give it all or everything you have — tienes que emplearte a fondo
you must put all or everything you have into it — tienes que emplearte a fondo
•
can I have a pencil please? — ¿me puedes dar un lápiz, por favor?•
the book has no name on it — el libro no lleva or tiene el nombre del dueñoI've got or I have no Spanish — no sé español
•
to have something to do — tener algo que hacerI've got or I have nothing to do — no tengo nada que hacer
haven't you got anything to do? — ¿no tienes nada que hacer?
handy, ready 1., 1), a)•
hello, what have we here? — vaya, vaya, ¿qué tenemos aquí?2) (=eat, drink) tomar•
what are we having for lunch? — ¿que vamos a comer?•
to have something to eat/drink — comer/beber algo, tomar algo•
what will you have? — ¿qué quieres tomar?, ¿qué vas a tomar?will you have some more? — ¿te sirvo más?
3) (=receive) recibir•
you can have my ticket — puedes quedarte con mi billete•
we had some help from the government — recibimos ayuda del gobierno•
I had a letter from John — tuve carta de Juan, recibí una carta de Juan•
I must have them by this afternoon — necesito tenerlos para esta tarde•
we had a lot of visitors — (at home) tuvimos muchas visitas; (at exhibition etc) tuvimos muchos visitantes4) (=obtain)they can be had for as little as £10 each — pueden conseguirse por tan solo 10 libras
there was no bread to be had — no quedaba pan en ningún sitio, no podía conseguirse pan en ningún sitio
5) (=take)I'll have a dozen eggs, please — ¿me pones una docena de huevos, por favor?
which one will you have? — ¿cuál quiere?
can I have your name please? — ¿me da su nombre, por favor?
•
you can have it or I'll let you have it for £10 — te lo dejo en 10 libras, te lo puedes llevar por 10 libras, te lo vendo por 10 libras6) (=give birth to) [+ baby, kittens] tenerwhat did she have? — ¿qué ha tenido?
7) (=hold, catch) tener•
he had him by the throat — lo tenía agarrado por la garganta•
I have it on good authority that... — me consta que..., sé a ciencia cierta que..., sé de buena tinta que... *I've got it! — ¡ya!
•
you have me there, there you have me — ahí sí que me has pillado *8) (=allow) consentir, tolerar•
we can't have that — eso no se puede consentir•
I won't have this nonsense — no voy a consentir or tolerar estas tonteríasI won't have it! — no lo voy a consentir or tolerar
she won't have it said that... — no consiente or tolera que digan que...
I won't have him risking his neck on that motorbike — no voy a consentir que se juegue el cuello en esa moto
9) (=spend) pasarto have a pleasant afternoon/evening — pasar una tarde agradable
have a nice day! — ¡que pases un buen día!
what sort of day have you had? — ¿qué tal día has tenido?
10) (on telephone)can I have Personnel please? — ¿me puede poner con Personal, por favor?
11) * (=have sex with) acostarse con12) (=make)to have sth done hacer que se haga algo, mandar hacer algo to have sb do sth mandar a algn hacer algohe had me do it again — me hizo hacerlo otra vez, me hizo que lo hiciese otra vez
what would you have me do? — † ¿qué quiere que haga?
to have sth happen to have sb doing sthI'll have you know that... — quiero que sepas que...
to have sth against sb/sth tener algo en contra de algn/algo to have had itshe soon had them all reading and writing — (=organized them) enseguida los puso a leer y a escribir; (=taught them) enseguida les habían enseñado a leer y a escribir
you've had it now! he knows all about it * — ¡ahora sí que te la has cargado! se ha enterado de todo
to have it thatI've had it up to here with his nonsense * — estoy hasta la coronilla or hasta el moño de sus tonterías *
to be hadrumour has it that... — corre la voz de que...
to have to do with tener que ver conyou've been had! * — ¡te han engañado!
to let sb have sth (=give) dar algo a algn; (=lend) dejar algo a algn, prestar algo a algnthat's got or that has nothing to do with it! — ¡eso no tiene nada que ver!
what have youlet him have it! * — ¡dale!
would have it... and what have you —... y qué sé yo qué más
luckas ill-luck or fate would have it — desgraciadamente
2. AUXILIARY VERB1) haberhas he gone? — ¿se ha ido?
hasn't he told you? — ¿no te lo ha dicho?
had you phoned me frm or if you had phoned me I would have come round — si me hubieras llamado habría venido
never having seen it before, I... — como no lo había visto antes,...
just I, 1., 3)having finished or when he had finished, he left — cuando terminó or cuando hubo terminado, se fue
See:SINCE in sincea)"he's already eaten" - "so have I" — -él ya ha comido -yo también
"we haven't had any news yet" - "neither have we" — -no hemos tenido noticias todavía -nosotros tampoco
"you've made a mistake" - "no I haven't!" — -has cometido un error -no es verdad or cierto
"we haven't paid" - "yes we have!" — -no hemos pagado -¡qué sí!
"he's got a new job" - "oh has he?" — -tiene un trabajo nuevo -¿ah, sí?
"you've written it twice" - "so I have!" — -lo has escrito dos veces -es verdad or cierto
"have you read the book?" - "yes, I have" — -¿has leído el libro? -sí
"has he told you?" - "no, he hasn't" — -¿te lo ha dicho? -no
he hasn't done it, has he? — no lo ha hecho, ¿verdad?
you've done it, haven't you? — lo has hecho, ¿verdad? or ¿no?
you've all been there before, but I haven't — vosotros habéis estado allí antes, pero yo no
he has never met her, but I have — él no la ha llegado a conocer, pero yo sí
have you ever been there? if you have... — ¿has estado alguna vez allí? si es así...
so I, 1., norhave you tried it? if you haven't... — ¿lo has probado? (porque) si no...
3.MODAL VERB (=be obliged)I've got to or I have to finish this work — tengo que terminar este trabajo
have we got to or do we have to leave early? — ¿tenemos que salir temprano?
I haven't got to or I don't have to wear glasses — no necesito (usar) gafas
do you have to make such a noise? — ¿tienes que hacer tanto ruido?
you didn't have to tell her! — ¡no tenías por qué decírselo!
does it have to be ironed? — ¿hay que plancharlo?
- have in- have off- have on- have out- have up* * *[hæv], weak forms [həv, əv]
1.
2) ( possess) tener*I have o (esp BrE) I've got two cats — tengo dos gatos
I don't have o (esp BrE) haven't got any money — no tengo dinero
do you have a car? - no, I don't o (esp BrE) have you got a car? - no, I haven't — ¿tienes coche? - no (, no tengo)
3) (hold, have at one's disposal) tener*look out, he's got a gun! — cuidado! tiene una pistola or está armado!
how much money do you have o (esp BrE) have you got on you? — ¿cuánto dinero tienes or llevas encima?
can I have a sheet of paper? — ¿me das una hoja de papel?
may I have your name? — ¿me dice su nombre?
could I have your Sales Department, please? — ( on phone) ¿me comunica or (Esp tb) me pone or (CS tb) me da con el departamento de ventas, por favor?
I have it!, I've got it! — ya lo tengo!, ya está, ya está!
all right: have it your own way! — está bien! haz lo que quieras!
what have we here? — ¿y esto?
to have something to + inf — tener* algo que + inf
4)a) ( receive) \<\<letter/news\>\> tener*, recibircould we have some silence, please? — (hagan) silencio, por favor
we have it on the best authority that... — sabemos de buena fuente que...
rumor/tradition has it that... — corre el rumor de que.../según la tradición...
to have had it — (colloq)
I've had it — ( I'm in trouble) estoy frito (AmL), me la he cargado (Esp fam); ( I've lost my chance) la he fastidiado (fam)
I've had it up to here with your complaining — estoy hasta la coronilla or hasta las narices de tus quejas (fam)
to have it in for somebody — (colloq) tenerle* manía or tirria a alguien (fam)
to let somebody have it — (sl) ( attack - physically) darle* su merecido a alguien; (- verbally) cantarle las cuarenta a alguien (fam), poner* a alguien verde (Esp fam)
b) ( obtain) conseguir*they were the best/only seats to be had — eran los mejores/únicos asientos que había
I'll have a kilo of tomatoes, please — ¿me da or (Esp) me pone un kilo de tomates, por favor?
5) ( consume) \<\<steak/spaghetti\>\> comer, tomar (Esp); \<\<champagne/beer\>\> tomarto have something to eat/drink — comer/beber algo
to have breakfast/dinner — desayunar/cenar, comer (AmL)
to have lunch — almorzar* or (esp Esp, Méx) comer
what are we having for dinner? — ¿qué hay de cena?
we had too much to drink — bebimos or (AmL tb) tomamos demasiado
6)a) (experience, undergo) \<\<accident\>\> tener*did you have good weather? — ¿te (or les etc) hizo buen tiempo?
have a nice day! — adiós! que le (or te etc) vaya bien!
I had an injection — me pusieron or me dieron una inyección
he had a heart transplant/an X ray — le hicieron un trasplante de corazón/una radiografía
she had a heart attack — le dio un ataque al corazón or un infarto
b) ( organize) \<\<party\>\> hacer*, dar*c) ( suffer from) \<\<cancer/diabetes/flu\>\> tener*to have a cold — estar* resfriado
he's got a headache/sore throat — le duele la cabeza/la garganta, tiene dolor de cabeza/garganta
7) ( look after) tener*8) ( give birth to) \<\<baby\>\> tener*9) (colloq)a) (catch, get the better of)they almost had him, but he managed to escape — casi lo agarran or atrapan, pero logró escaparse
you've been had! — te han timado or engañado!
10) (causative use)we'll have it clean in no time — enseguida lo limpiamos or lo dejamos limpio
he had them all laughing/in tears — los hizo reír/llorar a todos
to have somebody + INF: I'll have her call you back as soon as she arrives le diré or pediré que lo llame en cuanto llegue; I'll have you know, young man, that I... para que sepa, jovencito, yo...; to have something + PAST P: we had it repaired lo hicimos arreglar, lo mandamos (a) arreglar (AmL); to have one's hair cut — cortarse el pelo
to have something + INF/+ PAST P: I've had three lambs die this week se me han muerto tres corderos esta semana; he had his bicycle stolen — le robaron la bicicleta
12)a) ( allow) (with neg) tolerar, consentir*I won't have it! — no lo consentiré or toleraré!
b) (accept, believe) aceptar, creer*she wouldn't have it — no lo quiso aceptar or creer
13) (indicating state, position) tener*you have o (BrE) you've got your belt twisted — tienes el cinturón torcido
2.
1) v aux2) (used to form perfect tenses) haber*I have/had seen her — la he/había visto
I have/had just seen her — la acabo/acababa de ver, recién la vi/la había visto (AmL)
have you been waiting long? — ¿hace mucho que esperas?, ¿llevas mucho rato esperando?
had I known that o if I'd known that... — si hubiera sabido que..., de haber sabido que...
when he had finished, she... — cuando terminó or (liter) cuando hubo terminado, ella...
3)a) ( in tags)you've been told, haven't you? — te lo han dicho ¿no? or ¿no es cierto? or ¿no es verdad?
you haven't lost the key, have you? — no habrás perdido la llave...!
b) ( elliptical use)you may have forgiven him, but I haven't — puede que tú lo hayas perdonado, pero yo no
the clock has stopped - so it has! — el reloj se ha parado - es verdad! or es cierto!
you've forgotten something - have I? — te has olvidado de algo - ¿sí?
I've told her - you haven't! — se lo he dicho - no! ¿en serio?
4) ( expressing obligation)to have to + inf — tener* que + inf
I have o I've got to admit that... — tengo que reconocer que...
you don't have to be an expert to realize that — no hay que or no se necesita ser un experto para darse cuenta de eso
5) ( expressing certainty)to have to + inf — tener* que + inf
you have to o you've got to be kidding! — lo dices en broma or en chiste!
•Phrasal Verbs:- have in- have off- have on- have out- have up -
10 stay
stei
1. verb1) (to remain (in a place) for a time, eg while travelling, or as a guest etc: We stayed three nights at that hotel / with a friend / in Paris; Aunt Mary is coming to stay (for a fortnight); Would you like to stay for supper?; Stay and watch that television programme.)2) (to remain (in a particular position, place, state or condition): The doctor told her to stay in bed; He never stays long in any job; Stay away from the office till your cold is better; Why won't these socks stay up?; Stay where you are - don't move!; In 1900, people didn't realize that motor cars were here to stay.)
2. noun(a period of staying (in a place etc): We had an overnight stay / a two days' stay in London.)- stay in
- stay out
- stay put
- stay up
stay vb1. quedarse2. alojarse / hospedarsetr[steɪ]————————tr[steɪ]2 (in corset) ballena————————tr[steɪ]1 (time) estancia, permanencia■ we made an overnight stay in Bilbao pasamos la noche en Bilbao, hicimos noche en Bilbao1 (remain) quedarse, permanecer■ stay there! ¡quédate allí!■ why don't you stay for dinner? ¿por qué no te quedas a cenar?1 (continue to be) seguir■ it stays light until 10.00 pm in summer es de día hasta las 10.00 de la noche en verano1 (reside temporarily) alojarse, hospedarse\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be here to stay formar parte de la vidato stay put quedarsestay of execution SMALLLAW/SMALL suspensión de cumplimiento de la sentenciastay ['steɪ] vi1) remain: quedarse, permanecerto stay in: quedarse en casahe stayed in the city: permaneció en la ciudad2) continue: seguir, quedarseit stayed cloudy: siguió nubladoto stay awake: mantenerse despierto3) lodge: hospedarse, alojarse (en un hotel, etc.)stay vt1) halt: detener, suspender (una ejecución, etc.)2)to stay the course : aguantar hasta el finalstay n1) sojourn: estadía f, estancia f, permanencia f2) suspension: suspensión f (de una sentencia)3) support: soporte mexpr.• quédate expr.n.• espera s.f.• estada s.f.• estadía s.f.• estancia s.f.• estribo s.m.• obenque s.m.• parada s.f.• permanencia s.f.• prórroga s.f.• residencia s.f.• sostén s.m.• suspensión s.f.• sustentáculo s.m.• traversa s.f.• visita s.f.v.• detener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)• esperar v.• estar v.(§pres: estoy, estás...) pret: estuv-•)• habitar v.• hospedarse v.• inhibir v.• morar v.• pararse v.• permanecer v.• quedar v.• quedarse v.
I
1. steɪ1)a) (in specified place, position) quedarse, permanecer* (frml)stay there — quédate ahí, no te muevas de ahí
b) ( in specified state)stay still/single — quédate quieto/soltero
to stay awake — mantenerse* despierto
2)a) (remain, not leave) quedarsecan you stay to o for dinner? — ¿te puedes quedar a cenar?
b) ( reside temporarily) quedarse; ( in a hotel etc) hospedarse, alojarse, quedarsewe stayed at the Hilton — nos hospedamos or nos alojamos or nos quedamos en el Hilton
can Matthew stay the night? — ¿Matthew se puede quedar a dormir or a pasar la noche?
2.
vt1) ( survive) \<\<distance/pace\>\> aguantar, resistir2) ( suspend) \<\<execution/sentence\>\> suspender•Phrasal Verbs:- stay in- stay off- stay on- stay out- stay up
II
1) ( time) estadía f (AmL), estancia f (Esp, Méx)after an overnight stay in Paris — después de hacer noche or después de pernoctar en París
2) ( Law)stay of execution — suspensión f del cumplimiento de la sentencia
3)a) (rope, wire) estay mb) (Clothing, Hist)stays — (pl) corsé m
I [steɪ]1. VI1) (in place)a) (=remain) quedarse, permanecer more frmyou stay right there — no te muevas de ahí, quédate ahí
•
to stay at home — quedarse en casa•
video recorders are here to stay — los vídeos no son una simple moda pasajera•
to stay in bed — guardar cama•
did you stay till the end of the speeches? — ¿te quedaste hasta el final de los discursos?•
can you stay to dinner? — ¿puedes quedarte a cenar?to stay with friends — quedarse or hospedarse or alojarse en casa de unos amigos
he's staying at my house — está or se aloja en mi casa
where are you staying? — ¿dónde te alojas or hospedas?
I'm staying at the Europa Hotel — estoy or me alojo or me hospedo en el Hotel Europa
where do you stay when you go to London? — ¿dónde te sueles alojar or hospedar cuando vas a Londres?
did he stay the night? — ¿se quedó a pasar la noche?, ¿se quedó a dormir?
c) (Scot) (=live) vivirwhere do you stay? — ¿dónde vives?
2) (in current state) seguir, quedarseit stays motionless for hours — se queda or se mantiene inmóvil durante horas
I just hope the public stay loyal to us — solo espero que el público siga (siendo) fiel or se mantenga fiel a nosotros
•
to stay ahead of the competition — mantenerse a la cabeza de la competencia•
the unemployment rate stayed below four per cent — el índice de paro continuó or siguió por debajo de un cuatro por ciento•
he stayed faithful to his wife — se mantuvo fiel a su mujer•
if it stays fine — si continúa el buen tiempo, si el tiempo sigue siendo bueno•
things can't be allowed to stay like this — no podemos permitir que las cosas sigan así•
pubs should be allowed to stay open until one a.m. — debería permitirse que los bares estuvieran abiertos hasta la una de la mañana•
while prices rise, our pensions stay the same — aunque los precios suben, nuestras pensiones siguen igual•
they are unbeaten and look likely to stay that way — nadie los ha vencido y parece que nadie va a hacerlo•
stay with it! * — ¡sigue adelante!, ¡no te desanimes!2. VT1) (Jur) (=delay) [+ execution, proceedings] suspender2) (=last out) [+ distance] aguantar, resistir; [+ race] terminar•
to stay the course — terminar la carrera; (fig) aguantar hasta el final•
to stay the pace — (lit, fig) aguantar el ritmo3) (=check) [+ epidemic] tener a raya; [+ hunger] matar, engañar- stay one's hand3. N1) (=short period) estancia f, estadía f (LAm)2) (Jur) suspensión f, prórroga fstay of execution — aplazamiento m de la sentencia
- stay in- stay off- stay on- stay out- stay up
II [steɪ]1. N1) (Mech) sostén m, soporte m, puntal m2) (Naut) estay m3) (=guy rope) viento m4) stays (=corset) corsé m5) (fig) sostén m, apoyo m2.VT frm sostener, apoyar, apuntalarthis will stay you till lunchtime — con esto te mantendrás hasta la comida, esto engañará el hambre hasta la comida
* * *
I
1. [steɪ]1)a) (in specified place, position) quedarse, permanecer* (frml)stay there — quédate ahí, no te muevas de ahí
b) ( in specified state)stay still/single — quédate quieto/soltero
to stay awake — mantenerse* despierto
2)a) (remain, not leave) quedarsecan you stay to o for dinner? — ¿te puedes quedar a cenar?
b) ( reside temporarily) quedarse; ( in a hotel etc) hospedarse, alojarse, quedarsewe stayed at the Hilton — nos hospedamos or nos alojamos or nos quedamos en el Hilton
can Matthew stay the night? — ¿Matthew se puede quedar a dormir or a pasar la noche?
2.
vt1) ( survive) \<\<distance/pace\>\> aguantar, resistir2) ( suspend) \<\<execution/sentence\>\> suspender•Phrasal Verbs:- stay in- stay off- stay on- stay out- stay up
II
1) ( time) estadía f (AmL), estancia f (Esp, Méx)after an overnight stay in Paris — después de hacer noche or después de pernoctar en París
2) ( Law)stay of execution — suspensión f del cumplimiento de la sentencia
3)a) (rope, wire) estay mb) (Clothing, Hist)stays — (pl) corsé m
-
11 think
Ɵiŋk
1. past tense, past participle - thought; verb1) ((often with about) to have or form ideas in one's mind: Can babies think?; I was thinking about my mother.) pensar2) (to have or form opinions in one's mind; to believe: He thinks (that) the world is flat; What do you think of his poem?; What do you think about his suggestion?; He thought me very stupid.) pensar, creer3) (to intend or plan (to do something), usually without making a final decision: I must think what to do; I was thinking of/about going to London next week.) pensar4) (to imagine or expect: I never thought to see you again; Little did he think that I would be there as well.) pensar, imaginar, esperarse
2. noun(the act of thinking: Go and have a think about it.) reflexión, pensamiento, (have a think: pensar/meditar algo)- thinker- - thought-out
- think better of
- think highly
- well
- badly of
- think little of / not think much of
- think of
- think out
- think over
- think twice
- think up
- think the world of
think vb1. pensarwhat were you thinking of? ¿en qué estabas pensando?2. creerdo you think they'll come? ¿crees que vendrán?I don't think so no creo / creo que no3. pensar / opinarwhat do you think of my new jacket? ¿qué piensas de mi nueva chaqueta?tr[ɵɪŋk]1 (use mind) pensar■ nowadays, young people think differently hoy en día, los jóvenes piensan de otra manera■ it makes you think da que pensar, te hace pensar2 (have in mind, consider) pensar■ what are you thinking about? ¿en qué piensas?■ come to think of it,... ahora que lo pienso,...■ what were you thinking of? ¿en qué estabas pensando?3 (intend, plan) pensar4 (come to mind) ocurrírsele a uno5 (remember) acordarse (of, de), recordar6 (have an opinion) pensar (of, de), opinar (of, de)■ what do you think of the government? ¿qué opinas del gobierno?■ what did you think of the film? ¿qué te pareció la película?■ well, what do you think? ¿bueno, qué te parece?7 (imagine) imaginarse, pensar■ just think of it! ¡fíjate!, ¡imagínate!1 (reflect, ponder) pensar■ just think how lucky you are! ¡piensa en la suerte que tienes!2 (imagine, suppose) pensar, imaginarse, creer■ who would have thought it? ¿quién se lo hubiera imaginado?■ anyone would think that... cualquiera diría que...■ that's what you think! ¡eso es lo que tú te crees!3 (expect) pensar, esperar4 (believe) creer■ do you think they'll come? ¿crees que vendrán?■ I thought it started at 8.00 creía que empezaba a las ocho■ who do you think you are? ¿quién te crees que eres?5 (remember) recordar, acordarse de6 (have an opinion) pensar, opinar\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLthink nothing of it! ¡no tiene importancia!to have a think about something pensar algoto think a lot of somebody estimar mucho a alguien, apreciar a alguiento think aloud / think out loud pensar en voz altato think better of doing something repensarse algo, pensarse algo mejorto think big tener grandes proyectos, ser ambicioso,-ato think highly of somebody tener un buen concepto de alguien, tener muy buena opinión de alguiento think nothing of doing something hacer algo tan tranquilo,-ato think on one's feet improvisarto think the best of somebody pensar bien de alguiento think the worst of somebody pensar mal de alguiento think twice about doing something pensar algo dos veces antes de hacerlowithout thinking sin pensaryou've got another think coming estás muy equivocado,-a, lo tienes claro1) : pensarI thought to return early: pensaba regresar temprano2) believe: pensar, creer, opinar3) ponder: pensar, reflexionar4) conceive: ocurrirse, concebirwe've thought up a plan: se nos ha ocurrido un planthink vi1) reason: pensar, razonar2) consider: pensar, considerarthink of your family first: primero piensa en tu familiav.(§ p.,p.p.: thought) = creer (Pensar) v.• meditar v.• opinar v.• pensar v.• reflexionar v.
