dignitatis

dignĭtas, ātis ( gen. plur. dignitatum, Sen. Ben. 2, 17, 1; Plaut. Ep. 9, 5, 3; Vop. Florian. 6, 2:

-tatium,

Sen. Polyb. 17, 2), f. [dignus].

Lit., a being worthy, worth, worthiness, merit, desert (so, rarely, and perh. only in Cic.):

Lamia petit praeturam: omnesque intelligunt nec dignitatem ei deesse nec gratiam,

Cic. Fam. 11, 17; id. Agr. [p. 578] 2, 2, 3:

dignitas consularis,

a being worthy of the office of consul, id. Mur. 13:

pro dignitate laudare,

id. Rosc. Am. 12, 33.

Meton. (the cause for the effect), dignity, greatness, grandeur, authority, rank (cf. honos, honestas, laus, existimatio, gloria, fama, nomen).

In gen.: mihi gratulabere, quod audisses me pristinam meam dignitatem obtinere. Ego autem, si dignitas est bene de re publica sentire, obtineo dignitatem meam;

sin autem in eo dignitas est, si, quod sentias, re efficere possis, ne vestigium quidem ullum est reliquum nobis dignitatis,

Cic. Fam. 4, 14, 1;

dignitas (est) alicujus honesta et cultu et honore et verecundia digna auctoritas,

id. Inv. 2, 55, 156: cum pulchritudinis duo genera sint, quorum in altero venustas est, in altero dignitas;

venustatem muliebrem ducere debemus, dignitatem virilem,

id. Off. 1, 36, 130:

formae,

id. ib.; Suet. Claud. 30: corporis, Laber. ap. Macr. S. 2, 7; Nep. Dion. 1, 2; cf. also Cic. Inv. 2, 1; Vell. 2, 29; Plin. Pan. 4, 5:

agere cum dignitate ac venustate,

Cic. de Or. 1, 31, 142:

personarum dignitas,

id. ib. §

141: retinere in rebus asperis dignitatem,

id. ib. 2, 85, 346:

in senatu conservanda auctoritas, apud populum dignitas,

Quint. 11, 3, 153 et saep.:

celsissima sedes dignitatis atque honoris,

Cic. Sull. 2, 5:

ex tam alto dignitatis gradu,

id. Lael. 3 fin.; cf. id. Rep. 1, 27 (twice):

est in ipsis (liberis populis) magnus delectus hominum et dignitatum,

id. ib. 1, 34:

aliquem ex humili loco ad summam dignitatem perducere,

Caes. B. G. 7, 39, 1:

aliquem dignitate exaequare,

Caes. B. C. 1, 4, 4:

ut secundum locum dignitatis Remi obtinerent,

id. B. G. 6, 12 fin.; 4, 17, 1; cf. id. ib. 6, 8, 1; 7, 66, 5; 7, 77, 6; id. B. C. 1, 9, 2 et saep.—

In partic.

Official dignity, honorable employment, office:

gratulor laetorque tum praesenti tum etiam sperata tua dignitate,

Cic. Fam. 2, 9; id. ap. Quint. 7, 3, 35; cf. in plur., Plin. 21, 7, 21, § 44; id. Pan. 61, 2 al.—

Men holding high office, men in honorable employment:

cum dignitates abessent,

Liv. 22, 40, 4; cf. Quint. 11, 1, 67.—

Transf., of inanimate things, worth, value, excellence:

opsonii,

Plaut. Bacch. 1, 2, 23:

praeclara et plena dignitatis domus,

Cic. Off. 1, 39; cf.

porticus,

id. Q. Fr. 3, 1, 1; id. de Or. 3, 46, 180:

portus, urbis,

Nep. Them. 6:

loci,

Suet. Calig. 41 al.:

dignitas, quae est in latitudine pectoris,

Quint. 11, 3, 141:

verborum,

Cic. Prov. Cons. 11, 27; Quint. 11, 3, 46; cf. id. 8, 3, 24:

debita rerum,

id. 12, 1, 8; cf. id. 8, 3, 38:

subsequendi,

id. 12, 11, 28:

cum dignitate actionis,

id. 5, 10, 54 al.

grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).

Lit.:

ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

gradum facere,

Cic. de Or. 2, 61, 249:

tollere gradum,

Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

Ter. Phorm. 5, 6, 27:

quieto et placido gradu sequi,

Phaedr. 2, 7, 6; cf.

, on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

Plaut. Trin. 3, 1, 22:

ut tu es gradibus grandibus,

id. Ep. 1, 1, 11:

citato gradu in hostem ducere,

Liv. 28, 14, 17:

concito gradu properare,

Phaedr. 3, 2, 11:

gradum celerare,

to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

corripere,

Hor. C. 1, 3, 33:

addere,

Liv. 26, 9, 5:

sistere,

Verg. A. 6, 465:

sustinere,

Ov. F. 6, 398:

revocare,

Verg. A. 6, 128:

referre,

Ov. F. 5, 502:

vertere,

Stat. Th. 8, 138 et saep.:

peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

Veg. 1, 9:

modico gradu,

Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

citato gradu,

id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

per gradus,

Ov. M. 2, 354.—

Trop., a step, stage, degree:

quem mortis timuit gradum,

pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

pace, Cic. Or. 64, 216.

Transf.

