Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

augĕo

  • 21 aucto

    aucto, āre, v. freq. [augeo], to increase or enlarge much (perh. only in the foll. exs.):

    res rationesque vostrorum omnium Bono atque amplo auctare lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    Unde omnis natura creet res auctet alatque,

    Lucr. 1, 56:

    Salve, teque bonā Juppiter auctet ope,

    Cat. 67, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > aucto

  • 22 auctor

    auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons, a progenitor, father, ancestor:

    L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,

    the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:

    generis,

    Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:

    tu sanguinis ultimus auctor,

    Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:

    tantae propaginis,

    id. F. 3, 157:

    originis,

    Suet. Ner. 1:

    gentis,

    id. Claud. 25:

    auctores parentes animarum,

    Vulg. Sap. 12, 6:

    auctore ab illo ducit originem,

    Hor. C. 3, 17, 5:

    Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    id. ib. 1, 2, 36:

    mihi Tantalus auctor,

    Ov. M. 6, 172:

    auctores saxa fretumque tui,

    id. H. 10, 132:

    Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,

    id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—
    B.
    Of buildings, etc., founder, builder:

    Trojae Cynthius auctor,

    Verg. G. 3, 36:

    murorum Romulus auctor,

    Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):

    auctor posuisset in oris Moenia,

    Ov. M. 15, 9:

    porticus auctoris Livia nomen habet,

    id. A. A. 1, 72:

    amphitheatri,

    Plin. 36, 15, 24, § 118:

    omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,

    Suet. Dom. 5.—
    C.
    Of works of art, a maker, artist:

    statua auctoris incerti,

    Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):

    tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,

    Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):

    praeclari facinoris,

    Vell. 2, 120, 6:

    facti,

    Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:

    cum perquirerent auctorem facti,

    Vulg. Jud. 6, 29:

    optimi statūs auctor,

    Suet. Aug. 28:

    honoris,

    Ov. M. 10, 214:

    vitae,

    Vulg. Act. 3, 15:

    salutis,

    ib. Heb. 2, 10:

    fidei,

    ib. ib. 12, 2:

    funeris,

    Ov. M. 10, 199:

    necis,

    id. ib. 8, 449;

    9, 214: mortis,

    id. ib. 8, 493:

    vulneris,

    id. ib. 5, 133;

    8, 418: plagae,

    id. ib. 3, 329:

    seditionis sectae,

    Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:

    auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,

    i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,

    teli,

    id. ib. 8, 349:

    muneris,

    the giver, id. ib. 2, 88;

    5, 657, 7, 157 al.: meritorum,

    id. ib. 8, 108 al.—
    B.
    An author of scientific or literary productions.
    1.
    An investigator:

    non sordidus auctor Naturae verique,

    Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:

    quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,

    Cic. Off. 2, 2, 8:

    dicendi gravissimus auctor et magister Plato,

    id. Or. 3, 10:

    divini humanique juris auctor celeberrimus,

    Vell. 2, 26, 2:

    Servius Sulpicius, juris civilis auctor,

    Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—
    2.
    The author of a writing, a writer:

    ii quos nunc lectito auctores,

    Cic. Att. 12, 18:

    ingeniosus poëta et auctor valde bonus,

    id. Mur. 14:

    scripta auctori perniciosa suo,

    Ov. Tr. 5, 1, 68:

    Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,

    Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:

    sine auctore notissimi versus,

    i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:

    in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,

    Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):

    ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,

    Cic. Brut. 11, 44; so,

    Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,

    Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):

    Polybius bonus auctor in primis,

    Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):

    historiae congruit auctori,

    Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):

    sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,

    Cic. Att. 14, 8:

    celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 51:

    criminis ficti auctor, i. e. nuntius,

    Ov. M. 7, 824:

    Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,

    id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:

    Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,

    Plin. 11, 21, 24, § 73:

    Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,

    Tac. A. 13, 20:

    Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,

    Suet. Aug. 94 et saep.—
    C.
    One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:

    idne estis auctores mihi?

    Ter. Ad. 5, 8, 16:

    mihique ut absim, vehementer auctor est,

    Cic. Att. 15, 5:

    Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,

    id. Leg. 1, 20, 53:

    ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,

    Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:

    a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,

    Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:

    ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,

    Liv. 2, 54:

    auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,

    Suet. Caes. 19:

    auctores restituendae tribuniciae potestatis,

    id. ib. 5; so id. Dom. 8:

    auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,

    id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:

    non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,

    Plaut. Stich. 4, 2, 23:

    an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?

