Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

aliquid+de+aliquā+re

  • 41 Capta

    1.
    căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

    capsimus,

    Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

    sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

    Plaut. Aul. 1, 1, 9:

    cape hoc flabellum,

    Ter. Eun. 3, 5, 47:

    cepit manibus tympanum,

    Cat. 6, 3, 8:

    tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

    Verg. A. 2, 717:

    cape saxa manu, cape robora, pastor,

    id. G. 3, 420:

    flammeum,

    Cat. 61, 8:

    acria pocula,

    Hor. S. 2, 6, 69:

    lora,

    Prop. 3 (4), 9, 57:

    baculum,

    Ov. M. 2, 789:

    colum cum calathis,

    id. ib. 12, 475:

    florem ternis digitis,

    Plin. 24, 10, 48, § 81:

    pignera,

    Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

    ut is in cavea pignus capiatur togae,

    Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

    rem pignori,

    Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

    scutum laeva,

    Plin. 33, 1, 4, § 13:

    capias tu illius vestem,

    Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

    and of particular weapons: ensem,

    Ov. M. 13, 435:

    tela,

    id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

    quicum una cibum Capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

    lauti cibum capiunt,

    Tac. G. 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of living objects.
    a. (α).
    Of persons:

    oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

    Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

    quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

    Cic. Cat. 3, 7, 16:

    ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

    Caes. B. G. 1, 26:

    reges capiuntur,

    Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

    capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

    Liv. 22, 49, 18:

    quos Byzantii ceperat,

    Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

    captos ostendere civibus hostes,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    captus Tarento Livius,

    Cic. Brut. 18, 72:

    servus ex hoste captus,

    Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

    in captos clementia uti,

    Nep. Alcib. 5, 7:

    inludere capto,

    Verg. A. 2, 64:

    quae sit fiducia capto,

    id. ib. 2, 75:

    ex captorum numero,

    Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

    dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
    (β).
    Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

    si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

    id. L. L. 8, § 61 Mull.:

    hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

    Ov. A. A. 1, 763:

    neque quicquam captum'st piscium,

    Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

    nisi quid concharum capsimus,

    id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

    cervum,

    Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

    hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

    Verg. G. 4, 396.—
    b.
    To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

    quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

    Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

    quamvis voluptate capiatur,

    id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

    quem quidem adeo sua cepit humanitate,

    Nep. Alcib. 9, 3:

    secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

    id. Att. 4, 1:

    nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

    Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

    erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

    Hor. A. P. 362:

    hunc capit argenti splendor,

    id. S. 1, 4, 28:

    te conjux aliena capit,

    id. ib. 2, 7, 46:

    Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

    Prop. 1, 1, 1:

    carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

    Tib. 3, 1, 7:

    munditiis capimur,

    Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

    14, 373: amore captivae victor captus,

    Liv. 30, 12, 18:

    dulcedine vocis,

    Ov. M. 1, 709; 11, 170:

    voce nova,

    id. ib. 1, 678:

    temperie aquarum,

    id. ib. 4, 344:

    (bos) herba captus viridi,

    Verg. E. 6, 59:

    amoenitate loci,

    Tac. A. 18, 52:

    auro,

    Hor. C. 2, 18, 36:

    neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

    Cic. Fam. 11, 28, 2:

    splendore hominis,

    id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

    nam id concupisti quod numquam videras,

    id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
    c.
    To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

    sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

    eodem captus errore quo nos,

    involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

    ne quo errore milites caperentur,

    Liv. 8, 6, 16:

    capere ante dolis Reginam,

    Verg. A. 1, 673:

    captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

    id. ib. 2, 196:

    ubi me eisdem dolis non quit capere,

    Sall. J. 14, 11:

    adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. C. 14, 5:

    capi alicujus dolo,

    Nep. Dat. 10, 1:

    dolum ad capiendos eos conparant,

    Liv. 23, 35, 2:

    quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

    Ov. M. 7, 301.—
    d.
    To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

    tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

    Plaut. Am. 2, 2, 189:

    tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

    Cic. Mur. 9, 22:

    callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

    id. Brut. 48, 178.—
    e. (α).
    Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

    mancus et membris omnibus captus ac debilis,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    ipse Hannibal... altero oculo capitur,

    loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

    captus omnibus membris,

    id. 2, 36, 8:

    capti auribus et oculis metu omnes torpere,

    id. 21, 58, 5:

    oculis membrisque captus,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117:

    si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

    id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

    habuit filium captum altero oculo,

    Suet. Vit. 6:

    censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

    Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

    lumine,

    Ov. F. 6, 204:

    princeps pedibus captus,

    Liv. 43, 7, 5; cf.:

    captum leto posuit caput,

    Verg. A. 11, 830;

    and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

    id. G. 1, 183.—
    (β).
    Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

    labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

    Cic. Off. 1, 27, 94:

    vino aut somno oppressi aut mente capti,

    id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

    rarely mentibu' capti,

    Lucr. 4, 1022; so,

    animo,

    Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

    captus animi,

    Tac. H. 3, 73.— Absol.:

    virgines captae furore,

    Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

    viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

    Liv. 39, 13, 12:

    captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

    id. 8, 18, 11; cf.:

    capti et stupentes animi,

    id. 6, 36, 8.—
    f.
    To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

    de istac sum judex captus,

    Plaut. Merc. 4, 3, 33:

    Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

    Liv. 3, 71, 2:

    me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 91:

    te mihi patronam capio, Thais,

    id. Eun. 5, 2, 48:

    quom illum generum cepimus,

    id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

    non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

    make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

    si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

    id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

    plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

    Gell. 1, 12, 15:

    jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

    Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

    religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

    Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
    2.
    Of places.
    a.
    To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

    loca capere, castra munire,

    Caes. B. G. 3, 23:

    castris locum capere,

    Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

    locum capere castris,

    Quint. 12, 2, 5:

    ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

    Cic. de Or. 2, 72, 294:

    ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

    Nep. Ages. 6, 2:

    nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

    Liv. 34, 14, 1:

    neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

    id. 35, 14, 9:

    erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

    id. 35, 28, 1:

    locum cepere paulo quam alii editiorem,

    Sall. J. 58, 3:

    duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

    Dict. Cret. 2, 46; so,

    of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

    Liv. 7, 26, 5:

    quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

    Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

    tumulum suis cepit,

    Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

    for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

    Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4;

    for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

    id. 9, 43, 20:

    Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

    Verg. A. 6, 753; 12, 562:

    ante locum capies oculis ( = eliges),

    Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
    b.
    To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

    invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

    MACELLAM OPPVGNANDO,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    CORSICAM,

    Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

    ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

    Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

    Troja capta,

    Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

    urbem opulentissimam,

    id. 5, 20, 1:

    ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    castra hostium,

    Nep. Dat. 6, 7:

    concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

    Liv. 42, 63, 6:

    plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

    id. 28, 39, 10:

    sedem belli,

    Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

    oppressa captaque re publica,

    Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
    c.
    To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

    insulam capere non potuerant,

    Caes. B. G. 4, 26 fin.:

    onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

    id. ib. 4, 36:

    accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

    id. ib. 5, 23:

    nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

    id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

    qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

    Cic. Sest. 46, 99.—
    3.
    Of things of value, property, money, etc.
    a.
    In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

