Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ad-modum

  • 1 modum

    modum modum tenere соблюдать меру

    Латинско-русский словарь > modum

  • 2 quem ad modum

        quem ad modum    (quemadmodum), adv    I. Interrog, in what manner? how?: si non reliquit, quem ad modum ab eo postea exegisti?: quem ad modum est adservatus?—    II. Relat., in what way, how: providi, quem ad modum salvi esse possemus: ut qui vicissent, quem ad modum vellent, imperarent, Cs.—Just as, as: quem ad modum urbes magnas viculis praeferundas puto, sic, etc.: rem exponere, quem ad modum nunc apud vos.

    Latin-English dictionary > quem ad modum

  • 3 Ad modum

    По образцу.
    Экснер, лучший критик психологических сочинений школы Гегеля - говорит: "... одно из печальных обстоятельств всякой истины (= системы) ad modum Spinozae, и системы Гегеля в особенности, есть без сомнения вся отталкивающая сторона действительности, все аномалии, уродства, расстройства, болезни, помешательства и в конце всего смерть". (ЖМНП, 1917, март)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad modum

  • 4 Húnc serváre modúm nostrí novére libélli, Párcere pérsonís, dícere dé vitiís

    Книжки мои соблюдать приучены меру такую:
    Лиц не касаясь, они только пороки громят.
    (Перевод Ф. Петровского)
    Марциал, "Эпиграммы", X, 33, 9-10.
    Если в моей книжке и встретится порою острая сатира, то в мое намерение входило заклеймить ею лишь порок, не задевая при этом никого лично, по завету доброго старого Марциала:
    Hunc servare modum nostri noyere libelli,
    Parcere personis, dicere de vitiis. (Фернандес де Лисарди, Перикильо Сарньенто.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Húnc serváre modúm nostrí novére libélli, Párcere pérsonís, dícere dé vitiís

  • 5 ad-modum

        ad-modum adv.;    prop., to the proper limit, to full measure; hence, with numerals, full, quite, at least, no less than: noctu turres admodum CXX excitantur, full, Cs.: equites, mille admodum, a round thousand, Cu.; no more than, just, only (late), Cu.—Of degree, fully, highly, completely, entirely, altogether, very: admodum antiqui: admodum amplum et excelsum: neque hi admodum sunt multi, N.: admodum pauci: natio admodum dedita religionibus, Cs.—Esp., with words expressing time of life, as puer, adulescens, iuvenis, senex, etc.: admodum tum adulescens, then a mere youth: non admodum grandis natu: puer admodum, L. —With negatives, just, at all, whatever: litterarum admodum nihil scire: equestris pugna nulla admodum fuit, L.—With advv.: raro admodum exclamant.—With verbs: admodum mirabar quam ob rem, etc.: alqm admodum diligere; delectare. — As an emphatic affirmative, yes, certainly, of course: advenis modo? Pa. admodum, T.

    Latin-English dictionary > ad-modum

  • 6 (prope-modum)

        (prope-modum)    see prope.

    Latin-English dictionary > (prope-modum)

  • 7 quem ad modum

    quĕmadmŏdum or quĕm ad mŏ-dum, adv., in what manner, how (cf.: quomodo, quī).
    I.
    Interrog.: facere amicum tibi me potis es sempiternum. Sa. Quemadmodum? Plaut. Pers. 1, 1, 36:

    si non reliquit: quemadmodum ab eo postea exegisti?

    Cic. Rosc. Com. 18, 55:

    quem ad modum est adservatus?

    id. Verr. 2, 5, 27, § 68; Plin. Ep. 4, 18, 1; 7, 2, 1. —
    II.
    Rel.:

    ego omnem rem scio, quemadmodum est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 69:

    semper vigilavi, et providi, quemadmodum salvi esse possemus,

    Cic. Cat. 3, 1, 3; id. Rep. 1, 14, 22; Caes. B. G. 1, 36; 6, 43; 3, 16; Nep. Dion, 2, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Corresp. with sic, ita, etc., just as, as:

    quemadmodum urbes magnas viculis praeferundas puto, sic, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2, 3; cf.:

    si, quemadmodum soles de ceteris rebus... sic de amicitiā disputaris,

    id. Lael. 4, 16. — Corresp. with ita, Cic. Q. Fr. 2, 15, a, 4; Val. Max. 8, 1, 11; with item, Cic. Ac. 2, 34, 110; with eodem modo, id. Fin. 2, 26, 83;

    with adaeque,

    Liv. 4, 43, 5.—
    2.
    In introducing examples, as, as for instance:

    quemadmodum C. Caesar inquit,

    Quint. 6, 3, 75; 2, 5, 20; 8, 6, 56;

    9, 2, 36 al.: quemadmodum si,

    Dig. 8, 3, 20, § 1.

    Lewis & Short latin dictionary > quem ad modum

  • 8 post modum

    afterwards, presently, shortly

    Latin-English dictionary of medieval > post modum

  • 9 modus

    modus, ī, m. (verwandt mit meditor), das absolute Maß, nach dem man etwas mißt (während mensura das bestimmte Maß, wie Scheffel usw.), I) eig.: modos, quibus metirentur rura, alius alios constituit, Varro r. r. 1, 10, 1: is modus acnua Latine appellatur, ibid. § 2.

    II) übtr.: A) das Maß, das eine Sache hat = die Quantität, Größe, Länge, der Umfang, 1) im allg.: agri non magnus modus, Plaut.: agri modus non ita magnus, Hor.: agri certus modus, Caes.: vestis ingens modus, pomorum ingens modus, Menge, Curt.: modum lateris (der Taille) amoire, Macr.: in eundem modum musti adicere, ebensoviel als Most, Colum.: ad hunc lunae modum, nach dieser Mondphase, Curt.: hastae modum duplicavit, Nep.: superare humanarum virium modum, Liv.: omnia ad fortunae suae modum exigere, an alles den Maßstab seines Gl. legen, Curt.: modum hominis excedere, über die Grenze der Menschheit hinausgehen, Curt.: modum epistulae egredi, Fronto: elatus supra modum (beschränkte Stellung) hominis privati, Liv.: u. so quia (res) erant maiores, quam quas praefecti modus caperet, Curt. – 2) insbes., als t. t. der Musik = das abgemessene Maß der Töne, der Takt, die Weise, Melodie, in modum dicite, concinite, Catull.: vertere modum, den Ton umstimmen, zu einem anderen Tone übergehen, Hor.: u. so inflectere modum canendi, Boëth. inst. mus. 1, 1. – bes. im Plur., saltare ad tioicinis modos, nach der Musik, dem Blasen, Liv.: flebilibus modis concinere, Cic.: fidibus Latinis Thebanos aptare modos, v. der lyrischen Dichtkunst, Hor.: tibia dat Phrygios, ut dedit ante, modos, Ov.: dulcissimos modos edere (auf der Rohrpfeife), Firm. – bildl., modos numerosque vitae ediscere, Hor. ep. 2, 2, 144.

    B) das Maß = Ziel, die Grenze, über die etw. nicht hinausgeht od. hinausgehen darf, das Ende, die Einschränkung, 1) im allg.: modus vitae, das bestimmte Lebensziel, τοῦ βίου τέλος Prop. 1, 7, 9 (verschieden von no. II, D, 1 aus Cic. Tusc. 5, 66): sit m. exsilio, Cic.: m. stipendii, Vell. – facere modum (Maß u. Ziel, Grenzen setzen) sumptibus, Liv., irae, Liv., laudi, Curt.: modum imponere magistratui, Liv., od. rebus secundis, Liv.: operi modum dare, das W. schließen, Eutr.: habet ista ratio (Regel) quendam modum, Cic.: modum statuere od. constituere alci rei, Cic.: sed adhibeat oratio modum, Cic.: villarum adhibendus est modus, muß Maß halten in usw., Cic.: profecto modus haberi non potest, Maß gehalten werden, Plaut.: scias posse habere iam ipsum suae vitae modum, sich sein Leben einrichten, Ter.: modum statuarum haberi nullum placet? du willst dir Bildsäulen ohne Maß und Ziel setzen lassen? Cic.: u. so modum in insequendo habuissent, Liv.: si modus adiceretur, wenn man Maß dabei zu halten wisse, Tac. ann. 3, 6. – finem et modum transire, Cic. – quasi extra modum, Cic., od. praeter modum, Cic., über die Maßen. – mit folg. Genet. Gerundii, modum lugendi facere, Cic.: ludendi est quidam modus retinendus, Cic. – poet. mit folg. Infin., nec modus inserere simplex, Verg. georg. 2, 73: nam quis erit saevire modus? Stat. Theb. 12, 573. – 2) insbes., das Maß und Ziel im Tun u. Lassen, das Maßhalten, die Mäßigung, modum suae vitae habere, seine Lebensweise regeln, Ter.: imitari caelestium ordinem vitae modo et constantiā, durch eine geregelte Gleichförmigkeit des Lebens, Cic.: oft verb. sine modo modestiaque, sine modo ac modestia, Sall. u. Liv. (s. Fabri Sall. Cat. 11, 4): de cupiditatibus, de modo, de continentia dicendum est, Cic.: tantam clementiam, tantum modum, Cic.

    C) das Maß, die Vorschrift, Regel, 1) im allg.: in modum venti, nach dem der Wind geht, Liv.: aliis modum pacis ac belli facere, Gesetze geben, Liv.: imperium magistratuum ad pristinum modum redigere, Vell.: hunc (Lysiam) amplectuntur istius nominis modum, betrachten seine Verehrer als den Typus (den Kanon, das Muster) des Redestils, der diesen Namen trägt, Quint. 12, 10, 21. – 2) insbes., eine beim Eingehen eines Rechtsgeschäftes hinzugefügte nähere Bestimmung, sub hoc modo accipere fideiussorem, ICt.: insulam hoc modo, ut aliam insulam reficeres, vendidi, ICt. – namentl. a) eine bei letztwilligen Zuwendungen od. Schenkungen dem Empfänger gemachte Auflage über Verwendung des Empfangenen, sub modo legare, ICt.: donationes, quae sub modo conficiuntur, ICt. – u. b) die vorher bestimmte Art und Weise, nach der die Servitut ausgeübt werden soll, modum adici servitutibus constat, ICt.

    D) die Art und Weise, 1) im allg.: concludendi, Cic.: hominis occidendi, Cic.: vitae, Lebensweise, Cic. Tusc. 5, 66 (verschieden von oben no. II, B aus Prop. 1, 7, 9): quibus modis, Verfahrungsweisen, d.i. Mitteln, Sall. Cat. 5, 6. – dah. modo, in modum, ad modum, mit folg. Genet. od. mit Adi. = wie, nach Art, auf Art usw. (s. Fabri Liv. 21, 30, 8), servorum modo, nach Art der Sklaven, wie Sklaven, Liv.: vitri modo, wie Gl., Plin.: torrentis modo, Plin.: in vaticinantis modum, Liv.: in peninsulae modum circumlui (mari), Liv.: in picturae modum variata circumlitio, Sen.: perire plane in perpetuum modum, auf eine Weise, die ewig dauern wird, Plaut.: ornari in peregrinum modum, Plaut.: amicus mihi es in germanum modum, Plaut. (vgl. Lorenz Plaut. most. 521): hostilem in modum, auf feindliche Art, wie Feinde, Cic.: mirum in modum, Caes.: maiorem in modum, sehr, Cic.: ad modum fugientium, Liv.: ad hunc modum, Caes.: loqui Aegyptiace perfectum ad modum, Treb. Poll.: humano modo peccare, Cic.: non tuo hoc fiet modo, nach deiner Weise, nach deinem Kopfe, Plaut.: u. so sine nunc meo me vivere interea modo, Ter. (vgl. Brix Plaut. Men. 251. Spengel Ter. Andr. 153): duobus modis ignis fieri solet, uno... altero, Sen.: triplici modo, uno... altero... tertio, Lact.: tribus modis, uno quod... altero quod... tertio quod, Cic.: tali modo, auf solche Art, Nep.: quo modo? Cic.: quonam modo? Cic.: quocunque modo, auf alle Art, unter allen Umständen, Prop.: quoquo modo, Plin. ep.: quovis modo (nach freier Willkür) imperare, Prop.: nullo modo, Cic.: non eodem modo... quo etc., Sen. rhet.: alio modo, sonst, im übrigen, Plaut.: omni modo, auf alle Art, sehr angelegentlich, Cic.: aliquo modo, einigermaßen, Cic.: quodam modo, gewissermaßen, Cic. – omnibus modis, auf alle mögliche Art, in jeder Hinsicht, Komik.: multis modis, in vielfacher Hinsicht, Komik. u. Cic.: miris modis, wunderbar, außerordentlich (zB. odisse), Komik. (vgl. Brix Plaut. trin. 931. Müller Cic. Lael. 47. p. 326). – cuius modi, cuiusque modi, cuiusdam modi, cuiuscumque modi, Cic.: eius modi, Cic.: huius modi, Cic.: unius modi, Cic. – 2) als gramm. t. t.: a) jede Form des Verbums, patiendi m., Passivform, faciendi m., Aktivform, Quint.: infinitus m., der Infinitiv, Gell. – b) insbes., der Modus, Gramm.: fatendi modus, der Indikativ, Quint.: dass. indicativus m., spät. Gramm.: m. coniunctivus od. subiunctivus, spät. Gramm.: imperandi modus, der Imperativ, Mart. Cap. 3. § 234.

