Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

aliquā+(ex)+parte+la+ru

  • 21 assequor

    as-sĕquor ( ads-, Fleck., B. and K., Halm), sĕcūtus (or sĕquutus; v. sequor), 3, v. dep., to follow one in order to come up to him, to pursue.
    I.
    A.. In gen. (only ante-class. in the two foll. exs.): ne sequere, adsequere, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 6, § 73 Müll.:

    Adsequere, retine,

    Ter. Phorm. 5, 8, 89.—Far more freq.,
    B.
    Esp., to reach one by pursuing him:

    sequendo pervenire ad aliquem: nec quicquam sequi, quod adsequi non queas,

    Cic. Off. 1, 31, 110.—Hence, to overtake, come up with a person or thing (with the idea of active exertion; while consequi designates merely a coming up with, a meeting with a desired object, the attainment of a wish; cf. Doed. Syn. III. p. 147 sq. According to gen. usage, adsequor is found only in prose;

    but consequor is freq. found in the poets): si es Romae jam me adsequi non potes, sin es in viā, cum eris me adsecutus, coram agemus,

    Cic. Att. 3, 5; [p. 178] poët. ap. Cic. Tusc. 1, 39, 94:

    Pisonem nuntius adsequitur,

    Tac. A. 2, 75.—In the histt. also absol.:

    ut si viā rectā vestigia sequentes īssent, haud dubie adsecuturi fuerint,

    Liv. 28, 16:

    in Bruttios raptim, ne Gracchus adsequeretur, concessit,

    id. 24, 20:

    nondum adsecutā parte suorum,

    arrived, id. 33, 8; Tac. H. 3, 60.—
    II.
    Trop.
    A.
    To gain, obtain, procure:

    eosdem honorum gradus adsecuti,

    Cic. Planc. 25, 60:

    immortalitatem,

    id. ib. 37, 90:

    omnes magistratus sine repulsā,

    id. Pis. 1, 2; so Sall. J. 4, 4:

    regnum,

    Curt. 4, 6 al.:

    nihil quicquam egregium,

    Cic. de Or. 1, 30, 134; id. Verr. 2, 1, 57:

    quā in re nihil aliud adsequeris, nisi ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    adsecutas virtute, ne, etc.,

    Just. 2, 4.—
    B.
    To attain to one in any quality, i. e. to come up to, to equal, match; more freq. in regard to the quality itself, to attain to:

    Sisenna Clitarchum velle imitari videtur: quem si adsequi posset, aliquantum ab optimo tamen abesset,

    Cic. Leg. 1, 2 fin.:

    benevolentiam tuam erga me imitabor, merita non adsequar,

    id. Fam. 6, 4 fin.; so id. ib. 1, 4 fin.:

    qui illorum prudentiam, non dicam adsequi, sed quanta fuerit perspicere possint,

    id. Har. Resp. 9, 18:

    ingenium alicujus aliquā ex parte,

    Plin. Ep. 4, 8, 5: ut longitudo aut plenitudo harum multitudinem alterius adsequatur et exaequet, Auct. ad Her. 4, 20.—
    III.
    Transf. to mental objects, to attain to by an effort of the under standing, to comprehend, understand:

    ut essent, qui cogitationem adsequi possent et voluntatem interpretari,

    Cic. Inv. 2, 47, 139:

    quibus (ratione et intellegentiā) utimur ad eam rem, ut apertis obscura adsequamur,

    id. N. D. 3, 15, 38:

    ut scribas ad me, quid ipse conjecturā adsequare,

    id. Att. 7, 13 A fin.:

    Quis tot ludibria fortunae... aut animo adsequi queat aut oratione complecti?

    Curt. 4, 16, 10; Sex. Caecil. ap. Gell. 20, 1, 5:

    quid istuc sit, videor ferme adsequi,

    Gell. 3, 1, 3:

    visum est et mihi adsecuto omnia a principio diligenter ex ordine tibi scribere,

    Vulg. Luc. 1, 3:

    adsecutus es meam doctrinam,

    ib. 2 Tim. 3, 10; ib. 1 Tim. 4, 6.
    Pass. acc. to Prisc. p. 791 P., but without an example; in Cic. Verr. 2, 2, 73 fin., instead of the earlier reading, it is better to read, ut haec diligentia nihil eorum investigare, nihil adsequi potuerit; cf. Zumpt ad h. l., and Gronov. Observ. 1, 12, 107; so also B. and K.

    Lewis & Short latin dictionary > assequor

  • 22 assequor

    as-sequor, secūtus (sequūtus) sum, sequī
    1) следовать (за кем-л.), догонять, настигать
    (Hanno) in Bruttios raptim, ne Gracchus assequeretur, concessit L — Ганнон спешно отступил в область бруттиев, чтобы его не настиг Гракх
    2) добиться, достигнуть, получить (immortalitatem, honorum gradūs C; regnum QC); сравняться, стать равным, подняться (до)
    3) постигать, улавливать, понимать
    conjecturā a. Cдогадываться

    Латинско-русский словарь > assequor

  • 23 assequor

    as-sequor (ad-sequor), secūtus sum, sequī, zu einem Ggstde., der voraus war, herzufolgen, d.i. ihm nachkommen, ihn einholen, erreichen, I) eig., absol. (s. Fabri Liv. 24, 20, 2), assequere ac retine, hol sie ein (= setz ihr nach, um sie einzuholen), Ter.: Porcius deinde assecutus cum levi armatura, Liv. – od. m. Acc., si es Romae, iam me assequi non potes, Cic.: ass. vehiculum Darei, Curt. – II) übtr.: a) einem Ggstde., der uns in irgend einer Beziehung voraus war, nachkommen, ihn einholen, erreichen, alqm, Cic.: merita alcis non ass., Cic.: ingenium alcis aliqua ex parte ass., Plin. ep. – b) etw., bes. etw. Erstrebtes, erreichen = erlangen, α) m. Acc.: eosdem honorum gradus, Cic.: magistratus omnes sine repulsa, Cic.: propositum, Cic.: immortalitatem, Cic.: sine studio in vita nihil quisquam egregium adsequeretur, Cic.: tantum laudis et gloriae, ut etc., Quint.: per quorum sententias iusque iurandum id assequantur, quod antea ipsi scelere et ferro assequi consueverant? Cic.: in iis per quae nomen est assecutus, Quint.: istam diem (Termin) quomodo assequitur? hält er ihn ein? Cic. – β) m. folg. ut od. ne m. Konj., illud assequi posse, ut etc., Cic.: ex quo etiam illud assequor, ut etc., Cic.: neque precibus nec insidiando nec speculando assequi potui, ut etc., Cic.: qua in re nihil aliud assequeris, nisi ut etc., Cic.: haec ut sciamus, assequi nullo modo possumus, Quint.: non solum assecuti, ne naves darent, Cic. Verr. 5, 51: assecutas virtute, ne etc., Iustin. 2, 4, 27. – γ) m. folg. Infin., mihi videris unā mercede duas res assequi velle, nos iudicio perfundere, accusare autem eos ipsos a quibus mercedem accepisti, Cic. Rosc. Am. 80. – c) etw. geistig erfassen, verstehen, begreifen, fassen, einsehen, nihil eorum vestigare, nihil assequi potuisse, Cic. – u. m. Ang. womit? durch Abl., alqd cogitatione, Cic., animo, Curt.: alqd suspicione, coniecturā, vermuten, erraten, Cic.: haec quam sint gravia credo vos ex vestris rebus rusticis coniecturā assequi posse, Cic. – / Perf. passiv, est adsecuta, Vitr. 6. prooem. 5: Infin. assequi passiv, Greg. Tur. de curs. eccl. p. 41 Haase.

    lateinisch-deutsches > assequor

  • 24 onus

    onus (in Hdschr. oft honus), eris, n. (vgl. altindisch ānah, der Lastwagen), die Last, I) eig.: 1) im engeren Sinne, die Last, Ladung, Fracht, merces atque onera, Cic.: onera vehiculorum, Suet.: onus dorso subire, Hor.: iumentis onera deponere, Caes.: onera transportare, Caes.: onera capere posse (v. Kähnen), Liv.: naves onerariae LXIII expugnatae, quaedam cum suis oneribus, Liv.: alterius navis, alterius onus erat, Cic.: aptus onere ferundo (v. d. Schultern), Capit.: accommodatus oneri ferundo (v. Kamel), Sen.: tanto aptiora exportandis oneribus tarda iumenta sunt quam nobiles equi, Sen. – 2) im weiteren Sinne: a) objekt. = jede Last, Bürde, tanti oneris turrim moturos sese confiderent, Caes.: on. gravidi ventris, u. bl. onus, Leibesbürde, Leibesfrucht, Ov.: onera ciborum, die Exkremente, Plin.: und so onus ventris, Mart. u. Lampr. – b) subjekt. = die Last, Schwere einer Sache, Curt. 5, 3 (12), 21. – II) übtr.: A) im allg., die Last, Lästigkeit, Beschwerlichkeit, Bürde, die schwierige Aufgabe, a) objekt., onus (Aufgabe) grave et Athenarum et Cratippi (von seiten A. und des Kr.), Cic.: magnitudo oneris (der lästigen, schwierigen Aufgabe), Tac.: quantis oneribus premerere, lästigen Beschäftigungen, Cic.: oneri esse, zur Last sein, beschwerlich fallen, Sall. u. Liv.: providere debent, quid oneris in praesentia tollant, Cic.: plus oneris sustuli (habe ich auf mich genommen), quam ferre me posse intellego, Cic.: unam familiam subisse civitatis onus, Liv.: neque mihi quidquam oneris suscepi, cum illa dixi, quo minus honeste hanc causam et libere possem defendere, noch fällt mir wegen jenes Vortrages irgend etwas zur Last, so daß ich nicht usw., Cic. Clu. 142: onus alci iniungere, eine Last (des Amtes) auflegen, Liv.: hoc onus si aliqua ex parte allevabitis, Cic.: id onus reicere (von sich werfen), Cic.: opprimi onere officii, Cic.: et praetori et consilio haud mediocre onus demptum erat de Scipione cognoscendi, Liv. – probandi onus, Last, Verbindlichkeit, ICt. – b) subjekt., die Last, Schwere einer Sache, epici carminis onera lyrā sustinere, Quint. 10, 1, 62. – B) insbes.: a) die Last, die Abgabe, bes. die Schuldenlast, oneribus premi, Cic.: onera graviora iniungere, Caes.: Ilienses ab omni onere immunes praestare, Suet. – b) die Last, die Ausgabe, Unkosten, onera bellorum civilium, Suet.: onera imperatoria (eines Kaisers), patria (eines Vaters), Suet.: explicare onera, sich aus der Geldklemme befreien, Suet.