    AVRVM, ARGENTVM,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    de praedonibus praedam capere,

    Plaut. Truc. 1, 2, 14:

    agros de hostibus,

    Cic. Dom. 49, 128:

    ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

    Liv. 4, 48, 2:

    quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

    Nep. Con. 4, 4:

    classem,

    id. Cim. 2, 2:

    magnas praedas,

    id. Dat. 10, 2:

    ex hostibus pecuniam,

    Liv. 5, 20, 5; cf.:

    e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

    id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

    signum pulcherrimum Carthagine captum,

    id. ib. 2, 4, 38, §

    82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

    Ter. Eun. 1, 1, 35:

    cape cedo,

    id. Phorm. 5, 8, 57:

    ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

    Cic. Fin. 5, 25, 74:

    majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

    id. Agr. 2, 29, 81:

    te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

    Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

    paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

    Nep. Epam. 3, 4:

    ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

    id. Att. 7, 2:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum,

    assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

    quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13:

    regnum Tiberinus ab illis Cepit,

    succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
    b.
    In particular connections.
    (α).
    With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

    his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

    id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

    quicquid ab horum quopiam captum est,

    id. ib. §

    27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

    id. ib. 2, 3, 40, §

    91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

    id. ib. 2, 3, 94, §

    218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

    id. ib. 2, 3, 30, §

    71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

    id. Leg. 3, 20, 46:

    ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

    id. Clu. 42, 120:

    nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

    id. Pis. 16, 38:

    si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

    id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

    ab regibus Illyriorum,

    Liv. 42, 45, 8:

    saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

    Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
    (β).
    Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

    si ex hereditate nihil ceperit,

    Cic. Off, 3, 24, 93:

    qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

    id. Leg. 2, 19, 48:

    abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

    Quint. 3, 6, 96:

    aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

    id. 5, 14, 16:

    si capiendi Jus nullum uxori,

    Juv. 1, 55:

    qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

    Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

    qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

    ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
    (γ).
    Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    stipendium jure belli,

    Caes. B. G. 1, 28:

    quinquagena talenta vectigalis ex castro,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    vectigal ex agro eorum capimus,

    Liv. 28, 39, 13:

    quadragena annua ex schola,

    Suet. Gram. 23:

    si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

    Cato, R. R. 4, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

    metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

    Ter. Eun. 3, 1, 59:

    honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

    Cic. Sen. 18, 62:

    ex iis etiam fructum capio laboris mei,

    id. Div. 2, 5:

    ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

    id. Fam. 10, 5, 1:

    multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

    id. Att. 1, 4, 2:

    fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

    id. Pis. 14, 31:

    aliquem fructum dulcedinis almae,

    Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

    quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

    Ter. Eun. 3, 5, 25:

    utilitates ex amicitia maximas,

    Cic. Lael. 9, 32:

    usuram alicujus corporis,

    Plaut. Am. prol. 108.—
    2.
    Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

    gestum atque voltum novom,

    Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

    figuras Datque capitque novas,

    id. ib. 15, 309:

    formam capit quam lilia,

    id. ib. 10, 212; cf.:

    duritiam ab aere,

    id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

    radicem capere,

    to take root, Cato, R. R. 51:

    cum pali defixi radices cepissent,

    Plin. 17, 17, 27, § 123:

    siliculam capere,

    Varr. R. R. 1, 23, 3:

    maturitatem capere,

    Col. 4, 23, 1:

    radix libere capit viris,

    Plin. 17, 21, 35, § 161:

    vires cepisse nocendi,

    Ov. M. 7, 417:

    (telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

    Plin. 13, 1, 2, § 13.—
    3.
    Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

    cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

    Cic. Verr. 1, 17, 52:

    aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

    id. Phil. 3, 11, 29:

    consuetudinem exercitationemque,

    id. Off. 1, 18, 59:

    misericordiam,

    id. Quint. 31, 97:

    quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

    Ov. A. A. 2, 346:

    disciplinam principum,

    Plin. Pan. 46. —With dat.:

    quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

    Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
    4.
    Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

    nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

    o Geta, provinciam Cepisti duram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 23:

    in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

    took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

    consulatum,

    id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

    honores,

    Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

    imperium,

    id. Claud. 10:

    magistratum,

    Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

    magistratus,

    Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

    capiatque aliquis moderamina (navis),

    Ov. M. 3, 644:

    rerum moderamen,

    id. ib. 6, 677:

    pontificatum maximum,

    Suet. Vit. 11:

    rem publicam,

    Sall. C. 5, 6:

    neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

    Liv. 2, 33, 1:

    ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

    id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

    patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

    Liv. 7, 1, 2.—
    5.
    In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

    augurium ex arce,

    Liv. 10, 7, 10:

    augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

    Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

    omen,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

    Liv. 9, 4, 1:

    rursus impetu capto enituntur,

    id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

    a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    experimentum eorum inversa manu capitur,

    Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

    nec vestra capit discordia finem,

    Verg. A. 10, 106:

    fugam,

    to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

    ad impetum capiundum modicum erat spatium,

    Liv. 10, 5, 6; cf.:

    expeditionis Germanicae impetum cepit,

    suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

    ea pars artis, ex qua capere initium solent,

    Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

    eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

    Caes. B. G. 1, 1:

    a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

    Cic. Leg. 2, 3, 7.—
    6.
    Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

    si occassionem capsit,

    Plaut. Ps. 4, 3, 6:

    si lubitum fuerit, causam ceperit,

    Ter. And. 1, 3, 8:

    quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9:

    si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

    Cic. Fam. 11, 16, 1.—
    7.
    Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

    quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

    Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

    cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

    Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

    conjecturam capere,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

    Plaut. Merc. 2, 3, 12:

    capti consili memorem mones,

    id. Stich 4, 1, 72:

    quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

    Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

    temerarium consilium,

    Liv. 25, 34, 7:

    tale capit consilium,

    Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

    confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

    Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

    subito consilium cepi, ut exirem,

    Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

    legionis opprimendae consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2:

    obprimundae reipublicae consilium cepit,

    Sall. C. 16, 4.—With sibi:

    si id non fecisset, sibi consilium facturos,

    Caes. B. C. 2, 20:

    ut ego rationem oculis capio,

    Plaut. Ps. 2, 2, 2:

    cepi rationem ut, etc.,

    Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
    8.
    Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

    ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

    Cic. Lael. 10, 33:

    praesagia a sole,

    Plin. 18, 35, 78, § 341:

    illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

    Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
    9.
    Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

    tantum laborem capere ob talem filium?