I
1. θɪŋk(past & past p thought) intransitive verb1) ( use one's mind) pensar*think hard/carefully — piénsalo mucho/bien
it makes you think, doesn't it? — da qué pensar or te hace pensar ¿no?
to think for oneself — pensar* por sí mismo
to think ABOUT something — pensar* en algo; ( consider) pensar* algo
I'll have to think about it — tendré que pensarlo, (me) lo tendré que pensar
to think OF something/somebody — pensar* en algo/alguien
come to think of it... — ahora que lo pienso...
to think better of something: I was going to ask her but thought better of it se lo iba a preguntar pero recapacité y cambié de idea; to think twice — pensarlo* dos veces
2) (intend, plan)to think OF -ING — pensar* + inf
what are you thinking of doing tonight? — ¿qué piensas hacer esta noche?, ¿qué tienes planeado hacer esta noche?
3)a) (find, come up with)to think OF something: can you think of anything better? ¿se te ocurre algo mejor?; I couldn't think of anything to say — no se me ocurrió qué decir
b) ( remember)to think OF something — acordarse* de algo
4) ( have opinion)to think highly of somebody — tener* muy buena opinión de alguien, tener* a alguien en muy buen concepto
she thinks nothing of spending $500 in a restaurant — ella gasta 500 dólares en un restaurante como si tal cosa
2.
vt1)a) (reflect, ponder) pensar*what are you thinking? — ¿qué estás pensando?
b) ( remember)2)a) (suppose, imagine, expect) pensar*that's what you think — eso es lo que tú crees or piensas
what do you think you're doing? — ¿pero tú qué te crees?
who would have thought it? — ¿quién lo hubiera dicho or imaginado?, ¿quién lo iba a decir?
who do you think you are? — ¿quién te crees que eres?, ¿qué te crees?
I can't think why he refused — no me explico or no entiendo por qué se negó
I thought you'd be there — pensé or creí que estarías allí
I'll help as well - I should think so (too)! — yo también ayudo - me imagino que sí! or pues faltaría más!
she wouldn't accept the money - I should think not! — no quiso aceptar el dinero - pues bueno fuera! or no faltaba más!
b) ( indicating intention)3) ( believe) creer*who do you think did it? — ¿quién crees que lo hizo?, ¿quién te parece que lo hizo?
I thought as much — ya me parecía or ya me lo imaginaba
I thought him rude/pleasant — me pareció or lo encontré grosero/agradable
I think so/I don't think so — creo que sí or me parece que sí/creo que no or me parece que no
•Phrasal Verbs:- think up
II
noun (no pl)I'll have to have a think about it — tendré que pensarlo or pensármelo
[θɪŋk] (vb: pt, pp thought)if you think that, you've got another think coming — si te crees eso estás muy equivocado or (Esp fam) lo llevas claro
1. VI1) (=exercise mind) pensar; (=ponder) reflexionarI think, therefore I am — pienso, luego existo
I'm sorry, I wasn't thinking — lo siento, estaba distraído
now let me think, where did I last see it? — a ver, déjame pensar, ¿cuándo lo vi por última vez?
what are you thinking about? — ¿en qué estás pensando?
did you think I was going to give you the money? well, think again! — ¿creíste que iba a darte el dinero? ¡vamos, piensa un poco!
•
think carefully before you reply — piénsalo bien antes de responder•
to think for o.s. — pensar por sí mismo•
I think of you always, I am always thinking of you — pienso constantemente en tithink of me tomorrow in the exam — acuérdate de mí mañana, haciendo el examen
•
to think twice before doing sth — pensar algo dos veces antes de hacerlo2) (=imagine) imaginarse•
just think! — ¡fíjate!, ¡imagínate!, ¡te das cuenta!•
think of the expense — imagínate lo que costaríathink of what might have happened! — ¡piensa en lo que podía haber ocurrido!
•
and to think of her going there alone! — ¡y pensar que ella fue allí sola!3) (=remember)now I come to think of it... — ahora que lo pienso...
4) (=have opinion)•
see what you think about it and let me know — piénsalo y dime luego tu opinión•
I didn't think much of the play — la obra no me convenció, la obra no me gustó mucho•
what do you think of it? — ¿qué te parece?what do you think of him? — ¿qué opinas de él?, ¿qué te parece (él)?
to think highly of sb — tener muy buena opinión de algn, tener a algn en muy buen concepto
well II, 1., 1)•
I told him what I thought of him — le dije lo que pensaba de él5) (=consider, take into account)to think of other people's feelings — pensar en or tener en cuenta los sentimientos de los demás
6)to think of (=wonder about, dream up) —
have you ever thought of going to Cuba? — ¿has pensado alguna vez en ir a Cuba?
don't you ever think of washing? — ¿no se te ocurre alguna vez lavarte?
whatever were you thinking of? — ¿cómo se te ocurrió hacer eso?
whatever will he think of next? — ¡a ver qué es lo que se le ocurre ahora!
7) (=choose)2. VT1) (=cogitate) pensar•
to think great thoughts — pensar cosas profundas, tener pensamientos profundos•
think what you've done — piense en lo que hizo2) (=believe) creerI don't think it likely — lo creo or me parece muy poco probable
•
she's very pretty, don't you think? — es muy guapa, ¿no crees?he'll be back, I don't think! * — ¿que volverá? ¡no creo!
•
I think so — creo que sí, me parece que sí•
now I don't know what to think — ahora estoy en dudawhat do you think I should do? — ¿qué crees que debo hacer?
what do you think you're doing? — ¿se puede saber lo que estás haciendo?
•
who do you think you are? — ¿quién te crees que eres?who do you think you are to come marching in here? — y tú ¿qué derecho crees tener para entrar aquí tan fresco?
•
anyone would think she was dying — cualquiera diría que se estaba muriendoI would have thought that... — hubiera creído que...
•
that's what you think! — ¡(que) te crees tú eso!3) (=imagine) imaginar(se)think what we could do with that house! — ¡imagina lo que podríamos hacer con esa casa!
to think she once slept here! — ¡pensar que ella durmió aquí una vez!
•
I can't think what he can want — no me puedo imaginar qué quiere•
I thought as much — ya me lo figuraba, ya lo sabía•
I never thought that... — nunca pensé or imaginé que...•
who'd have thought it? — ¿quién lo diría?who'd have thought it possible? — ¿quién se lo hubiera imaginado?
4) (=remember) recordar5) (=be of opinion) opinarthis is my new dress, what do you think? — este es mi vestido nuevo, ¿qué te parece? or ¿qué opinas?
I think we should wait, what do you think? — creo que deberíamos esperar, ¿qué opinas?
6) (=envisage, have idea)I was thinking that... — estaba pensando que...
did you think to bring a corkscrew? — ¿te acordaste de traer un sacacorchos?
I thought/I'd thought I might go swimming — pensé/había pensado en ir a nadar
7) (=expect) pensar, esperarI didn't think to see you here — no pensaba or esperaba verte aquí
I came here thinking to get some answers — vine aquí pensando que obtendría or esperando recibir algunas respuestas
I never thought to hear that from you — nunca pensé que te oiría decir eso, nunca esperé oírte decir eso
•
we little thought that... — estábamos lejos de pensar que...•
"is she going?" - "I should/shouldn't think so" — -¿va a ir? -yo diría que sí/no"I paid him for it" - "I should think so too!" — -se lo he pagado -¡faltaría más!
3.Nto have a think, I'll have a think about it — lo pensaré
•
I was just having a quiet think — meditaba tranquilamente4.CPDthink piece N — (Press) artículo m de opinión
think tank N — grupo m de expertos; (in government) gabinete m de estrategia
- think up* * *
I
1. [θɪŋk](past & past p thought) intransitive verb1) ( use one's mind) pensar*think hard/carefully — piénsalo mucho/bien
it makes you think, doesn't it? — da qué pensar or te hace pensar ¿no?
to think for oneself — pensar* por sí mismo
to think ABOUT something — pensar* en algo; ( consider) pensar* algo
I'll have to think about it — tendré que pensarlo, (me) lo tendré que pensar
to think OF something/somebody — pensar* en algo/alguien
come to think of it... — ahora que lo pienso...
to think better of something: I was going to ask her but thought better of it se lo iba a preguntar pero recapacité y cambié de idea; to think twice — pensarlo* dos veces
2) (intend, plan)to think OF -ING — pensar* + inf
what are you thinking of doing tonight? — ¿qué piensas hacer esta noche?, ¿qué tienes planeado hacer esta noche?
3)a) (find, come up with)to think OF something: can you think of anything better? ¿se te ocurre algo mejor?; I couldn't think of anything to say — no se me ocurrió qué decir
b) ( remember)to think OF something — acordarse* de algo
4) ( have opinion)to think highly of somebody — tener* muy buena opinión de alguien, tener* a alguien en muy buen concepto
she thinks nothing of spending $500 in a restaurant — ella gasta 500 dólares en un restaurante como si tal cosa
2.
vt1)a) (reflect, ponder) pensar*what are you thinking? — ¿qué estás pensando?
b) ( remember)2)a) (suppose, imagine, expect) pensar*that's what you think — eso es lo que tú crees or piensas
what do you think you're doing? — ¿pero tú qué te crees?
who would have thought it? — ¿quién lo hubiera dicho or imaginado?, ¿quién lo iba a decir?
who do you think you are? — ¿quién te crees que eres?, ¿qué te crees?
I can't think why he refused — no me explico or no entiendo por qué se negó
I thought you'd be there — pensé or creí que estarías allí
I'll help as well - I should think so (too)! — yo también ayudo - me imagino que sí! or pues faltaría más!
she wouldn't accept the money - I should think not! — no quiso aceptar el dinero - pues bueno fuera! or no faltaba más!
b) ( indicating intention)3) ( believe) creer*who do you think did it? — ¿quién crees que lo hizo?, ¿quién te parece que lo hizo?
I thought as much — ya me parecía or ya me lo imaginaba
I thought him rude/pleasant — me pareció or lo encontré grosero/agradable
I think so/I don't think so — creo que sí or me parece que sí/creo que no or me parece que no
•Phrasal Verbs:- think up
II
noun (no pl)I'll have to have a think about it — tendré que pensarlo or pensármelo
if you think that, you've got another think coming — si te crees eso estás muy equivocado or (Esp fam) lo llevas claro
-
12 performance
1) (the doing of something: He is very conscientious in the performance of his duties.) realización, ejecución, cumplimiento2) (the way in which something or someone performs: His performance in the exams was not very good.) resultado, desempeño3) (something done on stage etc: The company gave a performance of `Othello'; His last three performances have not been very good.) representación, actuación1. interpretación / actuación2. rendimiento / actuación / resultadostr[pə'fɔːməns]1 (of task) ejecución nombre femenino, realización nombre femenino; (of function, duty) ejercicio, desempeño2 (session - at theatre) representación nombre femenino, función nombre femenino; (- at cinema) función nombre femenino; (- of circus, show, etc) número, espectáculo3 (action - of song, of musician) interpretación nombre femenino; (- of play) representación nombre femenino; (- of actor) interpretación nombre femenino, actuación nombre femenino; (- of team) actuación nombre femenino4 (of machine) funcionamiento; (of car) prestaciones nombre femenino plural; (of worker) rendimiento, desempeño5 (fuss) lío, follón nombre masculinoperformance [pər'fɔrmənts] n1) execution: ejecución f, realización f, desempeño m, rendimiento m2) interpretation: interpretación fhis performance of Hamlet: su interpretación de Hamlet3) presentation: representación f (de una obra teatral), función fn.• actuación s.f.• comportamiento s.m.• desempeño s.m.• ejecución (Jurisprudencia) s.f.• funcionamiento s.m.• función s.f.• rendimiento (IND) s.m.• representación s.f.• talante s.m.pər'fɔːrməns, pə'fɔːməns1) c (Cin, Mus, Theat)a) ( session) ( Theat) representación f, función f; ( Cin) función f; (by circus, cabaret artist) número m, espectáculo min performance — ( live) (actuando) en directo
b) (of symphony, song) interpretación f; ( of play) representación fc) ( of actor) interpretación f, actuación f; (of pianist, tenor) interpretación f; ( of entertainer) actuación f2) c u ( of employee) rendimiento m, desempeño m (AmL); ( of student) rendimiento m; (of team, athlete) actuación f, desempeño m, performance f (AmL period); (of machine, vehicle) comportamiento m, performance f (AmL); ( of company) resultados mpl; ( of stocks) rendimiento mperformance-related pay — remuneración f según rendimiento
3) c (fuss, bother) (colloq)[pǝ'fɔːmǝns]what a performance! — qué historia! (fam), qué lata! (fam), qué rollo! (Esp fam)
1. N1) (Theat, Mus etc)a) (=session) (Theat) función f ; (Cine) sesión ftonight's performance will end at 9.45 pm — (Theat) la función de esta noche terminará a las 21.45
•
the late performance — (Theat) la función de noche; (Cine) la sesión de noche•
two performances nightly — (Theat) dos funciones or representaciones por noche; (Cine) dos sesiones por noche•
no performance tonight — esta noche no hay función, no hay representación esta nocheb) (=presentation) [of play, opera, ballet] representación f ; [of piece of music] interpretación fit has not had a performance since 1950 — (Theat) no se ha representado desde 1950; (Mus) no se ha interpretado desde 1950
•
video footage of the band in performance — unas secuencias en vídeo del grupo en conciertoc) (by actor, singer) actuación f, interpretación f ; (by pianist, orchestra) interpretación f ; (by comedian) actuación f•
his performance as Don Juan was excellent — su actuación en el papel or su interpretación del papel de Don Juan fue excelentegala 2., virtuosothis will be her first performance at Covent Garden — esta será su primera actuación en Covent Garden
2) (=effectiveness) [of investment, worker] rendimiento m ; [of currency] comportamiento m ; [of team, athlete, racehorse] actuación f ; [of company] resultados mpl ; [of vehicle] rendimiento m, performance f (LAm); [of machine] (=productivity) rendimiento m ; (=working) funcionamiento mwe judge people on performance rather than age — juzgamos a las personas por su rendimiento y no por su edad
the party's disastrous performance in the elections — los pésimos resultados del partido en las elecciones
•
Britain's poor economic performance in the 1970s — el poco rendimiento de la economía británica en los setenta•
on past performance, an England victory seems unlikely — si nos basamos en las actuaciones anteriores, parece poco probable que Inglaterra vaya a ganar•
her poor performance in French — su poco rendimiento en francés, sus malos resultados en francés•
he didn't put up a very good performance in the exams — no obtuvo muy buenos resultados en los exámenes, los exámenes no le salieron muy bienhigh-performance, performance-relatedthe team gave or put up a poor performance — el equipo tuvo una actuación pobre
3) (=execution) [of task] realización f, ejecución f ; [of duty] cumplimiento m ; [of function] ejercicio m ; [of rite, ritual] práctica f, celebración fshe has to rely on others for the performance of the simplest tasks — tiene que depender de otros para realizar or ejecutar las tareas más sencillas
4) * (=bother, rigmarole) follón * m, jaleo * mwhat a performance it is to get a visa! — ¡conseguir un visado es un verdadero follón or jaleo! *
5) * (=fuss about nothing) numero * m6) (Ling) actuación f2.CPDperformance bonus N — prima f de productividad
performance car N — coche m de alto rendimiento
performance figures NPL — cifras fpl de productividad
performance indicator N — (Comm, Econ) indicador m del rendimiento
performance target N — objetivo m de rendimiento
* * *[pər'fɔːrməns, pə'fɔːməns]1) c (Cin, Mus, Theat)a) ( session) ( Theat) representación f, función f; ( Cin) función f; (by circus, cabaret artist) número m, espectáculo min performance — ( live) (actuando) en directo
b) (of symphony, song) interpretación f; ( of play) representación fc) ( of actor) interpretación f, actuación f; (of pianist, tenor) interpretación f; ( of entertainer) actuación f2) c u ( of employee) rendimiento m, desempeño m (AmL); ( of student) rendimiento m; (of team, athlete) actuación f, desempeño m, performance f (AmL period); (of machine, vehicle) comportamiento m, performance f (AmL); ( of company) resultados mpl; ( of stocks) rendimiento mperformance-related pay — remuneración f según rendimiento
3) c (fuss, bother) (colloq)what a performance! — qué historia! (fam), qué lata! (fam), qué rollo! (Esp fam)
-
13 do
du:
1. 3rd person singular present tense - does; verb1) (used with a more important verb in questions and negative statements: Do you smoke?) 02) (used with a more important verb for emphasis; ; ðo sit down) 03) (used to avoid repeating a verb which comes immediately before: I thought she wouldn't come, but she did.) 04) (used with a more important verb after seldom, rarely and little: Little did he know what was in store for him.) 05) (to carry out or perform: What shall I do?; That was a terrible thing to do.) hacer6) (to manage to finish or complete: When you've done that, you can start on this; We did a hundred kilometres in an hour.) hacer7) (to perform an activity concerning something: to do the washing; to do the garden / the windows.) hacer8) (to be enough or suitable for a purpose: Will this piece of fish do two of us?; That'll do nicely; Do you want me to look for a blue one or will a pink one do?; Will next Saturday do for our next meeting?) servir, ir bien, ser suficiente9) (to work at or study: She's doing sums; He's at university doing science.) hacer, dedicarse, estudiar10) (to manage or prosper: How's your wife doing?; My son is doing well at school.) ir11) (to put in order or arrange: She's doing her hair.) arreglar12) (to act or behave: Why don't you do as we do?) hacer, comportarse, actuar13) (to give or show: The whole town gathered to do him honour.) hacer14) (to cause: What damage did the storm do?; It won't do him any harm.) causar, hacer15) (to see everything and visit everything in: They tried to do London in four days.) visitar
2. noun(an affair or a festivity, especially a party: The school is having a do for Christmas.) fiesta, evento- doer- doings
- done
- do-it-yourself
- to-do
- I
- he could be doing with / could do with
- do away with
- do for
- done for
- done in
- do out
- do out of
- do's and don'ts
- do without
- to do with
- what are you doing with
do vb hacerwhat are you doing? ¿qué haces?do as you are told! ¡haz lo que se te dice!how do you do? ¿cómo está usted?Con este saludo, la respuesta típica es también how do you do?to do you good sentarte bien / irte biento do well ir bien / tener éxitowhat do you do? ¿a qué te dedicas? / ¿cuál es tu trabajo?do también se emplea para formular las preguntas en presentedo you like dancing? ¿te gusta bailar?do elephants live in Asia? ¿viven los elefantes en Asia?
Multiple Entries: D.O. do do.