    lateinisch-deutsches > onus

  • 25 sacro

    sacro, āvī, ātum, āre (sacer), I) der Gottheit etwas zusprechen, -weihen, -widmen, 1) eig.: caput, Liv.: aras, Verg.: diversam aciem Marti ac Mercurio, Tac. – 2) übtr.: a) übh., widmen, geben, bestimmen, honorem alci, auf beständig geben, Verg.: telis Euandri sacratum, bestimmt, Verg.: quod Libitina sacravit, was tot ist, Hor. – b) meton., heilig-, unverletzlich machen, foedus, Liv.: nemus honore (= exstructo sepulcro), Mart.: deum sede, einem Gotte einen Tempel weihen, ihn durch einen Tempel ehrwürdig u. heilig machen, Liv. – II) (= consecrare) eine Person zu einer Gottheit erheben, alqm inter divos, Spart. Alex. Sev. 7, 8. – übtr., dem Ruhme nach unsterblich machen, verewigen, avum... sacrarunt aliquā carmina parte tuum, Ov.: alqm Lesbio plectro, Hor.: vivit eloquentia Catonis sacrata scriptis omnis generis, unsterblich durch seine Schriften, Liv.

    lateinisch-deutsches > sacro

  • 26 sollicitudo

    sollicitūdo, inis, f. (sollicitus), I) die physische Erregung, Beschwerde, das Leiden, epilepticorum similis est sollicitudo, Th. Prisc. 2. chr. 3. – II) die unruhige Spannung des Gemütes, die peinliche Unruhe, Bekümmernis, der Kummer, die bange Sorge, ängstliche Sorgfalt od. Genauigkeit, 1) eig.: a) Sing., verb. cura et sollicitudo, Ter. u. Cic.: sollic. ista falsa, Ter.: magna, Cic.: laboris, sollicitudinis socius, Plin. ep.: m. subj. Genet., alcis sollicitudo et studium, Plin. ep.: m. objekt. Genet., nuptiarum, Te r.: provinciae, Cic.: administrandae Italiae, die sorgenvolle Verwaltung Italiens, Eutr.: rerum ( neben cura verboram), Quint.: gemmarum, Plin.: sine sollicitudine religionis, Trai. in Plin. ep.: scribendi sollicitudo, Quint.: nimia pro illo sollicitudo, Sen. ep. 92, 33. – abducere alqm a sollicitudine (v. der Philosophie), Cic.: sollicitudo non cum ipsis (sceleribus) abiit, Sen.: abstrahere se ab omni sollicitudine, Cic.: mihi altior sollicitudo, quale iudicium hominum emererer, accessit, Quint.: adducere alqm in sollicitudinem, Sen., alqm in summam sollicitudinem, Cic.: afficior curā et quam pro me sollicitudinem non adii, quasi pro me altero patior, Plin. ep.: nec tibi sollicitudinem ex dubitatione mea nec spem ex affirmatione afferre (machen) volui, Cic.: quantā me curā et sollicitudine afficit gnatus, Ter.: magnā me sollicitudine affecit Passenni Pauli valetudo, Plin. ep.: ex te duplex nos afficit sollicitudo, quod et ipse re publicā careas et illa te, Cic.: magnā sollicitudine afficior, Cic.: augere sollicitudinem alcis, Plin. ep.: te rogo quam maturrime sollicitudini meae consulas, Plin. ep.: demere sollicitudinem, Cic. u. Tac.: deponere omnem sollicitudinem pro vita, Sen.: alci ego summae sollicitudini sum, Plaut.: magnae est nobis sollicitudini valetudo tua, Cic.: incredibili sum sollicitudine de tua valetudine, Cic.: esse in summa sollicitudine, Pompei. in Cic. ep.: imaginare, quae sollicitudo nobis (fuerit), qui metus, Plin. ep.: exsolvere alqm hāc sollicitudine, Plin. ep.: neque diutius ferre sollicitudinem possum, Plin. ep.: finitā igitur sollicitudine in Africa, nachdem er die bange S. in Afr. los war, Capit.: sollicitudinis aliquid habere (Ggstz. ab omni molestia vacuum esse), Cic.: quicquid hoc tempore habeat sollicitudinis ac negotii, id omne a matre esse conflatum, Cic.: non haerere in animis hominum sollicitudinem sempiternam, Cic.: incutere sollicitudinem, beunruhigen (von einer Rede), Curt.: intendi sollicitudine, Plin. ep.: liberare alqm sollicitudine magnā, Cic.: liberare alqm longae exspectationis sollicitudine, Plin. ep.: nihil adhuc inter manus habui, cui maiorem sollicitudinem praestare (eine größere ängstliche Sorgfalt widmen) deberem, Plin. ep.: tantam etiam curam (nimium est dicere sollicitudinem) praestitit, Plin. ep.: ut praesumpta laetitia sollicitudini locum non relinquat, Plin. ep.: renovatur sollicitudo, Plin. ep.: ob haec ipsa amantis animus in sollicitudinem suspicionemque revolutus est, Curt.: dices me ipsum mihi sollicitudinem struere, Cic.: subvenire alcis sollicitudimi, Cic.: interim maximam hic sollicitudinem curamque sustineo, ne etc., Planc. in Cic. ep.: torqueri omni sollicitudine districtum, Hor.: sollicitudine provinciae vel maxime urgeri, Cic. – b) Plur.: sollicitudines domesticae, Cic.: remotus a sollicitudinibus et curis, Tac. dial.: allevare sollicitudines alcis aliqua ex parte, Cic.: quantas hic suis consiliis mihi conflavit (al. confecit) sollicitudines, Ter.: ille, in quo omnes sollicitudines meas deposui (anvertraut habe), Sen.: omnes molestias et sollicitudines deposui et eieci, Cic.: detrahere inanes sollicitudines (von der Philosophie), Cic.: ubi eae sollicitudines discessere, Liv.: cotidie magis exacuere alcis sollicitudines, Cic.: habere alqm sollicitudinum socium, Cic.: eas ipsas sollicitudines, quibus eorum animi noctesque diesque exeduntur, a dis immortalibus supplicii causā importari putant, Cic. – 2) meton. = cura, die Besorgung, Obliegenheit, cursus vehicularis soll., Arcad. Charis. dig. 50, 4, 18. § 4: sollicitudinem cursualem agere, Cod. Theod. 6, 29, 7.

    lateinisch-deutsches > sollicitudo

  • 27 beschränken

    beschränken, terminis od. cancellis circumscribere. terminis circumscribere et definire. auch bl. circumscribere (gleichs. mit Grenzen od. Schranken umgeben; z. B. circumscr. tribunos). – finire. definire (innerhalb gewisser Grenzen halten, begrenzen). – coërcere (in Schranken halten, im gehörigen Maß halten, im Zaume halten). – modum alcis rei terminare (das Maß einer Sache begrenzen). – modum imponere alci rei (Maß und Ziel setzen, z. B. divortiis). – resecare (verschneiden, z. B. nimia: u. istorum audaciam ac libidines aliqua ex parte). – circumcīdere (rings beschneiden = vermindern, z. B. sumptus: u. impensam funeri). – auf etwas beschränkt werden, concludi in alqd; includi alqā re. – etw. auf seine Grenzen b., alqd intra terminos coërcere: sein Reich auf die alten [431] Grenzen b., antiquis terminis regnum finire: auf seine engen Grenzen beschränkt sein, suis finibus exiguis contineri: etwas auf einen engen Kreis b., in exiguum angustumque concludere alqd (z. B. amicitiam): sich auf etwas b., se continere alqā re od. in alqa re (sich halten innerhalb eines Bereichs); versari in alqa re (in einem Bereiche, Elemente sich bewegen): sich auf sich selbst b., se contentum sibi vivere: mein Vortrag wird sich auf die Männer b., die etc., eis fere ipsis oratio definietur viris, qui etc. beschränkt, I) beengt: angustus (eng). – brevis (kurz, nicht groß, nicht lang). – circumcīsus (geschmälert); verb. circumcisus et brevis. – ein b. Raum, angustiae loci od. locorum, im Zshg. auch bl. angustiae: eine b. Wohnung, domus angusta: eine sehr b. Wohnung, aedes brevissimae. – b. Zeit, temporis angustiae.Adv.anguste (z. B. habitare). – II) schwach an Einsicht: tenuis (gering an Einsicht, z. B. animus, ingenium). – imbecillus (geistig schwach von Natur, z. B. homo, animus, in. genium). – imbecilli animi. imbecilli ingenii. imbecilli consilii (von schwachem Geist, von schwacher Einsicht, von Pers.). – tardus (langsam von Begriffen, z. B. ingenium). – tardi ingenii (von langsamer Geistesanlage, v. Pers.). – hebes (schwer von Begriffen, z. B. ingenium). – hebetis ingenii (von stumpfer Geistesanlage, von Pers.). – stupidus (dumm, dämisch, borniert). – b. sein, imbecillo, tardo, hebeti ingenio esse. – laßt uns also mit unserem beschränkten Verstande verfahren, agamus igitur pingui, ut aiunt, Minervā. Beschränktheit, angustiae (Enge, Knappheit, loci, temporis, pectoris [des Verstandes], rei familiaris). – inopia (B. der Mittel, auch des Raums, loci). – im becillitas (Schwäche, generis humani, animi, mentis, ingenii). – stupor (Borniertheit, cordis). Beschränkung, modus (Maß u. Ziel). – condicio (beschränkendes Verhältnis). – mit der B., daß etc., eā condicione, ut etc.; od. bl. ita, ut etc.: unter der B., daß etc., cum eo, quod etc.

    deutsch-lateinisches > beschränken

  • 28 ändern

    ändern, mutare. – commutare (abändern, verandern). – immutare (meist ganz ä., umändern). – submutare (teilweise ä.). – novare (eine neue Gestalt geben). – emendare. corrigere (verbessern, w. s.); verb. commutare et corrigere. – variare (oft ändern, abwechselnd machen, z. B. das Glück, die Gesinnungen). – corrumpere (durch Änderung seinem Inhalte nach verderben, verfälschen, z. B. tabulas publicas, litteras [Dokumente], alcis nomen). – nichts, vieles, so wenig als möglich in od. an etw. ä., nihil, multa, quam minimum mutare od. commutare in od. ex od. de alqa re (z. B. multa in re militari: u. nihil de victu, nihil de vestitu: u. ex relliqua victus consuetudine quam minimum). – eine Rede ä., orationem rescribere: ein Gesetz ä., de lege aliquid derogare (durch einen Antrag ans Volk); teilweise, legem aliqua ex parte commutare: seinen Charakter, seine Sitten ä., mores suos mutare (übh.); mores emendare (zum Vorteil): was einmal geschehen ist, läßt sich nicht ä., factum fieri infectum non potest (s. Ter. Phorm. 1034): nicht geändert werden (können), manere (v. Gesetzen, Bestimmungen des Schicksals etc.). – sich ändern, a) v. Lebl.: se mutare od. commutare. mutari. commutari. immutari (übh., Ggstz. manere; s. oben den Untersch.). – converti (sich umwandeln, sowohl zum Vorteil als zum Nachteil, vom Glück, von den Gesinnungen, Plänen der Menschen etc.); in deterius mutari (sich zum Nachteil ä.). – die Umstände u. Gesinnungen haben sich sehr geändert, magna facta est rerum et animorum commutatio: die Sitten (Zeiten) haben sich geändert, alii nunc sunt mores: es hat sich alles geändert, versa sunt omnia: das Wetter ändert sich, tempestas commutatur [98]( es wird besser); tempestas venit (es wird stürmisch): das Wetter ändert sich oft. caelum variat: an einem Orte, magna est caeli varietas. – b) v. Menschen: novum sibi ingenium induere (eine neue Sinnesart annehmen). – mores suos mutare (seinen Charakter, seine Sitten ändern). – in melius mutari. ad bonam frugem se recipere. mores emendare (zum Vorteil, sich bessern). – alium fieri (ein anderer [besserer od. schlechterer] werden). – er hat sich nicht geändert, non alius est ac fuit; est idem, qui fuit semper; antiquum obtinet (ist noch der alte).