In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

de gradu libero ac stabili conari,

Liv. 34, 39, 3:

in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

id. 8, 38, 11:

inque gradu stetimus, certi non cedere,

Ov. M. 9, 43:

hostes gradu demoti,

Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

turbare ac statu movere,

id. 30, 18, 4.—

Trop., a firm position or stand:

corda virum mansere gradu,

i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

dejectus de gradu,

id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

gradu depulsus,

Nep. Them. 5, 1; cf.:

nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

Liv. 40, 9, 3.—

That on which one steps, a step or round of a ladder, a stair.

Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

Verg. A. 2, 443:

gradus templorum,

Cic. Att. 4, 1, 5:

gradus ejusdem templi tollebantur,

id. Sest. 15, 34; cf.:

aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

pro Palatii gradibus,

Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

praeceps per gradus ire,

id. Calig. 35:

si gradibus trepidatur ab imis,

Juv. 3, 200.—

Sing.:

cum dextro pede primus gradus ascenditur,

Vitr. 3, 3.—

Transf., of things that rise by steps.

In hair-dressing, a braid of hair:

caput in gradus atque anulos comptum,

Quint. 12, 10, 47:

comam in gradus frangere,

id. 1, 6, 44; cf.:

coma in gradus formata,

Suet. Ner. 51.—

In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—

In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—

In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—

Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

Lucr. 2, 1123; cf.:

quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

aetatis,

Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

unus gradus et una progenies,

Lact. 2, 10, 10:

nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

Ov. M. 13, 143; cf.:

a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

Cic. Cat. 1, 11, 28:

gradus dignitatis,

id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

ex tam alto dignitatis gradu,

Cic. Lael. 3, 12 fin.:

gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

id. Planc. 13, 32:

a senatorio gradu longe abesse,

id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

ascendens gradibus magistratuum,

id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

omni gradu amplissimo dignissimus,

id. Fam. 6, 10, 2:

gradus officiorum,

id. Off. 1, 45, 160:

temporum servantur gradus,

id. Part. 4, 12: cf.:

non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

id. Off. 1, 18, 59:

gradus cognationis,

Dig. 38, 10, 1 sqq.:

v. de gradibus,

Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

agnationis,

Gai. Inst. 3, 10, 11:

si plures eodem gradu sint agnati,

Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

gradus plures sunt societatis hominum,

id. ib. 1, 17, 53:

peccatorum gradus,

id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

oratorum aetates et gradus,

id. Brut. 32, 122; cf.:

gradus et dissimilitudines Atticorum,

id. ib. 82, 285:

accendendi judicis plures sunt gradus,

Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

Illa domus meritis Maxima dicta suis,

Ov. F. 1, 605:

si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

omnes gradus virtutis implere,

Lact. 5, 14, 18; and:

hi plerumque gradus,

Juv. 11, 46.

* * *

* * *

accessĭo, ōnis, f. [accedo], a going or coming to or near, an approach.

In gen.:

quid tibi in concilium huc accessio est?

why comest thou hither? Plaut. Trin. 3, 2, 86; cf.:

quid tibi ad hasce accessio est aedīs prope?

id. Truc. 2, 2, 3; Cic. Univ. 12:

ut magnas accessiones fecerint in operibus expugnandis,

sallies, Caes. B. Alex. 22:

suo labore suisque accessionibus,

i. e. by his labor of calling on people, by his visits, Cic. Verr. 2, 2, 53 fin. —

In part.

In medicine, t. t., the access, attack, or paroxysm of a disease, Cels. 2, 12; 3, 3 sq.; Sen. Ep. 85, 12; id. N. Q. 6, 18, 6; Suet. Vesp. 23 al.—

A coming to in the way of augmentation, an increase, addition.

In abstracto:

paucorum annorum,

Cic. Lael. 3, 7:

pecuniae,

Nep. Att. 14, 2:

fortunae et dignitatis,

Cic. Fam. 2, 1; 7, 6; 10, 9; id. Rep. 2, 21:

odii,

Caes. B. Alex. 48:

dignitatis,

Vell. 2, 130 fin. —

The thing added, the addition, or accession: in concreto:

Scaurusaccessionem adjunxit aedibus,

added a new part, Cic. Off. 1, 39, 138; so id. Att. 16, 16. Thus Syphax is called, accessio Punici belli, as not being the chief enemy in the Punic war, but, as it were, an appendage to the war, Liv. 47, 7; so in Pliny: turbā gemmarum potamus—et aurum jam accessio est, and gold is only accessory, a mere appendage, 33 prooem. fin. —

In rhetor., an addition that makes a definition complete:

nisi adhiberet illam magnam accessionem,

Cic. Ac. 2, 35, 112; so id. Fin. 2, 13.—

The addition to every kind of fee or tax (opp. decessio), Cato R. R. 144:

decumae,

Cic. Rab. 11; so id. Verr. 2, 3, 33, § 116 al.

flōs, ōris, m. [root fla-; Gr. ek-phlainô, to stream forth; cf. phlasmos; Lat. flare, flamen, etc., v. flo], a blossom, flower.