do sustantivo masculino ( nota) C; ( en solfeo) do, doh (BrE);
do sustantivo masculino Mús (de solfeo) doh, do (de escala diatónica) C
do bemol, C-flat
do de pecho, high C
do sostenido, C-sharp Locuciones: dar el do de pecho, to do one's very best 'do' also found in these entries: Spanish: abrochar - acomodada - acomodado - acompañar - anda - animarse - apetecer - apostarse - aprender - arte - así - atañer - atonía - atreverse - bajeza - bastar - bastante - bastarse - bien - bola - bordar - brazo - bricolaje - broma - caballo - cacharro - cada - calaña - campar - capaz - cara - cargar - cascabel - casual - cepillarse - cerrar - colada - coletilla - comer - comandita - comecome - como - componer - componenda - compromiso - común - con - contentarse - contrapelo - corpachón English: about-face - about-turn - actually - advance - again - agree - aim to - all - all-out - allow - any - approachable - approve of - as - ask - aspect - associate - attempt - attribute - authorize - bankrupt - begin - best - born - bunk - burden - business - busywork - by - C - call - can - carry-on - cast - cease - cheap - chief - choose - cleaning - clear - come through - command - commit - compel - compelling - complaint - compute - conception - condescend - conditiondotr[dʊː]■ do you smoke? ¿fumas?■ do you know Susan? ¿conoces a Susan?■ what do they want? ¿qué quieren?■ where does Neil live? ¿dónde vive Neil?■ what film did you see? ¿qué película viste?■ when did they leave? ¿cuándo se fueron?■ do come with us! ¡ánimo, vente con nosotros!■ I did post it, I swear! ¡sí que lo mandé, te lo juro!■ do you like basketball? - yes, I do ¿te gusta el baloncesto? - sí, me gusta■ did you see the film? - no, I didn't ¿viste la película? - no, no la vi■ who wears glasses? - Brian does ¿quién lleva gafas? - Brian■ who broke the vase? - I did ¿quién rompió el florero? - yo■ you don't smoke, do you? no fumas, ¿verdad?■ you like fish, don't you? a ti te gusta el pescado, ¿verdad?■ she lives in Madrid, doesn't she? vive en Madrid, ¿verdad?■ you went to their wedding, didn't you? tú fuiste a su boda, ¿verdad?■ they didn't believe you, did they? no te creyeron, ¿verdad?1 (gen) hacer■ what are you doing here? ¿qué haces aquí?■ what are you doing this weekend? ¿qué vas a hacer este fin de semana?■ whatever you do, don't drink alcohol hagas lo que hagas, no bebas alcohol■ what can I do about it? ¿qué quieres que haga yo?2 (as job) hacer, dedicarse■ what do you do (for a living)? ¿a qué te dedicas?■ what does he want to do when he leaves university? ¿a qué quiere dedicarse cuando deje la universidad?3 (carry out - job, task) hacer, realizar, llevar a cabo; (- duty) cumplir con■ I've got to do the cooking/cleaning tengo que cocinar/limpiar■ have you done your homework? ¿has hecho los deberes?4 (study) estudiar■ do you do biology at school? ¿estudias biología en el instituto?5 (solve - puzzle) solucionar; (- crossword, sum) hacer6 (produce, make - meal) preparar, hacer; (drawing, painting, translation, etc) hacer; (offer - service) servir, tener, hacer; (- discount) hacer■ does this pub do food? ¿sirven comidas en este pub?7 (attend to) atender, servir■ what can I do for you? ¿en qué le puedo servir?8 (put on, produce - play, opera, etc) presentar, dar, poner en escena; (play the part of) hacer el papel de9 (finish, complete) terminar■ have you done moaning? ¿has terminado de protestar?10 (achieve) lograr, conseguir■ he's done it! ¡lo ha conseguido!11 (travel over - distance) recorrer, hacer; (complete - journey) hacer, ir; (travel at - speed) ir a■ we did London to Nottingham in two and a half hours fuimos de Londres a Nottingham en dos horas y media12 (be sufficient for) ser suficiente; (be satisfactory for, acceptable to) ir bien a■ will 6 glasses do you? ¿será suficiente con seis vasos?■ yes, that will do me nicely sí, eso me irá perfectamente13 familiar (cheat, swindle) estafar, timar; (rob) robar; (arrest, convict) coger; (fine) encajar una multa; (serve time in prison) cumplir■ you've been done! ¡te han timado!1 (act, behave) hacer2 (progress) ir■ how are you doing? ¿qué tal vas?, ¿cómo te van las cosas?■ how are we doing for time? ¿cómo andamos de tiempo?3 (complete, finish) terminar■ have you done with the hairdryer? ¿has terminado con el secador?4 (be sufficient) bastar, ser suficiente, alcanzar■ will one slice do for you? ¿tendrás suficiente con una rebanada?■ that'll do! ¡basta!5 (be satisfactory, suitable) servir, estar bien■ well, I suppose it'll have to do bueno, supongo que tendrá que servir■ it (just/simply) won't do no puede ser■ this cushion will do as/for a pillow este cojín servirá de almohada\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLthat does it! ¡esto ya es la gota que colma el vaso!, ¡ya está bien!to be/have to do with somebody/something tener que ver con alguien/algoto do business with somebody negociar con alguiento do drugs drogarse, consumir drogasto do one's best hacer lo mejor posibleto do one's hair peinarseto do one's military service hacer el servicio militarto do one's nails arreglarse las uñasto do something again volver a hacer algoto do something for somebody (help) hacer algo por alguien 2 (flatter, suit) favorecer a alguien, quedarle bien a alguien 3 (please) atraer a alguien, decirle algo a alguienwhat's done is done a lo hecho, pechoyou've done it now ahora sí que la has hecho buena1) carry out, perform: hacer, realizar, llevar a caboshe did her best: hizo todo lo posible2) prepare: preparar, hacerdo your homework: haz tu tarea3) arrange: arreglar, peinar (el pelo)4)to do in ruin: estropear, arruinar5)to do in kill: matar, liquidar famdo vi1) : haceryou did well: hiciste bien2) fare: estar, ir, andarhow are you doing?: ¿cómo estás?, ¿cómo te va?3) finish: terminarnow I'm done: ya terminé4) serve: servir, ser suficiente, alcanzarthis will do for now: esto servirá por el momento5)to do away with abolish: abolir, suprimir6)to do away with kill: eliminar, matar7)to do by treat: tratarhe does well by her: él la trata biendo v auxdo you know her?: ¿la conoces?I don't like that: a mí no me gusta esoI do hope you'll come: espero que vengasdo you speak English? yes, I do: ¿habla inglés? síexpr.• cargarse v.• eliminar v.• liquidar v.expr.• buscarle tres pies al gato expr.• encontrarle defectos a todo expr.v.(§ p.,p.p.: did, done) = arreglar v.• desempeñar v.• ejecutar v.• hacer v.(§pres: hago, haces...) pret: hic-pp: hechofut/c: har-•)• obrar v.• resolver v.
I
1. duː, weak form dʊ, də1) hacer*are you doing anything this evening? — ¿vas a hacer algo esta noche?
to have something/nothing to do — tener* algo/no tener* nada que hacer
can I do anything to help? — ¿puedo ayudar en algo?
what have you done to your hair? — ¿qué te has hecho en el pelo?
I don't know what I'm going to do with you! — no sé qué voy a hacer contigo!; see also do with
2) ( carry out) \<\<job/task\>\> hacer*to do one's homework — hacer* los deberes
3) ( as job)what do you do? — ¿usted qué hace or a qué se dedica?
what does he do for a living? — ¿en qué trabaja?
4) (achieve, bring about)she's done it: it's a new world record — lo ha logrado: es una nueva marca mundial
he's late again: that does it! — vuelve a llegar tarde esto ya es la gota que colma el vaso!
to do something for somebody/something: that mustache really does something for him la verdad es que le queda muy bien el bigote; what has EC membership done for Greece? — ¿en qué ha beneficiado a Grecia ser miembro de la CE?
5)a) (fix, arrange, repair)b) ( clean) \<\<dishes\>\> lavar; \<\<brass/windows\>\> limpiar6) (make, produce)a) \<\<meal\>\> preparar, hacer*would you do the carrots? — ¿me preparas (or pelas etc) las zanahorias?
b) \<\<drawinganslation\>\> hacer*7) (BrE) ( offer)they do a set meal for £12 — tienen un menú de 12 libras
8) (suffice for, suit)two shirts will do me — con dos camisas me alcanza or tengo suficiente
9) ( travel)the car has only done 4,000 miles — el coche sólo tiene 4.000 millas
10)a) ( study) estudiarb) ( visit) (colloq) \<\<sights/museum\>\> visitar11) ( Theat)a) ( play role of) hacer* el papel deb) ( take part in) \<\<play\>\> actuar* enc) ( impersonate) imitar12) (colloq) ( serve in prison) cumplir13) (BrE colloq)a) (catch, prosecute) agarrarb) ( cheat) estafar, timarI've been done! — me han estafado or timado!
14) ( use) (sl)to do drugs — drogarse*, consumir drogas
15) (colloq) ( finish) terminarare o (esp BrE) have you done complaining? — ¿has terminado de quejarte?
2.
vi1) (act, behave) hacer*2) (get along, manage)how are you doing? — ¿qué tal estás or andas or te va?
how do you do? — ( as greeting) mucho gusto, encantado
how do? — (colloq & dial) ¿qué tal?
how are we doing for time/cash? — ¿cómo or qué tal vamos or andamos de tiempo/dinero?
she did well/badly in her exams — le fue bien/mal en los exámenes
to do well/badly out of something — salir* bien/mal parado de algo
3) (go on, happen) (colloq) (in -ing form)nothing doing! — ni hablar!, ni lo sueñes!
4)a) (be suitable, acceptable)look, this won't do! — mira, esto no puede ser!
it's not ideal, but it'll do — no es lo ideal, pero sirve
I'm not going to cook, bread and cheese will do for them! — no pienso cocinar, se tendrán que conformar con pan y queso
b)to do for o as something: this box will do for o as a table — esta caja nos servirá de mesa
5) ( be enough) ser* suficiente, alcanzar*, bastarone bottle will do — con una botella basta or es suficiente
6) ( finish) (in past p) terminarI'm not o (BrE) I haven't done yet! — no he terminado todavía
7)
3.
1) Sense Iv aux [El verbo auxiliar do se usa para formar el negativo (I 1) y el interrogativo (I 2), para agregar énfasis (I 3) o para sustituir a un verbo usado anteriormente (II)]2)a) (used to form negative)I do not o don't know — no sé
I did not o didn't see her — no la vi
b) (with inversion after negative adv)3)a)Ex:does this belong to you? — ¿esto es tuyo?did I frighten you? — ¿te asusté?/Ex:b)Ex:boy, do you need a bath! — Dios mío! qué falta te hace un baño!/Ex:4)a)( emphasizing)Ex:you must admit, she did look ill — tienes que reconocer que tenía mala carado be quiet! — ¿te quieres callar?/Ex:b)Ex:I haven't decided, but if I do accept... — todavía no lo he decidido, pero si aceptara.../Ex:not only does it cost more, it also... — no sólo cuesta más, sino que también...
c) ( in legal formulae)5)Ex:do you live here? - yes, I do/no, I don't — ¿vives aquí? - sí/noshe wanted to come, but he didn't — ella quería venir, pero él noshe found it in your drawer - oh, did she? — lo encontró en tu cajón - ¿ah, sí?I don't need a haircut - yes, you do! — no necesito cortarme el pelo - cómo que no!she says she understands, but she doesn't — dice que comprende, pero no es así/Ex:6)Ex:you know Bob, don't you? — conoces a Bob, ¿no? or ¿verdad? or ¿no es cierto?I told you, didn't I? — te lo dije ¿no? or ¿no es cierto?/Ex:I, Charles Brown, do solemnly swear that... — yo, Charles Brown, juro solemnemente que...
•Phrasal Verbs:- do down- do for- do in- do out- do over- do up- do with
II duː1) c (party, gathering) (colloq) fiesta f, reunión f2) ( state of affairs) (colloq) (no pl)fair dos — (BrE colloq)
fair dos all round — a partes iguales para todos; (as interj) seamos justos!
3)do's and don'ts — ( rules) normas fpl
III dəʊ
I [duː] ( 3rd pers sing present does) (pt did) (pp done)1. TRANSITIVE VERB1) hacerwhat are you doing tonight? — ¿qué haces esta noche?
what's this doing on my chair? — ¿qué hace esto en mi silla?
what's to be done? — ¿qué se puede hacer?
what's the weather doing? — ¿qué tal tiempo hace?
•
to do sth again — volver a hacer algo, hacer algo de nuevoit will have to be done again — habrá que volver a hacerlo, habrá que hacerlo de nuevo
•
what's he ever done for me? — ¿qué ha hecho él por mí?what can I do for you? — ¿en qué puedo servirle?, ¿qué se le ofrece? (LAm)
could you do something for me? — ¿me podrías hacer un favor?
what are we going to do for money? — ¿de dónde vamos a sacar dinero?
the new measures will do a lot for small businesses — las nuevas medidas serán de gran ayuda para las pequeñas empresas
after the accident she couldn't do much for herself — después del accidente casi no podía valerse por sí misma
•
if you do anything to him I'll kill you — si le haces algo te matowhat's he done to his hair? — ¿qué se ha hecho en el pelo?
•
what have you done with my slippers? — ¿dónde has puesto mis zapatillas?what am I going to do with you? — ¿qué voy a hacer contigo?
what are you doing with yourself these days? — ¿qué haces ahora?
what am I going to do with myself for the rest of the day? — ¿qué puedo hacer el resto del día?
living 2., 1)she didn't know what to do with herself once the children had left home — se encontró un poco perdida cuando sus hijos se fueron de casa
2) (=carry out) [+ work, essay] hacerSome [do] + noun combinations require a more specific Spanish verb:•
he did a drawing/ portrait of her — la dibujó/retrató, hizo un dibujo/retrato de ella•
to do one's duty (by sb) — cumplir con su deber (con algn)3) (=clean)4) (=arrange, prepare) [+ vegetables] preparar; [+ room] hacer, arreglarhair 1., 1)this room needs doing — hay que hacer or arreglar esta habitación
5) (=spend) pasar6) (=finish)now you've (gone and) done it! * — ¡ahora sí que la has hecho buena! *
that's done it! * we're stuck now — ¡la hemos fastidiado! * ahora no podemos salir de aquí
that does it! * that's the last time I lend him my car — ¡es el colmo! or ¡hasta aquí hemos llegado!, es la última vez que le dejo el coche
good 2., 2)have you done moaning? * — ¿has acabado de quejarte?
7) (=offer, make available)8) (=study) [+ university course, option] hacer, estudiarI want to do Physics at university — quiero hacer or estudiar física en la universidad
to do Italian — hacer or estudiar italiano
9) (Theat) [+ play] representar, poner; [+ part] hacer10) (=mimic) [+ person] imitar11) (Aut, Rail etc) (=travel at) [+ speed] ir a; (=cover) [+ distance] cubrir12) (=attend to)proud13) * (=visit) [+ city, museum] visitar, recorrer; [+ country] visitar, viajar por14) * (=be suitable, sufficient for)will a kilo do you? — ¿le va bien un kilo?
that'll do me nicely — (=be suitable) eso me vendrá muy bien; (=suffice) con eso me basta
15) * (=cheat) estafar, timar; (=rob) robarI've been done! — ¡me han estafado or timado!
16) * (=prosecute) procesar; (=fine) multar17) * (=beat up) dar una paliza aI'll do you if I get hold of you! — ¡te voy a dar una paliza como te pille!
2. INTRANSITIVE VERB1) (=act) hacer•
you would do better to accept — sería aconsejable que aceptaras•
do as you think best — haga lo que mejor le parezca•
do as you are told! — ¡haz lo que te digo!•
she was up and doing at 6 o'clock — a las 6 de la mañana ya estaba levantada y trajinando•
you would do well to take his advice — harías bien en seguir su consejowell I, 1., 1)•
you could do a lot worse than marry her — casarte con ella no es lo peor que podrías hacer2) (=get on)•
he did badly in the exam — le fue mal en el examen•
you can do better than that — (essay, drawing) puedes hacerlo mejor; iro (=find better excuse) ¡y qué más!•
how is your father doing? — ¿cómo está tu padre?, ¿cómo le va a tu padre?how are you doing? * — ¿qué tal?, ¿cómo te va?
how did you do in the audition? — ¿qué tal or cómo te fue en la audición?
how do you do? (greeting) ¿cómo está usted?, gusto en conocerlo (LAm); (as answer) ¡mucho gusto!, ¡encantado!•
he's doing well at school — le va bien en el colegio3) (=be suitable)•
it doesn't do to upset her — cuidado con ofenderla•
will this one do? — ¿te parece bien este?will it do if I come back at eight? — ¿va bien si vuelvo a las ocho?
will tomorrow do? — ¿iría bien mañana?
it's not exactly what I wanted, but it will or it'll do — no es exactamente lo que quería pero servirá
•
that won't do, you'll have to do it again — así no está bien, tendrás que volver a hacerlomake 1., 4)•
you can't go on your own, that would never do! — no podemos consentir que vayas sola, ¡eso no puede ser!4) (=be sufficient) bastar•
three bottles of wine should do — bastará con tres botellas de vino•
will £20 do? — ¿bastarán 20 libras?, ¿tendrás bastante con 20 libras?that will do! — ¡basta ya!
5) (=happen)"could you lend me £50?" - "nothing doing!" — -¿me podrías prestar 50 libras? -¡de ninguna manera! or -¡ni hablar!
have you done? — ¿ya has terminado or acabado?
don't take it away, I've not done yet — no te lo lleves, ¡aún no he terminado or acabado!
I haven't done telling you — ¡no he terminado de contarte!
•
I've done with travelling — ya no voy a viajar más, he renunciado a los viajesI've done with all that nonsense — ya no tengo nada que ver or ya he terminado con todas esas tonterías
have you done with that book? — ¿has terminado con este libro?
7) * (=clean) hacer la limpieza (en casa)3. AUXILIARY VERBThere is no equivalent in Spanish to the use of in questions, negative statements and negative commands.do you understand? — ¿comprendes?, ¿entiendes?
where does he live? — ¿dónde vive?
didn't you like it? — ¿no te gustó?
why didn't you come? — ¿por qué no viniste?
2) (negation)I don't understand — no entiendo or comprendo
don't worry! — ¡no te preocupes!
don't you tell me what to do! — ¡no me digas lo que tengo que hacer!
do tell me! — ¡dímelo, por favor!
do sit down — siéntese, por favor, tome asiento, por favor frm
I do wish I could come with you — ¡ojalá pudiera ir contigo!
but I do like it! — ¡sí que me gusta!, ¡por supuesto que me gusta!
so you do know him! — ¡así que sí lo conoces!
rarely does it happen that... — rara vez ocurre que...
a)"did you fix the car?" - "I did" — -¿arreglaste el coche? -sí
"I love it" - "so do I" — -me encanta -a mí también
"he borrowed the car" - "oh he did, did he?" — -pidió el coche prestado -¿ah sí? ¡no me digas!
I like this colour, don't you? — me gusta este color, ¿a ti no?
"do you speak English?" - "yes, I do/no I don't" — -¿habla usted inglés? -sí, hablo inglés/no, no hablo inglés
"may I come in?" - "(please) do!" — -¿se puede pasar? -¡pasa (por favor)!
"who made this mess?" - "I did" — -¿quién lo ha desordenado todo? -fui yo
"shall I ring her again?" - "no, don't!" — -¿la llamo otra vez? -¡no, no la llames!
he lives here, doesn't he? — vive aquí, ¿verdad? or ¿no es cierto? or ¿no?
I don't know him, do I? — no lo conozco, ¿verdad?
it doesn't matter, does it? — no importa, ¿no?
she said that, did she? — ¿eso es lo que dijo?
4. NOUN1) (Brit) * (=party) fiesta f ; (=formal gathering) reunión fthey had a big do for their twenty-fifth anniversary — dieron una gran fiesta por su vigésimo quinto aniversario
2) (in phrases)•
the do's and don'ts of buying a house — lo que debe y lo que no debe hacerse al comprar una casa•
it's a poor do when... — es una vergüenza cuando...- do by- do down- do for- do in- do out- do over- do up- do with
II
[dǝʊ]N (Mus) do m* * *
I
1. [duː], weak form [dʊ, də]1) hacer*are you doing anything this evening? — ¿vas a hacer algo esta noche?
to have something/nothing to do — tener* algo/no tener* nada que hacer
can I do anything to help? — ¿puedo ayudar en algo?
what have you done to your hair? — ¿qué te has hecho en el pelo?
I don't know what I'm going to do with you! — no sé qué voy a hacer contigo!; see also do with
2) ( carry out) \<\<job/task\>\> hacer*to do one's homework — hacer* los deberes
3) ( as job)what do you do? — ¿usted qué hace or a qué se dedica?
what does he do for a living? — ¿en qué trabaja?
4) (achieve, bring about)she's done it: it's a new world record — lo ha logrado: es una nueva marca mundial
he's late again: that does it! — vuelve a llegar tarde esto ya es la gota que colma el vaso!
to do something for somebody/something: that mustache really does something for him la verdad es que le queda muy bien el bigote; what has EC membership done for Greece? — ¿en qué ha beneficiado a Grecia ser miembro de la CE?
5)a) (fix, arrange, repair)b) ( clean) \<\<dishes\>\> lavar; \<\<brass/windows\>\> limpiar6) (make, produce)a) \<\<meal\>\> preparar, hacer*would you do the carrots? — ¿me preparas (or pelas etc) las zanahorias?
b) \<\<drawing/translation\>\> hacer*7) (BrE) ( offer)they do a set meal for £12 — tienen un menú de 12 libras
8) (suffice for, suit)two shirts will do me — con dos camisas me alcanza or tengo suficiente
9) ( travel)the car has only done 4,000 miles — el coche sólo tiene 4.000 millas
10)a) ( study) estudiarb) ( visit) (colloq) \<\<sights/museum\>\> visitar11) ( Theat)a) ( play role of) hacer* el papel deb) ( take part in) \<\<play\>\> actuar* enc) ( impersonate) imitar12) (colloq) ( serve in prison) cumplir13) (BrE colloq)a) (catch, prosecute) agarrarb) ( cheat) estafar, timarI've been done! — me han estafado or timado!
14) ( use) (sl)to do drugs — drogarse*, consumir drogas
15) (colloq) ( finish) terminarare o (esp BrE) have you done complaining? — ¿has terminado de quejarte?
2.
vi1) (act, behave) hacer*2) (get along, manage)how are you doing? — ¿qué tal estás or andas or te va?
how do you do? — ( as greeting) mucho gusto, encantado
how do? — (colloq & dial) ¿qué tal?
how are we doing for time/cash? — ¿cómo or qué tal vamos or andamos de tiempo/dinero?
she did well/badly in her exams — le fue bien/mal en los exámenes
to do well/badly out of something — salir* bien/mal parado de algo
3) (go on, happen) (colloq) (in -ing form)nothing doing! — ni hablar!, ni lo sueñes!
4)a) (be suitable, acceptable)look, this won't do! — mira, esto no puede ser!
it's not ideal, but it'll do — no es lo ideal, pero sirve
I'm not going to cook, bread and cheese will do for them! — no pienso cocinar, se tendrán que conformar con pan y queso
b)to do for o as something: this box will do for o as a table — esta caja nos servirá de mesa
5) ( be enough) ser* suficiente, alcanzar*, bastarone bottle will do — con una botella basta or es suficiente
6) ( finish) (in past p) terminarI'm not o (BrE) I haven't done yet! — no he terminado todavía
7)
3.
1) Sense Iv aux [El verbo auxiliar do se usa para formar el negativo (I 1) y el interrogativo (I 2), para agregar énfasis (I 3) o para sustituir a un verbo usado anteriormente (II)]2)a) (used to form negative)I do not o don't know — no sé
I did not o didn't see her — no la vi
b) (with inversion after negative adv)3)a)Ex:does this belong to you? — ¿esto es tuyo?did I frighten you? — ¿te asusté?/Ex:b)Ex:boy, do you need a bath! — Dios mío! qué falta te hace un baño!/Ex:4)a)( emphasizing)Ex:you must admit, she did look ill — tienes que reconocer que tenía mala carado be quiet! — ¿te quieres callar?/Ex:b)Ex:I haven't decided, but if I do accept... — todavía no lo he decidido, pero si aceptara.../Ex:not only does it cost more, it also... — no sólo cuesta más, sino que también...
c) ( in legal formulae)5)Ex:do you live here? - yes, I do/no, I don't — ¿vives aquí? - sí/noshe wanted to come, but he didn't — ella quería venir, pero él noshe found it in your drawer - oh, did she? — lo encontró en tu cajón - ¿ah, sí?I don't need a haircut - yes, you do! — no necesito cortarme el pelo - cómo que no!she says she understands, but she doesn't — dice que comprende, pero no es así/Ex:6)Ex:you know Bob, don't you? — conoces a Bob, ¿no? or ¿verdad? or ¿no es cierto?I told you, didn't I? — te lo dije ¿no? or ¿no es cierto?/Ex:I, Charles Brown, do solemnly swear that... — yo, Charles Brown, juro solemnemente que...
•Phrasal Verbs:- do down- do for- do in- do out- do over- do up- do with
II [duː]1) c (party, gathering) (colloq) fiesta f, reunión f2) ( state of affairs) (colloq) (no pl)fair dos — (BrE colloq)
fair dos all round — a partes iguales para todos; (as interj) seamos justos!