    deutsch-lateinisches > ändern

  • 29 trunco

    trunco, āre, āvi, ātum [truncus] - tr. - [st2]1 [-] tronquer, couper par le bout, mutiler, amputer, abattre (un arbre). [st2]2 [-] tuer (à la chasse), massacrer. [st2]3 [-] Stat. raccourcir, écourter.    - simulacra truncare, Liv.: mutiler des statues.    - caput truncare, Luc.: trancher la tête.    - heroos tenores truncare, Stat. S. 2, 3, 98: écourter les vers héroïques (changer des hexamètres en pentamètres).    - aquas truncare, Claud.: arrêter les eaux.    - cervos truncare, Val. Fl. 6, 567: tuer des cerfs.
    * * *
    trunco, āre, āvi, ātum [truncus] - tr. - [st2]1 [-] tronquer, couper par le bout, mutiler, amputer, abattre (un arbre). [st2]2 [-] tuer (à la chasse), massacrer. [st2]3 [-] Stat. raccourcir, écourter.    - simulacra truncare, Liv.: mutiler des statues.    - caput truncare, Luc.: trancher la tête.    - heroos tenores truncare, Stat. S. 2, 3, 98: écourter les vers héroïques (changer des hexamètres en pentamètres).    - aquas truncare, Claud.: arrêter les eaux.    - cervos truncare, Val. Fl. 6, 567: tuer des cerfs.
    * * *
        Trunco, truncas, truncare. Valerius Flaccus. Tronquer et couper, Tronssonner, Trencher.
    \
        Truncatus aliqua sui parte. Plin. iunior. Mutilé.

    Dictionarium latinogallicum > trunco

  • 30 assequor

    as-sequor (ad-sequor), secūtus sum, sequī, zu einem Ggstde., der voraus war, herzufolgen, d.i. ihm nachkommen, ihn einholen, erreichen, I) eig., absol. (s. Fabri Liv. 24, 20, 2), assequere ac retine, hol sie ein (= setz ihr nach, um sie einzuholen), Ter.: Porcius deinde assecutus cum levi armatura, Liv. – od. m. Acc., si es Romae, iam me assequi non potes, Cic.: ass. vehiculum Darei, Curt. – II) übtr.: a) einem Ggstde., der uns in irgend einer Beziehung voraus war, nachkommen, ihn einholen, erreichen, alqm, Cic.: merita alcis non ass., Cic.: ingenium alcis aliqua ex parte ass., Plin. ep. – b) etw., bes. etw. Erstrebtes, erreichen = erlangen, α) m. Acc.: eosdem honorum gradus, Cic.: magistratus omnes sine repulsa, Cic.: propositum, Cic.: immortalitatem, Cic.: sine studio in vita nihil quisquam egregium adsequeretur, Cic.: tantum laudis et gloriae, ut etc., Quint.: per quorum sententias iusque iurandum id assequantur, quod antea ipsi scelere et ferro assequi consueverant? Cic.: in iis per quae nomen est assecutus, Quint.: istam diem (Termin) quomodo assequitur? hält er ihn ein? Cic. – β) m. folg. ut od. ne m. Konj., illud assequi posse, ut etc., Cic.: ex quo etiam illud assequor, ut etc., Cic.: neque precibus nec insidiando nec speculando assequi potui, ut etc., Cic.: qua in re nihil aliud assequeris, nisi ut etc., Cic.: haec ut sciamus, assequi nullo modo
    ————
    possumus, Quint.: non solum assecuti, ne naves darent, Cic. Verr. 5, 51: assecutas virtute, ne etc., Iustin. 2, 4, 27. – γ) m. folg. Infin., mihi videris unā mercede duas res assequi velle, nos iudicio perfundere, accusare autem eos ipsos a quibus mercedem accepisti, Cic. Rosc. Am. 80. – c) etw. geistig erfassen, verstehen, begreifen, fassen, einsehen, nihil eorum vestigare, nihil assequi potuisse, Cic. – u. m. Ang. womit? durch Abl., alqd cogitatione, Cic., animo, Curt.: alqd suspicione, coniecturā, vermuten, erraten, Cic.: haec quam sint gravia credo vos ex vestris rebus rusticis coniecturā assequi posse, Cic. – Perf. passiv, est adsecuta, Vitr. 6. prooem. 5: Infin. assequi passiv, Greg. Tur. de curs. eccl. p. 41 Haase.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > assequor

  • 31 onus

    onus (in Hdschr. oft honus), eris, n. (vgl. altindisch ānah, der Lastwagen), die Last, I) eig.: 1) im engeren Sinne, die Last, Ladung, Fracht, merces atque onera, Cic.: onera vehiculorum, Suet.: onus dorso subire, Hor.: iumentis onera deponere, Caes.: onera transportare, Caes.: onera capere posse (v. Kähnen), Liv.: naves onerariae LXIII expugnatae, quaedam cum suis oneribus, Liv.: alterius navis, alterius onus erat, Cic.: aptus onere ferundo (v. d. Schultern), Capit.: accommodatus oneri ferundo (v. Kamel), Sen.: tanto aptiora exportandis oneribus tarda iumenta sunt quam nobiles equi, Sen. – 2) im weiteren Sinne: a) objekt. = jede Last, Bürde, tanti oneris turrim moturos sese confiderent, Caes.: on. gravidi ventris, u. bl. onus, Leibesbürde, Leibesfrucht, Ov.: onera ciborum, die Exkremente, Plin.: und so onus ventris, Mart. u. Lampr. – b) subjekt. = die Last, Schwere einer Sache, Curt. 5, 3 (12), 21. – II) übtr.: A) im allg., die Last, Lästigkeit, Beschwerlichkeit, Bürde, die schwierige Aufgabe, a) objekt., onus (Aufgabe) grave et Athenarum et Cratippi (von seiten A. und des Kr.), Cic.: magnitudo oneris (der lästigen, schwierigen Aufgabe), Tac.: quantis oneribus premerere, lästigen Beschäftigungen, Cic.: oneri esse, zur Last sein, beschwerlich fallen, Sall. u. Liv.: providere debent, quid oneris in praesentia tollant, Cic.: plus
    ————
    oneris sustuli (habe ich auf mich genommen), quam ferre me posse intellego, Cic.: unam familiam subisse civitatis onus, Liv.: neque mihi quidquam oneris suscepi, cum illa dixi, quo minus honeste hanc causam et libere possem defendere, noch fällt mir wegen jenes Vortrages irgend etwas zur Last, so daß ich nicht usw., Cic. Clu. 142: onus alci iniungere, eine Last (des Amtes) auflegen, Liv.: hoc onus si aliqua ex parte allevabitis, Cic.: id onus reicere (von sich werfen), Cic.: opprimi onere officii, Cic.: et praetori et consilio haud mediocre onus demptum erat de Scipione cognoscendi, Liv. – probandi onus, Last, Verbindlichkeit, ICt. – b) subjekt., die Last, Schwere einer Sache, epici carminis onera lyrā sustinere, Quint. 10, 1, 62. – B) insbes.: a) die Last, die Abgabe, bes. die Schuldenlast, oneribus premi, Cic.: onera graviora iniungere, Caes.: Ilienses ab omni onere immunes praestare, Suet. – b) die Last, die Ausgabe, Unkosten, onera bellorum civilium, Suet.: onera imperatoria (eines Kaisers), patria (eines Vaters), Suet.: explicare onera, sich aus der Geldklemme befreien, Suet.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > onus

  • 32 sacro

    sacro, āvī, ātum, āre (sacer), I) der Gottheit etwas zusprechen, -weihen, -widmen, 1) eig.: caput, Liv.: aras, Verg.: diversam aciem Marti ac Mercurio, Tac. – 2) übtr.: a) übh., widmen, geben, bestimmen, honorem alci, auf beständig geben, Verg.: telis Euandri sacratum, bestimmt, Verg.: quod Libitina sacravit, was tot ist, Hor. – b) meton., heilig-, unverletzlich machen, foedus, Liv.: nemus honore (= exstructo sepulcro), Mart.: deum sede, einem Gotte einen Tempel weihen, ihn durch einen Tempel ehrwürdig u. heilig machen, Liv. – II) (= consecrare) eine Person zu einer Gottheit erheben, alqm inter divos, Spart. Alex. Sev. 7, 8. – übtr., dem Ruhme nach unsterblich machen, verewigen, avum... sacrarunt aliquā carmina parte tuum, Ov.: alqm Lesbio plectro, Hor.: vivit eloquentia Catonis sacrata scriptis omnis generis, unsterblich durch seine Schriften, Liv.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sacro