    Ter. Eun. 5, 6, 12:

    quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,

    Cic. de Or. 3, 14, 54:

    quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,

    Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Auctor legis.
    (α).
    One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):

    quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,

    Liv. 6, 36:

    Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,

    Cic. Dom. 30, 80.—
    (β).
    One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:

    alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),

    id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:

    quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,

    Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:

    atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,

    Cic. Off. 3, 30, 109:

    Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,

    Tac. H. 3, 2 al. —
    (γ).
    Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:

    nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,

    Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:

    animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,

    Ov. M. 15, 833;

    and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,

    id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:

    cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,

    Cic. Brut. 14, 55:

    Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,

    Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—
    b.
    Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:

    hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,

    Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:

    regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,

    by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—
    D.
    One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:

    Caecilius, malus auctor Latinitatis,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,

    id. Ac. 2, 2, 5; cf.

    Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:

    Cato omnium virtutum auctor,

    id. Fin. 4, 16, 44 al. —
    E.
    One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:

    id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 70:

    auctorem rumorem habere,

    Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;

    auctor erat nemo,

    id. Fam. 12, 4:

    non si mihi Juppiter auctor Spondeat,

    Verg. A. 5, 17:

    gravis quamvis magnae rei auctor,

    Liv. 1, 16:

    auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,

    id. 5, 15 fin.:

    urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,

    under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:

    auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,

    Liv. 2, 48.—
    F.
    In judic. lang., t. t.
    1.
    A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.

    Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,

    Cic. Verr. 2, 5, 22:

    auctor fundi,

    id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:

    auctor beneficii populi Romani,

    Cic. Mur. 2.—
    2.
    A guardian, trustee (of women and minors):

    dos quam mulier nullo auctore dixisset,

    Cic. Caecin. 25:

    majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,

    Liv. 34, 2:

    pupillus obligari tutori eo auctore non potest,

    Dig. 26, 8, 5.—
    3.
    In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):

    nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,

    Cic. Clu. 5.—
    G.
    An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:

    praeclarus iste auctor suae civitatis,

    Cic. Fl. 22:

    (Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,

    id. Planc. 13, 22:

    meae salutis,

    id. Sest. 50, 107:

    doloris sui, querelarum, etc.,

    id. Fl. 22 fin.
    In class.
    Lat. auctor is also used as fem.:

    eas aves, quibus auctoribus etc.,

    Cic. Div. 1, 15, 27:

    Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,

    Liv. 40, 4, 15:

    auctor ego (Juno) audendi,

    Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

    Lewis & Short latin dictionary > auctor

  • 23 auctumnus

    1.
    auctumnus (correctly aut-), i, m. ( autumnum, i, n., Varr.ap.Non.p.71, 20). [This word was anciently referred to augeo, as the season of increase, as by Paul. ex Fest. p. 23, 11 Müll.; so Curtius. But Corssen and others, in view of its correct form, autumnus, refer it to the Sanscr. av, to do good to, to satisfy one's self; cf. the Gr. enênês (i.e. enêWês), good, kindly, and 2.aveo, to be well.] The season of abundance, the autumn.
    I.
    Lit. (from the 22d of September to the 22d of December;

    acc. to the designation of the ancients, from the entering of the sun into Libra until the setting of the Pleiades, comprising 91 days,

    Varr. R. R. 1, 28):

    quae temporis quasi naturam notant, hiems, ver, aestas, autumnus,

    Cic. Part. Or. 11:

    Vites autumno fundi suadente videmus,

    Lucr. 1, 175:

    Inde autumnus adit,

    id. 5, 743:

    pomifer,

    Hor. C. 4, 7, 11:

    varius purpureo colore,

    id. ib. 2, 5, 11:

    sordidus calcatis uvis,

    Ov. M. 2, 29: letifer, sickly (on account of the diseases that prevail in autumn), Juv. 4, 56:

    sub autumno,

    Ov. A. A. 2, 315:

    autumno adulto,

    about the middle of autumn, Tac. A. 11, 31:

    vergente,

    drawing to a close, id. ib. 11, 4:

    flexus autumni,

    id. H. 5, 23 al. —In plur.:

    Frustra per autumnos nocentem Corporibus metuemus Austrum,

    Hor. C. 2, 14, 15; Ov. M. 1, 117; 3, 327.—
    * II.
    Meton., the produce of the autumn, the harvest:

    et multa fragrat testa senibus autumnis, i. e. vino vetere,

    Mart. 3, 58, 7.
    2.
    auctumnus (correctly aut-), a, um, adj. [1. auctumnus], autumnal ( poet. or in post-Aug. prose):

    imber,

    Cato, R. R. 58:

    autumno frigore,

    Ov. M. 3, 729 (Merk., autumni frigore):

    sidera,

    Manil. 2, 269:

    tempus,

    id. 2, 425:

    pruinae,

    Aus. Idyll. 8, 10;