3)do's and don'ts — ( rules) normas fpl
III [dəʊ] -
14 about
1. preposition(on the subject of: We talked about our plans; What's the book about?) sobre, acerca de
2. preposition, adverb1) ((sometimes round about) near (in place, time, size etc): about five miles away; (round) about six o'clock; just about big enough.) cerca de, alrededor de2) (in different directions; here and there: The children ran about (the garden).) por todas partes3) (in or on some part (of a place etc): You'll find him somewhere about (the office).) por4) (around or surrounding: She wore a coat about her shoulders; He lay with his clothes scattered about.) alrededor (de)
3. adverb((in military commands etc) in the opposite direction: About turn!) media vueltaabout1 adv1. más o menos / aproximadamenteabout five years ago hace aproximadamente cinco años / hace unos cinco años2. alrededor / a eso de / sobreat about eight o'clock a eso de las ocho / sobre las ocho3. por ahí / alrededorabout2 prep1. sobre / acerca dewhat's the book about? ¿de qué va el libro?2. porhow about? / what about? ¿qué tal? / ¿qué te parece?how about an ice cream? ¿qué tal un helado?what about? ¿y? / ¿qué pasa con?what about Susie? ¿y Susie?tr[ə'baʊt]1 (concerning) sobre, acerca de■ to speak about... hablar de...■ what is the book about? ¿de qué trata el libro?■ what did you do about...? ¿qué hiciste con...?2 (showing where) por, en; (around) alrededor de■ when I looked about me I saw that... al mirar a mi alrededor vi que...1 (approximately) alrededor de■ it cost about £500 costó unas quinientas libras3 (near) por aquí, por ahí■ where's Jean? --she's somewhere about ¿dónde está Jean? --andará por aquí4 (out of bed) levantado,-a5 (in all directions) de un lado a otro1 (around) por ahí, en existencia\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be about to... estar a punto de...how about «+ noun» ¿qué te parece + sustantivo?■ how about a pizza? ¿qué te parece una pizza?how about «+ -ing» ¿y si + subj?■ how about going to Paris ¿y si fuéramos a París?it's about time (that) « + past tense» ya va siendo hora de que + subjand about time too! familiar ¡ya era hora!about [ə'baʊt] adv1) approximately: aproximadamente, casi, más o menos2) around: por todas partes, alrededorthe children are running about: los niños están corriendo por todas partes3)to be about to : estar a punto de4)to be up and about : estar levantadoabout prep1) around: alrededor de2) concerning: de, acerca de, sobrehe always talks about politics: siempre habla de políticaadv.prep.• a eso de prep.adv.• acerca de adv.• como adv.prep.• acerca de prep.• alrededor de prep.• cerca de prep.• de prep.• por prep.• respecto a prep.• sobre prep.
I ə'baʊt1) ( approximately) más o menos, aproximadamenteshe must be about 60 — debe (de) tener alrededor de or unos 60 años, debe (de) andar por los 60 (fam)
at about six o'clock — alrededor de or a eso de las seis, sobre las seis (Esp)
there were about 12 of us — éramos unos 12, éramos como 12
about a month ago — hace cosa de un mes, hará un mes
2)to be about to + inf: I was about to say something iba a decir algo; we were just about to start estábamos a punto de empezar; I'm not about to mention it to her — no tengo la más mínima intención de mencionárselo
3) ( movement)4) (in the vicinity, in circulation) (esp BrE)is Teresa about? — ¿Teresa anda por aquí?
II
1)a) ( concerning) sobre, acerca dewhat's the play about? — ¿de qué se trata la obra?
he wants to see you about something — quiere verte acerca de or por algo
about tonight: are you coming? — (con) respecto a lo de esta noche ¿vas a venir?
what's so unusual about that? — ¿qué tiene eso de raro?
what was all that shouting about? — ¿a qué venían todos esos gritos?
what about Helen? isn't she coming? — ¿y Helen? ¿no viene?
I don't know what to buy her - what about a record? — no sé qué comprarle - ¿qué te parece or qué tal un disco?
she won - how about that! — ganó - pues qué te parece! or pues mira tú!
b) ( pertaining to)there's something about him that I don't like — tiene un no sé qué or algo que no me gusta
2) ( engaged in)while you're about it, could you fetch my book? — ¿ya que estás me traes el libro?
why did you take so long about it? — ¿por qué tardaste or (esp AmL) demoraste tanto (en hacerlo)?
3)a) (in, on, through) (esp BrE)do you have a pencil about you? — ¿tienes un lápiz?
b) ( encircling) (liter) alrededor de[ǝ'baʊt] When about is an element in a phrasal verb, eg bring about, come about, turn about, wander about, look up the verb.1. ADV1) (=approximately) más o menos, aproximadamente, alrededor deabout £20 — unas 20 libras, 20 libras más o menos
there were about 25 guests — había unos 25 invitados, había como 25 invitados (esp LAm)
at about two o'clock — a eso de las dos, sobre las dos
it's about two o'clock — son las dos, más o menos
•
that's about all I could find — eso es más o menos todo lo que podía encontrar•
that's about it — eso es(, más o menos)•
it's just about finished — está casi terminado•
that's about right — eso es(, más o menos)•
it's about time you stopped — ya es hora de que lo dejes2) (place)is anyone about? — ¿hay alguien?
is Mr Brown about? — ¿está por aquí el Sr. Brown?
to be about again — (after illness) estar levantado
•
there's a lot of measles about — hay mucho sarampión, está dando el sarampión•
there isn't much money about — hay poco dinero, la gente tiene poco dinero•
to run about — correr por todas partes•
there's a thief about — por aquí anda un ladrón•
to walk about — pasearse3)to be about to do sth — estar a punto de or (LAm) por hacer algo
2. PREP1) (=relating to) de, acerca de, sobrea book about gardening — un libro de jardinería, un libro sobre la jardinería
about the other night, I didn't mean what I said — respecto a la otra noche, no iba en serio cuando dije esas cosas
•
do something about it! — ¡haz algo!he was chosen out of 200, how or what about that! — entre 200 lo eligieron a él, ¡quién lo diría! or ¡fíjate!
how or what about coming with us? — ¿por qué no vienes con nosotros?
how or what about a drink? — ¿vamos a tomar una copa?
how or what about a song? — ¿por qué no nos cantas algo?
how or what about it? — (=what do you say?) ¿qué te parece?; (=what of it?) ¿y qué?
how or what about me? — y yo, ¿qué?
what's that book about? — ¿de qué trata ese libro?
what did she talk about? — ¿de qué habló?
what's all this noise about? — ¿a qué se debe todo este ruido?
"I want to talk to you" - "what about?" — -quiero hablar contigo -¿acerca de qué?
2) (=particular to)3) (=doing)go about•
while you're about it can you get me a beer? — ya que estás en ello ¿me traes una cerveza?4) (=intending)5) (=around)to do jobs about the house — (=repairs) hacer arreglos en la casa
•
he looked about him — miró a su alrededor•
somewhere about here — por aquí cerca•
to wander about the town — deambular por la ciudad* * *
I [ə'baʊt]1) ( approximately) más o menos, aproximadamenteshe must be about 60 — debe (de) tener alrededor de or unos 60 años, debe (de) andar por los 60 (fam)
at about six o'clock — alrededor de or a eso de las seis, sobre las seis (Esp)
there were about 12 of us — éramos unos 12, éramos como 12
about a month ago — hace cosa de un mes, hará un mes
2)to be about to + inf: I was about to say something iba a decir algo; we were just about to start estábamos a punto de empezar; I'm not about to mention it to her — no tengo la más mínima intención de mencionárselo
3) ( movement)4) (in the vicinity, in circulation) (esp BrE)is Teresa about? — ¿Teresa anda por aquí?
II
1)a) ( concerning) sobre, acerca dewhat's the play about? — ¿de qué se trata la obra?
he wants to see you about something — quiere verte acerca de or por algo
about tonight: are you coming? — (con) respecto a lo de esta noche ¿vas a venir?
what's so unusual about that? — ¿qué tiene eso de raro?
what was all that shouting about? — ¿a qué venían todos esos gritos?
what about Helen? isn't she coming? — ¿y Helen? ¿no viene?
I don't know what to buy her - what about a record? — no sé qué comprarle - ¿qué te parece or qué tal un disco?
she won - how about that! — ganó - pues qué te parece! or pues mira tú!
b) ( pertaining to)there's something about him that I don't like — tiene un no sé qué or algo que no me gusta
2) ( engaged in)while you're about it, could you fetch my book? — ¿ya que estás me traes el libro?
why did you take so long about it? — ¿por qué tardaste or (esp AmL) demoraste tanto (en hacerlo)?
3)a) (in, on, through) (esp BrE)do you have a pencil about you? — ¿tienes un lápiz?
b) ( encircling) (liter) alrededor de -
15 plan
1. noun1) (an idea of how to do something; a method of doing something: If everyone follows this plan, we will succeed; I have worked out a plan for making a lot of money.) plan2) (an intention or arrangement: My plan is to rob a bank and leave the country quickly; What are your plans for tomorrow?) plan3) (a drawing, diagram etc showing a building, town etc as if seen from above: These are the plans of/for our new house; a street-plan.) plano
2. verb1) ((sometimes with on) to intend (to do something): We are planning on going to Italy this year; We were planning to go last year but we hadn't enough money; They are planning a trip to Italy.) planear2) (to decide how something is to be done; to arrange (something): We are planning a party; We'll have to plan very carefully if we are to succeed.) planificar, proyectar3) (to design (a building, town etc): This is the architect who planned the building.) proyectar, diseñar, hacer los planos de•- planner- planning
- go according to plan
- plan ahead
plan1 n1. planwhat are your holiday plans? ¿qué planes tienes para las vacaciones?2. planoplan2 vb planear / proyectar / pensar
plan sustantivo masculino 1 (proyecto, programa) plan; plan de estudios syllabus 2 (fam) (cita, compromiso): ¿tienes algún plan para esta noche? do you have any plans for tonight? 3 (fam) ( actitud): lo dijo en plan de broma he was only kidding (colloq); en plan económico cheaply, on the cheap (colloq)
plan sustantivo masculino
1 (intención) plan
2 (conjunto de ideas, etc) scheme, programme
plan de estudios, curriculum
plan de jubilación/de pensiones, pension plan
3 fam (cita) date: no tengo plan para esta tarde, I have no plans for this afternoon Locuciones: no sigas en ese plan, don't carry on like that
no es plan, that's not a good idea
no es plan de que nos quedemos si él se va, it's not fair for us to have to stay home if he goes out ' plan' also found in these entries: Spanish: abrupta - abrupto - anteproyecto - auspicio - boceto - bosquejar - chafar - concebir - cuajar - delinear - desactivar - descubrir - designio - dinamitar - efecto - fastidiar - garete - generar - idea - idear - instrumentación - inviable - juego - mantilla - mira - pensar - pergeñar - pique - plana - planear - planificar - plano - plazo - política - prever - programa - proyectar - proyecto - rechazar - rechazo - resultado - tortuosa - tortuosidad - tortuoso - trazar - tramar - traza - venta - ventura - viabilidad English: abort - abortive - action - alter - alteration - approachable - approve of - attractive - authenticity - backfire - beauty - benign - botch - bypass - cheap - concoct - contingency plan - cook up - crystallize - curriculum - delineate - design - despite - detailed - develop - development - devious - disappoint - discard - distinct - drum up - elaborate - emigrate - explain - fall apart - fall through - fallback - floor plan - follow through - foolproof - forecast - formulate - get-rich-quick - go - half-baked - hatch - hit on - hit upon - holiday - impracticaltr[plæn]1 (scheme, arrangement) plan nombre masculino, proyecto■ what are your plans for the weekend? ¿qué planes tienes para el fin de semana?■ have you seen the plans for the new opera house? ¿has visto los planos de la nueva ópera?1 (make plans) planear, proyectar, planificar; (intend) pensar, tener pensado2 (make a plan of - house, garden, etc) hacer los planos de, diseñar, proyectar; (- economy, strategy) planificar1 (make preparations) hacer planes; (intend) pensar■ we hadn't planned on rain! ¡no contábamos con que lloviera!\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto go according to plan salir como estaba previsto, salir según lo previstoto plan for the future hacer planes para el futuro1) : planear, proyectar, planificarto plan a trip: planear un viajeto plan a city: planificar una ciudad2) intend: tener planeado, proyectarplan vi: hacer planesplan n1) diagram: plano m, esquema m2) scheme: plan m, proyecto m, programa mto draw up a plan: elaborar un proyecton.• dibujo s.m.• diseño s.m.• esbozo s.m.• esquema s.m.• máquina s.f.• plan s.m.• plano s.m.• planta s.f.• programa s.m.• proyecto s.m.• traza s.f.• trazado s.m.v.• idear v.• meditar v.• planear v.• planificar v.• plantear v.• proyectar v.• trazar v.plæn
I
1)a) (diagram, map) plano mseating plan — disposición f de los comensales
to draw up a plan — hacer* un plano
b) (of book, essay) esquema m2) (arrangement, scheme) plan mto go according to plan — salir* conforme estaba planeado, salir* según el plan
do you have any plans for tonight? — ¿tienes algún plan or programa para esta noche?
to make a plan — hacer* un plan
II
1.
- nn- transitive verba) \<\<journey/itinerary\>\> planear, programar; \<\<raid/assault\>\> planear; \<\<garden/house\>\> diseñar, proyectar; \<\<economy/strategies\>\> planificar*; \<\<essay\>\> hacer* un esquema deas planned — según lo planeado, tal y como estaba previsto or planeado
b) ( intend)to plan to + INF: where are you planning to spend Christmas? — ¿dónde tienes pensado or dónde piensas pasar las Navidades?
2.
vito plan FOR something: we need to plan for the future tenemos que pensar en el futuro; we hadn't planned for this — esto no lo habíamos previsto
Phrasal Verbs:- plan on[plæn]1. N1) (=scheme) proyecto m, plan m•
to draw up a plan — elaborar un proyecto, hacer or redactar un plan•
an exercise plan — una tabla or un programa de ejercicios•
a five-year plan — un plan quinquenal•
to make plans for the future — hacer planes or planear para el futurobusiness, instalment, master, pension•
a peace plan — un proyecto or un plan de paz2) (=idea, intention) plan mdo you have any plans for the weekend? — ¿tienes planes para el fin de semana?
•
if everything goes according to plan — si todo sale como está previsto or planeado•
the best plan is to call first — lo mejor es llamar primero•
a change of plan — un cambio de planes4) (=outline) [of story, essay] esquema m5) (Archit, Tech) (often pl) plano m2. VT1) (=organize) [+ schedule, event, crime] planear; [+ party, surprise] preparar; [+ route] planificar, planear; [+ essay] hacer un esquema de, planear; [+ family] planificar•
as planned — según lo previsto, como estaba planeadothings didn't work out as planned — las cosas no salieron según lo previsto or como estaban planeadas
2) (=intend)I had been planning a trip to New York — había estado pensando en or planeando un viaje a Nueva York
how long do you plan to stay? — ¿cuánto tiempo piensas quedarte?
what do you plan to do after college? — ¿qué tienes pensado hacer después de la universidad?, ¿qué te has propuesto hacer después de la universidad?
3) (=design) diseñar3.VI hacer planes•
to plan for sth, it is advisable to plan for retirement — es aconsejable que se hagan planes para la jubilaciónto plan for the future — hacer planes or planear para el futuro
- plan on- plan out* * *[plæn]
I
1)a) (diagram, map) plano mseating plan — disposición f de los comensales
to draw up a plan — hacer* un plano
b) (of book, essay) esquema m2) (arrangement, scheme) plan mto go according to plan — salir* conforme estaba planeado, salir* según el plan
do you have any plans for tonight? — ¿tienes algún plan or programa para esta noche?
to make a plan — hacer* un plan
II
1.
- nn- transitive verba) \<\<journey/itinerary\>\> planear, programar; \<\<raid/assault\>\> planear; \<\<garden/house\>\> diseñar, proyectar; \<\<economy/strategies\>\> planificar*; \<\<essay\>\> hacer* un esquema deas planned — según lo planeado, tal y como estaba previsto or planeado
b) ( intend)to plan to + INF: where are you planning to spend Christmas? — ¿dónde tienes pensado or dónde piensas pasar las Navidades?
2.
vito plan FOR something: we need to plan for the future tenemos que pensar en el futuro; we hadn't planned for this — esto no lo habíamos previsto
Phrasal Verbs:- plan on -
16 axabarciar
Axabarciar, es tratar, vender, comprar, cambiar, etc. Cuntu you aquindi nisti primeiru llibru qu'un astur fae con ñaturallidá, con honradé, con amore grandie ya ñoble que disdi guaxetín na miou xenciétcha ya ñatural alma se fexu hacia tous lus melgueirus y'embruxantes chugares de la miou mantina tierra d'Asturies, ya de toes les Fidalgues xentes que la poblen, falu you que nagora mesmu tenu ñecexidá de cuntayes un cuintu que nun ye tal couxa, perque cuaxi tóu lu que falu aquindi fóu verdá. Ya cumu encalda mu ben nista pallabra, pos nagua mexor que como exemplu qu'isti casu que per oitre lláu pué xervir tamén d'escola. (Cuento yo aquí en este diccionario primero que hace un astur con documentación, naturalidad y suprema honradez, lleno de un amor grande y noble que desde niño en mi sencilla y natural alma se hizo, hacia todos los dulces y embrujantes lugares de mi amada Tierrina Asturiana, y hacia todas las Hidalgas gentes que la pueblan. Digo que ahora mismo tengo necesidad de contarles un cuento, que no es tal cosa, porque casi todo lo que les voy a contar ha sido una auténtica verdad, y como tal alumbramiento tiene el origen en esta palabra, pues nada mejor que este ejemplo, que por otro lado puede servir también de escuela). (LES XABARCEIRES) L'Aldexuxán (aldea de Susana) yera la miou aldina, fae ya un faticáu d'anus cundu you yera un guaxín, despós de l’achuquinante 'ngarradiétcha, que xemóu de cadarmus toes les teixáes de la miou embruxante Asturies, apaxiétchandu de llutus, mexeries, fames, atristeyáus ya enfernales dollores a toes les xentes, lu mesmu las prietes que yeren las drechistes, que lus roxus que yeren de las esquerdas. (La aldea de Susana era mi aldea, hace ya muchos años cuando yo era un niño después de la asesinante guerra que sembró de cadáveres todas las casas de mi embrujante Asturias, vistiendo de lutos, miserias, hambre e infernales dolores a todas sus nobles gentes, lo mismo a los negros que eran los derechistas, que a los rojos que eran los de las izquierdas). —Por aquel entonces, cuando el hambre, la necesidad y la miseria se enseñoreaban de les teixáes (lares) mejor dicho de los hijos y de las viudas de los perdedores, ya que los pobres, los que no estaban encuandicáus (sepultados) s'atopaben arretrigáus nes cárxeles, (encadenados en las cárceles) ya oitres con más xuerte, xebráranse per miéu 'l hermenu venceor pal extranxeiru. (Y otros con más suerte, se marcharan por miedo al hermano vencedor para el extranjero). —Cuento yo, que por aquellos tristes aconteceres sucedió en mi aldea esta historia que ahora al recordarla tras más de cuarenta años de haber sucedido, trae a mi pensamiento una añoranza triste, nel mesmu lleldar que me fae xonreyire. En el mismo suceder que me hace sonreir, ya que el caso según mi humilde parecer se las trae, porque todos los personajes qu'encaldan (hacen) esta cierta, historia, eran seres que para poder vivir tenían que luchar bravamente todos los amanecidos días, no importa cómo lo hicieran; pero por aquellos tristes tiempos el que no luchaba no comía, no es como hoy, que se tira más comida en un día a la basura, que en los tiempos de esta historia comía toda Asturias en una semana. —Yera mi aldina tan bétcha en allumbrar frutos, que desde los principios del branu (verano), fasta lu fondeiru de la xeronda (hasta lo último del otoño), talmente parecía mi melgueiru chugar (dulce pueblo), el mismo jardín que el Creador debe de tener reservada para las sencillas y buenas gentes que tras la muerte sean huéspedes de su Santificante Reino. Tal exquisita riqueza natural daba lugar, a que casi todos los vecinos tuviesen un pollino que espatuxara llixeiru (andase rápido), y fuese resistente para que no se esmurgazara esventronáu (cayera reventado) en los difíciles y abruptos caminos, con las maniegas (cestas) encima de su albarda amamplenáes (llenas) de sabrosos frutos, antes de llegar a la romería o fiesta donde iba destinado tal manjar, así fueran higos, cerezas, ciruelas, peras, etc., etc., etc. Algunas veces también solían llevar manzanines arroxáes nel fornu (manzanas asadas en el horno) y ablanines turráes nel mesmu cheldar (y avellanas asadas en el mismo lugar), y estas frutas así tratadas, tenían un gusto tan exquisito que uno no se hartaba nunca de comer por ellas. Por estos quehaceres y otros múltiples necesarios en sus caseríos, cada vecino cuidaba a su pollino todo el año, como la mejor de sus prendas, porque era el humilde pollino el único medio de locomoción que tenían para efectuar infinidad de trabajos y muy necesarios traslados. Decía el pedáneo de mi aldea, donde sucedió esta historia que estoy empezando a relatarles, que un pollinín d'arremangu (de valía), le proporcionaba más ganancias al aldeano que una xuntura de les mexores vaques (pareja de sus mejores vacas). Pero endenantes d'afondigoname nel contare lus fechus que fixerun les xabarceires del miou chugar (antes de ahondar en los hechos que dieron lugar las tratantas de mi pueblo), voy a contar así d'esboriaúra (de resbalón), lo que le ha sucedido al razonero alcalde de mi aldeina: Hubiérase casado Graciano cuando era muy joven aun, con Ramona la de Juan de Pacha, que era una mozacona (mozona) de ñidies (finas) mexierches (mejillas), arregañaónes ñalgues (apetecibles nalgas) y un entamu (senos) también empericotáu (prominente, estupendo), que hacían de Ramona una muchacha también formada y deseable, que ni el más exigente sería capaz de deximiya per mu fartu qu'andubiés de clica (nadie la despreciaría por