    Ter. And. 5, 2, 29:

    omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

    id. Heaut. 2, 4, 19:

    laborem inanem ipsus capit,

    id. Hec. 3, 2, 9:

    ex eo nunc misera quem capit Laborem!

    id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

    hic potitur gaudia,

    id. Ad. 5, 4, 22:

    satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

    Plaut. Am. 1, 2, 10:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    id. ib. 2, 2, 9:

    cum illa quacum volt voluptatem capit,

    id. ib. prol. 114:

    angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

    id. Off. 2, 9, 32:

    laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

    id. Fin. 2, 30, 96:

    lenire desiderium quod capiebat e filio,

    id. Sen. 15, 54:

    opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

    id. Brut. 1, 1:

    itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

    id. ib. 40, 147:

    ex civibus victis gaudium meritum capiam,

    Liv. 27, 40, 9:

    ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

    id. 5, 20, 2:

    ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

    id. ib. 14, 14, 4:

    ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

    lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

    maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

    Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

    et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 33, 27, 10:

    voluptatem animi,

    Cic. Planc. 1, 1:

    malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

    id. Tusc. 4, 31, 66:

    quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

    Ov. P. 4, 9, 37.—
    10.
    Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

    edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

    Ter. Hec. 1, 2, 14:

    numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

    id. ib. 4, 2, 4:

    sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

    id. Eun. 3, 1, 14:

    nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

    Cic. Phil. 3, 4, 9:

    te cepisse odium regni videbatur,

    id. ib. 2, 36, 91:

    Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

    Liv. 1, 6, 3:

    cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

    id. 40, 21, 2:

    etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

    id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

    qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

    Liv. 27, 13, 2:

    oblivio deorum capiat pectora vestra,

    id. 38, 46, 12:

    tantane te cepere oblivia nostri?

    Ov. Tr. 1, 8, 11:

    ut animum ejus cura sacrorum cepit,

    Liv. 27, 8, 6:

    hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

    id. 44, 12, 1:

    tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

    Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

    I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

    Verg. A. 2, 384:

    infelix, quae tanta animum dementia cepit!

    id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

    cum subita incautum dementia cepit amantem,

    id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

    I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

    Liv. 1, 57, 10:

    ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

    id. 25, 22, 1:

    tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

    id. 23, 20, 7:

    senatum metus cepit,

    id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

    quantus timor socios populi Romani cepisset,

    Liv. 43, 11, 9.—
    11.
    Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

    calamitatem,

    Cic. Div. 1, 16, 29:

    detrimenti aliquid in aliqua re,

    Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

    videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

    Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

    quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

    Sall. C. 29, 2 sq.
    II.
    To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

    parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

    Lucr. 6, 1030:

    jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

    Ov. M. 1, 344; cf.:

    terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

    id. ib. 1, 75:

    dum tenues capiat suus alveus undas,

    id. ib. 8, 558:

    cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

    id. ib. 5, 324.—
    2.
    Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

    di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

    Ter. Heaut. 2, 3, 13:

    qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

    Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

    volat vapor ater ad auras,

    Verg. A. 7, 466:

    non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

    Hor. S. 1, 1, 46:

    non capit se mare,

    Sen. Agam. 487:

    neque enim capiebant funera portae,

    Ov. M. 7, 607:

    officium populi vix capiente domo,

    id. P. 4, 4, 42:

    si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

    Curt. 7, 8, 12:

    ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

    Just. 2, 10, 19.—
    B.
    Trop.
    1.
    To swallow up, ingulf, take in (rare):

    tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
    2. a.
    Affirmatively (rare):

    quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

    Curt. 9, 3, 7:

    si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

    Quint. 2, 4, 17:

    dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

    Dig. 40, 12, 15.—
    b.
    With negatives:

    non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

    Cic. Pis. 11, 24:

    leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

    Lucr. 3, 298:

    nec capiunt inclusas pectora flammas,

    Ov. M. 6, 466:

    vix spes ipse suas animo capit,

    id. ib. 11, 118:

    ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

    id. ib. 6, 610; cf.:

    sic quoque concupiscis quae non capis,

    Curt. 7, 8, 13:

    majora quam capit spirat,

    id. 6, 9, 11:

    ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

    id. 3, 12, 20:

    infirma aetas majora non capiet,

    Quint. 1, 11, 13.—
    3.
    Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

    rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

    Plin. 16, 40, 78, § 212:

    molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

    id. 16, 16, 27, § 68:

    res non capit restitutionem, cum statum mutat,

    Dig. 4, 4, 19.—
    4.
    With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

    nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

    Prud. Apoth. 154:

    crimina, quae non capiunt indulgeri,

    Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
    5.
    Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

    sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

    Quint. 11, 1, 45:

    nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

    id. 2, 6, 2:

    quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

    Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

    senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

    Liv. 9, 17, 14:

    somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

    id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
    2.
    căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
    I.
    A taking:

    dominii,

    Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
    II.
    = usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

    Lewis & Short latin dictionary > Capta

  • 42 decerpo

    dē-cerpo, psi, ptum, 3, v. a. [carpo], to pluck off, to tear, pull, or break off, to crop, gather (class.; most freq. in the poets.—Constr., usually aliquid ex aliqua re; less freq. aliquid de aliqua re).
    I.
    Lit.:

    acina de uvis decerpito,

    Cato R. R. 112, 3:

    novos flores,

    Lucr. 1, 927; 4, 3; cf.:

    undique decerptam fronti praeponere olivam,

    Hor. Od. 1, 7, 7:

    arbore pomum,

    Ov. M. 5, 536; cf. id. Pont. 3, 5, 19;

    and auricomos fetus arbore,

    Verg. A. 6, 141:

    praetenuia fila ex abietibus,

    Plin. 16, 31, 56, § 128;

    lilia tenero ungui,

    Prop. 1, 20, 39; cf.:

    pollice florem,

    Ov. F. 5, 255;

    and aurea poma manu mea,

    id. M. 10, 649; Val. Max. 2, 8, 5:

    herbas,

    Ov. M. 1, 645:

    ficum,

    Juv. 14, 253 et saep.— Absol.:

    floret (thymum) circa solstitia, cum et apes decerpunt,

    Plin. 21, 10, 31, § 56; Catull. 64, 316.—
    II.
    Trop.:

    quae (omnia) nisi cotidie decerpantur arescunt,

    Quint. 12, 10, 79:

    humanus animus decerptus ex mente divina,

    Cic. Tusc. 5, 13, 38; cf. Quint. 4, 1, 23:

    ne quid jocus de gravitate decerperet,

    Cic. de Or. 2, 56, 229:

    quarum (materiarum) nunc facillima decerpunt,

    Quint. 10, 5, 21.— Poet.: oscula mordenti semper decerpere rostro, Catull. 68, 127 (cf.: carpo, no. II. 1);

    for which, ora puellae,

    Verg. Cop. 33 Sillig.—Hence,
    B.
    Transf.
    1.
    (Acc. to carpo, no. II. 1.) To enjoy:

    ex re fructus,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    primas noctes tecum epulis,

    Pers. 5, 43:

    murmura vocis,

    Stat. Th. 6, 165:

    decus primae pugnae,

    Sil. 4, 138; cf.:

    nihil sibi ex ista laude centurio decerpit,

    Cic. Marc. 2, 7:

    mulieres,

    Vulg. Baruch, 6, 27.—
    2.
    (Acc. to carpo, no. II. 1.) To destroy:

    quae (invidia) spes tantas decerpat,

    Quint. 6 prooem. § 10; cf.:

    illibatam virginitatem,

    Sen. Contr. 1, 2 med.