    lateinisch-deutsches > modus

  • 10 modus

    modus, ī, m. (verwandt mit meditor), das absolute Maß, nach dem man etwas mißt (während mensura das bestimmte Maß, wie Scheffel usw.), I) eig.: modos, quibus metirentur rura, alius alios constituit, Varro r. r. 1, 10, 1: is modus acnua Latine appellatur, ibid. § 2.
    II) übtr.: A) das Maß, das eine Sache hat = die Quantität, Größe, Länge, der Umfang, 1) im allg.: agri non magnus modus, Plaut.: agri modus non ita magnus, Hor.: agri certus modus, Caes.: vestis ingens modus, pomorum ingens modus, Menge, Curt.: modum lateris (der Taille) amoire, Macr.: in eundem modum musti adicere, ebensoviel als Most, Colum.: ad hunc lunae modum, nach dieser Mondphase, Curt.: hastae modum duplicavit, Nep.: superare humanarum virium modum, Liv.: omnia ad fortunae suae modum exigere, an alles den Maßstab seines Gl. legen, Curt.: modum hominis excedere, über die Grenze der Menschheit hinausgehen, Curt.: modum epistulae egredi, Fronto: elatus supra modum (beschränkte Stellung) hominis privati, Liv.: u. so quia (res) erant maiores, quam quas praefecti modus caperet, Curt. – 2) insbes., als t. t. der Musik = das abgemessene Maß der Töne, der Takt, die Weise, Melodie, in modum dicite, concinite, Catull.: vertere modum, den Ton umstimmen, zu einem anderen
    ————
    Tone übergehen, Hor.: u. so inflectere modum canendi, Boëth. inst. mus. 1, 1. – bes. im Plur., saltare ad tioicinis modos, nach der Musik, dem Blasen, Liv.: flebilibus modis concinere, Cic.: fidibus Latinis Thebanos aptare modos, v. der lyrischen Dichtkunst, Hor.: tibia dat Phrygios, ut dedit ante, modos, Ov.: dulcissimos modos edere (auf der Rohrpfeife), Firm. – bildl., modos numerosque vitae ediscere, Hor. ep. 2, 2, 144.
    B) das Maß = Ziel, die Grenze, über die etw. nicht hinausgeht od. hinausgehen darf, das Ende, die Einschränkung, 1) im allg.: modus vitae, das bestimmte Lebensziel, τοῦ βίου τέλος Prop. 1, 7, 9 (verschieden von no. II, D, 1 aus Cic. Tusc. 5, 66): sit m. exsilio, Cic.: m. stipendii, Vell. – facere modum (Maß u. Ziel, Grenzen setzen) sumptibus, Liv., irae, Liv., laudi, Curt.: modum imponere magistratui, Liv., od. rebus secundis, Liv.: operi modum dare, das W. schließen, Eutr.: habet ista ratio (Regel) quendam modum, Cic.: modum statuere od. constituere alci rei, Cic.: sed adhibeat oratio modum, Cic.: villarum adhibendus est modus, muß Maß halten in usw., Cic.: profecto modus haberi non potest, Maß gehalten werden, Plaut.: scias posse habere iam ipsum suae vitae modum, sich sein Leben einrichten, Ter.: modum statuarum haberi nullum placet? du willst dir Bildsäulen ohne Maß und Ziel setzen las-
    ————
    sen? Cic.: u. so modum in insequendo habuissent, Liv.: si modus adiceretur, wenn man Maß dabei zu halten wisse, Tac. ann. 3, 6. – finem et modum transire, Cic. – quasi extra modum, Cic., od. praeter modum, Cic., über die Maßen. – mit folg. Genet. Gerundii, modum lugendi facere, Cic.: ludendi est quidam modus retinendus, Cic. – poet. mit folg. Infin., nec modus inserere simplex, Verg. georg. 2, 73: nam quis erit saevire modus? Stat. Theb. 12, 573. – 2) insbes., das Maß und Ziel im Tun u. Lassen, das Maßhalten, die Mäßigung, modum suae vitae habere, seine Lebensweise regeln, Ter.: imitari caelestium ordinem vitae modo et constantiā, durch eine geregelte Gleichförmigkeit des Lebens, Cic.: oft verb. sine modo modestiaque, sine modo ac modestia, Sall. u. Liv. (s. Fabri Sall. Cat. 11, 4): de cupiditatibus, de modo, de continentia dicendum est, Cic.: tantam clementiam, tantum modum, Cic.
    C) das Maß, die Vorschrift, Regel, 1) im allg.: in modum venti, nach dem der Wind geht, Liv.: aliis modum pacis ac belli facere, Gesetze geben, Liv.: imperium magistratuum ad pristinum modum redigere, Vell.: hunc (Lysiam) amplectuntur istius nominis modum, betrachten seine Verehrer als den Typus (den Kanon, das Muster) des Redestils, der diesen Namen trägt, Quint. 12, 10, 21. – 2) insbes., eine beim Eingehen eines Rechtsgeschäftes hinzugefügte
    ————
    nähere Bestimmung, sub hoc modo accipere fideiussorem, ICt.: insulam hoc modo, ut aliam insulam reficeres, vendidi, ICt. – namentl. a) eine bei letztwilligen Zuwendungen od. Schenkungen dem Empfänger gemachte Auflage über Verwendung des Empfangenen, sub modo legare, ICt.: donationes, quae sub modo conficiuntur, ICt. – u. b) die vorher bestimmte Art und Weise, nach der die Servitut ausgeübt werden soll, modum adici servitutibus constat, ICt.
    D) die Art und Weise, 1) im allg.: concludendi, Cic.: hominis occidendi, Cic.: vitae, Lebensweise, Cic. Tusc. 5, 66 (verschieden von oben no. II, B aus Prop. 1, 7, 9): quibus modis, Verfahrungsweisen, d.i. Mitteln, Sall. Cat. 5, 6. – dah. modo, in modum, ad modum, mit folg. Genet. od. mit Adi. = wie, nach Art, auf Art usw. (s. Fabri Liv. 21, 30, 8), servorum modo, nach Art der Sklaven, wie Sklaven, Liv.: vitri modo, wie Gl., Plin.: torrentis modo, Plin.: in vaticinantis modum, Liv.: in peninsulae modum circumlui (mari), Liv.: in picturae modum variata circumlitio, Sen.: perire plane in perpetuum modum, auf eine Weise, die ewig dauern wird, Plaut.: ornari in peregrinum modum, Plaut.: amicus mihi es in germanum modum, Plaut. (vgl. Lorenz Plaut. most. 521): hostilem in modum, auf feindliche Art, wie Feinde, Cic.: mirum in modum, Caes.: maiorem in modum, sehr,
    ————
    Cic.: ad modum fugientium, Liv.: ad hunc modum, Caes.: loqui Aegyptiace perfectum ad modum, Treb. Poll.: humano modo peccare, Cic.: non tuo hoc fiet modo, nach deiner Weise, nach deinem Kopfe, Plaut.: u. so sine nunc meo me vivere interea modo, Ter. (vgl. Brix Plaut. Men. 251. Spengel Ter. Andr. 153): duobus modis ignis fieri solet, uno... altero, Sen.: triplici modo, uno... altero... tertio, Lact.: tribus modis, uno quod... altero quod... tertio quod, Cic.: tali modo, auf solche Art, Nep.: quo modo? Cic.: quonam modo? Cic.: quocunque modo, auf alle Art, unter allen Umständen, Prop.: quoquo modo, Plin. ep.: quovis modo (nach freier Willkür) imperare, Prop.: nullo modo, Cic.: non eodem modo... quo etc., Sen. rhet.: alio modo, sonst, im übrigen, Plaut.: omni modo, auf alle Art, sehr angelegentlich, Cic.: aliquo modo, einigermaßen, Cic.: quodam modo, gewissermaßen, Cic. – omnibus modis, auf alle mögliche Art, in jeder Hinsicht, Komik.: multis modis, in vielfacher Hinsicht, Komik. u. Cic.: miris modis, wunderbar, außerordentlich (zB. odisse), Komik. (vgl. Brix Plaut. trin. 931. Müller Cic. Lael. 47. p. 326). – cuius modi, cuiusque modi, cuiusdam modi, cuiuscumque modi, Cic.: eius modi, Cic.: huius modi, Cic.: unius modi, Cic. – 2) als gramm. t. t.: a) jede Form des Verbums, patiendi m., Passivform, faciendi m., Aktivform, Quint.: infinitus m., der Infinitiv, Gell. – b) ins-
    ————
    bes., der Modus, Gramm.: fatendi modus, der Indikativ, Quint.: dass. indicativus m., spät. Gramm.: m. coniunctivus od. subiunctivus, spät. Gramm.: imperandi modus, der Imperativ, Mart. Cap. 3. § 234.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > modus

  • 11 modus

    mŏdus, i, m. [root med-, measure, weigh; Gr. medomai, medontes, mêstôr, medimnos; cf.: modius, modestus, moderor], a measure with which, or according to which, any thing is measured, its size, length, circumference, quantity (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    modi, quibus metirentur rura,

    Varr. R. R. 1, 10, 1:

    is modus acnua Latine appellatur,

    id. ib. 1, 10, 2:

    filio agri reliquit ei non magnum modum,

    Plaut. Aul. prol. 13:

    hoc erat in votis, modus agri non ita magnus,

    Hor. S. 2, 6, 1:

    de modo agri scripsit,

    Cic. Att. 13, 33, 2:

    de modo agri (actio), cum a venditore emptor deceptus est,

    Paul. Sent. 1, 19, 1:

    modus hic agri nostro non sufficit horto,

    Juv. 14, 172:

    modus altitudinis et latitudinis (sulcorum),

    Col. 11, 3, 4:

    collis modum jugeri continens,

    Col. Arbor. 1, 6:

    ut omnium par modus sit,

    Cels. 3, 27; cf. Col. 12, 23:

    falsus,

    false measure, Dig. 11, 6: magnus legionum, Vell. 2, 73, 2: hic mihi conteritur vitae modus, measure or term of life, Prop. 1, 7, 9.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., a proper measure, due measure:

    in modo fundi non animadverso lapsi sunt multi,

    Varr. R. R. 1, 11:

    suus cuique (rei) modus est,

    Cic. Or. 22, 73:

    ordine et modo,

    id. Off. 1, 5, 14:

    modum alicujus rei habere,

    to observe measure in a thing, not exceed the bounds of moderation, id. Verr. 2, 2, 59, § 144:

    vox quasi extra modum absona,

    beyond measure, immoderately, id. de Or. 3, 11, 41:

    cum lacus praeter modum crevisset,

    id. Div. 1, 44, 100:

    ii sine dubio fidem et modum transeunt,

    id. Off. 1, 29, 102:

    supra modum in servos suos saevire,

    Gai. Inst. 1, 53:

    sine modo modestiāque,

    without measure, without moderation, Sall. J. 41, 9:

    sine modo ac modestia agi,

    Liv. 26, 48, 11.—
    2.
    The measure of tones, measure, rhythm, melody, harmony, time; in poetry, measure, metre, mode:

    vocum,

    Cic. Div. 2, 3, 9:

    musici,

    Quint. 1, 10, 14:

    lyrici,

    Ov. H. 15, 6:

    fidibus Latinis Thebanos aptare modos,

    Hor. Ep. 1, 3, 12: Bacchico exsultas (i. e. exsultans) modo, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 152 Vahl.):

    flebilibus modis concinere,

    Cic. Tusc. 1, 44, 106: saltare ad tibicinis modos, to the music or sound of the flute, Liv. 7, 2:

    nectere canoris Eloquium vocale modis,

    Juv. 7, 19.—Fig.:

    verae numerosque modosque ediscere vitae,

    moral harmonies, Hor. Ep. 2, 2, 144.—
    II.
    Transf.
    A.
    A measure which is not to be exceeded, a bound, limit, end, restriction, etc.:

    modus muliebris nullust, neque umquam lavando et fricando modum scimus facere,

    Plaut. Poen. 1, 2, 21:

    quis modus tibi tandem exilio eveniet,

    id. Merc. 3, 4, 67:

    modum aliquem et finem orationi facere,

    to set bounds to, Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:

    ludendi est quidem modus retinendus,

    id. Off. 1, 29, 104:

    imponere alicui,

    Liv. 4, 24, 4:

    cum modum irae nullum faceret,

    id. 4, 50, 4:

    modum transire,

    Cic. Tusc. 4, 17, 4:

    cupidinibus statuat natura modum quem,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    inimicitiarum modum facere,

    Cic. Sull. 17, 48:

    modum statuarum haberi nullum placet,

    id. Verr. 2, 2, 59, § 144:

    qui rebus infinitis modum constituant,

    id. Fin. 1, 1, 2:

    constituere,

    id. Verr. 2, 2, 59, § 145: modus vitae, tou biou telos, Prop. 1, 7, 9. —With gen. gerund.:

    modum lugendi aliquando facere,

    to make an end of mourning, Cic. Fam. 5, 16, 6.— Poet. with inf.:

    nam quis erit saevire modus?

    Stat. Th. 12, 573; cf. the foll.—
    B.
    A way, manner, mode, method:

    modus est, in quo quem ad modum, et quo animo factum sit, quaeritur, Ejus partes sunt prudentia, et imprudentia,

    Cic. Inv. 1, 27, 41:

    nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    nec enim semper (hae partes) tractantur uno modo,

    id. Or. 35, 122:

    vitae,

    way of life, id. Tusc. 5, 23, 66:

    caelestium ordinem... imitari vitae modo,

    id. Sen. 21, 77: quibus modis, by what method of acting, i. e. what means, Sall. C. 5, 6:

    cultores has Alpis modo tuto transmittere,

    Liv. 21, 30, 8.— Poet. with inf.:

    nec modus inserere atque oculos imponere simplex,

    Verg. G. 2, 73.—
    2.
    Esp. freq.: modo, in modum, or ad modum, with a gen. or adj., in the manner of, like:

    servorum modo,

    in the manner of, like slaves, Liv. 39, 26:

    pecorum modo trahi,

    Tac. A. 4, 25:

    in modum ramorum,

    Col. Arbor. 22:

    in nostrum modum,

    in our manner, Tac. H. 3, 25:

    servilem in modum cruciari,

    like slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; Caes. B. G. 6, 19, 3; Suet. Calig. 56:

    mirum in modum,

    in a wonderful manner, wonderfully, Caes. B. G. 1, 41:

    ad hunc modum distributis legionibus,

    in this manner, id. ib. 5, 24:

    naves ad hunc modum factae,

    id. ib. 3, 13:

    nos nostras more nostro et modo instruximus legiones,

    Plaut. Am. 1, 1, 66:

    non tuo hoc fiet modo,

    id. Men. 2, 1, 25:

    si humano modo, si usitato more peccāsset,

    after the manner of men, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 8; cf.:

    Carneadeo more et modo disputata,

    id. Univ. 1; for which with gen.:

    apis Matinae More modoque,

    Hor. C. 4, 2, 28; and:

    agendi more ac modo,

    Quint. 11, 1, 29:

    tali modo,

    in such a manner, in such wise, Nep. Att. 21, 1:

    nullo modo,

    in no wise, by no means, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 186:

    omni modo egi cum rege et ago cotidie,

    in every way, earnestly, urgently, id. Att. 6, 2, 7: omnibus modis tibi esse rem salvam [p. 1157] ut scias, Plaut. Ps. 4, 6, 13:

    omnibus modis miser sum,

    every way, wholly, completely, Ter. Hec. 4, 4, 79:

    miris modis,

    Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; Liv. 1, 57, 6; Hor. C. 2, 17, 21:

    mille modis amor ignorandust,

    Plaut. Trin. 2, 1, 30:

    hoc multis modis reprehendi potest,

    Cic. Fin. 2, 26, 82 (v. Madv. ad h. l.); so,

    filium multis modis jam exspecto, ut redeat domum,

    very much, Ter. Hec. 2, 3, 7; cf.

    multimodis: mira miris modis,

    Plaut. Cas. 3, 5, 5; cf.

    mirimodis: eum tibi commendo in majorem modum,

    very much, greatly, Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 3:

    nullo modo,

    id. Fin. 2, 31, 102; Col. 9, 8; Suet. Tit. 2:

    bono modo,

    moderately, Cato, R. R. 5:

    bono modo desiderare aliquid,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: ejus modi, of that kind, of such a kind or sort (freq.):

    ejusmodi sunt tempestates consecutae, ut,

    Caes. B. G. 3, 29, 2:

    in ejusmodi casu,

    id. ib. 5, 33, 4;

    6, 34, 7: erant ejusmodi fere situs oppidorum, ut,

    id. ib. 3, 12, 1:

    petitionis nostrae hujusmodi ratio est,

    Cic. Att. 1, 1, 1; so,

    cujusquemodi, cujusdammodi, cujusmodicumque, cuimodi, cuicuimodi, v. Zumpt, § 678: cujusmodi,

    of what sort, Cic. Fam. 15, 20, 3:

    cujuscemodi,

    of what sort soever, id. Inv. 2, 45, 134: hujusmodi, hujuscemodi, of this kind, such:

    hujusmodi casus,

    Caes. B. C. 2, 22:

    hujuscemodi verba,

    Sall. J. 9 fin.:

    illiusmodi,

    of that kind, Cic. Div. in Caecil. 21, 68; so,

    istiusmodi amicos,

    Plaut. Rud. 2, 2, 15.—
    3.
    In gram., a form of a verb, a voice or mood:

    in verbo fiunt soloecismi per genera, tempora, personas, modos, etc.,

    Quint. 1, 5, 41: patiendi modus ( the passive voice)... faciendi modus ( the active voice), id. 9, 3, 7; cf. 1, 6, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > modus