muy harto que estuviese de mujeres). Pero Graciano que por aquel entonces era pobre, aunque dueño de un ameruxamientu d'arganáes, que lu ateixaben nel xeitu del querer escombútchire, (unas crecidas ansias que le resguardaba en el lugar de querer, medrar, enriquecerse, etc.). Mas él pensaba y con buen tino, que jamás sus aspiraciones podría alcanzarlas en la aldea, por tal razón decidió emigrar, y como le acompañaba la suerte de tener un hermano en las Américas, pues un día endubitchóu lus sous fatinus (lió sus ropas), despidióse con lágrimas en sus ojos de su mujer e hijo que por entonces aun no había cumplido un año, y colóu (marchó) para La Habana, donde trabajó como un esclavo durante diez años, sin desperdiciar ni menos gastar ni una perrina (cinco céntimos). Con una buena cuarexá de cuartus (cartera de dinero). Ilegó pasado este tiempo a su aldea, cargado como un abetchún (abejón), de paxiétchus, llásticus, xoyiquines, ya fatáus d'oitres couxiquines, (de trajes, ropas, joyas, y muchas otras preciadas cosas. Hizo su entrada en la aldea en los postreirus (últimos días del mes de Xeneiru), precisamente cuando el día atapecía (oscurecía), por eso, como su teixá (casa) era la primera de la aldea, y hacía un frío y una ventisca que a todo el mundo refugiaba tras de sus lares, con ningún vecino se encontró, que le dijese o le pusiese de aviso contra alguna cosa. Salió su mujer a recibirle a la correlada llena de gozo y de contentura, engavitóuse (enganchose) la Ramona a su cuello loca de alegría, bexucóuyu per tous lus lláus esgalazá (besole por todos los lados con ansias), en el lleldar (hacer) que desfayénduse (deshaciéndose) en chárimes (lágrimas) y xoponcius (mareos, sustos, etc), que le hacían temblar como una vara verde, y después d’allancar (plantar) las rodiétches (rodillas) encima de las llábanas (losas), dijo bajando la cabeza y xofitándula (apoyándola) entre los atavarius (bragueta), de su hombre, en el encaldar (hacer) que s’arretrigaba a sous cadriles (se abrazaba a sus piernas). ¡Achuquíname, achuquíname miou Gracianu, endenantes de que te cunte, lu paraximesquéiramente que me portéi, metantu que tou faíes la Bana nel extranxeiru! (Asesíname, asesíname mi Graciano, antes de que te cuente, que te he hecho de menos con otros hombres, mientras que tu, te hacías rico en el extranjero). ¡Bueno Ramona..., ya tendrás tiempo de decirme todo cuanto de bueno o malo hayas hecho... pero ahora dime ¿dónde está el pequeño? ¡Apuesto a que ya está hecho un mozaquín (adolescente), listo y trabajador como lo que es su padre, que fexu más pesos na Bana (que hizo más duros en La Habana), que de pelos tenedis entrambus ya dos en vuexes motcheres! ¡Bueno los niños, quiero decir Tanín, güéi dexelu nel teixu miou má, pos comu tenu fatáus de couxes qu'escutire coutigu, ya non sei per la primeira que comencipiare, pos ista nuétchi quixe quedáme sola pa faluchar al nuexu encaldare! (Hoy le he dejado en la casa de mi madre, pues como tengo muchas cosas que discutir contigo, y no se por cuál he de comenzar, por éso esta noche he querido quedarme sola para hablar sin que nadie nos enrede). Lo primero que hizo la Ramona fue prepararle la cena a su marido, y al parejo que en esta faena se entretenía, iba preguntándole sucesos que a él le habían acontecido, quedándose siempre muy admirada de cuanto le decía su esposo. Pero después que el Graciano se fartucóu dé xamón, ya güevus con choricinus, arrutióu encomoláu perque l'entelaura inflabai 'l banduyu, plantói fuéu a un pitu, llancói 'n fondigoná 'n par de fumáes, ya sonriyénduse mu felliz dixói a la sou mutcher: (Se hartó de jamón, huevos y chorizos, eructó incomodado por haber abusado de tanta comida que con pesadez le hinchaba la barriga, le pegó fuego a un buen cigarro, le sacudió un par de fumadas, y después sonriéndose muy feliz le dijo a su mujer): ¡Desde que me he marchado a las Américas hasta ahora, no he comido una comida que mejor me supiera que ésta que me has preparado en tan poco tiempo y con tanta arte. Por el mundo adelante mi querida Ramona, no se harta uno nada más que de mollicies (cosas malas). Mucho cacíu pintureiru (cacharros lujosos), mucha cuchara limpia y resplandeciente, mucho sirviente que te trata con tanto mimo como si fueses un banquero, pero los platos son pequeños, y la comida que en ellos vacian (echan), tiene escosáu güétchus de rustíu (que no tiene grasa, que no está sazonada). Más sustancia tiene aquí un potaráu de llabaza de la que chamus a lus bracus (una pota de fregaduras de la que servimos a los cerdos), que todo lo que come en el día un trabajador en las Américas, y si uno trae dineros de aquellas lejanas tierras, es a cuenta de la mucha hambre, calamidades y sufrimientos que uno tiene que aguantar allí. Aquí en las aldeas pensamos cuantos nos vamos para allá, que en cuanto lleguemos, atopamus lus cuartus tremáus pe les caleyes! (encontramos los dineros tirados por las calles). ¡Bueno Ramonina, ahora ya me puedes contar lo que has hecho por aquí, que me parece que abundu enfucheráu (muy sucio) y grave debe de ser, cuando endenantes de entrare na miou teixá, de rodiétches me suplicabes que t'achuquinara! (antes de entrar en mi casa, de rodillas me suplicabas, que te asesinara). ¡Non sei Gracianín perquéi llugar comencipiar, pos tou enllordióxe d’enria mín, comu se ‘l mesmu diañu me l'encalducar! (No sé Gracianín por qué lugar voy a dar comienzo, pues todo se enlodó encima de mí, como si el mismo demonio me lo preparara). Deciale Ramona sentada en el escaño, detrás del aburióxu (ardiente) lar, mirando de frente para su marido y alumbrando a la par un torrente de lágrimas, que resbalaban por sus hermosas y coloreantes mejillas, que resplandecían a la luz del fuego, lo mismo que si estuviesen entafarnáes (untadas) con manteiga (untadas con manteca). Graciano que la propiaba con el mismo arrobo de enamoramiento que por ella siempre había tenido. Le dijo con voz halagosa que ya consigo llevaba el perdón que con tanta argucia su esposa buscaba: ¡Anda Ramonina, déjate de choramicar (llorar), pues con tanta mexareta (meadura) de lágrimas, no vas a encantexar l'esgazaura que fixiste! (arreglar la rotura que has hecho). —Y ahora cuéntame de una vez cuál fue el mal que me has hecho, pues por lo que barrunto, me has hecho castrón fatáus (muchas) veces. ¡No Gracianín, no te he hecho de menos nada más que un par de veces, y te voy a contar sin deximite (ocultarte) nada, el por qué hice de paraxa (puta), pues no me he puesto patas arriba en la añuedaura del cibietchu (haciendo el amor) con nadie, porque mi cuerpo me lo pidiese, sino que ha sido la necesidad la que me ha obligado, pues bien sabes, que cuando tu te has marchado para La Habana, yo me quedé muy sola, con un niño entre mis brazos que nin falaba nin espatuxaba (que ni hablaba, ni andaba) !Ay! Gracianín de mis entretelas, del mi corazón y de los mis sentidos, puedo decirte ahora llena de alegría que te estoy viendo al lado mío, que con las lágrimas que alumbraron mis ojos en todos estos años de soledad que he vivido, navegaría sin hundirse el barco que te trajo de La Habana. ¿Y quién fue el culpable de mi desesperante llanto, de mi inconsolable sufriencia? ¡Sólo tu Gracianín, sólo tu eres el culpable, que me has dejado muy sola, y te marchaste para las Américas hace diez años, siendo yo en aquel tiempo una desventurada criatura que aun no tenía veinte años dígote yo que me has dejado encuandiada (empozada) dentro de la soledad y la pobreza, y en todo este largo tiempo, no me has mandado ni tan sólo una perrona (diez céntimos) con la que comprarle un llastiquín (una camisa, un jersey, etc., etc.) a nuestro hijo, y ahora me vienes tu diciendo que quieres al niño tanto y cuánto! ¡Bueno Ramonina, lo que yo hice o dejé de hacer, abundu bien fechu tá (muy bien hecho está). Hoy ya me encuentro en mi casa dueño de una betchá cuarexa (bien repleta, rica cartera) de dineros, y no quiero perder el tiempo explicándote lo que yo he sufrido y el trabajo que me ha costado atróupar (rejuntar) este capital, pero tu ahora sí que me vas a decir con quién o con quiénes me has traicionado durante el tiempo que he estado fuera de mi casa. Así pues, empieza luego y no pierdas el tiempo barajando pormenores noitres (en otros) caldaretus (ubres) que no sean los que estrincaste (ordeñaste) entre los atavarius (braguetas) de los hombres con los que has hecho el amor, mientras que yo en las Américas fechu 'n castrón, apelucaba cuartus pá betchar la cuarexa que traigu, (hecho un cabrón, recogía dineros para llenar la cartera que traigo). Ramona se levantó del escaño, echó al fuego cuatro astillas porque ya se estaba amorrentandu (apagándose) y después, arremetchandu lus güeyus, miróu 'l Gracianu con mala lleiche, ya díxole sen catar más atayus (abriendo desmesuradamente sus ojos, miró a Graciano y le dijo con enfado sin buscar más atajos). ¡A los dos años de colar (marcharte) tu por el mundo allantri, (adelante) se me puso el niño muy amolaín (enfermo), y no tuve más remedio que llevarle al mélicu (médico), y éste con palabras finas y muy melgueróuxas (dulces) me dijo que yo era una buena moza, que estaba muy guapa y que era muy hermosa, y muchas otras cosas mas que entre todas ellas me hicieron perder la cabeza, el caso fue que el médico me aseguró que el niño estaba realmente muy enfermo, y que sólo se comprometía a sanarle si yo... bueno... el caso fue que yo por curar al mióu fiyín (mi hijo) espurrime y encoyime baxu lus atavarius del mélicu y'añuédei 'l cibietchu cuá 'l un par de veices, (me estiré y me encogí debajo de la bragueta del médico e hice el amor con él un par de veces). Y de resultas de los dos achucáus (acostados) que fexe debaxu 'l allegre mélicu (que hice debajo del alegre médico), me quedé empanzorraona (preñada) y parí otro rapacín (niño) que ahora ya tiene siete años. Así que yo considero que si tú estuvieses en mi lugar, harías lo mismo que yo he hecho, pues por un hijo una madre da todo cuanto tenga y más para con ello! Graciano que era de naturaleza muy tranquilo y a pesar de ser un cornudo era listo y razonero, le dijo sin enfadarse ni levantar más una palabra que otra: ¡Por un hijo una mujer casada debe de entregarlo todo verdad es, todo menos su honra, porque la honra en la mujer casada tiene más valor, que todos los hijos que pueda tener y hasta inclusive más que su propia vida. Porque de ahora en adelante, lus tous nenus namái que serán pá les xentes que fius de paraxona. (Los tus niños nada más que serán para las gentes que hijos de puta). Y tu... una paraxete (putina) mirada en todo momento por los hombres, como pan caliente fácil d'allancái 'l denti (hincarle el diente). Y yo... un cabrón consentido, que ha de ser la guasa y la murga de todos mis vecinos y de cualquier gente que sepa de mi vergüenza! En buena razón acaidonaban (dirigíanse) las palabras del Graciano, pues pronto sus vecinos armados con la socarronera malicia de las gentes de la aldea, empezaron a torearlo, diciéndole entre amistosas risas y halagüeñas palabras, ofensivos insultos, que ponían al pobre Graciano lo mismo que un pingayu (trapo viejo), y como Graciano era simpático y buena persona, aun les daba lugar más xeitu (sitio), para que se apropiaran de mayores confianzas, y ya no sólo eran sus vecinos los que de continuo le provocaban, sino todas las gentes que le conocían, pues un día que estaba segando hierba en un prado que tenía al lado de la carretera, pasó por allí una pareja de los guardias civiles de servicio que eran amigos suyos, y después de torearle un tiempo como todo el mundo hacía, uno de los guardias le preguntó: ¿Qué carrera les vas a dar a tus hijos Graciano? ¡Pues como tienes dineros amamplén (muchos), no estaría mal que los estudiases para xebralus (apartarlos) de estar mayucandu (majando) terrones toda la vida lo mismo que tu haces! Graciano quedose mirando para el guardia sonriéndose como si nada ofensivo le hubiera dicho, y después apurriénduyes (dándoles) la petaca para que enrrodietcharan (liaran) un cigarrillo, cuando los tres estaban aborronandu (fumando) muy tranquilos les dijo: ¡Mucha razón tienes Juaquín, ya que majar terrones no es un oficio descansado ni productivo para nadie, por eso, a mi primer hijo, que es el mío verdadero, le voy a estudiar hasta que se convierta en un buen ingeniero, aunque tenga que vender sino me alcanza cuanto tengo, hasta mi honrado apellido, que por ser tal cosa, en todo el mundo ha tenido siempre buen crédito, y al otro por ser hijo de mi mujer que xebrose (se fue) de la honradez, y se situó entre la hedionda troya (suciedad) donde se enchamuergan (ensucian) las paraxas (putas). En pocas palabras, por ser hijo de puta, le voy a enchufar en el xuzgáu (juzgado), y si no sirve para este menester, entonces le afilio a la guardia civil! Al guardia Juaquín, xelósele (,helósele) d'afechu (del todo) la maliciosa sonrisa que mostraba entre sus labios, y poniéndose muy serio le dijo: ¡Ten cuidado con lo que dices Graciano, porque me parece a mí que no das puntada sin hilo, así que se acabaron las bromas, y de ahora en adelante con nosotros ándate derecho, sino quieres que te enchufemos en la cárcel por tener la lengua demasiado larga y ser tus palabras mal intencionadas! Descubrió Graciano aquel día, que el don de la palabra era un arma muy poderosa, con la que conseguiría manejándola con astucia y solapadamente insultativa, lograr que sus agudosos vecinos se mirasen muy bien antes de lanzarles puchas (sátiras), haciendo de su persona el hazmerreir de todo el concejo. El habíale dicho al guardia Joaquín sin la menor intención de ofensa hacia su persona ni a nadie, que el hijo de su mujer por ser nacido de mala madre, le colocaría en la Guardia Civil, cosa que incomodó grandemente a Joaquín, demostrando con sus inocentes palabras que no es oro todo cuanto reluce, y que todo el mundo tiene algo de suciedad escondida o a la vista, de la que suele avergonzarse. Desde ahora en adelante, escrutaría en la vida y pasado de sus vecinos, y cuando de él se mofasen, les taparía la boca lanzándoles al rostro como arma de defensa y ataque todo cuanto de despreciable y asqueroso, en sus vidas o familias hubiere; y de esta forma, ya se mirarían ellos de volver con sus ya cansadas e insultantes sátiras a molestarle. Y ahora, tras el xemeyu (retrato) que hice del alcalde de mi aldea, escantoyándulu namái que per un cornetchal (rompiéndole nada más que por una esquina) de las muchas que el condenado tenía, voy a hondear ya sin hacer pouxa (parada) ni xebraura (apartamiento) en la historia de las Xabarceiras (tratantas), que entrambas y dos eran de gafas (venenosas) como un perro con la boca negra. «MANOLA Y VENANCIA» Moraban en mi aldeina dos mucherucas (mujerucas), que eran hermanas en apariencia y al decir de ellas también de familia, ya que habían nacido por el mismo furacu (agujero), no eran ya jóvenes cuando yo las conocí, pues paseábanse por la vida con la edad de comenzar a maurecer (madurar), eran las más pobres del lugar (descontándome a mí por supuesto), ya que no les acompañaba más riqueza que una vieja pochina (burra), y por esta pobreza que las acompañaba, allindiaben (cuidaban) a su borrica Facunda, con tanto cariño y esmero, como si en verdad fuese hija de entrambas. Estas mujeres no eran nacidas en mi aldea, y verdaderamente tampoco a ciencia cierta nadie sabía el lugar de su nacencia, lo cierto es que habíanse asentado en mi aldea cuando se terminó la guerra, y vivían en una muy humilde casuca que compraran con algunos dineros que traían, vivían en mi lugar desde aquella época, ganándose su vida con libertad e inteligencia, si se puede denominar así, al apoderarse de lo que muchas veces no les pertenecía. Decian algunos vecinos, y yo no sé si era cierto, que durante toda la guerra habían estado de paraxas (putas) por el frente, haciendo felices a los milicianos primero y después a los vencedores, más sin embargo yo creo que esto no era verdad, porque entrambas y dos físicamente no valían ni para un tiro de escopeta. Nosotros las conocíamos por el apodo de las Xabarceiras, y eran bajas de talla, secas de carne, con rostro de brujas feas y lagañosas, dueñas de un mal genio y peores intenciones que el mismo demonio, y garruxantes nas engarradiétchas (valientes, decididas en las peleas). La de más edad se llamaba Manola, y tal parecía que sus padres la habían fabricado con el puro veneno, y aparte tenía una lengua tan ofensiva y desarrendada, que dejaba en porriques (desnudo) al más pecaminoso de los arrieros. Venancia que era la otra, no algamia (alcanzaba) a su hermana en el ser tan garruxante, pero se aparejaba al lado de ella, en tener los dedos largos y las uñas raguñonas (arañosas) para mal de las tranquilas gentes, donde se engarrapelaban (enredaban) muchas veces los intereses de los vecinos. Las rapiegas Xabarceiras, cuando los campos se cubrían de frutos y los árboles se enseñoreaban con el manto lujoso y natural de los saludables y exquisitos frutos, ellas solían comprar en caña (en el árbol) o escandanaban (recogían) sin ningún permiso, las mejores frutas, y prestas corrían a venderlas por todas las aldeas y mercados de los tres concejos vecinos, y con estas ganancias, ellas prohibían al fantasma del hambre, que no espurriera (estirase) el hocico, agolifandu (oliendo) en su lar, en ningún día del año, por prietu (negro) que éste escombuyere (viniese, naciese). En la casa de las Xabarceiras, a pesar que por aquel entonces los tiempos eran muy difíciles y el hambre se recostaba en todas las esquinas, entre otras cosas en su lar jamás faltaba el cafetacu, y el frasco de marrasquinu (anís, caña, etc.), al que las dos hermanas le hacían halagos con parejo tino, pues érales el café ey el aguardiente tan llambión (goloso), como el tabaco de cuarterón, ya que sonrientes, gozosas y felices, apuxaben (tiraban) por él, con el mismo placer que escosaban (secaban) el pintureru frasco del aguardiente. Muchas veces cuando estaban sentadas con tranquilidad en su casa antroxánduse (festejándose) con las copaxas (copas) y el cigarrillo, decíale la Manola a su hermana entre xorbu ya xorbu (trago y trago) y cigarrillo prendido con la colilla del otro, esta sentencia muy verdadera: ¡Es mucho más fructuoso unos minutos de trato si están bien hechos, que cien horas de trabajo agabuxá (agachada) en las estayas (tajos), haciendo labores para los vecinos, que son más olvidadizos después de hacerles el trabajo, que agradecidos para pagarte en justicia el sudor que en sus tierras has derramado! Pero aquel año las Xabarceiras estaban encuandiadas (empozadas) dentro de un mal estar que mazábayes enoxáes fasta el mesmu fégadu (sacudíales enojadas hasta los mismos hígados), y todo había sido por la causa de no haber sido eficaces en el llindiáu (cuidado) de su pollina Facunda, pues un día que la habían dejado sin vigilancia guareciendu (pastiando) en el pasto comunal, piescóula (cogióla) por su cuenta y riesgo el alegre pollino de Rosendo el goxeiru (cestero), que el condenado tenía unos coyonzones (testículos) que le pingaben (colgaban) hasta el suelo, y se daba muy buena maña en no dejar una pollina manía (sin preñar), por vieja que fuera, y aunque no tuviese gana de que l’añuedaren el cibietchu (que le hicieren el amor). Por esto la Manola que era la que acaidonaba (dirigía) las riendas de su teixu (casa), se abayucaba (se movía) aquel año que corría por los primeros días del mes de Junio, con todos los demonios del infierno haciéndole mil travesuras en su cerebro, y todo era por la causa de la paraxona de sou potchina (de la putona de su pollina), que de resultas del esfoitu (confío) que con ella habían tenido, que fuera bien aprovechado por el alegre pollino del goxeiru (cestero), espatuxaba (andaba) la pobre con una ventroná (barrigada), que trabajo le costaba revolverse. ¡Diañu de bruxa (demonio de bruja), con lo vietcha (vieja) que es, y todavía tuvo la puñetera calentura para que en un momento que la dejamos de la mano, de ir hacer xaceda (camera, sitio) debajo de las patas del condenado burro del maldito goxeiru (cestero). ¡Pues en algo tenemos qu’estenciar (inventar, hacer), para poder llevar la fruta este año, a los mercados y a las aldeas, ya que si no ganamos por el verano los dineros que necesitamos, cuando llegue el invierno, entrará en nuestro hogar de la mano del frío también el hambre. —Está visto que con la Facunda no podemos llegar a ninguna parte pues está la condenada con un baduyáu (barrigada) que apenas puede tartirse (moverse). En buen compromiso nos ha colocado el zaramachón del maldito pollino del goxeiru, que quiera Dios que el demonio le asesine y al amo con él, pues cada vez que veo alguno de entrambos, se me sube la sangre a la cabeza y me pongo en tal trance, que tengo miedo de que un día no pueda contenerme y les parta el alma a entrambos. Todo esto y algunas cosas más, se lo estaba diciendo la Manola que en el lleldar (hacer) ya se encontraba medio tarrasca (borracha), a su hermana Venancia, que intentó consolarla aconsejándole, que lo mejor que hacían, era bajarla el lunes al mercado de la Villa, y con lo que le dieran por ella, y un poco más que pusieran encima, mercarían un burro de arte, que las libraría del complicado problema que las atañía (conducía). En esta conversación se encontraban las afligidas Xabarceiras aquella tarde buscándole encantexu (remedio, remiendo) para su desgracia, cuando hicieron entrada en la aldea una caterva de gitanos, llegaban todos dentro de una alegrosa folixa (juerga, algarabía), que tal parecía que todos eran tan felices como los mismos ángeles moradores del Cielo. Y sin pedirle permiso a nadie, dispusiéronse a pasar la noche debajo de los hórreos que se asentaban en el centro de la aldea, lugar que desde inmemoriales tiempos, siempre solían hacer acomodo sin que ningún vecino los molestara, todos los titiriteros, hojalateros, gitanos y demás transitantes que llegaban con alguna de