    Lewis & Short latin dictionary > decerpo

  • 43 exerceo

    ex-ercĕo, ŭi, itum, 2, v. a. [arceo], to drive on, keep busy, keep at work; to oversee, superintend; with an inanimate object, to work, work at, employ one's self about a thing.
    I.
    Lit. (mostly poet. and in postAug. prose):

    quod in opere faciundo operae consumis tuae, Si sumas in illis (servis) exercendis, plus agas,

    Ter. Heaut. 1, 1, 22; cf.:

    homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praepositive sunt his, quorum in numero sunt vilici et monitores,

    who oversee them, Dig. 33, 7, 8:

    exercete, viri, tauros,

    Verg. G. 1, 210:

    i sane, ego te exercebo hodie, ut dignus es,

    keep agoing, exercise, Ter. Ad. 4, 2, 48:

    corpora assiduo varioque exercita motu, etc.,

    driven, impelled, Lucr. 2, 97; cf. id. 4, 862; 2, 120; and:

    exercita cursu Flumina (with fontes liquidi),

    Verg. G. 3, 529 Wagn.:

    (Maeandros) Incertas exercet aquas,

    Ov. M. 8, 165:

    exercere feras,

    to drive, hunt, Dig. 7, 1, 62: Mi. Gestiunt pugni mihi. So. Si in me exercituru's, quaeso in parietem ut primum domes, to let loose, set them at me, Plaut. Am. 1, 1, 168:

    litus arant Rutulosque exercent vomere colles,

    work, till, Verg. A. 7, 798:

    solum presso sub vomere,

    id. G. 2, 356:

    rura bubus,

    Hor. Epod. 2, 3:

    humum in messem,

    Verg. G. 1, 219:

    vineas, arbusta, campos (with curare),

    Plin. Ep. 1, 20, 16:

    agrum multis arationibus,

    Pall. Jan. 13, 2:

    pinguia culta,

    Verg. A. 10, 142:

    ferrum vasto in antro (Cyclopes),

    id. ib. 8, 424:

    telas (aranea),

    Ov. M. 6, 145 al.; cf.: neque arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, Tac. Agr. 31.— Poet.:

    ut possint (aratores), sole reducto, Exercere diem,

    i. e. employ the day in labor, perform their day's work, Verg. A. 10, 808.
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A.
    To engage busily, to occupy, employ, exercise a person or thing in some action.
    (α).
    Aliquem or aliquid ( in aliqua re, ad aliquid, aliqua re, etc.):

    me adolescentem multos annos in studio ejusdem laudis (Hortensius) exercuit,

    Cic. Brut. 64, 230:

    quod genus belli esse potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publicae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    a Diodoto studiosissime in dialectica exercebar,

    id. Brut. 90, 309; cf. id. de Or. 1, 57, 244:

    hanc (animi vim) tu exerce in optimis rebus,

    id. Rep. 6, 26:

    haec aetas (juvenum) exercenda in labore patientiaque et animi et corporis,

    id. Off. 1, 34, 122:

    animos in armis,

    Ov. Am. 1, 8, 41:

    in gramineis exercent membra palaestris,

    Verg. A. 6, 642:

    vocem et vires in hoc,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 et saep.:

    Aristoteles adolescentes... ad copiam rhetorum in utramque partem exercuit,

    id. Or. 14, 46:

    ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit,

    id. Cat. 1, 10, 25:

    facultatem dicendi his exercuerunt,

    Quint. 2, 4, 41:

    ingenium multiplici variaque materia,

    id. 2, 4, 20:

    linguas litibus,

    Ov. M. 6, 375 et saep.—With simple acc.:

    quid te exercuit Pammenes?

    Cic. Brut. 97, 332:

    Induciomarus copias cogere, exercere coepit,

    to exercise, drill, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    juventutis exercendae causa,

    id. ib. 6, 23, 6:

    ingenium nostrum,

    Auct. Her. 3, 21, 34:

    corpus,

    Cic. de Off. 1, 23, 79:

    exercendae memoriae gratia,

    id. de Sen. 11, 38:

    exercendi stili,

    Quint. 10, 5, 15:

    exercendus est spiritus,

    id. 11, 3, 54 et saep.—
    (β).
    With se, or pass. in mid. force; and in part. praes. and gerund., to exercise or train one's self, to practise:

    si ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit, etc.,

    Cic. Or. 28, 99:

    se vehementissime in his subitis dictionibus,

    id. de Or. 1, 33, 152:

    se in consultationibus,

    id. Att. 9, 4, 3:

    sese ad cursuram,

    Plaut. Most. 4, 1, 5:

    se ad velitationem,

    id. Rud. 2, 6, 41:

    sese quotidianis commentationibus,

    Cic. Brut. 71, 249:

    se genere pugnae,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    se genere venationis,

    id. ib. 6, 28, 3:

    se saliendo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 25:

    cur non in utrumque protinus locum se exerceant?

    Quint. 4, 2, 29 Zumpt N. cr.:

    Jovem Olympium, eum ipsum, cui se exercebit, implorabit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 40:

    cum athletas se exercentes in curriculo videret,

    id. de Sen. 9, 27; so,

    ad virtutem,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7.—

    Mid.: ut exerceamur in venando,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    ut in utrumque locum simul exerceamur,

    Quint. 5, 13, 50:

    faciunt idem, cum exercentur, athletae,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    Ciceronis pueri amant inter se, discunt, exercentur,

    id. Att. 6, 1, 12:

    ne aliter exerceri velint,

    Quint. 3, 8, 70:

    in mandatis tuis exercebor,

    Vulg. Psa. 118, 15.— Act. part. in mid. force:

    cum, ceteris in campo exercentibus, in herba ipse recubuisset,

    Cic. de Or. 2, 71, 287; so,

    ipsique dictata exercentibus darent,

    Suet. Caes. 26:

    spectavit assidue et exercentes ephebos,

    id. Aug. 98; cf.:

    si ludicra exercendi aut venandi consuetudine adamare solemus,

    of exercising ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 69, v. Madv. ad h. l.—
    B.
    To practise, follow, exercise any employment; to employ one's self about, to make use of any thing:

    medicinae exercendae causa,

    Cic. Clu. 63, 178:

    hoc civile quod vocant eatenus exercuerunt, quoad populum praestare voluerunt,

    id. Leg. 1, 4, 14:

    rhetoricen,

    Quint. 2, 1, 3; 2, 15, 27:

    eloquentiam,

    id. 1, 4, 6:

    artem,

    id. 3, 6, 18; cf. Hor. Ep. 1, 14, 44:

    exercere atque exigere vectigalia,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 16:

    cauponam vel stabulum,

    Dig. 4, 9, 1, § 5:

    navem,

    ib. 14, 1, 1:

    auri, argenti, sulphuris, etc.... fodinas,

    ib. 7, 1, 13, § 5:

    negotiationem per libertos,

    ib. 26, 7, 58:

    commercium turis,

    Plin. 12, 14, 30, § 54:

    arma,

    Verg. A. 4, 87:

    arma contra patriam,

    Tac. A. 11, 16:

    gymnasia et otia et turpes amores,

    id. ib. 6, 1:

    acies pueriles,

    batiles in sport, Juv. 15, 60:

    pharetram et arcum,

    Val. Fl. 3, 161:

    vocem (with clamare),

    Plaut. Poen. prol. 13.—
    2.
    To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer:

    judicium,

    Cic. Arch. 12, 32:

    latam legem,

    Liv. 4, 51, 4:

    Tiberius exercendas leges esse respondit,

    Tac. A. 1, 72: [p. 684] legem praecipue sumptuariam, Suet. Caes. 43; id. Tib. 58:

    quaestionem inter sicarios,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    regnum,

    Plin. 10, 21, 24, § 47; cf.

    imperia,

    Verg. G. 2, 370:

    crudelitatem non solum in vivo sed etiam in mortuo,

    Cic. Phil. 11, 3, 8:

    inimicitias,

    id. Div. in Caecil. 4, 13; cf.:

    graves inimicitias cum aliquo,

    Sall. C. 49, 2:

    gratiam aut inimicitias in tanta re,

    id. ib. 51, 16:

    jurgia, discordia, simultates cum hostibus,

    id. ib. 9, 2:

    cui exercita cum Pisone amicitia,

    Tac. A. 1, 14:

    licentiam,

    id. ib. 13, 47:

    amicitiam,

    id. ib. 15, 60:

    odium,

    id. ib. 13, 37:

    odium in aliquo,

    Ov. M. 9, 275 et saep.:

    facilitatem et lenitudinem animi,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    juris aequabilitatem,

    id. ib.; cf.

    justitiam,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    scelus, libidinem, avaritiam in socios,

    Liv. 29, 17, 13; cf.:

    avaritiam (juvenes) exercere jubentur,

    Juv. 14, 108:

    foede victoriam in captis,

    Liv. 6, 22, 4:

    acerrume victoriam nobilitatis in plebem,

    Sall. J. 16, 2:

    foede et crudeliter victoriam,

    id. C. 38:

    amores ad aliquem,

    Cat. 68, 69:

    pacem et hymenaeos,

    to celebrate, solemnize, Verg. A. 4, 99:

    nomen patris,

    to bear his name, Plin. Pan. 21, 4 et saep.—
    C.
    Pregn., to disturb, disquiet, vex, plague (the figure being taken from the baiting of wild beasts):

    meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    nunc me reliquiae vestrae exercent,

    id. Fam. 12, 4, 1:

    non te nullius exercent numinis irae,

    Verg. G. 4, 453:

    aliquem odiis,

    id. A. 4, 622 et saep.:

    te de praedio Oviae exerceri, moleste fero,

    Cic. Att. 13, 22, 4:

    ergo exercentur poenis,

    Verg. A, 6, 739:

    hominum vitam curis,

    Lucr. 5, 1424:

    ambitio animos hominum exercet,

    Sall. C. 11, 1:

    simultates nimio plures et exercuerunt eum et ipse exercuit eas,

    Liv. 39, 40, 9.—In the part. perf.:

    nate, Iliacis exercite fatis,

    Verg. A. 3, 182:

    Venus exercita curis,

    id. ib. 5, 779; cf.:

    curis exercita corpora,

    Ov. M. 7, 634:

    adversis probitas exercita rebus,

    id. Tr. 5, 5, 49: habere aliquem exercitum, Plaut. Fragm. ap. Non. 6, 4.—Hence, exercĭ-tus, a, um, P. a. (acc. to II. C.).
    A.
    Vexed, harassed:

    scito nihil tam exercitum esse nunc Romae quam candidatos omnibus iniquitatibus,

    Cic. Att. 1, 11, 2:

    Tiberius tantis rebus,

    Tac. A. 4, 11.— Hence,
    B.
    Vexatious, severe:

    quid magis sollicitum, magis exercitum dici potest?

    Cic. Mil. 2, 5:

    finem tam exercitae militiae orabant,

    Tac. A. 1, 35:

    dura hiems, exercita aestas,

    id. ib. 1, 17:

    aestas (with inquieta),

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    infantiam pueritiamque habuit laboriosam et exercitam,

    Suet. Tib. 6 init.
    C.
    Disciplined:

    (miles) exercitatus et vetus ob eam rem fortior (opp. rudis et inexercitatus),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38:

    mirum in modum juventus,

    Flor. 1, 3, 2:

    proprio in metu, qui exercitam quoque eloquentiam debilitat,

    Tac. A. 3, 67:

    militia,

    id. ib. 3, 20:

    ad omne flagitium,

    id. ib. 14, 2:

    ingenium adulatione,

    id. H. 4, 4:

    Graeca doctrina ore tenus,

    id. A. 15, 45.— Comp. and sup.: exercitiorem, exercitissimum (dicebant antiqui), Paul. ex Fest. p. 81, 8 Müll. — Adv.: exercĭtē, in a practised manner; in comp.:

    cogitare,

    App. M. 11, p. 272, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exerceo

  • 44 insuesco

    in-suesco, suēvi, suētum, 3, v. n. and a. (insuerat, Tac. A. 4, 57), to accustom, habituate (not in Cic. or Cæs.).
    I.
    Neutr., to accustom or habituate one ' s self, to become accustomed to a thing; constr. with dat., with ad, or inf.
    (α).
    With dat.:

    corpori,

    Tac. A. 11, 29. —
    (β).
    With ad:

    ad disciplinam militiae insuescere militem nostrum,

    Liv. 5, 6.—
    (γ).
    With inf.:

    mentiri,

    Ter. Ad. 1, 1, 30:

    largiri,

    Sall. J. 8, 2:

    amare, potare,

    id. C. 11, 6. —
    II.
    Act., to accuslom or habituate one to a thing; constr. aliquem aliquid or aliqua re.
    (α).
    Aliquem aliquid:

    insuevit pater optimus hoc me Ut fugerem,

    Hor. S. 1, 4, 105.—
    (β).
    Aliquem aliqua re:

    aquā pecus,

    Col. 6, 4.— Pass.:

    sic insuesci debent, ut,

    id. 11, 3:

    ita se a pueris insuetos,

    Liv. 24, 48, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > insuesco

  • 45 minitor

    mĭnĭtor, ātus, 1 ( inf. minitarier for minitari, Plaut. Am. 3, 4, 3; id. Rud. 3, 1, 15.— Act. collat. form minito, āre; v. infra fin.), v. dep. freq. [1. minor], to threaten, menace a person with any thing; constr. alicui aliquid, alicui aliquā re, with inf., with acc. and inf., and absol. (class.).
    (α).
    Alicui aliquid:

    Mihin' malum minitare?

    Plaut. Curc. 4, 4, 15:

    ista horribilia minitare purpuratis tuis!

    Cic. Tusc. 1, 43, 102; id. Phil. 13, 9, 21:

    malum alicui,

    id. Caecin. 10, 27:

    fratri mortem,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    virgas securesque omnibus,

    Liv. 3, 57, 3.—With acc.:

    facito istud quod minitaris,

    Plaut. Rud. 3, 5, 13:

    quin consul arma minetur,

    Cic. Fam. 11, 3, 3:

    bellum,

    Quint. 3, 8, 19.—With dat.:

    quis illest qui minitatur filio?