    Cod. Th. 2, 8, 2: aequinoctium,

    Plin. 19, 6, 33, § 108:

    tempestas,

    Gell. 19, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > auctumnus

  • 24 augesco

    augesco, ĕre, v. inch. [augeo], to begin to grow, to become greater, to grow, increase (syn.: cresco, incresco); lit. and trop.: qui rem Romanam Latiumque augescere vultis, Enn. ap, Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 455 Vahl.):

    mare et terrae,

    Lucr. 2, 1109; 2, 76; 2, 878; 5, 251; 5, 334;

    6, 616: semina,

    Cic. N. D. 2, 10, 26:

    quibus animantes alantur augescantque,

    id. ib. 2, 19, 50; id. Sen. 15, 53; Liv. 27, 17:

    augescunt corpora dulcibus atque pinguibus et potu,

    Plin. 11, 54, 118, § 283; Tac. Agr. 3:

    augescente flumine,

    id. H. 2, 34: mihi cotidie augescit magis De filio aegritudo, * Ter. Heaut. 3, 1, 14:

    Jugurthae Bestiaeque et ceteris animi augescunt,

    Sall. J. 34 fin.:

    occurrendum augescentibus vitiis,

    Plin. Ep. 9, 37, 3; id. Pan. 57 fin.:

    augescente licentiā,

    Tac. H. 4, 1:

    augescente superstitione,

    id. ib. 4, 61

    Lewis & Short latin dictionary > augesco

  • 25 augifico

    augĭfĭco, āre, v. a. [augeo-facio], to increase: numeros, Enn. ap. Non. p. 76, 1 (Trag. v. 105 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > augifico

  • 26 augmen

    augmen, ĭnis, n. [augeo], an increase, enlargement, augmentation, growth (only ante- and post-class.):

    corporis,

    Lucr. 2, 495; 3, 268:

    Augmine vel grandi vel parvo,

    id. 1, 435:

    augmine donare,

    id. 2, 73; 5, 1307:

    magni augminis coluber,

    Arn. 7, p. 249.—In plur.:

    Sursus enim versus gignuntur et augmina (flammarum corpora) sumunt,

    Lucr. 2, 188:

    cum sumant augmina noctes,

    id. 5, 681; for Arn. 7, p. 231, v. augmentum fin.

    Lewis & Short latin dictionary > augmen

  • 27 autumnum

    1.
    auctumnus (correctly aut-), i, m. ( autumnum, i, n., Varr.ap.Non.p.71, 20). [This word was anciently referred to augeo, as the season of increase, as by Paul. ex Fest. p. 23, 11 Müll.; so Curtius. But Corssen and others, in view of its correct form, autumnus, refer it to the Sanscr. av, to do good to, to satisfy one's self; cf. the Gr. enênês (i.e. enêWês), good, kindly, and 2.aveo, to be well.] The season of abundance, the autumn.
    I.
    Lit. (from the 22d of September to the 22d of December;

    acc. to the designation of the ancients, from the entering of the sun into Libra until the setting of the Pleiades, comprising 91 days,

    Varr. R. R. 1, 28):

    quae temporis quasi naturam notant, hiems, ver, aestas, autumnus,

    Cic. Part. Or. 11:

    Vites autumno fundi suadente videmus,

    Lucr. 1, 175:

    Inde autumnus adit,

    id. 5, 743:

    pomifer,

    Hor. C. 4, 7, 11:

    varius purpureo colore,

    id. ib. 2, 5, 11:

    sordidus calcatis uvis,

    Ov. M. 2, 29: letifer, sickly (on account of the diseases that prevail in autumn), Juv. 4, 56:

    sub autumno,

    Ov. A. A. 2, 315:

    autumno adulto,

    about the middle of autumn, Tac. A. 11, 31:

    vergente,

    drawing to a close, id. ib. 11, 4:

    flexus autumni,

    id. H. 5, 23 al. —In plur.:

    Frustra per autumnos nocentem Corporibus metuemus Austrum,

    Hor. C. 2, 14, 15; Ov. M. 1, 117; 3, 327.—
    * II.
    Meton., the produce of the autumn, the harvest:

    et multa fragrat testa senibus autumnis, i. e. vino vetere,

    Mart. 3, 58, 7.
    2.
    auctumnus (correctly aut-), a, um, adj. [1. auctumnus], autumnal ( poet. or in post-Aug. prose):

    imber,

    Cato, R. R. 58:

    autumno frigore,

    Ov. M. 3, 729 (Merk., autumni frigore):

    sidera,

    Manil. 2, 269:

    tempus,

    id. 2, 425:

    pruinae,

    Aus. Idyll. 8, 10;