sus embajadas a la aldea. «PASCUALÓN EL GITANO» Mientras que sus hombres desaparejaban los burros y disponían su ajuar las hábiles y astutas gitanas con el cabás colgado del brazo, y un montón de artesanas cestas encima de la cabeza, se internaban por todas les caleyes (callejas) de la aldea, en el trabajo de equivocar al primer aldeano que se las diera de listo, y de casa en casa, intentando vender su arte, o pedigüeñando cualquier cosa, ya que todo les venía bien, llegaron a la postre a la morada de Manola, que ya tenía ésta pensado desde el momento que endilgóu (que avistó) a los gitanos, el efectuar un saneado trato con ellos a cuenta de la su pollina Facunda. Las gitanas nada más llegar ante su presencia, la saludaron siempre con la sonrisa en los labios y la humildad con ella, cualidades indispensables que el timador maneja, como si propias suyas fueren, y de esta guisa, le dieron las buenas tardes en el momento que una de ellas le preguntó sin perder más tiempo: ¿Oigame señora, no tendrá alguna cosa de comedera por el desván a cambio de una de estas cestinas tan serviciosas? Así le habló una de las dos gitanas que en pareja venían haciéndose la desvalida y la inocente, mientras que su compañera sonriéndose por lo bajo, y sin urniar (hablar palabra), aprestábase en el sacar de su faltriquera un fatu de baraxeta (un trapo de baraja), y nada más que su socia fexu pouxa nel falare (hizo un descanso en su charla) con la Manola, cogió la palabra la gitana de la baraja, y se hondeó en el registro de querer echarles las cartas, decirles la buenaventura, o leerles la suerte, pues asegurábales la sagaz gitana, que ella había nacido con el sobrenatural don, de poder leer en la palma de la mano el destino de las personas, que se halla escrito desde su nacencia en un lenguaje misterioso, que sólo los elegidos pueden leer sin la menor equivocación. La Manola, que yo puedo asegurar que la más espabilada gitana podía ser nada más que su discípula, apropiaba y miraba de soslayo a las gitanas haciéndose la fatona (tonta), mientras que sus vidayas (sienes) moldeaban el negocio que con su Facunda iba hacer encima de los rapiegus xitanus (zorros gitanos), pues ella para sus adentros se decía, que quien equivoca a un manexador (manejador) de enredos, hasta los mismos jueces le ayudarían a xebrase (marcharse) del refregado aunque éste se hendiera, en algo que bien no olíese y sonado fuera. Así pues, que cuando la gitana ya se había creído que la Manola iba a ser un tonto cliente que le pagase sus enredos, en el magín de la Xabarceira ya estaba encaldáu (hecho), el cambiar a su Facunda, por un pollino que ellos trajeran, que no cojeara de ningún lado, y que no fuese muy cargado de años. El caso fue, que cuando la gitana ya le iba a coger su mano para leerle su buena suerte, quedose sorprendida cuando la Manola le dijo: ¡Déjese de pamplinas que conmigo no tiene cabida, yo lo que quiero es cambiar una buena pollina que tengo, que a no tardar mucho se va a convertir en dos porque está preñada, por un burro que ustedes traigan, que tenga llixia (alma, fuerza), y que no tenga amolaúres (males) por ningún lado! La gitanaca dibujó una amplia sonrisa de alegría en la bufarda (ventana) de su boca escosada (falta) de la mitad de sus dientes, y después le dijo a la par que guardaba la baraja en su faltriquera: ¡Eso que usted desea ya lo puede dar por hecho buena mujer, pues mi marido tiene un soberano pollino, que es lo justo a lo que usted me parece anda buscando, así que espere unos momentos, que voy con rapidez a buscarle, para que hagan el trato que me parece a entrambos ha de agradarle! Vino al cachiquín (al rato) en un grande burro escarranquetáu (montado) de alegre presencia, que en el parecer abayucábase (movíase) como el mismo rayo. Llegó el gitano a la casa de la Manola, muy xaraneiru ya xibloutandu (jaranero y silbando), lo mismo que si ya agolifara (oliese) el negocio antes de comenzarlo. Apeose de un áxil blincu (ágil salto) el gitano Pascualón de su xumentu (jumento), y saludó con marcado respeto a la Manola, que ni tan siquiera le contestó, ya que sólo tenía ojos para apropiar al burro, que le pareció muy atongaín (bueno) en sus primeras güeyáes (ojeadas). Empezó el gitano sin demora a tejer en el hacer del trato, con la que él pensaba, que iba a ser una victima sencilla para hacerle un lucrativo timo, ya que entamangaba (hacía) la Manola tal focicu de fatona (hocico de boba), que no era menos de pensar, que aquella mujer tenía los sentidos escosáus (secos) de toda listeza. El gitano que era un útre (águila) en el asunto de hacer de un jumento que sólo valía para ser achuguináu (sacrificado) y convertirlo en chorizos perreros (malos), digo, que él podía hacer de un burro moribundo, un pollino de ojos vivarachos, espurrías uréas (estiradas orejas) y espatuxares de rellámpagu (caminares de relámpago). Así pues con esta maestría que le caracterizaba, comenzó a rexistrar (mirar) a la Facunda desde el principio de su hocico hasta el término de su cola, sin olvidarse de sus molares y patas, y mientras que él hacía tal cosa, Ias Xabarceiras no perdían su tiempo, pues también manxuñaban (tocaban, palpaban) el jumento del gitano por todo el peyeyu (pellejo), con las miras de encontrarle algo que le faltase, o de descubrirle un postizo que le tapase un defecto. Pascualón como que no quería la cosa las propiaba por el rabillo del ojo, y así, allindiaba (cuidaba) a las Xabarceiras que no tenían sentidos nada más que para rexistrar (mirar) el burro del gitano, que no hacía nada más que tascase (moverse) y no estarse ni un instante quieto, demostrándoles con tal nervioso bailar, que era un pollino de arreos, con fuerza según ellas, de llevar un par de manegáus (cestos) encima de su lomo, sin ni siquiera hacer ni un senaldo, hasta el mismo Ricabu, o al lugar de Torrestíu, que son las aldeas más cimeiras de los concejos vecinos. Se veía a las claras, que a entrambas Xabarceiras les encantaba el jumento, por tal razón Pascualón, en el lleldar (hacer) que sacaba una colilla del bolso de su llásticu (chaleco) y le plantaba fuego sin soltar el cayao de su mano, les dijo sonrientemente: ¡No desperdicien el tiempo en buscarle defectos a mi buche, pues no le falta ninguna cosa, ya que tiene hasta los dos coyones (cojones) y está tan entero como yo mismo, que soy padre de una docena de hijos! ¡Pero es igual mujerinas, pues aunque algún defecto tuviese mi jumento, me parece a mí, que no voy a poder hacer trato con ustedes, porque esta pollina que me quieren espetar, está más para ser achorizada en Noreña, que es para lo único que vale, que para hacer galopadas por los caminos! ¡Ahora que si me dan encima de ella ochenta reales, el trato está hecho, y sino, cada cual allindie (cuide) lo que es suyo! Después de mucho tejer y destejer, porfiar, y alegar mil razonamientos de toda índole, la Manola le dijo que sólo le daría sesenta reales, y Pascualón cogiéndole por su palabra, enfardóu (guardó) los dineros en el bolso, y sin demostrar la contentura que le embargaba, dio el trato por hecho. A la mañana siguiente cuando el malvís silbotiaba anunciando el nuevo día, se levantó de su cama la Manola a la misma hora que siempre solía, y antes de hacer ninguna otra labor, fue muy ilusionada y contenta a la cortexaca (cuadra pequeña) donde tenía guardado el pollino, y cuando le puso sus inquisitivos ojos encima, su alegre ilusión fue devorada por una triste sorpresa que le produjo la visión de ver a su pollino achucáu (acostado) en una postura engalbaná (sin fuerza, sin gracia, sospechosa), acercose a él ya buyéndole en sus temperamentales y endemoniados sentidos la apenada sospecha de haber sido engañada por el gitano, y sin el menor miramiento le atizó unos punterazos con las madreñas encima de los cadriles (patas) para que se incorporara y poder mejor repararlo, y fue entonces cuando se le enxenebróu (helósele) la sangre en sus venas, ameruxánduse sous fégadus (llenándose sus hígados) en el atayu (atajo) de un envenenador desespero, al reparar con cuidado a su pollino, por eso sus ojos se le llenaron de lágrimas que alumbraban la rabia y la mala leche que l'esmolecía, (deshacía), cuando ya sin ninguna duda comprobó, que el genio y bizarría que el burro tenía en la hora del trato, no era el mismo que en aquel encaldar (hacer), sino que se había tornado en volverse en estar amurrentáu (enfermizo, moribundo), lo mismo que si del mundo de los vivos se estuviera despidiendo. A fuerza de bardiascazus (palos) y de xurarnentus (juramentos) que sin miatcha (migaja) de compasión la Manola le propinaba, dentro de una amanicomiaura (locura) que le desencaldaba (deshacía) el alma, logró el pobre animal incorporarse, y cuando estuvo en pie el descuaxaringuetáu (deshecho) jumento, con sus urées pingones (orejas lacias, bajas) y los güetchus choramicándoye (los ojos llorándole), como si hubiera despertado de una penosa pesadilla, y por si fuese poco todo esto que la Manola propiaba, todavía la pobre bestia comenzó a temblar con tanta intensidad por todo su cuerpo, que le daba lugar para pensar a la airada y endiablada Xabarceira, que aquel cadabre (cadáver) de burro, estaba viviendo sus postreros momentos. Cuando la Manola percatose ya sin ninguna duda de lo cadarmeru y'esmoleciu (de lo cadavérico y desvanecido), que se encontraba el condenado burro que la había espetado el diablo de Pascualón el gitano, comenzó a alumbrar por su pecaminosa boca, dirigida por su envenenadora lengua, un rosario de juramentos todos en contra de los santos seres del cielo, también maldijo con igual arte a todos los demonios de los infiernos, y no se dejó atrás y ya en este lleldar (suceder) colgándole de las comisuras de su boca unas flemas azuladas cargadas de rabia y de veneno, a todos los gitanos de la tierra, y hasta se recordó ya completamente desarrendada por la amanicomiaura (locura) que la encibiétchaba (retorcía), de manera más denigrante hasta de la propia madre que la había parido. Ante tal escándalo de palabras endemoniantes, saltó de su cama haciendo fuego su hermana Venancia y entre las dos juntas terminaron de hacer la desarrendada y pecaminosa fiesta. «EL PEDÁNEO DE LA ALDEA» Cogió la Manola una foicetuca (hoz) que tenía mangada en un recio y fino palo de ablanu (avellano), y la su hermana una pala de dientes que estaba mocha (falta) de un par de pinchos, y así armadas como si fuesen a la guerra, conducidas por el rey de los demonios que moraba dentro de sus espíritus, preparando un alboroto tan sonado y enloquecido que dudo que nada en la vida otro mayor hiciera, con una prisa que por ser ardiente les amagostada (quemaba) la entraña, fuéronse en busca de los gitanos con el invariable propósito, de deshacer el mal trato que con ellas hicieron, y por las buenas o por las malas, recuperar sus dineros y a su pollina Facunda. Cuando llegaron debajo de los hórreos lugar donde ellas sabían que estaban los gitanos y comprobaron que ya de la aldea a tan tempranera hora los foinus (ladrones) ya se habían xebráu (marchado), entonces la pecaminosa folixa (bronca) qu' enguedétcharun (que enredaron) fue tan escandalosa que pusieron en pie de alarma a toda la aldea, y hasta los perros del lugar, ladraban enfurecidos, sin agolifar (oler) por dónde escarrapietchábase (deshacíase) el peligro, pero presintiendo que se encovarachaba (encuevaba) dentro de los falaxes (hablajes) enfogaratáus (fogosos) que alumbraban las gafuróuxas (venenosas) lenguas de las garruxantes Xabarceiras. Las gentes de mi aldea, al escuchar aquel enxame (emjambre) de airadas voces, que todas ellas endubichaban (envolvían) un rosario de fataus (muchas) maldiciones pecaminosas, a tan hora tan ceda (temprana) de la albiada (de la mañana), descumbutcherun (despertaron, levantáronse) del catre donde aun felices algunos descansaban, y comenzaron a asomarse a las puertas y ventanas, y cuando comprobaron de qué se trataba, dieron rienda suelta a sus risas y gozos que les producía la desgracia que consumía a las ramplonzuelas (ladronas) Xábarceiras, que desde el primer día que habían sentado sus vivencias en la aldea, vivían a cuenta de lo que arrapiegaban (robaban) a los vecinos, sin que jamás s’andecharan (hicieran cuadrilla) en una gavita (ayuda) hacia sus vecinos, aunque éstos se reventasen atosigados por el excesivo trabajo. Por eso, cuando aquel amanecer conoció la aldea el timo que los avispados gitanos hicieran en los pequeños intereses de las atuñáes (avaras) Xabarceiras, al espetarles aquel jumento al cambio de la Facunda, que según las manifestaciones juramentadas que públicamente pregonaba con grandes gritos la Manola, estaba murriéndose estingarraón na cortexa (muriéndose acostado en la cuadra), al xebrársele (marchársele) la alegría y el bizarro genio que le había inyectado la tarrasca (borrachera) de marrasquino que le hicieran coger los gitanos, con el fin de que el alcohol le diera por unos momentos las briosas fuerzas de su juventud que la naturaleza por viejo y deshecho ya le había quitado. Pero no conforme Pascualón con este ardid, también le había introducido para que mejor se dibujase en el lugar de su conveniencia, una fogosa guindilla en el furacu (agujero) por donde alumbraba el federosu cuchu (hediondo estiércol), y por estas razones el pobre animal que en el momento del trato obreiráu (aguijonado) por estos reactivos respondió a las aspiraciones de Pascualón para equivocar a las Xabarceiras, ahora ya aquel pollino falto de tales estímulos, no respondía a las gozosas ilusiones de la Manola v su hermana, por eso entrambas y dos estaban llevadas y traídas por el mismo demonio, y en peor genio se ponían, cuando presenciaban a las gentes de mi aldea todas ellas de buen suceso, entamangándu festa ya murga (haciendo fiesta y güasa) de las hasta entonces avispadas Xabarceiras. Así por ejemplo, la muyer del Goxeiru (mujer del Cestero) que por la causa de que la Facunda apartando el rabo p'un lláu (para un lado) y dejando la clica 'l entestate (la matriz al aire libre) permitiera que su alegre burro le anuedara 'l cibietchu (le hiciera el amor) dejándola preñada, pues por esta causa, engarrapoláronse (peleáronse) con ella las Xabarceiras, en una engarradiétcha (lucha) de campeonato, que si no es porque unos hombres de la aldea las separan, la hubiesen esmueliu a tochazus (muerto a palos), pues esta mujer esfargayánduse (deshaciéndose) de risa díjoles: ¿Qué pensabas Manola, que podías equivocar a los gitanos lo mismo que haces con todos nosotros desde que el demonio te trajo sabe Dios de dónde a vivir a esta aldea? ¡Esos filan (hilan) más fino que nosotros mióu nena, por eso no has sido capaz de detener el truñazu (testerazo) que te atizaron cuando pretendías hacer negocio con ellos, que son los mismos hijos de tu padre el diablo! ¡Me parece a mí que este año, si quieres ir a vender por las romerías la fruta qu’escarpenas (que arrancas) de nuestros árboles, vas a tener que llevar las maniegas (cestas) encima de tu mollera! Xofitóu (apoyó) Manuela de Juan de Pacha, que era muy aguda lanzando putchas (sátiras). ¡Qué quieres hacer Manola, hay que armarse de paciencia mióu nena y nunca olvides que el demonio tiene focicu de gochu (hocico de cerdo), aunque en este lleldar (suceder) a tí se te presentara en la fechura (hechura) de Pascualón el gitano, que mucióte (ordeñote) la cuarexa (cartera) y llancote (te plantó) un pollín, que según el tu falar (hablar) regalado es caro. Díjole Filomena la mujer de Julián el Pertegueiru, que tenía una lengua p’aximielgar (mover) con molestosas intenciones a las gentes. Con más arte, que su marido que era áxil (ágil) como un esquil (ardilla) tenía de coraxe (coraje) para sacudir los arizos de los castañales. Estas y otras parecidas sátiras adornadas con risas y juergas de diferente índole, les decían las gentes de mi aldea aquella mañana a las xabarceiras, con intenciones de zaherirlas, porque ni eran sociables. ni menos tenían nada de buenas personas, sino todo lo contrario, aunque si digo la verdad en aquella época, había en mi pueblo peores personas que las Xabarceiras, ya que moraban un piño de fascistones asesinos, que ellos solos se bastaban para tirar tal partido por tierra. Tanto la Manola como su hermana, esnalaban (volaban) hasta los mismos teyáus (tejados) del aburrióxu (ardiente) infierno, dentro de un envenenamiento que hacía xuenzura con la manicomiaura (yunta con la locura), y con sus lenguas harto desatinadas escarnecían todo cuanto existe del cielo abajo y del infierno arriba, y en todo momento eran acosadas por los perros de la aldea, que les buscaban descuido para hincarles los dientes en cualquier lugar de sus escalixerus cuerpos, y al tenor que con rapidez espatuxaben (corrían) iban poniendo al Hacedor y su Creación como un fedoroxu fatu (hediendo trapo), con sus maldiciones y romances pecaminosos, que muchos de ellos nadie en el lugar jamás había escuchado, y dudo que pocas personas podrían endubitchar (enredar) un rosario de ofensas como el que la Manola preparaba. Pero a pesar de ya ser mucho todo esto que enseñaban, dentro de sus mal intencionadas entrañas, muchas más nefastosas intenciones aun se albergaban, y obreiradas (aguijonadas) por ellas, encamináronse afalucháes (arreadas) por el diablo, hasta la casa del pedáneo, que moraba en la fondeirá (en lo hondo) de la aldeina, y cuando ilegaron a las canciétchas (cancelas) y vieron que estaban piescháes (cerradas), aferronáronse (cogiéronse) a ellas con tal arte, y sacudiéronlas con tal fuerza, que al no llegar el perro a ponerles freno, de seguro que dieran en tierra con ellas. Pero la Manola que era en aquellos momentos conducida por todos los demonios nacidos y por nacer, que la habían corrompináu (llenado) con una airada rabia desgalgada (desmandada), no le puso ningún respeto ni menos miedo aquel perro grande armado de carlangas que hasta los mismos lobos les imponía recelo, sino que le hizo frente con su foiceta (hoz) llantándoye (plantándole) un focetazu (golpe con la hoz) en medio de su enorme cabeza, que le hizo al gafu (fiero) perro atropar (guardar) el rabo entre sus piernas, y marcharse glayucandu (aullando) de dolores del lado de aquella mujer que era peor que la más bravía de las fieras. No hicieron caso las Xabarceiras del matauriáu (descalabrado) can qu'ameruxáu de miéu (que plagado de miedo) se marchara del lado de ellas, sino que entrambas en el mismo lleldar (hacer) ximielgaben (sacudían) las cancelas en el parejo encaldar que llamaban al pedáneo de la siguiente manera: ¡Gracianu, Gracianu...! ¿Dóu tás aponiu faldetacu alcaldi de piteru? (¿Dónde estás ruin alcalde de gallinero?). El bueno de Graciano que se encontraba en la corte (cuadra) muciendu (ordeñando) las vacas, al sentir a su perro glayucar endolloriu (ladrar dolorido) y escuchar aquellas voces preñadas de prisa y betchás (ricas) de ofensivas palabras hacia su persona, salió sin pérdida de tiempo del establo con la caramañola (lechera) en la mano, y cuando comprobó quién le reclamaba, díjoles medio enojado, porque enfadado del todo nunca Graciano lo estaba: ¿Qué es lo que queréis condenadas del infierno, donde sin ninguna duda algún día iréis amagostabus (quemaros) esas asquerosas lenguas que tenéis? ¿qué es lo que queréis que tan cedu (temprano) llegáis a la mi puerta, y no en son de paz como es la debida forma, ya que lo primero que habéis hecho, fue partirle la cabeza al perro que intentó poneros el freno que estáis necesitando desde el mismo día que pusisteis los pies en esta aldea, y no contentas con ésto, aun estáis molestando al amo, enloquecidas por el demonio que lleváis dentro de vuestros cuerpos, que sólo vosotras sabéis dónde le encontrasteis, pero que os hace rellumbrare (relucir) como el mismo rellámpagu? (relámpago) ¡Vengo a ordenarte, —dijo la Manola, saliéndole espumarayus (espumarajos) de rabia por su boca—, vengo a mandarte, que te hagas en el momento en perseguidor de los asquerosos y ladrones gitanos, que me engañaron con un burraco que cambié por la mi Facunda, que ahora está estingarraón (tirado, acostado) en la cuadra, sin llixa (fuerza) de sostenerse encima de su cadriles (patas). Graciano que era como ya sabemos, muy agudo y socarrón, comenzó a reírse por lo bajo, porque abiertamente no se decidía ante el temor de no terminar de alterar aquel par de humanas fieras, que muy capaces las creía de pagar en su persona sus cacíus estrapayáus (sus platos rotos), luego poniendo la cantimpla (lechera) entre las manos de su mujer, que había bajado a la corraleda al escuchar tan grande alboroto, y seguidamente, rascándose su cabeza por debajo de su gorra, les dijo a las Xabarceiras con una socarronería que le alegraba satisfactoriamente: —Podéis ir vosotras mismas a buscarlos, ya que tanto os interesa en encontrarlos, porque yo fuera de la aldea y aun dentro de ella, ninguna autoridad tengo, que me obligue a perseguir a nadie, y creo que para hacia la Villa deben de encontrarse, porque poco antes del amanecer les he oído yo pasar por delante de mi casa, y por cierto que llevaban entemangada una allegroúxa folixa (iban formando una alegre juerga), y ahora escurro (discurro) de dónde procedía tan grande gozo que les acompañaba, que ni más ni menos era, del betcháu (rico) trato que al parecer hicieron con la tu Facunda, por la causa de querer ser tu, todavía más gitana que ellos. ¿Qué es lo que me estás diciendo so castrón (cornudo) de los infiernos? ¡Qué no tienes de hombre nada más que el paxierchu qu’enllastica lus tous enxenebráus güesus, (traje que cubre tus fríos huesos), si en todos los lugares de Asturias tienen como autoridades a ejemplares con el mismo esprapayu (disposición, ánimo), que te tiene encibietcháu a ti, más les valdría a las gentes hacer con ellos, lo mismo que yo debía de hacerte a ti! ¡Vaya un alcalde de cuatcháus (cuajados) que en el lugar tenemos, yo no sé lo que estarían pensando los vecinos el día que te han dado la güichá (vara) de mando, porque