    Plaut. Bacch. 4, 8, 9:

    alicui,

    Cic. Att. 2, 19, 3.—
    (β).
    Alicui aliquā re:

    huic urbi ferro ignique minitantur,

    Cic. Phil. 11, 14, 37; 13, 21, 47:

    huic urbi ferro flammāque minitans,

    id. Cat. 2, 1, 1 (Klotz, ferrum flammamque):

    Caesari gladio,

    Sall. C. 49, 4.—With abl.: qui ferro minitere, Enn. ap. Fest. s. v. ningulus, p. 177 Müll. (Ann. v. 133 Vahl.).—
    (γ).
    With inf.:

    quod nunc minitare facere,

    Ter. Hec. 3, 4, 13.—
    (δ).
    With acc. and inf.:

    cur ergo minitaris tibi te vitam esse amissurum?

    Plaut. As. 3, 3, 2.—
    (ε).
    Absol.:

    etiam, carnufex, Minitare?

    Plaut. Bacch. 4, 6, 16:

    noli minitari,

    id. Mil. 2, 4, 19.— Act. collat. form mĭnĭto, āre (ante-class.):

    quae minitas mihi,

    Plaut. Capt. 3, 5, 85: etiam minitas? Naev. ap. Non. 473, 32:

    quid minitabas te facturum,

    Plaut. Fragm. ib. 33; Liv. Andron. Tr. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > minitor

  • 46 compenso

    com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.
    I.
    In gen.
    (α).
    Cum aliquā re:

    nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,

    Cic. Pis. 30, 75:

    laetitiam cum doloribus,

    id. Fin. 2, 30, 97:

    bona cum vitiis,

    Hor. S. 1, 3, 70.—
    (β).
    Aliquā re:

    summi labores nostri magnā compensati gloriā,

    Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):

    damna ab aliquo aetatis fructu compensata,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:

    paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,

    id. ib. 64, 216:

    tot amissis te unum,

    Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:

    facinora ministerio,

    Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—
    II.
    In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:

    longum iter,

    Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati).

    Lewis & Short latin dictionary > compenso

  • 47 conpenso

    com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.
    I.
    In gen.
    (α).
    Cum aliquā re:

    nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,

    Cic. Pis. 30, 75:

    laetitiam cum doloribus,

    id. Fin. 2, 30, 97:

    bona cum vitiis,

    Hor. S. 1, 3, 70.—
    (β).
    Aliquā re:

    summi labores nostri magnā compensati gloriā,

    Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):

    damna ab aliquo aetatis fructu compensata,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:

    paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,

    id. ib. 64, 216:

    tot amissis te unum,

    Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:

    facinora ministerio,

    Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—
    II.
    In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:

    longum iter,

    Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati).

    Lewis & Short latin dictionary > conpenso

  • 48 aestimo

    (aestumo), āvī, ātum, āre
    1) (тж. ae. pecuniā C) оценивать, определять стоимость (signa, frumentum C)
    ae. litem Cs, C, VP etc. — определить сумму, подлежащую взысканию с обвиняемого; с gen. или abl. pretii
    ae. aliquid denis assibus T — оценить что-л. в 10 ассов
    ae. aliquid (ex) aliquā re Cs, C etc. — оценить что-л. или судить о чём-л. по чему-л.
    ae. aliquid non ex re, sed ex commodo Sl — ценить что-л. не по существу, а в зависимости от (личной) выгоды
    si quis vere aestimet L ( вводно) — по правде (строго) говоря
    2) считать ( aliquos pro sociis QC); устанавливать ценность, определять достоинство
    magno (nonnihilo) ae. Cвысоко ставить
    unius assis ae. Ctl — ценить в один асс («ни в грош не ставить»)
    aliquid vitā ae. QC — дорожить чём-л. как жизнью
    3) полагать, высказывать мнение, давать заключение, определять
    Aquitania ex tertiā parte Galliae est aestimanda Cs — Аквитания составляет, нужно думать, треть Галлии

    Латинско-русский словарь > aestimo

  • 49 commuto

    com-mūto, āvī, ātum, āre
    1) менять, изменять (iter, consilium Cs); превращать ( aliquid ex vero in falsum C); перестраивать ( delubrum PJ); подделывать, искажать ( tabulas publicas C)
    2) обменивать(ся), выменивать (captivos C; pallium Pl)
    c. inter se aliquid Pl — поменяться чём-л. между собой
    c. aliquid (cum) aliquā re C etc. — променять что-л. на что-л.
    c. verba — вести разговор, беседовать ( cum aliquo и inter se Ter)
    c. aliquid aere Col или pecuniā C — продавать что-л.
    3) заменять, подставлять ( verbum verbo C)

    Латинско-русский словарь > commuto

  • 50 momentum

    mōmentum, ī n. [из *. mŏvĭmentum от moveo ]
    1) движущая сила, толчок (lĕvi momento impulsa occĭdit, sc. arbor L); напор, натиск ( hostes haud magno momento fusi sunt L)
    2) повод, побудительное начало, причина, обстоятельство ( parva momenta animum in spem impellunt L); стимул (ad aliquid C)
    3) содействие, помощь (saluti alicujus m. praebere O)
    4) вес, важность, значение, влияние (magni momenti esse ad aliquam rem C; nullius momenti esse apud aliquem Nep; res aliquid momenti habet C)
    m. habere (afferre) ad aliquid C, Cs — иметь большое (решающее) значение для чего-л.
    magnum m. addere (adjicere) alicui rei L — оказывать решающее влияние на что-л.
    m. facere ad aliquid (in aliqua re) L — оказывать влияние на что-л. (пользоваться влиянием в чём-л.)
    quorum adventus hoc momenti fecit, ut... L — их приход привёл к тому, что...
    6) влиятельное лицо (maximum m. rerum civitatis esse L)
    8)
    а) смена, бег, течение (m. horarum Just; tempora certis momentis decedentia H)
    б) круговорот, оборот
    9) решение, исход
    10) изменение, перемена (nullum m. annonae facere L; lĕvia fortunae momenta L)
    11) отрезок времени или пространства, промежуток ( natura parvis momentis multa mutat C)
    12) мгновение, момент
    momento fit cinis, diu silva Sen впоследствии погов. — лес растёт долго, а превратить его в пепел — дело мгновения
    13) раздел, часть, пункт (officiorum C; orationis Q); исходная точка (sol cotidie ex alio caeli, momento orĭtur PM)

    Латинско-русский словарь > momentum

  • 51 praeopto

    prae-opto, āvī, ātum, āre
    больше желать ( aliquid quam aliquid L); предпочитать (aliquid alicui rei Nep, L и aliquid pro aliquā re Ap)

    Латинско-русский словарь > praeopto

  • 52 profero

    prō-fero, tulī, lātum, ferre
    1) выносить (aliquid ex aliquā re C, Su etc.); выводить ( liberos in conspectu Cs); вывозить ( commeatūs ex āgris in viam L); вынимать, доставать (nummos ex arcā C; aliquid de sinu Pt); выдавать ( arma ex oppido Cs); высовывать, выставлять (digitum C; caput O, Ph); представлять ( testera C); показывать ( tabulas Cs)
    2) опубликовывать, издавать ( orationem C); разоблачать, открывать ( alicujus flagitia C); обнаруживать ( ingenium T)
    p. aliquid foras C (in medium C и in populum Pt) — разглашать, делать известным (предавать гласности) что-л.
    3) приводить, упоминать, называть (exempla nota C; multos nominatim C); произносить, высказывать ( ineptias Sen)
    4) продвигать, выдвигать вперёд ( munitiones Cs); выкатывать ( vineas Cs)
    p. gradum Pl (pedem H) — идти вперёд, продолжать путь
    p. signa (castra) воен. L — выступить, отправиться в поход
    p. aliquem ad famam T — прославить кого-л.
    prolalis pedibus PM (prolato pede SenT) (см. pes 7.) — на всех парусах
    5)
    а) расширять, раздвигать (fines agri publici L; imperium ad mare L)
    б) удлинять, продлить ( vitam C)
    6) откладывать, отсрочивать (diem H; aliquid in propinquum diem Ap)
    7) производить, давать (laurum profert terra PJ; frondes et umbras p. VF); изобретать, делать ( enses Tib)