  • 33 sollicitudo

    sollicitūdo, inis, f. (sollicitus), I) die physische Erregung, Beschwerde, das Leiden, epilepticorum similis est sollicitudo, Th. Prisc. 2. chr. 3. – II) die unruhige Spannung des Gemütes, die peinliche Unruhe, Bekümmernis, der Kummer, die bange Sorge, ängstliche Sorgfalt od. Genauigkeit, 1) eig.: a) Sing., verb. cura et sollicitudo, Ter. u. Cic.: sollic. ista falsa, Ter.: magna, Cic.: laboris, sollicitudinis socius, Plin. ep.: m. subj. Genet., alcis sollicitudo et studium, Plin. ep.: m. objekt. Genet., nuptiarum, Te r.: provinciae, Cic.: administrandae Italiae, die sorgenvolle Verwaltung Italiens, Eutr.: rerum ( neben cura verboram), Quint.: gemmarum, Plin.: sine sollicitudine religionis, Trai. in Plin. ep.: scribendi sollicitudo, Quint.: nimia pro illo sollicitudo, Sen. ep. 92, 33. – abducere alqm a sollicitudine (v. der Philosophie), Cic.: sollicitudo non cum ipsis (sceleribus) abiit, Sen.: abstrahere se ab omni sollicitudine, Cic.: mihi altior sollicitudo, quale iudicium hominum emererer, accessit, Quint.: adducere alqm in sollicitudinem, Sen., alqm in summam sollicitudinem, Cic.: afficior curā et quam pro me sollicitudinem non adii, quasi pro me altero patior, Plin. ep.: nec tibi sollicitudinem ex dubitatione mea nec spem ex affirmatione afferre (machen) volui, Cic.: quantā me curā et sollicitudine afficit gnatus, Ter.: magnā me sollicitudine affecit Pa-
    ————
    ssenni Pauli valetudo, Plin. ep.: ex te duplex nos afficit sollicitudo, quod et ipse re publicā careas et illa te, Cic.: magnā sollicitudine afficior, Cic.: augere sollicitudinem alcis, Plin. ep.: te rogo quam maturrime sollicitudini meae consulas, Plin. ep.: demere sollicitudinem, Cic. u. Tac.: deponere omnem sollicitudinem pro vita, Sen.: alci ego summae sollicitudini sum, Plaut.: magnae est nobis sollicitudini valetudo tua, Cic.: incredibili sum sollicitudine de tua valetudine, Cic.: esse in summa sollicitudine, Pompei. in Cic. ep.: imaginare, quae sollicitudo nobis (fuerit), qui metus, Plin. ep.: exsolvere alqm hāc sollicitudine, Plin. ep.: neque diutius ferre sollicitudinem possum, Plin. ep.: finitā igitur sollicitudine in Africa, nachdem er die bange S. in Afr. los war, Capit.: sollicitudinis aliquid habere (Ggstz. ab omni molestia vacuum esse), Cic.: quicquid hoc tempore habeat sollicitudinis ac negotii, id omne a matre esse conflatum, Cic.: non haerere in animis hominum sollicitudinem sempiternam, Cic.: incutere sollicitudinem, beunruhigen (von einer Rede), Curt.: intendi sollicitudine, Plin. ep.: liberare alqm sollicitudine magnā, Cic.: liberare alqm longae exspectationis sollicitudine, Plin. ep.: nihil adhuc inter manus habui, cui maiorem sollicitudinem praestare (eine größere ängstliche Sorgfalt widmen) deberem, Plin. ep.: tantam etiam curam (nimium est dicere sollicitudinem) praestitit, Plin. ep.: ut prae-
    ————
    sumpta laetitia sollicitudini locum non relinquat, Plin. ep.: renovatur sollicitudo, Plin. ep.: ob haec ipsa amantis animus in sollicitudinem suspicionemque revolutus est, Curt.: dices me ipsum mihi sollicitudinem struere, Cic.: subvenire alcis sollicitudimi, Cic.: interim maximam hic sollicitudinem curamque sustineo, ne etc., Planc. in Cic. ep.: torqueri omni sollicitudine districtum, Hor.: sollicitudine provinciae vel maxime urgeri, Cic. – b) Plur.: sollicitudines domesticae, Cic.: remotus a sollicitudinibus et curis, Tac. dial.: allevare sollicitudines alcis aliqua ex parte, Cic.: quantas hic suis consiliis mihi conflavit (al. confecit) sollicitudines, Ter.: ille, in quo omnes sollicitudines meas deposui (anvertraut habe), Sen.: omnes molestias et sollicitudines deposui et eieci, Cic.: detrahere inanes sollicitudines (von der Philosophie), Cic.: ubi eae sollicitudines discessere, Liv.: cotidie magis exacuere alcis sollicitudines, Cic.: habere alqm sollicitudinum socium, Cic.: eas ipsas sollicitudines, quibus eorum animi noctesque diesque exeduntur, a dis immortalibus supplicii causā importari putant, Cic. – 2) meton. = cura, die Besorgung, Obliegenheit, cursus vehicularis soll., Arcad. Charis. dig. 50, 4, 18. § 4: sollicitudinem cursualem agere, Cod. Theod. 6, 29, 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sollicitudo

  • 34 Отчасти

    - aliquatenus; aliqua ex parte; partim;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Отчасти

  • 35 adlevo

    1.
    al-lĕvo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. lĕvo].
    I.
    Lit., to lift up, to raise on high, to raise, set up (in the ante-Aug. per. very rare, perh. only twice in Sall. and Hirt.; later often, esp. in Quint. and the histt.): quibus (laqueis) adlevati milites facilius ascenderent, * Sall. J. 94, 2: pauci elevati scutis, borne up on their shields (others: adlevatis scutis, with uplifted shields, viz. for protection against the darts of the enemy), Auct. B. Alex. 20:

    gelidos complexibus adlevat artus,

    Ov. M. 6, 249:

    cubito adlevat artus,

    id. ib. 7, 343:

    naves turribus atque tabulatis adlevatae,

    Flor. 4, 11, 5:

    supercilia adlevare,

    Quint. 11, 3, 79 (cf. the Gr. tas ophrus anaspan); so,

    bracchium,

    id. 11, 3, 41:

    pollicem,

    id. 11, 3, 142:

    manum,

    id. 11, 3, 94; Vulg. Eccli. 36, 3:

    oculos,

    Curt. 8, 14:

    faciem alicujus manu,

    Suet. Calig. 36: adlevavit eum, lifted him up (of the lame man), Vulg. Act. 3, 7 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    To lighten, alleviate, mitigate physical or mental troubles; or, referring to the individual who suffers, to lift up, sustain, comfort, console (class.): aliorum aerumnam dictis adlevans, old poet in Cic. Tusc. 3, 29, 71 (cf. Sophocl. Fragm. ap. Brunck. p. 588: Kalôs kakôs prassonti sumparainesas): ubi se adlevat, ibi me adlevat, * Plaut. Pers. 2, 5, 3:

    Allevat Dominus omnes, qui corruunt,

    Vulg. Psa. 144, 14:

    dejecistis eos, dum adlevarentur,

    ib. ib. 72, 18:

    onus, aliquā ex parte,

    Cic. Rosc. Am. 4, 10:

    sollicitudines,

    id. Brut. 3, 12:

    adlevor cum loquor tecum absens,

    id. Att. 12, 39: adlevare corpus, id. ib. 7, 1; Ov. Tr. 3, 8, 31: adlevor animum ( poet.), Tac. A. 6, 43.—
    B.
    To diminish the force or weight of a thing, to lessen, lighten:

    adversariorum confirmatio diluitur aut infirmatur aut adlevatur,

    Cic. Inv. 1, 42, 78:

    adlevatae notae,

    removed, Tac. H. 1, 52.—
    C.
    To raise up, i. e. to make distinguished; pass., to be or become distinguished:

    C. Caesar eloquentiā et spiritu et jam consulatu adlevabatur,

    Flor. 4, 2, 10.
    2.
    al-lēvo ( adl-), less correctly al-laevo, āre, v. a., to make smooth, to smooth off or over (only in Col.):

    nodos et cicatrices adlevare,

    Col. 3, 15, 3:

    vitem ferro,

    id. 4, 24, 4:

    ea plaga uno vestigio adlevatur,

    id. 4, 24, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > adlevo

  • 36 allevo

    1.
    al-lĕvo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. lĕvo].
    I.
    Lit., to lift up, to raise on high, to raise, set up (in the ante-Aug. per. very rare, perh. only twice in Sall. and Hirt.; later often, esp. in Quint. and the histt.): quibus (laqueis) adlevati milites facilius ascenderent, * Sall. J. 94, 2: pauci elevati scutis, borne up on their shields (others: adlevatis scutis, with uplifted shields, viz. for protection against the darts of the enemy), Auct. B. Alex. 20:

    gelidos complexibus adlevat artus,

    Ov. M. 6, 249:

    cubito adlevat artus,

    id. ib. 7, 343:

    naves turribus atque tabulatis adlevatae,

    Flor. 4, 11, 5:

    supercilia adlevare,

    Quint. 11, 3, 79 (cf. the Gr. tas ophrus anaspan); so,

    bracchium,

    id. 11, 3, 41:

    pollicem,

    id. 11, 3, 142:

    manum,

    id. 11, 3, 94; Vulg. Eccli. 36, 3:

    oculos,

    Curt. 8, 14:

    faciem alicujus manu,

    Suet. Calig. 36: adlevavit eum, lifted him up (of the lame man), Vulg. Act. 3, 7 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    To lighten, alleviate, mitigate physical or mental troubles; or, referring to the individual who suffers, to lift up, sustain, comfort, console (class.): aliorum aerumnam dictis adlevans, old poet in Cic. Tusc. 3, 29, 71 (cf. Sophocl. Fragm. ap. Brunck. p. 588: Kalôs kakôs prassonti sumparainesas): ubi se adlevat, ibi me adlevat, * Plaut. Pers. 2, 5, 3:

    Allevat Dominus omnes, qui corruunt,

    Vulg. Psa. 144, 14:

    dejecistis eos, dum adlevarentur,

    ib. ib. 72, 18:

    onus, aliquā ex parte,

    Cic. Rosc. Am. 4, 10:

    sollicitudines,

    id. Brut. 3, 12:

    adlevor cum loquor tecum absens,

    id. Att. 12, 39: adlevare corpus, id. ib. 7, 1; Ov. Tr. 3, 8, 31: adlevor animum ( poet.), Tac. A. 6, 43.—
    B.
    To diminish the force or weight of a thing, to lessen, lighten:

    adversariorum confirmatio diluitur aut infirmatur aut adlevatur,

    Cic. Inv. 1, 42, 78:

    adlevatae notae,

    removed, Tac. H. 1, 52.—
    C.
    To raise up, i. e. to make distinguished; pass., to be or become distinguished:

    C. Caesar eloquentiā et spiritu et jam consulatu adlevabatur,

    Flor. 4, 2, 10.
    2.
    al-lēvo ( adl-), less correctly al-laevo, āre, v. a., to make smooth, to smooth off or over (only in Col.):

    nodos et cicatrices adlevare,

    Col. 3, 15, 3:

    vitem ferro,

    id. 4, 24, 4:

    ea plaga uno vestigio adlevatur,

    id. 4, 24, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > allevo

  • 37 animus

    ănĭmus, i, m. [a Graeco-Italic form of anemos = wind (as ego, lego, of ego, lego); cf. Sanscr. an = to breathe, anas = breath, anilas = wind; Goth. uz-ana = exspiro; Erse, anal = breath; Germ. Unst = a storm (so, sometimes); but Curt. does not extend the connection to AФ, aêmi = to blow; a modification of animus—by making which the Romans took a step in advance of the Greeks, who used hê psuchê for both these ideas—is anima, which has the physical meaning of anemos, so that Cic. was theoretically right, but historically wrong, when he said, ipse animus ab anima dictus est, Tusc. 1, 9, 19; after the same analogy we have from psuchô = to breathe, blow, psuchê = breath, life, soul; from pneô = to breathe, pneuma = air, breath, life, in class. Greek, and = spirit, a spiritual being, in Hellenistic Greek; from spiro = to breathe, blow, spiritus = breath, breeze, energy, high spirit, and poet. and post-Aug. = soul, mind; the Engl. ghost = Germ. Geist may be comp. with Germ. giessen and cheô, to pour, and for this interchange of the ideas of gases and liquids, cf. Sol. 22: insula adspiratur freto Gallico, is flowed upon, washed, by the Gallic Strait; the Sanscr. atman = breath, soul, with which comp. aytmê = breath; Germ. Odem = breath, and Athem = breath, soul, with which group Curt. connects auô, aêmi; the Heb. = breath, life, soul; and = breath, wind, life, spirit, soul or mind].
    I.
    In a general sense, the rational soul in man (in opp. to the body, corpus, and to the physical life, anima), hê psuchê:

    humanus animus decerptus ex mente divina,

    Cic. Tusc. 5, 13, 38:

    Corpus animum praegravat, Atque affixit humo divinae particulam aurae,

    Hor. S. 2, 2, 77:

    credo deos immortales sparsisse animos in corpora humana, ut essent qui terras tuerentur etc.,

    Cic. Sen. 21, 77:

    eas res tueor animi non corporis viribus,

    id. ib. 11, 38; so id. Off. 1, 23, 79:

    quae (res) vel infirmis corporibus animo tamen administratur,

    id. Sen. 6, 15; id. Off. 1, 29, 102:

    omnes animi cruciatus et corporis,

    id. Cat. 4, 5, 10:

    levantes Corpus et animum,

    Hor. Ep. 2, 1, 141:

    formam et figuram animi magis quam corporis complecti,

    Tac. Agr. 46; id. H. 1, 22:

    animi validus et corpore ingens,

    id. A. 15, 53:

    Aristides primus animum pinxit et sensus hominis expressit, quae vocantur Graece ethe, item perturbationes,

    first painted the soul, put a soul into his figures, Plin. 35, 10, 36, § 98 (cf.:

    animosa signa,

    life-like statues, Prop. 4, 8, 9): si nihil esset in eo (animo), nisi id, ut per eum viveremus, i. e. were it mere anima, Cic. Tusc. 1, 24, 56:

    Singularis est quaedam natura atque vis animi, sejuncta ab his usitatis notisque naturis, i. e. the four material elements,

    id. ib. 1, 27, 66: Neque nos corpora sumus. Cum igitur nosce te dicit, hoc dicit, nosce animum tuum, id. ib. 1, 22, 52:

    In quo igitur loco est (animus)? Credo equidem in capite,

    id. ib. 1, 29, 70:

    corpora nostra, terreno principiorum genere confecta, ardore animi concalescunt,

    derive their heat from the fiery nature of the soul, id. ib. 1, 18, 42:

    Non valet tantum animus, ut se ipsum ipse videat: at, ut oculus, sic animus, se non videns alia cernit,

    id. ib. 1, 27, 67: foramina illa ( the senses), quae patent ad animum a corpore, callidissimo artificio natura fabricata est, id. ib. 1, 20, 47: dum peregre est animus sine corpore velox, independently of the body, i. e. the mind roaming in thought, Hor. Ep. 1, 12, 13:

    discessus animi a corpore,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18; 1, 30, 72:

    cum nihil erit praeter animum,

    when there shall be nothing but the soul, when the soul shall be disembodied, id. ib. 1, 20, 47; so,

    animus vacans corpore,

    id. ib. 1, 22, 50; and:

    animus sine corpore,

    id. ib. 1, 22, 51:

    sine mente animoque nequit residere per artus pars ulla animai,

    Lucr. 3, 398 (for the pleonasm here, v. infra, II. A. 1.):

    Reliquorum sententiae spem adferunt posse animos, cum e corporibus excesserint in caelum pervenire,

    Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    permanere animos arbitramur consensu nationum omnium,

    id. ib. 1, 16, 36:

    Pherecydes primus dixit animos esse hominum sempiternos,

    id. ib. 1, 16, 38:

    Quod ni ita se haberet, ut animi immortales essent, haud etc.,

    id. Sen. 23, 82: immortalitas animorum, id. ib. 21, 78; id. Tusc. 1, 11, 24; 1, 14, 30:

    aeternitas animorum,

    id. ib. 1, 17, 39; 1, 22, 50 (for the plur. animorum, in this phrase, cf. Cic. Sen. 23, 84); for the atheistic notions about the soul, v. Lucr. bk. iii.—
    II.
    In a more restricted sense, the mind as thinking, feeling, willing, the intellect, the sensibility, and the will, acc. to the almost universally received division of the mental powers since the time of Kant (Diog. Laert. 8, 30, says that Pythagoras divided hê psuchê into ho nous, hai phrenes, and ho thumos; and that man had ho nous and ho thumos in common with other animals, but he alone had hai phrenes. Here ho nous and ho thumos must denote the understanding and the sensibility, and hai phrenes, the reason. Plutarch de Placit. 4, 21, says that the Stoics called the supreme faculty of the mind (to hêgemonikon tês psuchês) ho logismos, reason. Cic. sometimes speaks of a twofold division; as, Est animus in partes tributus duas, quarum altera rationis est particeps, altera expers (i. e. to logistikon and to alogon of Plato; cf. Tert. Anim. 16), i. e. the reason or intellect and the sensibility, Tusc. 2, 21, 47; so id. Off. 1, 28, 101; 1, 36, 132; id. Tusc 4, 5, 10; and again of a threefold; as, Plato triplicem finxit animum, cujus principatum, id est rationem in capite sicut in arce posuit, et duas partes ( the two other parts) ei parere voluit, iram et cupiditatem, quas locis disclusit; iram in pectore, cupiditatem subter praecordia locavit, i. e. the reason or intellect, and the sensibility here resolved into desire and aversion, id. ib. 1, 10, 20; so id. Ac. 2, 39, 124. The will, hê boulêsis, voluntas, arbitrium, seems to have been sometimes merged in the sensibility, ho thumos, animus, animi, sensus, and sometimes identified with the intellect or reason, ho nous, ho logismos, mens, ratio).
    A.
    1.. The general power of perception and thought, the reason, intellect, mind (syn.: mens, ratio, ingenium), ho nous:

    cogito cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; so Ter. Ad. 3, 4, 55:

    cum animis vestris cogitare,

    Cic. Agr. 2, 24:

    recordari cum animo,

    id. Clu. 25, 70;

    and without cum: animo meditari,

    Nep. Ages. 4, 1; cf. id. Ham. 4, 2:

    cogitare volvereque animo,

    Suet. Vesp. 5:

    animo cogitare,

    Vulg. Eccli. 37, 9:

    statuere apud animum,

    Liv. 34, 2:

    proposui in animo meo,

    Vulg. Eccli. 1, 12:

    nisi me animus fallit, hi sunt, etc.,

    Plaut. Men. 5, 9, 23:

    in dubio est animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; id. ib. prol. 1; cf. id. ib. 1, 1, 29:

    animum ad se ipsum advocamus,

    Cic. Tusc. 1, 31, 75:

    lumen animi, ingenii consiliique tui,

    id. Rep. 6, 12 al. —

    For the sake of rhet. fulness, animus often has a synonym joined with it: Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus,

    Cic. Clu. 146:

    magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates,

    Verg. A. 6, 11:

    complecti animo et cogitatione,

    Cic. Off. 1, 32, 117; id. de Or. 1, 2, 6:

    animis et cogitatione comprehendere,

    id. Fl. 27, 66:

    cum omnia ratione animoque lustraris,

    id. Off. 1, 17, 56:

    animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum consideratio naturae,

    id. Ac. 2, 41, 127.—Hence the expressions: agitatio animi, attentio, contentio; animi adversio; applicatio animi; judicium, opinio animorum, etc. (v. these vv.); and animum advertere, adjungere, adplicare, adpellere, inducere, etc. (v. these vv.).—
    2.
    Of particular faculties of mind, the memory:

    etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis,

    Ter. And. 1, 5, 46:

    An imprimi, quasi ceram, animum putamus etc. (an idea of Aristotle's),

    Cic. Tusc. 1, 25, 61:

    ex animo effluere,

    id. de Or. 2, 74, 300: omnia fert aetas, animum quoque;

    ... Nunc oblita mihi tot carmina,

    Verg. E. 9, 51.—
    3.
    Consciousness (physically considered) or the vital power, on which consciousness depends ( = conscientia, q. v. II. A., or anima, q. v. II. E.):

    vae miserae mihi. Animo malest: aquam velim,

    I'm fainting, my wits are going, Plaut. Am. 5, 1, 6; id. Curc. 2, 3, 33:

    reliquit animus Sextium gravibus acceptis vulneribus,

    Caes. B. G. 6, 38:

    Una eademque via sanguis animusque sequuntur,

    Verg. A. 10, 487:

    animusque reliquit euntem,

    Ov. M. 10, 459:

    nisi si timor abstulit omnem Sensum animumque,

    id. ib. 14, 177:

    linqui deinde animo et submitti genu coepit,

    Curt. 4, 6, 20: repente animo linqui solebat, Suet. Caes. 45:

    ad recreandos defectos animo puleio,

    Plin. 20, 14, 54, § 152.—
    4.
    The conscience, in mal. part. (v. conscientia, II. B. 2. b.):

    cum conscius ipse animus se remordet,

    Lucr. 4, 1135:

    quos conscius animus exagitabat,

    Sall. C. 14, 3:

    suae malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,

    Cic. Sex. Rosc. 67.—
    5.
    In Plaut. very freq., and once also in Cic., meton. for judicium, sententia, opinion, judgment; mostly meo quidem animo or meo animo, according to my mind, in my opinion, Plaut. Men. 1, 3, 17:

    e meo quidem animo aliquanto facias rectius, si, etc.,

    id. Aul. 3, 6, 3:

    meo quidem animo, hic tibi hodie evenit bonus,

    id. Bacch. 1, 1, 69; so id. Aul. 3, 5, 4; id. Curc. 4, 2, 28; id. Bacch. 3, 2, 10; id. Ep. 1, 2, 8; id. Poen. 1, 2, 23; id. Rud. 4, 4, 94; Cic. Sest. 22:

    edepol lenones meo animo novisti,

    Plaut. Curc. 4, 2, 19:

    nisi, ut meus est animus, fieri non posse arbitror,

    id. Cist. 1, 1, 5 (cf.:

    EX MEI ANIMI SENTENTIA,

    Inscr. Orell. 3665:

    ex animi tui sententia,

    Cic. Off. 3, 29, 108).—
    6.
    The imagination, the fancy (for which Cic. often uses cogitatio, as Ac. 2, 15, 48):

    cerno animo sepultam patriam, miseros atque insepultos acervos civium,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    fingere animo jubebat aliquem etc.,

    id. Sen. 12, 41: Fingite animis;

    litterae enim sunt cogitationes nostrae, et quae volunt, sic intuentur, ut ea cernimus, quae videmus,

    id. Mil. 29, 79:

    Nihil animo videre poterant,

    id. Tusc. 1, 16, 38.—
    B.
    The power of feeling, the sensibility, the heart, the feelings, affections, inclinations, disposition, passions (either honorable or base; syn.: sensus, adfectus, pectus, cor), ho thumos.
    1.
    a.. In gen., heart, soul, spirit, feeling, inclination, affection, passion: Medea, animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Auct. ad Her. 2, 22 (cf. Plaut. Truc. 2, 7, 36:

    animo hercle homo suo est miser): tu si animum vicisti potius quam animus te, est quod gaudeas, etc.,

    Plaut. Trin. 2, 2, 27 -29:

    harum scelera et lacrumae confictae dolis Redducunt animum aegrotum ad misericordiam,

    Ter. And. 3, 3, 27:

    Quo gemitu conversi animi (sunt),

    Verg. A. 2, 73:

    Hoc fletu concussi animi,

    id. ib. 9, 498;

    4, 310: animum offendere,

    Cic. Lig. 4; id. Deiot. 33; so Vulg. Gen. 26, 35.—Mens and animus are often conjoined and contrasted, mind and heart (cf. the Homeric kata phrena kai kata thumon, in mind and heart): mentem atque animum delectat suum, entertains his mind and delights his heart, Enn. ap. Gell. 19, 10:

    Satin tu sanus mentis aut animi tui?