la verdad es que no sirves ni para tornar (parar) el agua en un banzaucu (remanso) de poca llixa (fuerza)! Le dijo la Manola lanzándole unas envenenadoras y asesinantes miradas, que intencionaban la firme idea de entamangar (hacer) un engarapoláu con él. Graciano, sin hacer mucho aprecio de lo que le estaba diciendo la bruxa xabarceira, sonrientemente le preguntó: ¿Y qué es lo que te gustaría hacerme a mi Manola? ¡Lo primero que te haría so castrón de los infiernos, sería... llantate la foceta (plantarte la hoz) en medio de tu cabeza, fendiéndotela hasta las mismas caxietches del xixu (partiéndotela hasta las mismas células de los sesos), y después te haría el juicio de por qué fuiste condenado a morrer (morir), que sería por el cobardoso delito, de no saber defender los intereses de la aldea, como es tu obligación de alcalde, y también por consentir, que xentes arrobonas (gentes ladronas), colen del chugar (marchen de la aldea), haciendo festa ya murga (fiesta y güasa), ximielgánduse lus cuartus na cuarexa quei arraguñarun a lus tous vecinus (moviendo los dineros en su cartera, que fueron fruto del robo que hicieron a tus vecinos), por la causa de tener un pedáneo, escasáu de coyones, ya betcháu de plumes de pituca llueza! (seco de cojones, y rico de plumas de gallina clueca). Estas palabras tan poco delicadas y tan grandemente ofensivas, no le sentaron nada bien a Graciano, a pesar de ser él, hombre tranquilo y transigente en gran medida, quizás las hubiese deximíu (olvidado) si su mujer no estaviese presente, pero al no ser así, a Graciano no le cupo otra alternativa, que intentar castigar a aquella desvergonzada que le estaba tratando lo mismo que si él fuese en vez de un hombre y por más primera autoridad de la aldea, no fuese nada más que un enyordiáu pingayu (un sucio pingajo), por esto, destinado Graciano en hondura donde jamás se había presenciado, se arrimó a la Manola con miras d'acoyela (de cogerla), y propinarle un par de ximielgones (sacudidas) y meterle el miedo y la vergüenza en el cuerpo a aquella deslenguada, aunque no fuese nada más, que para demostrarle a su mujer, que un hombre siempre es un hombre, aunque su mujer le pegue, le engañe y le convierta en cabrón por considerarle baldrayu (cobarde). Pero lo que no pudo imaginar Graciano, era que la Manola no se amilanaba ante nada ni nadie, y para demostrárselo, dio un paso hacia atrás para dejar trecho de combate, y enarbolando su focetina (hoz) en el aire, apurrióye (diole) con ella un fuerte y certero golpe en su cabeza, que hizo que el pobre pedáneo se esmurgazara (se cayera) en el santo suelo privado del conocimiento, manando un remexu (un chorro) de sangre, por una mancaúra (herida) que le había nacido repentinamente en el canto una vidatcha (sién). Y así en esta ridícula y dolorosa postura, atendido por su mujer ante la cual el Graciano pretendía convertirse en un héroe, le dejaron las Xabarceiras, que colaron (marcharon) de su casa, perseguidas de cerca por el rencoroso perro de Graciano, que les ladraba enfadado, más por el golpetazo que a él le habían apurriu (dado), que por el que le allantaron (dicran) en el pericote (alto) de la mollera de su amo. Amanicomionáes fasta ‘l más espurrir y'encoyer (enloquecidas hasta el más estirarse y encogerse), Ilegaron las Xabarceiras a su casa guiadas por el mismo espíritu de lucha que en ellas no cejaría hasta que no pudiesen dar con los gitanos, aunque menester fuérales perseguirlos hasta los quintos infiernos, y para sacarlos de este antro, con el fin de conseguir lo que les pertenecía, estaban decididamente dispuestas a partirle los cuernos al propio diablo lo mismo que terminaban de hacer con el pedáneo Graciano. Así pues, sin perder ni tan sólo un minuto de tiempo, sacaron de la cuadra el cadarmoúxu (cadavérico) burro de Pascualón el gitano, y la Venancia tirando del ronzal, con tal xuxeante llixa (crecida fuerza) que si pudiese le llevaría arrastrando, y su hermana Manola apuxada (soplada) por un demonio con peor genio aun, iba detrás del desventurado pollino apurriénduye (atizándole) sin descanso barganazu tras barganazu (palo tras de palo), encima del llombu (lomo) del pobre y descuaxaringuetáu (deshecho) pollino, para que caminase con prisa, y tal hacía la desdichada bestia, y no tanto por huir de los palos a los cuales ya debía de estar bien acostumbrado, sino por intentar aflojar el dogal del que tiraba Venancia, y así de esta forma y siempre en pos de los gitanos, se dirigían a la Villa donde aquel día había mercado. Hicieron entrada en el mercado las Xabarceiras arremexandu (remojadas) en sudor, producido por el cansancio de la larga caminata, y por la desmesurada rabia que a entrambas y dos las atenazaba. Y mismamente al lado de la fragua del ferreiru (herrero) que aquel día tenía endemasía trabajo, agüeyarun (avistaron) a la Facunda, y al lado de ella muy sonriente y gozoso se encontraba el gitano, que tampoco perdía su tiempo, pues ya estaba tratando de venderla o de cambiarla a un paisano que en la sazón la estaba registrando, pero plantándose la Manola delante de Pascualón, le dijo con el hambre retratada en sus ojos de atizarle un par de focetazus: ¿Qué barro me has espetado en el trato so ladrón? ¡Haz el favor de devolverme ahora mismo mi pollina, así como los dineros que me arraguñaste (arañaste), si quieres que este espineroso y mentecato trato que conmigo has hecho, tan sólo se quede en un inolvidable enfado! Pascualón no le hizo mucho caso a las palabras rogativas de la Manola, y así empujándola para un lado con cierto desprecio, a la par que la miraba amenazadoramente le dijo: ¡Quítese delante de mi vista mujeraca de los infiernos, y deje ya de molestarme en mi trabajo, y no olvide nunca, que el que hace un trato con Pascualón, lo tiene hecho para ciento y un años, y ahora lárguese y déjeme tranquilo, que estoy en buenos tratos con este paisano! Nunca peor hiciera el gitano en toda su existencia, pues antes de que se percatase del peligro que le rondaba, la foicina (hoz) de la Manola caía sobre su cabeza con la fuerza de un rayo, escantoyándoila (hiriéndosela) por un par de xeitus (sitios), que hicieron que Pascualón sin gurniar (decir) palabra, se enclicara (se cayera) en el enllordiáu (sucio) suelo, falto de sus sentidos, y alumbrando tanta sangre por sus heridas como un gochu (cerdo) cuando lo están achuquinandu (matando). Nisti telar atopábase (de esta forma se encontraba) Pascualón, con el cerebro escosáu (seco) d'afechu (del todo), por mor de aquel inesperado golpetazo, que le había llegado de manos de quien él menos esperaba, cuando Antonio, un guardia civil del cuartelillo de la Villa, que había presenciado todo el achuquinante xocesu (sangriento suceso), por encontrarse este guardia al lado de la ferrería, enzolánduse fatáus de culetinus de xidre, (bebiendo copiosos vasos de sidra), en amigable compañía con unos paisanos, en el chigrín (bar) de la Faba Prieta (la Haba Negra). Por eso, cuando vio esmurgazarse (caerse) en el suelo por mor del focetazu que le allumara (alumbrara) la Manola al foin del gitano, fue el guardia acochetráu (acelerado, rápido) al lugar del amagüestu (la quema), con el buen fin de encaxinar (encajar) el orden en aquel descalabramiento, nada más que el guardia llegó, afogárunse lus aburióxus (se ahogaron los ardientes) ánimos de otros gitanos, que lleldáus (hechos) dentro de una folixa (bronca) engafuróuxa (envenenada), intentaban acorralar a las dos Xabarceiras, que ya en la sazón se habían aferronáu (cojido) a la Facunda, y dejado libre al jumento del gitano. Mientras tanto, el herido de Pascualón ayudado por el guardia y por otros gitanos, que aun seguían con voces enardecidas maldiciendo y amenazando a las Xabarceiras, como cuento, se puso Pascualón en pie aun medio temblando al volver del desmayo, y con todo su rostro plagado de escandalosa sangre, demostrando que fuera del dolor que pudiera sufrir, el condenado no estaba en trance de mayores males en su cuerpo, no así en sus intereses como veremos seguidamente. «UN XUEZ D’ESQUILONA» (UN JUEZ DE CAMPANILLAS) Era el señor Juan Antonio un falangista digno de ser emulado por el más honrado servidor bien fuese Roxu (Rojo) Prietu (Negro) o Amarietchu (amarillo), era en verdad un hombre Joseantoniano que sin llevar camisa azul con el yugo y las flechas bordados en la pechera, como muchos otros pingayus (pingajos) que yo he conocido, que siempre iban uniformados con su camisa azul y corbata negra, dándoselas en todo momento de buenos falangistas, y no siendo nada más que unos verdaderos mierdas. El señor Juan Antonio era un hombre que llevaba siempre prendido en su espíritu los Nobles y Hermosos Credos de la Falange, con sus Humanidades y Libertades manifiestas, y los sabía cumplir porque los había aprendido en derechura, tal como el Mártir de su Fundador los había creado, para el bien de la Patria y de todos sus hijos. ¡Qué poco sabía José Antonio, que su Maravillosa Doctrina iba a ser manejada por algunos hombres, que cometerían con Ella verdaderos asesinatos y atropellos de toda índole. Pero dejando esto de lo que trataré algún día con mejor cuidado, y acogiéndome al hilo de la historia de la que estoy tratando, diré, que el juez de la Villa era este Caballero, que vivía al lado del mercado, y que era un hombre muy justo, amigo de los razonamientos, inteligente y también un campesino que amorosamente trabajaba sus campos. Cuanto yo, que cuando aquella gresca estaba con su apogeo, salió el juez de su casa para percatarse de aquel ardoroso tiberio (lío que se amagostaba (quemaba) frente a la puerta de su morada, y cuando vio que era un gitano el causante del sangriento escándalo que se enseñaba, díjole al guardia con ardientes deseos de hacer la Justicia en aquel endubiérchu (enredo). ¡Antonio, hágame usted el favor de llevar ahora mismo hasta el Juzgado, a todas las gentes que dieron vida a esa sangrienta engarradiétcha (pelea), para encalducar la xusticia que anda escosá 'n dalgún d'echu (hacer la Justicia que anda seca en alguno de ellos). Así que las Xabarceiras y el escantoyáu (herido) Pascualón hiciéronse presentes en el Juzgado, ante los escrutadores ojos del señor juez, pusiéronse los tres al mismo tiempo a hablar en su defensa, acusándose los unos a los otros dentro de un rosario de palabras injuriosas y amenazantes, que de nuevo los ponía en el atajo de volver a engarrapolarse (pelearse). Pero el señor Juan Antonio fiel repartidor de la Justicia, aporreó con sus nervudas y fuertes manos un mazazo encima de la mesa, que por muy poco la desarma en un montón de astillas, ya que era el juez un bigardón (mozarro) de más de dos metros de estatura, tan fuerte y resistente como una montaña. Y al parejo que tal golpe sacudía, dijo engrifandu (arrugando) su hocico al lar del enfado: ¡Hágamne el favor, y procuren que no tenga que llamarles de nuevo la atención, de hablar tan sólo el que yo le pregunte! Y al decir esto, miró tan condenadoramente al gitano, que éste, que se sabía culpable de muchos engañosos tratos que había efectuado en todo aquel concejo, no pudo menos que ya considerarse culpable, antes de que el juicio comenzara. ¡Vamos a ver Manola, hoy como no tengo mucha prisa ya que el llabor (labor) no me apremia, cuéntame tú la primera con toda clase de pelos y señales, lo que te ha sucedido, para que le escantoyaras (deshicieras) la mollera a este paisano, del que ya tengo oídas que no es la primera rapiega qu'esfuecha (zorra que despelleja) ni tampoco será la última, porque el que fai 'n maniegu fai 'n cientu, dandoi banietches ya tiempu! (el que hace un cesto hace un ciento, si se le da, varas y tiempo). ¡No fue solamente este condenado y útre de xitanu (buitre de gitano) el que salió amatauriáu (con heridas) de este asunto escontramundiáu enrevesado), que prestase usted con tan buen tino a escantexayu (arreglarlo) señor xuez (juez). Pues también al pedáneo de la mi aldeina me vi en la apremiante necesidad d'apurriye (de darle) un par de galgazus (estacazos) en mitad de la cabeza de magüetu (bestia) que tiene, por el no querer acaidonar (dirigir) la justicia en el camino de la razón, como corresponde a su condición y obligación de alcalde del chugar! (lugar). ¡Por la Virxen (Virgen) de los Remedios Manola, no vaigues (vayas) a decirme que por mor de este foín (ladrón) de gitano, tuviste que fendeye (partirle) la cabeza al pobre Graciano!, dijo el juez alegrando su rostro dentro de una llixerina (ligera) risa. ¡Sí señor juez, así ha sucedido! Afirmó la Manola, y seguido le contó todo el suceso desfigurándole y haciéndole más rentable a su favor. El juez casi sin poder detener la risa que le regocijaba su espíritu natural y noble, dijo intentando enmarcar en su rostro la seriedad que no era capaz de hacer: ¡Has hecho muy bien Manola, pues yo entiendo, que el que tiene el delicado oficio d'encaidonar (de dirigir) la justicia, y traiciona tan derecho menester, debe de ser castigado con más entaine (fuerza), que aquellas otras personas, que tienen la obligación de la ley obedecer. Así pues, si en mis manos estuviera te premiaría, por la valentía que has usado al defender la justicia y la libertad de tus intereses! ¡Y ahora... sigue, sigue Manola, y cuéntame todo el suceso en sin mucitche (ordeñarle) ni una migátchina (migaja), que me presta mucho mióu nena (que me agrada mucho mujer). ¡Escúcheme bien señor juez, y júrole por adelantado que cuanto le voy a decir, no se xebra (marcha) de la verdad en nada, y todo ello no es nada bueno ni para mis intereses que han quedado esgazáus d'afechu (rotos del todo), ni tampoco para este gitanu que vé usted aquí tan humildemente con la cabeza gacha, queriendo dar a entender que no ha roto en toda su vida un mal plato, y lleva desde que ha nacido viviendo a cuenta de sus bien urdidos tratos, que tal parece que para industriarlos le ayuda en todo momento la brujería o el mismo diablo! ¡Verá usted señor juez! —Ayer cuando el sol se esfumía (marchaba) por detrás del penón (peña) picutrera (sierra de las águilas), que es la hora d’atapecer (oscurecer) la tarde, llegó este llimiagu (baboso) de gitano a caballo de su adefexu de pollín hasta la misma puerta de mi casa con mires de tentarme la necesidad que me arretrigaba, porque usted bien sabe que nosotras nos dedicamos a correr (vender) la fruta, por todas las romerías y lugares de los tres conceyus y de esta manera nos ganamos nuestra vida muy decente y honradamente, pues como le estoy diciendo, no sé cómo este condenado se enteró que la nuestra pollina estaba próxima a parir, y claro, al encontrarse la probitina en tal estado, no nos podía servir para nuestro trabajo, por eso, tentadas por el embrujo, la engañadora palabra y la buena presencia que en aquel momento se ensenoraba en el pollín de este fartonzón (comedor), enguedeyóume (me enredó) este bruxu (brujo) de gitano, con el endemoniado trato que conmigo hizo, que si tarda mucho tiempo en deshacerse de nuevo, se me va escosar el xuiciu (secar el juicio), y va a dexame Ies caxierches del celebru tan enxenebráes d'entendedeiras, que vóu bazcuchame abondu más cedu de lu qu'usté cunta na mesma amanicomiaúra (dejarme los sesos del cerebro tan fríos de entendimientos, que se me van a vertir mucho más temprano de lo que usted piensa en el mismo manicomio). —El caso fue señor juez, que el burro que traía este foinacu (ladronzuelo) de gitano, estaba en conciencia de él bien preparado, para dejarme a mi despreparada de intereses, pues el pollicaco con un fatáu de caxilonainus (montón de cajilones) de marrasquino que le daban calor y fuerza a su banduévu (panza), hacían de él por el motivo de la alegre tarrasca que lu encibiechaba (borrachera que lo trenzaba), un burrón con buena llixa ya xuxeáu xeniu (fuerza y crecido genio). Y por si fuese poco esto que le cuento, todavía para que el pollino mejor se dibujase, llantárale este achuquinador de gitano, una rabiosa guindilla por debajo de la cola, mismamente dentro del oscuro agujero que alumbra el recimo de los hediondos cagayones, según descubrí yo misma hoy por la mañana justamente cuando ya era demasiado tarde. Y todavía por si estas dos demoníacas trampas no fuesen suficiente este banduerru (indeseable) de gitano, de tal manera me dibujó su jumento que desatinada me trae en este juicio, que me hizo de él un semeyu (retrato) que yo papéilu (creílo) entero, y consideré al pollín como el mejor burro de toda la burrería de gitanacus y aldeanos. Por esto señor juez, le di al cambio de tan falsa y ençañadora presea, la mi pollina Facunda y sesenta pesetas encima, y con estas prendas en nada faisas, xebróuxe (marchose) de mi vera este maldito gitano, tirando del ramal de la mi Facunda, que no quería la probitina del mi lado marcharse, quizás porque presintiera al ser más lista que yo, en la triste desgracia que me dejaba este baldrayu (cobarde) de gitano, que se alejaba de mi casa haciendo que ruxeran (sonaran) los mis dineros en su bolsillo, a la par que se iba riendo de gozo y alegría por la causa del betcháu (rico) negocio que encima de mi pobreza hiciera este desalmado de gitano. Pascualón que ya tenía lleldáu (hecho) en su pensamiento axuquerándose (apoyándose) en las anabayáes güeyáes (acuchillantes miradas) que le dirigía insistentemente el juez que aquel juicio lo tenía bien perdido, cuando escuchó a la Manola decir que le había entregado sesenta pesetas, puso el glayíu (grito) en el cielo jurándole al juez por el Cristo de los gitanos y la Virgen de los cristianos, que la Manola estaba mintiendo, pues tan sólo le había dado sesenta reales. El juez, escuchó por breves momentos a Pascualón en su defensa, y después poniéndose en pie y mirándole acusadoramente desde su montañosa humanidad, a la par que señalándole con su dedo índice que era más grueso que la muñeca del gitano, le dijo con palabras que marcaban el denodado desprecio que sentía hacia estas pobres y desdichadas gentes: ¡Sesenta reales por cuatro lados, que hacen justamente lo que le arraguñaste (arañaste, robaste) a esta desventurada muyerina. No me cave la menor duda que yo os conozco muy bien, ya que siendo yo niño otros gitanos como tu también engañaron a mi padre, por eso puedo juzgarte con propiedad y conocimiento de causa, porque sé que no vivís nada más que de el timo y del engaño y de vuestras cestas, que mientras las tejéis pensáis en la forma de hacer vuestras trapisondas cada día con mejor cuidado! Díjole el juez encabronáu (enfadado) en tal postura que sus mejillas se le pusieron del mismo color de las brasas, en el lleldar que no le quitaba los ojos de encima, mirando tan condenadoramente al esquelético rostro del gitano, que iba ser en parte engañado lo mismo que el señor juez, por la paraximesqueira de la Manola. ¡Pero señor juez, habló enloquecido en su defensa el pobre Pascualón, a la par que a sus ojos vivarachos afloraban unas rebeldes lágrimas que tal vez fuesen fruto de la rabia que le producía el ser tan miserablemente robado por aquella aldeana de los infiernos que él en un principio pensaba que era la mujer más tarangona (tonta, imbécil) que había conocido en su vida de bien urdidos timos y enredosos tratos. ¡Pero señor juez! ¡Sesenta pesetas no las he tenido yo juntas desde que baltiarun (tiraron) la República, donde el pobre podía vivir con más libertad, y con más justicia que usted a mi me está haciendo! ¿No comprende usted señor juez, que con sesenta pesetas hoy día se compra un buen burro y aun sobra dinero? ¡Lo que yo comprendo muy bien es que eres un redomado timador y un despreciable ladrón de cuerpo entero, y como no me puedes demostrar con personas de orden y honradez lo contrario, le has de pagar en media hora los dineros que le has timado a esta pobre mujer, y le devuelves su pollina, que ella con buen contento te hará entrega de tu jumento, y tu harás con esté difunto viviente, lo que ahora como final de sentencia yo te dictaré! ¡Cómo este pollín que nos trae en discordia ya no está para hacer ninguna clase de trabajo, y sabiendo todos los que por ser gentes del campo entendemos de animales, que a un burro; es la leche que se le puede ordeñar, que no es otra que su trabajo, yo como juez de este Juzgado, de la muy noble y astur Villa, te condeno a ti, que te llaman todos Pascualón el gitano, y yo te llamaría Pascualín el de los sucios enredos, a que me traigas ante mi presencia, el pellejo de este jumento, y de esta forma sencilla y eficiente, se atajará de una vez por todas el mal por su comienzo, y no ha de ser jamás este pollino equivocador de nadie más! ¡Y que quede bien entendido, que si te xebras de este concejo, sin traerme antes el pellejo del tu jumento, mandaré a los civiles que te persigan hasta que den contigo, y les ordenaré que bien atado te conduzcan ante mi presencia, y aquí, con estas mis manos que no fueron hechas para manejar una pluma, ni menos para detenerse en ningún papeleo, a los cuales yo considero innecesarios cuando la justicia está tan clara como la luz de este hermoso día, como te digo Pascualín de los enredos, con estas mis manos, que saben muy bien manejar el arado, el guarabeñu (guadaña) y la fexoria (azada), para trabajar dentro de la honradez con muchos sudores y esfuerzos la tierra, con estas mis manos que fueron capaces de empuñar un fusil, y luchar sin rencor ni miedo en defensa de unos derechos humanos a los cuales yo considero justos, dentro de la mermada justicia que los hombres sabemos hacernos, con estas mis manos yo te digo Pascualín de los enredos, que l'arrabucaré (le quitaré) el peyeyu (pellejo) al tu jumento, en el preciso momento que haré lo mismo con el tuyo propio, y de esta sencilla manera, libraré a la sociedad de un pioyón (piojo), que al igual que hay muchos que con libertad campean y viven sin doblar el renaz (espinazo) a cuenta del sudor ajeno! Ante la firme sentencia de aquel juez, que maneja las leyes con la misma fuerza y natural justicia con que empuñabá el llabiegu (arado) para arrancarle a la tierra el