    Латинско-русский словарь > profero

  • 53 admisceo

    Латинско-русский словарь > admisceo

  • 54 interpono

    inter-pōno, posuī, positum, ere
    1) ставить, расставлять между (aliquem или aliquid alicui или inter aliquos)
    2) вставлять, вводить (menses intercalarios L; verba C)
    i. spatium ad recreandos animos Csдать время для отдыха
    3) пускать в ход, выставлять, выдвигать, противопоставлять, употреблять, приводить
    i. fidem in aliquid (in aliquā re) Cs etc. — давать слово (обещание) в чём-л.
    i. studium( operam) pro aliquo C — стараться для кого-л.
    4) привлекать, допускать (aliquem convivio Su; judices, testes C)
    se i. in aliquid (alicui rei) — вмешиваться во что-л. (i. se bello L)
    i. se audaciae alicujus C — воспротивиться чьей-л. дерзости
    5) подделывать, фальсифицировать (i. rationes populorum C)

    Латинско-русский словарь > interpono

  • 55 intimo

    āvī, ātum, āre [ intimus I \]
    1) вкладывать, бросать (aliquid gurgiti Sol, Amm)
    2) внедрять, запечатлевать ( imaginem sibi Tert)
    3) извещать, сообщать (aliquid de aliquā re Treb etc.; aliquid alicui Eccl, CTh)

    Латинско-русский словарь > intimo

  • 56 jacio

    jēcī, jactum, ere
    1) бросать (ancoram C, V); кидать, метать, швырять (lapĭdes Cs, O); сбрасывать, свергать (aliquem in praeceps T)
    j. se — бросаться (in profundum Cs; ex muris QC); ронять ( arbor poma jacit O)
    2) выбрасывать ( ciconiae pedes ante se jaciunt PM); отбрасывать ( aliquid procul O); разбрасывать ( flores V); рассеивать, сеять ( semĭna V)
    4) произносить (j. contumeliam in aliquem C; j. probra T)
    j. minas Lгрозить
    5)
    а) выражать, высказывать ( suspicionem C)
    j. mentionem rei alicujus VPупомянуть о чём-л
    б) нечаянно вымолвить, слегка коснуться (j. aliquid de aliquā re L)
    6) набрасывать, наваливать, насыпать (aggĕrem Cs; vallum L); класть, возводить, строить (j. fundamenta urbis L; j. muros V)
    7) класть основание, закладывать (j. fundamenta pacis C); устраивать, прокладывать, проводить (j. gradum atque adĭtum ad aliquid C)

    Латинско-русский словарь > jacio

  • 57 jungo

    jūnxī, jūnctum, ere [одного корня с jugum ]
    1) соединять, связывать, сочетать (aliquid inter se C, Cs etc.; aliquid cum aliquā re C etc.; aliquid alicui rei V etc.); сплетать ( membra O)
    dextram dextrae (dextras) j. Vобменяться рукопожатием
    oscula j. Oпоцеловаться
    se j. alicui C — соединиться с кем-л.
    juncta facere C — приводить в связь, связывать
    pontem T (fluvium ponte L) j. — перебросить (построить) мост через реку
    cursum equis j. L — бежать, не отставая от лошадей
    equum (suum) equo alicujus j. Hirt — схватиться с кем-л. в конном бою
    2) закрывать, запирать (fenestras H; ostia J)
    3) запрягать, впрягать (equos ad currum PM или с dat. curru V)
    4) заживлять, залечивать (vulnĕra Scr, St)
    6) pass. jungi быть смежным, граничить, примыкать ( hortulus Academiae — dat.— junctus Ap)
    7) связывать (во времени), не прерывать (j. labōrem PJ)
    j. somnum morti Ptубить спящего
    8) сочетать браком (se j. или jungi alicui O etc.)
    aliquam secum matrimonio j. QC — жениться на ком-л.
    9)
    se j. — сблизиться, породниться (se ad aliquem j. C; a sanguine materno junctus O)
    10) заключать, завязывать (amicitiam cum aliquo j. C; se j. alicui contra Romanos Eutr; j. foedus, pacem L)

    Латинско-русский словарь > jungo

  • 58 considero

    con-sīdĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [acc. to Corss. Nachtr. p. 43, from sidus, prop. to observe the stars; and so Paul. ex Fest. p. 42, 4, and 75, 8 Müll.; cf. desidero], to look at closely, attentively, carefully, to inspect, examine (class. in prose and poetry, esp. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    contemplari unum quidque otiose et considerare coepit,

    Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:

    candelabrum etiam atque etiam,

    id. ib. 2, 4, 28, §

    65: argentum (with contemplari),

    id. ib. 2, 4, 15, §

    33: opus (pictorum),

    id. Off. 1, 41, 147:

    aliquem,

    Sall. C. 58, 18:

    pallium diligentius,

    Petr. 12, 3; cf. Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    feminas diligenter ac lente mercantium more,

    Suet. Calig. 36:

    formam, quā ludum gladiatorium erat aedificaturus,

    id. Caes. 31:

    lucentia sidera,

    Gell. 2, 21, 2:

    spatium,

    Ov. M. 3, 95 al. —
    (β).
    With acc. and inf. as object, to observe, perceive (very rare):

    cum folia decidere considerassent (corresp. with videre and animadvertere),

    Col. 11, 2, 67.—
    (γ).
    With a rel.-clause:

    num tamen exciderit ferrum considerat, hastae,

    Ov. M. 12, 105.—
    II.
    Trop., to consider maturely, to reflect, contemplate, meditate; constr. with the acc., with de, a rel.-clause, ut, or absol.
    (α).
    With acc.:

    mecum in animo vitam tuam,

    Ter. Heaut. 2, 4, 5; so,

    eos casus mecum ipse,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    reliquum est, quod ipsae optime considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae,

    id. Fam. 14, 14, 1:

    res atque pericula nostra,

    Sall. C. 52, 2:

    simul ipse qui suadet considerandus est,

    Tac. H. 2, 76.— With ex:

    Rosciorum factum ex ipsius Chrysogoni judicio,

    Cic. Rosc. Am. 37, 108. —With aliquid ex aliquā re:

    aliquid ex se et ex suā naturā,

    Cic. Inv. 1, 10, 14; 2, 58, 176.—
    (β).
    With de:

    cum de me ipso ac de meis te considerare velim,

    Cic. Att. 7, 13, 3:

    his de rebus velim cum Pomponio consideretis,

    id. ib. 14, 14, 2:

    de quā (intercessione) isti ipsi considerabunt,

    id. Imp. Pomp. 19, 58:

    de totā re,

    id. Att. 12, 24, 1.— Impers.:

    quale sit id, de quo consideretur,

    inquiry is made, Cic. Off. 3, 4, 18.—
    (γ).
    With rel.-clause:

    considerate cum vestris animis vosmet ipsi, ecquem putetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 12, § 29:

    sed velim consideres, quid faciendum putes,

    id. Att. 7, 13, 3; id. Verr. 2, 5, 68, § 174; Liv. 45, 12, 5:

    consideres quid agas, quo progrediare, quem hominem et quā ratione defendas,

    Cic. Verr 2, 5, 68, § 174; Sall. C. 20, 6; 44, 5; Quint. 8, 3, 15; 3, 8, 51 al.: finitimos hostes an amicos velis esse considera, Curt. 7, 8, 30.—So impers.:

    in quā (parte) quid juris sit consideratur,

    Cic. Inv. 1, 11, 14.—
    (δ).
    With ut or ne, to take care, to be considerate (rare):

    considerandum erit, ut solum pingue sit,

    Col. 2, 2, 17; so,

    ut lunā crescente id fiat,

    id. 8, 5, 9.— Impers.:

    considerandum est, ne aut temere desperet, etc.,

    Cic. Off. 1, 21, 73.—
    (ε).
    Absol.:

    ille se considerare velle (ait),

    Cic. Fam. 10, 16, 1.—Hence,
    A.
    con-sīdĕranter, adv. (of the P. a. considerans. which is not used), = considerate, in a deliberate, considerate manner (post-Aug. and rare):

    agere,

    Val. Max. 8, 1, Ambust. 2:

    cuneum deponere,

    Pall. Febr. 17, 2.— Comp. considerantius, acc. to Fronto, p. 2194 P., but without voucher.— Sup. not in use.—
    B.
    consīdĕrātus, a, um, P. a., in acc. with 11., maturely reflected upon, considerate, circumspect, cautious, etc. (in good prose; most freq. in Cic.; not in Quint.).
    1.
    Of things:

    verbum consideratissimum, arbitror,

    Cic. Font. 9, 19 (v. arbitror, II.):

    considerata atque provisa via vivendi,

    id. Par. 5, 1, 34; cf.:

    considerata (et diligens) excogitatio faciendi aliquid aut non faciendi,

    id. Inv. 2, 5, 18:

    nihil,

    id. Har. Resp. 2, 3:

    factum,

    id. Sull. 26, 72:

    ratio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    tarditas,

    id. Brut. 42, 154: facilitas parum considerata, Cod. Th. 8, 5, 19.— Comp.:

    consilium,

    Cic. Att. 9, 2, a, 2.—
    2.
    Transf., as in Engl., to the person:

    homo,

    Cic. Caecin. 1, 1; id. Quint. 3, 11:

    consideratus ac sapiens,

    Plin. Pan. 44, 5:

    tardum pro considerato vocent,

    Liv. 22, 39, 20.— Comp.: consideratior factus Caesar (with tardior), Auct. B. Afr. 73; cf.:

    unā in re paulo minus consideratus,

    Cic. Quint. 3, 11.— Adv.: consīdĕrātē, considerately:

    fieri,

    Cic. Quint. 16, 51; id. Off. 1, 38, 136:

    agere,

    id. ib. 1, 27, 94 al.— Comp., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 9; Liv. 4, 45, 8; Suet. Caes. 77.— Sup., Cic. Att. 9, 10, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > considero

  • 59 commisceo

    com-misceo, miscuī, mixtum (mistum), ēre
    1) смешивать (aliquid cum aliquā re или alicui rei, тж. aliquā re)
    commixtā grandine nimbus V — дождь, смешанный с градом
    2) соединять, сочетать ( temeritatem cum sapientiā C)
    c. corpora Pl etc.concumbere

    Латинско-русский словарь > commisceo

  • 60 oppignero

    op-pīgnero, āvī, ātum, āre
    1) закладывать, отдавать в (под) залог ( aliquid pro aliquā re C или aliquā re M)
    2) гарантировать, обеспечить

    Латинско-русский словарь > oppignero

См. также в других словарях:

  • Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua... — (Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua securitas major vel solennior, per quam aliquis statum certiorem habere possit, neque ad statum suum verificandum aliquid solennius testimonium producere, quam finem in curia domini regis levatum;… …   Ballentine's law dictionary

  • mettre — Mettre, Ponere. Il vient de Mittere, par syncope et antiptose, Inde Mittere in possessionem. Mettre en possession. Mettre à bord, Naues ad terram applicare, Appellere nauem. Mets toy à dextre, Concede ad dexteram. Mettre à feu et à sang, Incendia …   Thresor de la langue françoyse

  • SENATUSCONSULTUM — dictum est, quod Senatus iussit atque constituit. Hoc quomodo fieri solitum sit in Rep. Rom. paucis exponam. Qui Senatum habitutus erat, immolabat hostiam prius atque auspicabatur, uti discimus ex Appiano de bello Civili l. 2. ubi de Caesaris,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • moyen — I. Moyen, m. acut. Vient de ce mot Latin Medium, ou bien de cestuy Modus. Ainsi l on dit, Le moyen de faire cela, est de bailler argent, Ratio, via, intermedium, methodus, ars. Le François en use en maintes et diverses sortes, comme se peut voir… …   Thresor de la langue françoyse

  • plaisir — en François se prend pour un bien fait, pour une chose fort agreable, et pour recreation, joyeuseté ou passetemps. Plaisir mondain et charnel, Voluptas. Mon plaisir ou soulas, Meum suauium, Quid agitur? Mea voluptas. A mon plaisir, Ex sententia,… …   Thresor de la langue françoyse

  • Late medieval philosophy, 1350–1500 — Zénon Kaluza INTRODUCTION No fact in philosophical or other history underlies the commonlymade division of fourteenth century philosophy around the year 1350, except perhaps the Black Death of 1348–9, which overcame the Oxford masters and… …   History of philosophy

  • employer — et despendre à quelque chose, Sumere, Insumere in re aliqua. Employer son argent, Le faire profiter, Pecuniam occupare, B. Employer une chose entant qu elle fait pour nous, et non autrement, Agnoscere aliquid quatenus cum causa nostra facit,… …   Thresor de la langue françoyse

  • traicter — Traicter, et manier, Tractare, Contrectare. Traicter aucun, Aliquem, Curare. Liu. lib. 22. Ils ont esté distribuez par les maisons de la ville pour y estre logez et traictez, Per familias accipiendos benigne curandosque diuiserunt. Liu. lib. 22.… …   Thresor de la langue françoyse

  • propos — Propos, Vient du Latin, Propono, et signifie ores conference de paroles entre deux ou plusieurs, Sermo, Oratio, Conlocutio, comme, Ils ont propos ensemble de mes affaires, Sermonem habent de rebus meis. Par son propos j ay entendu, Ex eius… …   Thresor de la langue françoyse

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • Edad Media — Santa Sofía de Constantinopla (532 537). Los cuatro minaretes son una adición correspondiente a su transformación en mezquita, a raíz de la …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»