    Cod. Th. 2, 8, 2: aequinoctium,

    Plin. 19, 6, 33, § 108:

    tempestas,

    Gell. 19, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > autumnum

  • 28 autumnus

    1.
    auctumnus (correctly aut-), i, m. ( autumnum, i, n., Varr.ap.Non.p.71, 20). [This word was anciently referred to augeo, as the season of increase, as by Paul. ex Fest. p. 23, 11 Müll.; so Curtius. But Corssen and others, in view of its correct form, autumnus, refer it to the Sanscr. av, to do good to, to satisfy one's self; cf. the Gr. enênês (i.e. enêWês), good, kindly, and 2.aveo, to be well.] The season of abundance, the autumn.
    I.
    Lit. (from the 22d of September to the 22d of December;

    acc. to the designation of the ancients, from the entering of the sun into Libra until the setting of the Pleiades, comprising 91 days,

    Varr. R. R. 1, 28):

    quae temporis quasi naturam notant, hiems, ver, aestas, autumnus,

    Cic. Part. Or. 11:

    Vites autumno fundi suadente videmus,

    Lucr. 1, 175:

    Inde autumnus adit,

    id. 5, 743:

    pomifer,

    Hor. C. 4, 7, 11:

    varius purpureo colore,

    id. ib. 2, 5, 11:

    sordidus calcatis uvis,

    Ov. M. 2, 29: letifer, sickly (on account of the diseases that prevail in autumn), Juv. 4, 56:

    sub autumno,

    Ov. A. A. 2, 315:

    autumno adulto,

    about the middle of autumn, Tac. A. 11, 31:

    vergente,

    drawing to a close, id. ib. 11, 4:

    flexus autumni,

    id. H. 5, 23 al. —In plur.:

    Frustra per autumnos nocentem Corporibus metuemus Austrum,

    Hor. C. 2, 14, 15; Ov. M. 1, 117; 3, 327.—
    * II.
    Meton., the produce of the autumn, the harvest:

    et multa fragrat testa senibus autumnis, i. e. vino vetere,

    Mart. 3, 58, 7.
    2.
    auctumnus (correctly aut-), a, um, adj. [1. auctumnus], autumnal ( poet. or in post-Aug. prose):

    imber,

    Cato, R. R. 58:

    autumno frigore,

    Ov. M. 3, 729 (Merk., autumni frigore):

    sidera,

    Manil. 2, 269:

    tempus,

    id. 2, 425:

    pruinae,

    Aus. Idyll. 8, 10;

    Cod. Th. 2, 8, 2: aequinoctium,

    Plin. 19, 6, 33, § 108:

    tempestas,

    Gell. 19, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > autumnus

  • 29 auxilia

    auxĭlĭum, ii, n. [augeo], help, aid, assistance, support, succor (syn.: adjumentum, opes, praesidium, subsidium).
    I.
    In gen.: Fer mi auxilium, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89: quo praesidio fretus, auxiliis quibus? Pac. ap. Non. p. 262, 32:

    auxilium argentarium,

    Plaut. Ps. 1,1, 103; id. Ep. 1, 2, 14:

    non habeo ad auxilium copiam,

    Ter. And. 2, 1, 20:

    navita indigus omni vitali auxilio,

    Lucr. 5, 224:

    venerunt ad auxilium,

    Vulg. Jud. 5, 23; ib. Isa. 10, 3 al.—Hence the phrases:

    auxilium esse alicui,

    to assist one, Plaut. Curc. 2, 2, 17; and more freq.: auxilio esse alicui, Enn. ap. Non. p. 111, 16; Plaut. Poen. 5, 3, 18; 5, 4, 107; Ter. Heaut. 5, 2, 39; Nep. Milt. 5, 1; id. Att. 11, 1; Hor. S. 1, 4, 141; Ov. M. 12, 90 al.:

    auxilium ferre alicui,

    to bring assistance, to aid, succor, Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; id. Ad. 2, 1, 1; Lucr. 3, 1064; Cic. Verr. 2, 2, 3;

    (contra aliquem),

    id. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13; Hor. Epod. 1, 21; Ov. M. 2, 580; 4, 693; 13, 71; Vulg. Jud. 20, 14; ib. Job, 30, 13 al.;

    once adferre,

    Ter. Ad. 3, 2, 2:

    dare,

    Verg. A. 2, 691; Vulg. Psa. 59, 13; 107, 13:

    praebere,

    ib. Jud. 12, 2; ib. 1 Par. 12, 21:

    auxilium sibi adjungere,

    Cic. Rosc. Am. 40, 116:

    expetere,

    Ter. And. 2, 1, 19 sq.:

    unde auxilium petam?