  • 12 modus

    infīnītivus (modus), m. Diom. Prisc. l'infinitif.
    * * *
    infīnītivus (modus), m. Diom. Prisc. l'infinitif.
    * * *
        Modus, modi. Plaut. Moyen, Mesure, Reigle.
    \
        Est modus in siccando foeno, vt neque peraridum, neque rursus viride colligatur. Colu. Maniere et moyen de, etc.
    \
        Suus cuique modus est. Cic. Toutes choses ont leur mesure.
    \
        Vt incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus. Cic. Tel moyen qu'on aura tenu à commencer, tel, etc.
    \
        Vnus modus atque vna ratio est. Cic. Il n'y a qu'un moyen.
    \
        Pictoris cuiusdam summi ratione et modo. Cic. A la facon et maniere d'un peintre, A la mode et guise.
    \
        Modus viuendi. Cic. Reigle, moyen, et maniere de vivre, ou facon et mode ou guise.
    \
        Adhibere modum alicui rei. Cic. La faire par moyen.
    \
        Constituere modum rebus infinitis. Cic. Bailler mesure et reigler.
    \
        Nisi tibi aliquem vitae modum constitueris. Cic. Si tu ne prens une certaine maniere de vivre.
    \
        Modum aliquem et finem orationi nostrae faciamus. Cic. Faisons fin.
    \
        Non facere modum lugendi. Cic. Ne cesser de pleurer.
    \
        Finiuit modum nouis sepulchris. Cic. Taxa la despense qu'on feroit à l'advenir pour l'edification des sepulchres.
    \
        Habere modum. Cic. Avoir ou tenir certaine reigle.
    \
        In quo non modus est habitus. Cic. En quoy on n'a point gardé mesure, ou tenu de reigle.
    \
        Secundis patitur in rebus modum. Senec. Il garde moyen et prosperité.
    \
        Seruare modum. Plin. Garder mesure.
    \
        Statuere modum inimicitiarum. Cic. Mettre reigle à son inimitié, Avoir quelque raison de hair aucun, et ne le hair point jusques à la mort, Hair aucun par mesure.
    \
        Statuere modum imperii diuturnitati. Cic. Donner prefixion de temps apres lequel un Magistrat finera, Limiter le temps.
    \
        Statuere modum alienae industriae. Cic. Donner reigle.
    \
        Tenere vel retinere modum. Cic. Garder ou tenir moyen.
    \
        AEstimatione victus atque cultus terminatur pecuniae modus. Cic. On taxe la grandeur des richesses, et dict on combien une personne est riche en voyant sa despense.
    \
        Hoc modo. Cic. En ceste maniere.
    \
        Modo meo. Plaut. A ma mode, A ma guise.
    \
        Sine nunc meo me viuere interea modo. Terent. A ma mode, A mon plaisir, Selon ma volunté.
    \
        Bono modo. Cic. Par bon moyen et bonne maniere.
    \
        Si humano modo peccasset. Cic. En la maniere qu'ont accoustumé les hommes de faillir.
    \
        Filium multis modis iam expecto, vt redeat domum. Terent. Grandement.
    \
        Nouo modo. Cic. D'une nouvelle facon.
    \
        Nullo modo potuerunt. Cic. Nullement.
    \
        Nullus modus est hominis occidendi, quo ille non aliquot occiderit. Cic. Il n'y a maniere de, etc.
    \
        Nos omnibus cruciant modis. Terent. En toutes manieres.
    \
        In tilia mas et foemina differunt omni modo. Pli. Du tout, En toutes sortes.
    \
        Apes, gallinarum modo incubant. Plin. A la facon et maniere des gelines.
    \
        Extra modum. Cic. Oultre mesure.
    \
        Conglobato corpore in pilae modum. Plin. A la facon.
    \
        In modum pecorum. Liu. Comme bestes.
    \
        In modum hostilem. Liu. A la facon des ennemis.
    \
        Praeter modum. Cic. Sans, ou Oultre mesure.
    \
        Ira supra modum est apibus. Virgil. Les mousches à miel sont excessivement ireuses, ou Sont plus ireuses que la grandeur de leurs corps ne monstre.
    \
        Modus, Finis. Iuuenal. Imponitque modum sapiens, et rebus agendis. Il met fin.
    \
        Nullo modo milleima pagina surgit. Iuuenalis. Sans fin.
    \
        Nullus mentiendi modus est. Liu. On ne fait que mentir, Les menteries d'aujourdhuy sont excessives, On ment sans fin, ou desmesureement.
    \
        Ponere modum orationi. Tacit. Mettre fin.
    \
        Modus. Cic. La mesure du chant de musique, Musique de mesure.
    \
        Saltare ad tibicinis modos. Liu. Danser au son du menestrier.
    \
        Modus agri. Cic. Quelque mesure et portion de terre.
    \
        Sumere iustum modum cibi. Celsus. Legitime et entiere mesure ou quantité de viandes, autant que ordinairement un homme sain doibt manger.
    \
        Par modus omnium. Celsus. Autant de l'un que de l'autre.
    \
        Lupis maiorem natura modum dedit. Horat. Plus grande grandeur.

    Dictionarium latinogallicum > modus

  • 13 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 14 modus

        modus ī, m    [3 MA-], a measure, extent, quantity: agri: numerum modumque carinis Praecipiant, V.: trunci, girth, O.: longo nullus lateri modus (sit), i. e. be the flank excessively long, V.— A proper measure, due measure: suus cuique (rei) modus est: modum haberi nullum placet, moderation: servare modum, V.: vox quasi extra modum absona, immoderately: cum lacus praeter modum crevisset, excessively: in dicendo: sine modo modestiāque, S.— A measure, rhythm, melody, harmony, time: vocum: fidibus Latinis Thebanos aptare modos, H.: saltare ad tibicinis modos, the music of the flute, L.: modum Voce dabat remis, time, O.: verae numerosque modosque ediscere vitae, moral harmonies, H.— A measure, bound, limit, end, restriction: sumptūs Cotidianos fieri nec fieri modum, T.: lubidini modum facere, S.: modum aliquem et finem orationi facere, bounds: cum modum irae nullum faceret, L.: modum transire: modum Exit, O.: modum lugendi aliquando facere, make an end.—A way, manner, mode, method, fashion, style: Sine meo me vivere modo, T.: oratoris modo mandata deferre, as an ambassador, Cs.: vitae, way of life: id quibus modis adsequeretur, i. e. by what means, S.: Haud ignara modi, i. e. well knowing how, V.: si quis modus (est), i. e. if it is possible, V.: servorum modo, like slaves, L.: mirum in modum, wonderfully, Cs.: ad hunc modum distributis legionibus, thus, Cs.: si humano modo peccasset, after the manner of men: multa Carneadeo more et modo disputata: apis Matinae More modoque, H.: tali modo, in such wise, N.: nullo modo, by no means: omni modo egi cum rege, in every way, i. e. urgently: omnibus modis miser sum, every way, T.: laudare miris modis, extravagantly, L.: modis inolescere miris, wondrously, V.: eum tibi commendo in maiorem modum, very greatly: Nec modus inserere atque oculos imponere simplex, V.—In genit. with eius or cuius: eius modi, of that sort, of such a kind, such (often written eiusmodi): in eius modi casu, Cs.: eius modi litteras misit: cuiusque modi genus hominum, S.: cuius modi, of what sort: cuicuimodi, of what sort soever: huius modi casūs, such, Cs.: illius modi, of that kind.
    * * *
    manner, mode, way, method; rule, rhythm, beat, measure, size; bound, limit

    Latin-English dictionary > modus

  • 15 modus

    ī m.
    1) мера (m. falsus Dig)
    sine modo Sl — неумеренно, безмерно
    extra (supra, ultra, praeter) modum C, L etc. — сверх меры, чрезмерно
    modum habere C, VP, L (adhibēre C, servare Lcn — ср. 9.) — соблюдать меру, быть умеренным (воздержанным)
    3) объём, величина ( navium Cs); размеры, длина ( hastae Nep); сумма ( pecuniae VP); число ( legionum VP); протяжение, участок (agri certus m. Cs); количество (m. cibi CC)
    m. lunae QC — лунная фаза
    4) положение, ранг ( hominis Spart)
    5)
    а) такт, ритм, размер
    verba solūta modis O — нестихотворная речь, проза
    б) напев, мелодия (modi musĭci Q, flebĭles C)
    6) муз. лад, тональность (Aeolius, Lydius, Phrygius Ap)
    7) предел, мера, граница ( humanarum virium C)
    facere C (statuĕre, constituĕre C, Cs, Sl, ponĕre V, Lcn, imponĕre V) modum alicui rei (и alicujus rei) — положить пределы чему-л., ограничить что-л. или положить конец чему-л.
    8) образ, род, способ (m. concludendi C; tali modo Nep)
    tribus modis C или triplĭci modo Lact — трояким образом
    omni modo C и omnibus modis Sl — всеми способами, всячески или во всех отношениях
    modo PM etc. или in modum L etc. — по образу, подобно, как
    servīlem in modum Cs (servorum modo C, L) — как рабы, рабски
    hostīlem in modum C — как неприятели, по-неприятельски
    mirum in modum Cs — удивительным образом, удивительно
    nullo modo C — никак, никоим образом
    aliquo modo C — некоторым образом, до известной степени
    quodam modo C — в некоторой степени, каким-л. образом
    m. vitae Ter, C — образ жизни, но тж. Prp цель жизни
    9) правило, предписание (alicui modum pacis ac belli facere L; hunc servare modum M — ср. 2.)
    10) грам. залог
    11) грам. наклонение
    m. conjunctivus (subjunctivus) — сослагательное наклонение
    m. imperandi — повелительное наклонение. — см. тж. modo