    Plaut. Trin. 2, 4, 53:

    mala mens, malus animus,

    bad mind, bad heart, Ter. And. 1, 1, 137:

    animum et mentem meam ipsa cogitatione hominum excellentium conformabam,

    Cic. Arch. 6, 14:

    Nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

    id. Sen. 11, 36:

    ut omnium mentes animosque perturbaret,

    Caes. B. G. 1, 39; 1, 21:

    Istuc mens animusque fert,

    Hor. Ep. 1, 14, 8:

    Stare Socrates dicitur tamquam quodam recessu mentis atque animi facto a corpore,

    Gell. 2, 1; 15, 2, 7.—

    And very rarely with this order inverted: Jam vero animum ipsum mentemque hominis, etc.,

    Cic. N. D. 2, 59, 147:

    mente animoque nobiscum agunt,

    Tac. G. 29:

    quem nobis animum, quas mentes imprecentur,

    id. H. 1, 84;

    and sometimes pleon. without such distinction: in primis regina quietum Accipit in Teucros animum mentemque benignam,

    a quiet mind and kindly heart, Verg. A. 1, 304; so,

    pravitas animi atque ingenii,

    Vell. 2, 112, 7 (for mens et animus, etc., in the sense of thought, used as a pleonasm, v. supra, II. A. 1.):

    Verum animus ubi semel se cupiditate devinxit mala, etc.,

    Ter. Heaut. 1, 2, 34:

    animus perturbatus et incitatus nec cohibere se potest, nec quo loco vult insistere,

    Cic. Tusc. 4, 18, 41:

    animum comprimit,

    id. ib. 2, 22, 53:

    animus alius ad alia vitia propensior,

    id. ib. 4, 37, 81; id. ad Q. Fr. 1, 1:

    sed quid ego hic animo lamentor,

    Enn. Ann. 6, 40:

    tremere animo,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 4:

    ingentes animo concipit iras,

    Ov. M. 1, 166:

    exsultare animo,

    id. ib. 6, 514.—So often ex animo, from the heart, from the bottom of one's heart, deeply, truly, sincerely:

    Paulum interesse censes ex animo omnia facias an de industria?

    from your heart or with some design, Ter. And. 4, 4, 55; id. Ad. 1, 1, 47:

    nisi quod tibi bene ex animo volo,

    id. Heaut. 5, 2, 6: verbum [p. 124] ex animo dicere, id. Eun. 1, 2, 95:

    sive ex animo id fit sive simulate,

    Cic. N. D. 2, 67, 168:

    majore studio magisve ex animo petere non possum,

    id. Fam. 11, 22:

    ex animo vereque diligi,

    id. ib. 9, 6, 2:

    ex animo dolere,

    Hor. A. P. 432:

    quae (gentes) dederunt terram meam sibi cum gaudio et toto corde et ex animo,

    Vulg. Ezech. 36, 5; ib. Eph. 6, 6; ib. 1 Pet. 5, 3.—And with gen.
    (α).
    With verbs:

    Quid illam miseram animi excrucias?

    Plaut. Mil. 4, 2, 76; 4, 6, 65:

    Antipho me excruciat animi,

    Ter. Phorm. 1, 4, 10:

    discrucior animi,

    id. Ad. 4, 4, 1:

    in spe pendebit animi,

    id. Heaut. 4, 4, 5: juvenemque animi miserata repressit, pitying him in her heart, thumôi phileousa te kêdomenê te (Hom. Il. 1, 196), Verg. A. 10, 686.—
    (β).
    With adjj.:

    aeger animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; 6, 10; Curt. 4, 3, 11; Tac. H. 3, 58:

    infelix animi,

    Verg. A. 4, 529:

    felix animi,

    Juv. 14, 159:

    victus animi,

    Verg. G. 4, 491:

    ferox animi,

    Tac. A. 1, 32:

    promptus animi,

    id. H. 2, 23:

    praestans animi,

    Verg. A. 12, 19:

    ingens animi,

    Tac. A. 1, 69 (for this gen. v. Ramsh. Gr. p. 323; Key, § 935; Wagner ad Plaut. Aul. v. 105; Draeger, Hist. Synt. I. p. 443).—
    b.
    Meton., disposition, character (so, often ingenium): nimis paene animo es Molli, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 49:

    animo audaci proripit sese,

    Pac. Trag. Rel. p. 109 Rib.:

    petulans protervo, iracundo animo,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 1; id. Truc. 4, 3, 1:

    ubi te vidi animo esse omisso (omisso = neglegenti, Don.),

    Ter. Heaut. 5, 2, 9; Cic. Fam. 2. 17 fin.:

    promptus animus vester,

    Vulg. 2 Cor. 9, 2: animis estis simplicibus et mansuetis nimium creditis unicuique, Auct. ad Her. 4, 37:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    Sall. C. 14, 5:

    Hecabe, Non oblita animorum, annorum oblita suorum,

    Ov. M. 13, 550:

    Nihil est tam angusti animi tamque parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    sordidus atque animi parvi,

    Hor. S. 1, 2, 10; Vell. 2, 25, 3:

    Drusus animi fluxioris erat,

    Suet. Tib. 52.—
    2.
    In particular, some one specific emotion, inclination, or passion (honorable or base; in this signif., in the poets and prose writers, very freq. in the plur.). —
    a.
    Courage, spirit:

    ibi nostris animus additus est,

    Plaut. Am. 1, 1, 94; cf. Ter. Heaut. 3, 2, 31; id. And. 2, 1, 33:

    deficiens animo maesto cum corde jacebat,

    Lucr. 6, 1232:

    virtute atque animo resistere,

    Cic. Fam. 5, 2, 8:

    fac animo magno fortique sis,

    id. ib. 6, 14 fin.:

    Cassio animus accessit, et Parthis timor injectus est,

    id. Att. 5, 20, 3:

    nostris animus augetur,

    Caes. B. G. 7, 70:

    mihi in dies magis animus accenditur,

    Sall. C. 20, 6; Cic. Att. 5, 18; Liv. 8, 19; 44, 29:

    Nunc demum redit animus,

    Tac. Agr. 3:

    bellica Pallas adest, Datque animos,

    Ov. M. 5, 47:

    pares annis animisque,

    id. ib. 7, 558:

    cecidere illis animique manusque,

    id. ib. 7, 347 (cf.:

    tela viris animusque cadunt,

    id. F. 3, 225) et saep.—Hence, bono animo esse or uti, to be of good courage, Varr. R. R. 2, 5, 5: Am. Bono animo es. So. Scin quam bono animo sim? Plaut. Am. 22, 39:

    In re mala animo si bono utare, adjuvat,

    id. Capt. 2, 1, 9:

    bono animo fac sis,

    Ter. Ad. 3, 5, 1:

    quin tu animo bono es,

    id. ib. 4, 2, 4:

    quare bono animo es,

    Cic. Att. 5, 18; so Vulg. 2 Macc. 11, 26; ib. Act. 18, 25;

    so also, satis animi,

    sufficient courage, Ov. M. 3, 559.—Also for hope:

    magnus mihi animus est, hodiernum diem initium libertatis fore,

    Tac. Agr, 30.— Trop., of the violent, stormy motion of the winds of AEolus:

    Aeolus mollitque animos et temperat iras,

    Verg. A. 1, 57.—Of a top:

    dant animos plagae,

    give it new force, quicker motion, Verg. A. 7, 383.—

    Of spirit in discourse: in Asinio Pollione et consilii et animi satis,

    Quint. 10, 1, 113. —
    b.
    Haughtiness, arrogance, pride: quae civitas est in Asia, quae unius tribuni militum animos ac spiritus capere possit? can bear the arrogance and pride, etc., Cic. Imp. Pomp. 22, 66:

    jam insolentiam noratis hominis: noratis animos ejus ac spiritus tribunicios,

    id. Clu. 39, 109; so id. Caecin. 11 al.; Ov. Tr. 5, 8, 3 (cf.:

    quia paululum vobis accessit pecuniae, Sublati animi sunt,

    Ter. Hec. 3, 5, 56).—
    c.
    Violent passion, vehemence, wrath:

    animum vincere, iracundiam cohibere, etc.,

    Cic. Marcell. 3:

    animum rege, qui nisi paret Imperat,

    Hor. Ep. 1, 2, 62:

    qui dominatur animo suo,

    Vulg. Prov. 16, 32.—So often in plur.; cf hoi thumoi: ego meos animos violentos meamque iram ex pectore jam promam, Plaut. Truc. 2, 7, 43:

    vince animos iramque tuam,

    Ov. H. 3, 85; id. M. 8, 583; Prop. 1, 5, 12:

    Parce tuis animis, vita, nocere tibi,

    id. 2, 5, 18:

    Sic longius aevum Destruit ingentes animos,

    Luc. 8, 28:

    coeunt sine more, sine arte, Tantum animis iraque,

    Stat. Th. 11, 525 al. —
    d.
    Moderation, patience, calmness, contentedness, in the phrase aequus animus, an even mind:

    si est animus aequos tibi,

    Plaut. Aul. 2, 2, 10; id. Rud. 2, 3, 71; Cic. Rosc. Am. 50, 145; and often in the abl., aequo animo, with even mind, patiently, etc.:

    aequo animo ferre,

    Ter. And. 2, 3, 23; Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Sen. 23, 84; Nep. Dion. 6, 4; Liv. 5, 39:

    aequo animo esse,

    Vulg. 3 Reg. 21, 7; ib. Judith, 7, 23: Aequo animo est? of merry heart (Gr. euthumei), ib. Jac. 5, 13:

    animis aequis remittere,

    Cic. Clu. 2, 6:

    aequiore animo successorem opperiri,

    Suet. Tib. 25:

    haud aequioribus animis audire,

    Liv. 23, 22: sapientissimus quisque aequissimo animo moritur; stultissimus iniquissimo. Cic. Sen. 23, 83; so id. Tusc. 1, 45, 109; Sall. C. 3, 2; Suet. Aug. 56:

    iniquo animo,

    Att. Trag. Rel. p. 150 Rib.; Cic. Tusc. 2, 2, 5; Quint. 11, 1, 66.—
    e.
    Agreeable feeling, pleasure, delight:

    cubat amans animo obsequens,

    Plaut. Am. 1, 1, 134:

    indulgent animis, et nulla quid utile cura est,

    Ov. M. 7, 566; so, esp. freq.: animi causa (in Plaut. once animi gratia), for the sake of amusement, diversion (cf.:

    haec (animalia) alunt animi voluptatisque causa,

    Caes. B. G. 5, 12):

    Post animi causa mihi navem faciam,

    Plaut. Rud. 4, 2, 27; so id. Trin. 2, 2, 53; id. Ep. 1, 1, 43:

    liberare fidicinam animi gratia,

    id. ib. 2, 2, 90:

    qui illud animi causa fecerit, hunc praedae causa quid facturum putabis?

    Cic. Phil. 7, 6:

    habet animi causa rus amoenum et suburbanum,

    id. Rosc. Am. 46 Matth.; cf. id. ib. § 134, and Madv. ad Cic. Fin. 2, 17, 56; Cic. Fam. 7, 2:

    Romanos in illis munitionibus animine causa cotidie exerceri putatis?