    id. Phorm. 5, 1, 2:

    petere ab aliquo,

    Cic. Or. 41, 141; Ov. M. 7, 507; 5, 178; 14, 461; Vulg. 1 Esdr. 8, 22; ib. Judith, 6, 21 et saep.—In plur.:

    cum (mare) tumet, auxiliis adsidet ille (navita) suis,

    Ov. A. A. 3, 260:

    auxilia portare,

    Sall. C. 6, 5 Kritz:

    magna duo auxilia,

    sources of aid, Liv. 31, 33, 3:

    ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

    Quint. 7, 1, 56 et saep.— Meton. (abstr. for concr.), a place of succor, refuge (eccl. Lat.):

    sex (oppida) erunt in fugitivorum auxilia separata,

    Vulg. Num. 35, 6. —
    II.
    Esp.
    A.
    In milit. lang. very freq., and commonly in plur.: auxĭlĭa, ōrum, auxiliary troops, auxiliaries (mostly composed of allies and light-armed troops;

    hence opp. to the legions): auxilium appellatum ab auctu, cum accesserant ei qui adjumento essent alienigenae,

    Varr. L L. 5, § 90 Müll.; Veg. 2, 2; cf.

    auxiliares, and Smith, Dict. Antiq.: quibus (copiis) rex Deiotarus imperatoribus nostris auxilia mitteret,

    Cic. Deiot. 8, 22; so Sall. J 7, 2; Liv. 5, 5, 8 al.:

    auxiliis in mediam aciem conjectis,

    Caes. B. G. 3, 24; so,

    dimittere,

    Sall. J. 8, 2:

    ab sociis et nomine Latino accersere,

    id. ib. 39, 2; cf. id. ib. 84, 2:

    facere mercede,

    Tac. A. 6, 33; Vulg. 1 Macc. 9, 52; ib. 2 Macc. 8, 15 et saep.—Opp to the legions:

    sex legiones et magna equitum ac peditum auxilia,

    Cic. Part. Or. 6, 1; so Suet. Aug. 23; 49; id. Tib. 16; 30; id. Calig. 43; 44; id. Galb. 10 al.—In sing.:

    Oroden auctus auxilio Pharasmanes vocare ad pugnam,

    Tac. A. 6, 34; Ov. M. 11, 387.—Borrowed from miht. lang.: Duodecim deis plus quam in caelo [p. 213] deorumst inmortalium Mihi nunc auxilio adjutores sunt, Plaut. Ep. 5, 2, 10 sq.:

    Auxilia ac socios jam pacto foedere habebant,

    Lucr. 5, 1443.—In gen.: auxilia, military force, power:

    Caesar confisus famā rerum gestarum, infirmis auxiliis proficisci non dubitaverat,

    Caes. B. C. 3, 106; Flor. 2, 8, 15; Just. 1, 6.—
    B.
    In medic. lang., an antidote, remedy, in the most extended sense of the word:

    corporis,

    Cels. 2, 9; so id. 2, 11 fin.; 4, 22; 5, 26, n. 21 al.:

    adversae valetudinis,

    id. 1 praef.; Plin. 25, 3, 6, § 20.—
    C.
    Auxilium as a personified existence, like Fides. Salus, etc., in Plaut. Cist. 1, 3, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > auxilia

  • 30 auxilium

    auxĭlĭum, ii, n. [augeo], help, aid, assistance, support, succor (syn.: adjumentum, opes, praesidium, subsidium).
    I.
    In gen.: Fer mi auxilium, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89: quo praesidio fretus, auxiliis quibus? Pac. ap. Non. p. 262, 32:

    auxilium argentarium,

    Plaut. Ps. 1,1, 103; id. Ep. 1, 2, 14:

    non habeo ad auxilium copiam,

    Ter. And. 2, 1, 20:

    navita indigus omni vitali auxilio,

    Lucr. 5, 224:

    venerunt ad auxilium,

    Vulg. Jud. 5, 23; ib. Isa. 10, 3 al.—Hence the phrases:

    auxilium esse alicui,

    to assist one, Plaut. Curc. 2, 2, 17; and more freq.: auxilio esse alicui, Enn. ap. Non. p. 111, 16; Plaut. Poen. 5, 3, 18; 5, 4, 107; Ter. Heaut. 5, 2, 39; Nep. Milt. 5, 1; id. Att. 11, 1; Hor. S. 1, 4, 141; Ov. M. 12, 90 al.:

    auxilium ferre alicui,

    to bring assistance, to aid, succor, Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; id. Ad. 2, 1, 1; Lucr. 3, 1064; Cic. Verr. 2, 2, 3;