    Латинско-русский словарь > modus

  • 16 in

       - formes arch. endŏ et indŭ, cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 etc.; gr. ἐν, ἐν-θα, ἐν-θεν, εἰς, i. e. ἐν-ς, ἀνά.    - voir l'article in de Gaffiot. [ABCU]A - ĭn, prép. [st1]1 [-] avec l'accusatif pour indiquer le lieu où l'on va, le but, l'aboutissement, la conformité, la distributivité, le temps (jusqu'à, pour) dans, en, sur, jusqu'à, pour, contre, conformément à, par (distributif).    - eo in urbem: je vais en ville.    - in meridiem: du côté du midi.    - in latitudinem: dans le sens de la largeur.    - in altitudinem: en hauteur.    - dormire in lucem: dormir jusqu'au jour.    - in diem vivere: vivre au jour le jour.    - in omnes partes: sous tous les rapports.    - in multam noctem: jusqu'au milieu de la nuit.    - amor in patria: l'amour pour la patrie.    - in rem esse: être utile.    - dicere in aliquem: parler contre qqn.    - in Verrem oratio: discours contre Verrès.    - in verba alicujus jurare: jurer selon la formule de qqn, prononcer le serment dicté par qqn.    - pacem dare in has leges: accorder la paix à ces conditions.    - servilem in modum: à la façon d'un esclave.    - in capita: par tête.    - in militem: par soldats.    - in singulos equites tunicas dare: donner une tunique à chaque cavalier.    - in perpetuum: pour toujours.    - in posterum diem: pour le lendemain.    - emere in diem: acheter pour une date fixée.    - in sex menses: pour six mois.    - in dies (singulos): [jour par jour] = au jour le jour.    - in universum: en général.    - in vicem (invicem, in vices): à son tour, en retour. [st1]2 [-] avec l'ablatif pour indiquer le lieu où l'on est, le temps dans diverses locutions dans, sur, en, à propos de, quand il s'agit de, parmi, pour    - sum in horto: je suis dans le jardin.    - in paucis diebus: en peu de jours.    - in primo congressu: au premier choc.    - in amicis eligendis: quand il s'agit de choisir des amis.    - in bonis oratoribus: parmi les bons orateurs.    - in salute reipublicae: quand il y va du salut de la république.    - in manu: à portée de la main.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in suis summis esse: ne pas avoir de dettes.    - in tempore: à temps.    - in oculis: sous les yeux.    - in tanta re: lorsqu'il s'agit d'une affaire si importante.    - in magna inopia: étant donné la disette.    - misericordes in furibus aerarii: compatissants pour les voleurs du trésor public. [ABCU]B - in, préfixe in-, i- parfois devant g ou n il- ou in- devant l im- ou in- devant m, p ir- ou in- devant r [st1]1 [-] dans, sur, contre (in-cidere → in + cadere: tomber sur; im- ponere ou in-ponere: placer sur; il-ludere ou in-ludere: jouer sur, se moquer de; ir-rumpere ou in-rumpere: s'élancer contre, s'élancer dans; in-fodere: creuser pour mettre dedans, enfouir). [st1]2 [-] valeur négative (i-gnavus: sans activité, paresseux, mou; i-gnoscere: ne pas reconnaître, pardonner; in-ers → in + ars: étranger à tout art, sans talent; il-lautus ou in-lautus: qui n'est pas lavé, sale; im-motus ou in-motus: immobile). [ABCU]C - in', pour isne.    - in' ? Ter.: vas-tu?
    * * *
       - formes arch. endŏ et indŭ, cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 etc.; gr. ἐν, ἐν-θα, ἐν-θεν, εἰς, i. e. ἐν-ς, ἀνά.    - voir l'article in de Gaffiot. [ABCU]A - ĭn, prép. [st1]1 [-] avec l'accusatif pour indiquer le lieu où l'on va, le but, l'aboutissement, la conformité, la distributivité, le temps (jusqu'à, pour) dans, en, sur, jusqu'à, pour, contre, conformément à, par (distributif).    - eo in urbem: je vais en ville.    - in meridiem: du côté du midi.    - in latitudinem: dans le sens de la largeur.    - in altitudinem: en hauteur.    - dormire in lucem: dormir jusqu'au jour.    - in diem vivere: vivre au jour le jour.    - in omnes partes: sous tous les rapports.    - in multam noctem: jusqu'au milieu de la nuit.    - amor in patria: l'amour pour la patrie.    - in rem esse: être utile.    - dicere in aliquem: parler contre qqn.    - in Verrem oratio: discours contre Verrès.    - in verba alicujus jurare: jurer selon la formule de qqn, prononcer le serment dicté par qqn.    - pacem dare in has leges: accorder la paix à ces conditions.    - servilem in modum: à la façon d'un esclave.    - in capita: par tête.    - in militem: par soldats.    - in singulos equites tunicas dare: donner une tunique à chaque cavalier.    - in perpetuum: pour toujours.    - in posterum diem: pour le lendemain.    - emere in diem: acheter pour une date fixée.    - in sex menses: pour six mois.    - in dies (singulos): [jour par jour] = au jour le jour.    - in universum: en général.    - in vicem (invicem, in vices): à son tour, en retour. [st1]2 [-] avec l'ablatif pour indiquer le lieu où l'on est, le temps dans diverses locutions dans, sur, en, à propos de, quand il s'agit de, parmi, pour    - sum in horto: je suis dans le jardin.    - in paucis diebus: en peu de jours.    - in primo congressu: au premier choc.    - in amicis eligendis: quand il s'agit de choisir des amis.    - in bonis oratoribus: parmi les bons orateurs.    - in salute reipublicae: quand il y va du salut de la république.    - in manu: à portée de la main.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in suis summis esse: ne pas avoir de dettes.    - in tempore: à temps.    - in oculis: sous les yeux.    - in tanta re: lorsqu'il s'agit d'une affaire si importante.    - in magna inopia: étant donné la disette.    - misericordes in furibus aerarii: compatissants pour les voleurs du trésor public. [ABCU]B - in, préfixe in-, i- parfois devant g ou n il- ou in- devant l im- ou in- devant m, p ir- ou in- devant r [st1]1 [-] dans, sur, contre (in-cidere → in + cadere: tomber sur; im- ponere ou in-ponere: placer sur; il-ludere ou in-ludere: jouer sur, se moquer de; ir-rumpere ou in-rumpere: s'élancer contre, s'élancer dans; in-fodere: creuser pour mettre dedans, enfouir). [st1]2 [-] valeur négative (i-gnavus: sans activité, paresseux, mou; i-gnoscere: ne pas reconnaître, pardonner; in-ers → in + ars: étranger à tout art, sans talent; il-lautus ou in-lautus: qui n'est pas lavé, sale; im-motus ou in-motus: immobile). [ABCU]C - in', pour isne.    - in' ? Ter.: vas-tu?
    * * *
        Caue ne illi obiectes nunc, in aegritudine Te has emisse. Plaut. Que tu te repens de les avoir acheté, ou Que tu les as acheté à regret et contre ton coeur.
    \
        In aere alieno esse. Cic. Estre endebté.
    \
        Immane est facinus, verum in aetate vtile et conducibile. Plaut. En temps et lieu, Aucunesfois.
    \
        In aeuo nostro. Plin. De nostre temps.
    \
        In_aeternum. Plin. iunior. Eternellement, A jamais.
    \
        In agendo. Terent. En jouant la farce.
    \
        In apparando consumunt diem. Terent. A appareiller.
    \
        In alio facere. Gell. Quae ita acerbitas est, si idem fiat in te, quod tute in alio feceris? A un autre.
    \
        Inuadere in aliquem. Tacit. Assaillir aucun.
    \
        In aliquo referam gratiam. Plaut. En quelque autre chose.
    \
        In ambiguo esse. Plaut. Estre en doubte.
    \
        In amicitiam et in amicitia alicuius esse. Cic. Estre son ami.
    \
        In animis nostris et iudiciis es. Plin. iun. Tu as gaigné nostre coeur.
    \
        In animo est. Liu. J'ay fantasie et vouloir de, etc.
    \
        Designati Consules in eum annum fuerant. Liu. Pour ceste annee.
    \
        Magistratibus in annum creatis. Liu. Pour un an.
    \
        Inducias in triginta annos impetrarunt. Liu. Pour trente ans.
    \
        Sestertia centena in annum accepit. Suet. Pour une annee.
    \
        In annos singulos. Liu. Quae bina milia aeris in annos singulos penderent. Par chascun an.
    \
        In ante diem XV. Cal. distulit. Cic. Jusques au quinzieme jour des Calendes.
    \
        In apertum proferre aliquod opus. Cic. Publier.
    \
        Vti re aliqua in argumentum. Quint. Pour argument et preuve.
    \
        In armis erant. Liu. Ils estoyent en armes, En champ de bataille.
    \
        In articulo ipso temporis. Cic. Sur le point du temps.
    \
        In assem. Columel. En tout, Toutes sommes assemblees.
    \
        In aurem dicere. Plin. En l'oreille.
    \
        Neminem docere, in authoritatem scientiae est. Plin. Donne reputation d'estre scavant.
    \
        Sentio, nisi in bonis, amicitiam esse non posse. Cic. Entre les gens de bien.
    \
        Cui praeter honestum nihil est in bonis. Cic. Il n'estime nul autre bien qu'honnesteté.
    \
        In breui. Quintil. En brief, Briefvement.
    \
        Ire in caedes. Tacit. Aller faire meurtres.
    \
        In caelo esse. Cic. Estre le plus heureux du monde.
    \
        Sextantibus collatis in capita. Liu. Pour homme.
    \
        Dare aliquid in casum. Tacit. Mettre en hazard, Mettre à l'adventure, Adventurer, Hazarder.
    \
        In cibo et vino. Cic. En mangeant et beuvant.
    \
        Olera ferre in coenam seni. Terent. Pour le soupper.
    \
        In coenas singulas. Gell. Pour chascun soupper.
    \
        In cogitando. Plaut. Multum in cogitando dolorem indipiscor. D'y penser, ou en y pensant.
    \
        In cognoscendo tute ipse aderis Chaerea. Terent. Quand ce viendra à la recongnoistre.
    \
        In commune consulere. Terent. Autant pour l'un que pour l'autre.
    \
        In commune consultare. Plin. iunior. Ensemble.
    \
        In commune dicere. Plin. Tout ensemble, En general.
    \
        In commune loqui. Plin. iunior. Parler ensemble, Deviser.
    \
        In commune vocare honores. Liu. Mettre les offices en commun, Constituer en dignité aussi tost le filz d'un privé, que le filz d'un Senateur, Garder equalité en la collation des dignitez sans acception des personnes.
    \
        In conspectum aspice. Plaut. Devant toy, Devant tes yeulx.
    \
        In contrarium. Plin. Au contraire.
    \
        A quo factum sit, in controuersiam venit. Quintil. On est endebat et different.
    \
        In crastinum. Plaut. Demain, Pour demain.
    \
        In culpa inuenire aliquem. Terent. Trouver que c'est sa faulte de quelque chose.
    \
        In culpam dicere. Gell. Pour reproche et blasme.
    \
        In denegando modo quis pudor est paululum. Terent. Quand ce vient à renier la chose.
    \
        In diem istuc Parmeno est fortasse quod minitare. Terent. Tu me menaces de bien loing, Il y a long temps d'ici là.
    \
        In qua die. Terent. En quel jour.
    \
        In diem viuere. Cicero. Au jour la journee, Sans se soulcier du lendemain.
    \
        In diem abiit praesens quod fuerat malum. Terent. Ta punition n'est seulement que differee, Tu n'y pers que l'attente.
    \
        In diem. Ouid. Pour un jour seulement.
    \
        In hunc diem. Plaut. Pour aujourdhuy.
    \
        In hunc diem a me vt caueant ne credant mihi. Plaut. Du jourdhuy, ou desormais.
    \
        Illi heri me vocauerant in hunc diem. Plaut. Pour aujourdhuy.
    \
        In hunc diem. Plaut. Jusques aujourdhuy.
    \
        Confirmarunt Consules se his supplicationibus in hunc annum non vsuros. Caelius ad Ciceronem. De ceste annee.
    \
        In dies. Plaut. De jour en jour, Par chascun jour, Touts les jours.
    \
        Crescente in dies multitudine. Liu. Journellement.
    \
        In dies singulos. Cic. Par chascun jour.
    \
        In his diebus. Plaut. Ces jours ci.
    \
        Fere in diebus paucis quibus haec acta sunt, Chrysis vicina haec moritur. Terent. Peu de temps apres.
    \
        In difficili est casus ille. Scaeuola. Il est difficile.
    \
        In disciplinam tradere puerum. Suet. Bailler pour estre enseigné et endoctriné.
    \
        In diuersum. Plin. Donec in diuersum abducat a nidis. Autre part.
    \
        In diuersum sterni. Colum. Du travers.
    \
        Filiam suam despondit in diuitias maximas. Plaut. A un fort riche compaignon.
    \
        In diuitiis esse. Plaut. Estre riche.
    \
        In domo, pro Domi. Quintil. En la maison.
    \
        In dotem esse, et doti esse, Iulianus. Pour dot.
    \
        In dubio est animus. Terent. En doubte.
    \
        In dubio est vita. Terent. En dangier.
    \
        In dubio fuit vtrum L. Manilius, etc. Liu. On a doubté autresfois si, etc.
    \
        Iam ferme in exitu annus erat. Liu. L'annee estoit ja presque finee.
    \
        Quae in exemplum assumimus. Quintil. Que nous prenons pour preuve et exemple.
    \
        In expedito esse. Quintil. Prest et appareillé.
    \
        Sum in expectatione omnium rerum, quid in Gallia, etc. Plancus ad Ciceronem. J'attens toutes nouvelles de, etc.
    \
        In fabulis esse. Suet. Coena quoque eius secretior in fabulis fuit. On se mocquoit, et en faisoit on des contes, Il en fut moult parlé.
    \
        Quum exitus haud in facili essent. Liu. Ne fussent pas faciles.
    \
        In familiaribus alicuius esse. Cic. Estre du nombre de ses familiers.
    \
        In futurum. Plin. iunior. Pour l'advenir, Pour le temps advenir.
    \
        In genua astat. Plaut. Il est à genoulx, Agenouillé.
    \
        In gloria esse. Plin. Estre prisé et loué.
    \
        In gloriam referre aliquid. Liu. Pour en estre loué et honoré.
    \
        In hoc factum est. Colum. Pour servir à ce, Pour ce.
    \
        Cannensis praedicta clades in haec ferme verba erat. Liu. En telz mots.
    \
        In hoc similis illi. Cic. En ce.
    \
        In hoc sumus sapientes, quod, etc. Cic. En cela sommes, etc.
    \
        In hac parte. Plin. En ce.
    \
        In honore hominum, et in honore famae esse. Plin. iunior. Estre honoré des hommes, et avoir grand bruit.
    \
        In honore mensarum est buteo accipitrum genus. Plin. Est fort estimé en banquets.
    \
        In horam viuere. Cic. Ne se soulcier de son vivre sinon d'heure en autre.
    \
        In hora vna. Plaut. En une heure.
    \
        In horas expectare. Plin. iunior. D'heure en heure.
    \
        In horas, pro Saepissime. Horat. A toute heure, A touts propos, D'heure en heure.
    \
        In istac finem faciat. Terent. Avec ceste là.
    \
        Depicta tabula in imaginem rei. Quintil. A la semblance.
    \
        In immensum. Plin. Sans mesure, Oultre mesure.
    \
        In incertum. Liu. A toutes adventures, A l'adventure.
    \
        Res omnis in incerto sita est. Plaut. Est incertaine.
    \
        In incerto est vtrum, etc. Liu. Il est incertain, On ne scait si, etc.
    \
        In re incipiunda. Terent. Quand ce veint à commencer.
    \
        In infinitum epistolam extendam, si gaudio meo indulgeam. Plin. iunior. Sans fin.
    \
        In ingressu. Plin. iunior. A l'entree.
    \
        In insidiis esse. Terent. Faire le guet, Guetter, Estre aux embusches.
    \
        In integro res est. Cic. La chose est encore en son entier, Il n'y a encore rien faict, On en peult faire ce qu'on veult.
    \
        Quum tibi in integro tota res esset. Cic. Tu n'avois encore rien entamé ne commencé.
    \
        In integrum restitutus. Cic. Remis en son entier.
    \
        In inuidia et in odio esse apud aliquem. Cic. Estre envié et hay.
    \
        In itinere. Terent. Sur le chemin, En allant.
    \
        In itinere est Antonius. Brutus Ciceroni. Il est en chemin.
    \
        In iugerum, In iugera singula. Cic. Pour chascun demi arpent.
    \
        In legem. Senec. Pour loy, Au lieu de loy.
    \
        In loco. Terent. En temps et en lieu.
    \
        In loco fratris amare. Terent. Autant que son frere, que s'il estoit son frere.
    \
        In beneficii loco petere aliquid ab altero. Cic. Le requerir d'un plaisir.
    \