Lit.:

suaves flores,

Lucr. 1, 8:

juvat novos decerpere flores,

id. 1, 928:

novi,

Hor. C. 4, 1, 32:

recentes,

id. ib. 3, 27, 44:

verni,

id. ib. 2, 11, 9:

florum omnium varietas,

Cic. de Sen. 15, 54:

suavitas odorum, qui afflarentur e floribus,

id. ib. 17, 59:

laetissimi flores,

id. Verr. 2, 4, 48, § 107:

ninguntque rosarum Floribus,

Lucr. 2, 628:

flores rosae, rosarum,

Hor. C. 2, 3, 14; 3, 29, 3; 4, 10, 4:

piabunt floribus et vino Genium,

id. Ep. 2, 1, 144; cf.:

fons Bandusiae, dulci digne mero non sine floribus,

id. C. 3, 13, 2:

nitidum caput impedire myrto Aut flore,

id. ib. 1, 4, 10:

recte necne crocum floresque perambulet Attae Fabula, si dubitem, etc.,

the stage strewed with flowers, id. Ep. 2, 1, 79:

carduus florem purpureum mittit inter medios aculeos,

puts forth, Plin. 20, 23, 99, § 262; cf. id. 21, 6, 17, § 31:

legere,

Ov. M. 4, 315.—

Transf.

The honey of flowers sucked out by the bees:

rure levis verno flores apis ingerit alveo, Conpleat ut dulci sedula melle favos,

Tib. 2, 1, 49; Verg. G. 4, 39; Plin. 11, 7, 7, § 17.—

In gen., like the Gr. anthos, for whatever forms either the best part or the highest part of a thing (mostly poet. and in postAug. prose).—

The flower of any thing, i. e. the prime or best part, also the best kind of any thing: postquam est honoratus frugum et floris Liberi, the bouquet or flavor of wine, Pac. ap. Non. 498, 12; so,

vini (Bacchi),

Plaut. Curc. 1, 2, 1; id. Cas. 3, 5, 16; Lucr. 3, 221.— The best kind of oil, Plin. 15, 6, 6, § 23; of wax, id. 21, 14, 49, § 84; of rosin, id. 14, 20, 25, § 124; of salt, id. 13, 1, 2, § 14; Cato, R. R. 88, 2; of meal, Plin. 18, 9, 20, § 86 et saep.; of cream, Vitr. 8, 3; of the finest dish: cenae, Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2.—

The highest part, the top, crown, head of a thing.—Of the froth of wine, Cato, R. R. 11, 2; Col. 12, 30; Plin. 14, 21, 27, § 136.—The blisters, scales that are formed in smelting metals, id. 34, 11, 24, § 107; the upper dust of marble or gypsum, Col. 12, 20, 8.— Poet. of the first downy hairs of the beard: nunc primum opacat flore lanugo genas, Pac. ap. Paul. ex Fest. s. v. genas, p. 94 Müll. N. cr.; Verg. A. 8, 160; Luc. 6, 562:

ante genas dulces quam flos juvenilis inumbret,

Claud. in Prob. Cons. Pan. 69.—Donec flammai fulserunt flore coorto, a tip or flash of flame, Lucr. 1, 900.—

In archit., carved flowers placed as ornaments on a Corinthian capital, Vitr. 4, 1, 12; on a cupola, id. 4, 8.

Trop., the flower, crown, ornament of any thing (class.; a favorite flg. of Cic.).

In gen.:

ea tempestate flos poëtarum fuit (Plautus),

Plaut. Cas. prol. 18:

sic omnis fetus repressus, exustusque siti flos veteris ubertatis exaruit,

Cic. Brut. 4, 16:

(Ennius) flos delibatus populi... qua (eloquentia) virum excellentem praeclare tum illi homines florem populi esse dixerunt,

id. ib. 15, 58 sq. (cf. Enn. Ann. v. 309 ed. Vahl.):

flos nobilitatis ac juventutis,

id. Phil. 2, 15, 37; so, legatorum, id. Fl. 26, 61:

versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

id. Or. 10, 34; cf.:

quod floris, quod roboris in juventute fuerat, amiserant,

Liv. 37, 12, 7:

ex morbo velut renovatus flos juventae,

id. 28, 35, 7; 26, 2, 6; Curt. 3, 5, 8:

provincia Galliae... ille flos Italiae, illud firmamentum imperii populi Romani, illud ornamentum dignitatis,

Cic. Phil. 3, 5, 13:

flos dignitatis,

id. Balb. 6, 15; cf.:

ego te, Crasse, cum vitae flore, tum mortis opportunitate, divino consilio et ortum et exstinctum esse arbitror,

splendor, glory, id. de Or. 3, 3, 12:

in ipso Graeciae flore,

in the very flower, the most flourishing condition, id. N. D. 3, 33, 82:

flos aetatis,

the flower of one's age, the prime of life, Lucr. 3, 770; 5, 847; cf.:

non venirem contra gratiam, non virtutis spe, sed aetatis flore collectam,

Cic. Phil. 2, 2, 3.— Without aetas: Pa. Anni? Ch. Anni? Sedecim. Pa. Flos ipse, Ter. Eun. 2, 3, 28:

viridissimo flore puella,

Cat. 17, 14:

in flore primo tantae indolis juvenis exstinctus est,

Plin. Ep. 5, 9, 5:

in flore virium se credens esse,

Liv. 42, 15, 2:

primus flos animi,

youthful vigor, Stat. Ach. 1, 625;

but also: flos animi,

ripe age, Sen. Ep. 26:

videmus Vergilium ea de causa hortorum dotes fugisse, et e tantis, quae retulit, flores modo rerum decerpsisse,

i. e. the choicest, best, Plin. H. N. 14 praef. § 7.—

Transf.: flos aetatis, maidenly or youthful innocence (of girls or boys), virginity:

(virgo) cum castum amisit polluto corpore florem,

Cat. 62, 46:

Hasdrubal flore aetatis, uti ferunt, primo Hamilcari conciliatus,

Liv. 21, 2, 3; cf. id. 21, 3, 4:

florem aetatis (Caesaris) in Bithynia contaminatum,

Suet. Caes. 49.—

In partic., of speech, a flower, embellishment, ornament:

ut porro conspersa sit (oratio) quasi verborum sententiarumque floribus, etc.,

Cic. de Or. 3, 25, 96:

flos aut lumen eloquentiae,

id. Brut. 17, 66; cf.:

nullus flos tamen neque lumen ullum (in M. Crassi oratione),

id. ib. 66, 233:

florem et colorem defuisse,

id. ib. 87, 298:

alia copia locuples, alia floribus laeta,

Quint. 8, 3, 87:

male audire... nimiis floribus et ingenii affluentia,

id. 12, 10, 13.

grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].

(Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):

pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,

Plaut. Trin. 1, 1, 12:

perspicio nihili meam vos facere gratiam,

id. Curc. 1, 2, 68:

ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,

Cic. Planc. 13, 32; cf.:

Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

id. Rosc. Am. 6, 15:

deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,

id. N. D. 1, 44, 124:

neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,

id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:

aliquem restituere in gratiam,

id. Prov. Cons. 9, 23:

aliquem restituere in ejus veterem gratiam,

id. Att. 1, 3, 3:

in gratiam reducere,

id. Rab. Post. 8, 19; cf.

also: cum aliquo in gratiam redire,

to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:

alicujus gratiam sequi,

Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:

si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,

id. B. G. 4, 7, 4:

ab aliquo inire gratiam,

Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:

a bonis omnibus summam inire gratiam,

id. Att. 7, 9, 3:

magnam inire gratiam,

id. Fin. 4, 12, 31:

quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,

Liv. 33, 46, 7:

apud regem gratiam initam volebant,

id. 36, 5, 3:

at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!

Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;

with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),

Cic. Att. 5, 3, 3:

cum aliquo in laude et in gratia esse,

id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:

inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,

Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:

plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,

Dig. 24, 1, 32, § 10;

without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,

with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:

omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,

credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:

Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,

Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:

gratiā plurimum posse,

id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:

quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,

id. ib. 7, 63, 1:

gratiā valere,

id. B. C. 2, 44, 1:

inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,

Juv. 13, 4:

quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,

Liv. 40, 59, 1.—In plur.:

L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,

tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:

cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,

id. ib. 11, 24:

non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,

id. Agr. 2, 3, 7.—

Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;

esp. freq. in Quint.): gratia formae,

Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:

corporis,

id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:

quid ille gratiae in vultu ostenderit,

Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:

unica nec desit jocundis gratia verbis,

charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:

plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),

Quint. 10, 1, 96:

sermonis Attici,

id. ib. 65;

12, 10, 35: dicendi,

id. 9, 3, 74:

brevitatis novitatisque,

id. ib. 58:

omnis bene scriptorum,

id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:

uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,

Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,

As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.

Favor which one shows to another, mark of favor, kindness, courtesy, service, obligation.

In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):

ergo ab eo petito gratiam istam,

Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:

gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,

id. Stich. 1, 2, 23:

petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:

quod beneficii gratiaeque causa concessit,

id. ib. 2, 3, 48 fin.:

hanc gratiam ut sibi des,

Ter. Hec. 3, 3, 30:

juris jurandi volo gratiam facias,

excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:

alicui delicti gratiam facere,

to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:

qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,

id. Cat. 52, 8; cf.

also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,

id. Fragm. 3, 34 Gerl.:

alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,

to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:

deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

id. 28, 39, 12 Drak.:

in gratiam alicujus,

id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.

also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,

for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:

nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,

Juv. 8, 64.—

In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):

quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,

Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:

gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,

id. ib. 2, 53, 161:

immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,

id. Fam. 10, 11, 1; cf.:

renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,

Liv. 37, 37, 8 (v. ago):

dīs gratias agere... si referre studeant gratias,

Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:

L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,

Cic. Fam. 13, 42, 1:

eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,

id. Phil. 1, 1, 3:

Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,

id. Fam. 1, 10:

justissimas gratias agere,

id. Leg. 2, 3, 6:

quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,

id. Fam. 10, 19, 1:

nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,

to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:

magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,

id. Fam. 13, 4, 1:

praeclaram vero populo Romano refers gratiam,

id. Cat. 1, 11, 28:

ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,

id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:

me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,

if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:

gratias habere,

Liv. 24, 37, 7:

alicui summas gratias habere,

Plaut. Trin. 3, 2, 33:

alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,

Vitr. 6 praef. 4:

merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,

id. Planc. 33, 80:

pro beneficio gratiam repetere,

Liv. 1, 47, 7:

gratias ob hoc agere, quod, etc.,

Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:

pro tuo summo beneficio gratias agere,

Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:

dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,

Tib. 2, 1, 36; cf.:

hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,

Sen. Ep. 81 med.;

rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),

to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:

unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,

I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;

discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,

thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):

dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,

Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:

grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).