    Caes. B. G. 7, 77; Plin. praef. 17 Sill.—
    f.
    Disposition toward any one:

    hoc animo in nos esse debebis, ut etc.,

    Cic. Fam. 2, 1 fin.:

    meus animus erit in te semper, quem tu esse vis,

    id. ib. 5, 18 fin.:

    qui, quo animo inter nos simus, ignorant,

    id. ib. 3, 6; so id. ib. 4, 15;

    5, 2: In quo in primis quo quisque animo, studio, benevolentia fecerit, ponderandum est,

    id. Off. 1, 15, 49:

    quod (Allobroges) nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    to be well disposed, Caes. B. G. 1, 6 fin. —In the pregn. signif. of kind, friendly feeling, affection, kindness, liberality:

    animum fidemque praetorianorum erga se expertus est,

    Suet. Oth. 8:

    Nec non aurumque animusque Latino est,

    Verg. A. 12, 23.—Hence, meton., of a person who is loved, my heart, my soul:

    salve, anime mi,

    Plaut. Curc. 1, 2, 3:

    da, meus ocellus, mea rosa, mi anime, da, mea voluptas,

    id. As. 3, 3, 74; so id. ib. 5, 2, 90; id. Curc. 1, 3, 9; id. Bacch. 1, 1, 48; id. Most. 1, 4, 23; id. Men. 1, 3, 1; id. Mil. 4, 8, 20; id. Rud. 4, 8, 1; Ter. Eun. 1, 2, 15 et saep. —
    C.
    The power of willing, the will, inclination, desire, purpose, design, intention (syn.: voluntas, arbitrium, mens, consilium, propositum), hê boulêsis:

    qui rem publicam animo certo adjuverit,

    Att. Trag Rel. p. 182 Rib.:

    pro inperio tuo meum animum tibi servitutem servire aequom censui,

    Plaut. Trin. 2, 2, 23:

    Ex animique voluntate id procedere primum,

    goes forth at first from the inclination of the soul, Lucr. 2, 270; so,

    pro animi mei voluntate,

    Cic. Fam. 5, 20, 8 (v. Manut. ad h.l.):

    teneo, quid animi vostri super hac re siet,

    Plaut. Am. prol. 58; 1, 1, 187:

    Nam si semel tuom animum ille intellexerit, Prius proditurum te etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 69:

    Prius quam tuom ut sese habeat animum ad nuptias perspexerit,

    id. And. 2, 3, 4:

    Sin aliter animus voster est, ego etc.,

    id. Ad. 3, 4, 46:

    Quid mi istaec narras? an quia non audisti, de hac re animus meus ut sit?

    id. Hec. 5, 2, 19:

    qui ab auro gazaque regia manus, oculos, animum cohibere possit,

    Cic. Imp. Pomp. 66:

    istum exheredare in animo habebat,

    id. Rosc. Am. 18, 52: nobis crat in animo Ciceronem ad Caesarem mittere, we had it in mind to send, etc., id. Fam. 14, 11; Serv. ad Cic. ib. 4, 12:

    hostes in foro constiterunt, hoc animo, ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 28:

    insurrexerunt uno animo in Paulum,

    with one mind, Vulg. Act. 18, 12; 19, 29: persequi Jugurtham animus ardebat, Sall. J. 39, 5 Gerlach (others, animo, as Dietsch); so id. de Rep. Ord. 1, 8: in nova fert an mus mutatas dicere formas, my mind inclines to tell of, etc., Ov. M. 1, 1.—Hence, est animus alicui, with inf., to have a mind for something, to aim at, etc.:

    omnibus unum Opprimere est animus,

    Ov. M. 5, 150:

    Sacra Jovi Stygio perficere est animus,

    Verg. A. 4, 639:

    Fuerat animus conjuratis corpus occisi in Tiberim trahere,

    Suet. Caes. 82 fin.; id. Oth. 6; cf. id. Calig. 56.—So, aliquid alicui in animo est, with inf., Tac. G. 3.—So, inducere in animum or animum, to resolve upon doing something; v. induco.—
    D.
    Trop., of the principle of life and activity in irrational objects, as in Engl. the word mind is used.
    1.
    Of brutes:

    in bestiis, quarum animi sunt rationis expertes,

    whose minds, Cic. Tusc. 1, 33, 80:

    Sunt bestiae, in quibus etiam animorum aliqua ex parte motus quosdam videmus,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    ut non inscite illud dictum videatur in sue, animum illi pecudi datum pro sale, ne putisceret,

    id. ib. 5, 13, 38, ubi v. Madv.:

    (apes Ingentes animos angusto in pectore versant,

    Verg. G. 4, 83:

    Illiusque animos, qui multos perdidit unus, Sumite serpentis,

    Ov. M. 3, 544:

    cum pecudes pro regionis caelique statu et habitum corporis et ingenium animi et pili colorem gerant,

    Col. 6, 1, 1:

    Umbria (boves progenerat) vastos nec minus probabiles animis quam corporibus,

    id. 6, 1, 2 si equum ipsum nudum et solum corpus ejus et animum contemplamur, App. de Deo Socr. 23 (so sometimes mens:

    iniquae mentis asellus,

    Hor. S. 1, 9, 20).—
    2.
    Of plants:

    haec quoque Exuerint silvestrem animum, i. e. naturam, ingenium,

    their wild nature, Verg. G. 2, 51.—
    III.
    Transf. Of God or the gods, as we say, the Divine Mind, the Mind of God:

    certe et deum ipsum et divinum animum corpore liberatum cogitatione complecti possumus,

    Cic. Tusc. 1, 22, 51 (so mens, of God, id. ib. 1, 22, 66; id. Ac. 2, 41, 126):

    Tantaene animis caelestibus irae?

    Verg. A. 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > animus

  • 38 circumsedeo

    circum-sĕdĕo ( sĭdĕo), sēdi, sessum, 2, v. a., to sit around a person or thing, to surround.
    I.
    In gen., absol.:

    inter tot milia populi circumsedentis,

    App. M. 3, p. 130, 2; Sid. Ep. 3, 13.—With acc.:

    florentes amicorum turba circumsedet: circa eversos ingens solitudo est,

    Sen. Ep. 9, 9.— Esp.,
    II.
    To encamp around in a hostile manner, to besiege, blockade, invest, encompass, beset (in Cic. and Liv. several times;

    elsewhere rare): qui Mutinam circumsedent,

    Cic. Phil. 7, 8, 21; 10, 4, 10; id. Deiot. 9, 25; id. Att. 9, 12, 3; 9, 18, 2; 14, 9, 3; 15, 9, 2; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; Sall. J. 21, 3; Nep. Eum. 5, 4; Liv. 21, 10, 5; 23, 15, 3; 25, 13, 1; 25, 22, 7;

    42, 65, 12: vallo et armis,

    Tac. A. 1, 42:

    curiam militibus,

    Val. Max. 3, 8, 5:

    legatus populi Romani circumsessus, non modo igni, ferro, manu, copiis oppugnatus, sed aliquā ex parte violatus,

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    circumsessus es. A quibus?

    id. ib. 2, 1, 32, §

    81: populus, qui te circumsedit,

    id. ib. 2, 1, 33, § 83; id. Phil. 12, 10, 24; Tac. A. 4, 36:

    opem circumsessis ferre,

    Liv. 25, 22, 10:

    castra circumsessa,

    id. 3, 4, 8; 9, 42, 6:

    Capitolium,

    id. 5, 53, 5.—
    B.
    Trop.:

    non ego sum ille ferreus, qui... non movear horum omnium lacrimis, a quibus me circumsessum videtis,

    Cic. Cat. 4, 2, 3; so,

    circumsessum muliebribus blanditiis,

    Liv. 24, 4, 4:

    circumsederi urbem Romanam ab invidiā et odio finitimorum,

    id. 6, 6, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > circumsedeo

  • 39 ferveo

    fervĕo, bŭi, 2, or fervo, vi, 3 (the latter form ante-and post-class., Plaut. Pseud. 3, 2, 51; Lucr. 2, 41 al.; poet. in class. per., e.g. Verg. G. 1, 456; id. A. 8, 677; Prop. 2, 8, 32;

    not in Hor.: si quis antiquos secutus fervĕre brevi media syllaba dicat, deprehendatur vitiose loqui, etc.,

    Quint. 1, 6, 7), v. n. [root phru-, to wave, flicker; Sanscr. bhur-, be restless; cf. phrear, Germ. Brunnen, Lat. fretum; v. Fick, Vergl. Wört. p. 140; Curt. Gr. Etym. p. 304], to be boiling hot, to boil, ferment, glow (class.; most freq. in poets.; syn.: calere, aestuare, ebullire, ardescere, ignescere; ardere, flagrare, tepere).
    I.
    Lit.
    (α).
    Form ferveo:

    cum aliqua jam parte mustum excoctum in se fervebit,

    Col. 12, 19, 5:

    quaecumque immundis fervent allata popinis,

    steam, smoke, Hor. S. 2, 4, 62:

    bacas bullire facies: et ubi diu ferbuerint,

    Pall. Jan. 19:

    exemptusque testa, Qua modo ferbuerat Lyaeus,

    Stat. S. 4, 5, 16:

    stomachus domini fervet vino,

    Juv. 5, 49.—
    (β).
    Form fervo: fervit aqua et fervet: fervit nunc, fervet ad annum, Lucil. ap. Quint. 1, 6, 8: quando (ahenum) fervit, Titin. ap. Non. 503, 5: facite ut ignis fervat, Pomp. ap. Non. 504, 27:

    postea ferve bene facito (brassicam): ubi ferverit, in catinum indito,

    Cato, R. R. 157, 9:

    sol fervit,

    is hot, Gell. 2, 29, 10.—
    (γ).
    In an uncertain form;

    ferventem,

    Plin. 32, 5, 18, § 51:

    fervere,

    id. 14, 9, 11, § 83.—
    II.
    Poet. transf.
    1.
    To boil up, foam, rage:

    omne Excitat (turbo) ingenti sonitu mare, fervĕre cogens,

    Lucr. 6, 442:

    omnia tunc pariter vento nimbisque videbis Ferĕre,

    Verg. G. 1, 456.—
    2.
    To be in a ferment, to swarm with numbers; to come forth in great numbers, to swarm forth: fervĕre piratis vastarique omnia circum, Varr. ap. Non. 503, 22:

    Marte Fervĕre Leucaten,

    Verg. A. 8, 677; cf.:

    opere omnis semita fervet... Quosque dabas gemitus, cum litora fervĕre late Prospiceres,

    id. ib. 4, 407 sq.:

    fora litibus omnia fervent,

    Mart. 2, 64, 7:

    forte tuas legiones per loca campi fervere cum videas,

    Lucr. 2, 41:

    fervere classem,

    id. 2, 47; Att. ap. Paul. ex Fest. p. 78 Müll. (Trag. v. 483 Rib.):

    fervent examina putri De bove,

    Ov. F. 1, 379; Val. Fl. 6, 588; Sil. 6, 317; 9, 243 al.—
    III. (α).
    Form ferveo:

    usque eo fervet efferturque avaritia, ut, etc.,

    Cic. Quint. 11, 38; cf.:

    fervet avaritiā miseroque cupidine pectus,

    Hor. Ep. 1, 1, 33:

    et fervent multo linguaque corque mero,

    Ov. F. 2, 732:

    animus tumida fervebat ab ira,

    id. M. 2, 602:

    fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore,

    rages, Hor. C. 4, 2, 7: fervet opus redolentque thymo fragrantia mella, glows, i. e. is carried on briskly, Verg. G. 4, 169; Lucil. Aetna, 167:

    inter vos libertorumque cohortem Pugna fervet,

    Juv. 5, 29:

    equus cui plurima palma fervet,

    shines, id. 8, 59.— Poet., with inf.: sceptrumque capessere fervet, burns, i. e. eagerly desires, Claud. ap. Ruf. 2, 295:

    stagna secare,

    id. B. Gild. 350.—
    (β).
    Form fervo: heu cor irā fervit caecum, amentiā rapior ferorque, Att. ap. Non. 503, 7; cf.:

    cum fervit maxime,

    Ter. Ad. 4, 1, 18 (Prisc. p. 866 P.): hoc nunc fervit animus, hoc volo, Afran. ap. Non. 503, 9:

    domus haec fervit flagiti,

    Pomp. ib. 8:

    se fervere caede Lacaenae,

    Val. Fl. 7, 150; cf.:

    hostem fervere caede novā,

    Verg. A. 9, 693.— Pass. impers.: quanta vociferatione fervitur! Afran. ap. Non. 505, 25.— Hence, fervens, entis, P. a., boiling hot, glowing, burning.
    A.
    Lit.:

    foculi,

    Plaut. Capt. 4, 2, 67:

    aqua,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67; cf.:

    ferventissima aqua,

    Col. 12, 50, 21: ferventes fusili ex argilla glandes, * Caes. B. G. 5, 43, 1:

    rotae,

    swift, Sil. 2, 199; cf. Ov. P. 1, 8, 68:

    aurum,

    shining, Mart. 10, 74, 6:

    in cinere ferventi leniter decoquere,

    Plin. 25, 8, 50, § 90:

    saxa vapore,

    Lucr. 1, 491:

    cera,

    Plin. 11, 37, 45, § 127:

    dictamnum fervens et acre gustu,

    id. 25, 8, 53, § 92:

    horae diei,

    id. 17, 22, 35, § 189:

    vulnus,

    smoking, warm, Ov. M. 4, 120:

    ferventia caedibus arva,

    Sil. 9, 483:

    (fluvius) Spumeus et fervens,

    raging, Ov. M. 3, 571:

    vultus modesto sanguine,

    glowing, blushing, Juv. 10, 300.— Subst.:

    si ferventia os intus exusserint,

    Plin. 30, 4, 9, § 27.—
    2.
    Transf., of sound, hissing:

    (sono) resultante in duris, fervente in umidis,

    Plin. 2, 80, 82, § 193.—
    B.
    Trop., hot, heated, inflamed, impetuous:

    fortis animus et magnus in homine non perfecto nec sapiente ferventior plerumque est,

    too ardent and impetuous, Cic. Off. 1, 15, 46: ferventes latrones, violent, furious, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 3:

    quale fuit Cassi rapido ferventius amni Ingenium,

    impetuous, Hor. S. 1, 10, 62:

    meum Fervens difficili bile tumet jecur,

    id. C. 1, 13, 4:

    fervens ira oculis,

    sparkling, Ov. M. 8, 466:

    mero fervens,

    drunken, Juv. 3, 283.— Sup.:

    in re ferventissima friges,

    Auct. Her. 4, 15, 21.— Hence, adv.: ferventer, hotly, warmly: ferventer loqui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; cf.:

    ferventissime concerpi,

    id. ib. 8, 6, 5:

    ferventius,

    Aug. de Genes. ad Lit. 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ferveo

  • 40 fortasse

    fortassē (also fortassis, but rarely, and not in Caes.; Plaut. As. 2, 4, 86; id. Bacch. 4, 4, 20; Cic. Clu. 52, 144 Klotz, B. and K.; 71, 201 B. and K.; Hor. S. 1, 4, 131; 2, 7, 40; Plin. 2, 20, 18, § 82; 27, 12, 77, § 102; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 63; Dig. 7, 1, 12, § 5; 11, 7, 14, § 9), adv. [forte an; cf.: forsan, fortan], perhaps, peradventure, probably, possibly:

    nescis tu fortasse, apud nos facinus quod natum est novum,

    Plaut. Mil. 2, 3, 10:

    dicam me hercule, et contemnar a te fortasse, cum tu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 19; 2, 34:

    in quo (genere) esse videbuntur fortasse angustiae,

    id. ib. 3, 33:

    fortasse dices: Quid ergo?

    id. Div. in Caecil. 12, 40:

    requiretur fortasse nunc, quemadmodum, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 9, 22:

    quaeret fortassis quispiam, displiceatur mihi, etc.,

    id. Clu. 52, 144:

    fortasse dixerit quispiam,

    id. de Sen. 3, 8 (for which:

    forsitan quispiam dixerit,

    id. Off. 3, 6, 29):

    sed haec longiora fortasse fuerunt quam necesse, fuit,

    id. Fam. 6, 1, 7; cf. id. ib. 7, 3 fin.:

    sustines enim non parvam exspectationem imitandae industriae nostrae, magnam honorum, nonnullam fortasse nominis,

    id. Off. 3, 2, 6:

    poterimus fortasse dicere,

    id. Or. 5, 19:

    quod tamen fortasse non nollem,

    id. Fam. 2, 16, 2; cf.:

    L. Lucullus, qui tamen aliqua ex parte iis incommodis mederi fortasse potuisset, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 9, 26:

    puerum, inquies, et fortasse fatuum,

    id. Att. 6, 6, 2; cf.:

    otioso et loquaci et fortasse docto atque erudito,

    id. de Or. 1, 22, 102.—With sed:

    praeclaram illam quidem fortasse, sed a vita hominum abhorrentem,

    Cic. Rep. 2, 11; cf.:

    Marso fortasse, sed Romano facillimus,

    id. Div. 2, 33, 70; 2, 22, 50; id. Tusc. 1, 13, 30.—With nisi (for nisi forte):

    tu hoc: alius fortasse, quod in animadversione poenaque durior, nisi fortasse utrumque tu,

    id. ad Brut. 1, 15, 3.—With sed tamen, Plaut. As. 2, 4, 86; Cic. Rep. 2, 33; id. Off. 3, 21, 82; id. Sest. 5, 12.—With verum tamen, Cic. Verr. 1, 12, 35; id. Arch. 11, 28. —With quidem:

    id nos fortasse non perfecimus, conati quidem saepissime sumus,

    Cic. Or. 62, 210; so id. Tusc. 2, 17, 41:

    res enim fortasse verae, certe graves,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    b.
    In Plaut. and Ter. ellipt., like fors, with a subject-clause:

    fortasse te illum mirari cocum, Quod venit atque haec attulit,

    it may be that, perhaps, Plaut. Merc. 4, 4, 42; id. As. 1, 1, 24; id. Ep. 2, 2, 111; id. Poen. 5, 2, 44; id. Truc. 3, 2, 12; Ter. Hec. 3, 1, 33; cf.: sic Plautus: Fortasse ted amare suspicarier. Nam veteres infinitivo modo adjungebant fortasse, Don. Ter. 1, 1; cf. ellipt. use: Q. unum illud mihi videris imitari, orationis genus. M. Velle fortasse;

    quis enim id potest imitari?

    Cic. Leg. 2, 7, 17.—
    c.
    Ironically (cf. forte, 2, a. b and Gr. isôs): Ch. Prorsum nihil intellego. Sy. Hui, tardus es. Ch. Fortasse, Ter. Heaut. 4, 5, 29:

    sed ego fortasse vaticinor, et haec omnia meliores habebunt exitus... eos ego fortasse nunc imitor,

    Cic. Fam. 2, 16, 6; Plaut. As. 2, 4, 90.—
    d.
    In designating numbers, about (in Cic. usually placed after the numeral):

    elegit ex multis Isocratis libris triginta fortasse versus Hieronymus,

    Cic. Or. 56, 190:

    Q. Pompeius biennio quam nos fortasse major,

    id. Brut. 68, 240:

    HS. D. milia fortasse,

    id. Verr. 2, 3, 50, § 118:

    fuimus una horas duas fortasse,

    id. Att. 7, 4, 2:

    fortasse circiter triennium,

    Plaut. Mil. 2, 3, 79:

    mercaris agrum, fortasse trecentis, aut etiam supra, nummorum milibus emptum,

    Hor. Ep. 2, 2, 164.

    Lewis & Short latin dictionary > fortasse

См. также в других словарях:

  • Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit. — См. Нет худа без добра …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit! — См. Стихи на разные потребы …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • incivile est, nisi tota sententia inspecta, de aliqua parte judicare — /hjsivaliy est, naysay towta santensh(iy)a inspekta, diy aelakwa partly juwdakeriy/ It is irregular, or legally improper, to pass an opinion upon any part of a sentence, without examining the whole …   Black's law dictionary

  • maihemium est membri mutilatio, et dici poterit, ubi aliquis in aliqua parte sui corporis effectus sit inutilis ad pugnandum — /meyhiym(i)yam est membray myiiwdaleysh(iy)ow, et daysay potarat, yiiwbay aebkwis in aslakwa partly syuway korparas afektas sit inyuwtabs aed pagnaendam/ Mayhem is the mutilation of a member, and can be said to take place when a man is injured in …   Black's law dictionary

  • incivile est, nisi tota sententia inspecta, de aliqua parte judicare — /hjsivaliy est, naysay towta santensh(iy)a inspekta, diy aelakwa partly juwdakeriy/ It is irregular, or legally improper, to pass an opinion upon any part of a sentence, without examining the whole …   Black's law dictionary

  • maihemium est membri mutilatio, et dici poterit, ubi aliquis in aliqua parte sui corporis effectus sit inutilis ad pugnandum — /meyhiym(i)yam est membray myiiwdaleysh(iy)ow, et daysay potarat, yiiwbay aebkwis in aslakwa partly syuway korparas afektas sit inyuwtabs aed pagnaendam/ Mayhem is the mutilation of a member, and can be said to take place when a man is injured in …   Black's law dictionary

  • Maihemium est membri mutilatio, et dici poterit ubi aliquis in aliqua parte sui corporis effectus sit inutilis ad pugnandum — Mayhem is the mutilation of a member of the body, and may be said to take place when anyone is so injured in any part of his body as to be rendered useless for fighting …   Ballentine's law dictionary

  • Legio X Gemina — Escudo de la Legio X Gemina a principios del siglo V, según la Notitia Dignitatum occ. Activa Desde el 70 a. C. hasta el siglo V …   Wikipedia Español

  • TUNICA Inconsutilis — ut communiter redditur, Graece ἄῤραφος χιτῶν, Ioh. c. 19. v. 23. ubi de vestibus Domini nostri, ἦν δὲ ὁ χιτὼν ἄῤραφος, εν τῶ ἄνωθεν ὑφαντὸς δἰ ὅλου. Vide quoque v. seq. ubi de consilio militum, sortiendi potius, quam dividendi, eam: nonnullis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SATYRI — I. SATYRI Africae interioris gens vaga, et semifera. Solin. c. 30. extr. II. SATYRI ex superiore parte homines, nisi quod cornuti captie essent, ex alterâ capri, unde et Capripedes Poetis dicti. Habebantur inter Semideos olim, et silvis praeesse… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FOETAE — Latinis non solum feminae praegnantes sunt, sed et, quae onere levatae parvulos lactant, uti Hebraeis Gap desc: Hebrew, Gen. c. 23 v. 13. Plin de panthera, l. 8. c. 17. Feta erat, catulis procul in caveam delapsis. Varro apud Nonnum, veniebant ad …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»