    (contra aliquem),

    id. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13; Hor. Epod. 1, 21; Ov. M. 2, 580; 4, 693; 13, 71; Vulg. Jud. 20, 14; ib. Job, 30, 13 al.;

    once adferre,

    Ter. Ad. 3, 2, 2:

    dare,

    Verg. A. 2, 691; Vulg. Psa. 59, 13; 107, 13:

    praebere,

    ib. Jud. 12, 2; ib. 1 Par. 12, 21:

    auxilium sibi adjungere,

    Cic. Rosc. Am. 40, 116:

    expetere,

    Ter. And. 2, 1, 19 sq.:

    unde auxilium petam?

    id. Phorm. 5, 1, 2:

    petere ab aliquo,

    Cic. Or. 41, 141; Ov. M. 7, 507; 5, 178; 14, 461; Vulg. 1 Esdr. 8, 22; ib. Judith, 6, 21 et saep.—In plur.:

    cum (mare) tumet, auxiliis adsidet ille (navita) suis,

    Ov. A. A. 3, 260:

    auxilia portare,

    Sall. C. 6, 5 Kritz:

    magna duo auxilia,

    sources of aid, Liv. 31, 33, 3:

    ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

    Quint. 7, 1, 56 et saep.— Meton. (abstr. for concr.), a place of succor, refuge (eccl. Lat.):

    sex (oppida) erunt in fugitivorum auxilia separata,

    Vulg. Num. 35, 6. —
    II.
    Esp.
    A.
    In milit. lang. very freq., and commonly in plur.: auxĭlĭa, ōrum, auxiliary troops, auxiliaries (mostly composed of allies and light-armed troops;

    hence opp. to the legions): auxilium appellatum ab auctu, cum accesserant ei qui adjumento essent alienigenae,

    Varr. L L. 5, § 90 Müll.; Veg. 2, 2; cf.

    auxiliares, and Smith, Dict. Antiq.: quibus (copiis) rex Deiotarus imperatoribus nostris auxilia mitteret,

    Cic. Deiot. 8, 22; so Sall. J 7, 2; Liv. 5, 5, 8 al.:

    auxiliis in mediam aciem conjectis,

    Caes. B. G. 3, 24; so,

    dimittere,

    Sall. J. 8, 2:

    ab sociis et nomine Latino accersere,

    id. ib. 39, 2; cf. id. ib. 84, 2:

    facere mercede,

    Tac. A. 6, 33; Vulg. 1 Macc. 9, 52; ib. 2 Macc. 8, 15 et saep.—Opp to the legions:

    sex legiones et magna equitum ac peditum auxilia,

    Cic. Part. Or. 6, 1; so Suet. Aug. 23; 49; id. Tib. 16; 30; id. Calig. 43; 44; id. Galb. 10 al.—In sing.:

    Oroden auctus auxilio Pharasmanes vocare ad pugnam,

    Tac. A. 6, 34; Ov. M. 11, 387.—Borrowed from miht. lang.: Duodecim deis plus quam in caelo [p. 213] deorumst inmortalium Mihi nunc auxilio adjutores sunt, Plaut. Ep. 5, 2, 10 sq.:

    Auxilia ac socios jam pacto foedere habebant,

    Lucr. 5, 1443.—In gen.: auxilia, military force, power:

    Caesar confisus famā rerum gestarum, infirmis auxiliis proficisci non dubitaverat,

    Caes. B. C. 3, 106; Flor. 2, 8, 15; Just. 1, 6.—
    B.
    In medic. lang., an antidote, remedy, in the most extended sense of the word:

    corporis,

    Cels. 2, 9; so id. 2, 11 fin.; 4, 22; 5, 26, n. 21 al.:

    adversae valetudinis,

    id. 1 praef.; Plin. 25, 3, 6, § 20.—
    C.
    Auxilium as a personified existence, like Fides. Salus, etc., in Plaut. Cist. 1, 3, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > auxilium

  • 31 auxim

    auxim, is, it, etc., v. augeo init.