With gen.:

sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,

lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:

tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,

Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:

honoris gratia nomino,

Cic. Quint. 7, 28:

nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,

Ter. And. 5, 1, 17:

simulabat sese negotii gratia properare,

Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;

non praedae gratia: quia inspoliatus est,

Quint. 7, 1, 33; cf.:

hereditatis gratia,

id. 5, 12, 5:

quem censores senatu probri gratia moverant,

Sall. C. 23, 1:

profectus gratia dicere,

Quint. 2, 10, 9:

brevitatis gratia,

id. 4, 2, 43:

decoris gratia,

id. 8, 6, 65:

difficultatis gratia,

id. 9, 2, 77:

aut invidiae gratia... aut miserationis,

id. 9, 2, 8:

praesentis gratia litis,

id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,

Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:

tentandi gratia,

Sall. J. 47, 2:

hiemandi gratia,

id. ib. 61, 3:

colloquendi gratia,

id. ib. 61, 4:

placandi gratia,

id. ib. 71, 5:

simulandi gratia,

id. ib. 37, 4:

sui exposcendi gratia,

Nep. Hann. 7, 6:

amplificandi gratia... vel miserandi,

Quint. 9, 3, 28:

elevandae invidiae gratia,

id. 5, 13, 40:

recuperandae dignitatis gratia,

id. 11, 1, 79:

vitandae similitudinis gratia,

id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,

verbi gratia, for verbi causa, infra),

Cic. Off. 3, 12, 50; so,

exempli gratia,

Plin. 2, 41, 41, § 110;

for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,

Quint. 6, 5, 6:

eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,

Plin. 18, 25, 57, § 213:

propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,

for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:

gratiā decoris,

Quint. 8 praef. §

18: compositionis,

id. 9, 4, 58:

lenitatis,

id. 9, 4, 144:

significationis,

id. 8, 6, 2.—

With pron. (mostly ante-class.):

meā gratiā,

Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:

qui nihil ocius venit tamen hac gratia,

id. Stich. 5, 1, 5; cf.:

abire istac gratia,

id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,

eā gratiā,

Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:

sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,

id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:

id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,

Sall. J. 54, 4:

id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,

id. ib. 80, 4.—

grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:

gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,

Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:

si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,

id. As. 1, 3, 38 sq.:

quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:

quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,

Cic. Verr. 1, 46, 118:

hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,

id. Rosc. Com. 10, 27:

gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),

Mart. 14, 175, 2:

id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?

Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:

gratis rei publicae servire,

id. Clu. 26, 71:

tantum gratis pagina nostra placet,

Mart. 5, 16, 10:

virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,

Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:

is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,

Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §

48: habitent gratis in alieno?

id. Off. 2, 23, 83; so,

habitare in aedibus alienis,

Dig. 39, 5, 9:

habitationem cui dare,

free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].

(Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):

pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,

Plaut. Trin. 1, 1, 12:

perspicio nihili meam vos facere gratiam,

id. Curc. 1, 2, 68:

ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,

Cic. Planc. 13, 32; cf.:

Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

id. Rosc. Am. 6, 15:

deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,

id. N. D. 1, 44, 124:

neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,

id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:

aliquem restituere in gratiam,

id. Prov. Cons. 9, 23:

aliquem restituere in ejus veterem gratiam,

id. Att. 1, 3, 3:

in gratiam reducere,

id. Rab. Post. 8, 19; cf.

also: cum aliquo in gratiam redire,

to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:

alicujus gratiam sequi,

Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:

si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,

id. B. G. 4, 7, 4:

ab aliquo inire gratiam,

Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:

a bonis omnibus summam inire gratiam,

id. Att. 7, 9, 3:

magnam inire gratiam,

id. Fin. 4, 12, 31:

quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,

Liv. 33, 46, 7:

apud regem gratiam initam volebant,

id. 36, 5, 3:

at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!

Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;

with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),

Cic. Att. 5, 3, 3:

cum aliquo in laude et in gratia esse,

id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:

inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,

Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:

plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,

Dig. 24, 1, 32, § 10;

without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,

with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:

omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,

credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:

Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,

Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:

gratiā plurimum posse,

id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:

quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,

id. ib. 7, 63, 1:

gratiā valere,

id. B. C. 2, 44, 1:

inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,

Juv. 13, 4:

quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,

Liv. 40, 59, 1.—In plur.:

L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,

tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:

cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,

id. ib. 11, 24:

non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,

id. Agr. 2, 3, 7.—

Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;

esp. freq. in Quint.): gratia formae,

Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:

corporis,

id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:

quid ille gratiae in vultu ostenderit,

Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:

unica nec desit jocundis gratia verbis,

charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:

plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),

Quint. 10, 1, 96:

sermonis Attici,

id. ib. 65;

12, 10, 35: dicendi,

id. 9, 3, 74:

brevitatis novitatisque,

id. ib. 58:

omnis bene scriptorum,

id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:

uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,

Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,

As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.

Favor which one shows to another, mark of favor, kindness, courtesy, service, obligation.