        In loco posita aedilitas. Cic. Baillee à celuy à qui elle appartenoit et qui en estoit digne.
    \
        In locum alterius consulatum petere. Cic. Pour tenir sa place, Au lieu de luy.
    \
        In longum trahere. Plin. Alonger.
    \
        In lucem semper Acerra bibit. Martial. Jusques au jour.
    \
        In manibus est res. Cic. L'affaire est sur le poinct d'estre despesché.
    \
        Quos libros Bruto mittimus, in manibus habent librarii. Cic. Mes escrivains les ont entre les mains, et les escrivent.
    \
        Ecce in manibus vir et praestantissimo ingenio, et flagrantistudio. Cic. Voici ci pres sans aller plus loing.
    \
        Libelli nominum vestrorum consiliique huius in manibus erant omnium. Cic. Il n'y avoit piece qui n'eust le roole de vous autres.
    \
        Non vacat, quia vindemiae in manibus. Plin. iunior. Car nous faisons vendenges.
    \
        Quum tantum belli in manibus esset. Liu. Veu les grands empeschements des guerres qu'ils avoyent sur les bras.
    \
        Quam spem nunc habeat in manibus. Cic. Qu'il ha à ceste heure.
    \
        Victoria in manibus est. Liu. La victoire est en nostre puissance, La victoire est nostre si nous voulons.
    \
        In manu mea est. Cic. Il est en moy et en ma puissance.
    \
        Tibi in manu est ne fiat. Terent. Il est en toy que la chose ne se face.
    \
        Si quidem licebit per illos, quibus est in manu. Plaut. Qui gouvernent l'affaire.
    \
        Agas quod in manu est. Plaut. Fay ce que tu pourras, ou ce que tu as entre mains.
    \
        Quo eueniat, diis in manu est. Plaut. C'est à Dieu d'en faire ce que luy plaira.
    \
        In materiam adhaerescere. Cic. S'attacher au bois.
    \
        In me. Terent. En moy.
    \
        Mater virginis in medio est. Terent. Au milieu, et devant voz yeulx.
    \
        In medium relinquere. Gell. Laisser la chose à disputer aux autres, En laisser penser à un chascun ce qu'il vouldra.
    \
        In memoriam redire et regredi. Plaut. Se souvenir.
    \
        In memoriam sempiternam. Cic. Pour perpetuelle memoire.
    \
        Vnum in mente est mihi nunc, satis vt commode, etc. Plau. J'ay une chose en la fantasie.
    \
        Qui istuc in mente est tibi, mi vir, percontarier? Plaut. Dont te vient la fantasie de, etc.
    \
        Nunc vero mihi in mentem fuit. Plautus. Il m'en souvient orprimes.
    \
        Illud de Rhodio dictum in mentem venit. Terent. Il me souvient, Il me vient en memoire.
    \
        In meridiem spectat. Cato. Il est tourné droict au midi.
    \
        In metu esse. Plaut. Terent. Estre en crainte, Avoir paour.
    \
        In militem, in capita, in naues, et similia. Var. Pour chasque homme de guerre.
    \
        In centum sues, decem verres satis esse putant. Var. Pour chasque cent de truyes.
    \
        In modum seruorum. Tacit. A la facon des serfz.
    \
        Peto a te maiorem in modum. Cic. Tresfort, Le plus fort que je puis.
    \
        In modum peregrinum. Plaut. En estrange facon.
    \
        In seruilem modum lacerati atque extorti. Liu. A la facon de serfz, Comme serfz.
    \
        In modum perpetuum perii. Plaut. A tousjours et à jamais.
    \
        In modum amici. Sueton. A la facon d'un ami, En ami.
    \
        In mora Tribuni erant. Liu. Retardoyent, Empeschoyent.
    \
        In more est. Plin. C'est la coustume.
    \
        In morem. Virgil. Selon la coustume.
    \
        In morte. Plaut. A la mort, Quand il mouroit.
    \
        In multum velociores. Plin. Beaucoup plus, etc.
    \
        In noctes singulas. Plaut. Par chasques nuicts.
    \
        In nominando. Var. En nommant.
    \
        In nouissimis esse. Cic. Estre des derniers et des moins estimez.
    \
        In noxa, vel noxia esse. Terent. Estre coulpable d'aucun cas, En estre attainct et convaincu.
    \
        In numerum ludere. Virgil. Danser de mesure.
    \
        In numerato habere. Quintil. Avoir tout comptant et tout prest.
    \
        In obliquum alios sequi. Liu. De travers, A la traverse.
    \
        In occulto. Plaut. En cachette.
    \
        Secreto et in occulto. Caes. A part, et en lieu privé.
    \
        In oculis exercitus. Cic. En la presence de son ost.
    \
        In oculis habitare. Cic. Ne partir ou bouger de la ville, et se monstrer ou faire veoir touts les jours.
    \
        In odio esse. Cic. Estre hay.
    \
        In odio. Plin. Par despit et haine.
    \
        In opere faciundo. Terent. En faisant la besongne.
    \
        In orbem se tutari. Liu. En rond.
    \
        In orbem. Liu. Par tour.
    \
        Vt vnus fasces haberet, et hoc insigne regium in orbem suam cuiusque vicem per omnes iret. Liu. Chascun sa fois et en son tour, Tour à tour.
    \
        In ordine. Plaut. Par ordre.
    \
        In ordinem reponere. Colum. En ordre.
    \
        In os. Senec. Si in ora parentum filios iugulat. En leur presence, A leur visage.
    \
        In ore est omni populo. Terent. Tout le peuple en bruit, Tout le monde en parle, Tout le monde parle de luy, On ne parle que de luy.
    \
        In pariundo. Terent. En travail d'enfant, En enfantant.
    \
        In parte causae. Plinius iunior. En certain poinct et partie du proces.
    \
        Velut ipse in parte laboris ac periculi fuissem. Liu. Comme si j'eusse porté une partie du faiz.
    \
        Cunctis in partes muneris sui benigne pollicentibus operam. Liu. Chascun en son endroict, Pour sa part, et pour le regard de sa charge.
    \
        In partem dimidiam decoquere. Colum. Jusques à la moitié.
    \
        In vtranque partem. Cic. De costé et d'autre.
    \
        In paucos dies. Liu. Pour quelque peu de temps.
    \
        Vbi vidi, ego me in pedes. Sub. conieci. Terent. Et moy de fuir.
    \
        Hinc me coniicerem protinus in pedes. Terent. Je m'en fuiroye.
    \
        In pedes nasci, Vide NASCOR. Naistre les pieds devant.
    \
        In pedem. Cic. Pour chasque pied.
    \
        In pedes soleas inducere. Cic. Chausser.
    \
        In perendinum. Plaut. Apres demain.
    \
        In perpetuum, contrarium habet In tempus. Terent. A tousjours et à jamais.
    \
        In perpetuum. Cic. Pour jamais.
    \
        In plenum. Plin. En general, Pour en parler en general.
    \
        In portu sum. Cic. A port, En sauveté.
    \
        In posterum. Cic. Doresenavant, D'ici en avant, Ci apres, Le temps advenir.
    \
        In posteritatem. Cic. Au temps advenir.
    \
        In potestate alicuius esse. Cic. En sa puissance et subjection, Se rendre obeissant à luy.
    \
        Tuum esse in potiundo periculum non vis. Terent. Tu ne veuls que la jouissance en soit tienne au danger d'autruy.
    \
        In praesentia. Pour le present. Presentement. Terentius, - ne in praesentia haec hinc abeat.
    \
        Auferre in praesentia. Terent. Presentement et tout à l'heure.
    \
        Si scripturam spreuissem in praesentia. Terent. Tout alors que, etc.
    \
        Debes animaduertere quot in praesentia cohortes contra te habeat. Caesar. Cic. Maintenant, A ceste heure.
    \
        Quum emere vellet in palatio domum, et pecuniam in praesens non haberet. Gell. Alors, A l'heure, Presentement.
    \
        In praesenti Cicero dixit de tempore in quo loquebatur: vt, Haec ad te in praesenti scripsi, vt speres, etc. Maintenant, Presentement.
    \
        In praeteritum. Quintil. Pour le temps passé.
    \
        In pretio esse. Plin. Estre prisé et estimé.
    \
        In primis. Sallust. Principalement, Plus que toute autre chose.
    \
        Omnes cupimus, ego in primis, quamprimum te videre. Cic. Plus que touts les autres.
    \
        In primis rogo te ad hominem ventosissimum Lepidum mittas, etc. Brutus ad Ciceronem. Tout premierement, Devant toutes choses.
    \
        In principibus. Cic. Entre les plus grans, Du nombre des plus grans.
    \
        In principio. Plaut. Iam in principio id mihi placet. Pour le commencement.
    \
        Blande in principio alloqui. Terent. Du commencement.
    \
        In priuato, et In publico, contraria. Liu. En privé et secrettement en sa maison.
    \
        In probro esse. Terent. Estre deshonoré, Estre à deshonneur, Estre honni.
    \
        In procliui est. Terent. Il est facile et aisé.
    \
        Iram in promptu gerere. Plaut. Se courroucer incontinent et tout à coup.
    \
        In promptu causa est. Ouid. La cause est evidente et manifeste.
    \
        Quum illa pateant, in promptuque sint omnibus. Cic. Veu que ces choses sont ouvertes et evidentes à touts.
    \
        In propatulo. Plin. iunior. Devant touts, Publiquement.
    \
        In propatulo aedium. Liu. Devant les maisons, En pleine rue.
    \
        Iam in propinquo certamen erat. Liu. Le combat estoit prest à donner.
    \
        In proximo. Terent. Tout aupres de nous.
    \
        In publico. Plin. Devant touts, Parmi les rues.
    \
        In publicum redigere bona. Liu. Confisquer.
    \
        In punctum. Sueton. Pour chascun poinct.
    \
        In queis sumus. Cic. Entre lesquels nous sommes.
    \
        In querelis mens. Plaut. Pleine de querelles.
    \
        In quinquennio. Cic. En cinq ans.
    \
        Duabus epistolis tuis perdiligenter in eandem rationem scriptis. Cic. Touchant le mesme affaire.
    \
        In reliquum tempus. Cic. Pour le temps advenir.
    \
        In remedio esse. Plin. Servir de remede.
    \
        In rem praesentem venire. Cic. Venir sur les lieux contentieux qui toutesfois se faisoit en autre maniere que celle d'aujourdhuy, Faire veue des lieux, Monstrer au doigt et à l'oeil.
    \
        Non potui te magis in rem praesentem perducere. Pli. iunior. Je ne t'eusse sceu plus clairement donner à entendre la chose.
    \
        In rem praesentem excurrere. Plin. iunior. Aller sur le lieu.
    \
        Ego in re praesenti inuenisse videor, quemadmodum huic periculo occurrerem. Plin. iunior. Moy estant sur le lieu.
    \
        In re praesenti, ex copia piscaria Consulere licebit quid emam. Plaut. Quand je seray là.
    \
        Fui illic in re praesenti. Plaut. Là, En ce lieu là, Quand la chose se faisoit.
    \
        In re praesenti deliberabis et constitues. Traianus ad Plinium. Sur le lieu.
    \
        Omnia quae in re praesenti accidisse credibile est. Quint. Alors, A l'heure, Sur le lieu.
    \
        In re mea est. Plaut. A mon prouffit.
    \
        In re ipsa. Terent. Par experience.
    \
        In eam rem siquid habebo. Plaut. Qui serve à cela, Qui soit afferent et pertinent à la matiere.
    \
        In rem nostram est. Plaut. C'est nostre prouffit.
    \
        Si in rem est vtrique, vt fiant, accersi iube. Terent. Si c'est le prouffit de touts deux.
    \
        In rem ventris. Plaut. Au prouffit du ventre.
    \
        In rem iurare. Vlpian. Jurer ou prester le serment de ce dont est proces simplement, non de son faict seulement, Jurer de la chose dont est question.
    \
        In rem concepta actio, vel scripta. Vlpian. Une action qu'il est permis intenter eu esgard à la chose seulement dont en icelle est question, non à la personne contre laquelle on agit, ou Une action de sa nature personnelle, laquelle à la maniere de reelles, compette contre touts ceulx qui detiennent la chose dont est question.
    \
        In illius respectum, iste populo praesideat. Senec. Pour l'esgard et en faveur de luy, Quand pour le respect des vertus du pere, on constitue le filz en dignité, combien que de soy il ne l'ait merité.
    \
        In ridiculo haberi. Plaut. Estre mocqué.
    \
        In saginam se coniicere. Plaut. Se mettre à gourmander et yvrongner.
    \
        In senecta. Plaut. En vieillesse.
    \
        Qui estis in senioribus. Plaut. Qui estes des plus anciens.
    \
        In sententia eadem esse. Cic. Tenir tousjours son opinion, Estre tousjours d'une opinion, Perseverer en son, etc.
    \
        In serum. Sueton. Jusques sur le soir.
    \
        In singulas ciuitates imposita pecunia. Liu. Sur chascune cité.
    \
        In singulos, HS. quinquagenis millibus dannari mauultis? Cic. Aimez vous mieulx estre condemnez un chascun de vous, etc.
    \
        In solatio est. Plaut. Cela me console.
    \
        In solutum accipere. Senec. Pour payement.
    \
        In solem proferre. Colum. Au soleil.
    \
        In somnis. Plaut. En dormant.
    \
        In speciem. Liu. Par faulx semblant.
    \
        Ducentes paucos in speciem captiuos. Liu. Faisants semblant de mener avec eulx, Pour monstre, Pour faire monstre.
    \
        Tenui vulnere in speciem. Liu. Ce semble à veoir.
    \
        Praeclara classis in speciem. Cic. D'apparence, Ce semble à veoir.
    \
        In spem vniuersae praedae flumen traiiciunt. Liu. En esperance d'avoir tout le pillage et la despouille.
    \
        In spem venire. Cic. Esperer.
    \
        In summa. Plin. iunior. En somme, Somme toute.
    \
        Hoc vix ab Apronio in summo beneficio impetratum est. Cic. Pour tout le plaisir qu'il leur eust peu faire.
    \
        In summum euadere. Liu. Au dessus, Au plus hault.
    \
        In superuacuum. Senec. En vain.
    \
        In suspenso relinquere. Plin. iunior. Laisser en doubte, et en balance, Laisser suspens, et comme entre deux fers.
    \
        In tam breui spatio. Terent. En si peu de temps.
    \
        Ista vulgo infixa sit fama in tantum, vt in maledictis, etc. Plin. Tant et si fort que, etc.
    \
        In talibus viris. Cic. De telles gens.
    \
        In te est mihi salus. Plaut. Mon aide et salut gist en toy.
    \
        In te. Plaut. Contre toy.
    \
        In tempore. Plaut. Liu. A temps, Tout à poinct, A l'heure qu'il falloit, Bien à poinct.
    \
        In tempore ipso Spes mihi sancta subuenit. Plaut. Tout à temps, Lors que besoing en estoit.
    \
        In ipso tempore eccum ipsum obuiam Chremetem. Terent. A l'heure qu'il falloit.
    \
        Studebat in coenae tempus. Plin. iunior. Jusques à ce qu'il falloit soupper.
    \
        In praesens tempus, pro Nunc. Cic. Maintenant.
    \
        In omne tempus. Cic. A tousjours et à jamais.
    \
        In tormentis esse. Plin. iunior. Estre tormenté.
    \
        In totum. Plin. iunior. Du tout, Totalement.
    \
        In tranquillo. Terent. En tranquillité, et sans plus de debat.
    \
        In transcursu. Plin. En passant.
    \
        Tractare aliquid in transitu. Quint. Legierement et en passant.
    \
        In triduo hoc. Plaut. D'ici à trois jours.
    \
        In triduo excludunt. Plin. Trois jours apres.
    \
        In turpissimis rebus habere. Caesar. Estimer entre les choses vilaines.
    \
        In tunicis albis venerunt. Plin. iun. Vestus d'habillements blancs.
    \
        In tussiendo. Plaut. En toussant.
    \
        In tuto res est. Plaut. La chose est en seureté.
    \
        In tutum eduxit legiones. Plaut. En lieu seur.
    \
        In vesperum parata. Plaut. Pour le vespre.
    \
        In via. Plaut. En chemin.
    \
        In vicem eorum succedente corporea cicatrice. Plin. En leur lieu et place.
    \
        In vicino sunt terrae. Plin. Prochaines.
    \
        In viros diuidere. Plaut. A chascun homme.
    \
        Suturae in vnguem commissae. Cels. Coustures dentelees des os de la teste, Coustures en forme d'ongles enclavez les uns dedens les autres, Assemblements ou assemblages à queue d'aronde.
    \
        In vniuersum. Quintil. En general.
    \
        In volatu. Plin. En volant.
    \
        Pessima Decemuirorum in vulgus fama est. Liu. Au grand deshonneur et reproche que le commun bailla.
    \
        In vulgus gratum. Cic. Aggreable au commun.