justo 'precio de su trabajo quedó Pascualón en lo más bajo de sus sufrimientos y las Xabarceiras en lo más alto de sus alegrías, porque habían conseguido con su lucha desesperante y fiera, una victoria que a fuer de verdad, en una parte no era justicia. Sin embargo Pascualón, tras quedarse unos momentos silencioso y meditabundo, díjole a la postre al juez sin ápice de miedo y con la valentía que le azuzaba, al sentirse timado por aquellas mentecatas dentro de la ley y en el mismo limo que él había pensado que les había hecho: ¡Bien está señor juez, que le devuelva a estas paisanacas su pollina Facunda, también entro en sacrificar a mi burro y traerle su pellejo, no me opongo a pagarles los sesenta reales que en el desastroso trato que con estas hijas de satanás hice, que a cambio de mi jumento ellas me han entregado, pero por lo que sí protesto, es por las cuarenta y cinco pesetas de más que tengo que pagarles, y considero que esto es el timo más vergonzoso que jamás le han dado a ninguno de mi clase. Así que… señor juez supuesto que es usted hombre justicioso, le pido que atienda mis honrosas razones, y haga la Justicia sin que ninguno de ella tengamos que avergonzarnos! ¡Yo no sé Pascualín de los enredos, timador de poca monta y menos clase lo que Dios debe saber en las verdades, yo no sé si tu has cobrado lo que dices, o si ellas han pagado lo que afirman, yo soy hombre y como tal no he de avalarme en errores que se xebran de mi alcance, sólo sé que yo he dictado justicia ateniéndome a los hechos que se nombran, y hecho está que tu eres el culpable, y suerte tienes que estas buenas paisaninas, no te hubieran reclamado ciento veinte veces más crecidos, esos dichosos sesenta reales porque si así fuese, no tendrías más remedio, que sin más protestas abonarles! Todos en mi aldea aquella tarde, esperábamos con marcado disimulo, y satisfactoria alegría, que retornaran de la Villa las despreciables Xabarceiras, por el Humano hecho de reírnos y mofarnos de su desgracia, y creo que todos teníamos creído, que iban a retornar otra vez con aquel moribundo pollino, a no ser, que a fuerza de barganazus (estacazos) le hubiesen achuquináu (asesinado) en el camino. Así pues, los vecinos se repartían haciéndose que trabajaban, por las diferentes huertas colindantes con el camino por donde ellas tendrían que regresar, y algunos chiquillos dentro de las malsanas intenciones de guasearnos de ellas por adelantado, fuimos a su encuentro en un trayecto de más de tres kilómetros, para entrar escoltándolas en la aldea, haciendo verbena a la fiesta que teníamos acordado prepararles. Al fin las vimos retornar, y cuánto desprecio, ansias de sátira y risa sentíamos por ellas, tornose de pronto en respetuosa admiración, pues atónitos pudimos comprobar, que no sólo traían con ellas a su burra Facunda, sino que al lado de ésta traían un estupendo pollino que habían mercado con los dineros que supieron sacarle al avispado gitano, demostrándonos a todos, que el vencedor aunque odiado y despreciado por ser en demasía nefastoso, siempre es admirado y temido, ante el temor de por él, ser humillado y avasallado. Esta es una condición de la cobarde masa Humana, que al vencido aunque éste sea caballeroso y honrado, le solemos despreciar terminando de aniquilarlo, mientras que al vencedor, aunque sea lo más despreciable que imaginarse puede, le cubrimos su camino de rosas y de regalos.————————Axabarciar, entiéndese por vender, tratar, comerciar a pequeña escala, con frutas, huevos, gallinas, etc., etc., etc.Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > axabarciar
-
17 hecho
Del verbo hacer: ( conjugate hacer) \ \
hecho es: \ \el participioMultiple Entries: hacer hecho
hacer ( conjugate hacer) verbo transitivo 1 ‹casa/carretera› to build; ‹ nido› to build, make; ‹ túnel› to make, dig; ‹dibujo/plano› to do, draw; ‹ lista› to make, draw up; ‹ resumen› to do, make; ‹ película› to make; ‹nudo/lazo› to tie; ‹pan/pastel› to make, bake; ‹vino/café/tortilla› to make; ‹ cerveza› to make, brew; hacen buena pareja they make a lovely couple estos zapatos me hacen daño these shoes hurt my feet 2 ‹ milagro› to work, perform; ‹deberes/ejercicios/limpieza› to do; ‹ mandado› to run; ‹transacción/investigación› to carry out; ‹ experimento› to do, perform; ‹ entrevista› to conduct; ‹gira/viaje› to do; ‹ regalo› to give; ‹ favor› to do; ‹ trato› to make; aún queda mucho por hecho there is still a lot (left) to do; dar que hecho to make a lot of work 3 (formular, expresar) ‹declaración/promesa/oferta› to make; ‹proyecto/plan› to make, draw up; ‹crítica/comentario› to make, voice; ‹ pregunta› to ask; 4◊ hecho caca (fam) to do a poop (AmE) o (BrE) a pooh (colloq);hecho pis or pipí (fam) to have a pee (colloq); hecho sus necesidades (euf) to go to the bathroom o toilet (euph)◊ las vacas hacen `mu' cows go `moo'5 ( adquirir) ‹dinero/fortuna› to make; ‹ amigo› to make 6 (preparar, arreglar) ‹ cama› to make; ‹ maleta› to pack;◊ hice el pescado al horno I did o cooked the fish in the oven;tengo que hecho la comida I must make lunch; ver tb comida b 7 ( recorrer) ‹trayecto/distancia› to do, cover 8 (en cálculos, enumeraciones):◊ son 180 … y 320 hacen 500 that's 180 … and 320 is o makes 5001 ¿hacemos algo esta noche? shall we do something tonight?; hecho ejercicio to do (some) exercise; ¿hace algún deporte? do you play o do any sports?; See Also→ amor 1b◊ ¿qué hace tu padre? what does your father do?2 (realizar cierta acción, actuar de cierta manera) to do;◊ ¡eso no se hace! you shouldn't do that!;¡qué le vamos a hecho! what can you o (frml) one do?; toca bien el piano — antes lo hacía mejor she plays the piano well — she used to play better; hechola buena (fam): ¡ahora sí que la hice! now I've really done it!; See Also→ tonto sustantivo masculino, femenino 1 (transformar en, volver) to make; hizo pedazos la carta she tore the letter into tiny pieces; ese vestido te hace más delgada that dress makes you look thinner; hecho algo de algo to turn sth into sth; quiero hecho de ti un gran actor I want to make a great actor of you 2a) (obligar a, ser causa de que)me hizo abrirla he made me open it; me hizo llorar it made me cry; hágalo pasar tell him to come in; me hizo esperar tres horas she kept me waiting for three hours; hecho que algo/algn haga algo to make sth/sb do sthb)◊ hacer hacer algo to have o get sth done/made;hice acortar las cortinas I had o got the curtains shortened verbo intransitivo 1 (obrar, actuar):◊ déjame hecho a mí just let me handle this o take care of this;¿cómo se hace para que te den la beca? what do you have to do to get the scholarship?; hiciste bien en decírmelo you did o were right to tell me; haces mal en mentir it's wrong of you to lie 2 (fingir, simular): haz como si no lo conocieras act as if o pretend you don't know him 3 ( servir):◊ esta sábana hará de toldo this sheet will do for o as an awning;la escuela hizo de hospital the school served as o was used as a hospital 4 ( interpretar personaje) hecho de algo/algn to play (the part of) sth/sb (+ compl) ( sentar): (+ me/te/le etc) la trucha me hizo mal (AmL) the trout didn't agree with me hecho v impers 1 ( refiriéndose al tiempo atmosférico):◊ hace frío/sol it's cold/sunny;hace tres grados it's three degrees; (nos) hizo un tiempo espantoso the weather was terrible 2 ( expresando tiempo transcurrido): hace mucho que lo conozco I've known him for a long time; hacía años que no lo veía I hadn't seen him for o in years; ¿cuánto hace que se fue? how long ago did she leave?; hace poco/un año a short time/a year ago; hasta hace poco until recently hacerse verbo pronominal 1 ( producirse) (+ me/te/le etc): se le hizo una ampolla she got a blister; hacérsele algo a algn (Méx): por fin se le hizo ganar el premio she finally got to win the award 2 se hizo la cirugía estética she had plastic surgery 3 ( causarse):◊ ¿qué te hiciste en el brazo? what did you do to your arm?;¿te hiciste daño? did you hurt yourself? 4 ( refiriéndose a necesidades fisiológicas):◊ todavía se hace pis/caca (fam) she still wets/messes herself5 ( refl) ( adquirir) to make; 1 se están haciendo viejos they are getting o growing oldb) ( resultar):(+ me/te/le etc) se me hace difícil creerlo I find it very hard to believec) ( impers):se está haciendo tarde it's getting latee) (AmL) ( pasarle a):◊ ¿qué se habrá hecho María? what can have happened to María?2 ( acostumbrarse) hechose a algo to get used to sth 3 ( fingirse): ¿es bobo o se (lo) hace? (fam) is he stupid or just a good actor? (colloq); hechose pasar por algn (por periodista, doctor) to pass oneself off as sb 4 ( moverse) (+ compl) to move; 5 ( de amigos) to make
hecho 1
1 ( manufacturado) made; un traje hecho a (la) medida a made-to-measure suit; bien/mal hecho well/badly made 2 ( refiriéndose a acción):◊ ¡bien hecho! well done!;no le avisé — pues mal hecho I didn't let him know — well you should have (done); lo hecho, hecho está what's done is done 3 ( convertido en): tú estás hecho un vago you've become o turned into a lazy devil ■ adjetivo◊ un filete muy/poco hecho a well-done/rare steak
hecho 2 sustantivo masculino 1a) (acto, acción):◊ yo quiero hechos I want action, I want something done;demuéstramelo con hechos prove it to me by doing something about it 2 (realidad, verdad) fact;
hacer
I verbo transitivo
1 (crear, fabricar, construir) to make
hacer un jersey, to make a sweater
hacer un puente, to build a bridge
2 (una acción) to do: eso no se hace, it isn't done
haz lo que quieras, do what you want
¿qué estás haciendo?, (en este momento) what are you doing? (para vivir) what do you do (for a living)?
hace atletismo, he does athletics
hacer una carrera/ medicina, to do a degree/ medicine
3 (amigos, dinero) to make
4 (obligar, forzar) to make: hazle entrar en razón, make him see reason
5 (causar, provocar) to make: ese hombre me hace reír, that man makes me laugh
estos zapatos me hacen daño, these shoes are hurting me
no hagas llorar a tu hermana, don't make your sister cry
6 (arreglar) to make
hacer la cama, to make the bed
hacer la casa, to do the housework
7 Mat (sumar, dar como resultado) to make: y con éste hacen cincuenta, and that makes fifty
8 (producir una impresión) to make... look: ese vestido la hace mayor, that dress makes her look older
9 (en sustitución de otro verbo) to do: cuido mi jardín, me gusta hacerlo, I look after my garden, I like doing it
10 (representar) to play: Juan hizo un papel en Fuenteovejuna, Juan played a part in Fuenteovejuna
11 (actuar como) to play: no hagas el tonto, don't play the fool
12 (suponer) te hacía en casa, I thought you were at home
II verbo intransitivo
1 (en el teatro, etc) to play: hizo de Electra, she played Electra
2 ( hacer por + infinitivo) to try to: hice por ayudar, I tried to help
3 (simular) to pretend: hice como si no lo conociera, I acted as if I didn't know him
4 fam (venir bien, convenir) to be suitable: si te hace, nos vamos a verle mañana, if it's all right for you, we'll visit him tomorrow
III verbo impersonal
1 (tiempo transcurrido) ago: hace mucho (tiempo), a long time ago
hace tres semanas que no veo la televisión, I haven't watched TV for three weeks
hace tres años que comenzaron las obras, the building works started three years ago
2 (condición atmosférica) hacía mucho frío, it was very cold
¿To make o to do?
El significado básico del verbo to make es construir, fabricar algo juntando los componentes (aquí hacen unos pasteles maravillosos, they make marvellous cakes here), obligar (hazle callar, make him shut up) o convertir: Te hará más fuerte. It'll make you stronger. También se emplea en expresiones compuestas por palabras tales como dinero ( money), ruido ( a noise), cama ( the bed), esfuerzo ( an effort), promesa ( a promise), c omentario ( a comment), amor ( love), guerra ( war). El significado del verbo to do es cumplir o ejecutar una tarea o actividad, especialmente tratándose de los deportes y las tareas domésticas: Hago mis deberes por la noche. I do my homework in the evening. ¿Quién hace la plancha en tu casa? Who does the ironing in your house? También se emplea con palabras tales como deber ( duty), deportes ( sports), examen ( an exam), favor ( a favour), sumas ( sums).
hecho,-a
I adjetivo
1 (realizado) made, done: está muy bien hecho, it's really well done
2 (acostumbrado) used: está hecho a trabajar en este clima, he's used to working in this climate
3 (cocinado, cocido) done
un filete muy/poco hecho, a well-cooked/rare steak
4 (persona) mature
5 (frase) set (ropa) ready-made
II sustantivo masculino
1 (suceso real) fact
el hecho es que..., the fact is that...
de hecho, in fact ➣ Ver nota en actually 2 (obra, acción) act, deed
3 (acontecimiento, caso) event, incident
III interj ¡hecho!, it's a deal! o all right! ' hecho' also found in these entries: Spanish: acontecer - actual - asesinar - braga - bribón - bribona - buena - bueno - casera - casero - chapucera - chapucero - chapuza - chaval - chavala - como - conmoverse - considerable - consumada - consumado - Cristo - de - despeluchar - desvarío - dicha - dicho - documentalista - elemento - encubrir - entrar - exquisita - exquisito - fideo - fiera - flan - furia - haber - habilidosa - habilidoso - hallar - hecha - higo - hojalata - humanamente - incidencia - interdisciplinaria - interdisciplinario - jirón - jugarreta - lástima English: accept - action - actual - actually - adjust - admission - admit - advance - angry - appease - asbestos - bandwagon - bargain - basis - beat - by - challenge - cock-up - collar - come - confirm - cry - custom - cut out - damage - deal - decree - delay - deliberately - done - dream - effect - effectively - enforce - established - fact - failure - fait accompli - find out - fitted - freshly - fully-fledged - good - grown - gumbo - hand - handmade - however - hurried - in -
18 Nacht
naxtfnoche fGute Nacht! — ¡Buenas noches!
sich die Nacht um die Ohren schlagen — pasar la noche sin dormir/trasnochar
< Nächte> noche Feminin; Heilige Nacht Nochebuena; bei Nacht de noche; in der Nacht por la noche; in der Nacht auf Mittwoch la noche del martes al miércoles; gestern Nacht ayer por la noche; über Nacht bleiben pasar la noche [bei en casa de] [in en]; als die Nacht hereinbrach cuando anocheció; eines Nachts (gehobener Sprachgebrauch) una noche; bei Nacht und Nebel (bildlich) clandestinamente; gute Nacht! ¡buenas noches!; jemandem gute Nacht sagen dar(le) las buenas noches a alguien; die Nacht zum Tage machen pasarse la noche de juerga; zu Nacht essen Süddeutsch, Österreich cenar; über Nacht (ganz plötzlich) de la noche a la mañana————————gute Nacht Interjektion¡buenas noches! -
19 tonight
adv.esta noche.s.la noche inmediata, la que sigue al día de hoy; esta noche.s. & adv.esta noche. -
20 arrange
ə'rein‹1) (to put in some sort of order: Arrange these books in alphabetical order; She arranged the flowers in a vase.) ordenar, disponer2) (to plan or make decisions (about future events): We have arranged a meeting for next week; I have arranged to meet him tomorrow.) organizar, planear3) (to make (a piece of music) suitable for particular voices or instruments: music arranged for choir and orchestra.) arreglar, adaptar•- arrangements
arrange vb1. arreglar / colocar2. organizar / concertar3. acordar / arreglar / quedar / encargarse decould you arrange everything? ¿te podrías encargar de todo?tr[ə'reɪnʤ]1 (hair, flowers) arreglar; (furniture etc) colocar, ordenar2 (plan) planear, organizar3 (music) arreglar4 (marriage) concertar5 (agree on) acordar6 (take care of) arreglar, encargarse de1 hacer preparativos\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto arrange to do something quedar en hacer algo1) order: arreglar, poner en orden, disponer2) settle: arreglar, fijar, concertar3) adapt: arreglar, adaptarv.• acomodar v.• ajustar v.• alistar v.• aliñar v.• aparar v.• aprestar v.• arreglar v.• clasificar v.• colocar v.• componer v.• concertar v.• disponer v.• fijar v.• ordenar v.• organizar v.• poner v.(§pres: pongo, pones...) pret: pus-pp: puestofut/c: pondr-•)ə'reɪndʒ
1.
1)a) (put in certain order, position) \<\<furniture\>\> arreglar, disponer*; \<\<flowers\>\> arreglarI arranged the cards in alphabetical order — coloqué or puse las fichas en orden alfabético, ordené las fichas alfabéticamente
b) ( put in order) arreglar, ordenarto arrange one's hair/clothes — arreglarse el pelo/la ropa
2) ( fix up in advance) \<\<meeting/party\>\> organizar*; \<\<date/fee\>\> fijar; \<\<deal/appointment\>\> concertar*; \<\<loan\>\> tramitarwe arranged between us who would do what — acordamos or arreglamos entre los dos quién se encargaría de cada cosa
she had arranged to meet them for lunch — había quedado en encontrarse con ellos para comer, había quedado con ellos para comer (Esp)
3) ( Mus) arreglar
2.
vi[ǝ'reɪndʒ]to arrange for somebody/something to + inf: could you arrange for the carpets to be cleaned? ¿podría encargarse de que alguien venga a limpiar las alfombras?; we've arranged for you to see the specialist — le hemos pedido hora or una cita con el especialista
1. VT1) (=put into order) [+ books, thoughts] ordenar; [+ hair, flowers] arreglarhow did we arrange matters last time? — ¿cómo lo organizamos la última vez?
2) (=place) [+ furniture, chairs] disponer, colocarhow is the room arranged? — ¿qué disposición tienen los muebles?
3) (=plan) planear, fijar; [+ meeting] organizar; [+ schedule, programme] acordar"to be arranged" — "por determinar"
it was arranged that... — se quedó en que...
•
have you anything arranged for tomorrow? — ¿tienes planes para mañana?, ¿tienes algún compromiso mañana?•
a marriage has been arranged between... — se ha concertado la boda de...•
I've arranged a surprise for tonight — he preparado una sorpresa para esta noche•
to arrange a time for — fijar una hora para•
what did you arrange with him? — ¿en qué quedaste con él?4) (Mus) adaptar, hacer los arreglos de2.VII arranged to meet him at the cafe — quedé en verlo or quedé con él en el café
I have arranged to see him tonight — quedamos en vernos esta noche, he quedado con él esta noche
to arrange with sb to — + infin ponerse de acuerdo con algn para que + subjun
to arrange with sb that — convenir con algn en que + subjun
can you arrange for my luggage to be sent up? — por favor, (haga) que me suban el equipaje
can you arrange for him to replace you? — ¿puedes arreglarlo para que te sustituya?
* * *[ə'reɪndʒ]
1.
1)a) (put in certain order, position) \<\<furniture\>\> arreglar, disponer*; \<\<flowers\>\> arreglarI arranged the cards in alphabetical order — coloqué or puse las fichas en orden alfabético, ordené las fichas alfabéticamente
b) ( put in order) arreglar, ordenarto arrange one's hair/clothes — arreglarse el pelo/la ropa
2) ( fix up in advance) \<\<meeting/party\>\> organizar*; \<\<date/fee\>\> fijar; \<\<deal/appointment\>\> concertar*; \<\<loan\>\> tramitarwe arranged between us who would do what — acordamos or arreglamos entre los dos quién se encargaría de cada cosa
she had arranged to meet them for lunch — había quedado en encontrarse con ellos para comer, había quedado con ellos para comer (Esp)
3) ( Mus) arreglar
2.
vito arrange for somebody/something to + inf: could you arrange for the carpets to be cleaned? ¿podría encargarse de que alguien venga a limpiar las alfombras?; we've arranged for you to see the specialist — le hemos pedido hora or una cita con el especialista
См. также в других словарях:
Esta noche — Saltar a navegación, búsqueda Esta noche Título Esta noche Género Magazine Creado por Fernando García Tola Presentado por Carmen Maura País de origen … Wikipedia Español
Esta noche no — Saltar a navegación, búsqueda «Esta noche no» Canción de La Quinta Estación álbum Sin frenos Publicación 2009 … Wikipedia Español
Esta Noche — Saltar a navegación, búsqueda «Esta Noche» Sencillo de Denise Rosenthal del álbum El Blog De La Feña 2 Género(s) Pop electrónico Discográfica Feria Music … Wikipedia Español
Esta Noche — Infobox Single Name = Esta Noche Artist = Luny Tunes Tainy ft. Tito El Bambino from Album = Released = 2006 Format = Recorded = Genre = Reggaeton Length = 2:36 Writer = Producer = Luny Tunes, Tainy Nales Certification = Chart position =… … Wikipedia
Esta noche sólo cantan para mí — Saltar a navegación, búsqueda «Esta noche sólo cantan para mí» Canción de La Casa Azul álbum La revolución sexual Publicación julio … Wikipedia Español
Esta Noche Voy Contigo — Saltar a navegación, búsqueda «Esta Noche Voy Contigo» Sencillo de Shakira del álbum Peligro Publicación 16 de julio de 1991 Grabado 1990 … Wikipedia Español
Esta noche cruzamos el Mississippi — Saltar a navegación, búsqueda Esta noche cruzamos el Mississippi Título Esta noche cruzamos el Mississippi Género Late show Creado por Pepe Navarro Presentado por Pepe Navarro … Wikipedia Español
Esta Noche es la Víspera — Saltar a navegación, búsqueda Esta Noche es la Víspera es el título de un drama teatral, obra de 1958 del dramaturgo madrileño Víctor Ruiz Iriarte, que se basa en España poco después de la Guerra Civil Española. Los personajes son: Elvira, Daniel … Wikipedia Español
Esta noche la libertad — Saltar a navegación, búsqueda El libro Esta noche la libertad describe la caída del imperio británico en La India en 1947 y el nacimiento de La India y Paquistán. Todo ello siguiendo las actuaciones de Lord Mountbatten (último Virrey de La India) … Wikipedia Español
Esta noche fiesta — Saltar a navegación, búsqueda Estelar de televisión de Chile llevado a las pantallas entre marzo de 1977 e inicios de 1979 por Universidad Católica de Chile Televisión, con la dirección televisiva de Gonzalo Bertrán, la dirección musical del… … Wikipedia Español
Esta Noche Voy Contigo — Infobox Single Name = Esta Noche Voy Contigo Caption = Artist = Shakira from Album = Magia B side = Released = 1991 Format = Recorded = 1991 Released = 1991 Genre = Latin pop Length = Label = Sony Music Writer = Miguel Enrique Cubillos Producer … Wikipedia