In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):

ergo ab eo petito gratiam istam,

Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:

gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,

id. Stich. 1, 2, 23:

petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:

quod beneficii gratiaeque causa concessit,

id. ib. 2, 3, 48 fin.:

hanc gratiam ut sibi des,

Ter. Hec. 3, 3, 30:

juris jurandi volo gratiam facias,

excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:

alicui delicti gratiam facere,

to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:

qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,

id. Cat. 52, 8; cf.

also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,

id. Fragm. 3, 34 Gerl.:

alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,

to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:

deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

id. 28, 39, 12 Drak.:

in gratiam alicujus,

id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.

also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,

for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:

nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,

Juv. 8, 64.—

In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):

quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,

Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:

gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,

id. ib. 2, 53, 161:

immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,

id. Fam. 10, 11, 1; cf.:

renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,

Liv. 37, 37, 8 (v. ago):

dīs gratias agere... si referre studeant gratias,

Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:

L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,

Cic. Fam. 13, 42, 1:

eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,

id. Phil. 1, 1, 3:

Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,

id. Fam. 1, 10:

justissimas gratias agere,

id. Leg. 2, 3, 6:

quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,

id. Fam. 10, 19, 1:

nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,

to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:

magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,

id. Fam. 13, 4, 1:

praeclaram vero populo Romano refers gratiam,

id. Cat. 1, 11, 28:

ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,

id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:

me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,

if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:

gratias habere,

Liv. 24, 37, 7:

alicui summas gratias habere,

Plaut. Trin. 3, 2, 33:

alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,

Vitr. 6 praef. 4:

merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,

id. Planc. 33, 80:

pro beneficio gratiam repetere,

Liv. 1, 47, 7:

gratias ob hoc agere, quod, etc.,

Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:

pro tuo summo beneficio gratias agere,

Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:

dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,

Tib. 2, 1, 36; cf.:

hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,

Sen. Ep. 81 med.;

rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),

to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:

unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,

I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;

discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,

thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):

dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,

Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:

grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).

With gen.:

sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,

lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:

tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,

Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:

honoris gratia nomino,

Cic. Quint. 7, 28:

nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,

Ter. And. 5, 1, 17:

simulabat sese negotii gratia properare,

Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;

non praedae gratia: quia inspoliatus est,

Quint. 7, 1, 33; cf.:

hereditatis gratia,

id. 5, 12, 5:

quem censores senatu probri gratia moverant,

Sall. C. 23, 1:

profectus gratia dicere,

Quint. 2, 10, 9:

brevitatis gratia,

id. 4, 2, 43:

decoris gratia,

id. 8, 6, 65:

difficultatis gratia,

id. 9, 2, 77:

aut invidiae gratia... aut miserationis,

id. 9, 2, 8:

praesentis gratia litis,

id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,

Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:

tentandi gratia,

Sall. J. 47, 2:

hiemandi gratia,

id. ib. 61, 3:

colloquendi gratia,

id. ib. 61, 4:

placandi gratia,

id. ib. 71, 5:

simulandi gratia,

id. ib. 37, 4:

sui exposcendi gratia,

Nep. Hann. 7, 6:

amplificandi gratia... vel miserandi,

Quint. 9, 3, 28:

elevandae invidiae gratia,

id. 5, 13, 40:

recuperandae dignitatis gratia,

id. 11, 1, 79:

vitandae similitudinis gratia,

id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,

verbi gratia, for verbi causa, infra),

Cic. Off. 3, 12, 50; so,

exempli gratia,

Plin. 2, 41, 41, § 110;

for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,

Quint. 6, 5, 6:

eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,

Plin. 18, 25, 57, § 213:

propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,

for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:

gratiā decoris,

Quint. 8 praef. §

18: compositionis,

id. 9, 4, 58:

lenitatis,

id. 9, 4, 144:

significationis,

id. 8, 6, 2.—

With pron. (mostly ante-class.):

meā gratiā,

Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:

qui nihil ocius venit tamen hac gratia,

id. Stich. 5, 1, 5; cf.:

abire istac gratia,

id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,

eā gratiā,

Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:

sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,

id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:

id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,

Sall. J. 54, 4:

id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,

id. ib. 80, 4.—

grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:

gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,

Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:

si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,

id. As. 1, 3, 38 sq.:

quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:

quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,

Cic. Verr. 1, 46, 118:

hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,

id. Rosc. Com. 10, 27:

gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),

Mart. 14, 175, 2:

id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?

Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:

gratis rei publicae servire,

id. Clu. 26, 71:

tantum gratis pagina nostra placet,

Mart. 5, 16, 10:

virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,

Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:

is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,

Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §

48: habitent gratis in alieno?

id. Off. 2, 23, 83; so,

habitare in aedibus alienis,

Dig. 39, 5, 9:

habitationem cui dare,

free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

jactūra, ae, f. [jacto], a throwing, a throwing away.

Lit., a throwing overboard:

si in mari jactura facienda sit, equine pretiosi potius jacturam faciat, an servuli vilis?

Cic. Off. 3, 23, 89:

gubernator, ubi naufragium timet, jactura, quidquid servari potest, redimit,

Curt. 5, 9, 3; Dig. 14, 2, 2, § 2.—

Transf.