    Lewis & Short latin dictionary > auxim

  • 32 exaugeo

    ex-augĕo, ēre, v. a., to increase exceedingly (rare): amplius, Enn. ap. Fest. p. 193 Müll. (Ann. v. 270 ed. Vahlen):

    benefacta majorum tuorum exauge,

    Plaut. Stich. 2, 1, 9; ib. 32:

    opinionem,

    Ter. Heaut. 2, 2, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > exaugeo

  • 33 extenuo

    ex-tĕnŭo, āvi, ātum, 1, v. a., to make thin, fine, or small, to thin, reduce, diminish (class.; syn.: attenuo, minuo; opp. augeo, amplifico).
    I.
    Lit.:

    lignum falce,

    Varr. R. R. 1, 40, 6:

    aër extenuatus sublime fertur,

    rarefied, Cic. N. D. 2, 39, 101:

    dentibus extenuatur et molitur cibus,

    id. ib. 2, 54, 134:

    in pulverem extenuari,

    Plin. 18, 16, 43, § 148:

    in aquas,

    Ov. M. 5, 429:

    mediam aciem,

    Liv. 5, 38, 2; 31, 21, 14:

    in Piceno lapidibus pluisse et Caere sortes extenuatas,

    diminished, id. 21, 62, 5 Drak. (for which, shortly after: attenuatae sortes; cf. also id. 22, 1, 11).—
    B.
    In partic., in medic. lang., to diminish, reduce, weaken, alleviate a disease:

    pituitam,

    Cels. 6, 6, 8:

    destillationes,

    Plin. 21, 21, 89, § 155:

    albugines,

    id. 29, 6, 38, § 127:

    raucitatem,

    id. 20, 6, 23, § 50:

    scabiem,

    id. 32, 10, 51, § 140 et saep.—
    II.
    Trop., to diminish, lessen, weaken:

    neque verbis auget suum munus, sed etiam extenuat,

    Cic. Off. 2, 20, 70:

    locupletissimi cujusque census extenuarant, tenuissimi auxerant,

    had made too small, id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    spes nostra extenuatur et evanescit,

    id. Att. 3, 13, 1:

    quae cogitatio molestias extenuat et diluit,

    id. Tusc. 3, 16, 34:

    crimen,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 108:

    famam belli,

    Liv. 5, 37, 3:

    extenua forti mala corde ferendo,

    Ov. Tr. 3, 3, 57:

    curas mora longa,

    id. P. 1, 3, 26:

    vires,

    Hor. S. 1, 10, 14 et saep.—Hence, extĕnŭātus, a, um, P. a., thinned, weakened, weak.
    A.
    Lit.: (copiolae meae) sunt extenuatissimae, very much thinned, reduced, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 2.—
    B.
    Trop.:

    ratio,

    Auct. Her. 2, 24, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > extenuo

  • 34 multiplico

    multĭplĭco, āvi, ātum, 1, v. a. [multiplex], to multiply, increase, augment.
    I.
    In gen. (class.; syn.: augeo, amplifico, amplio): aes alienum. Caes. B. C. 3, 32: auxiliis multiplicatis. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 4:

    flumina collectis multiplicantur aquis,

    Ov. R. Am. 98:

    multiplicandis usuris,

    Nep. Att. 2, 5:

    voces,

    Plin. 36, 15, 23, § 99:

    regnum Eumenis,

    Liv. 37, 54:

    multiplicata gloria,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    domus multiplicata,

    enlarged, id. Off. 1, 39, 138:

    dona,

    Liv. 42, 61.—
    II.
    In partic., in arithmetic, to multiply:

    multiplicantur in se duo latera,

    Col. 5, 2, 1:

    has duas summas in se multiplicato,

    id. 5, 2, 6:

    latitudinis pedes cum longitudinis pedibus sic multiplicabis,

    id. 5, 2, 3:

    ter tria,

    Aus. Idyll. 11, 2:

    annos quater, dies octies,

    Sol. 1, 29; 42.

    Lewis & Short latin dictionary > multiplico

  • 35 vegeo

    vĕgĕo, ēre, v. a. and n. [Sanscr. ugras, strong; Gr. hugiês, healthful; cf. vigeo, vigor; augeo, vigil].
    I.
    Act., to move, excite, quicken, arouse (ante-class.): aequora salsa veges ingentibu' ventis, Enn. ap. Non. 183, 3 (Com. v. 2, p. 153 Vahl.): cum magno strepitu Volcanum ventu' vegebat, id. ap. Fest. s. v. metonymia, p. 153 Müll. (Ann. v. 477 Vahl.): animos Venus veget voluptatibus, Pompon. ap. Non. 183, 2.—
    II.
    Neutr., to be lively, active: viget, veget utpote plurimum, Varr. ap. Non. 183, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > vegeo