    Dictionarium latinogallicum > in

  • 17 praeter

    [prae] [st1]1 [-] praetĕr, adv.: [idée de passer devant, donc de dépasser]. a - au sens pr., ne se trouve qu'en compos., v. praetereo, praeterfluo, etc.    - preater-ire: passer le long de, omettre.    - praeter-mittere: laisser de côté, négliger. b - [fig.] = praeterquam: excepté, exception faite.    - statuit diem, ante quam sine fraude liceret ab armis discedere praeter rerum capitalium damnatis, Sall. C. 36, 2: il fixe un jour, avant lequel ceux qui déposeront les armes auront amnistie à l'exception des condamnés pour crime capital.    - nil praeter salices cassaque canna fuit, Ov. F. 6, 406: il n'y avait que des saules et de souples roseaux.    - praeter pennas nihil in pavone placebat, Ov. F. 6, 177: on n'aimait du paon que son plumage.    - exsules, praeter caedis damnati, restituebantur, Just. 13, 5, 2: les exilés, sauf ceux qui avaient été condamnés, étaient rappelés.    - ne quis praeter armatus violaretur, Liv. 4, 59, 7: que personne ne fût maltraité, à l'exception de ceux qui seraient armés.    - cf. Varr. R. 1, 38, 1; Plin. 14, 119 ; Suet. Cl. 4 ; Ner. 56 ; Gell. 1, 23, 13.    - joint à des particules: praeter si, Varr. R. 1, 41, 5: excepté si.    - praeterque Plin. 4, 21; 5, 16, etc., et en outre.    - praeter quod Apul. M. 2, p. 122, excepté que.    - v. praeterpropter, praeterquam. [st1]2 [-] praetĕr, prép. + acc.: a - devant, le long de.    - praeter pedes, Plaut. Stich. 460: devant les pieds.    - praeter castra Caesaris suas copias traduxit, Caes. BG. 1, 48, 2: il fit passer ses troupes devant le camp de César.    - praeter oculos alicujus aliquid ferre, Cic. Verr. 3, 62: faire passer qqch devant les yeux de qqn. b - au-delà de, contre.    - praeter naturam, Cic. Phil. 1, 10: au-delà de ce que comporte la nature.    - praeter opinionem, Cic. Verr. 2, 182: contre toute attente.    - praeter spem, Cic. Verr. 5, 91: contre toute espérance.    - praeter modum, Cic. Div. 1, 100: d'une façon démesurée. d - au-delà de, plus que.    - praeter ceteros aliquid alicui imponere, Cic. Verr. 4, 76: imposer qqch à qqn plus qu'aux autres. --- cf. Cic. Sull. 7 ; Amer. 145.    - praeter alios, Cic. Sull. 9: plus qu'aux autres. g - excepté.    - nihil habeo praeter auditum, Cic. Off. 1, 33: je ne sais rien que par ouï-dire.    - hoc nemini praeter me videtur, Cic. Att. 1, 1, 2: personne que moi n'a ce sentiment.    - omnibus sententiis praeter unam, Cic. Clu. 55: par tous les suffrages sauf un.    - omne frumentum praeter quod... Caes. BG. 1, 5, 3: tout le blé sauf celui que...    - nullas litteras acceperam praeter quae mihi binae redditae sunt, Cic. Att. 5, 3, 2: je n'ai reçu aucune lettre sauf les deux qui m'ont été remises.    - ex plurimis honoribus, praeter paucos non recepit, Suet. Tib. 26: parmi les très nombreux honneurs, il n'en accepta que quelques-uns.    - nihil praeter plorare, Hor. S. 2, 5, 69: rien que les pleurs. h - indépendamment de, outre.    - ut praeter se denos adducerent, Caes. BG. 1, 43, 3: qu'ils amenassent en plus d'eux-mêmes chacun dix personnes.    - praeter pecunias imperatas, Caes. BC. 3, 32, 4: outre les sommes imposées.    - cf. Caes. BC. 3, 57, 3; Cic. Q. 1, 1, 28.    - praeter spem: contre toute attente.    - praeter ceteros sensus: plus que tous les autres sens.    - praeter legem: contrairement à la loi.    - praeter modum: outre mesure.    - praeter imperatas pecunias suo etiam privato compendio serviebant, Caes. BC. 3, 32, 4: outre les sommes exigées, ils se consacraient aussi à leur profit personnel.
    * * *
    [prae] [st1]1 [-] praetĕr, adv.: [idée de passer devant, donc de dépasser]. a - au sens pr., ne se trouve qu'en compos., v. praetereo, praeterfluo, etc.    - preater-ire: passer le long de, omettre.    - praeter-mittere: laisser de côté, négliger. b - [fig.] = praeterquam: excepté, exception faite.    - statuit diem, ante quam sine fraude liceret ab armis discedere praeter rerum capitalium damnatis, Sall. C. 36, 2: il fixe un jour, avant lequel ceux qui déposeront les armes auront amnistie à l'exception des condamnés pour crime capital.    - nil praeter salices cassaque canna fuit, Ov. F. 6, 406: il n'y avait que des saules et de souples roseaux.    - praeter pennas nihil in pavone placebat, Ov. F. 6, 177: on n'aimait du paon que son plumage.    - exsules, praeter caedis damnati, restituebantur, Just. 13, 5, 2: les exilés, sauf ceux qui avaient été condamnés, étaient rappelés.    - ne quis praeter armatus violaretur, Liv. 4, 59, 7: que personne ne fût maltraité, à l'exception de ceux qui seraient armés.    - cf. Varr. R. 1, 38, 1; Plin. 14, 119 ; Suet. Cl. 4 ; Ner. 56 ; Gell. 1, 23, 13.    - joint à des particules: praeter si, Varr. R. 1, 41, 5: excepté si.    - praeterque Plin. 4, 21; 5, 16, etc., et en outre.    - praeter quod Apul. M. 2, p. 122, excepté que.    - v. praeterpropter, praeterquam. [st1]2 [-] praetĕr, prép. + acc.: a - devant, le long de.    - praeter pedes, Plaut. Stich. 460: devant les pieds.    - praeter castra Caesaris suas copias traduxit, Caes. BG. 1, 48, 2: il fit passer ses troupes devant le camp de César.    - praeter oculos alicujus aliquid ferre, Cic. Verr. 3, 62: faire passer qqch devant les yeux de qqn. b - au-delà de, contre.    - praeter naturam, Cic. Phil. 1, 10: au-delà de ce que comporte la nature.    - praeter opinionem, Cic. Verr. 2, 182: contre toute attente.    - praeter spem, Cic. Verr. 5, 91: contre toute espérance.    - praeter modum, Cic. Div. 1, 100: d'une façon démesurée. d - au-delà de, plus que.    - praeter ceteros aliquid alicui imponere, Cic. Verr. 4, 76: imposer qqch à qqn plus qu'aux autres. --- cf. Cic. Sull. 7 ; Amer. 145.    - praeter alios, Cic. Sull. 9: plus qu'aux autres. g - excepté.    - nihil habeo praeter auditum, Cic. Off. 1, 33: je ne sais rien que par ouï-dire.    - hoc nemini praeter me videtur, Cic. Att. 1, 1, 2: personne que moi n'a ce sentiment.    - omnibus sententiis praeter unam, Cic. Clu. 55: par tous les suffrages sauf un.    - omne frumentum praeter quod... Caes. BG. 1, 5, 3: tout le blé sauf celui que...    - nullas litteras acceperam praeter quae mihi binae redditae sunt, Cic. Att. 5, 3, 2: je n'ai reçu aucune lettre sauf les deux qui m'ont été remises.    - ex plurimis honoribus, praeter paucos non recepit, Suet. Tib. 26: parmi les très nombreux honneurs, il n'en accepta que quelques-uns.    - nihil praeter plorare, Hor. S. 2, 5, 69: rien que les pleurs. h - indépendamment de, outre.    - ut praeter se denos adducerent, Caes. BG. 1, 43, 3: qu'ils amenassent en plus d'eux-mêmes chacun dix personnes.    - praeter pecunias imperatas, Caes. BC. 3, 32, 4: outre les sommes imposées.    - cf. Caes. BC. 3, 57, 3; Cic. Q. 1, 1, 28.    - praeter spem: contre toute attente.    - praeter ceteros sensus: plus que tous les autres sens.    - praeter legem: contrairement à la loi.    - praeter modum: outre mesure.    - praeter imperatas pecunias suo etiam privato compendio serviebant, Caes. BC. 3, 32, 4: outre les sommes exigées, ils se consacraient aussi à leur profit personnel.
    * * *
        Praeter, Praepositio, accusatiuo semper iungitur. Plautus, Nunc quidem, praeter nos, nemo est. Excepté, ou Fors que nous, Sauf et reservé.
    \
        Vnam hanc rem me habere praeter alios praecipuam arbitror. Terent. Oultre les autres, ou Plus que les autres.
    \
        Tres minas pro istis duobus dedi praeter vecturam. Plautus. Sans, ou Oultre le voicture.
    \
        Praeter ripam. Liu. Aupres du rivage.
    \
        Praeter aequum. Terent. Contre raison et equité.
    \
        Praeter aequum et bonum. Terent. Plus que de droict et de raison.
    \
        Mihi videre praeter aetatem tuam facere. Terentius. Oultre qu'il ne convient, ou appartient à ton aage.
    \
        Quia erat forma praeter caeteras honesta ac liberali. Plautus. Plus que toutes les autres.
    \
        Praeter consuetudinem tuam, diem non ascribis. Cic. Contre ta coustume, Ce que tu n'as pas accoustumé de faire.
    \
        Praeter haec si me irritassis. Plaut. Oultre ce, D'advantage.
    \
        Non patiar praeter hac, quin vidua viuam. Plaut. D'ici en avant, Ci apres.
    \
        Fortasse aliquanto iniquior erat praeter eius libidinem. Terent. Plus qu'il ne vouloit, Oultre son gré.
    \
        Praeter modum. Cic. Oultre mesure.
    \
        Praeter ciuium morem atque legem. Terent. Contre la coustume des citoyens.
    \
        Te esse praeter nostram opinionem comperi. Terent. Autre que je ne pensoye.
    \
        Praeter opinionem mihi acciderat. Cic. Autrement que je ne pensoye, Contre mon esperance.
    \
        Quum ad me praeter opinionem venisset. Cicero. Que je ne l'attendoye pas.
    \
        Praeter opinionem omnium factum sit. Cic. Contre l'opinion de touts.
    \
        Illud accidit praeter optatum meum. Cicero. Oultre que je ne desiroye.
    \
        Omnia mihi hodie eueniunt praeter sententiam. Plaut. Contre mon vouloir.
    \
        Praeter spem euenit. Terent. Contre toute esperance, Autrement qu'on n'esperoit.
    \
        Praeter oculos. Cic. Devant les yeulx.
    \
        Praeter suorum ora. Tacit. En la presence des siens, et devant leurs yeulx.
    \
        Praeter, Aduerbium, pro Praeterquam. Columel. Omnis incommodi patientes praeter caloris. Excepté chaleur.
    \
        Nullas adhuc acceperam: praeter quae mihi binae semel in Tribulano redditae sunt. Cic. Fors, ou Excepté ces deux là, etc.
    \
        Habent oculos, praeterque e sensibus tactum atque gustatum. Plin. Ils ont des yeulx, et d'advantage: ou oultre ce, etc.

    Dictionarium latinogallicum > praeter

  • 18 statuō

        statuō uī, ūtus, ere    [status], to cause to stand, set up, set, station, fix upright, erect, plant: statue signum, L.: agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem), H.: Crateras magnos statuunt (on the table), V.: tabernacula statui passus non est, to pitch, Cs.: aeiem quam arte statuerat, latius porrigit, had drawn up, S.: statuitur Lollius in convivio, is taken to the banquet: tabernacula in foro, L.: ubi primum equus Curtium in vado statuit, L.: in nostris castris tibi tabernaculum statue, Cu.: pro rigidis calamos columnis, O.: alqm capite in terram, T.: patrem eius ante oculos: bovem ad fanum Dianae et ante aram, L.: Puer quis Ad cyathum statuetur? H.— To construct and place, set up, erect, make, build: eique statuam equestrem in rostris statui placere, in his honor: Effigiem, V.: Templa tibi, O.: aras e caespite, O.: aëneum tropaeum: carceres eo anno in Circo primum statuti, L.: incensis operibus quae statuerat, N.: Inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, i. e. a statue of you, O.: Urbem quam statuo vestra est, found, V.— To cause to stand firm, strengthen, support: rem p. certo animo, Att. ap. C.—Of rules and precedents, to establish, constitute, ordain, fix, settle, set forth: omnīs partīs religionis: vectigal etiam novum ex salariā annonā, L.: Exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placare studeant, T.: in alquo homine exemplum huius modi: si quid iniungere inferiori velis, si id prius in te ac tuos ipse iuris statueris, etc., first admit it against yourself, L.: citius Quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, i. e. is recounted, O.— Of persons, to constitute, appoint, create: arbitrum me huius rei.—Of limits and conditions, to determine, fix, impose, set: imperi diuturnitati modum statuendum putavistis, that a limit should be assigned: statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints upon: non statuendo felicitati modum, by not limiting his success, L.: modum carminis, O.: providete duriorem vobis condicionem: Finem orationi, make an end of, T.—Of a time or place, to fix, appoint, set: statutus est comitiis dies, L.: multitudini diem statuit ante quam liceret, etc., S.: fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant, Cu.— To decide, determine, settle, fix, bring about, choose, make a decision: ut pro merito cuiusque statueretur, L.: ut ipse de eo causā cognitā statuat, to try the cause and decide, Cs.: utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?: ut statuatis hoc iudicio utrum, etc.: in hoc homine statuetur, possitne homo damnari, etc.: quid faciendum sit, L.: nondum statuerat, conservaret eum necne, N.: in senatu de lege: de absente eo statuere ac iudicare, L.: de P. Lentulo, i. e. decide on the punishment of, S.: (ii), quos contra statuas: Res quoque privatas statui sine crimine iudex, sat in judgment upon, O.—In the mind, to decide, make up one's mind, conclude, determine, be convinced: numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum, etc.: neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.: vix statuere apud animum meum possum, utrum, etc., to make up my mind, L.: quidquid nos communi sententiā statuerimus. — To decree, order, ordain, enact, prescribe: statuunt ut decem milia hominum mittantur, Cs.: eos (Siculos) statuisse, ut hoc quod dico postularetur: patres ut statuerent, ne absentium nomina reciperentur: statutum esse (inter plebem et Poenos), ut... impedimenta diriperent, agreed, L.: statuunt ut Fallere custodes tentent, O.: sic, di, statuistis, O.: (Vestalibus) stipendium de publico, decreed a salary, L.: cur his quoque statuisti, quantum ex hoc genere frumenti darent.—Of punishments, to decree, measure out, inflict, pass sentence: considerando... in utrā (lege) maior poena statuatur: obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, treat harshly, Cs.: quid in illos statuamus consultare, S.: cum triste aliquid statuit, O.: legem de capite civis Romani statui vetare, i. e. sentence of death to be passed.—To resolve, determine, purpose, propose: statuit ab initio ius publicano non dicere: statuerat excusare, to decline the office: proelio decertare, Cs.: non pugnare, L.: habere statutum cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolved: caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat.— To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold, be convinced, conclude, think, consider: leges statuimus per vim et contra auspicia latas: statuit senatus hoc, ne illi quidem esse licitum, cui concesserat omnia: qui id statuat esse ius quod non oporteat iudicari, who holds that to be the law: cum igitur statuisset, opus esse, etc., had become convinced: statuistis, etiam intra muros Antoni scelus versari, inferred: Hoc anno statuit temporis esse satis, O.: si id dicunt, non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinion: hoc si ita statuetis: statuit nauarchos omnīs vitā esse privandos, thought it necessary to deprive, etc.: causam sibi dicendam esse statuerat, knew: Caesar statuit exspectandam classem, Cs.: si, ut Manilius statuebat, sic est iudicatum: uti statuit, as he thought, L.: omnīs statuit ille quidem non inimicos, sed hostīs, regarded not as adversaries, but as foes: Anaximenes aëra deum statuit, regarded.
    * * *
    statuere, statui, statutus V
    set up, establish, set, place, build; decide, think

    Latin-English dictionary > statuō

  • 19 ad

    ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].
    I.
    As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.
    A.
    In space.
    1.
    Direction toward, to, toward, and first,
    a.
    Horizontally:

    fugere ad puppim colles campique videntur,

    the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:

    Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,

    Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;

    and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,

    Cic. Tusc. 4, 37, 81.—
    b.
    In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

    duplices tendens ad sidera palmas,

    Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):

    ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,

    Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;

    ad quae sua bracchia tendens, etc.,

    Ov. M. 7, 188:

    altitudo pertingit ad caelum,

    Vulg. Dan. 4, 17.—
    c.
    Also in the direction downwards (for the usu. in):

    tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,

    Plin. 2, 97, 99, § 216.
    2.
    The point or goal at which any thing arrives.
    a.
    Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):

    ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,

    Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,
    (α).
    With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:

    ad Sullam adire,

    id. ib. 25:

    ad se adferre,

    id. Verr. 4, 50:

    reticulum ad naris sibi admovebat,

    id. ib. 5, 27:

    ad laborem adhortantur,

    id. de Sen. 14:

    T. Vectium ad se arcessit,

    id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—
    (β).
    Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):

    oratus sum venire ad te huc,

    Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:

    eamus ad me,

    Ter. Eun. 3, 5, 64:

    ancillas traduce huc ad vos,

    id. Heaut. 4, 4, 22:

    transeundumst tibi ad Menedemum,

    id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

    te oro, ut ad me Vibonem statim venias,

    Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—
    (γ).
    Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:

    Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,

    Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:

    in aedem Veneris,

    Plaut. Poen. 1, 2, 120;

    in aedem Concordiae,

    Cic. Cat. 3, 9, 21;

    2, 6, 12): ad Dianae,

    to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:

    ad Opis,

    Cic. Att. 8, 1, 14:

    ad Castoris,

    id. Quint. 17:

    ad Juturnae,

    id. Clu. 101:

    ad Vestae,

    Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—
    (δ).
    With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:

    postea ad pistores dabo,

    Plaut. As. 3, 3, 119:

    praecipe quae ad patrem vis nuntiari,

    id. Capt. 2, 2, 109:

    in servitutem pauperem ad divitem dare,

    Ter. Ph. 4, 3, 48:

    nam ad me Publ. Valerius scripsit,

    Cic. Fam. 14, 2 med.:

    de meis rebus ad Lollium perscripsi,

    id. ib. 5, 3:

    velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

    id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:

    ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,

    in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:

    ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,

    Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):

    has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,

    Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:

    quae institueram, ad te mittam,

    Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;

    and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,

    Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to. —
    (ε).
    With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:

    miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,

    Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:

    ad Veios,

    Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:

    ad Cirtam oppidum iter constituunt,

    Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;

    or when it is joined with usque,

    Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:

    magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,

    Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—
    (ζ).
    With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:

    nonne ad senem aliquam fabricam fingit?

    Ter. Heaut. 3, 2, 34:

    Lernaeas pugnet ad hydras,

    Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:

    Belgarum copias ad se venire vidit,

    Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:

    ipse ad hostem vehitur,

    Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:

    aliquem ad hostem ducere,

    Tac. A. 2, 52:

    clipeos ad tela protecti obiciunt,

    Verg. A. 2, 443:

    munio me ad haec tempora,

    Cic. Fam. 9, 18:

    ad hos omnes casus provisa erant praesidia,

    Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;

    so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,

    Cic. Off. 3, 24:

    remedium ad tertianam,

    Petr. Sat. 18:

    munimen ad imbris,

    Verg. G. 2, 352:

    farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,

    Plin. 20, 22, 89, § 243:

    ad muliebre ingenium efficaces preces,

    Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—
    (η).
    The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:

    nunc tu abi ad forum ad herum,

    Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:

    vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,

    Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—
    b.
    The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):

    via pejor ad usque Baii moenia,

    Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:

    rigidum permanat frigus ad ossa,

    Lucr. 1, 355; 1, 969:

    cum sudor ad imos Manaret talos,

    Hor. S. 1, 9, 10:

    ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,

    Curt. 3, 9, 10:

    laeva pars ad pectus est nuda,

    id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:

    ut ad Aethiopas usque peteretur,

    Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,

    vestis ad Seras peti,

    id. 12, 1, 1.— Trop.:

    si quid poscam, usque ad ravim poscam,

    Plaut. Aul. 2, 5, 10:

    deverberasse usque ad necem,

    Ter. Phorm. 2, 2, 13;

    without usque: hic ad incitas redactus,

    Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:

    virgis ad necem caedi,

    Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.
    3.
    Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):

    ut in servitute hic ad suum maneat patrem,

    Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;

    3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,

    stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;

    apud ipsum astas): ad foris adsistere,

    Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:

    astiterunt ad januam,

    Vulg. Act. 10, 17:

    non adest ad exercitum,

    Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:

    aderant ad spectaculum istud,

    Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:

    et nec opinanti Mors ad caput adstitit,

    Lucr. 3, 959:

    quod Romanis ad manum domi supplementum esset,

    at hand, Liv. 9, 19, 6:

    haec arma habere ad manum,

    Quint. 12, 5, 1:

    dominum esse ad villam,

    Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:

    errantem ad flumina,

    Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):

    pecunia utinam ad Opis maneret!

    Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:

    qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),

    Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:

    ad inferos poenas parricidii luent,

    among, Cic. Phil. 14, 13:

    neque segnius ad hostes bellum apparatur,

    Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:

    si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,

    Varr. L. L. 5, § 154:

    villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,

    Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:

    “Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”

    Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:

    pons, qui erat ad Genavam,

    Caes. B. G. 1, 7:

    ad Tibur mortem patri minatus est,

    Cic. Phil. 6, 4, 10:

    conchas ad Caietam legunt,

    id. Or. 2, 6:

    ad forum esse,

    to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:

    ad dextram,

    Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:

    ad laevam,

    Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:

    ad dextram... ad laevam,

    Liv. 40, 6;

    and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,

    at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:

    sepultus ad quintum lapidem,

    Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.
    B.
    In time, analogous to the relations given in A.
    1.
    Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:

    domum reductus ad vesperum,

    toward evening, Cic. Lael. 3, 12:

    cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,

    toward winter, id. Fam. 3, 7.—
    2.
    The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:

    ego ad illud frugi usque et probus fui,

    Plaut. Most. 1, 2, 53:

    philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:

    quid si hic manebo potius ad meridiem,

    Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:

    ad multam noctem,

    Cic. de Sen. 14:

    Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,

    id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:

    Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,

    id. Off. 2, 23, 82:

    bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,

    id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:

    ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

    Cic. Att. 7, 8:

    usque ab aurora ad hoc diei,

    Plaut. Poen. 1, 2, 8.—
    3.
    Coincidence with a point of time, at, on, in, by:

    praesto fuit ad horam destinatam,

    at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:

    admonuit ut pecuniam ad diem solverent,

    on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:

    nostra ad diem dictam fient,

    id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:

    ad id tempus,

    Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.
    C.
    The relations of number.
    1.
    An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):

    ad quadraginta eam posse emi minas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 111:

    nummorum Philippum ad tria milia,

    id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:

    quasi ad quadraginta minas,

    as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:

    sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    cum annos ad quadraginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    ad hominum milia decem,

    Caes. B. G. 1, 4:

    oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,

    id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:

    occisis ad hominum milibus quattuor,

    Caes. B. G. 2, 33:

    ad duorum milium numero ceciderunt,

    id. B. C. 3, 53:

    ad duo milia et trecenti occisi,

    Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—
    2.
    The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):

    ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,

    Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:

    aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,

    even to the half, Liv. 42, 3, 2:

    miles (viaticum) ad assem perdiderat,

    to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:

    quid ad denarium solveretur,

    Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:

    de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,

    Cic. Lael. 23:

    ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,

    Curt. 4, 1, 22 al.:

    naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,

    Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:

    ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,

    Cic. Fam. 10, 16:

    Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,

    Verg. A. 5, 687.
    D.
    In the manifold relations of one object to another.
    1.
    That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.
    a.
    With verbs:

    ad omnia alia aetate sapimus rectius,

    in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:

    numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,

    id. ib. 5, 4, 1:

    nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,

    that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:

    nil est ad nos,

    is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:

    nil ad me attinet,

    Ter. Ad. 1, 2, 54:

    nihil ad rem pertinet,

    Cic. Caecin. 58;

    and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,

    id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:

    Quid ad praetorem?

    id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—
    b.
    With adjectives:

    ad has res perspicax,

    Ter. Heaut. 2, 3, 129:

    virum ad cetera egregium,

    Liv. 37, 7, 15:

    auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,

    Caes. B. G. 3, 25:

    ejus frater aliquantum ad rem est avidior,

    Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:

    ut sit potior, qui prior ad dandum est,

    id. Phorm. 3, 2, 48:

    difficilis (res) ad credendum,

    Lucr. 2, 1027:

    ad rationem sollertiamque praestantior,

    Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—
    c.
    With nouns:

    prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,

    before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):

    mentis ad omnia caecitas,

    Cic. Tusc. 3, 5, 11:

    magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,

    id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:

    ad cetera paene gemelli,

    Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:

    facultas ad scribendum, instead of scribendi,

    Cic. Font. 6;

    facultas ad agendum,

    id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—
    d.
    In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;

    jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,

    Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—
    2.
    With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):

    columnas ad perpendiculum exigere,

    Cic. Mur. 77:

    taleis ferreis ad certum pondus examinatis,

    Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:

    ad amussim non est numerus,

    Varr. 2, 1, 26:

    ad imaginem facere,

    Vulg. Gen. 1, 26:

    ad cursus lunae describit annum,

    Liv. 1, 19:

    omnia ad diem facta sunt,

    Caes. B. G. 2, 5:

    Id ad similitudinem panis efficiebant,

    id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:

    ad aequos flexus,

    at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:

    turres ad altitudiem valli,

    Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:

    ad eandem crassitudinem structi,

    id. 44, 11:

    ad speciem cancellorum scenicorum,

    with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:

    stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,

    Suet. Ner. 31:

    lascivum pecus ludens ad cantum,

    Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:

    canere ad tibiam,

    Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:

    in numerum ludere,

    Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):

    quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,

    Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:

    ad unguem factus homo,

    a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):

    ad istorum normam sapientes,

    Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:

    Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,

    id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,

    id. N. D. 2, 64, 161: so,

    ad simulacrum,

    Liv. 40, 6:

    ad Punica ingenia,

    id. 21, 22:

    ad L. Crassi eloquentiam,

    Cic. Var. Fragm. 8:

    omnia fient ad verum,

    Juv. 6, 324:

    quid aut ad naturam aut contra sit,

    Cic. Fin. 1, 9, 30:

    ad hunc modum institutus est,

    id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:

    ad eundem istunc modum,

    Ter. Ad. 3, 3, 70:

    quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,

    of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.

    91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,

    Lucr. 2, 281:

    ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,

    to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:

    ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,

    id. Rab. Post. 21:

    aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,

    Caes. B. C. 3, 51:

    rebus ad voluntatem nostram fluentibus,

    Cic. Off. 1, 26:

    rem ad illorum libidinem judicarunt,

    id. Font. 36:

    ad vulgi opinionem,

    id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:

    ad instar castrorum,

    Just. 36, 3, 2:

    scoparum,

    App. M. 9, p. 232:

    speculi,

    id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:

    ad navis feratur,

    like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:

    ad specus angustiac vallium,

    like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,
    3.
    With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.
    a.
    The moving cause, according to, at, on, in consequence of:

    cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,

    Lucr. 3, 144:

    ad horum preces in Boeotiam duxit,

    on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—
    b.
    The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,
    (α).
    is done,
    (β).
    is designed, or,
    (γ).
    is fitted or adapted (very freq.), to, for, in order to.
    (α).
    Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):

    venimus coctum ad nuptias,

    in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:

    omnis ad perniciem instructa domus,

    id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:

    cum fingis falsas causas ad discordiam,

    in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:

    quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,

    id. Heaut. 3, 1, 72:

    utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,

    Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:

    ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,

    for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:

    haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,

    Sall. C. 13, 4:

    ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,

    Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:

    paucis ad speciem tabernaculis relictis,

    for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—
    (β).
    Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:

    ingenio egregie ad miseriam natus sum,

    id. Heaut. 3, 1, 11;

    (in the same sense: in rem,

    Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):

    ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,

    Cic. Fin. 2, 13, 40:

    ad frena leones,

    Verg. A. 10, 253:

    delecto ad naves milite,

    marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:

    servos ad remum,

    rowers, id. 34, 6; and:

    servos ad militiam emendos,

    id. 22, 61, 2:

    comparasti ad lecticam homines,

    Cat. 10, 16:

    Lygdamus ad cyathos,

    Prop. 4, 8, 37; cf.:

    puer ad cyathum statuetur,

    Hor. C. 1, 29, 8.—
    (γ).
    Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:

    haec sunt ad virtutem omnia,

    id. Heaut. 1, 2, 33:

    causa ad objurgandum,

    id. And. 1, 1, 123:

    argumentum ad scribendum,

    Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato R. R. 125:

    nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,

    Cic. Brut. 24:

    reliquis rebus, quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:

    homines ad hanc rem idoneos,

    Plaut. Poen. 3, 2, 6:

    calcei habiles et apti ad pedem,

    Cic. de Or. 1, 54, 231:

    orator aptus tamen ad dicendum,

    id. Tusc. 1, 3, 5:

    sus est ad vescendum hominibus apta,

    id. N. D. 2, 64, 160:

    homo ad nullam rem utilis,

    id. Off. 3, 6:

    ad segetes ingeniosus ager,

    Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—
    4.
    Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:

    ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:

    ne comparandus hic quidem ad illum'st,

    Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:

    terra ad universi caeli complexum,

    compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    homini non ad cetera Punica ingenia callido,

    Liv. 22, 22, 15:

    at nihil ad nostram hanc,

    nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.
    E.
    Adverbial phrases with ad.
    1.
    Ad omnia, withal, to crown all:

    ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,

    Liv. 35, 32, 4.—
    2.
    Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:

    nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,

    Sall. C. 14, 2 and 3:

    his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,

    Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—
    3.
    Ad id quod, beside that (very rare):

    ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,

    Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—
    4.
    Ad tempus.
    a.
    At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—
    b.
    At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—
    c.
    For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—
    d.
    According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—
    5.
    Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).
    a.
    For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—
    b.
    At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—
    6.
    Ad locum, on the spot:

    ut ad locum miles esset paratus,

    Liv. 27, 27, 2.—
    7.
    Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—
    8.
    Ad summam.
    a.
    On the whole, generally, in general, Cic. Fam. 14, 14, 3; id. Att. 14, 1; Suet. Aug. 71.—
    b.
    In a word, in short, Cic. Off. 1, 41, 149; Hor. Ep. 1, 1, 106. —
    9.
    Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.
    a.
    At the end, finally, at last.
    (α).
    Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:

    missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,

    Liv. 21, 8, 10.—
    (β).
    Of time = telos de, at last, finally:

    ibi ad postremum cedit miles,

    Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,
    (γ).
    of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;

    ad extremum agere cum dignitate,

    Cic. de Or. 1, 31, 142.—
    b.
    In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:

    consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,

    id. 28, 28, 8.—
    10.
    Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—
    11.
    Quem ad modum, v. sub h. v.
    ► a.
    Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:

    traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—
    b.
    Ad is sometimes placed after its substantive:

    quam ad,

    Ter. Phorm. 3, 2, 39:

    senatus, quos ad soleret, referendum censuit,

    Cic. N. D. 2, 4:

    ripam ad Araxis,

    Tac. Ann. 12, 51;

    or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,

    id. ib. 12, 8.—
    c.
    The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).
    II.
    In composition.
    A.
    Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—
    B.
    Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.
    1.
    Local.
    a.
    To, toward: affero, accurro, accipio ( to one's self).—
    b.
    At, by: astare, adesse.—
    c.
    On, upon, against: accumbo, attero.—
    d.
    Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—
    2.
    Fig.
    a.
    To: adjudico, adsentior.—
    b.
    At or on: admiror, adludo.—
    c.
    Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—
    d.
    Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—
    e.
    Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—
    f.
    Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134.

    Lewis & Short latin dictionary > ad

  • 20 in

    1.
    in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
    I.
    With abl.
    A.
    In space.
    1.
    Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

    aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

    Plin. 19, 4, 22, § 61:

    alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    id. Brut. 43, 161:

    qui sunt cives in eadem re publica,

    id. Rep. 1, 32 fin.:

    facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

    id. ib.:

    T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

    Cic. Lael. 26, 97:

    in foro palam Syracusis,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

    plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

    Caes. B. C. 2, 35:

    tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

    Cic. Mil. 6, 15:

    in via fornicata,

    Liv. 22, 36:

    vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

    Quint. 5, 10, 16:

    nupta in domo,

    Liv. 6, 34, 9:

    copias in castris continent,

    in, within, Caes. B. C. 1, 66:

    cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

    Quint. 11, 3, 130:

    se ac suos in vehiculo conspici,

    Liv. 5, 40, 10:

    malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

    Cic. Att. 4, 10:

    sedere in solio,

    id. Fin. 2, 21, 66:

    Albae constiterant, in urbe opportuna,

    id. Phil. 4, 2, 6. —

    Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

    Plaut. Mil. 3, 1, 182:

    heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

    Ter. Eun. 3, 4, 1:

    navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

    Cic. Att. 8, 3, 6:

    complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

    Caes. B. C. 2, 18:

    caesos in Marathone ac Salamine,

    Quint. 12, 10, 24:

    in Berenice urbe Troglodytarum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183.—
    2.
    In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

    in his poeta hic nomen profitetur suum,

    Ter. Eun. prol. 3:

    Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

    Cic. Leg. 2, 11, 26:

    peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

    id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

    in perditis et desperatis,

    id. ib. 13, 56, 1:

    omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

    id. de Sen. 19, 71:

    dolor in maximis malis ducitur,

    id. Leg. 1, 11, 31:

    justissimus unus in Teucris,

    Verg. A. 2, 426:

    cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

    Liv. 27, 12, 16:

    in diis et feminae sunt,

    Lact. 1, 16, 17.—
    3.
    Of analogous relations of place or position:

    sedere in equo,

    on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

    quid legati in equis,

    id. Pis. 25, 60:

    sedere in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109:

    in eo flumine pons erat,

    on, over, Caes. B. G. 2, 5:

    in herboso Apidano,

    on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

    in digitis,

    on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

    castra in limite locat,

    on the rampart, Tac. A. 1, 50:

    ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

    on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    oleae in arbore,

    Cels. 2, 24:

    Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

    among, Caes. B. C. 1, 61:

    in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

    Liv. 25, 16, 7:

    in juvenibus,

    Quint. 11, 1, 32:

    nutus in mutis pro sermone est,

    id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

    in veste candida,

    Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

    in calceis,

    id. 24, 38, 2:

    in insignibus,

    id. 5, 41, 2:

    in tunicis albis,

    Plin. Ep. 7, 27, 13:

    in Persico et vulgari habitu,

    Curt. 3, 3, 4:

    in lugubri veste,

    id. 10, 5, 17:

    in Tyriis,

    Ov. A. A. 2, 297:

    in Cois,

    id. ib. v. 298; cf.:

    homines in catenis Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

    duas legiones in armis,

    Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

    in armis hostis,

    under arms, Ov. M. 12,65:

    quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

    Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

    in oculis provinciae,

    id. Q. Fr. 1, 1, 2:

    in oculis omnium,

    id. ib. 1, 3, 7:

    divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

    Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

    Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

    Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

    in populorum institutis aut legibus,

    Cic. Leg. 1, 15, 42:

    in illis libris qui sunt de natura deorum,

    id. Fat. 1, 1:

    in Timaeo dicit,

    id. N. D. 1, 12, 30:

    epistula, in qua omnia perscripta erant,

    Nep. Pelop. 3, 2:

    perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

    Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

    in Thucydide orbem modo orationis desidero,

    Cic. Or. 71, 234:

    in Herodoto omnia leniter fluunt,

    Quint. 9, 4, 18.—Of books:

    libri oratorii diu in manibus fuerunt,

    Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus,

    id. Tusc. 5, 7, 18:

    quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

    id. Verr. 1, 6, 16:

    rem habere in manibus,

    id. Att. 6, 3, 1; cf.:

    neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

    in my power, Sall. J. 14, 4:

    postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

    Liv. 32, 24, 2:

    quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

    Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

    inter manus),

    Liv. 4, 57, 1; so,

    quorum epistulas in manu teneo,

    Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

    in manu poculum tenens,

    id. Tusc. 1, 29, 71:

    coronati et lauream in manu tenentes,

    Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

    in animo esse,

    Cic. Fam. 14, 11:

    in animo habere,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    lex est ratio insita in natura,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    in memoria sedere,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    tacito mutos volvunt in pectore questus,

    Luc. 1, 247:

    quanta auctoritas fuit in C. Metello!

    Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

    erat in eo summa eloquentia, summa fides,

    Cic. Mur. 28, 58; cf.:

    in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

    id. Fin. 4, 41, 37:

    si quid artis in medicis est,

    Curt. 3, 5, 13; cf.:

    nibil esse in morte timendum,

    Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

    in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

    Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

    quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

    Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

    Liv. 30, 19, 3:

    cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

    id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
    B.
    In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

    feci ego istaec itidem in adulescentia,

    in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

    in tempore hoc,

    Ter. And. 4, 5, 24:

    in hoc tempore,

    Tac. A. 13, 47:

    in tali tempore,

    Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

    in diebus paucis,

    Ter. And. 1, 1, 77:

    in brevi spatio,

    id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

    in qua aetate,

    Cic. Brut. 43 fin.:

    in ea aetate,

    Liv. 1, 57:

    in omni aetate,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

    Suet. Caes. 7:

    qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

    in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

    nihil in vita se simile fecisse,

    id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

    in tota vita inconstans,

    id. Tusc. 4, 13, 29.—
    b.
    In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

    ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

    Liv. 33, 5:

    spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

    id. 2, 47:

    rebellaturi,

    Tac. A. 12, 50:

    atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

    Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
    c.
    In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

    sic enim mihi in praesentia occurrit,

    Cic. Tusc. 1, 8, 14:

    vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

    id. ib. 5, 35, 100:

    id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

    Liv. 21, 37:

    haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

    for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
    d.
    With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

    fit, ut distrahatur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

    vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

    id. Fin. 2, 9, 26:

    quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

    Caes. B. G. 2, 21:

    in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

    in laying waste, id. ib. 5, 19:

    in excidenda Numantia,

    Cic. Off. 1, 22, 76:

    cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

    id. Or. 21, 74.—
    C.
    In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18:

    se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

    id. Cat. 2, 9, 20:

    Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

    id. Clu. 8, 25.—

    So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

    Caes. B. C. 3, 31:

    torpescentne dextrae in amentia illa?

    Liv. 23, 9, 7:

    hunc diem perpetuum in laetitia degere,

    Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

    in metu,

    Tac. A. 14, 43:

    in voluptate,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    alicui in amore esse,

    beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    alicui in amoribus esse,

    id. Att. 6, 1, 12:

    res in invidia erat,

    Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

    num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

    in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

    mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

    So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    similia iis, quae in consilio dixerat,

    Curt. 5, 5, 23:

    in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

    Quint. 9, 4, 8:

    agi in judiciis,

    id. 11, 1, 78:

    tum vos mihi essetis in consilio,

    Cic. Rep. 3, 18, 28:

    in actione... dicere,

    Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

    in quo tum magistratu forte Brutus erat,

    Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

    in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

    Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

    in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

    Cic. Brut, 43, 160:

    qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

    is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

    non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

    id. ib. 4, 12, 29; cf.:

    an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

    id. Or. 61, 205:

    Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

    on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

    et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

    id. ib. 3, 5, 5;

    but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

    in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

    horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

    in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

    quod mihi in parte verum videtur,

    Quint. 2, 8, 6:

    patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

    id. 5, 7, 22:

    hoc facere in eo homine consueverunt,

    in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

    in furibus aerarii,

    Sall. C. 52, 12:

    Achilles talis in hoste fuit,

    Verg. A. 2, 540:

    in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

    in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

    suspectus et in morte matris fuit,

    Suet. Vit. 14:

    qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

    Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

    non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

    Quint. 9, 3, 36:

    aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

    id. 9, 3, 69:

    Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

    Gell. 1, 22, 15:

    stips non dicitur in significatione trunci,

    Charis. 1, 18, 39:

    semper in significatione ea hortus,

    Plin. 19, 4, 19, § 50. —
    2.
    In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

    cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

    Liv. 3, 8, 9:

    adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

    id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

    in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

    id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

    dum in dubiost animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

    in integro esse,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

    in incerto esse,

    Liv. 5, 28, 5:

    in obvio esse,

    id. 37, 23, 1:

    in tuto esse,

    id. 38, 4, 10; cf.:

    videre te in tuto,

    Cat. 30, 6:

    in aequo esse,

    Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

    in expedito esse,

    Curt. 4, 2, 22:

    in proximo esse,

    Quint. 1, 3, 4:

    in aperto esse,

    Sall. C. 5, 3:

    in promisco esse,

    Liv. 7, 17, 7:

    in augusto esse,

    Cels. 5, 27, 2:

    in incerto haberi,

    Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

    in levi habitum,

    id. H. 2, 21; cf.:

    in incerto relinquere,

    Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
    II.
    With acc.
    A.
    In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

    v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    Cic. Rep. 2, 19:

    in Ephesum advenit,

    Plaut. Mil. 2, 1, 35:

    in Epirum venire,

    Cic. Att. 13, 25, 3:

    ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

    non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

    id. Rep. 2, 19:

    remigrare in domum veterem e nova,

    id. Ac. 1, 4, 13:

    cum in sua rura venerunt,

    id. Tusc. 5, 35, 102:

    a te ipso missi in ultimas gentes,

    id. Fam. 15, 9:

    in Ubios legatos mittere,

    Caes. B. G. 4, 11:

    dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

    Sall. J. 75, 1:

    Regillum antiquam in patriam se contulerat,

    Liv. 3, 58, 1:

    abire in exercitum,

    Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

    cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

    Tac. A. 4, 56:

    nuntiatur in castra,

    Lact. Most. Pers. 46; cf.:

    allatis in castra nuntiis,

    Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

    iste unumquodque vas in manus sumere,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Falerios se in manus Romanis tradidisse,

    Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

    in crimen populo ponere,

    Plaut. Trin. 3, 3, 10:

    ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

    Caes. B. G. 4, 19:

    duplam pecuniam in thesauros reponi,

    Liv. 29, 19, 7:

    prius me collocavi in arborem,

    Plaut. Aul. 4, 8, 6:

    sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

    Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

    in caelum ascendere,

    Cic. Lael. 23 fin.:

    filium ipse paene in umeros suos extulisset,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    tamquam in aram confugitis ad deum,

    up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

    Saturno tenebrosa in Tartara misso,

    Ov. M. 1, 113:

    in flumen deicere,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
    2.
    Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

    Cels. 2, 3:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1:

    in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

    Tac. Agr. 10:

    in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

    Stat. Th. 2, 218.—With versus:

    castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

    towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

    in Galliam versus movere,

    Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

    si in urbem versus venturi erant,

    Plin. Ep. 10, 82. —
    3.
    So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

    in memoriam reducere,

    Cic. Inv 1, 52, 98:

    in animum inducere,

    Liv. 27, 9:

    in mentem venire,

    Cic. Fam. 7, 3:

    frequens imitatio transit in mores,

    Quint. 1, 11, 3. —

    Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

    Cic. Att. 1, 13, 5.—
    B.
    In time, into, till, for:

    dormiet in lucem,

    into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

    statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

    Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

    in multam noctem luxit,

    Suet. Tib. 74:

    si febris in noctem augetur,

    Cels. 7, 27:

    dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

    Plin. Ep. 4, 9, 14:

    indutias in triginta annos impetraverunt,

    for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

    nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

    ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

    for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

    audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

    id. Agr. 1, 2, 4:

    subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    for many years, id. Div. 2, 6, 17:

    postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

    Liv. 27, 2:

    qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

    Col. 2, 10, 17.—With usque:

    neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

    Quint. 12, 11, 20:

    in illum usque diem servati,

    id. 8, 3, 68:

    in serum usque patente cubiculo,

    Suet. Oth. 11:

    regnum trahat usque in tempora fati,

    Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

    sancit in posterum, ne quis, etc.,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    res dilata est in posterum,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

    id. Cat. 1, 9, 22:

    id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 34, 27, 10; cf.:

    ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

    id. 30, 17, 1:

    effugis in futurum,

    Tac. H. 1, 71:

    quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

    Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

    oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

    Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

    sensit miles in tempus conficta,

    Tac. A. 1, 37:

    ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

    id. ib. 6, 11:

    scaena in tempus structa,

    id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

    nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    rapto in diem frumento,

    id. 4, 10, 1;

    but, cum illa fundum emisset in diem,

    i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

    vitium in dies crescit,

    Vell. 2, 5, 2:

    in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

    Cic. Att. 5, 7:

    qui senescat in dies,

    Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

    nos in diem vivimus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    in diem et horam,

    Hor. S. 2, 6, 47;

    and in horas,

    hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
    C.
    In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

    id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

    about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

    Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

    id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

    cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

    towards, id. ib. 1, 44, 196:

    in liberos nostros indulgentia,

    id. ib. 2, 40, 168:

    de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

    id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

    in dominum quaeri,

    to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

    in eos impetum facere,

    id. Att. 2, 22, 1:

    invehi in Thebanos,

    Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

    Liv. 7, 6, 11:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

    si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

    Plaut. Am. 1, 1, 168:

    in puppim rediere rates,

    Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

    sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

    to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

    se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

    Liv. 21, 42, 2:

    quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

    Tac. A. 11, 6:

    haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

    Cic. Verr. 2, 3, 33:

    Rhegium quondam in praesidium missa legio,

    Liv. 28, 28; so,

    datae in praesidium cohortes,

    Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

    haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

    id. Att. 2, 22:

    qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

    id. Fin. 3, 4, 12:

    in utramque partem disputat,

    on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

    facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

    id. Off. 2, 13, 46:

    cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

    in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

    miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

    Liv. 5, 15, 4;

    also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

    Sall. C. 12, 3:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

    Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

    id. Quint. 20, 63; cf.:

    senatusconsultum in haec verba factum,

    Liv. 30, 43, 9:

    pax data Philippo in has leges est,

    id. 33, 30:

    Gallia omnis divisa est in partes tres,

    Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

    Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

    itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

    id. Font. 5, 9:

    extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

    a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

    Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

    id. 32, 17, 2; cf.:

    Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

    Tac. A. 2, 67.—
    2.
    Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:

    non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,

    Cic. Fam. 13, 1, 16:

    neglegentior in patrem,

    Just. 32, 3, 1:

    in quem omnes intenderat curas,

    Curt. 3, 1, 21:

    quos ardere in proelia vidi,

    Verg. A. 2, 347:

    in bellum ardentes,

    Manil. 4, 220:

    nutante in fugam exercitu,

    Flor. 3, 10, 4:

    in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),

    Liv. 21, 43, 7:

    certa praemia, in quorum spem pugnarent,

    id. 21, 45, 4:

    in id sors dejecta,

    id. 21, 42, 2:

    in id fide accepta,

    id. 28, 17, 9:

    in spem pacis solutis animis,

    id. 6, 11, 5 et saep.:

    ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,

    Hor. Epod. 17, 63:

    nec in hoc adhibetur, ut, etc.,

    Sen. Ep. 16, 3:

    alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?

    Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:

    in obsequium plus aequo pronus,

    Hor. Ep. 1, 18, 10:

    paratus in res novas,

    Tac. H. 4, 32:

    in utrumque paratus,

    Verg. A. 2, 61.—
    3.
    Of the result of an act or effort:

    denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,

    Cic. Clu. 66, 188:

    paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,

    Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:

    portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,

    id. ib. 3, 533:

    populum in obsequia principum formavit,

    Just. 3, 2, 9:

    omnium partium decus in mercedem conruptum erat,

    Sall. H. 1, 13 Dietsch:

    commutari ex veris in falsa,

    Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:

    in sollicitudinem versa fiducia est,

    Curt. 3, 8, 20.—
    4.
    Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;

    Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,

    Liv. 39, 26, 12:

    pugnaturi in gratiam ducis,

    id. 28, 21, 4:

    quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:

    oratio habita in sexus honorem,

    Quint. 1, 1, 6:

    convivium in honorem victoriae,

    id. 11, 2, 12:

    in honorem Quadratillae,

    Plin. Ep. 7, 24, 7:

    in honorem tuum,

    Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
    5.
    In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;

    opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,

    Plaut. Aul. 2, 1, 10:

    si in rem est Bacchidis,

    Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:

    hortatur, imperat, quae in rem sunt,

    Liv. 26, 44, 7:

    cetera, quae cognosse in rem erat,

    id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:

    in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1; cf.:

    in duas res magnas id usui fore,

    Liv. 37, 15, 7:

    in hos usus,

    Verg. A. 4, 647.—
    6.
    To form adverbial expressions:

    non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,

    in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:

    terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    in universum aestimanti, etc.,

    id. ib. 6:

    aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),

    wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:

    in plenum dici potest, etc.,

    fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:

    Marii virtutem in majus celebrare,

    beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:

    aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,

    for the worse, for the better, Cels. 2, 2:

    in deterius,

    Tac. A. 14, 43:

    in mollius,

    id. ib. 14, 39:

    quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),

    Tac. A. 6, 42; cf.:

    aucto in barbarum cognomento,

    id. H. 5, 2:

    priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,

    while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:

    nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,

    so much, Verg. A. 6, 876:

    in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

    Liv. 22, 27, 4; cf.:

    quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,

    Sen. Q. N. 3, 24:

    viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,

    Vell. 2, 43, 4:

    quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,

    in all respects, Vell. 2, 13:

    ut simul in omnia paremur,

    Quint. 11, 3, 25:

    in antecessum dare,

    beforehand, Sen. Ep. 118.—
    7.
    Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:

    quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 38:

    ut portus in potestatem Locrensium esset,

    Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:

    eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,

    Cic. Leg. 3, 17:

    neque enim sunt motus in nostram potestatem,

    Quint. 6, 2, 29:

    numero mihi in mentem fuit,

    Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:

    ecquid in mentem est tibi?

    id. Bacch. 1, 2, 53:

    nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,

    Suet. Aug. 16:

    quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,

    Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:

    M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,

    put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:

    reliquos in custodiam habitos,

    Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:

    pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,

    Cic. Phil. 3, 4, 8. —
    III.
    In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
    2.
    in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > in

Страницы

См. также в других словарях:

  • Modum FK — Full name Modum Fotballklubb Founded 30 May 2007 Ground Åmot stadion Manager …   Wikipedia

  • Modum — Blason de Modum Localisation de Modum dans le Buskerud …   Wikipédia en Français

  • Modum — Not to be confused with MODAM or Modem. Modum kommune   Municipality   …   Wikipedia

  • Modum — Wappen Karte …   Deutsch Wikipedia

  • Modum Blaufarbenwerk — Das Modum Blaufarbenwerk (Modums Blaafarveværk oder Blaafarveværket) wurde 1773 in Modum, Provinz Buskerud, Norwegen, als königliche Werk und Manufaktur errichtet und war der erste große Chemiebetrieb Skandinaviens. Inhaltsverzeichnis 1… …   Deutsch Wikipedia

  • Modum — Admin ASC 2 Code Orig. name Modum Country and Admin Code NO.04.0623 NO …   World countries Adminstrative division ASC I-II

  • Blaufarbenwerk Modum — …   Deutsch Wikipedia

  • Holiday home Vikersund Øst Modum vei — (Викерсунд,Норвегия) Категория отеля: Адрес: 3370 Викерсунд, Н …   Каталог отелей

  • Holiday home Vikersund Øst Modum — (Sylling,Норвегия) Категория отеля: Адрес: 3370 Sylling, Норвегия …   Каталог отелей

  • Ad modum — (lat.), nach der Art; daher: Ausgaben von Schriftstellern ad modum Minellii, s. u. Minelli …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Quicquid solvitur, solvitur secundum modum solventis — Whatever is paid is applied according to the wish of the person making the payment. Quicquid solvitur, solvitur secundum modum solventis; quicquid recipitur, recipitur secundum modum recipientis. Whatever is paid is applied according to the wish… …   Ballentine's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»