Loss, damage, detriment:

si nullam praeterquam vitae jacturam fieri viderem,

Caes. B. G. 7, 77:

rei familiaris,

id. ib. 7, 64:

si qua jactura facienda sit in repraesentando,

Cic. Att. 12, 29, 2; cf.:

jacturae rei familiaris erunt faciendae,

id. Fin. 2, 24, 79:

jacturas afferre,

Col. 1, 1:

jacturam pati, id. praef. l. l.: sarcinarum potius quam disciplinae facere,

Curt. 6, 6, 17:

fuit ordinis retinendi causa facienda jactura,

Cic. Att. 2, 1, 8:

jacturam gravissimam feci, si jactura dicenda est tanti viri amissio,

Plin. Ep. 1, 12, 1.—Of men:

seniorum,

Liv. 5, 39:

equitum,

id. 22, 8; Curt. 4, 14, 17:

suorum,

Caes. B. G. 7, 26:

sepulcri,

want of, Verg. A. 2, 646.—

Expense, cost:

provincia sumptibus et jacturis exhausta,

Cic. Att. 6, 1, 2; 3, 29:

non magnā jacturā factā,

id. Clu. 8, 23:

magnis jacturis sibi quorundam animos conciliare,

Caes. B. C. 3, 29:

eos ad se magnis jacturis pollicitationibusque perduxerant,

id. B. G. 6, 12, 1.—

A dismissal, turning away:

clientis,

Juv. 3, 125.—

Trop., loss or diminution:

concedam hoc ipsum, si vis, etsi magnam jacturam causae fecero,

Cic. Div. 2, 15, 34:

dignitatis jacturam facere,

id. Planc. 2, 6:

jacturam criminum facere,

i. e. to omit in the accusation, id. Verr. 2, 1, 12, § 33:

jacturam honoris et dignitatis facere,

Caes. B. C. 1, 32:

temporis,

Liv. 39, 4:

parvā jacturā acceptā,

id. 4, 32:

nulla Sophocleo veniet jactura cothurno,

Ov. Am. 1, 15, 15; id. A. A. 2, 253:

humani generis,

id. M. 1, 246:

famae,

Juv. 6, 91.

stătus, a, um, v. sisto.

stătus, ūs, m. [sto and sisto].

In a corporeal sense.

Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:

stat in statu senex ut adoriatur moechum,

in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;

crebro conmutat status,

his posture, id. ib. 2, 2, 51:

qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,

what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:

in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,

attitude, Cic. Or. 18, 59:

status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,

Quint. 11, 3, 159:

abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,

id. 11, 3, 89:

ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,

id. 1, 11, 16:

stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,

Gell. 2, 1, 2:

dumque silens astat, status est vultusque diserti,

Ov. P. 2, 5, 51:

statum proeliantis componit,

Petr. 95 fin. —

So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,

Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:

expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,

Quint. 2, 13, 8:

ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,

Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:

ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,

Lucr. 4, 772:

(opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,

motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:

decorum istud in corporis motu et statu cernitur,

id. ib. 1, 35, 126:

habitus oris et vultūs, status, motus,

id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:

in quibus si peccetur... motu statuve deformi,

id. ib. 5, 12, 35:

eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,

id. Tusc. 3, 22, 53:

status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,

id. Off. 1, 35, 129:

in pedibus observentur status et incessus,

the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—

Of external appearance, manners, dress, and apparel:

quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,

Plaut. Am. 1, 1, 111:

redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,

Suet. Tib. 13.—

Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;

post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,

Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;

mediastenus qualiscunque status potest esse,

Col. 1, 9, 3:

in gallinaceis maribus status altior quaeritur,

id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:

plantae majoris statūs,

Pall. Febr. 25, 20.—

A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):

equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,

Liv. 30, 18, 14:

nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,

id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:

ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,

Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:

saepe adversarios de statu omni dejecimus,

Cic. Or. 37, 129:

voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,

throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:

fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,

Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,

id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:

neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,

i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:

qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,

than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.

of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,

aspect, id. Div. 2, 44, 92.

Trop., condition, state, position, situation, circumstances.

Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):

capitis minutio est statūs permutatio,

Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:

quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,

Cic. Balb. 7, 18:

ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,

with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:

illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,

Val. Max. 5, 26:

si statu periclitari litigator videtur,

if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:

nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,

i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:

permanent tamen in statu servitutis,

Suet. Gram. 21:

vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,

id. Tit. 8 fin.:

multorum excisi status,

Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:

cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,

a civil status, Dig. 4, 5, 4:

homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,

ib. 1, 5, 21:

primo de personarum statu dicemus,

civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:

de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,

Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:

cum ad statum suum frater pervenisset,

Dig. 31, 1, 77, § 19.—

Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:

an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?

their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:

quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,

the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:

regum status decemviris donabantur,

the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:

cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,

the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:

non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,

id. Fam. 4, 4, 1:

ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?

id. Att. 3, 10, 2:

non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,

id. ib. 10, 4, 1:

quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,

id. ib. 1, 1, 17:

praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,

id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:

apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,

id. Att. 1, 16, 11:

ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?

maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:

quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,

Auct. Her. 4, 16, 23:

tantam in eodem homine varietatem status,

high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:

cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,

Suet. Galb. 12:

quaedam circa omnium ordinum statum correxit,

id. Claud. 22:

cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,

social position, Curt. 5, 5, 22:

omnis Aristippum decuit color et status et res,

Hor. Ep. 1, 17, 23.—

Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):

at iste non dolendi status non vocatur voluptas,

Cic. Fin. 2, 9, 28:

neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,

Ov. M. 13, 594:

flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,

id. Tr. 5, 1, 5:

quid enim status hic a funere differt?

id. P. 2, 3, 3:

pejor ab admonitu fit status iste boni,

id. ib. 1, 2, 54:

his enim quorum felicior in domo status fuerat,

Val. Max. 6, 8, 7:

sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,

id. 6, 9 pr.:

caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,

id. 7, 1, 1:

haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),

id. 6, 5, ext. 4:

obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,

Curt. 10, 2, 22:

sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,

i. e. distress, id. 5, 11, 5:

res magna et ex beatissimo animi statu profecta,

Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —

Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:

homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,

Cic. Fin. 2, 14, 45:

facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,

id. Fam. 7, 10, 3:

tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,

id. Att. 4, 2, 1:

quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,

id. Par. 2, 17:

sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,

id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:

vitae statum commutatum ferre non potuit,

Nep. Dion, 4, 4:

id suis rebus tali in statu saluti fore,

Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:

libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),

Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:

status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,

Sen. Q. N. 2, 39, 2.—

Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.

In gen.:

Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,

Cic. Verr. 1, 4, 12:

nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,

id. Sest. 50, 106:

omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,

id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:

mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,

id. ib. 3, 11, 4; so,

status ipse nostrae civitatis,

id. ib. 5, 16, 2:

non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,

id. Phil. 13, 1, 2:

sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

id. Rep. 2, 26, 48:

aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,

id. Fam. 9, 8, 2:

ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:

tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,

id. ib. 6, 1, 1:

non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,

id. Clu. 69, 196:

ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,

id. Sull. 11, 33:

Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,

id. Cat. 1, 1, 3:

eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,

Caes. B. G. 6, 12, 9:

cum hoc in statu res esset,

Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:

eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,

id. 41, 6, 9:

statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,

i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:

ut deliberare de statu rerum suarum posset,

id. 44, 31:

ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,

id. 3, 37, 3:

jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,

id. 8, 13, 2:

qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,

internal peace, id. 3, 20, 8:

omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,

more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:

tranquillitatis status,

Val. Max. 7, 2, 1:

in sollicito civitatis statu,

Quint. 6, 1, 16:

principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,

guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,

ad formandum rerum praesentium statum,

Just. 9, 5, 1:

populo jam praesenti statu laeto,

Suet. Caes. 50:

ad componendum Orientis statum,

id. Calig. 1:

deploravit temporum statum,

id. Galb. 10:

ad explorandum statum Galliarum,

id. Caes. 24:

delegatus pacandae Germaniae status,

id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—

Esp., of the political sentiments of the citizens:

a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,

Liv. 39, 27:

ad visendum statum regionis ejus,

id. 42, 17, 1:

suas quoque in eodem statu mansuras res esse,

id. 42, 29, 9:

cum hic status in Boeotiā esset,

id. 42, 56, 8.—

Of the constitution, institutions, form of government, etc.:

Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,

Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;

1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,

id. ib. 2, 1, 2:

itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,

the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:

in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,

id. ib. 2, 37, 62:

providete ne rei publicae status commutetur,

id. Har. Resp. 27, 60:

eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,

aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:

ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,

id. Fl. 1, 3:

ut rei publicae statum convulsuri viderentur,

id. Pis. 2, 4:

pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,

id. Red. in Sen. 8, 20:

cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?

id. ib. 7, 16:

omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,

id. Mur. 11, 24:

intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

id. Fam. 6, 2, 3:

quod ad statum Macedoniae pertinebat,

Liv. 45, 32, 2:

ex commutatione statūs publici,

Vell. 2, 35, 4:

haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,

Val. Max. 4, 1, ext. 4:

Gracchi civitatis statum conati erant convellere,

id. 6, 3, 1 fin.:

Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,

Quint. 11, 1, 85:

qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,

id. 2, 16, 4:

id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,

Suet. Claud. 11:

nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,

id. ib. 1:

conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,

id. Caes. 40:

tu civitatem quis deceat status Curas,

what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,

Existence of the republic:

quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,

Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):

si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,

id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —

In nature, state, condition, etc.:

incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,

Cic. Or. 3, 45, 178:

ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,

Lucr. 5, 829:

ex alio terram status excipit alter,

id. 5, 835:

est etiam quoque pacatus status aëris ille,

id. 3, 292:

non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,

Liv. 37, 12, 11:

idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,

Curt. 6, 4, 19:

incertus status caeli,

Col. 11, 2:

pluvius caeli status,

id. 2, 10:

mitior caeli status,

Sen. Oedip. 1054.—

The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.

In gen.:

atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,

preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,

Esp. in rhet. jurisp.

The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):

refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,

Cic. Top. 25, 93; so,

statu (sic enim appellamus controversiarum genera),

id. Tusc. 3, 33, 79:

statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,

Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—

The main question, the essential point:

quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,

Quint. 3, 6, 2:

non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,

the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—

In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:

et tempora et status,

tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:

fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,

id. 1, 5, 41.

statuliber.

* * *

* * *

* * *

* * *

* * *

* * *

* * *