  • 36 vigeo

    vĭgĕo, ēre, v. n. [Sanscr. ugras, mighty; Gr. hugiês, sound; cf. Lat. vegeo, vigil, augeo], to be lively or vigorous; to thrive, flourish, bloom; to be in honor, esteem, repute, etc. (class.; mostly of things, concrete and abstract; cf. valeo).
    I.
    In gen.:

    quae a terrā stirpibus continentur, arte naturae vivunt et vigent,

    Cic. N. D. 2, 33, 83:

    quod sentit, quod sapit, quod vivit, quod viget,

    id. Tusc. 1, 27, 66:

    sive occiderit animus sive vigeat,

    id. ib. 1, 43, 104:

    vegetum ingenium in vivido pectore vigebat,

    Liv. 6, 22, 7:

    Volsci fessi... Romani vigentes corporibus,

    id. 2, 30, 14:

    animus Laetitiā viget,

    Lucr. 3, 150:

    nos animo duntaxat vigemus, etiam magis quam cum florebamus,

    Cic. Att. 4, 3, 6:

    memoriā vigere,

    id. de Or. 2, 87, 355:

    viget aetas, animus valet,

    Sall. C. 20, 10:

    fama Mobilitate viget,

    Verg. A. 4, 175:

    nec viget quicquam simile aut secundum,

    Hor. C. 1, 12, 18: cujus facta viva nunc vigent, Naev. ap Gell. 6, 8, 5:

    vigebant studia rei militaris,

    Cic. Cael. 5, 12:

    audacia, largitio, avaritia vigebant,

    Sall. C. 3, 3: tui politici libri omnes vigent, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: quem (Philonem) in Academiā maxime vigere audio, i. e. is in the highest repute or esteem, Cic. de Or. 3, 28, 110; so id. ib. 1, 11, 45; id. Fam. 7, 33, 1:

    Harmodius in ore et Aristogito... viget,

    id. Tusc. 1, 49, 116:

    regum conciliis,

    Verg. A. 2, 88.—
    II.
    Of persons, to live, be alive: Persarum vigui rege beatior. Hor. C. 3, 9, 4; 3, 9, 8:

    ab tergo Alpes urgent, vix integris vobis ac vigentibus transitae,

    Liv. 21, 43, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > vigeo

См. также в других словарях:

  • Augeo — Logo de Augeo Slogan « Take Control » Activité Informatique …   Wikipédia en Français

  • ἀέξετ' — ἀ̱έξετο , ἀέξω augeo imperf ind mp 3rd sg (doric aeolic) ἀ̱έξετε , ἀέξω augeo imperf ind act 2nd pl (doric aeolic) ἀέξετε , ἀέξω augeo pres imperat act 2nd pl ἀέξετε , ἀέξω augeo pres ind act 2nd pl ἀέξεται , ἀέξω augeo pres ind mp 3rd sg ἀέξετο …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀεξήθην — ἀέξω augeo aor ind pass 3rd pl (epic doric aeolic) ἀέξω augeo aor ind pass 1st sg (homeric doric ionic aeolic) ἀ̱εξήθην , ἀέξω augeo aor ind pass 3rd pl (epic doric aeolic) ἀ̱εξήθην , ἀέξω augeo aor ind pass 1st sg (doric aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἄεξον — ἄ̱εξον , ἀέξω augeo imperf ind act 3rd pl (doric aeolic) ἄ̱εξον , ἀέξω augeo imperf ind act 1st sg (doric aeolic) ἀέξω augeo imperf ind act 3rd pl (homeric ionic) ἀέξω augeo imperf ind act 1st sg (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀεξήσουσιν — ἀέξω augeo aor subj act 3rd pl (epic) ἀέξω augeo fut part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) ἀέξω augeo fut ind act 3rd pl (attic epic doric ionic aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀέξῃ — ἀέξω augeo pres subj mp 2nd sg ἀέξω augeo pres ind mp 2nd sg ἀέξω augeo pres subj act 3rd sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἄεξ' — ἄ̱εξε , ἀέξω augeo imperf ind act 3rd sg (doric aeolic) ἄεξε , ἀέξω augeo pres imperat act 2nd sg ἄεξε , ἀέξω augeo imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἄεξε — ἄ̱εξε , ἀέξω augeo imperf ind act 3rd sg (doric aeolic) ἀέξω augeo pres imperat act 2nd sg ἀέξω augeo imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • Auction — Auctioneer redirects here. For the DC Comics supervillain, see Auctioneer (comics). An auctioneer and her assistants scan the crowd for bidders. An auction is a process of buying and selling goods or services by offering them up for bid, taking… …   Wikipedia

  • Auctoritas — is a Latin word and is the origin of English authority . While historically its use in English was restricted to discussions of the political history of Rome, the beginning of phenomenological philosophy in the twentieth century changed the use… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»